342 342

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

panibus propositionis qui offerri præci- panibus propositionis qui offerri præci- piuntur: et in panibus primitiarum qui piuntur: et in panibus primitiarum qui præcipiuntur offerri 2. Hoc etiam signa- præcipiuntur offerri 2. Hoc etiam signa- tur per panem qui paratus fuit Eliæ pro tur per panem qui paratus fuit Eliæ pro viatico 3. Signatur etiam per subcineri- viatico 3. Signatur etiam per subcineri- cium panem hordeaceum, qui visus est cium panem hordeaceum, qui visus est volvi in castra Madian, qui veniens volvi in castra Madian, qui veniens ad tabernaculum percussit illud, et ter- ad tabernaculum percussit illud, et ter- ræ penitus coæquavit *. Et in omni- ræ penitus coæquavit *. Et in omni- bus illis materia istius sacrificii designa- bus illis materia istius sacrificii designa-

tur. tur.

9 9

Per omnes autem oblationes anima- Per omnes autem oblationes anima- lium signatur Christus passus, qui in hoc lium signatur Christus passus, qui in hoc sacrificio est res et signum. Qui primo sacrificio est res et signum. Qui primo signatur per agnum quem obtulit Abel 5. signatur per agnum quem obtulit Abel 5. Secundo, signatur per turturem et vac- Secundo, signatur per turturem et vac- cam triennem, quam obtulit Abraham 6. cam triennem, quam obtulit Abraham 6. Signatur etiam per vitulum tenerrimum Signatur etiam per vitulum tenerrimum et optimum quem obtulit Abraham An- et optimum quem obtulit Abraham An- gelis 7. Signatur etiam per agnum gelis 7. Signatur etiam per agnum paschalem et hoedum 8. Signatur per paschalem et hoedum 8. Signatur per arietes et vitulos et hircos, qui in arietes et vitulos et hircos, qui in Levitico in multis locis præcipiuntur Levitico in multis locis præcipiuntur offerri, præcipue tamen signatur per im- offerri, præcipue tamen signatur per im- molationem vervecis sive arietis, quem molationem vervecis sive arietis, quem Patriarcha pro unigenito offerebat ⁹. Patriarcha pro unigenito offerebat ⁹. Signatur principaliter per holocaustum Signatur principaliter per holocaustum vitulæ rufæ, cujus cineribus et sanguine vitulæ rufæ, cujus cineribus et sanguine omnia expiabantur, et cujus sanguis per omnia expiabantur, et cujus sanguis per pontificem semel in anno in sancta san- pontificem semel in anno in sancta san- ctorum inferebatur, sicut dicitur, Levit. ctorum inferebatur, sicut dicitur, Levit. XVI, 3. Signatur propter diversitatem XVI, 3. Signatur propter diversitatem gratiarum quas continet in omnibus sa- gratiarum quas continet in omnibus sa- crificiis salis, similaginis, mellis, olei, crificiis salis, similaginis, mellis, olei, thuris, et adipis. Mel enim quamvis non thuris, et adipis. Mel enim quamvis non sit oblatio legis, sicut dicitur, Levit. 11, sit oblatio legis, sicut dicitur, Levit. 11, 11, tamen est in verbis sapientiæ, et 11, tamen est in verbis sapientiæ, et ostendit dulcedinem sacrificii, quæ est in ostendit dulcedinem sacrificii, quæ est in holocaustis et pacificis, quæ Domino holocaustis et pacificis, quæ Domino offerebantur, sicut tangitur, Levit. I et II, offerebantur, sicut tangitur, Levit. I et II, et deinceps usque ad cap. IV et vii. et deinceps usque ad cap. IV et vii.

Horum omnium sacrificiorum diversi- Horum omnium sacrificiorum diversi- tas ex maxima diversitate tangitur 10. tas ex maxima diversitate tangitur 10.

* Exod. xxv, 30. * Exod. xxv, 30.

2 Levit. XXIII, 10. 2 Levit. XXIII, 10.

* III Regum, xIx, 6. * III Regum, xIx, 6.

* Cf. Judicum, VII, 13. * Cf. Judicum, VII, 13.

5 Genes. IV, 4. 5 Genes. IV, 4.

6 Genes xv, 10. 6 Genes xv, 10.

Principaliter tamen signatur per juge Principaliter tamen signatur per juge sacrificium agni, quod xarà manc el sacrificium agni, quod xarà manc el xatà vespere præcipitur offerri ". Tot xatà vespere præcipitur offerri ". Tot enim gratiarum est istud sacrificium, enim gratiarum est istud sacrificium, quod omnibus his modis adhuc imper- quod omnibus his modis adhuc imper- fecte signatur. fecte signatur.

Signatur etiam in modis oblationum : Signatur etiam in modis oblationum : quia signatur in holocaustis et pacificis, quia signatur in holocaustis et pacificis, in hostiis, in victimis, et immolationibus, in hostiis, in victimis, et immolationibus, quoad diversitatem suarum operatio- quoad diversitatem suarum operatio- num, in quibus continetur 12. Sicut enim num, in quibus continetur 12. Sicut enim Dominus in seipso ad nos veniens, omnia Dominus in seipso ad nos veniens, omnia nobis attulit genera gratiarum, sicut di- nobis attulit genera gratiarum, sicut di- citur, Joan. 1, 17: Gratia et veritas per citur, Joan. 1, 17: Gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Et ibidem, Jesum Christum facta est. Et ibidem, . 16: De plenitudine ejus nos omnes . 16: De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Ita accepimus, et gratiam pro gratia. Ita sacrificium dedit nobis frequentandum, sacrificium dedit nobis frequentandum, in quo gratia in omnibus signata super- in quo gratia in omnibus signata super- impleretur, et non sic liberaret ab onere impleretur, et non sic liberaret ab onere legalium sacrificiorum. Act. xv, 10: legalium sacrificiorum. Act. xv, 10: Quid tentatis Deum, imponere jugum Quid tentatis Deum, imponere jugum super cervices discipulorum, quod neque super cervices discipulorum, quod neque patres nostri neque nos portare potui- patres nostri neque nos portare potui- mus? Sic enim lex tota in uno impletur, mus? Sic enim lex tota in uno impletur, quod est finis omnium. Matth. v, 18: quod est finis omnium. Matth. v, 18: Iota unum aut unus apex non præteribit Iota unum aut unus apex non præteribit a lege, donec omnia fiant. Ad Roman. x, a lege, donec omnia fiant. Ad Roman. x, 4: Finis legis, Christus, ad justitiam om- 4: Finis legis, Christus, ad justitiam om- ni credenti. In omnibus enim prædictis ni credenti. In omnibus enim prædictis istud solum sacrificium designatur. istud solum sacrificium designatur.

Quinque enim sunt in materia per Quinque enim sunt in materia per quæ signatur in quinque panum generi- quæ signatur in quinque panum generi- bus, scilicet naturæ puritas, naturæ san- bus, scilicet naturæ puritas, naturæ san- ctitas, regalis dignitas, nutrimenti effi- ctitas, regalis dignitas, nutrimenti effi- cacitas, et super inimicos omnes cacitas, et super inimicos omnes triumphans humilitas. triumphans humilitas.

Naturæ puritas signatur in tribus satis Naturæ puritas signatur in tribus satis farinæ similæ commixtis in panem An- farinæ similæ commixtis in panem An- gelorum a sapientia divina, per quæ si- gelorum a sapientia divina, per quæ si- gnatur puritas deitatis sine furfure mu- gnatur puritas deitatis sine furfure mu- tationis. Jacobi, 1, 17: Apud quem non tationis. Jacobi, 1, 17: Apud quem non

7 Genes. XVIII, 7. 7 Genes. XVIII, 7.

8 Exod. XII, 5. 8 Exod. XII, 5.

9 Genes. XXII, 13. 9 Genes. XXII, 13.

10 Cf. Numer. XXVIII, 3 et seq. 10 Cf. Numer. XXVIII, 3 et seq.

11 Cf. Ibid. 11 Cf. Ibid.

12 Cf. Levit. I et III et deinceps. 12 Cf. Levit. I et III et deinceps.

DE EUCHARISTIA, DIST. V, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. V, 2.

est transmutatio, nec vicissitudinis obum- est transmutatio, nec vicissitudinis obum- bratio. Signatur etiam puritas animæ bratio. Signatur etiam puritas animæ sine furfure peccati originalis. Sapient. sine furfure peccati originalis. Sapient. VIII, 19 Sortitus sum animam bonam. VIII, 19 Sortitus sum animam bonam. Signatur etiam puritas corporis sine fur- Signatur etiam puritas corporis sine fur- fure libidinis. Sapient, VIII, 20: Cum fure libidinis. Sapient, VIII, 20: Cum essem magis bonus, veni ad corpus in- essem magis bonus, veni ad corpus in- coinquinatum. Sapient. VII, 24: Attingit coinquinatum. Sapient. VII, 24: Attingit autem ubique propter suam munditiam. autem ubique propter suam munditiam. Et post pauca, y. 25: Et ideo nihil in- Et post pauca, y. 25: Et ideo nihil in- quinatum in eam incurrit. quinatum in eam incurrit.

Naturæ autem sanctitas per panes si- Naturæ autem sanctitas per panes si- gnatur propositionis, de quibus dicitur, gnatur propositionis, de quibus dicitur, I Regum, xxi, 4: Non habeo laicos pa- I Regum, xxi, 4: Non habeo laicos pa- nes ad manum, sed tantum panem san- nes ad manum, sed tantum panem san- clum si mundi sunt pueri, maxime a clum si mundi sunt pueri, maxime a mulieribus, manducent. Non enim lice- mulieribus, manducent. Non enim lice- bat illos panes comedere nisi a sanctis bat illos panes comedere nisi a sanctis in loco sancto. in loco sancto.

Dignitas autem nobilitatis regalis si- Dignitas autem nobilitatis regalis si- gnatur per panes primitiarum: quia pri- gnatur per panes primitiarum: quia pri- mitiæ nobiliores erant inter fructus. Je- mitiæ nobiliores erant inter fructus. Je- rem. II, 3 Sanctus Israel Domino, rem. II, 3 Sanctus Israel Domino, primitiæ frugum ejus. Proverb. 11, 9: primitiæ frugum ejus. Proverb. 11, 9: Honora Dominum de tua substantia, et Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis frugum tuarum da ei, sci- de primitiis frugum tuarum da ei, sci- licet pauperibus. Genes. XLIII, 11 et seq: licet pauperibus. Genes. XLIII, 11 et seq: Sumite de optimis terræ frugibus in va- Sumite de optimis terræ frugibus in va- sis vestris, et deferte viro munera.... sis vestris, et deferte viro munera.... Deus autem meus omnipotens faciat vo- Deus autem meus omnipotens faciat vo- bis eum placabilem. bis eum placabilem.

Nutrimenti efficacitas et viatici virtus Nutrimenti efficacitas et viatici virtus signatur in pane Eliæ, qui in fortitu- signatur in pane Eliæ, qui in fortitu- dine illius cibi ambulavit quadraginta dine illius cibi ambulavit quadraginta diebus et quadraginta noctibus usque diebus et quadraginta noctibus usque ad montem Dei Horeb 1. Et ideo ad montem Dei Horeb 1. Et ideo viaticum appellatur: quia per totam viaticum appellatur: quia per totam viam confortat ad ambulandum. Unde viam confortat ad ambulandum. Unde dicitur, Josue, v, 12, quod per totam dicitur, Josue, v, 12, quod per totam viam deserti non defecit cibus manna- viam deserti non defecit cibus manna- tis filiis Israel. Joan. VI, 49: Patres ve- tis filiis Israel. Joan. VI, 49: Patres ve- 'stri manducaverunt manna in deserto, et 'stri manducaverunt manna in deserto, et mortui sunt. Sed humilitas Christi pa- mortui sunt. Sed humilitas Christi pa- tientis et mortalitas signatur in subcineri- tientis et mortalitas signatur in subcineri- cio hordeaceo, quæ humilis passio omnia cio hordeaceo, quæ humilis passio omnia castra subvertit inimicorum. Ad Philip. castra subvertit inimicorum. Ad Philip. II, 7 et seq.: Semetipsum, exinanivit, II, 7 et seq.: Semetipsum, exinanivit,

3 III Regum, xix, 8. 3 III Regum, xix, 8.

343 343

formam servi accipiens, in similitudinem formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut hominum factus, et habitu inventus ut homo. Humiliavit semetipsum, factus homo. Humiliavit semetipsum, factus obediens, scilicet Patri, usque ad mortem, obediens, scilicet Patri, usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen quod est super omne nomen, nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectatur ut in nomine Jesu omne genu flectatur cœlestium, terrestrium, et infernorum, cœlestium, terrestrium, et infernorum, et omnis lingua confiteatur quia Domi- et omnis lingua confiteatur quia Domi- nus Jesus in gloria est Dei Patris. Quam- nus Jesus in gloria est Dei Patris. Quam- vis enim humilitas durus cortex hordei vis enim humilitas durus cortex hordei videatur esse, et passio mortalitatis vi- videatur esse, et passio mortalitatis vi- deatur decoctio, sub cinere tamen virtus deatur decoctio, sub cinere tamen virtus confortativa latet intus, quæ diabolum vin- confortativa latet intus, quæ diabolum vin- cit et omnia castra subvertit inimicorum. cit et omnia castra subvertit inimicorum.

In animalibus autem, sicut diximus, In animalibus autem, sicut diximus, significatur per agnum, hircum, hoedum, significatur per agnum, hircum, hoedum, capram, vitulum, et vaccam, et arietem. capram, vitulum, et vaccam, et arietem. In avibus vero, in turture, columba, et In avibus vero, in turture, columba, et passere. passere.

In agno quidem propter patientis In agno quidem propter patientis mansuetudinem. Jerem. xi, 19: Et ego mansuetudinem. Jerem. xi, 19: Et ego quasi agnus mansuetus qui portatur ad quasi agnus mansuetus qui portatur ad victimam. In hoedo autem propter pas- victimam. In hoedo autem propter pas- sionis causam, quæ est duplex in peccato sionis causam, quæ est duplex in peccato originali et actuali. Genes. XXVII, 9 et 10: originali et actuali. Genes. XXVII, 9 et 10: Pergens ad gregem, affer mihi duos hæ- Pergens ad gregem, affer mihi duos hæ- dos optimos, ut faciam ex eis escas patri dos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur: quas cum tuo, quibus libenter vescitur: quas cum intuleris, et comederit, benedicat tibi intuleris, et comederit, benedicat tibi priusquam moriatur. priusquam moriatur.

Hircus et capra duas sequelas signant Hircus et capra duas sequelas signant peccatorum, quas etiam Christus sua peccatorum, quas etiam Christus sua abstulit passione. Hircus enim peccati si- abstulit passione. Hircus enim peccati si- gnat foetorem in vilitate peccati per con- gnat foetorem in vilitate peccati per con- suetudinem contractum. Capra autem per suetudinem contractum. Capra autem per libidinem ad peccatum signat pronitatem, libidinem ad peccatum signat pronitatem, quæ duo sua Christus redemit passione. quæ duo sua Christus redemit passione. Unde, Levit. IV, 23: Offeret hostiam Unde, Levit. IV, 23: Offeret hostiam Domino, hircum de capris immacula- Domino, hircum de capris immacula- tum. Solus enim Christus similitudinem tum. Solus enim Christus similitudinem carnis peccati habens et nullum pecca- carnis peccati habens et nullum pecca- tum, est hircus immaculatus de capris, tum, est hircus immaculatus de capris, hoc est, per peccatores et peccatrices a hoc est, per peccatores et peccatrices a patribus descendens. patribus descendens.

3. 3.

344 344

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Vervex autem sive aries dux gregis, gnatur per gemitum in oratione. Cantic. Vervex autem sive aries dux gregis, gnatur per gemitum in oratione. Cantic. principatum Christi in regno fidelium principatum Christi in regno fidelium designat. Proverb. xxx, 29 et seq. : designat. Proverb. xxx, 29 et seq. : Tria sunt quæ bene gradiuntur ... aries, Tria sunt quæ bene gradiuntur ... aries, scilicet dux gregis, nec est rex, qui resistat scilicet dux gregis, nec est rex, qui resistat ei. Apocal. xiv, 1: Et vidi, et ecce Agnus ei. Apocal. xiv, 1: Et vidi, et ecce Agnus stabat supra montem Sion, et cum eo cen- stabat supra montem Sion, et cum eo cen- tum quadraginta quatuor millia, ha- tum quadraginta quatuor millia, ha- bentes nomen ejus, et nomen Patris ejus bentes nomen ejus, et nomen Patris ejus scriptum in frontibus suis. Sic offertur ab scriptum in frontibus suis. Sic offertur ab Abraham, Genes. XXII, 13, quia ibi re- Abraham, Genes. XXII, 13, quia ibi re- præsentat qualiter immortalis manet dei- præsentat qualiter immortalis manet dei- tas, sicut Isaac, et immolatur humanitas tas, sicut Isaac, et immolatur humanitas ducis nostri gregis, quod signat aries ducis nostri gregis, quod signat aries immolatus. immolatus.

Commemoratio autem passionis quæ Commemoratio autem passionis quæ quotidie fit in oblatione hujus sacrificii quotidie fit in oblatione hujus sacrificii in altari, signatur per juge sacrificium, in altari, signatur per juge sacrificium, quod mane fiebat et vespere. Mane qui- quod mane fiebat et vespere. Mane qui- dem ad gratiam virtutis, quia mane in dem ad gratiam virtutis, quia mane in vita ista egemus ad meritum: vespere au- vita ista egemus ad meritum: vespere au- tem in periculosa infirmitate, quia tunc tem in periculosa infirmitate, quia tunc sacramento egemus ad viaticum. De sacramento egemus ad viaticum. De quibus duobus dicitur in Psalmo CXL, 2: quibus duobus dicitur in Psalmo CXL, 2: Dirigatur oratio mea sicut incensum, Dirigatur oratio mea sicut incensum, supple, matutinum, in conspectu tuo: supple, matutinum, in conspectu tuo: elevatio manuum mearum, supple, in re- elevatio manuum mearum, supple, in re- commendatione animæ, sacrificium ve- commendatione animæ, sacrificium ve- spertinum. Eccle. XI, 6: Mane semina se- spertinum. Eccle. XI, 6: Mane semina se- men tuum, et vespere ne cesset manus men tuum, et vespere ne cesset manus tua quia nescis quid magis oriatur, tua quia nescis quid magis oriatur, hoc aut illud et si utrumque simul, hoc aut illud et si utrumque simul, melius erit. melius erit.

In vitulis autem boum repræsentaba- In vitulis autem boum repræsentaba- tur hoc sacrificium propter saginæ ma- tur hoc sacrificium propter saginæ ma- turitatem et utilitatem. Saginatus est turitatem et utilitatem. Saginatus est enim vitulus omni pinguedine devotio- enim vitulus omni pinguedine devotio- nis. Luc. xv, 23, occidit pater vitulum nis. Luc. xv, 23, occidit pater vitulum saginatum, quia salvum filium recepit. saginatum, quia salvum filium recepit. Mature etiam etiam incedit bos et caute, Mature etiam etiam incedit bos et caute, et fortiter ungulam figit. Ezechiel. 1, 7: et fortiter ungulam figit. Ezechiel. 1, 7: Planta pedis eorum planta pedis vituli. Planta pedis eorum planta pedis vituli. Utile est ad arandum. Sic Christus caute Utile est ad arandum. Sic Christus caute pedem posuit, nulli malum et omnibus pedem posuit, nulli malum et omnibus bonum exemplum dando, hominum cor- bonum exemplum dando, hominum cor- da vomere prædicationis aravit, sicut di- da vomere prædicationis aravit, sicut di- citur, Proverb. xiv, 4: Ubi plurimæ se- citur, Proverb. xiv, 4: Ubi plurimæ se- geles, ibi manifesta est fortitudo bovis. geles, ibi manifesta est fortitudo bovis.

In avibus autem, in turture quidem si- In avibus autem, in turture quidem si-

11, 12 Vox turturis audita est in terra 11, 12 Vox turturis audita est in terra nostra. Per columbam, quia revolare ad nostra. Per columbam, quia revolare ad patriam docuit, quod præ omnibus avi- patriam docuit, quod præ omnibus avi- bus scit columba. Isa. Lx, 8: Qui sunt bus scit columba. Isa. Lx, 8: Qui sunt isti, qui ut nubes volant, et quasi colum- isti, qui ut nubes volant, et quasi colum- bæ ad fenestras suas ? In passere autem, bæ ad fenestras suas ? In passere autem, quia fugere præsentium insidias docuit, quia fugere præsentium insidias docuit, sicut passer præsidium non habet nisi sicut passer præsidium non habet nisi fugam. Psal. CI, 8: Factus sum sicut fugam. Psal. CI, 8: Factus sum sicut passer solitarius, etc. Psal. LXXXIII, 4 : passer solitarius, etc. Psal. LXXXIII, 4 : Passer invenit sibi domum, et turtur ni- Passer invenit sibi domum, et turtur ni- dum sibi, ubi ponat pullos suos. Altaria dum sibi, ubi ponat pullos suos. Altaria tua, Domine virtutum, rex meus, et tua, Domine virtutum, rex meus, et Deus meus. Sic ergo quoad hoc signatur Deus meus. Sic ergo quoad hoc signatur in animalibus. in animalibus.

In sacrificio autem vitulæ rufæ signa- In sacrificio autem vitulæ rufæ signa- tur, ideo quia sicut in sanguine vitulæ tur, ideo quia sicut in sanguine vitulæ rufæ universa expiabantur, et cum san- rufæ universa expiabantur, et cum san- guine erat introitus in sancta sanctorum: guine erat introitus in sancta sanctorum: ita in sanguine Christi universalis fit ex- ita in sanguine Christi universalis fit ex- piatio peccatorum, et per sanguinem piatio peccatorum, et per sanguinem suum est introitus in cœlum. Unde, ad suum est introitus in cœlum. Unde, ad Hebr. XIII, Hebr. XIII, 11 et seq. Quorum anima- 11 et seq. Quorum anima- lium infertur sanguis pro peccato in lium infertur sanguis pro peccato in sancta per pontificem, horum corpora sancta per pontificem, horum corpora cremantur extra castra. Propter quod et cremantur extra castra. Propter quod et Jesus, ut sanctificaret per suum sangui- Jesus, ut sanctificaret per suum sangui- nem populum, extra portam passus est. nem populum, extra portam passus est. Exeamus igitur ad eum extra castra, Exeamus igitur ad eum extra castra, improperium ejus portantes. Hebr. 1x, improperium ejus portantes. Hebr. 1x, 24 Non enim in manufacta sancta Je- 24 Non enim in manufacta sancta Je- sus introivit, exemplaria verorum, sed sus introivit, exemplaria verorum, sed in ipsum cælum, ut appareat nunc vul- in ipsum cælum, ut appareat nunc vul- tui Dei pro nobis. tui Dei pro nobis.

Sic igitur significatur in animalibus Sic igitur significatur in animalibus oblatis. oblatis.

In aliis autem inanimatis Deo oblatis In aliis autem inanimatis Deo oblatis præsignatum est hoc sacrificium sex præsignatum est hoc sacrificium sex modis. Discretio enim rationabilitatis si- modis. Discretio enim rationabilitatis si- gnatur per salem : quia nihil Christus nisi gnatur per salem : quia nihil Christus nisi congrua fecit ratione. Levit. 11, 13: In omni congrua fecit ratione. Levit. 11, 13: In omni sacrificio offeres sal. Marc. ix, 49: Bonum sacrificio offeres sal. Marc. ix, 49: Bonum est sal. Et, Matth. v,13: Vos estis sal terræ. est sal. Et, Matth. v,13: Vos estis sal terræ. In similagine autem signatur, propter In similagine autem signatur, propter hujus sacrificii mundissimam puritatem. hujus sacrificii mundissimam puritatem. Unde, Levit. II, 4, dicitur, quod de simila Unde, Levit. II, 4, dicitur, quod de simila purissima erit sacrificium. In melle au- purissima erit sacrificium. In melle au-

4. 4.

DE EUCHARISTIA, DIST. V, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. V, 2.

tem dulcedo signatur Spiritus sancti. tem dulcedo signatur Spiritus sancti. Eccli. xxiv, 27 Spiritus meus super mel Eccli. xxiv, 27 Spiritus meus super mel dulcis, et hæreditas mea super mel et dulcis, et hæreditas mea super mel et favum. In oleo autem pinguedo signatur favum. In oleo autem pinguedo signatur devotionis. Cantic. 1, 2: Oleum effusum devotionis. Cantic. 1, 2: Oleum effusum nomen tuum. In thure notatur odor ora- nomen tuum. In thure notatur odor ora- tionis et virtutis. Cantic. 11, 6: Quæ est tionis et virtutis. Cantic. 11, 6: Quæ est ista quæ ascendit per desertum, sicut vir- ista quæ ascendit per desertum, sicut vir- gula fumi ex aromatibus myrrhæ et gula fumi ex aromatibus myrrhæ et thuris? Levit. 1, 17 Adolebit super thuris? Levit. 1, 17 Adolebit super altare, lignis igne supposito. Holocau- altare, lignis igne supposito. Holocau- stum est et oblatio suavissimi odoris Do- stum est et oblatio suavissimi odoris Do- mino. In adipe et pinguedine signatum mino. In adipe et pinguedine signatum est hoc sacrificium, quoad crassitudinis est hoc sacrificium, quoad crassitudinis dulcedinem in Spiritus sancti interna dulcedinem in Spiritus sancti interna consolatione. In sanguine autem omnis consolatione. In sanguine autem omnis oblationis quoad opus redemptionis. oblationis quoad opus redemptionis. Levit. 11, 16 et 17: Omnis adeps Domi- Levit. 11, 16 et 17: Omnis adeps Domi- ni erit jure perpetuo in generationibus, ni erit jure perpetuo in generationibus, et cunctis habitaculis vestris : nec sangui- et cunctis habitaculis vestris : nec sangui- nem nec adipem omnino comedetis, sed, nem nec adipem omnino comedetis, sed, supple, Domino offeretis. Psal. Lx11, 6: supple, Domino offeretis. Psal. Lx11, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur ani- Sicut adipe et pinguedine repleatur ani- ma mea, et labiis exsultationis laudabit ma mea, et labiis exsultationis laudabit

os meum. os meum.

Sic igitur in multitudine gratiarum Sic igitur in multitudine gratiarum suarum et pinguedine spiritus signatum suarum et pinguedine spiritus signatum est in sacrificiis. In nullo autem offertur est in sacrificiis. In nullo autem offertur fermentum quia corruptionem signat, fermentum quia corruptionem signat, quæ isti non congruit sacramento. quæ isti non congruit sacramento.

In modis etiam oblationum signatur In modis etiam oblationum signatur omnibus quoad diversitatem numerosam omnibus quoad diversitatem numerosam suarum operationum. Sunt autem modi suarum operationum. Sunt autem modi illi in universo quinque, et sextus salva- illi in universo quinque, et sextus salva- tur in omnibus illis. Quinque autem sunt tur in omnibus illis. Quinque autem sunt holocausta, pacifica, hostia, victima, et holocausta, pacifica, hostia, victima, et immolatio. In omnibus autem istis salva- immolatio. In omnibus autem istis salva- tur oblatio quia quodlibet istorum Do- tur oblatio quia quodlibet istorum Do- mino offerebatur. Holocaustum enim di- mino offerebatur. Holocaustum enim di- citur, quod totum incendebatur igne, citur, quod totum incendebatur igne, sicut agni, jugis sacrificii, et sacrificium sicut agni, jugis sacrificii, et sacrificium vitulæ rufæ. Pacifica autem dicebantur, vitulæ rufæ. Pacifica autem dicebantur, quæ pro propitiatione pacis vel jam factæ quæ pro propitiatione pacis vel jam factæ vel proximo faciendæ cum Deo pro re- vel proximo faciendæ cum Deo pro re- conciliatione peccatorum offerebantur: conciliatione peccatorum offerebantur: et hæc non tota incendebantur, sed pars et hæc non tota incendebantur, sed pars incendebatur Domino, et pars cessit sa- incendebatur Domino, et pars cessit sa- cerdoti offerenti, et pars cedebat in usus cerdoti offerenti, et pars cedebat in usus

345 345

ejus qui obtulit pacifica et pro quo offe- ejus qui obtulit pacifica et pro quo offe- rebatur. Hostia autem, sicut dicit Hesi- rebatur. Hostia autem, sicut dicit Hesi- cius, vel ideo dicebatur, quod ad ostium cius, vel ideo dicebatur, quod ad ostium tabernaculi ducebatur manibus offeren- tabernaculi ducebatur manibus offeren- tium impositis capiti ejus, ut sic signifi- tium impositis capiti ejus, ut sic signifi- caretur, quod per ipsam ad sancta pate- caretur, quod per ipsam ad sancta pate- ret accessus. Vel ideo, quia pro vincendis ret accessus. Vel ideo, quia pro vincendis vel jam victis hostibus offerebatur. vel jam victis hostibus offerebatur. Victima autem, ut idem dicit Hesicius, Victima autem, ut idem dicit Hesicius, vel dicebatur, quia victa offerebatur: vel dicebatur, quia victa offerebatur: vel quia in victoria, qua homo vicisse vel quia in victoria, qua homo vicisse gaudebat quando tentatorem superaverat. gaudebat quando tentatorem superaverat. Immolatio autem dicebatur, quæ cum Immolatio autem dicebatur, quæ cum offerretur, molam quamdam habebat offerretur, molam quamdam habebat animal in capite, in signum quod hoc animal in capite, in signum quod hoc animal ad Dei sacrificia pertinebat. In animal ad Dei sacrificia pertinebat. In omnibus autem his salvatur oblatio: quia omnibus autem his salvatur oblatio: quia quodlibet eorum coram Deo offerebatur quodlibet eorum coram Deo offerebatur antequam in toto vel in parte incende- antequam in toto vel in parte incende- retur. retur.

Hæc autem omnia in nostro implentur Hæc autem omnia in nostro implentur sacrificio spiritualiter. Nostrum enim sa- sacrificio spiritualiter. Nostrum enim sa- crificium totum in igne charitatis et sancti crificium totum in igne charitatis et sancti Spiritus oblatum est, et offertur quotidie. Spiritus oblatum est, et offertur quotidie. Et hoc signatum est, Genes. viii, 20.et Et hoc signatum est, Genes. viii, 20.et seq., ubi postquam Noe de arca egressus seq., ubi postquam Noe de arca egressus est, quod signat salutem per baptismum, est, quod signat salutem per baptismum, sicut dicitur, Petri, 111, 21: Quod et sicut dicitur, Petri, 111, 21: Quod et vos nunc similis formæ salvos facit ba- vos nunc similis formæ salvos facit ba- ptisma, non carnis depositio sordium, ptisma, non carnis depositio sordium, sed conscientiæ bonæ interrogatio in sed conscientiæ bonæ interrogatio in Deum. Postquam igitur sic Noe egressus Deum. Postquam igitur sic Noe egressus est, salvatus ex aqua, ædificavit altare est, salvatus ex aqua, ædificavit altare Domino et tollens de cunctis pecoribus Domino et tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis, obtulit holocausta et volucribus mundis, obtulit holocausta super altare. Odoratusque est Dominus super altare. Odoratusque est Dominus odorem suavitatis: quia sive sint anima- odorem suavitatis: quia sive sint anima- lia Dei quæ laborant in laboribus necessi- lia Dei quæ laborant in laboribus necessi- tatum hujus vitæ, sive sint volucres coeli, tatum hujus vitæ, sive sint volucres coeli, contemplatione coelestia petentes, in ho- contemplatione coelestia petentes, in ho- locaustum per ignem charitatis et Spiri- locaustum per ignem charitatis et Spiri- tus sancti incensi in altari, hoc est, in tus sancti incensi in altari, hoc est, in sacrificio altaris Deo oblati in odorem sacrificio altaris Deo oblati in odorem suavitatis, acceptantur. Immundi autem suavitatis, acceptantur. Immundi autem nihil cum altari nostro habent commune; nihil cum altari nostro habent commune; quia sacrificio nostro non sunt uniti. quia sacrificio nostro non sunt uniti. Genes. xxi, 2 Tolle filium tuum uni- Genes. xxi, 2 Tolle filium tuum uni- genitum, quem diligis, Isaac, et vade in genitum, quem diligis, Isaac, et vade in terram visionis, atque ibi offeres eum in terram visionis, atque ibi offeres eum in

346 346

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

holocaustum super unum montium quem holocaustum super unum montium quem monstravero tibi. Mons autem ille eleva- monstravero tibi. Mons autem ille eleva- tionem spiritus designat. tionem spiritus designat.

Hæc hostia etiam inter omnes singu- Hæc hostia etiam inter omnes singu- lariter est pacifica, quæ pacem fecit inter lariter est pacifica, quæ pacem fecit inter nos et Deum, sicut dicitur, ad Ephes. 11, nos et Deum, sicut dicitur, ad Ephes. 11, 14 Ipse est pax nostra: qui fecit utra- 14 Ipse est pax nostra: qui fecit utra- que unum, et medium parietem maceriæ que unum, et medium parietem maceriæ solvens, inimicitias in carne sua. Isa. solvens, inimicitias in carne sua. Isa. XXVI, 12 Domine, dabis pacem nobis : XXVI, 12 Domine, dabis pacem nobis : omnia enim opera nostra operatus es no- omnia enim opera nostra operatus es no- bis. Joan. xvi, 33, dicit discipulis : Hæc bis. Joan. xvi, 33, dicit discipulis : Hæc locutus sum vobis ut in me pacem ha- locutus sum vobis ut in me pacem ha- beatis. In mundo pressuram habebitis, beatis. In mundo pressuram habebitis, etc. Hæc etiam hostia pacifica est divisa: etc. Hæc etiam hostia pacifica est divisa: quia pars Deo ad laudem offertur, pars quia pars Deo ad laudem offertur, pars autem pro Ecclesia laborante, et pars pro autem pro Ecclesia laborante, et pars pro purgandis in purgatorio, sicut in ante purgandis in purgatorio, sicut in ante habitis diximus. habitis diximus.

Hæc oblatio etiam verissime hostia Hæc oblatio etiam verissime hostia est quia et hostes potenter devicit, et est quia et hostes potenter devicit, et per ostium coeli nos introduxit. De primo per ostium coeli nos introduxit. De primo horum dicitur, Isa. Lxí, 1 : Propugnator horum dicitur, Isa. Lxí, 1 : Propugnator sum ad salvandum. Et, Joan. xvi, 33: sum ad salvandum. Et, Joan. xvi, 33: Ego vici mundum. Christus enim exivit Ego vici mundum. Christus enim exivit vincens ut vinceret 1. De secundo autem, vincens ut vinceret 1. De secundo autem, hoc est, de introductione per ostium di- hoc est, de introductione per ostium di- citur, ad Roman. v, 2: Per ipsum ha- citur, ad Roman. v, 2: Per ipsum ha- bemus accessum per fidem, scilicet ad bemus accessum per fidem, scilicet ad Deum, et gloriamur in spe gloriæ filio- Deum, et gloriamur in spe gloriæ filio- rum Dei. rum Dei.

Hæc oblatio etiam specialiter dicitur Hæc oblatio etiam specialiter dicitur victima quia Christus victus obedientia victima quia Christus victus obedientia Patris, voluntarie offerebatur. Ad Philip. Patris, voluntarie offerebatur. Ad Philip. II, 8 Factus obediens usque ad mortem, II, 8 Factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. His vinculis ligatus mortem autem crucis. His vinculis ligatus fuit, quando dixit, Matth. xxvi, 39: Non fuit, quando dixit, Matth. xxvi, 39: Non sicut ego volo, sed sicut tu. His vinculis sicut ego volo, sed sicut tu. His vinculis ligatus fuit Paulus, Act. xx, 22, quando ligatus fuit Paulus, Act. xx, 22, quando dixit: Ecce alligatus ego Spiritu, vado dixit: Ecce alligatus ego Spiritu, vado in Jerusalem, quæ in ea ventura sint mihi in Jerusalem, quæ in ea ventura sint mihi ignorans. His vinculis omnes vincti sunt, ignorans. His vinculis omnes vincti sunt, qui se victimant pro Christo. Isa. XLV, qui se victimant pro Christo. Isa. XLV, 14 Vincti manibus pergent, et te adora- 14 Vincti manibus pergent, et te adora- bunt, teque deprecabuntur. Ideo etiam bunt, teque deprecabuntur. Ideo etiam victima dicebatur, quia in victoria offe- victima dicebatur, quia in victoria offe- rebatur: quia in Christo omnes vicimus, rebatur: quia in Christo omnes vicimus,

'Apocal. vi, 15. 'Apocal. vi, 15.

et mortem, et eum qui habebat mortis et mortem, et eum qui habebat mortis imperium. Ad Hebr. 11, 14 et 15 : Ut per imperium. Ad Hebr. 11, 14 et 15 : Ut per mortem destrueret eum qui habebat mor- mortem destrueret eum qui habebat mor- tis imperium, et liberaret eos qui timore tis imperium, et liberaret eos qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant mortis per totam vitam obnoxii erant servituti. I ad Corinth. xv, 55 et seq. : servituti. I ad Corinth. xv, 55 et seq. : Ubi est, mors, victoria tua? ubi est, Ubi est, mors, victoria tua? ubi est, mors, stimulus tuus? Stimulus autem mors, stimulus tuus? Stimulus autem mortis peccatum est, virtus vero peccati mortis peccatum est, virtus vero peccati lex. Deo autem gratias, qui dedit nobis lex. Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum Jesum victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum. Christum.

Hæc etiam hostia singulariter immo- Hæc etiam hostia singulariter immo- latio vocatur: quia, sicut dicit Hesicius, latio vocatur: quia, sicut dicit Hesicius, quod animali offerendo mola imponeba- quod animali offerendo mola imponeba- tur, ut Deo sciretur esse oblata: ita tur, ut Deo sciretur esse oblata: ita Christus in oblationem sanctam signatus Christus in oblationem sanctam signatus est a Deo Patre, et manibus offerentium. est a Deo Patre, et manibus offerentium. A Deo quidem, sicut dicitur, Joan. vi, A Deo quidem, sicut dicitur, Joan. vi, 27 hunc enim Pater signavit Deus. A 27 hunc enim Pater signavit Deus. A manibus autem offerentium purpura, manibus autem offerentium purpura, veste alba, arundine pro sceptro, et corona veste alba, arundine pro sceptro, et corona spinea 2. Cantic. ш, 11: Egredimini et spinea 2. Cantic. ш, 11: Egredimini et videte, filiæ Sion, regem Salomonem in videte, filiæ Sion, regem Salomonem in diademate quo coronavit illum mater diademate quo coronavit illum mater sua. Ab hac mola immolationis nomen sua. Ab hac mola immolationis nomen congrue accepit nostra immolatio. Psal. congrue accepit nostra immolatio. Psal. XLIX, 14 Immola Deo sacrificium lau- XLIX, 14 Immola Deo sacrificium lau- dis, et redde Altissimo vota tua. Psal. dis, et redde Altissimo vota tua. Psal. XXVI, 6 Circuivi, et immolavi in taber- XXVI, 6 Circuivi, et immolavi in taber- naculo ejus hostiam vociferationis : can- naculo ejus hostiam vociferationis : can- tabo, et psalmum dicam Domino. tabo, et psalmum dicam Domino.

In omnibus his salvatur salutaris obla- In omnibus his salvatur salutaris obla- tio quia ipse summus pontifex obtulit se tio quia ipse summus pontifex obtulit se in omnia hæc quæ dicta sunt, sicut dici- in omnia hæc quæ dicta sunt, sicut dici- tur, Isa. LIII, 7: Oblatus est, quia ipse tur, Isa. LIII, 7: Oblatus est, quia ipse voluit. Hæc autem oblatio nostra sancti- voluit. Hæc autem oblatio nostra sancti- ficatio fuit, in quæ omnes Deo Patri oblati ficatio fuit, in quæ omnes Deo Patri oblati sumus. Unde ipse dicit, Joan. XVII, 19: sumus. Unde ipse dicit, Joan. XVII, 19: Ego pro eis sanctifico meipsum. Et dicit Ego pro eis sanctifico meipsum. Et dicit ibidem Chrysostomus, quod idem est di- ibidem Chrysostomus, quod idem est di- cere Pro eis sanctifico meipsum, ut ipsi cere Pro eis sanctifico meipsum, ut ipsi in me sint sancti et oblati. Sic ergo obla- in me sint sancti et oblati. Sic ergo obla- tus est, quia voluit. Voluit autem: quia tus est, quia voluit. Voluit autem: quia hoc voluit Pater qui est origo sanctifi- hoc voluit Pater qui est origo sanctifi- cationis et sacrificationis et ideo de hac cationis et sacrificationis et ideo de hac voluntate dicitur, ad Hebr. x, 7, et indu- voluntate dicitur, ad Hebr. x, 7, et indu-

2 Cf. Joan. XIX, 2. 2 Cf. Joan. XIX, 2.

quare sic quare sic

DE EUCHARISTIA, DIST. V, 3. DE EUCHARISTIA, DIST. V, 3.

cit hoc quod dicitur in Psalmo xxxix, 7: cit hoc quod dicitur in Psalmo xxxix, 7: Tunc dixi Ecce venio. In capite libri Tunc dixi Ecce venio. In capite libri scriptum est de me, ut facerem voluntatem scriptum est de me, ut facerem voluntatem tuam. Et subjungit Apostolus, ad Hebr. tuam. Et subjungit Apostolus, ad Hebr. x, 10 In qua voluntate sanctificati su- x, 10 In qua voluntate sanctificati su- mus per oblationem corporis Jesu Christi mus per oblationem corporis Jesu Christi semel. semel.

Ab hac oblatione qua nos quotidie in Ab hac oblatione qua nos quotidie in hac hostia Deo Patri offerimur ad ostium hac hostia Deo Patri offerimur ad ostium Missa, coeli, vocatur hæc hostia Missa: quia per Missa, coeli, vocatur hæc hostia Missa: quia per dicitur? talem oblationem nos Patri mittimur ad dicitur? talem oblationem nos Patri mittimur ad introducendum in cœlum, non quod introducendum in cœlum, non quod Filius sibi mittatur, qui semper est se- Filius sibi mittatur, qui semper est se- cum, sed quod nos in ipsa hostia Deo cum, sed quod nos in ipsa hostia Deo

347 347

oblati mittimur: et ideo jam omnibus oblati mittimur: et ideo jam omnibus quæ sunt de ordine Missæ rite celebratis, quæ sunt de ordine Missæ rite celebratis, clamat in Ecclesia diaconus : « Ite, missa clamat in Ecclesia diaconus : « Ite, missa est. » Ac si dicat: Hostia et nos in hostia est. » Ac si dicat: Hostia et nos in hostia Patri missa est, ite profectu virtutum Patri missa est, ite profectu virtutum tamquam hostiæ incorporati et ad Deum tamquam hostiæ incorporati et ad Deum missi. Et respondet chorus: « Deo gra- missi. Et respondet chorus: « Deo gra- tias: » quia in hoc est summum omnium tias: » quia in hoc est summum omnium gratiarum hoc enim summum est de gratiarum hoc enim summum est de quo ipse Filius gratias agit Patri in tanto quo ipse Filius gratias agit Patri in tanto sacramento. Matth. xxvi, 26: Accepit sacramento. Matth. xxvi, 26: Accepit Jesus panem, et benedixit, ac fregit, de- Jesus panem, et benedixit, ac fregit, de- ditque discipulis suis, sicut in ante habi- ditque discipulis suis, sicut in ante habi- tis dictum est. tis dictum est.

CAPUT III. CAPUT III.

De hujus sacrificii acceptabilitate. De hujus sacrificii acceptabilitate.

Considerandum modo occurrit de hujus Considerandum modo occurrit de hujus sacramenti acceptabilitate, quæ, sicut di- sacramenti acceptabilitate, quæ, sicut di- cit Augustinus in IV de Trinitate, in qua- cit Augustinus in IV de Trinitate, in qua- tuor perpenditur: quorum unum posi- tuor perpenditur: quorum unum posi- tum facit, quod alia tria oportet esse tum facit, quod alia tria oportet esse accepta. accepta.

In omni enim sacrificio attenditur cui In omni enim sacrificio attenditur cui offeratur, et a quo pontifice sive sacer- offeratur, et a quo pontifice sive sacer- dote, et quid offeratur, et pro quo opera- dote, et quid offeratur, et pro quo opera- tur id quod offertur. Sapientia autem tur id quod offertur. Sapientia autem divina sic est ingeniata, ut non possit esse divina sic est ingeniata, ut non possit esse sacrificium istud non acceptum. Offertur sacrificium istud non acceptum. Offertur enim Patri, offertur a Filio nostro ponti- enim Patri, offertur a Filio nostro ponti- fice. Offertur Christus in humana natura fice. Offertur Christus in humana natura corporis et sanguinis. Offertur autem pro corporis et sanguinis. Offertur autem pro omnibus. Sapientia autem divina oblatum omnibus. Sapientia autem divina oblatum univit offerenti: et qui offert et quod univit offerenti: et qui offert et quod offertur, sunt unum in esse personæ. offertur, sunt unum in esse personæ. Univit offerentem cum eo cui fit oblatio: Univit offerentem cum eo cui fit oblatio: quia unum in deitate sunt Pater et Filius. quia unum in deitate sunt Pater et Filius. Univit oblatum cum his pro quibus offer- Univit oblatum cum his pro quibus offer- tur quia unius naturæ sunt Christus et tur quia unius naturæ sunt Christus et

homines et sicut sibiipsi Pater Deus homines et sicut sibiipsi Pater Deus non potest esse non acceptus, ita Pon- non potest esse non acceptus, ita Pon- tifex offerens unum cum Patre existens, tifex offerens unum cum Patre existens, non potest esse non acceptus. Et sicut non potest esse non acceptus. Et sicut Pontifex non potest esse Patri non acce- Pontifex non potest esse Patri non acce- ptus, ita id quod est unum cum Pontifice ptus, ita id quod est unum cum Pontifice offerente, non potest esse non acceptum, offerente, non potest esse non acceptum, et sic oblatio est accepta. Et sicut offerens et sic oblatio est accepta. Et sicut offerens et oblatum non potest esse non acceptum, et oblatum non potest esse non acceptum, ita hi pro quibus offertur, non possint ita hi pro quibus offertur, non possint esse non accepti: quia unius naturæ sunt esse non accepti: quia unius naturæ sunt cum oblato et cum offerente, et sanguis cum oblato et cum offerente, et sanguis Christi purgavit in eis id quod solum fa- Christi purgavit in eis id quod solum fa- cit non acceptum : et incorporatio sacra- cit non acceptum : et incorporatio sacra- menti univit eos et oblationi et offerenti: menti univit eos et oblationi et offerenti: et ideo pluribus oblationibus non indige- et ideo pluribus oblationibus non indige- mus quia ista pro omnibus sufficit mus quia ista pro omnibus sufficit semel oblata. Antiqui autem multis indi- semel oblata. Antiqui autem multis indi- gebant: quia nulla in his quæ dicta sunt, gebant: quia nulla in his quæ dicta sunt, fuit perfecta et ideo nulla earum accepta. fuit perfecta et ideo nulla earum accepta. Unde, ad Hebr. 1x, 25 et 26: Neque ut Unde, ad Hebr. 1x, 25 et 26: Neque ut sæpe offerat semetipsum, quemadmodum sæpe offerat semetipsum, quemadmodum

: :

348 348

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pontifex intrat in sancta per singulos an- pontifex intrat in sancta per singulos an- nos in sanguine alieno alioquin oporte- nos in sanguine alieno alioquin oporte- bat eum frequenter pati ab origine mun- bat eum frequenter pati ab origine mun- di nunc autem semel in consummatione di nunc autem semel in consummatione sæculorum, ad destructionem peccati, sæculorum, ad destructionem peccati, per hostiam suam apparuit. Et sequitur, per hostiam suam apparuit. Et sequitur, wy. 27 et 28: Et quemadmodum statutum wy. 27 et 28: Et quemadmodum statutum est hominibus semel mori, post hoc au- est hominibus semel mori, post hoc au- tem judicium, sic et Christus semel tem judicium, sic et Christus semel oblatus est ad multorum exhaurienda oblatus est ad multorum exhaurienda peccata secundo sine peccato apparebit peccata secundo sine peccato apparebit exspectantibus se, in salutem. Sic igitur exspectantibus se, in salutem. Sic igitur perfectissima et acceptabilissima oblatio perfectissima et acceptabilissima oblatio est quia Patri offertur, cui soli est offe- est quia Patri offertur, cui soli est offe- rendum. Sic dicitur, Exod. xx, 5: Non rendum. Sic dicitur, Exod. xx, 5: Non habebis deos alienos coram me. Psal. Lxxx, habebis deos alienos coram me. Psal. Lxxx, 10 et 11 Nun erit in te deus recens, ne- 10 et 11 Nun erit in te deus recens, ne- que adorabis deum alienum. Ego enim que adorabis deum alienum. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Solus Filius est sum Dominus Deus tuus. Solus Filius est sacerdos hujus hostiæ et oblationis, ad sacerdos hujus hostiæ et oblationis, ad oblationem hanc solus dignus. Ad Hebr. oblationem hanc solus dignus. Ad Hebr.

VII, VII,

: :

26 Talis enim decebat ut nobis esset 26 Talis enim decebat ut nobis esset pontifex, sanctus, innocens, impollutus, pontifex, sanctus, innocens, impollutus, segregatus a peccatoribus, et excelsior segregatus a peccatoribus, et excelsior coelis factus. Ad Hebr. vi, 1 et 2: Talem coelis factus. Ad Hebr. vi, 1 et 2: Talem habemus pontificem, qui consedit in habemus pontificem, qui consedit in dextera sedis magnitudinis in cœlis, dextera sedis magnitudinis in cœlis, sanctorum minister, et tabernaculi veri, sanctorum minister, et tabernaculi veri, quod fixit Dominus et non homo. Se- quod fixit Dominus et non homo. Se- quentes autem pontifices et sacerdotes et quentes autem pontifices et sacerdotes et vicarii hujus sunt, in quorum verbis pro- vicarii hujus sunt, in quorum verbis pro- nuntiatis Verbum increatum operatur nuntiatis Verbum increatum operatur oblationem. Isa. LXI, 6: Vos autem sacer- oblationem. Isa. LXI, 6: Vos autem sacer- dotes Domini vocabimini: Ministri Dei dotes Domini vocabimini: Ministri Dei nostri, dicetur vobis. Habemus sufficien- nostri, dicetur vobis. Habemus sufficien- tissimam etiam oblationem, de qua dici- tissimam etiam oblationem, de qua dici- tur, ad Hebr. VII, 25, quod salvare in tur, ad Hebr. VII, 25, quod salvare in perpetuum potest accedentes per semet- perpetuum potest accedentes per semet- ipsum ad Deum, semper vivens ad inter- ipsum ad Deum, semper vivens ad inter- pellandum pro nobis. Non ergo restat pellandum pro nobis. Non ergo restat nisi ut purificati offeramur in ipsa, et nisi ut purificati offeramur in ipsa, et Patri erimus accepti. Ad Hebr. 1v, 16: Patri erimus accepti. Ad Hebr. 1v, 16: Adeamus ergo cum fiducia ad thronum Adeamus ergo cum fiducia ad thronum gratiæ, ut misericordiam consequamur, gratiæ, ut misericordiam consequamur, et gratiam inveniamus in auxilio oppor- et gratiam inveniamus in auxilio oppor- tuno. Unum enim cum Patre est ponti- tuno. Unum enim cum Patre est ponti- fex et ideo non spernit offerentem. Joan. fex et ideo non spernit offerentem. Joan. x, 30 Ego et Pater unum sumus. Et x, 30 Ego et Pater unum sumus. Et ideo non rapiet quisquam de manu sua, ideo non rapiet quisquam de manu sua,

sicut nec de manu Patris aliquid rapi pot- sicut nec de manu Patris aliquid rapi pot- est. Sic sancti oblati in manu Dei sunt. est. Sic sancti oblati in manu Dei sunt. Sapient. II, 1 Justorum autem animæ Sapient. II, 1 Justorum autem animæ in manu Dei sunt. Oblati a Dei Filio, et in manu Dei sunt. Oblati a Dei Filio, et recepti a Deo Patre. Offerens et oblatum recepti a Deo Patre. Offerens et oblatum est idem quia, Joan. xvi, 19, dicit: Pro est idem quia, Joan. xvi, 19, dicit: Pro eis ego sanctifico meipsum. Ad Hebr. VII, eis ego sanctifico meipsum. Ad Hebr. VII, 27 Hoc fecit semel, seipsum offerendo. 27 Hoc fecit semel, seipsum offerendo. Oblatum cum his pro quibus offertur, Oblatum cum his pro quibus offertur, unum est et ideo mediator unum est unum est et ideo mediator unum est nobiscum, et unum cum Patre. I ad Ti- nobiscum, et unum cum Patre. I ad Ti- moth. 1, 5: Mediator Dei et hominum, moth. 1, 5: Mediator Dei et hominum, homo Christus Jesus. Unde, ad Hebr. 1x, homo Christus Jesus. Unde, ad Hebr. 1x, 11: Christus assistens pontifex futuro- 11: Christus assistens pontifex futuro- rum bonorum. Et dicit Glossa : « Assi- rum bonorum. Et dicit Glossa : « Assi- stens Patri, et assistens nobis. >> stens Patri, et assistens nobis. >>

Acceptissimum est ergo hoc sacrifi- Acceptissimum est ergo hoc sacrifi- cium, de quo dicitur in Psalmo L, 21 : cium, de quo dicitur in Psalmo L, 21 : Acceptabis sacrificium justitiæ, oblatio- Acceptabis sacrificium justitiæ, oblatio- nes, et holocausta. Hoc enim sacrificium nes, et holocausta. Hoc enim sacrificium omnem implevit justitiam, et in ipso omnem implevit justitiam, et in ipso omnes oblationes et holocausta sunt per- omnes oblationes et holocausta sunt per- fecta et accepta. Isa. LVI, 7 : Holocausta fecta et accepta. Isa. LVI, 7 : Holocausta eorum et victimæ eorum placebunt mihi eorum et victimæ eorum placebunt mihi super altari meo. Isa. Lx, 7: Offerentur super altari meo. Isa. Lx, 7: Offerentur super placabili altari meo, et domum super placabili altari meo, et domum majestatis meæ glorificabo. Hoc enim majestatis meæ glorificabo. Hoc enim sacrificio solo domus majestatis et effici- sacrificio solo domus majestatis et effici- tur et nominatur et glorificatur. Malach. tur et nominatur et glorificatur. Malach. III, 3 et 4 : Erunt Domino offerentes sa- III, 3 et 4 : Erunt Domino offerentes sa- crificia in justitia. Et placebit Domino crificia in justitia. Et placebit Domino sacrificium Juda et Jerusalem, sicut dies sacrificium Juda et Jerusalem, sicut dies sæculi, et sicut anni antiqui. Placebit sæculi, et sicut anni antiqui. Placebit quidem sicut dies sæculi: quia per omne quidem sicut dies sæculi: quia per omne sæculum et sæculi dies non sibi succedit sæculum et sæculi dies non sibi succedit alterum, propter suam omnimodam per- alterum, propter suam omnimodam per- fectionem. Placebit autem sicut anni an- fectionem. Placebit autem sicut anni an- tiqui quia est secundum ordinem Mel- tiqui quia est secundum ordinem Mel- chisedech in annis antiquis ante legem chisedech in annis antiquis ante legem præsignatum. Propter hæc et similia non præsignatum. Propter hæc et similia non utimur aliquo sacrificio nisi isto unico : utimur aliquo sacrificio nisi isto unico : quia, sicut dicit Gregorius: « Hoc magis quia, sicut dicit Gregorius: « Hoc magis vivis proficit ad gratiam inveniendam, vivis proficit ad gratiam inveniendam, retinendam, et recuperandam : hoc magis retinendam, et recuperandam : hoc magis desiderant mortui purgandi ad impetran- desiderant mortui purgandi ad impetran- dam veniam hoc maxime acceptat Pa- dam veniam hoc maxime acceptat Pa- ter ad gloriam et beatitudinem omnium ter ad gloriam et beatitudinem omnium sanctorum. » Et hoc signatum est, Job, sanctorum. » Et hoc signatum est, Job, XLII, 8 Job, servus meus, orabit pro XLII, 8 Job, servus meus, orabit pro

DE EUCHARISTIA, DIST. V, 4. DE EUCHARISTIA, DIST. V, 4.

vobis. Faciem ejus suscipiam, ut non vobis. Faciem ejus suscipiam, ut non vobis imputetur stultitia. Job enim do- vobis imputetur stultitia. Job enim do- lens interpretatur, et signat Christum," lens interpretatur, et signat Christum,"

349 349

qui dolens in cruce se obtulit pro nobis, qui dolens in cruce se obtulit pro nobis, et hoc sacrificium in Missa commemora- et hoc sacrificium in Missa commemora-

mus. mus.

CAPUT IV. CAPUT IV.

De hujus sacrificii veritate. De hujus sacrificii veritate.

Tandem videndum est de hujus sacri- Tandem videndum est de hujus sacri- ficii veritate. Hoc enim solum in se con- ficii veritate. Hoc enim solum in se con- tinet sacrificii veritatem, non quod alia tinet sacrificii veritatem, non quod alia sacrificia falsa fuerunt, sed quia alia sunt sacrificia falsa fuerunt, sed quia alia sunt umbra, et istud non umbram, sed verita- umbra, et istud non umbram, sed verita- tem habet veri sacrificii. Ad Hebr. x, 1: tem habet veri sacrificii. Ad Hebr. x, 1: Umbram habens lex futurorum bono- Umbram habens lex futurorum bono- rum, non ipsam imaginem rerum. Imago rum, non ipsam imaginem rerum. Imago enim sacrificii in ipso vero sacrificio enim sacrificii in ipso vero sacrificio quiescit quia hoc quod in signo visibili quiescit quia hoc quod in signo visibili per similitudinem repræsentat, interius per similitudinem repræsentat, interius ad plenam æqualitatem producit et per- ad plenam æqualitatem producit et per- ficit in gratia. Et hanc imaginem plenæ ficit in gratia. Et hanc imaginem plenæ æqualitatis non habebant sacrificia aliqua æqualitatis non habebant sacrificia aliqua vel sacramenta veteris legis: quia etiam vel sacramenta veteris legis: quia etiam illud quod umbrose figurabant, non effi- illud quod umbrose figurabant, non effi- ciebant per causalitatem: veritas enim ciebant per causalitatem: veritas enim multiplex est secundum multiplicationem multiplex est secundum multiplicationem suorum oppositorum opponitur enim suorum oppositorum opponitur enim veritas falso: et sic veritatem habent veritas falso: et sic veritatem habent omnia Veteris et Novi Testamenti sacri- omnia Veteris et Novi Testamenti sacri- ficia, et falsa sunt idolorum sacrificia. ficia, et falsa sunt idolorum sacrificia. I ad Corinth. x, 19 et 20: Quid ergo? I ad Corinth. x, 19 et 20: Quid ergo? dico quod idolis immolatum sit aliquid, dico quod idolis immolatum sit aliquid, aut quod idolum sit aliquid ? Sed aut quod idolum sit aliquid ? Sed quæ immolant Gentes, dæmoniis immo- quæ immolant Gentes, dæmoniis immo- lant, et non Deo. Nolo autem vos so- lant, et non Deo. Nolo autem vos so- cios fieri dæmoniorum. Ac si dicat: cios fieri dæmoniorum. Ac si dicat: Falsus deus est idolum, falsum sacrifi- Falsus deus est idolum, falsum sacrifi- cium quod idolo immolatum est : et ideo cium quod idolo immolatum est : et ideo non dico, quod idolum sit aliquid, aut non dico, quod idolum sit aliquid, aut quod idolo immolatum sit aliquid : quia quod idolo immolatum sit aliquid : quia falsum, nihil, et non verum idem sunt. falsum, nihil, et non verum idem sunt.

Hoc autem modo loquendo illud sacri- Hoc autem modo loquendo illud sacri-

ficium cum omnibus divinis sacrificiis ficium cum omnibus divinis sacrificiis communem habet veritatem. Opponitur communem habet veritatem. Opponitur etiam verum impuro permixto cum na- etiam verum impuro permixto cum na- tura aliena, sicut dicimus verum aurum, tura aliena, sicut dicimus verum aurum, quod veritatem naturæ auri habet, et alii quod veritatem naturæ auri habet, et alii metallo non est admixtum. Et sic istud metallo non est admixtum. Et sic istud sacrificium verius est omni sacrificio : sacrificium verius est omni sacrificio : quia in se nihil nisi sacrum habet ad- quia in se nihil nisi sacrum habet ad- mixtum alia autem sacrificia in se habe- mixtum alia autem sacrificia in se habe- bant quæ sanctitatis et gratiæ non erant bant quæ sanctitatis et gratiæ non erant receptibilia, sicut sunt carnes ovium et receptibilia, sicut sunt carnes ovium et taurorum et hircorum et avium et alio- taurorum et hircorum et avium et alio- rum similium. Ad Hebr. x, 1: Eisdem rum similium. Ad Hebr. x, 1: Eisdem ipsis hostiis, quas offerunt indesinenter, ipsis hostiis, quas offerunt indesinenter, numquam potest accedentes perfectos fa- numquam potest accedentes perfectos fa- cere. Psal. XLIX, 13: Numquid mandu- cere. Psal. XLIX, 13: Numquid mandu- cabo carnes taurorum, aut sanguinem cabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? hircorum potabo?

In isto autem sacrificio totum est san- In isto autem sacrificio totum est san- ctum, sicut ipse dicit, Levit. xix, 2: ctum, sicut ipse dicit, Levit. xix, 2: Sancti estote, quoniam ego sanctus sum, Sancti estote, quoniam ego sanctus sum, Dominus Deus vester. Non enim, sicut Dominus Deus vester. Non enim, sicut jam dictum est, sanctificat nos de san- jam dictum est, sanctificat nos de san- guine vitulorum, sed de suo sanctificat guine vitulorum, sed de suo sanctificat nos et in suo. Hæc est veritas de qua di- nos et in suo. Hæc est veritas de qua di- citur, Joan. XVII, 17: Sanctifica eos in citur, Joan. XVII, 17: Sanctifica eos in veritate sermo tuus veritas est. Sermo veritate sermo tuus veritas est. Sermo autem ille fuit quo veritatem sacrificii autem ille fuit quo veritatem sacrificii instituit. Psal. L, 8: Ecce enim veritatem instituit. Psal. L, 8: Ecce enim veritatem dilexisti. Veritas etiam opponitur appa- dilexisti. Veritas etiam opponitur appa- renti et non existenti, sicut umbra appa- renti et non existenti, sicut umbra appa- rens similitudo est corporis et veritatem rens similitudo est corporis et veritatem illius nullam in se habens. Et sic sacra- illius nullam in se habens. Et sic sacra- menta et sacrificia legalia umbra fuerunt, menta et sacrificia legalia umbra fuerunt,

350 350

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD, D. ALB. MAG. ORD. PRÆD,

veritatem nullam exhibentia. Istud au- veritatem nullam exhibentia. Istud au- tem solum est sacrificium veritatis: quia tem solum est sacrificium veritatis: quia omne id quod signat, abundanter causat omne id quod signat, abundanter causat et continet in seipso per gratiam corporis et continet in seipso per gratiam corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi. et sanguinis Domini nostri Jesu Christi. Hæc autem dicimus de his quæ essentia- Hæc autem dicimus de his quæ essentia- liter fuerunt in sacrificiis veteris legis, liter fuerunt in sacrificiis veteris legis, sicut agnus immolatus, et sicut hircus, sicut agnus immolatus, et sicut hircus, aut vitulus immolatus, aut similago, vel aut vitulus immolatus, aut similago, vel oleum, vel vinum, vel sal, vel aliud hu- oleum, vel vinum, vel sal, vel aliud hu- jusmodi. Quia tamen hæc ad tempus in- jusmodi. Quia tamen hæc ad tempus in- stituta erant a Deo, donec corrigerentur stituta erant a Deo, donec corrigerentur per verum sacrificium, ideo fides offeren. per verum sacrificium, ideo fides offeren. tium et devotio et obedientia multa me- tium et devotio et obedientia multa me- ruerunt apud Deum, quæ ab ipsa re sacri- ruerunt apud Deum, quæ ab ipsa re sacri- ficata non efficiebantur. Unde, ad Hebr. ix, ficata non efficiebantur. Unde, ad Hebr. ix, 1, talia sacrificia dicuntur justificationes 1, talia sacrificia dicuntur justificationes culturæ, et sanctum sæculare, quod ali- culturæ, et sanctum sæculare, quod ali- quando finito suo proprio sæculo quo quando finito suo proprio sæculo quo datura erant, erunt in melius corrigenda. datura erant, erunt in melius corrigenda. Ad Hebr. 1x, 9 et 10: Munera et hostiæ Ad Hebr. 1x, 9 et 10: Munera et hostiæ offeruntur, quæ non possunt juxta con- offeruntur, quæ non possunt juxta con- scientiam perfectum facere servientem, scientiam perfectum facere servientem, solummodo in cibis, et in potibus, et va- solummodo in cibis, et in potibus, et va- riis baptismatibus, et justitiis carnis, riis baptismatibus, et justitiis carnis, usque ad tempus correctionis impositis. usque ad tempus correctionis impositis. De hac veritate quam solum habet inter De hac veritate quam solum habet inter sacrificia, dicitur, Joan. VIII, 31 et 32: sacrificia, dicitur, Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in sermone meo, vere Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis, et cognoscetis verita- discipuli mei eritis, et cognoscetis verita- tem, et veritas liberabit vos. Quia in hoc tem, et veritas liberabit vos. Quia in hoc solo veritas omnes liberans invenitur, eo solo veritas omnes liberans invenitur, eo quod abundanter sacrat, sicut ostendit : quod abundanter sacrat, sicut ostendit : et ideo ipse qui nostrum sacrificium est, et ideo ipse qui nostrum sacrificium est, pontifex, dicit, Joan. xiv, 6, sic: Ego pontifex, dicit, Joan. xiv, 6, sic: Ego sum via, et veritas, et vita : quia ipse est sum via, et veritas, et vita : quia ipse est via in sacrificii signo, veritas autem in via in sacrificii signo, veritas autem in contento, et vita in exhibito: quia sacri- contento, et vita in exhibito: quia sacri- ficium exhibet vitam per gratiam quam ficium exhibet vitam per gratiam quam efficit in nobis. Est ergo via signando efficit in nobis. Est ergo via signando veritatem in sacrificiis specie. Est veritas veritatem in sacrificiis specie. Est veritas per seipsum in sacramenti sanctitate. per seipsum in sacramenti sanctitate. Est vita per gratiam in sacramenti virtute. Est vita per gratiam in sacramenti virtute. His et similibus de causis nullum um- His et similibus de causis nullum um- quam sacrificium perfecte Deo placuit, quam sacrificium perfecte Deo placuit, nisi istud. Isa. I, 11: Quo mihi multitu- nisi istud. Isa. I, 11: Quo mihi multitu- dinem victimarum vestrarum, dicit Do- dinem victimarum vestrarum, dicit Do- minus? Plenus sum. Holocausta arietum, minus? Plenus sum. Holocausta arietum, et adipem pinguium, et sanguinem vitu- et adipem pinguium, et sanguinem vitu-

orum, et agnorum, et hircorum, nolui. orum, et agnorum, et hircorum, nolui. Glossa Interlinearis dicit ibidem: << Num- Glossa Interlinearis dicit ibidem: << Num- quam volui. » Psal. xxxix, 7 et seq. : Sa- quam volui. » Psal. xxxix, 7 et seq. : Sa- crificium et oblationem noluisti, aures, crificium et oblationem noluisti, aures, obedientiæ scilicet, perfecisti mihi. Ho- obedientiæ scilicet, perfecisti mihi. Ho- locaustum et pro peccato non postulasti : locaustum et pro peccato non postulasti : tunc dixi Ecce venio. In capite libri tunc dixi Ecce venio. In capite libri scriptum est de me, ut facerem volunta- scriptum est de me, ut facerem volunta- tem tuam. Deus meus, volui, etc. Ac si tem tuam. Deus meus, volui, etc. Ac si dicat: Illa propter imperfectionem suam dicat: Illa propter imperfectionem suam non placent quæ secundum legem offe- non placent quæ secundum legem offe- runtur: et ideo ego aures patulas habens runtur: et ideo ego aures patulas habens ad obediendum in corpore quod tu aptasti ad obediendum in corpore quod tu aptasti mihi animatum et deitati unitum, venio mihi animatum et deitati unitum, venio in sacrificio mei corporis et sanguinis, in sacrificio mei corporis et sanguinis, totam tuam, o Pater, voluntatem in totam tuam, o Pater, voluntatem in sanctificando homines et satisfaciendo sanctificando homines et satisfaciendo pro ipsis perficiens, ut omnia vetera im- pro ipsis perficiens, ut omnia vetera im- perfecta in usum hujus efficacis sacrificii perfecta in usum hujus efficacis sacrificii commutentur. Et per hunc modum arguit commutentur. Et per hunc modum arguit Apostolus, ad Hebr. x, 7 et seq., dicens : Apostolus, ad Hebr. x, 7 et seq., dicens : In capite libri scriptum est de me ut fa- In capite libri scriptum est de me ut fa- ciam, Deus, voluntatem tuam. Superius ciam, Deus, voluntatem tuam. Superius dicens Quia hostias, et oblationes, et dicens Quia hostias, et oblationes, et holocautomata pro peccato noluisti, nec holocautomata pro peccato noluisti, nec placita sunt tibi quæ secundum legem placita sunt tibi quæ secundum legem offeruntur, tunc dixi: Ecce venio, ut fa- offeruntur, tunc dixi: Ecce venio, ut fa- ciam, Deus, voluntatem tuam: aufert pri- ciam, Deus, voluntatem tuam: aufert pri- mum, ut sequens statuat. Ad Hebr. vii, mum, ut sequens statuat. Ad Hebr. vii, 18 et 19 Reprobatio quidem fit præce- 18 et 19 Reprobatio quidem fit præce- dentis mandati, propter infirmitatem ejus dentis mandati, propter infirmitatem ejus et inutilitatem: nihil enim ad perfectum et inutilitatem: nihil enim ad perfectum adduxit lex: introductio vero melioris adduxit lex: introductio vero melioris spei, per quam proximamus ad Deum. spei, per quam proximamus ad Deum. Et ideo etiam Pater dixit de Filio, Matth. Et ideo etiam Pater dixit de Filio, Matth. III, 17 Hic est Filius meus dilectus, in III, 17 Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui. Et, Matth. xv11, quo mihi complacui. Et, Matth. xv11, 5: Hic est Filius meus dilectus, in quo 5: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui: ipsum audite. Quia mihi bene complacui: ipsum audite. Quia ad placitum redemit Pater in sacrificio ad placitum redemit Pater in sacrificio Filii de omni quam ad nos habuit offensa, Filii de omni quam ad nos habuit offensa, recipiens sacrificium istud solum veritate recipiens sacrificium istud solum veritate plenissimum, et omni redundans perfe- plenissimum, et omni redundans perfe- ctione. Nec ultra quærit Propheta Mi- ctione. Nec ultra quærit Propheta Mi- chæas, VI, 6 Quid dignum offeram chæas, VI, 6 Quid dignum offeram Domino? Habemus enim sacrificium di- Domino? Habemus enim sacrificium di- gnissimum et perfectissimum, quod pro gnissimum et perfectissimum, quod pro omnibus debitis nostris, et pro his quæ omnibus debitis nostris, et pro his quæ impetrare volumus, offeramus. impetrare volumus, offeramus.

: :

DISTINCTIO VI. DISTINCTIO VI.

QUOMODO HOC DONUM SIT IN GENERE QUOMODO HOC DONUM SIT IN GENERE SACRAMENTI ? SACRAMENTI ?

TRACTATUS I. TRACTATUS I.

DE INSTITUTIONE HUJUS SACRAMENTI. DE INSTITUTIONE HUJUS SACRAMENTI.

His omnibus determinatis, jam restat dicere de ultimo istius gratiæ ge- His omnibus determinatis, jam restat dicere de ultimo istius gratiæ ge- nere, in quo ab omnibus ponitur, quod est sacramentum Ecclesiæ. nere, in quo ab omnibus ponitur, quod est sacramentum Ecclesiæ.

Circa quod quatuor notanda occurrunt, scilicet institutio, materia et Circa quod quatuor notanda occurrunt, scilicet institutio, materia et forma. Et quid sit hoc sacramentum, et quid res et sacramentum, et quid forma. Et quid sit hoc sacramentum, et quid res et sacramentum, et quid res tantum. El quarto, quis sit ritus hoc sacramentum celebrandi. res tantum. El quarto, quis sit ritus hoc sacramentum celebrandi.

Circa institutionem quidem occurrit dicendum de causa institutionis, de Circa institutionem quidem occurrit dicendum de causa institutionis, de necessitate, de tempore, et de modo: hæc enim in omni institutione sacra- necessitate, de tempore, et de modo: hæc enim in omni institutione sacra- mentali inquiruntur. mentali inquiruntur.

De institutione igitur loquentes dicamus, quod causa instituendi hoc De institutione igitur loquentes dicamus, quod causa instituendi hoc sacramentum, quamvis multiplex sit valde, tamen quatuor a Patribus assi- sacramentum, quamvis multiplex sit valde, tamen quatuor a Patribus assi- gnatæ inveniuntur: quarum primam habet in quantum est sacramentum gnatæ inveniuntur: quarum primam habet in quantum est sacramentum Ecclesiæ. Secundam autem, in quantum est memoriale Christi dilectionis. Ecclesiæ. Secundam autem, in quantum est memoriale Christi dilectionis. Tertiam, in quantum est commemoratio Christi passionis. Quartam autem, Tertiam, in quantum est commemoratio Christi passionis. Quartam autem, in quantum est signum futuræ beatitudinis. in quantum est signum futuræ beatitudinis.

352 352

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT I. CAPUT I.

De causa institutionis hujus sacramenti De causa institutionis hujus sacramenti

causa ins- causa ins-

rima De prima causa igitur dicentes dici- rima De prima causa igitur dicentes dici- titutionis. mus, quod omne sacramentum contra titutionis. mus, quod omne sacramentum contra peccatum in medicinam institutum est : peccatum in medicinam institutum est : et quia Eucharistia est sacramentum, et quia Eucharistia est sacramentum, necesse est quod contra peccatum in me. necesse est quod contra peccatum in me. dicinam institutum sit. Sic enim dicitur, dicinam institutum sit. Sic enim dicitur, Eccli. xxxv, 4, quod Altissimus de Eccli. xxxv, 4, quod Altissimus de terra creavit medicamenta, et vir pru- terra creavit medicamenta, et vir pru- dens non abhorrebit illa. Terra enim dens non abhorrebit illa. Terra enim hæc benedictum corpus Domini est, cu- hæc benedictum corpus Domini est, cu- jus plenitudo, plenitudo Dei est: quia jus plenitudo, plenitudo Dei est: quia in ipso complacuit habitare divinitatem in ipso complacuit habitare divinitatem corporaliter. Ad Coloss. 1, 9 et 10: corporaliter. Ad Coloss. 1, 9 et 10: Quia in ipso inhabitat omnis plenitudo Quia in ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter et estis in illo divinitatis corporaliter et estis in illo repleti. Pleni enim sumus omni bene- repleti. Pleni enim sumus omni bene- dictione et medicina contra peccatum ex dictione et medicina contra peccatum ex deitate Christi quia solus Deus potest deitate Christi quia solus Deus potest peccata dimittere, et contra morbum peccata dimittere, et contra morbum peccati parare medicinam. peccati parare medicinam.

Hoc signatum est, Tob. 111, 25, ubi di- Hoc signatum est, Tob. 111, 25, ubi di- citur, quod ad curandam Saram, filiam citur, quod ad curandam Saram, filiam Raguelis, et curandum Tobiam, missus Raguelis, et curandum Tobiam, missus est Angelus Domini sanctus, Raphael, est Angelus Domini sanctus, Raphael, ut curaret eos ambos. Sara enim prin- ut curaret eos ambos. Sara enim prin- ceps vel carbo vel velamen vel angustia ceps vel carbo vel velamen vel angustia interpretatur: Raguel autem ægrotans interpretatur: Raguel autem ægrotans et Deo lingua nostra dicitur. Significat et Deo lingua nostra dicitur. Significat Sara animam rationalem, quæ in primo Sara animam rationalem, quæ in primo princeps omnibus intus et extra princi- princeps omnibus intus et extra princi- pabatur, et postea oblita sui honoris per pabatur, et postea oblita sui honoris per peccatum globos lucis suæ in carbonem, peccatum globos lucis suæ in carbonem, immediatam Dei visionem in velamen, immediatam Dei visionem in velamen, felicitatem in angustiam commutavit. felicitatem in angustiam commutavit. Hæc bene Raguelis filia, hoc est, Adæ Hæc bene Raguelis filia, hoc est, Adæ dicitur, a quo licet non secundum ani- dicitur, a quo licet non secundum ani- tamen secundum corpus descen- tamen secundum corpus descen-

mam, mam,

dit, quod per generationem carnalem dit, quod per generationem carnalem sortita est, qui pastor fuit et Deo ægro- sortita est, qui pastor fuit et Deo ægro- tans soli, qui solus eum de peccato cu- tans soli, qui solus eum de peccato cu- rare potuit. Tobias autem interpretatur rare potuit. Tobias autem interpretatur ductus ad luctum, et signat a stercori- ductus ad luctum, et signat a stercori- bus instabilis avis hirundinis, quæ alba bus instabilis avis hirundinis, quæ alba et nigra est, hoc est, a fortunæ bonis et nigra est, hoc est, a fortunæ bonis quæ stercora dicuntur, ad luctum pec- quæ stercora dicuntur, ad luctum pec- cati et cæcitatis abductos, quibus am- cati et cæcitatis abductos, quibus am- bobus medicina non paratur, nisi per bobus medicina non paratur, nisi per Christum quem signat Raphael, qui me- Christum quem signat Raphael, qui me- dicina Dei interpretatur. Psal. C, 3 et dicina Dei interpretatur. Psal. C, 3 et 4: Qui propitiatur omnibus iniquitati- 4: Qui propitiatur omnibus iniquitati- bus tuis, qui sanat omnes infirmitates bus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas qui redimit de interitu vitam tuas qui redimit de interitu vitam tuam, qui coronat te in misericordia et tuam, qui coronat te in misericordia et miserationibus. Si enim in omnibus sa- miserationibus. Si enim in omnibus sa- cramentis nostras Christus sanat infir- cramentis nostras Christus sanat infir- mitates, maxime tamen facit hoc in mitates, maxime tamen facit hoc in sacramento, in quo ipse totus in deitate sacramento, in quo ipse totus in deitate et humanitate et gratia continetur. Hinc et humanitate et gratia continetur. Hinc est, quod etiam sacerdotes, quorum est, quod etiam sacerdotes, quorum officii est hoc conficere sacramentum, officii est hoc conficere sacramentum, medici dicuntur. Psal. LXXXVII, 11 : medici dicuntur. Psal. LXXXVII, 11 : Numquid... medici suscitabunt, et confi- Numquid... medici suscitabunt, et confi- tebuntur tibi? Ac si dicat: Non susci- tebuntur tibi? Ac si dicat: Non susci- tabunt: quia Deus solus est, qui a pec- tabunt: quia Deus solus est, qui a pec- cato suscitat: sed medici sicut ministri cato suscitat: sed medici sicut ministri conficiunt et exhibent medicinam. Hinc conficiunt et exhibent medicinam. Hinc est, quod Raphael dixit Tobiæ juniori, est, quod Raphael dixit Tobiæ juniori, Tob. vi, 5 Exentera hunc piscem, et Tob. vi, 5 Exentera hunc piscem, et cor ejus, et fel, et jecur repone tibi : cor ejus, et fel, et jecur repone tibi : sunt enim hæc necessaria ad medica- sunt enim hæc necessaria ad medica- menta utiliter. Piscis enim ille est Do- menta utiliter. Piscis enim ille est Do- minus Jesus Christus in aquis gratiarum minus Jesus Christus in aquis gratiarum purissimarum conceptus, et secundum purissimarum conceptus, et secundum humanitatem nutritus, qui quamvis cor- humanitatem nutritus, qui quamvis cor-