DE EUCHARISTIA, DIST. IV, TRACT. IV, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. IV, TRACT. IV, 1.

diebus azyma comedetis. Et, Exod. XII, diebus azyma comedetis. Et, Exod. XII, 18 Quartadecima die mensis, ad ve- 18 Quartadecima die mensis, ad ve- speram, comedetis azyma. Ante hoc igi- speram, comedetis azyma. Ante hoc igi- tur azyma in domibus non habuerunt: tur azyma in domibus non habuerunt: et sic sequitur, quod tredecima luna fer- et sic sequitur, quod tredecima luna fer- mentatum comedebant: et sic tunc, ut mentatum comedebant: et sic tunc, ut probant, Dominus dedit corpus suum, probant, Dominus dedit corpus suum, dicunt, quod oportuit ut daret in fer- dicunt, quod oportuit ut daret in fer-

mentato. mentato.

Secunda autem auctoritas est Joannis, Secunda autem auctoritas est Joannis, XIII, 1, ubi dicitur: Ante diem festum XIII, 1, ubi dicitur: Ante diem festum Paschæ, sciens Jesus quia venit hora Paschæ, sciens Jesus quia venit hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad Pa- ejus ut transeat ex hoc mundo ad Pa- trem. Et post pauca, y. 4 : Surgit a cœna, trem. Et post pauca, y. 4 : Surgit a cœna, et ponit vestimenta sua. Ergo cœnam et ponit vestimenta sua. Ergo cœnam fecit ante diem festum Pascha. Cum fecit ante diem festum Pascha. Cum autem festum duraret septem diebus, autem festum duraret septem diebus, et primus dies esset celeberrimus, et et primus dies esset celeberrimus, et ultimus æquali solemnitate venerabilis, ultimus æquali solemnitate venerabilis, et medii quinque non adeo solemnes, et medii quinque non adeo solemnes, sicut dicitur, Levit. XXIII, 7 et seq., sicut dicitur, Levit. XXIII, 7 et seq., si cœnavit ante diem festum Paschæ, si cœnavit ante diem festum Paschæ, tunc oportuit quod coenaret ante pri- tunc oportuit quod coenaret ante pri- mum diem Pascha. Sicut autem dici- mum diem Pascha. Sicut autem dici- tur, Levit. xx111, 5: Quartadecima die tur, Levit. xx111, 5: Quartadecima die mensis ad vesperum, Phase Domini est 2. mensis ad vesperum, Phase Domini est 2. Ergo decimaquarta die mensis lunaris Ergo decimaquarta die mensis lunaris fuit prima dies Paschæ. Et ante illam fuit prima dies Paschæ. Et ante illam diem cœnavit ut dicitur, Joan. x, 5, in diem cœnavit ut dicitur, Joan. x, 5, in prædicta auctoritate : ergo cœnavit cum prædicta auctoritate : ergo cœnavit cum discipulis luna existente tredecima die discipulis luna existente tredecima die mensis lunaris: tunc autem non erat nisi mensis lunaris: tunc autem non erat nisi fermentatum in domibus Judæorum et fermentatum in domibus Judæorum et Christus non confecit nisi de pane quem Christus non confecit nisi de pane quem in domibus Judæorum invenit: ergo con- in domibus Judæorum invenit: ergo con- fecit in fermentato. fecit in fermentato.

et et

Tertia auctoritas est, Luc. xx111, 55 et Tertia auctoritas est, Luc. xx111, 55 et 56, ubi sic dicitur: Subsecutæ autem 56, ubi sic dicitur: Subsecutæ autem mulieres, quæ cum eo venerant de mulieres, quæ cum eo venerant de Galilæa, viderunt monumentum, Galilæa, viderunt monumentum, quemadmodum positum erat corpus quemadmodum positum erat corpus ejus. Et revertentes paraverunt aromata ejus. Et revertentes paraverunt aromata et unguenta. Ex quo accipitur, quod in et unguenta. Ex quo accipitur, quod in Parasceve paraverunt aromata. Hoc au- Parasceve paraverunt aromata. Hoc au- tem non licuisset si in Parasceve luna tem non licuisset si in Parasceve luna decima quinta fuisset: quia, Levit. xxìu, decima quinta fuisset: quia, Levit. xxìu, 6 et 7, dicitur: Quintadecima die mensis 6 et 7, dicitur: Quintadecima die mensis

1 Cf. Exod. XII, 1 Cf. Exod. XII,

XXXV 1[ XXXV 1[

15. 15.

417 417

hujus, solemnitas azymorum Domini hujus, solemnitas azymorum Domini est ... omne opus servile non facietis in est ... omne opus servile non facietis in eo. Et ideo illa die non parassent, si luna eo. Et ideo illa die non parassent, si luna quintadecima fuisset. quintadecima fuisset.

Et si dicatur, quod mulieres illæ non Et si dicatur, quod mulieres illæ non erant sub littera, sed sub spiritu : et ideo erant sub littera, sed sub spiritu : et ideo legis mandatum non curaverunt, hoc legis mandatum non curaverunt, hoc non potest stare: quia etiam illæ mulieres non potest stare: quia etiam illæ mulieres si voluissent unguenta præparare in si voluissent unguenta præparare in tanto festo, nemo eis tunc aromata ven- tanto festo, nemo eis tunc aromata ven- didisset, et pro certo a populo lapidatæ didisset, et pro certo a populo lapidatæ fuissent. Adhuc autem, quia ritus cucur- · fuissent. Adhuc autem, quia ritus cucur- · rit Veteris Testamenti, donec mater sy- rit Veteris Testamenti, donec mater sy- nagoga cum honore deferreretur ad tu- nagoga cum honore deferreretur ad tu- mulum. mulum.

Patet igitur, quod in Parasceve, ut Patet igitur, quod in Parasceve, ut dicunt, non fuit luna decima quinta: fuit dicunt, non fuit luna decima quinta: fuit igitur decima quarta: ante autem præ- igitur decima quarta: ante autem præ- cedenti die Christus dedit corpus suum cedenti die Christus dedit corpus suum discipulis: ergo dedit quando luna fuit discipulis: ergo dedit quando luna fuit tredecima. Tredecima autem luna non tredecima. Tredecima autem luna non erat azyma in domibus Judæorum, sed erat azyma in domibus Judæorum, sed fermentatum tantum et Christus dedit fermentatum tantum et Christus dedit corpus suum in pane quem in domibus corpus suum in pane quem in domibus Judæorum invenit: ergo, ut videtur, de- Judæorum invenit: ergo, ut videtur, de- dit in fermentato. dit in fermentato.

Quarta auctoritas est Joannis, XIX, 31, Quarta auctoritas est Joannis, XIX, 31, ubi dicitur: Erat enim magnus dies ille ubi dicitur: Erat enim magnus dies ille sabbati. Et, ibidem: Judæi ergo, quo- sabbati. Et, ibidem: Judæi ergo, quo- niam Parasceve erat, ut non remane- niam Parasceve erat, ut non remane- rent in cruce corpora sabbato, erat enim rent in cruce corpora sabbato, erat enim magnus dies ille sabbati, rogaverunt Pi- magnus dies ille sabbati, rogaverunt Pi- latum ut frangerentur eorum crura, et latum ut frangerentur eorum crura, et tollerentur. Magnus autem dies sabbati tollerentur. Magnus autem dies sabbati secundum consuetudinem Scripturæ non secundum consuetudinem Scripturæ non dicitur, nisi cum sabbato concurrat so- dicitur, nisi cum sabbato concurrat so- lemnitas alia. Ergo cum sabbato tunc lemnitas alia. Ergo cum sabbato tunc concurrit solemnitas Pasche: solemnitas concurrit solemnitas Pasche: solemnitas autem Paschæ fuit luna decima quinta : autem Paschæ fuit luna decima quinta : ergo in sabbato præcedenti luna fuit de- ergo in sabbato præcedenti luna fuit de- cima quinta ergo Parasceve fuit luna cima quinta ergo Parasceve fuit luna decima quarta. Et ante Parasceven decima quarta. Et ante Parasceven Christus cœnavit cum discipulis, et cor- Christus cœnavit cum discipulis, et cor- pus suum dedit eis: ergo cœnavit cum pus suum dedit eis: ergo cœnavit cum discipulis et corpus suum tradidit illis discipulis et corpus suum tradidit illis luna existente tredecima: tunc autem luna existente tredecima: tunc autem non erat nisi fermentatum in domibus non erat nisi fermentatum in domibus

2 Ibid., y. 18. 2 Ibid., y. 18.

27 27

3. 3.

418 418

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Judæorum et non dedit corpus suum Judæorum et non dedit corpus suum nisi in pane quem invenit in domibus nisi in pane quem invenit in domibus Judæorum ergo dedit in fermentato. Judæorum ergo dedit in fermentato. Hæc sunt fortiora quæ Græci pro se Hæc sunt fortiora quæ Græci pro se possunt inducere. possunt inducere.

Inducunt etiam rationes quibus persua- Inducunt etiam rationes quibus persua- dere nituntur quia dicunt, et illæ sunt dere nituntur quia dicunt, et illæ sunt quinque, quas potissime inducunt. quinque, quas potissime inducunt.

Quarum prima est, quia dicunt, quod Quarum prima est, quia dicunt, quod veritas debet umbræ quantum possibile veritas debet umbræ quantum possibile est respondere: umbra autem et figura est respondere: umbra autem et figura immolationis Christi in cruce fuit agnus, immolationis Christi in cruce fuit agnus, cujus sanguis linitus in postibus liberavit cujus sanguis linitus in postibus liberavit ab Angelo exterminatore: ille autem im- ab Angelo exterminatore: ille autem im- molabatur luna decima quarta, ad ve- molabatur luna decima quarta, ad ve- speram, ut dicitur, Exod, x1, 18: ergo speram, ut dicitur, Exod, x1, 18: ergo eodem die Christus veritas immolabatur eodem die Christus veritas immolabatur in cruce ergo luna decima quarta ad in cruce ergo luna decima quarta ad vesperam, Christus pependit in cruce: vesperam, Christus pependit in cruce: propter quod etiam in vespera depositus propter quod etiam in vespera depositus est de cruce, sicut dicitur, Joan. xix, 38. est de cruce, sicut dicitur, Joan. xix, 38. Antequam autem immolatus esset in Antequam autem immolatus esset in cruce, pridie dedit corpus suum discipu- cruce, pridie dedit corpus suum discipu- lis suis, sicut dicitur in Canone Missæ: lis suis, sicut dicitur in Canone Missæ: «Qui pridie quam pateretur, accepit pa- «Qui pridie quam pateretur, accepit pa- « nem in sanctas ac venerabiles manus « nem in sanctas ac venerabiles manus « suas, et elevatis oculis in cœlum ad te « suas, et elevatis oculis in cœlum ad te « Deum Patrem suum omuipotentem, « Deum Patrem suum omuipotentem, « tibi gratias agens, benedixit, fregit, « tibi gratias agens, benedixit, fregit, deditque discipulis suis. » Ergo cœnavit deditque discipulis suis. » Ergo cœnavit cum discipulis luna existente tredecima: cum discipulis luna existente tredecima: tunc autem non fuit nisi fermentatum in tunc autem non fuit nisi fermentatum in domibus Judæorum: ergo confecit in fer- domibus Judæorum: ergo confecit in fer- mentato. mentato.

« «

Secunda ratio est, quia dicunt, quod Secunda ratio est, quia dicunt, quod præceptum est, Levit. xxvi, 10: Come- præceptum est, Levit. xxvi, 10: Come- detis vetustissima veterum, et vetera no- detis vetustissima veterum, et vetera no- vis supervenientibus projicietis. Hoc au- vis supervenientibus projicietis. Hoc au- tem, ut Apostolus probat, ad Hebr. VII, tem, ut Apostolus probat, ad Hebr. VII, VIII et 1x, maxime dicitur de ritu sacer- VIII et 1x, maxime dicitur de ritu sacer- dotii et sacramenti. Sicut ergo ritus ve- dotii et sacramenti. Sicut ergo ritus ve- teris sacerdotii cessavit in sacerdotio teris sacerdotii cessavit in sacerdotio Christi, ita ritus veteris sacramenti cessare Christi, ita ritus veteris sacramenti cessare debuit in sacramento Christi: ritus autem debuit in sacramento Christi: ritus autem veteris sacramenti fuit cum agnus typicus veteris sacramenti fuit cum agnus typicus comedebatur cum azymis : ergo ritus novi comedebatur cum azymis : ergo ritus novi

1 CT. Matth. xi, 33. 1 CT. Matth. xi, 33.

sacramenti non debet esse cum azymis: sacramenti non debet esse cum azymis:

ergo oportet, quod sit cum panibus fer- ergo oportet, quod sit cum panibus fer- mentatis. mentatis.

1 1

Tertia ratio sumpta est ex hoc quod Tertia ratio sumpta est ex hoc quod dicunt, quod mulier Evangelica ' figu- dicunt, quod mulier Evangelica ' figu- ram hujus sacramenti præfiguravit, quæ ram hujus sacramenti præfiguravit, quæ mulier, ut dicunt, figura est Ecclesiæ. mulier, ut dicunt, figura est Ecclesiæ. Hæc est autem de qua dicit Dominus, Hæc est autem de qua dicit Dominus, quod simile est regnum cælorum fer- quod simile est regnum cælorum fer- mento, quod acceptum mulier abscondit mento, quod acceptum mulier abscondit in farinæ satis tribus, donec fermenta- in farinæ satis tribus, donec fermenta- tum est totum. Si ergo hoc mulier Evan- tum est totum. Si ergo hoc mulier Evan- gelica præfiguravit, videtur quod in fer- gelica præfiguravit, videtur quod in fer- mentato debet sumi: et ideo non in mentato debet sumi: et ideo non in azymo, ut dicunt. Mulier enim Evange azymo, ut dicunt. Mulier enim Evange lica nullo modo sata tria, hoc est, corpo- lica nullo modo sata tria, hoc est, corpo- ris et sanguinis et animæ Christi abscon- ris et sanguinis et animæ Christi abscon- disset fermento commixta, nisi signare disset fermento commixta, nisi signare vellet, quod in fermentato conficeretur, vellet, quod in fermentato conficeretur, et non in azymo: ergo in fermentato, ut et non in azymo: ergo in fermentato, ut dicunt, est conficiendum. dicunt, est conficiendum.

Quarta ratio est, quia dicunt, quod Quarta ratio est, quia dicunt, quod fermentum signat spiritum: quia sicut fermentum signat spiritum: quia sicut fermentum spiritualiter diffusum ingre- fermentum spiritualiter diffusum ingre- ditur in pastam, et levat eam, et quasi ditur in pastam, et levat eam, et quasi animat eam ita spiritus elevat et animat animat eam ita spiritus elevat et animat cor hominis ad divina intelligenda, et vi- cor hominis ad divina intelligenda, et vi- vilicat ad vitam virtutis. Cum ergo sa- vilicat ad vitam virtutis. Cum ergo sa- cramentum istud sit sacramentum spi- cramentum istud sit sacramentum spi- ritus, potius est sumendum in fermentato ritus, potius est sumendum in fermentato quam in azymo. Quod autem fermentum quam in azymo. Quod autem fermentum inspiret et quasi vivificet pastæ consper- inspiret et quasi vivificet pastæ consper- sionem, patet per hoc quod dicit Philo- sionem, patet per hoc quod dicit Philo- sophus, qui in libro XVI de Animalibus sophus, qui in libro XVI de Animalibus dicit, quod fermentum ingreditur in pa- dicit, quod fermentum ingreditur in pa- stam sicut spiritus in corpus et ideo stam sicut spiritus in corpus et ideo dicit, quod semen masculi habet naturam dicit, quod semen masculi habet naturam fermenti, quod sic ingreditur in guttam fermenti, quod sic ingreditur in guttam fœminæ sicut spiritus in corpus. Et hoc fœminæ sicut spiritus in corpus. Et hoc est quod dicunt in quarta ratione. est quod dicunt in quarta ratione.

Quinta autem ratio est quam adducunt: Quinta autem ratio est quam adducunt: quia dicunt, quod panis conveniens est quia dicunt, quod panis conveniens est ad perfectionem nutrimenti, est panis ad perfectionem nutrimenti, est panis fermentatus, et non azy mus panis. Cum fermentatus, et non azy mus panis. Cum igitur perfectio nutrimenti significetur in igitur perfectio nutrimenti significetur in pane Eucharistiæ, potius consecrandus est pane Eucharistiæ, potius consecrandus est in pane fermentato, quam in pane azymo. in pane fermentato, quam in pane azymo.

J. J.

DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 1.

Hæc igitur sunt potissima, quæ ego Hæc igitur sunt potissima, quæ ego ipse legi in Græcorum assertionibus. ipse legi in Græcorum assertionibus.

E CONTRA autem objiciunt Latini. In- E CONTRA autem objiciunt Latini. In- ducunt autem et ipsi auctoritates el ra- ducunt autem et ipsi auctoritates el ra- tiones. tiones.

Auctoritates inducunt quatuor valde Auctoritates inducunt quatuor valde cogentes. Quarum una est, Marc. xiv, 12, cogentes. Quarum una est, Marc. xiv, 12, ubi dicit: Et primo die azymorum, ubi dicit: Et primo die azymorum, quando pascha immolabant, dicunt ei, quando pascha immolabant, dicunt ei, scilicet Domino, discipuli : Quo vis scilicet Domino, discipuli : Quo vis eamus et paremus tibi ut manduces eamus et paremus tibi ut manduces pascha? Hoc autem dicebant ipso die pascha? Hoc autem dicebant ipso die quando in vespera Christus in cœna quando in vespera Christus in cœna corpus suum dedit discipulis suis. Ergo corpus suum dedit discipulis suis. Ergo corpus suum dedit discipulis primo die corpus suum dedit discipulis primo die azymorum. Hæc autem dies fuit quando azymorum. Hæc autem dies fuit quando luna fuit quartadecima: ergo decima luna fuit quartadecima: ergo decima quarta luna dedit corpus suum discipulis : quarta luna dedit corpus suum discipulis : sed tunc non inveniebatur fermentatum sed tunc non inveniebatur fermentatum in domibus Judæorum: ergo non dedit in domibus Judæorum: ergo non dedit corpus suum in fermentato, sed in azymo. corpus suum in fermentato, sed in azymo. Secunda autem auctoritas est, Luc. Secunda autem auctoritas est, Luc.

XXII, XXII,

7, ubi dicitur: Venit autem dies azy- 7, ubi dicitur: Venit autem dies azy- morum, in qua necesse erat occidi pascha. morum, in qua necesse erat occidi pascha. Pascha autem non erat necesse occidi Pascha autem non erat necesse occidi nisi luna decima quarta et ipsa die nisi luna decima quarta et ipsa die dixit discipulis, ut pararent sibi Pascha: dixit discipulis, ut pararent sibi Pascha: et in coena dedit discipulis corpus suum: et in coena dedit discipulis corpus suum: ergo dedit illud discipulis suis luna ergo dedit illud discipulis suis luna quartadecima: et tunc non inveniebatur quartadecima: et tunc non inveniebatur fermentatum in domibus Judæorum : fermentatum in domibus Judæorum : ergo non dedit' in fermentato, sed in ergo non dedit' in fermentato, sed in azymo. Et hæc sunt fortissima quæ azymo. Et hæc sunt fortissima quæ Latini pro se habent quia illa expresse Latini pro se habent quia illa expresse continent, quod luna decima quarta Do- continent, quod luna decima quarta Do- minus cœnavit cum discipulis suis, et minus cœnavit cum discipulis suis, et dedit corpus suum. dedit corpus suum.

Adhuc autem, inducunt quod dicitur, Adhuc autem, inducunt quod dicitur, Exod. xi, 18 Primo mense, quartade- Exod. xi, 18 Primo mense, quartade- cima die mensis, ad vesperam, comedetis cima die mensis, ad vesperam, comedetis azyma. Ergo in vespera, die decima azyma. Ergo in vespera, die decima quarta, comedebantur azyma : et tunc quarta, comedebantur azyma : et tunc non inveniebatur fermentatum in do- non inveniebatur fermentatum in do- mibus Judæorum. mibus Judæorum.

Adhuc autem dicitur, Matth. xxvi, 17, Adhuc autem dicitur, Matth. xxvi, 17, sic: Prima autem die azymorum, accesse- sic: Prima autem die azymorum, accesse- runt discipuli ad Jesum, dicentes : Ubi vis runt discipuli ad Jesum, dicentes : Ubi vis paremus tibi comedere Pascha ? Ergo paremus tibi comedere Pascha ? Ergo

419 419

primo die azymorum cœnavit cum disci- primo die azymorum cœnavit cum disci- pulis in primo autem die azymorum pulis in primo autem die azymorum

fermentatum non inveniebatur in do- fermentatum non inveniebatur in do- mibus Judæorum : ergo in primo die azy- mibus Judæorum : ergo in primo die azy- morum cœnans non potuit dare corpus morum cœnans non potuit dare corpus suum in fermentato, sed in azymo. suum in fermentato, sed in azymo.

Rationes autem multas valde cogentes Rationes autem multas valde cogentes inducunt Latini : quarum prima cui in- inducunt Latini : quarum prima cui in- nituntur, fundatur super Apostoli aucto- nituntur, fundatur super Apostoli aucto- ritatem, I ad Corinth. v, 7 et 8, ubi ritatem, I ad Corinth. v, 7 et 8, ubi Apostolus mysterium scribit qualiter Apostolus mysterium scribit qualiter veritas continetur in figura, dicens : veritas continetur in figura, dicens : Etenim Pascha nostrum immolatus est Etenim Pascha nostrum immolatus est Christus. Itaque epulemur, non in fer- Christus. Itaque epulemur, non in fer- mento veteri, neque in fermento malitiæ mento veteri, neque in fermento malitiæ et nequitiæ, sed in azymis sinceritatis et et nequitiæ, sed in azymis sinceritatis et veritatis. Ex qua auctoritate accipitur, veritatis. Ex qua auctoritate accipitur, quod figura fermenti excluditur a veri- quod figura fermenti excluditur a veri- tate figura autem secundum mysterium tate figura autem secundum mysterium et similitudinem in veritate debet salvari: et similitudinem in veritate debet salvari: cum igitur hic excludatur fermentum ut cum igitur hic excludatur fermentum ut contrarium figuræ et veritati, fermentum contrarium figuræ et veritati, fermentum nec figura fuit nec in veritate: ergo nec figura fuit nec in veritate: ergo Christus non confecit in fermentato, sed Christus non confecit in fermentato, sed in azymo. in azymo.

Adhuc autem, per auctoritatem aliam Adhuc autem, per auctoritatem aliam objiciunt, qua dicitur, Levit. II, 11: objiciunt, qua dicitur, Levit. II, 11: Omnis oblatio, quæ offertur Domino, Omnis oblatio, quæ offertur Domino, absque fermento fiet: nec quidquam fer- absque fermento fiet: nec quidquam fer- menti ac mellis adolebitur in sacrificio menti ac mellis adolebitur in sacrificio Domino. Constat autem, quod omnia an- Domino. Constat autem, quod omnia an- tiqua figura fuerunt novorum et quod tiqua figura fuerunt novorum et quod non habet figuram ad novum, non habet figuram ad novum, id non id non debet salvari in novo sacrificio: patet debet salvari in novo sacrificio: patet autem, quod fermentum quod signat cor- autem, quod fermentum quod signat cor- ruptionem, et mel quod dulce est, re- ruptionem, et mel quod dulce est, re- movetur a sacrificio Domini, quod sine movetur a sacrificio Domini, quod sine corruptione exstitit, et in amaritudine corruptione exstitit, et in amaritudine passionis est immolatum : ergo non com- passionis est immolatum : ergo non com- petit alterutrum istorum: ergo non obtu- petit alterutrum istorum: ergo non obtu- lit corpus suum in fermentato, sicut nec lit corpus suum in fermentato, sicut nec passus est in mellis dulcedine, sed in passus est in mellis dulcedine, sed in amaritudine absynthii et fellis. Thren. amaritudine absynthii et fellis. Thren.

Ill, Ill,

19: Recordare paupertatis, et trans- 19: Recordare paupertatis, et trans- gressionis meæ, et absynthii et fellis. gressionis meæ, et absynthii et fellis.

Adhuc autem, quod in figura ab omni- Adhuc autem, quod in figura ab omni- bus electis expurgandum est, id in sacri- bus electis expurgandum est, id in sacri- ficio pro omnibus offerri non debet: fer- ficio pro omnibus offerri non debet: fer- mentum autem in omnibus electis in fi- mentum autem in omnibus electis in fi-

120 120

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gura expurgandum est, sicut dicit Apo- gura expurgandum est, sicut dicit Apo- stolus, I ad Corinth. v, 7 et 8: Expur- stolus, I ad Corinth. v, 7 et 8: Expur- gate vetus fermentum, ut sitis nova con- gate vetus fermentum, ut sitis nova con- spersio, sicut estis azymi. Etenim pascha spersio, sicut estis azymi. Etenim pascha nostrum immolatus est Christus. Itaque nostrum immolatus est Christus. Itaque epulemur, non scilicet in fermento ve- epulemur, non scilicet in fermento ve- teri, neque in fermento malitiæ et ne- teri, neque in fermento malitiæ et ne- quitiæ, sed in azymis sinceritatis et veri- quitiæ, sed in azymis sinceritatis et veri- tatis. tatis.

Adhuc autem quæramus a Græcis, Adhuc autem quæramus a Græcis, quid Dominum induxerit ad hoc quod quid Dominum induxerit ad hoc quod ipse tempus prævenit, et sicut dicunt, ipse tempus prævenit, et sicut dicunt, luna quartadecima Pascha celebravit, luna quartadecima Pascha celebravit, cum Pascha secundum legem non nisi cum Pascha secundum legem non nisi decima quarta luna sit celebrandum, vel decima quarta luna sit celebrandum, vel in mense Aprili, vel in sequenti mense? in mense Aprili, vel in sequenti mense? Si autem in mense Aprili celebrari non Si autem in mense Aprili celebrari non potuit, et dicunt, quod necessitas captivi- potuit, et dicunt, quod necessitas captivi- tatis instantis quæ in nocte eadem erat tatis instantis quæ in nocte eadem erat futura. SED CONTRA hoc objicitur: quia futura. SED CONTRA hoc objicitur: quia tunc legem venit solvere et non implere, tunc legem venit solvere et non implere, ex quo tunc tempus legis non observavit. ex quo tunc tempus legis non observavit.

Adhuc autem, secundum hoc malum Adhuc autem, secundum hoc malum exemplum Judæis dedit, et cum Judæi exemplum Judæis dedit, et cum Judæi tam diligenter accusationes contra ipsum tam diligenter accusationes contra ipsum confinxerunt, si verum esset quod dicunt confinxerunt, si verum esset quod dicunt Græci, Judæi pro certo accusationem Græci, Judæi pro certo accusationem istam de legis translatione contra Chri- istam de legis translatione contra Chri- stum in judicio proposuissent. stum in judicio proposuissent.

Adhuc autem, si concedatur quod Adhuc autem, si concedatur quod tempus prævenit, quæramus, quæ causa tempus prævenit, quæramus, quæ causa sit, quod ritum dimisit, et non in azymis, sit, quod ritum dimisit, et non in azymis, sed in fermentato dedit? Et non pote- sed in fermentato dedit? Et non pote- runt aliquam rationabilem causam assi- runt aliquam rationabilem causam assi- gnare. gnare.

Adhuc autem, cum, Exod. xi, 19, di- Adhuc autem, cum, Exod. xi, 19, di- catur, quod qui comederit fermentatum, catur, quod qui comederit fermentatum, scilicet in Pascha, peribit anima ejus de scilicet in Pascha, peribit anima ejus de coetu Israël, si Dominus in Pascha fer- coetu Israël, si Dominus in Pascha fer- mentatum comedit, et discipulis dedit, mentatum comedit, et discipulis dedit, quare non fuit de hoc accusatus in judi- quare non fuit de hoc accusatus in judi- cio, quia tunc secundum legem mori cio, quia tunc secundum legem mori statim fuisset condemnatus: nihil autem statim fuisset condemnatus: nihil autem horum umquam objectum fuit : et ideo horum umquam objectum fuit : et ideo constat nihil esse quod Græci dicunt. constat nihil esse quod Græci dicunt.

Adhuc autem, beatus Dionysius in Adhuc autem, beatus Dionysius in epistola ad Apollophanem de ætate lunæ epistola ad Apollophanem de ætate lunæ scribit in Parasceve, quando Dominus in scribit in Parasceve, quando Dominus in cruce pependit, et eclipsis apparuit, sic cruce pependit, et eclipsis apparuit, sic

dicens : « Cum luna deesset, et non dicens : « Cum luna deesset, et non esset coitus tempus. » Ergo in Parasceve esset coitus tempus. » Ergo in Parasceve luna defuit: non autem luna defuit luna defuit: non autem luna defuit propter novitatem lunæ : quia statim propter novitatem lunæ : quia statim dicit : Et non esset tempus coitus, » hoc dicit : Et non esset tempus coitus, » hoc est, conjunctionis cum sole sicut est in est, conjunctionis cum sole sicut est in novilunio, sed luna defuit, quia cecide- novilunio, sed luna defuit, quia cecide- rat ab angulo plenilunii. Secundum com- rat ab angulo plenilunii. Secundum com- putum autem lunarium mensium qui est putum autem lunarium mensium qui est compulus Judæorum, et de quo Scri- compulus Judæorum, et de quo Scri- ptura loquitur, non est defectio lunæ a ptura loquitur, non est defectio lunæ a plenilunio, nisi quando est decima quinta. plenilunio, nisi quando est decima quinta. Ergo in Parasceve luna fuit decima Ergo in Parasceve luna fuit decima quinta. Si autem in die cœnæ fuit quar- quinta. Si autem in die cœnæ fuit quar- tadecima, quando cœnavit cum discipulis, tadecima, quando cœnavit cum discipulis, et tunc nullus utebatur fermentato: ergo et tunc nullus utebatur fermentato: ergo Christus in cœna non habuit fermenta- Christus in cœna non habuit fermenta- tum, sed azymum. Et hæc ratio firma est tum, sed azymum. Et hæc ratio firma est contra Græcos quia sumitur ex dicto contra Græcos quia sumitur ex dicto illustrissimi Doctorum eorum, qui ista illustrissimi Doctorum eorum, qui ista oculis se testatur vidisse, et per canones oculis se testatur vidisse, et per canones astronomicæ scientiæ examinasse. astronomicæ scientiæ examinasse.

Juxta hoc etiam quæritur, ex quo Juxta hoc etiam quæritur, ex quo constat, quod Christus dedit corpus constat, quod Christus dedit corpus suuni in azymo, utrum possit confici in suuni in azymo, utrum possit confici in fermentato? Videtur, quod non quia fermentato? Videtur, quod non quia sacramentum non fit nisi in sua propria sacramentum non fit nisi in sua propria materia, sicut baptismus in aqua, et con- materia, sicut baptismus in aqua, et con- firmatio in chrismate, et sic de aliis. Jam firmatio in chrismate, et sic de aliis. Jam autem ostensum est, quod fermentatum autem ostensum est, quod fermentatum non est propria materia sacramenti. non est propria materia sacramenti.

Responsio ad inducta, est quod pro Responsio ad inducta, est quod pro certo Christus dedit corpus suum in certo Christus dedit corpus suum in azymo, et propria materia sacramenti est azymo, et propria materia sacramenti est azymum, sicut ostensum est in auctorita- azymum, sicut ostensum est in auctorita- tibus et rationibus, quæ pro Latinis sunt tibus et rationibus, quæ pro Latinis sunt inductæ. inductæ.

4. 4.

Hoc no- Hoc no- chæ seụ chæ seụ

men Pas- men Pas-

Ad auctoritates autem quas Græci in- Ad auctoritates autem quas Græci in- ducunt, respondendum est per distinctio- ducunt, respondendum est per distinctio- nem æquivocationis hujus nominis, tem modi nem æquivocationis hujus nominis, tem modi Pascha. Hoc enim dicitur septem modis. Pascha. Hoc enim dicitur septem modis.

Primo enim modo dicitur Pascha to- Primo enim modo dicitur Pascha to- tum tempus septem dierum quod fuit a tum tempus septem dierum quod fuit a luna decima quarta usque ad diem vigesi- luna decima quarta usque ad diem vigesi- mam primam mensis Aprilis. Act. xii, 4: mam primam mensis Aprilis. Act. xii, 4: Quem, scilicet Petrum, cum comprehen- Quem, scilicet Petrum, cum comprehen- disset, scilicet Herodes, misit in carce- disset, scilicet Herodes, misit in carce- rem,... volens post Pascha producere rem,... volens post Pascha producere

sumitur. sumitur.

DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 1.

eum populo, hoc est, finito tempore eum populo, hoc est, finito tempore septem dierum quo Pascha celebrabatur. septem dierum quo Pascha celebrabatur.

Secundo, dicitur hora vel articulus Secundo, dicitur hora vel articulus unius diei, scilicet vesperæ decimæ quartæ unius diei, scilicet vesperæ decimæ quartæ lunæ mensis Aprilis. Levit. xx111, 5: lunæ mensis Aprilis. Levit. xx111, 5: Quartadecima die mensis ad vesperum, Quartadecima die mensis ad vesperum, Phase, scilicet Pascha, Domini est : et Phase, scilicet Pascha, Domini est : et sic accipitur, Joan. XIII, 1: Ante diem sic accipitur, Joan. XIII, 1: Ante diem festum Paschæ, sciens Jesus quia venit festum Paschæ, sciens Jesus quia venit hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad Patrem. Patrem.

Tertio modo, dicitur Pascha prima Tertio modo, dicitur Pascha prima dies azymorum, quæ fuit luna decima dies azymorum, quæ fuit luna decima quinta et hoc modo dicitur, Luc. xx11, quinta et hoc modo dicitur, Luc. xx11, 1 Appropinquabat autem dies festus 1 Appropinquabat autem dies festus azymorum, qui dicitur Pascha. azymorum, qui dicitur Pascha.

Quarto modo, dicitur Pascha panes azy- Quarto modo, dicitur Pascha panes azy- mi qui fiebant in Pascha. Joan. XVIII, 28: mi qui fiebant in Pascha. Joan. XVIII, 28: Ipsi non introierunt in prætorium, ne con- Ipsi non introierunt in prætorium, ne con- taminarentur, sed ut comederent pascha. taminarentur, sed ut comederent pascha.

Quinto modo, dicitur Pascha agnus Quinto modo, dicitur Pascha agnus paschalis. Luc. xx11, 7: Venit dies azy- paschalis. Luc. xx11, 7: Venit dies azy- morum, in qua necesse erat occidi pascha. morum, in qua necesse erat occidi pascha.

Sexto modo, dicitur Pascha festivitas Sexto modo, dicitur Pascha festivitas epularum paschalium. II Paralip. xxx, epularum paschalium. II Paralip. xxx, 26 Facta est grandis celebritas, scili- 26 Facta est grandis celebritas, scili- cet Pascha, in Jerusalem, qualis a cet Pascha, in Jerusalem, qualis a diebus Salomonis, filii David, regis diebus Salomonis, filii David, regis Israel, in ea urbe non fuerat. Israel, in ea urbe non fuerat.

Septimo, dicitur Pascha Christus im- Septimo, dicitur Pascha Christus im- molatus in sacramento. I ad Corinth. v, molatus in sacramento. I ad Corinth. v, 7 Pascha nostrum immolatus est Chri- 7 Pascha nostrum immolatus est Chri- stus. stus.

Unde versus colligens membra istius Unde versus colligens membra istius distinctionis a Doctoribus est factus: distinctionis a Doctoribus est factus:

Hebdomas, hora, dies, epulæ, potus, azyma, Hebdomas, hora, dies, epulæ, potus, azyma, [Christus. [Christus.

Ad hoc ergo quod inducunt, Joan. Ad hoc ergo quod inducunt, Joan. XVIII, 28: Ipsi non introierunt in præto- XVIII, 28: Ipsi non introierunt in præto- rium, ne contaminarentur, sed ut man- rium, ne contaminarentur, sed ut man- ducarent pascha. Dicendum, quod Pa- ducarent pascha. Dicendum, quod Pa- scha ibi azyma vocantur, quæ septem scha ibi azyma vocantur, quæ septem diebus comedebantur : et ideo luna deci. diebus comedebantur : et ideo luna deci. ma quinta fuit prima dies in qua comede- ma quinta fuit prima dies in qua comede- batur et ideo ante hoc in quartadeci- batur et ideo ante hoc in quartadeci- ma luna Christus dedit corpus, quando ma luna Christus dedit corpus, quando

1 Cf. Exod. XII, 18; Numer. xxvIII, 16. 1 Cf. Exod. XII, 18; Numer. xxvIII, 16.

421 421

fermentatum ejectum erat jam de do- fermentatum ejectum erat jam de do- mibus Judæorum. mibus Judæorum.

Simili modo respondendum est ad Simili modo respondendum est ad secundam quam inducunt auctoritatem, secundam quam inducunt auctoritatem, Joan. xi, 1 Ante diem festum Paschæ, Joan. xi, 1 Ante diem festum Paschæ, sciens Jesus, etc. Quod ibi dicitur Pa- sciens Jesus, etc. Quod ibi dicitur Pa- scha prima dies quæ solemnior erat aliis, scha prima dies quæ solemnior erat aliis, et illa fuit decima quinta, cujus vigilia et illa fuit decima quinta, cujus vigilia fuit quartadecima, quando agnus in fuit quartadecima, quando agnus in vespera immolabatur. vespera immolabatur.

Ad id quod tertio inducunt de Luca, Ad id quod tertio inducunt de Luca, quod mulieres paraverunt aromata, du- quod mulieres paraverunt aromata, du- pliciter potest responderi. Uno quidem pliciter potest responderi. Uno quidem modo, quod feria sexta dies fuit solem- modo, quod feria sexta dies fuit solem- nitatis, et ideo dicitur Parasceve, hoc nitatis, et ideo dicitur Parasceve, hoc est, præparatioquia præparabantur est, præparatioquia præparabantur necessaria ad sequens sabbatum, quod necessaria ad sequens sabbatum, quod magnum sabbatum dicebatur: quia in magnum sabbatum dicebatur: quia in eo paschalis solemnitas cum solemnitate eo paschalis solemnitas cum solemnitate sabbati concurrebat: et sic feria sexta sabbati concurrebat: et sic feria sexta præcedens fuit quidem prima dies festi- præcedens fuit quidem prima dies festi- vitatis, et tamen præparatio ad sabba- vitatis, et tamen præparatio ad sabba- tum. Et quod dicitur: Omne opus servile tum. Et quod dicitur: Omne opus servile non facietis in eo 2, hoc intelligitur de non facietis in eo 2, hoc intelligitur de servilibus, exceptis his quæ fuerunt servilibus, exceptis his quæ fuerunt opera necessitatis, sicut ciborum præpa- opera necessitatis, sicut ciborum præpa- ratio, et vestimentorum induitio, et hu- ratio, et vestimentorum induitio, et hu- jusmodi. Opera autem pietatis et sacri- jusmodi. Opera autem pietatis et sacri- liciorum non prohibebantur et ideo liciorum non prohibebantur et ideo licuit emere et parare unguenta ad pie- licuit emere et parare unguenta ad pie- tatem defunctorum. Aliter autem re- tatem defunctorum. Aliter autem re- spondetur et melius: quia, Luc. xx11, spondetur et melius: quia, Luc. xx11, 56, dicitur, quod mulieres sabbato qui- 56, dicitur, quod mulieres sabbato qui- dem siluerunt secundum mandatum et dem siluerunt secundum mandatum et ideo mulieres non præparaverunt aro- ideo mulieres non præparaverunt aro- mata nisi sabbato ad noctem, quando mata nisi sabbato ad noctem, quando jam licuit talia facere: quia festum sab- jam licuit talia facere: quia festum sab- bati, ad vesperam sabbati erat finitum, bati, ad vesperam sabbati erat finitum, et vespera sabbati jam cum sequenti et vespera sabbati jam cum sequenti die computabatur: et ideo tunc parave- die computabatur: et ideo tunc parave- runt quia tunc licuit talia operari. runt quia tunc licuit talia operari. Unde, Matth. XXVIII, 1: Vespere autem Unde, Matth. XXVIII, 1: Vespere autem sabbati, quæ lucescit in prima sabbati. sabbati, quæ lucescit in prima sabbati. Quod non diceretur nisi vespera sabbati Quod non diceretur nisi vespera sabbati cum sequenti die computaretur. cum sequenti die computaretur.

Ad id autem quod quarto inducunt de Ad id autem quod quarto inducunt de Joanne, xix, 31, dicendum quod parum Joanne, xix, 31, dicendum quod parum

2 Levit. XXIII, 7. 2 Levit. XXIII, 7.

3. 3.

422 422

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

illud valet quia magnus dies ille sab- illud valet quia magnus dies ille sab- bati dicitur, non ideo quod fuerit prima bati dicitur, non ideo quod fuerit prima dies solemnitatis, sed potius quia ex se dies solemnitatis, sed potius quia ex se fuit festivus, et ex communi Pascha fuit festivus, et ex communi Pascha aliam accepit solemnitatem. aliam accepit solemnitatem.

Ad id autem quod objiciunt per ratio- Ad id autem quod objiciunt per ratio- nem quia veritas umbræ debet respon- nem quia veritas umbræ debet respon- dere, contra seipsos pro Latinis est dere, contra seipsos pro Latinis est inductum quia optime respondet, quan- inductum quia optime respondet, quan- do et horam et ritum cœnæ Christus do et horam et ritum cœnæ Christus observavit, et in hoc etiam congruit, observavit, et in hoc etiam congruit, quod Christus verus agnus jam luna quod Christus verus agnus jam luna decima quarta immolari incepit, quando decima quarta immolari incepit, quando et captivatus fuit, et traditus : quia et captivatus fuit, et traditus : quia festum Paschæ incepit a vespera decima festum Paschæ incepit a vespera decima quartæ diei, quæ cum decima quinta die quartæ diei, quæ cum decima quinta die est computanda, sicut jam patuit in est computanda, sicut jam patuit in præmissis. præmissis.

Ad id autem quod ulterius objiciunt Ad id autem quod ulterius objiciunt de Levitico, xxvi, 10 Vetera novis su- de Levitico, xxvi, 10 Vetera novis su- pervenientibus, etc. Dicendum, quod hoc pervenientibus, etc. Dicendum, quod hoc est verum postquam nova per institu- est verum postquam nova per institu- tionem et notificationem supervenerunt: tionem et notificationem supervenerunt: sed antequam superveniant nova, non sed antequam superveniant nova, non projiciuntur vetera nova autem tunc projiciuntur vetera nova autem tunc primo supervenire cœperunt et ideo primo supervenire cœperunt et ideo Christus de veteribus nova produxit, ut Christus de veteribus nova produxit, ut vetera quantum ad ritum projicerentur vetera quantum ad ritum projicerentur a nobis non autem oportet, quod pro- a nobis non autem oportet, quod pro- pter hoc nullam cum veteribus habeant pter hoc nullam cum veteribus habeant convenientiam, cum sint ex illis produ- convenientiam, cum sint ex illis produ-

cta. cta.

Adhuc autem, expurgatio fermenti si- Adhuc autem, expurgatio fermenti si- gnat vetustatis projectionem, ut dicit gnat vetustatis projectionem, ut dicit Apostolus, et assumptio azymi signat Apostolus, et assumptio azymi signat novitatis assumptionem. novitatis assumptionem.

Ad id autem quod ulterius de muliere Ad id autem quod ulterius de muliere Evangelica objicitur 2, nihil facit ad pro- Evangelica objicitur 2, nihil facit ad pro- positum quia hoc intelligitur de spiritu positum quia hoc intelligitur de spiritu abscondito in littera fermentum enim, abscondito in littera fermentum enim, ut dicitur in libro XVI de Animalibus, et ut dicitur in libro XVI de Animalibus, et corruptionem habet et spiritualitatem : corruptionem habet et spiritualitatem : quia vaporabiliter et spiritualiter per quia vaporabiliter et spiritualiter per massam pastæ diffunditur: et ideo quoad massam pastæ diffunditur: et ideo quoad corruptionem a sacramento abjicitur, et corruptionem a sacramento abjicitur, et quoad spiritualitatem in littera abscondi- quoad spiritualitatem in littera abscondi-

I ad Corinth. v, 7. I ad Corinth. v, 7.

tur, quæ littera sata habet tria, scilicet tur, quæ littera sata habet tria, scilicet tropologiam, allegoriam, et anagogiam, tropologiam, allegoriam, et anagogiam, quæ per spiritum in littera inveniun- quæ per spiritum in littera inveniun- tur. tur.

Ad id autem quod ulterius objicitur, Ad id autem quod ulterius objicitur, dicendum quod non quoad hoc abjici- dicendum quod non quoad hoc abjici- tur sed quia etiam habet vim corrupti- tur sed quia etiam habet vim corrupti- vam, ut dicit Apostolus. vam, ut dicit Apostolus.

Ad id quod ultimo objicitur, dicendum Ad id quod ultimo objicitur, dicendum quod panis fermentatus facilior est ad quod panis fermentatus facilior est ad digerendum quam azymus, sed ad con- digerendum quam azymus, sed ad con- fortandum minus est efficax quam azy- fortandum minus est efficax quam azy- mus et cum sacramentum sit confor- mus et cum sacramentum sit confor- tationis, potius assumitur azymum in tationis, potius assumitur azymum in sacramento quam fermentatum. Christi sacramento quam fermentatum. Christi enim cibus non est cibus qui digeratur, enim cibus non est cibus qui digeratur, sed potius qui nos sibi incorporet. sed potius qui nos sibi incorporet.

6. 6.

possit con possit con

mentato mentato

Ad id quod ulterius quæritur, utrum Ad id quod ulterius quæritur, utrum possit confici in fermentato? Dicimus Utrum cor possit confici in fermentato? Dicimus Utrum cor quod debet quidem confici in azymo, et pus Christi quod debet quidem confici in azymo, et pus Christi non in fermentato, sed potest confici in fici in fer non in fermentato, sed potest confici in fici in fer fermentato: et si consecratur in fermen- fermentato: et si consecratur in fermen- tato, confectum est et verum corpus tato, confectum est et verum corpus Christi, sed arguendus est qui facit : Christi, sed arguendus est qui facit : quia non tenet ritum Apostolicum et quia non tenet ritum Apostolicum et sacramento debitum. sacramento debitum.

Ad id autem quod contra hoc objici- Ad id autem quod contra hoc objici- tur, dicendum quod debita materia sa- tur, dicendum quod debita materia sa- cramenti dicitur dupliciter, scilicet de- cramenti dicitur dupliciter, scilicet de- bita ex specie, et debita ex accidentali bita ex specie, et debita ex accidentali proprietate. Debita quidem ex specie est proprietate. Debita quidem ex specie est panis de frumento, et hæc debita mate- panis de frumento, et hæc debita mate- ria sufficit confectioni sacramenti. Debita ria sufficit confectioni sacramenti. Debita autem ex accidentali convenienti pro- autem ex accidentali convenienti pro- prietate est panis de frumento azymus : prietate est panis de frumento azymus : quia ille cum hoc quod de ipso confici quia ille cum hoc quod de ipso confici potest, ulterius exprimit sacramenti sin- potest, ulterius exprimit sacramenti sin- ceritatem et incorruptionem. ceritatem et incorruptionem.

Alia autem ex dictis facile solvun- Alia autem ex dictis facile solvun- tur. tur.

Qua forma Qua forma

Consequenter autem quæritur, qua 7. Consequenter autem quæritur, qua 7. forma verborum Christus usus sit in forma verborum Christus usus sit in confectione? Et hoc ideo quod dicitur, Christus confectione? Et hoc ideo quod dicitur, Christus quod accepit Jesus panem, et benedicens quod accepit Jesus panem, et benedicens fregit, et dedit eis, scilicet discipulis fregit, et dedit eis, scilicet discipulis

2 Cf. Matth. XIII, 33. 2 Cf. Matth. XIII, 33.

usus est in usus est in consecra consecra tione? tione?

8. 8.

DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2. suis, et ait Sumite, hoc est corpus suis, et ait Sumite, hoc est corpus meum. Non enim vere diceret: Hoc meum. Non enim vere diceret: Hoc est corpus meum, nec fregisset et dedis- est corpus meum, nec fregisset et dedis- set, nisi jam transsubstantiatum esset: set, nisi jam transsubstantiatum esset: ergo alia forma usus est Christus quam ergo alia forma usus est Christus quam nos utamur. nos utamur.

Hoc autem quidam concedunt dicen- Hoc autem quidam concedunt dicen- tes, quod virtute suæ deitatis Christus tes, quod virtute suæ deitatis Christus primo panem in corpus suum convertit, primo panem in corpus suum convertit, et vinum in sanguinem et hoc quod et vinum in sanguinem et hoc quod ipse virtute deitatis propriæ fecit, nobis ipse virtute deitatis propriæ fecit, nobis sub certa verborum forma faciendum sub certa verborum forma faciendum

tradidit, ut ostenderet esse in se potesta- tradidit, ut ostenderet esse in se potesta- tem excellentiæ, in nobis autem potesta- tem excellentiæ, in nobis autem potesta- tem clavium per operationem sacramen- tem clavium per operationem sacramen- torum et hoc Catholice dicere poterit torum et hoc Catholice dicere poterit quicumque voluerit. Nobis tamen proba- quicumque voluerit. Nobis tamen proba- bilius videtur, quod eadem forma usus bilius videtur, quod eadem forma usus sit, sicut in ante habitis satis dictum est. sit, sicut in ante habitis satis dictum est.

Tertio etiam quæritur, quando corpus Tertio etiam quæritur, quando corpus Quando- suum dedit? Et constat, quod post Quando- suum dedit? Et constat, quod post

nam cor- nam cor-

dedit? dedit?

pus suum cœnam agni typici, sicut dicitur, Joan. pus suum cœnam agni typici, sicut dicitur, Joan. XII, 2. Et quamvis Christus jam cœna- XII, 2. Et quamvis Christus jam cœna-

423 423

tus et cœnatis dederit corpus suum, tus et cœnatis dederit corpus suum, tamen reverenter et salubriter ab Eccle- tamen reverenter et salubriter ab Eccle- sia postea provisum est, ut excepto in- sia postea provisum est, ut excepto in- firmitatis et necessitatis articulo, non firmitatis et necessitatis articulo, non nisi a jejunis corpus Domini accipia- nisi a jejunis corpus Domini accipia-

tur. tur.

Quod autem Christus post alios cibos Quod autem Christus post alios cibos corpus suum dedit, quatuor a Doctoribus corpus suum dedit, quatuor a Doctoribus assignantur rationes. Quarum prima est: assignantur rationes. Quarum prima est: quia in memoriale dedit: et ideo ultimo quia in memoriale dedit: et ideo ultimo dedit, ut arctius memoriæ commendare- dedit, ut arctius memoriæ commendare- tur. Secunda est: ut novum ex veteri, tur. Secunda est: ut novum ex veteri, sicut poscebat ratio, produceretur, quod sicut poscebat ratio, produceretur, quod non fieret nisi prius agnus typicus sum- non fieret nisi prius agnus typicus sum- ptus fuisset. Tertia ratio est: quia jam ptus fuisset. Tertia ratio est: quia jam crepitantibus discipulis istud post omnia crepitantibus discipulis istud post omnia datur in firmamentum cordis, et hæc datur in firmamentum cordis, et hæc confirmatio ultima danda fuit in signum confirmatio ultima danda fuit in signum amoris confirmantis membra cum capite. amoris confirmantis membra cum capite. Quarta ratio fuit: ut significaretur, quod Quarta ratio fuit: ut significaretur, quod iste cibus non est corporis, sed animæ : iste cibus non est corporis, sed animæ : et ideo sumptus est omnibus aliis cibis et ideo sumptus est omnibus aliis cibis ad necessitatem corporis pertinentibus ad necessitatem corporis pertinentibus jam ante sumptis. jam ante sumptis.

CAPUT II. CAPUT II.

De ritu hujus sacramenti ex parte ministri. De ritu hujus sacramenti ex parte ministri.

Nunc dicendum est de ritu hujus sacra- Nunc dicendum est de ritu hujus sacra- menti qui sumitur ex parte ministri. menti qui sumitur ex parte ministri.

De quo tria sunt quærenda, scilicet si De quo tria sunt quærenda, scilicet si non sacerdos possit conficere? Et si sa- non sacerdos possit conficere? Et si sa- cerdos conficiens in conficiendo moria- cerdos conficiens in conficiendo moria- tur, qualiter faciendum sit in confe- tur, qualiter faciendum sit in confe- ctione? Tertio, utrum plures sacerdotes ctione? Tertio, utrum plures sacerdotes unam hostiam consecrare valeant, vel unam hostiam consecrare valeant, vel non? non?

1 Marc. xiv, 22. Cf. Matth. xxvi, 26; Luc. xxII, 1 Marc. xiv, 22. Cf. Matth. xxvi, 26; Luc. xxII,

Primo igitur quæramus, si non sacer- Primo igitur quæramus, si non sacer- dos possit conficere, vel non? dos possit conficere, vel non?

1. 1.

Utram non Utram non sacerdos sacerdos possit con- possit con-

Videtur autem, quod non quia nul- Videtur autem, quod non quia nul- lus actus competit alicui nisi sibi prius secure? lus actus competit alicui nisi sibi prius secure? insit facultas ad actum : non enim vi- insit facultas ad actum : non enim vi- det qui non habet videndi facultatem, det qui non habet videndi facultatem, nec audit nisi qui audiendi habet facul- nec audit nisi qui audiendi habet facul- tatem, et sic de aliis in ordine autem tatem, et sic de aliis in ordine autem sacerdotali potestas dalur conficiendi cor- sacerdotali potestas dalur conficiendi cor-

19; I ad Corinth. xt, 24. 19; I ad Corinth. xt, 24.

2. 2.

De loco in De loco in

424 424

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pus Christi ergo qui non habet ordi- pus Christi ergo qui non habet ordi- nem sacerdotalem, nullam habet confi- nem sacerdotalem, nullam habet confi- ciendi potestatem, et ita conficere non ciendi potestatem, et ita conficere non potest. potest.

Adhuc autem, confirmare non potest Adhuc autem, confirmare non potest nisi Episcopus quia in ordine Episco- nisi Episcopus quia in ordine Episco- pali facultas datur ad confirmandum : pali facultas datur ad confirmandum : ergo a simili etiam non potest conficere, ergo a simili etiam non potest conficere, nisi sacerdos, cum ultima potestas ordi- nisi sacerdos, cum ultima potestas ordi- nis sit ad conficiendum: videtur igitur, nis sit ad conficiendum: videtur igitur, quod non conficiat qui hanc potestatem quod non conficiat qui hanc potestatem ex ordine non suscepit. ex ordine non suscepit.

Quod si concedatur, videtur in contra- Quod si concedatur, videtur in contra- rium esse quod dicit Beda : << Accedat rium esse quod dicit Beda : << Accedat verbum ad elementum, et fit sacramen- verbum ad elementum, et fit sacramen- tum. » Ergo a quocumque dicatur ver- tum. » Ergo a quocumque dicatur ver- bum super debitum elementum, ille con- bum super debitum elementum, ille con- ficit facramentum. ficit facramentum.

Adhuc autem, hoc idem arguitur ab Adhuc autem, hoc idem arguitur ab eo quod dicit Magister Hugo de sancto eo quod dicit Magister Hugo de sancto Victore « Sacramentum est visibile et Victore « Sacramentum est visibile et corporale elementum ex institutione si- corporale elementum ex institutione si- gnans, ex similitudine repræsentans, ex gnans, ex similitudine repræsentans, ex sanctificatione invisibilem gratiam con- sanctificatione invisibilem gratiam con- ferens. » Hæc tria sunt in sacramento ferens. » Hæc tria sunt in sacramento etiam absque ordine sacerdotali. Ergo etiam absque ordine sacerdotali. Ergo videtur, quod sacerdotium non exigatur videtur, quod sacerdotium non exigatur ad perfectionem sacramenti. ad perfectionem sacramenti.

Juxta illud quæritur utrum locus de- Juxta illud quæritur utrum locus de- bitus sicut est altare exigatur ad confe- bitus sicut est altare exigatur ad confe- qno sacra- ctionem sacramenti, ita quod sacerdos qno sacra- ctionem sacramenti, ita quod sacerdos conficitur. non celebrans in altari, non confi- conficitur. non celebrans in altari, non confi- ciat? ciat?

mentum mentum

Videtur autem, quod altare consecra- Videtur autem, quod altare consecra- tum ad hoc exigatur: quia sanctiora tum ad hoc exigatur: quia sanctiora sunt sacrificia Novi Testamenti quam sunt sacrificia Novi Testamenti quam Veteris Veteris autem Testamenti sacri- Veteris Veteris autem Testamenti sacri- ficia non poterant offerri, nisi in altari : ficia non poterant offerri, nisi in altari : ergo multo minus Novi Testamenti sa- ergo multo minus Novi Testamenti sa- crificia sine altari offerri non possunt: crificia sine altari offerri non possunt: et si præsumptum fuerit, irritum fit sa- et si præsumptum fuerit, irritum fit sa- crificium. crificium.

Adhuc, Psal. LXXXIII, 4: Passer invenit Adhuc, Psal. LXXXIII, 4: Passer invenit sibi domum, et turtur nidum sibi, ubi sibi domum, et turtur nidum sibi, ubi ponat pullos suos. Altaria tua, Domine ponat pullos suos. Altaria tua, Domine virtutum, rex meus, et Deus meus. Ibi virtutum, rex meus, et Deus meus. Ibi dicit Augustinus, quod extra Ecclesiam dicit Augustinus, quod extra Ecclesiam oblatum sacrificium non est acceptum. oblatum sacrificium non est acceptum.

Ergo etiam extra altare oblatum sacri- Ergo etiam extra altare oblatum sacri- ficium reputatur irritum. ficium reputatur irritum.

IN CONTRARIUM hujus objicitur: quia in IN CONTRARIUM hujus objicitur: quia in nullo aliorum sacramentorum locus in nullo aliorum sacramentorum locus in quo fit sacramentum, est de necessariis quo fit sacramentum, est de necessariis ad sacramentum, ita quod extra illum ad sacramentum, ita quod extra illum locum perfectum sacramentum fiat irri- locum perfectum sacramentum fiat irri- tum et inane ergo a simili etiam in isto tum et inane ergo a simili etiam in isto sacramento locus templi vel altaris non sacramento locus templi vel altaris non videtur esse de necessariis ad sacramen- videtur esse de necessariis ad sacramen-

tum. tum.

3. 3.

quæ ex quæ ex in altari in altari

oblivioue oblivioue

remanent, remanent, dum sacer- dum sacer- dos confi- dos confi-

mentum. mentum.

Ulterius iterum quæritur circa locum Ulterius iterum quæritur circa locum confectionis sacramenti, si forte ex obli- De hostiis confectionis sacramenti, si forte ex obli- De hostiis vione aliquæ hostiæ in altari remaneant vione aliquæ hostiæ in altari remaneant dum sacerdos conficit, utrum et illæ con- dum sacerdos conficit, utrum et illæ con- secrentur, vel non? secrentur, vel non? Videtur autem, quod sic: quia altare cit sacra- Videtur autem, quod sic: quia altare cit sacra- mensa est in qua quidquid proponitur, mensa est in qua quidquid proponitur, benedictioni et consecrationi subjicitur : benedictioni et consecrationi subjicitur : ergo quidquid in altari est de materia ergo quidquid in altari est de materia sacramenti, totum in corpus Christi sacramenti, totum in corpus Christi transsubstantiatur. Eadem objectio de transsubstantiatur. Eadem objectio de gutta una vini vel pluribus, quæ forte gutta una vini vel pluribus, quæ forte pedi calicis adhærent, cum sacerdos con- pedi calicis adhærent, cum sacerdos con- ficit de vino calicis illa enim gutta se- ficit de vino calicis illa enim gutta se- cundum hoc in sanginem Christi conver- cundum hoc in sanginem Christi conver-

titur. titur.

Si autem hoc concedatur, videtur esse Si autem hoc concedatur, videtur esse contrarium quia, sicut dicit beatus Au- contrarium quia, sicut dicit beatus Au- gustinus, intentio exigitur ad omne sa- gustinus, intentio exigitur ad omne sa- cramentum, et sine intentione faciendi cramentum, et sine intentione faciendi nihil fit in sacramento. Sacerdos autem nihil fit in sacramento. Sacerdos autem de his quæ ignorat, sive de hostiis in de his quæ ignorat, sive de hostiis in altari, sive de guttis vini in pede calicis altari, sive de guttis vini in pede calicis manentibus nihil intendit. Ergo nihil ex manentibus nihil intendit. Ergo nihil ex talibus conficit. talibus conficit.

4. 4.

Ulterius iterum quæritur de altari Ulterius iterum quæritur de altari non consecrato, utrum super illud con- De altari non consecrato, utrum super illud con- De altari fici possit? fici possit?

Videtur autem, quod sic: quia Domi- Videtur autem, quod sic: quia Domi- nus mensam super quam comedit in nus mensam super quam comedit in altare non consecravit, et tamen confe- altare non consecravit, et tamen confe- cit cum ergo Christi actio nostra sit cit cum ergo Christi actio nostra sit instructio, etiam sacerdos in altari non instructio, etiam sacerdos in altari non consecrato potest conficere. Eadem est consecrato potest conficere. Eadem est objectio de calice non consecrato. objectio de calice non consecrato.

IN CONTRARIUM hujus est, quod ad hoc IN CONTRARIUM hujus est, quod ad hoc

non conse non conse crato. crato.

DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2.

consecrantur altaria et calices, ut in illis consecrantur altaria et calices, ut in illis Eucharistia confici possit : cum ergo Eucharistia confici possit : cum ergo nihil sit vanum et frustra in consecra- nihil sit vanum et frustra in consecra- tionibus Ecclesiæ, videtur quod in altari tionibus Ecclesiæ, videtur quod in altari non consecrato et calice non consecrato non consecrato et calice non consecrato confici non possit sacramentum. confici non possit sacramentum.

8. Ulterius quæritur de vestibus sacris, 8. Ulterius quæritur de vestibus sacris, vesti utrum non indutus vestibus sacris, con- vesti utrum non indutus vestibus sacris, con- ficere possit sacramentum ? ficere possit sacramentum ?

eacris. eacris.

6. 6.

Videtur, quod non quia si sine illis Videtur, quod non quia si sine illis posset confici sacramentum, frustra ab posset confici sacramentum, frustra ab Episcopo consecrarentur vestes sacerdo- Episcopo consecrarentur vestes sacerdo- tales non autem frustra consecrantur: tales non autem frustra consecrantur: ergo sine eis sacramentum non confici- ergo sine eis sacramentum non confici-

tur. tur.

Adhuc autem, quia in veteri lege ve- Adhuc autem, quia in veteri lege ve- stes fuerunt necessariæ ad sacrificium stes fuerunt necessariæ ad sacrificium offerendum, sicut patet, Levit. vii, 13. offerendum, sicut patet, Levit. vii, 13. Ergo multo magis necessariæ sunt ad sa- Ergo multo magis necessariæ sunt ad sa- crificium Novi Testamenti: quia istud crificium Novi Testamenti: quia istud est sanctius quam illud. est sanctius quam illud.

Hujus autem contrarium videtur: quia Hujus autem contrarium videtur: quia cum Christi actio nostra sit instructio, cum Christi actio nostra sit instructio, in nullo legitur Evangelistarum, quod in nullo legitur Evangelistarum, quod vel Christus vestes sacerdotales in con- vel Christus vestes sacerdotales in con- fectione sacramenti induerit, vel etiam fectione sacramenti induerit, vel etiam quod Apostolos induere fecerit : ergo quod Apostolos induere fecerit : ergo Christus et Apostoli sine talibus sacra- Christus et Apostoli sine talibus sacra- mentum confecerunt: ergo et adhuc sa- mentum confecerunt: ergo et adhuc sa- cerdotes absque talibus possunt conficere. cerdotes absque talibus possunt conficere.

Ulterius quæritur de his qui ordinati Ulterius quæritur de his qui ordinati qui sunt ab hæreticis et schismaticis, utrum qui sunt ab hæreticis et schismaticis, utrum et illi possunt conficere? et illi possunt conficere?

ordinati ordinati unt ab unt ab bereticis, bereticis,

vel nchis- vel nchis-

Videtur, quod non quia dicitur, Ma- Videtur, quod non quia dicitur, Ma- ticis. lach. 11, 2: Maledicam benedictionibus ticis. lach. 11, 2: Maledicam benedictionibus vestris. Ergo quidquid illi benedixerint, vestris. Ergo quidquid illi benedixerint, maledicitur. Benedicunt autem in sacra- maledicitur. Benedicunt autem in sacra- mento. Ergo sacramentum ipsum conver- mento. Ergo sacramentum ipsum conver- titur in maledictionem. titur in maledictionem.

IN CONTRARIUM autem hujus est, quod IN CONTRARIUM autem hujus est, quod illi in forma Ecclesiæ quamvis ab indi- illi in forma Ecclesiæ quamvis ab indi- gnis receperunt ordinem sacerdotalem, gnis receperunt ordinem sacerdotalem, tamen in conficiendo intendunt facere tamen in conficiendo intendunt facere quod facit Ecclesia: ergo conficiunt sa- quod facit Ecclesia: ergo conficiunt sa-

sacramenta. sacramenta.

1 Matth. XXVII, 59. Cf. Marc. xv, 42 et seq.; 1 Matth. XXVII, 59. Cf. Marc. xv, 42 et seq.;

425 425

Ulterius quæritur, utrum in altari non Ulterius quæritur, utrum in altari non cooperto pallis lineis possit confici sacra- cooperto pallis lineis possit confici sacra- mentum ? mentum ?

Videtur, quod non quia Joseph ab Videtur, quod non quia Joseph ab Arimathæa corpus Domini involvit in Arimathæa corpus Domini involvit in sindone munda³, et ad hoc consecrantur sindone munda³, et ad hoc consecrantur pallæ, tam lineæ pallæ quam aliæ : pallæ, tam lineæ pallæ quam aliæ : frustra autem ad hæc consecrarentur, si frustra autem ad hæc consecrarentur, si sine his sacramentum posset celebrari: sine his sacramentum posset celebrari: ergo sine talibus non potest confici sa- ergo sine talibus non potest confici sa-

cramentum. cramentum.

7. 7. De altari De altari

non coo- non coo-

perto pal- perto pal- lis lineis. lis lineis.

ad objec- ad objec-

Ad hæc omnia sine pæjudicio dicen- Responsio Ad hæc omnia sine pæjudicio dicen- Responsio dum videtur, quod in veritate hujus sa- dum videtur, quod in veritate hujus sa- cramenti minister proprius est sacerdos. cramenti minister proprius est sacerdos.

Ad primum autem dicendum, quod, ut Ad primum autem dicendum, quod, ut mihi videtur, non sacerdos non potest mihi videtur, non sacerdos non potest conficere sacramentum, sicut probant conficere sacramentum, sicut probant satis bene primæ inductæ rationes. satis bene primæ inductæ rationes.

Ad dictum autem Bedæ dicendum, Ad dictum autem Bedæ dicendum, quod Beda non loquitur nisi de essentia- quod Beda non loquitur nisi de essentia- libus partibus sacramenti. libus partibus sacramenti.

Similiter dicendum de definitione ma- Similiter dicendum de definitione ma- gistri Hugonis de sancto Victore.Quamvis gistri Hugonis de sancto Victore.Quamvis autem illa sint essentialia, non tamen autem illa sint essentialia, non tamen conveniunt ad constitutionem sacramen- conveniunt ad constitutionem sacramen- ti, nisi per propriam causam efficientem ti, nisi per propriam causam efficientem ipsius sacramenti: et hæc est meo judicio ipsius sacramenti: et hæc est meo judicio sacerdos. Unde Plato in Timæo dicit, sacerdos. Unde Plato in Timæo dicit, quod nihil est ortum sub sole, cujus legi- quod nihil est ortum sub sole, cujus legi- tima causa non processerit in tempore. tima causa non processerit in tempore. Et ideo causam propriam oportet habere Et ideo causam propriam oportet habere sacramentum. Secus autem est in sacra- sacramentum. Secus autem est in sacra- mento baptismi et pœnitentiæ: quia illa mento baptismi et pœnitentiæ: quia illa sunt sacramenta necessitatis et ideo sunt sacramenta necessitatis et ideo tempore necessitatis quicumque etiam tempore necessitatis quicumque etiam laicus vel laica supplet vicem ministri. laicus vel laica supplet vicem ministri.

Sunt tamen quidam qui aliter dicunt, Sunt tamen quidam qui aliter dicunt, et concedunt, quod quilibet conficit qui et concedunt, quod quilibet conficit qui verba cum intentione profert super debi- verba cum intentione profert super debi- tam materiam et illi dicunt, quod ordo tam materiam et illi dicunt, quod ordo confert ad hoc ut debitus sit minister, et confert ad hoc ut debitus sit minister, et non ideo quod sacerdos sit ad sacramen- non ideo quod sacerdos sit ad sacramen- tum necessarius minister: et hoc est val- tum necessarius minister: et hoc est val- de ridiculum quia si quilibet conficere de ridiculum quia si quilibet conficere potest, trahitur potius sacramenti con- potest, trahitur potius sacramenti con- fectio in ridiculum, quam in veneratio- fectio in ridiculum, quam in veneratio-

Luc. XXIII, Luc. XXIII,

50 et seq.; Joan. xix, 38 et seq. 50 et seq.; Joan. xix, 38 et seq.

tiones. tiones.

8. 8.

9. 9.

426 426

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nem et ideo dictum illorum reputo ab- nem et ideo dictum illorum reputo ab- surdum. surdum.

Ad id quod ulterius quæritur de altari Ad id quod ulterius quæritur de altari et templo, dicendum videtur, quod altare et templo, dicendum videtur, quod altare consecratum est de idoneitate sacrificii, consecratum est de idoneitate sacrificii, sed non de necessitate: et ideo qui cele- sed non de necessitate: et ideo qui cele- braret in loco communi, deponendus et braret in loco communi, deponendus et degradandus est: sed tamen ipse conficit degradandus est: sed tamen ipse conficit

sacramentum. sacramentum.

Ad id quod contra objicitur, dicen- Ad id quod contra objicitur, dicen- dum quod sanctiora sunt sacrificia Novi dum quod sanctiora sunt sacrificia Novi Testamenti quam Veteris: sed tamen Testamenti quam Veteris: sed tamen etiam sacrificia Veteris Testamenti alibi etiam sacrificia Veteris Testamenti alibi quam in templo vel in altari frequen- quam in templo vel in altari frequen- ter a prioribus sunt oblata: sed post- ter a prioribus sunt oblata: sed post- quam elegit Dominus locum in quo quam elegit Dominus locum in quo offerri deberent, peccavit quidem contra offerri deberent, peccavit quidem contra mandatum Domini, qui alibi obtulit: sed mandatum Domini, qui alibi obtulit: sed tamen id quod obtulit, oblatio fuit: et tamen id quod obtulit, oblatio fuit: et sic est etiam in isto sacrificio. sic est etiam in isto sacrificio.

Ad id quod dicunt, quod passer invenit Ad id quod dicunt, quod passer invenit sibi domum, etc., dicendum quod locus sibi domum, etc., dicendum quod locus debitus sacrificio est altare; sed non est debitus sacrificio est altare; sed non est necessarius, ita quod si alibi offeratur, necessarius, ita quod si alibi offeratur, non conficiatur: et ideo oblatio accepta non conficiatur: et ideo oblatio accepta in altari fit extra autem altare et tem- in altari fit extra autem altare et tem- plum si præsumatur offerri, tunc quidem plum si præsumatur offerri, tunc quidem oblatum factum est et bonum et divinum oblatum factum est et bonum et divinum corpus Domini, sed oblatio quæ est actio corpus Domini, sed oblatio quæ est actio offerentis, non est accepta, sed potius offerentis, non est accepta, sed potius maledicta. maledicta.

Ad id quod ulterius quæritur de hostiis Ad id quod ulterius quæritur de hostiis ex ignorantia in altari remanentibus ex ex ignorantia in altari remanentibus ex oblivione, vel guttis vini pedi vel lateri oblivione, vel guttis vini pedi vel lateri calicis adhærentibus, dicendum videtur, calicis adhærentibus, dicendum videtur, quod illæ non consecrantur: quia de eis quod illæ non consecrantur: quia de eis nihil intenditur, sicut probat in contra- nihil intenditur, sicut probat in contra- rium adducta objectio. rium adducta objectio.

Ad id autem quod objicitur, dicendum Ad id autem quod objicitur, dicendum quod ignorata et non intenta non subji- quod ignorata et non intenta non subji- ciuntur benedictioni et actioni formæ sa- ciuntur benedictioni et actioni formæ sa- cramentalis: quia confectio actus est cramentalis: quia confectio actus est utentis ratione: et ideo non fertur nisi utentis ratione: et ideo non fertur nisi super intentum. super intentum.

Ad id quod ulterius de altari non con- Ad id quod ulterius de altari non con- secrato quæritur, dicendum videtur, secrato quæritur, dicendum videtur, quod non debet confici super altare non quod non debet confici super altare non consecratum: si autem præsumptum fue- consecratum: si autem præsumptum fue- rit, tunc videtur, quod ille conficiat : sed rit, tunc videtur, quod ille conficiat : sed si hoc facit in contemptum ritus Eccle- si hoc facit in contemptum ritus Eccle- siæ, deponendus est et degradandus. siæ, deponendus est et degradandus.

Ad hoc autem quod de Domino obji- Ad hoc autem quod de Domino obji- citur, dicendum quod in veritate per so- citur, dicendum quod in veritate per so- lum tactum Domini mensa in qua bene. lum tactum Domini mensa in qua bene. dixit, consecrabatur. dixit, consecrabatur.

Quod autem in contrarium objicitur, Quod autem in contrarium objicitur, dicendum quod propter hoc consecratio dicendum quod propter hoc consecratio altaris non est frustra, quia sine ea con- altaris non est frustra, quia sine ea con- fici potest sacramentum : sed consecratio fici potest sacramentum : sed consecratio confertur altari, ut sit idonea mensa tan- confertur altari, ut sit idonea mensa tan- to sacramento. to sacramento.

Idem etiam intelligendum est de cali- Idem etiam intelligendum est de cali- cis consecratione. cis consecratione.

Ad id quod ulterius quæritur de ve- Ad id quod ulterius quæritur de ve- stibus, similiter videtur, quod vestes sunt stibus, similiter videtur, quod vestes sunt de bene esse, ut ostendant munditiam et de bene esse, ut ostendant munditiam et virtutes quæ in ministerio tanti sacra- virtutes quæ in ministerio tanti sacra- menti esse debent, et ad hoc etiam fue- menti esse debent, et ad hoc etiam fue- runt in Veteri Testamento, et quoad hoc runt in Veteri Testamento, et quoad hoc benedictio vestium non est superflua: si benedictio vestium non est superflua: si tamen sacerdos sine his celebraret, sa- tamen sacerdos sine his celebraret, sa- cramentum pro certo ipse conficit, sed cramentum pro certo ipse conficit, sed graviter peccat contra Ecclesiasticam graviter peccat contra Ecclesiasticam institutionem et sacramenti reverentiam, institutionem et sacramenti reverentiam, et ideo deponendus est et graviter pu- et ideo deponendus est et graviter pu- niendus. niendus.

Ad id quod ulterius quæritur de schis- Ad id quod ulterius quæritur de schis- maticis et hæreticis, dixit Cyprianus maticis et hæreticis, dixit Cyprianus martyr, quod illi ordinem non habent: martyr, quod illi ordinem non habent: et ideo nihil conficiunt, sed maledicit et ideo nihil conficiunt, sed maledicit Deus benedictionibus eorum. Hoc tamen Deus benedictionibus eorum. Hoc tamen corrigit beatus Augustinus, et dicit, quod corrigit beatus Augustinus, et dicit, quod Cyprianus hoc dixit nimio zelo fidei, Cyprianus hoc dixit nimio zelo fidei, quem habuit contra hæreticam pravita- quem habuit contra hæreticam pravita- tem. Sed non oportet nos aliquod falsum tem. Sed non oportet nos aliquod falsum dicere propter odium hæreticorum. Et dicere propter odium hæreticorum. Et ideo dixit, quod illi qui ab hæretico in ideo dixit, quod illi qui ab hæretico in forma Ecclesiæ ordinantur, recipiunt in forma Ecclesiæ ordinantur, recipiunt in veritate ordinem, sed sunt suspensi ab veritate ordinem, sed sunt suspensi ab

11 11

12 12

Psal. LXXXIII, 4. Psal. LXXXIII, 4.

DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. VI, TRACT. IV, 2.

exsecutione, et ideo si illi consecrant in exsecutione, et ideo si illi consecrant in forma et intentione Ecclesiæ, pro certo forma et intentione Ecclesiæ, pro certo conficiunt; sed hoc faciunt ad animæ conficiunt; sed hoc faciunt ad animæ suæ perpetuam damnationem. suæ perpetuam damnationem.

Et quod objicitur: Maledicam bene- Et quod objicitur: Maledicam bene- dictionibus vestris 1, ideo dicit, quod ta- dictionibus vestris 1, ideo dicit, quod ta- les non maledicunt nisi his qui a Deo les non maledicunt nisi his qui a Deo maledicti sunt, neque benedicunt nisi bis maledicti sunt, neque benedicunt nisi bis qui a Deo sunt benedicti. Non ergo sa- qui a Deo sunt benedicti. Non ergo sa- crificium maledictum est, sed potius illi crificium maledictum est, sed potius illi quibus benedicunt, ita quod formalis lo- quibus benedicunt, ita quod formalis lo- cutio in materialem convertatur, sic: cutio in materialem convertatur, sic: Maledicam benedictionibus vestris, hoc Maledicam benedictionibus vestris, hoc est, maledicam illis quibus vos benedici- est, maledicam illis quibus vos benedici- tis. Psal. cv, 28: Maledicent illi, et tu tis. Psal. cv, 28: Maledicent illi, et tu benedices. benedices.