DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. IV, 4. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. IV, 4.

occurramus omnes in unitatem, fidei, et occurramus omnes in unitatem, fidei, et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram ætatis plenitudinis Christi. in mensuram ætatis plenitudinis Christi. Sic igitur sacramentum hoc in charitate Sic igitur sacramentum hoc in charitate unitatis Ecclesiasticæ est sumendum. unitatis Ecclesiasticæ est sumendum. Unde super illud Apostoli, I ad Corinth. Unde super illud Apostoli, I ad Corinth. XI, 29: Qui manducat et bibit indigne, XI, 29: Qui manducat et bibit indigne,

327 327

judicium sibi manducat et bibit, dicit judicium sibi manducat et bibit, dicit Glossa, quod indignus est, qui indevote Glossa, quod indignus est, qui indevote accipit. Indevotus autem est, qui aliter accipit. Indevotus autem est, qui aliter quam institutum est, celebrat sacramen- quam institutum est, celebrat sacramen- tum hoc est qui accipit et celebrat con- tum hoc est qui accipit et celebrat con- tra vel præter institutionem Ecclesias- tra vel præter institutionem Ecclesias- ticæ unitatis et charitatis. ticæ unitatis et charitatis.

CAPUT IV. CAPUT IV.

Quod sumendus sit hic cibus in amaritudine, Quod sumendus sit hic cibus in amaritudine,

: :

Sic etiam sumendum hoc sacramen- Sic etiam sumendum hoc sacramen- tum in amaritudine compunctionis. In tum in amaritudine compunctionis. In magna enim amaritudine debet recor- magna enim amaritudine debet recor- dari homo passionis Christi, in cujus dari homo passionis Christi, in cujus memoriam sacramentum celebratur : memoriam sacramentum celebratur : quia ipse homo per peccatum illius pas- quia ipse homo per peccatum illius pas- sionis fuit causa: sine enim magna vere- sionis fuit causa: sine enim magna vere- cundia et absque magno dolore non est cundia et absque magno dolore non est accipiendum corpus quod Filium Dei ad accipiendum corpus quod Filium Dei ad tantam passionis deduxit amaritudinem. tantam passionis deduxit amaritudinem. Jerem. vi, 26 Luctum unigeniti fac tibi Jerem. vi, 26 Luctum unigeniti fac tibi planctum amarum. Quia tu es causa, planctum amarum. Quia tu es causa, quod unigenitus Filius Dei mactandus quod unigenitus Filius Dei mactandus est, traditus est, cujus mactatio myste- est, traditus est, cujus mactatio myste- rialiter celebratur in sacramento. Hoc rialiter celebratur in sacramento. Hoc signant lactucæ agrestes amarissimæ, in signant lactucæ agrestes amarissimæ, in quibus carnes agni sumi præcipiuntur, quibus carnes agni sumi præcipiuntur, Exod. XII, 8, dicendo in compunctione Exod. XII, 8, dicendo in compunctione amaritudinis illud Threnorum, I, 20: amaritudinis illud Threnorum, I, 20: Vide, Domine, quoniam tribulor: con- Vide, Domine, quoniam tribulor: con- turbatus est venter meus, subversum est turbatus est venter meus, subversum est cor meum in memetipsa, quoniam ama- cor meum in memetipsa, quoniam ama- ritudine plena sum. Tribulor enim, quia ritudine plena sum. Tribulor enim, quia summæ causæ tuæ tribulationis venter summæ causæ tuæ tribulationis venter meus, hoc est, affectus, conturbatus est: meus, hoc est, affectus, conturbatus est: quia per affectum gustavi vetitum, quod quia per affectum gustavi vetitum, quod tibi tantam induxit contribulationem. Cor tibi tantam induxit contribulationem. Cor meum quod sensum præbuit ad illicitum, meum quod sensum præbuit ad illicitum,

1 Amos, VIII, 10. 1 Amos, VIII, 10.

subversum est, et ab illo totum ad te con- subversum est, et ab illo totum ad te con- versum, et de dolore turpitudinis peccati versum, et de dolore turpitudinis peccati pro quo tu, Domine, cruce turpatus es, pro quo tu, Domine, cruce turpatus es, et morte turpissina mulctatus, sum in et morte turpissina mulctatus, sum in meipso plenus confusione et amaritu- meipso plenus confusione et amaritu- dine quamvis enim foris pnlcher ap- dine quamvis enim foris pnlcher ap- paream et dulcis, tamen intus turpis sum paream et dulcis, tamen intus turpis sum coram te et amarus. Ruth, 1, 29: Ne vo- coram te et amarus. Ruth, 1, 29: Ne vo- cetis me Noemi (id est, pulchram), sed cetis me Noemi (id est, pulchram), sed vocate me Mara (id est, amaram), quia vocate me Mara (id est, amaram), quia amaritudine valde replevit me Omni- amaritudine valde replevit me Omni- potens. Tob. 11, 5 et 6: Manducavit panem potens. Tob. 11, 5 et 6: Manducavit panem cum luctu et tremore, memorans sermo- cum luctu et tremore, memorans sermo- nem illum quem dixit Dominus per nem illum quem dixit Dominus per Amos prophetam : Dies festi vestri con- Amos prophetam : Dies festi vestri con- vertentur in lamentationem et luctum '. vertentur in lamentationem et luctum '. Quia festum communionis istius in lu- Quia festum communionis istius in lu- ctum est convertendum lamentationis. ctum est convertendum lamentationis. Hinc est quod dicitur, Job, 111, 24 : An- Hinc est quod dicitur, Job, 111, 24 : An- tequam comedam, suspiro, et tamquam tequam comedam, suspiro, et tamquam inundantes aquæ, supple, per lacrymas, inundantes aquæ, supple, per lacrymas, sic rugitus meus. Qui sic cum luctu panem sic rugitus meus. Qui sic cum luctu panem hunc accipit, in sempiternum gaudium hunc accipit, in sempiternum gaudium et lætitiam sibi convertit, dicente sibi Do- et lætitiam sibi convertit, dicente sibi Do- mino, Jerem. xxxI, 16: Quiescat vox tua mino, Jerem. xxxI, 16: Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui a lacrymis, quia a ploratu, et oculi tui a lacrymis, quia est merces operi tuo. Et illud Joannis, est merces operi tuo. Et illud Joannis, xv, 20 Vos contristabimini, sed tristitia xv, 20 Vos contristabimini, sed tristitia

328 328

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vestra vertetur in gaudium. Iu hoc enim vestra vertetur in gaudium. Iu hoc enim verum est dictum Salomonis, Proverb. verum est dictum Salomonis, Proverb. XIV, 10 Cor quod novit amaritudinem XIV, 10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur extraneus. Hinc est quod dicit Psalmista, extraneus. Hinc est quod dicit Psalmista, Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacry- Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacry-

marum, et potum dabis nobis in lacry- marum, et potum dabis nobis in lacry- mis in mensura. Et illud: Fuerunt mihi mis in mensura. Et illud: Fuerunt mihi lacrymæ meæ panes die ac nocte '. lacrymæ meæ panes die ac nocte '.

Sic ergo sumendum est hoc sacramen- Sic ergo sumendum est hoc sacramen- tum, et iste cibus sacramentalis in ama- tum, et iste cibus sacramentalis in ama- ritudine compunctionis. ritudine compunctionis.

CAPUT V. CAPUT V.

Quod sumendus sit hic cibus in deliciis æternæ fruitionis. Quod sumendus sit hic cibus in deliciis æternæ fruitionis.

Sumendus est etiam cibus iste in de- Sumendus est etiam cibus iste in de- lectatione et deliciis æternæ et beatæ lectatione et deliciis æternæ et beatæ fruitionis quia, sicut in ante habitis dixi- fruitionis quia, sicut in ante habitis dixi- mus, Dionysius dicit, quod divinæ Eu- mus, Dionysius dicit, quod divinæ Eu- charistiæ assumptio beatam Jesu in bea- charistiæ assumptio beatam Jesu in bea- titudine signat perfruitionem. Et ideo sic- titudine signat perfruitionem. Et ideo sic- ut in sacramento matrimonii individuam ut in sacramento matrimonii individuam vitæ consuetudinem retinens conjun- vitæ consuetudinem retinens conjun- ctio, individuam signat conjunctionem ctio, individuam signat conjunctionem spiritus creati cum increato, ita hæc spiritus creati cum increato, ita hæc Christi corporis sumptio signat bea- Christi corporis sumptio signat bea- tam Jesu perfruitionem in cœlo, et se- tam Jesu perfruitionem in cœlo, et se- cundum corpus quo eo fruemur in sensu, cundum corpus quo eo fruemur in sensu, et secundum animam qua eo perfruemur et secundum animam qua eo perfruemur in anima, et secundum deitatem qua in anima, et secundum deitatem qua beata secundum intellectum perficietur beata secundum intellectum perficietur perfruitio et ideo quantum ad hanc con- perfruitio et ideo quantum ad hanc con- siderationem in jucunditate spiritus et siderationem in jucunditate spiritus et deliciis sumitur ille cibus. Psal. XLI, 5: deliciis sumitur ille cibus. Psal. XLI, 5: In voce exsultationis et confessionis, so- In voce exsultationis et confessionis, so- nus epulantis. Hæc enim erit cœna nu- nus epulantis. Hæc enim erit cœna nu- ptiarum Agni. Apocal. xix, 9: Beati qui ptiarum Agni. Apocal. xix, 9: Beati qui ad cœnam nuptiarum Agni vocati sunt. ad cœnam nuptiarum Agni vocati sunt. Ibi enim Agni corpore non subjacentes Ibi enim Agni corpore non subjacentes passionibus perfruentur, sed jam incor- passionibus perfruentur, sed jam incor- porabuntur ei, quia, sicut dicitur, ad Ro- porabuntur ei, quia, sicut dicitur, ad Ro- man, vi, 9 Christus resurgens ex mor- man, vi, 9 Christus resurgens ex mor- tuis jam non moritur, mors illi ultra non tuis jam non moritur, mors illi ultra non

1 Psal. XLI, 1 Psal. XLI,

° °

4. 4.

dominabitur perfruetur enim anima dominabitur perfruetur enim anima illa, quæ numquam tristabitur usque ad illa, quæ numquam tristabitur usque ad mortem, sed jam gaudium et lætitiam mortem, sed jam gaudium et lætitiam obtinuit, et fugit ab ea dolor et gemitus, obtinuit, et fugit ab ea dolor et gemitus, sicut dicitur, Isa. xxxv, 10: Gaudium et sicut dicitur, Isa. xxxv, 10: Gaudium et lætitiam obtinebunt, et fugiet dolor et lætitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus. Sic enim in tali consideratione, gemitus. Sic enim in tali consideratione, et in deliciis paradisi Dei nostri sumitur et in deliciis paradisi Dei nostri sumitur corpus Domini. Ibi enim cum Patre corpus Domini. Ibi enim cum Patre æterno nos honorante per suum consen- æterno nos honorante per suum consen- sum ad mensam sedemus. Ibi Filius præ- sum ad mensam sedemus. Ibi Filius præ- cinctus decore et lumine se nobis ministrat. cinctus decore et lumine se nobis ministrat. Ibi Spiritus sanctus omnem suam dulce- Ibi Spiritus sanctus omnem suam dulce- dinem infundit in epulum. Ibi Angeli refi- dinem infundit in epulum. Ibi Angeli refi- ciuntur. Ibi in symphonia et tripudio et ciuntur. Ibi in symphonia et tripudio et musicis concrepat David cum omni cœtu musicis concrepat David cum omni cœtu

sanctorum. sanctorum.

Tunc Dominus, ut dicit, Luc. x11, 37, Tunc Dominus, ut dicit, Luc. x11, 37, præcinget se, et faciet illos discumbere, præcinget se, et faciet illos discumbere, et transiens ministrabit illis. Ibi fide- et transiens ministrabit illis. Ibi fide- lis anima a sponso laudatur in deliciis, lis anima a sponso laudatur in deliciis, Cantic. VII, 6 et 7: Quam pulchra es, et Cantic. VII, 6 et 7: Quam pulchra es, et quam decora, charissima, in deliciis! quam decora, charissima, in deliciis! Statura tua assimilata est palmæ, et Statura tua assimilata est palmæ, et ubera tua botris. Quia pulchra es virtute, ubera tua botris. Quia pulchra es virtute, pulcherrima quodam gloriæ splendore, pulcherrima quodam gloriæ splendore, charissima charitate, palmæ assimilata charissima charitate, palmæ assimilata spe victoriæ, ubera duo intellectus et spe victoriæ, ubera duo intellectus et

DE EUCHARISTIA DIST. III, TRACT. IV, 5. DE EUCHARISTIA DIST. III, TRACT. IV, 5.

affectus tam ubertim fundentia vinum affectus tam ubertim fundentia vinum coelestis gaudii et æternæ jucunditatis. coelestis gaudii et æternæ jucunditatis. Joan. xn, 26: Si quis mihi ministraverit, Joan. xn, 26: Si quis mihi ministraverit, honorificabit eum Pater meus, procul honorificabit eum Pater meus, procul dubio per talem suæ mensæ consessio- dubio per talem suæ mensæ consessio- nem seu consessum. O quanto affectu nem seu consessum. O quanto affectu tunc Deo dicent illud Psalmi LXIV, 10: tunc Deo dicent illud Psalmi LXIV, 10: Parasti cibum illorum, quoniam ita est Parasti cibum illorum, quoniam ita est præparatio ejus. Quam præparationem præparatio ejus. Quam præparationem non valuit facere nisi majestas ubertatis non valuit facere nisi majestas ubertatis Dei, nec scivit nisi summa sapientia Fi- Dei, nec scivit nisi summa sapientia Fi- lii, nec condire potuit nisi bonitas et lii, nec condire potuit nisi bonitas et dulcedo Spiritus sancti. dulcedo Spiritus sancti.

Ibi scitur quid dignitatis Christus con- Ibi scitur quid dignitatis Christus con- tulit suis, quando dixit, Luc. XXII, 29 et tulit suis, quando dixit, Luc. XXII, 29 et 30 Ego dispono vobis, sicut disposuit 30 Ego dispono vobis, sicut disposuit mihi Pater meus, regnum, ut edatis et mihi Pater meus, regnum, ut edatis et bibatis super mensam in regno meo. bibatis super mensam in regno meo.

Ibi gustatur quam verum sit quod di- Ibi gustatur quam verum sit quod di- citur, Luc. xiv, 15: Beatus qui mandu- citur, Luc. xiv, 15: Beatus qui mandu- cabit panem in regno Dei, cujus dulcedo cabit panem in regno Dei, cujus dulcedo jam in ista consideratione immiscet se in jam in ista consideratione immiscet se in gustum sacramenti. Unde et Angeli gustum sacramenti. Unde et Angeli mirantes istas felicis animæ delicias di- mirantes istas felicis animæ delicias di- cunt, Cantic. VIII, 5: Quæ est ista quæ cunt, Cantic. VIII, 5: Quæ est ista quæ

1 Joan. XIII, 23. 1 Joan. XIII, 23.

329 329

ascendit de deserto, deliciis affluens, ascendit de deserto, deliciis affluens, innixa super dilectum suum? Ascendens innixa super dilectum suum? Ascendens enim anima per considerationem sacra- enim anima per considerationem sacra- menti de deserto hujus mundi in quem- menti de deserto hujus mundi in quem- dam gustum felicitatis æternæ, quo sic- dam gustum felicitatis æternæ, quo sic- ut hic in sacramentali, ita gustatur ibi ut hic in sacramentali, ita gustatur ibi dulcedo deitatis in rei veritate, mirabili- dulcedo deitatis in rei veritate, mirabili- bus perfruitur deliciis, ita quod suis de- bus perfruitur deliciis, ita quod suis de- stituta præ teneritudine, cum Joanne stituta præ teneritudine, cum Joanne Apostolo invitatur recumbens tota super Apostolo invitatur recumbens tota super pectus dilecti, inde sugens et delicias ve- pectus dilecti, inde sugens et delicias ve- ritatis hujus sacramenti et delicias dulce. ritatis hujus sacramenti et delicias dulce. dinis divinæ quæ in ipso sacramento in dinis divinæ quæ in ipso sacramento in coena Domini degustantur 1. Ibi enim coena Domini degustantur 1. Ibi enim sancta anima inebriatur ab ubertate do- sancta anima inebriatur ab ubertate do- mus Dei, sicut dicit Psalmista, Psal. mus Dei, sicut dicit Psalmista, Psal. xxxv, 9 et torrente violentissimi fluxus xxxv, 9 et torrente violentissimi fluxus voluptatis divinæ potatur adsu mmam de- voluptatis divinæ potatur adsu mmam de- lectationem. Ibi enim ad mensam se- lectationem. Ibi enim ad mensam se- dentes experiuntur quod dicit David in dentes experiuntur quod dicit David in Psalmo xv, 11: Adimplebis me lætitia Psalmo xv, 11: Adimplebis me lætitia cum vultu tuo delectationes in dextera cum vultu tuo delectationes in dextera tua usque in finem, ad quam nos perdu- tua usque in finem, ad quam nos perdu- cat qui fine vivit et regnat. Amen. cat qui fine vivit et regnat. Amen.

1. 1.

DISTINCTIO IV. DISTINCTIO IV.

QUALITER HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE QUALITER HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE COMMUNIONIS ? COMMUNIONIS ?

Post ea quæ dicta sunt, dicendum restat qualiter hoc sacramentum sit in Post ea quæ dicta sunt, dicendum restat qualiter hoc sacramentum sit in genere communionis. Omnium enim ore fidelium hoc sacramentum com- genere communionis. Omnium enim ore fidelium hoc sacramentum com- munionis sacramentum vocatur, et a Græcis etiam doctoribus sancta munionis sacramentum vocatur, et a Græcis etiam doctoribus sancta synaxis appellatur, quod sanctam communionem sonat in Latino. synaxis appellatur, quod sanctam communionem sonat in Latino.

In hoc igitur genere ponitur propter septem quas in nobis facit commu- In hoc igitur genere ponitur propter septem quas in nobis facit commu- niones facit enim communicare fonti omnis gratiæ, facit communicare niones facit enim communicare fonti omnis gratiæ, facit communicare Angelorum gloriæ, facit communicare sanctis, facit communicare passio- Angelorum gloriæ, facit communicare sanctis, facit communicare passio- nibus mystici corporis, facit subventionem facultatum in eleemosynis, facit nibus mystici corporis, facit subventionem facultatum in eleemosynis, facit omnia nostra communia, facit divinorum et humanorum verissimam com- omnia nostra communia, facit divinorum et humanorum verissimam com- munionem et ideo communio vocatur. munionem et ideo communio vocatur.

CAPUT I. CAPUT I.

Quod hoc sacramentum faciat communicare fonti omnis gratiæ. Quod hoc sacramentum faciat communicare fonti omnis gratiæ.

Quod enim faciat communicare fonti Quod enim faciat communicare fonti omnis gratiæ, patet: quia in ipso com- omnis gratiæ, patet: quia in ipso com- municamus Christo sic ut ipse sit in no- municamus Christo sic ut ipse sit in no- bis, et nos in ipso, et omnia sua influat bis, et nos in ipso, et omnia sua influat nobis. Unde dicitur, Proverb. v, 16, de nobis. Unde dicitur, Proverb. v, 16, de Filio Deriventur fontes tui foras, et in Filio Deriventur fontes tui foras, et in plateis aquas tuas divide. Hoc enim est plateis aquas tuas divide. Hoc enim est verbum Patris ad Filium, qui est fons verbum Patris ad Filium, qui est fons omnis gratiæ et omnis boni: quia, sicut omnis gratiæ et omnis boni: quia, sicut dicitur, Joan. 1, 17: Gratia et veritas per dicitur, Joan. 1, 17: Gratia et veritas per Jesum Christum facta est. In hoc fonte Jesum Christum facta est. In hoc fonte

multæ sunt venæ gratiarum jugibus aquis multæ sunt venæ gratiarum jugibus aquis gratiarum manantes, quas Pater in hoc gratiarum manantes, quas Pater in hoc sacramento foras in communione Eccle- sacramento foras in communione Eccle- siæ tam triumphantis quam militantis siæ tam triumphantis quam militantis præcipit derivari, ut relegata invidia pri- præcipit derivari, ut relegata invidia pri- vatæ possessionis gratiarum, quæ sunt in vatæ possessionis gratiarum, quæ sunt in Filio, omnes in commune participes bo- Filio, omnes in commune participes bo- norum ejus efficiantur, et in plateis latæ norum ejus efficiantur, et in plateis latæ participationis ab omnibus bonum Filii participationis ab omnibus bonum Filii participetur. participetur.

Hic est fons, de quo dicitur, Esther, x, Hic est fons, de quo dicitur, Esther, x,

aluor aluor

Jalay Jalay

modi- modi- iles. iles.

DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 1.

6: Parvus fons qui crevit in fluvium,... 6: Parvus fons qui crevit in fluvium,... et in aquas plurimas redundavit. Parvus et in aquas plurimas redundavit. Parvus enim fons dicitur sacramentum, non ari- enim fons dicitur sacramentum, non ari- ditate et fluxus gratiarum parvitate, sed ditate et fluxus gratiarum parvitate, sed humilitate, quæ quanto profundior est, humilitate, quæ quanto profundior est, tanto plures aquas continet gratiarum. tanto plures aquas continet gratiarum. Ilic fons cum multis effusionibus licet Ilic fons cum multis effusionibus licet redundet in virtutibus et donis et sacra- redundet in virtutibus et donis et sacra- mentis, tamen se in unum totum colli- mentis, tamen se in unum totum colli- gens in sacramento communionis crevit gens in sacramento communionis crevit in fluvium maximum. Ex isto uno fluens in fluvium maximum. Ex isto uno fluens in totum, quod in aliis effluit divisim, in totum, quod in aliis effluit divisim, hic redundat in aquas plurimas omnis hic redundat in aquas plurimas omnis generis gratiarum. Sic enim est apud generis gratiarum. Sic enim est apud ut dicit Psalmista, Psal. xxxv, 10, ut dicit Psalmista, Psal. xxxv, 10, fons vitæ, fluens ea quæ vitam suam per- fons vitæ, fluens ea quæ vitam suam per- ficiunt in nobis. ficiunt in nobis.

eum, eum,

Facit enim in nobis quatuor aquæ Facit enim in nobis quatuor aquæ fluentis commoditates: hæc enim sordida fluentis commoditates: hæc enim sordida entis lavat, arida rigat, quæ apud nos abun- entis lavat, arida rigat, quæ apud nos abun- dant, deportat navibus, ut ubi rara sunt, dant, deportat navibus, ut ubi rara sunt, magno pretio commutentur, et ea quæ magno pretio commutentur, et ea quæ alibi abundant, et apud nos deficiunt, alibi abundant, et apud nos deficiunt, revehit, ut defectus nostri ex illis sup- revehit, ut defectus nostri ex illis sup- pleantur. pleantur.

Hæc omnia facit Christus ista effluxione Hæc omnia facit Christus ista effluxione gratiæ in hoc sacramento. Gratia enim gratiæ in hoc sacramento. Gratia enim sanguinis sui lavat sordes peccatorum, sanguinis sui lavat sordes peccatorum, dicente Apostolo, ad Hebr. ix, 22 : Om- dicente Apostolo, ad Hebr. ix, 22 : Om- nia pene mundantur in sanguine, et sine nia pene mundantur in sanguine, et sine sanguinis effusione non fit remissio. Joan. sanguinis effusione non fit remissio. Joan. 1, 29: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit 1, 29: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccatum mundi. Constat autem, quod peccatum mundi. Constat autem, quod tollit, hoc est, quod abstulit sanguinis tollit, hoc est, quod abstulit sanguinis sui effusione et ablutione. Apocal. 1, 5: sui effusione et ablutione. Apocal. 1, 5: Dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris Dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. in sanguine suo.

Hæc rigat arida nostra in aqua quæ Hæc rigat arida nostra in aqua quæ cum sanguine exivit de latere. Joan. xix, cum sanguine exivit de latere. Joan. xix, 34 Exivit sanguis et aqua, quæ est 34 Exivit sanguis et aqua, quæ est aqua expians et rigans omnia nostra, ut aqua expians et rigans omnia nostra, ut plantæ divinæ in nobis plantatæ conva- plantæ divinæ in nobis plantatæ conva- lescant. Joel, III, 18: Fons de domo Do- lescant. Joel, III, 18: Fons de domo Do- mini egredietur, et irrigabit torrentem mini egredietur, et irrigabit torrentem spinarum. Domus enim Domini, hoc est, spinarum. Domus enim Domini, hoc est, deitatis habitaculum, est corpus Domini deitatis habitaculum, est corpus Domini a quo fons fluxus violentissimi egreditur, a quo fons fluxus violentissimi egreditur, et irrigat totum torrentem vanitatis mun- et irrigat totum torrentem vanitatis mun- di, hoc est, locum per quem vanitas di, hoc est, locum per quem vanitas

331 331

mundi consuevit ante decurrere, ad spi- mundi consuevit ante decurrere, ad spi- nas peccatorum nutriendas. De quo cla- nas peccatorum nutriendas. De quo cla- mat Augustinus : « O torrens vanitatis, mat Augustinus : « O torrens vanitatis, quousque non siccaberis, quousque mun- quousque non siccaberis, quousque mun- da mundaberis? » Hic enim fluxu Domi- da mundaberis? » Hic enim fluxu Domi- nicæ gratiæ siccatus est, et dedit locum nicæ gratiæ siccatus est, et dedit locum flumini Dei, quod, sicut dicit Psalmista, flumini Dei, quod, sicut dicit Psalmista, Psal. LXIV, 10, repletum est aquis : et Psal. LXIV, 10, repletum est aquis : et exstirpatis spinis, modo rigatur ad fœcun- exstirpatis spinis, modo rigatur ad fœcun- ditatem frugum justitiæ et aromatum ditatem frugum justitiæ et aromatum omnium virtutum. Eccli. xxiv, 42 Dixi: omnium virtutum. Eccli. xxiv, 42 Dixi: Rigabo hortum plantationum, et inebria- Rigabo hortum plantationum, et inebria- bo prati mei fructum. Psal. Lxiv, 11 : bo prati mei fructum. Psal. Lxiv, 11 : Rivos ejus inebria, multiplica genimina Rivos ejus inebria, multiplica genimina ejus: in stillicidiis ejus lætabitur germi- ejus: in stillicidiis ejus lætabitur germi- nans. Sic ergo rigat arida. nans. Sic ergo rigat arida.

Evehit etiam flumen istud apud nos Evehit etiam flumen istud apud nos abundantia, ut ubi deficiunt, magno pre- abundantia, ut ubi deficiunt, magno pre- tio commutentur, quæ sunt paupertas tio commutentur, quæ sunt paupertas spiritus, gemitus pro peccatis, fletus, je- spiritus, gemitus pro peccatis, fletus, je- junium, afflictiones, et castigationes cor- junium, afflictiones, et castigationes cor- poris, quæ apud nos abundant et in cœlo poris, quæ apud nos abundant et in cœlo deficiunt, et ibi nobis pro hujusmodi deficiunt, et ibi nobis pro hujusmodi magna pretia dantur. Genes. XLIX, 13: magna pretia dantur. Genes. XLIX, 13: Zabulon in littore maris habitabit, et in Zabulon in littore maris habitabit, et in statione navium pertingens usque ad Si- statione navium pertingens usque ad Si- donem. Quia omnis homo in navibus per donem. Quia omnis homo in navibus per aquas istas evehit .eas quæ dictæ sunt aquas istas evehit .eas quæ dictæ sunt mercedes suas, ut in cœlis pro tempora- mercedes suas, ut in cœlis pro tempora- libus æterna, pro miseriis beatitudinem, libus æterna, pro miseriis beatitudinem, pro paupertate divitias, pro laboribus pro paupertate divitias, pro laboribus commutet quietem æternam. Eccle. xi, 1: commutet quietem æternam. Eccle. xi, 1: Mitte panem tuum super transeuntes Mitte panem tuum super transeuntes aquas, et post tempora multa invenies aquas, et post tempora multa invenies illum quia fluxu longo aquæ istæ red- illum quia fluxu longo aquæ istæ red- eunt, et incomparabiles divitias nobis eunt, et incomparabiles divitias nobis reportant: ideo enim, sicut dicitur, reportant: ideo enim, sicut dicitur, Eccle. 7: Ad locum unde exeunt flu- Eccle. 7: Ad locum unde exeunt flu- mina revertuntur ut iterum fluant. mina revertuntur ut iterum fluant. Fluunt enim illuc per intentionem me- Fluunt enim illuc per intentionem me- rendi, et refluunt per mirabilem redditio- rendi, et refluunt per mirabilem redditio- nem præmii. Unde dixit Paulus, II ad nem præmii. Unde dixit Paulus, II ad Timoth. 1, 12 Scio cui credidi, et certus Timoth. 1, 12 Scio cui credidi, et certus sum, quia potens est depositum meum sum, quia potens est depositum meum servare in illum diem. Hoc enim totum servare in illum diem. Hoc enim totum facit fluxus gratiæ, qui fluit a Christo, facit fluxus gratiæ, qui fluit a Christo, qui dat gratiam unde mereri possimus : qui dat gratiam unde mereri possimus : et iterum revehit meritum in Deum, ut et iterum revehit meritum in Deum, ut

2. 2.

332 332

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

semper abundanti præmio meritum no- semper abundanti præmio meritum no-

strum commutetur. strum commutetur.

Hic etiam fluxus advehit nobis quod Hic etiam fluxus advehit nobis quod apud nos deficit, et in coelo abundat, hoc apud nos deficit, et in coelo abundat, hoc est, gaudium cordis et sancti Spiritus est, gaudium cordis et sancti Spiritus consolationem, et dulcedinem gustus di- consolationem, et dulcedinem gustus di- vinorum, et fructum quemdam virtutum, vinorum, et fructum quemdam virtutum, ut illa fortius desideremus, et ista in qui- ut illa fortius desideremus, et ista in qui- bus sumus, magis fastidiamus. Proverb. bus sumus, magis fastidiamus. Proverb. XXX1, 14: Facta est quasi navis institoris, XXX1, 14: Facta est quasi navis institoris, de longe portans panem suum. Ecclesia de longe portans panem suum. Ecclesia enim facta est quasi navis institoris, qua enim facta est quasi navis institoris, qua gubernatione Sancti spiritus sæpe mens gubernatione Sancti spiritus sæpe mens nostra in cœlum navigat, et deinde panis nostra in cœlum navigat, et deinde panis in dulcedine nos delectantis refectionem in dulcedine nos delectantis refectionem reportat. reportat.

Sic ergo quatuor utilissime facit aquæ Sic ergo quatuor utilissime facit aquæ communicationes fonti gratiarum com- communicationes fonti gratiarum com- municamus. Ex hoc enim suo beneficio municamus. Ex hoc enim suo beneficio nobis communicato sordida nostra lavan- nobis communicato sordida nostra lavan-

tur, et defluunt, et arida nostra rigantur tur, et defluunt, et arida nostra rigantur et foecunda fiunt. Sic nostri labores ad et foecunda fiunt. Sic nostri labores ad ipsum referuntur et omni digni locuple- ipsum referuntur et omni digni locuple- tatione fiunt, deliciæ cœlestes nobis adve- tatione fiunt, deliciæ cœlestes nobis adve- huntur, et omnia nostra in dulcedinem huntur, et omnia nostra in dulcedinem convertuntur. Hinc est quod dicitur, convertuntur. Hinc est quod dicitur, Joan. VII, 38 et 39: Qui credit in me, Joan. VII, 38 et 39: Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquæ vivæ. Hoc autem dixit ejus fluent aquæ vivæ. Hoc autem dixit de Spiritu, quem accepturi erant cre- de Spiritu, quem accepturi erant cre- dentes in eum. Hæ enim aquæ semper dentes in eum. Hæ enim aquæ semper fluunt et refluunt inter nos et Christum, fluunt et refluunt inter nos et Christum, cujus fontis communionem habemus par cujus fontis communionem habemus par sacramentum. Numer. xxiv, 7: Fluet sacramentum. Numer. xxiv, 7: Fluet aqua de situla ejus, hoc est, de sacra- aqua de situla ejus, hoc est, de sacra- mento, et semen illius erit in aquas mento, et semen illius erit in aquas

multas. multas.

Hæc ergo prima communio, qua fonti Hæc ergo prima communio, qua fonti omnis gratiæ per sacramentum commu- omnis gratiæ per sacramentum commu- nicamus. nicamus.

CAPUT II. CAPUT II.

Quod hoc sacramentum facit communicare Angelorum gloriæ. Quod hoc sacramentum facit communicare Angelorum gloriæ.

nemo ascendit nisi Filius hominis, pro nemo ascendit nisi Filius hominis, pro certo nemo ascendit nisi incorporatus certo nemo ascendit nisi incorporatus Filio hominis nullus autem incorporatur Filio hominis nullus autem incorporatur corpori mystico nisi per corpus verum corpori mystico nisi per corpus verum et sumptionem ipsius: oportet igitur, et sumptionem ipsius: oportet igitur,

Hoc etiam sacramentum nobis commu_ Hoc etiam sacramentum nobis commu_ nicationem præstat Angelorum gloriæ. nicationem præstat Angelorum gloriæ. Gloria enim Angelorum consistit in re- Gloria enim Angelorum consistit in re- paratione ruinæ angelicæ, consistit etiam paratione ruinæ angelicæ, consistit etiam in affectu ministerii injuncti, consistit in in affectu ministerii injuncti, consistit in illuminatione divina, et consistit in redu-quod per corpus Christi ruina Angelorum illuminatione divina, et consistit in redu-quod per corpus Christi ruina Angelorum ctione in divinam perfruitionem. ctione in divinam perfruitionem.

Ruina autem Angelorum ex hoc repa- Ruina autem Angelorum ex hoc repa- ratur sacramento: quia non reparatur ratur sacramento: quia non reparatur nisi de his qui incorporantur Christo, sic- nisi de his qui incorporantur Christo, sic- ut ipse dicit, Joan. III, 13: Nemo ascen- ut ipse dicit, Joan. III, 13: Nemo ascen- dit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, dit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, Filius hominis, qui est in cœlo. Si autem Filius hominis, qui est in cœlo. Si autem

Vulgata habet, Deuter. XXXII, 8: Constituit Vulgata habet, Deuter. XXXII, 8: Constituit terminos populorum juxta numerum filiorum terminos populorum juxta numerum filiorum

restituatur restituti igitur communicant restituatur restituti igitur communicant gloriæ Angelorum per communionem gloriæ Angelorum per communionem corporis Christi. Deuter. xxxII, 8, secun- corporis Christi. Deuter. xxxII, 8, secun- dum translationem Septuaginta : « Sta- dum translationem Septuaginta : « Sta- tuit terminos populorum juxta numerum tuit terminos populorum juxta numerum Angelorum Dei ¹. » Termini autem illi Angelorum Dei ¹. » Termini autem illi sunt termini gloriæ Angelorum. Hinc sunt termini gloriæ Angelorum. Hinc

Israël. Israël.

DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 2.

est, quod dicuntur homines esse fratres est, quod dicuntur homines esse fratres Angelorum quia sunt de sorte gloriæ Angelorum quia sunt de sorte gloriæ Angelorum. Matth. xvi, 10 Angeli Angelorum. Matth. xvi, 10 Angeli corum semper vident faciem Patris mei corum semper vident faciem Patris mei qui in cœlis est. qui in cœlis est.

Sic etiam si fideles incorporantur Sic etiam si fideles incorporantur Christo, perducitur ad effectum ministe- Christo, perducitur ad effectum ministe- rium angelicum. Ad Hebr. 1, 14, dicitur: rium angelicum. Ad Hebr. 1, 14, dicitur: Nonne omnes sunt administratorii spiri- Nonne omnes sunt administratorii spiri- tus, in ministerium missi propter cos qui tus, in ministerium missi propter cos qui hæreditatem capiént salutis? Non modi- hæreditatem capiént salutis? Non modi- cum igitur gloriæ habent, quando eorum cum igitur gloriæ habent, quando eorum impletur ministerium. Hinc est, quod impletur ministerium. Hinc est, quod gaudere dicuntur in pœnitentiis peccato- gaudere dicuntur in pœnitentiis peccato- rum, et flere et tristari in peccatis com- rum, et flere et tristari in peccatis com- missorum. De primo quidem dicitur, missorum. De primo quidem dicitur, Luc. xv, 10: Gaudium erit coram An- Luc. xv, 10: Gaudium erit coram An- gelis Dei super uno peccatore pœniten- gelis Dei super uno peccatore pœniten- tiam agente. Econtra dicitur, Isa. xXXIII, tiam agente. Econtra dicitur, Isa. xXXIII, 7: Angeli pacis amare flebunt, hoc est, 7: Angeli pacis amare flebunt, hoc est, ad modum flentium se habebunt: quia ad modum flentium se habebunt: quia desiderant ut Christo sibi ad custodiam desiderant ut Christo sibi ad custodiam commissi incorporentur, et sic redeant commissi incorporentur, et sic redeant ad communionem gloriæ Angelorum. Et ad communionem gloriæ Angelorum. Et sic per sacramentum et communionem sic per sacramentum et communionem ipsius ad communionem redimus Ange- ipsius ad communionem redimus Ange- lorum, sic participamus divinas illumina- lorum, sic participamus divinas illumina- tiones quia, sicut dicit Dionysius, lex tiones quia, sicut dicit Dionysius, lex divinitatis est per prima media, et per divinitatis est per prima media, et per media ultima reducere. Unde sicut An- media ultima reducere. Unde sicut An- geli illuminantur a Christo etiam secun- geli illuminantur a Christo etiam secun- dum humanitatem, secundum quod dici- dum humanitatem, secundum quod dici- tur, I Petri, 1, 12: In quem desiderant tur, I Petri, 1, 12: In quem desiderant Angeli prospicere. Glossa : « Etiam se- Angeli prospicere. Glossa : « Etiam se- cundum humanitatem. » Sicut ergo a cundum humanitatem. » Sicut ergo a Christo illuminantur, ita et in illumina- Christo illuminantur, ita et in illumina-

tiones Christi reducere intendunt homi- tiones Christi reducere intendunt homi- nes sibi commissos. Per hoc autem nes sibi commissos. Per hoc autem

333 333

Christo spiritualiter incorporantur, et Christo spiritualiter incorporantur, et communionem percipiunt sanctorum An- communionem percipiunt sanctorum An- gelorum per incorporationem Christi. gelorum per incorporationem Christi. Job, xxv, 3: Numquid est numerus mi- Job, xxv, 3: Numquid est numerus mi- litum ejus, et super quem non surget litum ejus, et super quem non surget lumen illius? lumen illius?

Sic enim homines et Angeli unam ha- Sic enim homines et Angeli unam ha- bent communem illuminationem, et unam bent communem illuminationem, et unam coelestis civitatis communionem. Apocal. coelestis civitatis communionem. Apocal. xxI, 23: Civitas non eget sole, neque lu- xxI, 23: Civitas non eget sole, neque lu- na, ut luceant in ea: nam claritas Dei na, ut luceant in ea: nam claritas Dei illuminavit eam, et lucerna ejus est illuminavit eam, et lucerna ejus est Agnus. Sic igitur communicant illumi Agnus. Sic igitur communicant illumi nationes Angelorum. nationes Angelorum.

Participant etiam Angelorum gloriæ in Participant etiam Angelorum gloriæ in reductione ad Deum, ad quem omnis il- reductione ad Deum, ad quem omnis il- luminator suum intendit reducere a se luminator suum intendit reducere a se illuminatum. Dicit enim, Eccli. 1, 5, illuminatum. Dicit enim, Eccli. 1, 5, quod fons sapientiæ est verbum Dei in quod fons sapientiæ est verbum Dei in excelsis. Cum igitur fons sapientiæ sit excelsis. Cum igitur fons sapientiæ sit primum illuminans, omnis Angelus illu- primum illuminans, omnis Angelus illu- minatas animas reducit ad Verbum: non minatas animas reducit ad Verbum: non autem ad Verbum reducuntur nisi qui autem ad Verbum reducuntur nisi qui verbo et lumini incorporantur. Unde de verbo et lumini incorporantur. Unde de talibus dicitur in Psalmo LXXXVIII, 16 et talibus dicitur in Psalmo LXXXVIII, 16 et 17 Domine,in lumine vultus tui ambu- 17 Domine,in lumine vultus tui ambu- labunt et in nomine tuo exsultabunt labunt et in nomine tuo exsultabunt tota die, et in justitia tua exaltabuntur. tota die, et in justitia tua exaltabuntur. Quia tales in lumine Dei assumpti, Chri- Quia tales in lumine Dei assumpti, Chri- sto lumini incorporaliter assimilantur et sto lumini incorporaliter assimilantur et incorporantur: quia dicitur, ad Philip. incorporantur: quia dicitur, ad Philip. 111, 21, quod reformabit corpus humili- 111, 21, quod reformabit corpus humili- tatis nostræ configuratum corpori clari- tatis nostræ configuratum corpori clari- tatis suæ. tatis suæ.

Sic enim gloriæ Angelorum commu- Sic enim gloriæ Angelorum commu- nicamus per hoc quod Christo incor- nicamus per hoc quod Christo incor-

poramur. poramur.

334 334

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT III. CAPUT III.

Quod hoc sacramentum faciat communicare sanctis. Quod hoc sacramentum faciat communicare sanctis.

Dicitur iterum communio, quia nos Dicitur iterum communio, quia nos omnibus sanctis facit communicare, ut omnibus sanctis facit communicare, ut si quid deficit in singulis, ex communi- si quid deficit in singulis, ex communi- bus abundantiis omnium sanctorum sup- bus abundantiis omnium sanctorum sup- pleatur. Sic habemus virtutes Patriar- pleatur. Sic habemus virtutes Patriar- charum, revelationes et illuminationes et charum, revelationes et illuminationes et fruitiones Prophetarum, justitias Legis- fruitiones Prophetarum, justitias Legis- latorum, demonstrationes et præconia latorum, demonstrationes et præconia præconum Christi cum Joanne Baptista præconum Christi cum Joanne Baptista demonstrantium, dignitates Apostolo- demonstrantium, dignitates Apostolo- rum, victorias Martyrum, sanctitates rum, victorias Martyrum, sanctitates Confessorum, religionem Monachorum, Confessorum, religionem Monachorum, puritatem Anachoritarum, doctrinas sa- puritatem Anachoritarum, doctrinas sa- luberrimas Doctorum, munditiam Vir- luberrimas Doctorum, munditiam Vir- ginum, luctum Viduarum, eleemosynas ginum, luctum Viduarum, eleemosynas domesticas, curas gentium, poenitentiæ domesticas, curas gentium, poenitentiæ lamenta poenitentium, splendorem hone- lamenta poenitentium, splendorem hone- statis innocentium, et omnia merita san- statis innocentium, et omnia merita san- ctorum: hæc enim omnia quæ a Christo in ctorum: hæc enim omnia quæ a Christo in corpus ejus mysticum fluxerunt, in effi- corpus ejus mysticum fluxerunt, in effi- cientia corporis ejus et sanguinis consi- cientia corporis ejus et sanguinis consi- stunt, et de quolibet in quemlibet per stunt, et de quolibet in quemlibet per charitatem spiritus Christi referuntur et charitatem spiritus Christi referuntur et redundant. Unde dicitur, ad Coloss. I, redundant. Unde dicitur, ad Coloss. I, 12 et 13 Gratias agentes Deo Patri, 12 et 13 Gratias agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit in partem sortis qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine, qui eripuit nos de sanctorum in lumine, qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in potestate tenebrarum, et transtulit in regnum filii dilectionis suæ. Per commu- regnum filii dilectionis suæ. Per commu- nionem enim Christi sortem omnis gra- nionem enim Christi sortem omnis gra- tiæ communicamus cum omnibus sanctis, tiæ communicamus cum omnibus sanctis, translati in regnum omnium sanctorum translati in regnum omnium sanctorum suorum, per hoc quod corpori et sanguini suorum, per hoc quod corpori et sanguini ejus communicamus: quia unitas suorum ejus communicamus: quia unitas suorum membrorum ad cor et caput,et una parti- membrorum ad cor et caput,et una parti- cipatio spiritus Christi in omnibus mem- cipatio spiritus Christi in omnibus mem- bris ejus naturalibus signat et causat to- bris ejus naturalibus signat et causat to-

tius corporis mystici communionem et tius corporis mystici communionem et sancti Spiritus communicationem : et sic sancti Spiritus communicationem : et sic sors gratiæ et gloriæ uniuscujusque san- sors gratiæ et gloriæ uniuscujusque san- cti communicatur aliis, ut spiritualiter cti communicatur aliis, ut spiritualiter impleatur in nobis quod de Ecclesia pri- impleatur in nobis quod de Ecclesia pri- mitivorum scribitur, Act. IV, 33 et seq. : mitivorum scribitur, Act. IV, 33 et seq. : Gratia magna erat in omnibus illis. Ne- Gratia magna erat in omnibus illis. Ne- que enim quisquam egens erat inter il- que enim quisquam egens erat inter il- los quotquot enim possessores agrorum los quotquot enim possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant aut domorum erant, vendentes afferebant pretia eorum quæ vendebant, et pone- pretia eorum quæ vendebant, et pone- bant ante pedes Apostolorum divide- bant ante pedes Apostolorum divide- batur autem singulis, prout cuique batur autem singulis, prout cuique opus erat. Si enim ad uniuscujusque opus erat. Si enim ad uniuscujusque necessitatem et idoneitatem dividit Spi- necessitatem et idoneitatem dividit Spi- ritus corporis Christi bona sanctorum, ut ritus corporis Christi bona sanctorum, ut omnes abundent, et nullus egens inve- omnes abundent, et nullus egens inve- niatur. I ad Corinth. xu, 11: Ilæc omnia niatur. I ad Corinth. xu, 11: Ilæc omnia operatur unus atque idem Spiritus, divi- operatur unus atque idem Spiritus, divi- dens singulis prout vult. Sic dicit Psal- dens singulis prout vult. Sic dicit Psal- mista, Psal. cxvIII, 63: Particeps ego mista, Psal. cxvIII, 63: Particeps ego sum omnium timentium te, et custodien- sum omnium timentium te, et custodien- tium mandata tua, hoc est, tui corporis tium mandata tua, hoc est, tui corporis communione participem me facies om- communione participem me facies om- nium te timentium. Sic se ditatum dicit nium te timentium. Sic se ditatum dicit Psalmista, Psal. xv, 6 : Funes ceciderunt Psalmista, Psal. xv, 6 : Funes ceciderunt mihi in præclaris: etenim hæreditas mea mihi in præclaris: etenim hæreditas mea præclara est mihi quia mensurantes præclara est mihi quia mensurantes funes nobis omnium adjiciunt merita funes nobis omnium adjiciunt merita sanctorum, sicut dicit Apostolus, ad Co- sanctorum, sicut dicit Apostolus, ad Co- loss. I, 16 et seq. Quoniam in ipso con- loss. I, 16 et seq. Quoniam in ipso con- dita sunt universa in cælo et in terra, dita sunt universa in cælo et in terra, hoc est, in Angelis et in hominibus sanctis, hoc est, in Angelis et in hominibus sanctis, visibilia et invisibilia, sive Throni, sive visibilia et invisibilia, sive Throni, sive Dominationes, sive Principatus, sive Dominationes, sive Principatus, sive Potestates omnia per ipsum et in ipso Potestates omnia per ipsum et in ipso creata sunt, et ipse est ante omnes, et creata sunt, et ipse est ante omnes, et

DE EUCHARISTIA, DIST. III, 4. DE EUCHARISTIA, DIST. III, 4.

omnia in ipso constant. Et ipse est caput omnia in ipso constant. Et ipse est caput corporis Ecclesiæ, qui est principium, corporis Ecclesiæ, qui est principium, primogenitus ex mortuis, ut sit in omni- primogenitus ex mortuis, ut sit in omni- bus ipse primatum tenens. Sic ergo ex bus ipse primatum tenens. Sic ergo ex ipso fluit in membra, et ex uno mem- ipso fluit in membra, et ex uno mem- brorum redundat ad aliud, propter unam brorum redundat ad aliud, propter unam sui corporis communionem. Sicut enim in sui corporis communionem. Sicut enim in corpore naturali sanguinem et spiritum corpore naturali sanguinem et spiritum unum membrum redundat in aliud, ita unum membrum redundat in aliud, ita multo magis in spiritualibus membris cor- multo magis in spiritualibus membris cor- poris mystici unum membrum Spiritus poris mystici unum membrum Spiritus communionem transmittit in aliud, prop- communionem transmittit in aliud, prop- ter unam sui corporis communionem. ter unam sui corporis communionem. Unde, I ad Corinth. x11, 26: Si quid Unde, I ad Corinth. x11, 26: Si quid patitur unum membrum, compatiuntur patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra: sive gloriatur unum omnia membra: sive gloriatur unum membrum, congaudent omnia membra. membrum, congaudent omnia membra.

335 335

Hæc est communio sanctorum de qua Hæc est communio sanctorum de qua dicimus in symbolo : « Credo in Spiritum dicimus in symbolo : « Credo in Spiritum sanctum, sanctorum communionem, » sanctum, sanctorum communionem, » hoc est, in Spiritum sanctum qui facit hoc est, in Spiritum sanctum qui facit sanctorum communionem: quia sicut sanctorum communionem: quia sicut secundum naturam unus est spiritus secundum naturam unus est spiritus unius corporis, ita unius Christi corporis unius corporis, ita unius Christi corporis unus est Spiritus sanctus, qui in totum unus est Spiritus sanctus, qui in totum corpus vehit vitam et virtutem, et omnia corpus vehit vitam et virtutem, et omnia quæ sunt membris propria, facit esse quæ sunt membris propria, facit esse communia. Ad Ephes. IV, 4: Unum cor communia. Ad Ephes. IV, 4: Unum cor pus, et unus spiritus. Hinc est, quod di- pus, et unus spiritus. Hinc est, quod di- citur, Ezechiel. 1, 20: Spiritus vitæ erat citur, Ezechiel. 1, 20: Spiritus vitæ erat in rotis. in rotis.

Sic ergo facit unitas corporum com- Sic ergo facit unitas corporum com- munionem sanctorum. munionem sanctorum.

CAPUT IV. CAPUT IV.

Quod hoc sacramentum faciat communicare passionibus mystic Quod hoc sacramentum faciat communicare passionibus mystic

corporis. corporis.

Facit etiam communion communi- Facit etiam communion communi- care passionibus mystici corporis : quia, care passionibus mystici corporis : quia, sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. xII, sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. xII, 26 Si quid patitur unum membrum, 26 Si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra: sive glo- compatiuntur omnia membra: sive glo- riatur unum membrum, congaudent riatur unum membrum, congaudent omnia membra. Et ideo passio unius omnia membra. Et ideo passio unius membri per communionem redundat in membri per communionem redundat in alia per misericordiam et miserationes, alia per misericordiam et miserationes, et ex illa communione fluunt in membra et ex illa communione fluunt in membra deficientia compassiones cordis, consola- deficientia compassiones cordis, consola- tiones oris, et subventiones facultatum tiones oris, et subventiones facultatum in eleemosynis, et supportationes infirmi- in eleemosynis, et supportationes infirmi- tatum in adjutoriis diversis : compa- tatum in adjutoriis diversis : compa- tiendo enim assimilamur capiti hujus tiendo enim assimilamur capiti hujus corporis quod ex compassione quam ha- corporis quod ex compassione quam ha- buit ad nos, multis se dedit passionibus, buit ad nos, multis se dedit passionibus, ut nobis per effectum subveniret. Et de ut nobis per effectum subveniret. Et de

hac passione nos nostro capiti confor- hac passione nos nostro capiti confor- mante dicit Apostolus, ad Roman. VIII, mante dicit Apostolus, ad Roman. VIII, 17: Si tamen compatimur, ut et conglo- 17: Si tamen compatimur, ut et conglo- rificemur. Hinc est, quod dicit, I Joan- rificemur. Hinc est, quod dicit, I Joan- nis, ur, 16, quod sicut Christus animam nis, ur, 16, quod sicut Christus animam suam pro nobis posuit, et nos debemus suam pro nobis posuit, et nos debemus pro fratribus animas ponere. Quamdiu pro fratribus animas ponere. Quamdiu enim Christus in membris patitur, nos enim Christus in membris patitur, nos oportet compati, si tamen corporis san- oportet compati, si tamen corporis san- cti volumus esse membra. Ideo dicit cti volumus esse membra. Ideo dicit Apostolus, ad Roman. XII, 13: Necessi- Apostolus, ad Roman. XII, 13: Necessi- tatibus sanctorum communicantes. Hoc tatibus sanctorum communicantes. Hoc est communicare necessitatibus Christi est communicare necessitatibus Christi membro, quando corde suscipimus eo- membro, quando corde suscipimus eo- rum necessitatem per cordis compas- rum necessitatem per cordis compas- sionem. Hoc est iterum quod ibidem sionem. Hoc est iterum quod ibidem post pauca, yy. 15 et 16, dicit: Gau- post pauca, yy. 15 et 16, dicit: Gau- dere cum gaudentibus, flere cum flen- dere cum gaudentibus, flere cum flen-

336 336

tibus tibus

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

idipsum invicem sentientes. idipsum invicem sentientes. Hæc etiam communio ab ore exhibet Hæc etiam communio ab ore exhibet verbum dulcissimæ consolationis. I ad verbum dulcissimæ consolationis. I ad Thessal. v, 14: Consolamini pusillanimes, Thessal. v, 14: Consolamini pusillanimes, suscipite infirmos, patientes estote ad suscipite infirmos, patientes estote ad omnes. Isa. xxxv, 4: Dicite pusillani- omnes. Isa. xxxv, 4: Dicite pusillani- mis: Confortamini. Eccli. XVIII, 16 et 17 : mis: Confortamini. Eccli. XVIII, 16 et 17 : Nonne ardorem refrigerabit ros ? sic et Nonne ardorem refrigerabit ros ? sic et verbum melius quam datum. Nonne ecce verbum melius quam datum. Nonne ecce verbum super datum bonum? sed utra- verbum super datum bonum? sed utra- que cum homine justificato. Hoc signifi- que cum homine justificato. Hoc signifi- catum est, Genes. xxxi, 24, ubi Dominus catum est, Genes. xxxi, 24, ubi Dominus dixit ad Laban tumentem contra Jacob: dixit ad Laban tumentem contra Jacob: Cave, ne quidquam aspere loquaris con- Cave, ne quidquam aspere loquaris con-

tra Jacob. Quoniam quando in luctu tri- tra Jacob. Quoniam quando in luctu tri- bulationis est membrum Christi, non est bulationis est membrum Christi, non est dicendum verbum exasperans, sed ver- dicendum verbum exasperans, sed ver- bum consolationis. Quando enim tribu- bum consolationis. Quando enim tribu- latus accipit verbum consolationis in latus accipit verbum consolationis in corde, dicit illud Canticorum, 11, 14: corde, dicit illud Canticorum, 11, 14: Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua in auribus meis: vox enim tua dulcis, in auribus meis: vox enim tua dulcis, et facies tua decora. Et illud Cantico- et facies tua decora. Et illud Cantico- rum, iv, 11 Mel et lac sub lingua tua. rum, iv, 11 Mel et lac sub lingua tua. Proverb. xv1, 24: Favus mellis compo- Proverb. xv1, 24: Favus mellis compo- sita verba dulcedo animæ sanitas os- sita verba dulcedo animæ sanitas os- sium. sium.

: :

CAPUT V. CAPUT V.

Quod hoc sacramentum faciat subventionem facultatum in Quod hoc sacramentum faciat subventionem facultatum in eleemosynis. eleemosynis.

Hæc etiam communio facit subventio- Hæc etiam communio facit subventio- nem facultatum in eleemosynis: quia qui nem facultatum in eleemosynis: quia qui habet facultates, libenter subvenit ad habet facultates, libenter subvenit ad hoc quod a toto corpore redundantia spi- hoc quod a toto corpore redundantia spi- ritualium pro temporalibus accipiat. ritualium pro temporalibus accipiat. Unde, ad Roman. xv, 27 : Si spiritua- Unde, ad Roman. xv, 27 : Si spiritua- lium eorum, hoc est, sanctorum, parti- lium eorum, hoc est, sanctorum, parti- cipes facti sunt Gentiles, debent et in car- cipes facti sunt Gentiles, debent et in car- nalibus ministrare illis. Hæc est enim nalibus ministrare illis. Hæc est enim unius Christi corporis communio. Unde unius Christi corporis communio. Unde idem Apostolus dicit, II ad Corinth. vi, idem Apostolus dicit, II ad Corinth. vi, 13 et seq. Non ut aliis sit remissio, vobis 13 et seq. Non ut aliis sit remissio, vobis autem tribulatio, sed ex æqualitate..... autem tribulatio, sed ex æqualitate..... Sicut scriptum est : Qui multum, non Sicut scriptum est : Qui multum, non abundavit et qui modicum, non mino- abundavit et qui modicum, non mino- ravit. Et loquitur de collectione man- ravit. Et loquitur de collectione man- natis quod dabatur ad æqualitatem, et natis quod dabatur ad æqualitatem, et sicut colligens plus de mannate quam sicut colligens plus de mannate quam oportuit, lucrum non reportavit, sed pu- oportuit, lucrum non reportavit, sed pu-

1 Exod. xvi, 18. 1 Exod. xvi, 18.

trefactum fuit et sicut minus colligens trefactum fuit et sicut minus colligens non deficit: ita in corpore mystico divi- non deficit: ita in corpore mystico divi- tiæ subtractæ membris deficientibus non tiæ subtractæ membris deficientibus non prosunt, sed in detrimentum domini sui prosunt, sed in detrimentum domini sui putrescunt: et qui parum habet, ab aliis putrescunt: et qui parum habet, ab aliis debet accipere suarum necessitatum sup- debet accipere suarum necessitatum sup- plementum. I Joannis, 11, 17: Qui ha- plementum. I Joannis, 11, 17: Qui ha- buerit substantiam hujus mundi, et vi- buerit substantiam hujus mundi, et vi- derit fratrem suum necessitatem habere, derit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in illo? Hinc Tobias charitas Dei manet in illo? Hinc Tobias dixit filio suo, Tob. IV, 9: Si multum tibi dixit filio suo, Tob. IV, 9: Si multum tibi fuerit, abundanter tribue: si exiguum ti- fuerit, abundanter tribue: si exiguum ti- bi fuerit, etiam exiguum libenter imper- bi fuerit, etiam exiguum libenter imper- tiri stude. Isa. LVIII, 10: Cum effuderis tiri stude. Isa. LVIII, 10: Cum effuderis esurienti animam tuam, et animam affli- esurienti animam tuam, et animam affli- ctam repleveris, orietur in tenebris lux ctam repleveris, orietur in tenebris lux tua, et tenebræ tuæ erunt sicut meri- tua, et tenebræ tuæ erunt sicut meri- dies. dies.

DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 6. DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 6.

Hæc etiam communio facit supporta- Hæc etiam communio facit supporta- tiones in adjutoriis diversis. Ad Roman. tiones in adjutoriis diversis. Ad Roman. xv, 1 et 2 Debemus nos firmiores im- xv, 1 et 2 Debemus nos firmiores im- becillitates infirmorum sustinere, et non becillitates infirmorum sustinere, et non nobis placere. Unusquisque proximo suo nobis placere. Unusquisque proximo suo placeat in bonum, ad ædificationem. Ad placeat in bonum, ad ædificationem. Ad Galat. vi, 2 Alter alterius onera por- Galat. vi, 2 Alter alterius onera por- tate, et sic adimplebitis legem Christi. tate, et sic adimplebitis legem Christi. Hinc est, quod lex dicit, Exod. xxi, 5: Hinc est, quod lex dicit, Exod. xxi, 5: Si videris asinum odientis te jacere, sub Si videris asinum odientis te jacere, sub onere, non pertransibis, sed sublevabis onere, non pertransibis, sed sublevabis cum eo. Ideo etiam dicitur, Isa. LVIII, 6: cum eo. Ideo etiam dicitur, Isa. LVIII, 6: Dimitte eos qui confracti sunt liberos, Dimitte eos qui confracti sunt liberos, et omne onus disrumpe. Et ibidem pa- et omne onus disrumpe. Et ibidem pa- rum ante Dissolve colligationes impie- rum ante Dissolve colligationes impie- tatis, solve fasciculos deprimentes. Quia tatis, solve fasciculos deprimentes. Quia quidquid deprimit et aggravat nostrum quidquid deprimit et aggravat nostrum in corpore Christi commembrum, suppor- in corpore Christi commembrum, suppor- tare debemus tamquam nostrum. Hoc tare debemus tamquam nostrum. Hoc signatum est, Genes. XLIX, 14 et 15: signatum est, Genes. XLIX, 14 et 15: Issachar asinus fortis accubans inter ter- Issachar asinus fortis accubans inter ter- minos vidit requiem quod esset bona, et minos vidit requiem quod esset bona, et terram quod optima: et supposuit hume- terram quod optima: et supposuit hume-

: :

337 337

rum suum ad portandum, factusque est rum suum ad portandum, factusque est tributis serviens. Issachar qui merces in- tributis serviens. Issachar qui merces in- terpretatur, significat virum qui spe terpretatur, significat virum qui spe mercedis æternæ supportat onera proxi- mercedis æternæ supportat onera proxi- morum. Ille enim reputat se fortem asi- morum. Ille enim reputat se fortem asi- num, qui est animal oneriferum : quia ex num, qui est animal oneriferum : quia ex debito communionis membrorum corpo- debito communionis membrorum corpo- ris Christi ad portanda onera aliorum se ris Christi ad portanda onera aliorum se reputat obligatum, sicut manus obligatur reputat obligatum, sicut manus obligatur pedi, et pes manui, et hæc duo oculis in pedi, et pes manui, et hæc duo oculis in corpore naturali. Hic ergo statim suppo- corpore naturali. Hic ergo statim suppo- nit humerum supportantem onera proxi- nit humerum supportantem onera proxi- morum, eo quod videt requiem æternam, morum, eo quod videt requiem æternam, quæ taliter datur laborantibus, et ter- quæ taliter datur laborantibus, et ter- ram viventium quæ datur pro talibus ram viventium quæ datur pro talibus adjutoriis et his tributis a Deo exspe- adjutoriis et his tributis a Deo exspe- ctatis servit, continue sciens hoc quod ctatis servit, continue sciens hoc quod dicit Sapientia, III, 15, quod bonorum dicit Sapientia, III, 15, quod bonorum laborum gloriosus est fructus. laborum gloriosus est fructus.

Sic ergo hæc communio si per suum Sic ergo hæc communio si per suum significatum diligenter attendatur, facit significatum diligenter attendatur, facit communicare passionibus mystici corpo- communicare passionibus mystici corpo-

ris. ris.

CAPUT VI. CAPUT VI.

Quod hoc sacramentum faciat omnia nostra communia tam in Quod hoc sacramentum faciat omnia nostra communia tam in spiritualibus quam in corporalibus. spiritualibus quam in corporalibus.

Facit etiam omnia nostra communia Facit etiam omnia nostra communia tam in spiritualibus quam in corporali- tam in spiritualibus quam in corporali- bus, ut vere impleatur in nobis quod de bus, ut vere impleatur in nobis quod de Ecclesia primitivorum scriptum est: Nec Ecclesia primitivorum scriptum est: Nec quisquam, eorum quæ possidebat, aliquid quisquam, eorum quæ possidebat, aliquid suum esse dicebat: sed erant illis omnia suum esse dicebat: sed erant illis omnia communia. Hoc enim vere est habitare communia. Hoc enim vere est habitare fratres in unum, sicut dicit Psalmista, fratres in unum, sicut dicit Psalmista, Psal. CXXXII, 1: Ecce quam bonum et Psal. CXXXII, 1: Ecce quam bonum et quam jucundum habitare fratres in quam jucundum habitare fratres in

1 Act. IV, 32. 1 Act. IV, 32.

XXXVIII XXXVIII

unum, ut scilicet nihil habeant a se invi- unum, ut scilicet nihil habeant a se invi- cem divisum. Qui enim ab unitate com- cem divisum. Qui enim ab unitate com- munitatis istorum membrorum divisi munitatis istorum membrorum divisi sunt, procul dubio interibunt, sicut dici- sunt, procul dubio interibunt, sicut dici- tur, Osee, iv, 17 et 18: Particeps idolo- tur, Osee, iv, 17 et 18: Particeps idolo- rum Ephraim dimitte eum. Separa- rum Ephraim dimitte eum. Separa- tum est convivium eorum: fornicatione tum est convivium eorum: fornicatione fornicati sunt: dilexerunt afferre igno- fornicati sunt: dilexerunt afferre igno- miniam protectores ejus. Qui enim miniam protectores ejus. Qui enim particeps est idolorum, non communi- particeps est idolorum, non communi-

22 22

338 338

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cat cum mensa Domini. I ad Corinth. x, cat cum mensa Domini. I ad Corinth. x, 21 Non potestis mensæ Domini partici- 21 Non potestis mensæ Domini partici- pes esse, et mensæ dæmoniorum. Unde re- pes esse, et mensæ dæmoniorum. Unde re- fectionem sumens cum diabolo, commu- fectionem sumens cum diabolo, commu- nionem non habet cum mensa Domini : nionem non habet cum mensa Domini : et ideo talis dimittendus est: quia suum et ideo talis dimittendus est: quia suum convivium separatum est a communione convivium separatum est a communione sanctorum quia delectatione malæ con- sanctorum quia delectatione malæ con- cupiscentiæ fornicatus est a Deo suo : et cupiscentiæ fornicatus est a Deo suo : et protectores ejus, qui sunt liberum arbi- protectores ejus, qui sunt liberum arbi- trium et voluntas, dilexerunt illicita, ex trium et voluntas, dilexerunt illicita, ex quibus ferunt in opere sordis ignomi- quibus ferunt in opere sordis ignomi- niam. Hinc est quod Psalmista, Psal. niam. Hinc est quod Psalmista, Psal. XLIX, 5, dicit: Congregate illi sanctos XLIX, 5, dicit: Congregate illi sanctos ejus, qui ordinant testamentum ejus su- ejus, qui ordinant testamentum ejus su- per sacrificia. Quia Deus istam omnium per sacrificia. Quia Deus istam omnium bonorum nostrorum communionem su- bonorum nostrorum communionem su- per omnia sacrificia diligit. Hoc est quod per omnia sacrificia diligit. Hoc est quod alibi dicit Psalmista, Psal. CI, 23: In alibi dicit Psalmista, Psal. CI, 23: In conveniendo populos in unum, et reges conveniendo populos in unum, et reges ut serviant Domino. Servitium enim nul- ut serviant Domino. Servitium enim nul- lum Deo acceptum est, nisi quod in uni- lum Deo acceptum est, nisi quod in uni- tate communionis sanctorum est: id tate communionis sanctorum est: id enim quod sic in unam congregat com- enim quod sic in unam congregat com- munionem, amor est, non tantum con- munionem, amor est, non tantum con- gregativus, sed unitivus. Et de hac gregativus, sed unitivus. Et de hac uniente charitate scriptum est, I ad Co- uniente charitate scriptum est, I ad Co- rinth. x, 5, quod charitas non quærit rinth. x, 5, quod charitas non quærit quæ sua sunt, sed quæ aliorum. Glossa quæ sua sunt, sed quæ aliorum. Glossa Augustini dicit : « Quia communi a pro- Augustini dicit : « Quia communi a pro- priis, non propria communibus antepo- priis, non propria communibus antepo- nit. » Ex hac enim communione habet nit. » Ex hac enim communione habet Ecclesia, ut omnibus satisfaciat in indul- Ecclesia, ut omnibus satisfaciat in indul- gentiis quia quod uni deest, suppletur gentiis quia quod uni deest, suppletur ex abundantiis aliorum omnis enim ex abundantiis aliorum omnis enim abundantia est in Christi corporis com- abundantia est in Christi corporis com- munione, in qua sicut dicitur, ad Coloss. munione, in qua sicut dicitur, ad Coloss. 11, 3, omnes thesauri sapientiæ et scien- 11, 3, omnes thesauri sapientiæ et scien- tiæ Dei sunt absconditi. Hinc gratias tiæ Dei sunt absconditi. Hinc gratias agit Apostolus, 1 ad Corinth. 1, 4 et seq. : agit Apostolus, 1 ad Corinth. 1, 4 et seq. : Gratias ago Deo meo semper pro vobis, Gratias ago Deo meo semper pro vobis, in gratia Dei quæ data est vobis in Chri- in gratia Dei quæ data est vobis in Chri-

sto Jesu, quod in omnibus divites facti sto Jesu, quod in omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, et in omni estis in illo, in omni verbo, et in omni scientia sicut testimonium Christi con- scientia sicut testimonium Christi con- firmatum est in vobis: ita ut nihil desit firmatum est in vobis: ita ut nihil desit vobis in ulla gratia: ibi enim commune vobis in ulla gratia: ibi enim commune meritum Christi, beatæ Virginis, Ange- meritum Christi, beatæ Virginis, Ange- lorum, Patriarcharum, Apostolorum, lorum, Patriarcharum, Apostolorum, Martyrum, et omne meritum electorum Martyrum, et omne meritum electorum Dei et ideo nullus ibi pauper inveni- Dei et ideo nullus ibi pauper inveni- omnes enim, sicut dicitur, Eccli. omnes enim, sicut dicitur, Eccli. XLIV, 6, sunt divites in virtute, pulchri- XLIV, 6, sunt divites in virtute, pulchri- tudinis studium habentes. tudinis studium habentes.

tur: tur:

Hæc communitas est thesaurus abs- Hæc communitas est thesaurus abs- conditus in agro Dominici corporis, sic- conditus in agro Dominici corporis, sic- ut dicitur, Matth. xin, 44: Quem qui ut dicitur, Matth. xin, 44: Quem qui invenit homo, abscondit, et præ gaudio invenit homo, abscondit, et præ gaudio illius vadit, et vendit universa quæ ha- illius vadit, et vendit universa quæ ha- bet, et emit agrum illum. Et de hoc di- bet, et emit agrum illum. Et de hoc di- citur, Sapient. vi, 11: Venerunt mihi citur, Sapient. vi, 11: Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa, et innume- omnia bona pariter cum illa, et innume- rabilis honestas per manus illius. Hoc est rabilis honestas per manus illius. Hoc est quod Psalmista, Psal. LXXXIX, 14, dicit: quod Psalmista, Psal. LXXXIX, 14, dicit: Repleti sumus mane misericordia tua : Repleti sumus mane misericordia tua : exsultavimus, et delectati sumus omni- exsultavimus, et delectati sumus omni- bus diebus nostris. Quia nullum bonum bus diebus nostris. Quia nullum bonum est, quod in hac communione non inve- est, quod in hac communione non inve- niatur hæc enim communio corporis niatur hæc enim communio corporis Christi est thesaurus sapientiæ Dei quæ Christi est thesaurus sapientiæ Dei quæ est Christus, sicut dicitur, Sapient. vII, est Christus, sicut dicitur, Sapient. vII, 14 14

: :

Infinitus thesaurus est hominibus: Infinitus thesaurus est hominibus: quo qui usi sunt, participes effecti sunt quo qui usi sunt, participes effecti sunt amicitiæ Dei. Ex hac communione acci- amicitiæ Dei. Ex hac communione acci- pit indulgentias Ecclesia, sicut diximus, pit indulgentias Ecclesia, sicut diximus, defectum unius supplens ex abundantiis defectum unius supplens ex abundantiis aliorum. Unde, II ad Corinth. л, 10: aliorum. Unde, II ad Corinth. л, 10: Cui autem aliquid donastis, et ego. Cui autem aliquid donastis, et ego. nam et ego quod donavi, si quid donavi, nam et ego quod donavi, si quid donavi, propter vos in persona Christi. propter vos in persona Christi.

Sic igitur communio sanctorum in Sic igitur communio sanctorum in corpore Dominico omnia nostra facit corpore Dominico omnia nostra facit communia. communia.

DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 7. DE EUCHARISTIA, DIST. IV, 7.

339 339

CAPUT VII. CAPUT VII.

Quod hoc sacramentum faciat divinorum et humanorum verissimam Quod hoc sacramentum faciat divinorum et humanorum verissimam communionem. communionem.

Facit etiam divinorum et humanorum Facit etiam divinorum et humanorum hec communio verissimam communio- hec communio verissimam communio- nem. Deus enim in ea cum omnibus bo- nem. Deus enim in ea cum omnibus bo- nis suis est in homine, et homo in Deo, nis suis est in homine, et homo in Deo, et Deus et homo est isto modo in omni- et Deus et homo est isto modo in omni- bus nobis, ut sit verum quod dicitur, bus nobis, ut sit verum quod dicitur, I ad Corinth. xv, 28: Ut sit Deus omnia I ad Corinth. xv, 28: Ut sit Deus omnia in omnibus. Deus enim se ad nos incli- in omnibus. Deus enim se ad nos incli- nat in hac communione, et humana nat in hac communione, et humana nostra in ipsum exaltat : et hoc sæpe a nostra in ipsum exaltat : et hoc sæpe a patribus antiquis desideratum est et ora- patribus antiquis desideratum est et ora- tum. Psal. CXLIII, 5: Domine, inclina tum. Psal. CXLIII, 5: Domine, inclina cælos tuos, et descende. Isa. LXIV, 1: cælos tuos, et descende. Isa. LXIV, 1: Utinam dirumperes cœlos, et descende- Utinam dirumperes cœlos, et descende- res. Et alius gaudens aliis nuntiabat, res. Et alius gaudens aliis nuntiabat, Baruch, III, 38, dicens: Post hæc in ter- Baruch, III, 38, dicens: Post hæc in ter- ris visus est, et cum hominibus conversa- ris visus est, et cum hominibus conversa- tus est, humana nostra sua faciens, et tus est, humana nostra sua faciens, et divina sua nobis largiens. In tali affectu divina sua nobis largiens. In tali affectu Petrus dicit, Matth. xvII, 4: Domine, Petrus dicit, Matth. xvII, 4: Domine, bonum est nos hic esse: si vis, faciamus bonum est nos hic esse: si vis, faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum, et Eliæ unum. Gustavit enim unum, et Eliæ unum. Gustavit enim quam dulcis fuit communio divinorum, quam dulcis fuit communio divinorum,

et in ea delectatione mundi exutus de- et in ea delectatione mundi exutus de-

siderabat in gustu divinorum perma- siderabat in gustu divinorum perma-

nere. nere.

Propter dignitatem illius communio- Propter dignitatem illius communio- nis dicit Apostolus, ad Philip. 1, 4 et 5 : nis dicit Apostolus, ad Philip. 1, 4 et 5 : Cum gaudio deprecationem faciens su- Cum gaudio deprecationem faciens su- per communicatione vestra in Evangelio per communicatione vestra in Evangelio Christi. Unde et scribens Philemoni di- Christi. Unde et scribens Philemoni di- cit, yy. 4 et seq. : Semper memoriam cit, yy. 4 et seq. : Semper memoriam tui faciens in orationibus meis, audiens tui faciens in orationibus meis, audiens charitatem tuam, et fidem, quam habes charitatem tuam, et fidem, quam habes in Domino Jesu, et in omnes sanctos: ut in Domino Jesu, et in omnes sanctos: ut communicatio fidei tuæ evidens fiat, in communicatio fidei tuæ evidens fiat, in agnitione omnis operis boni, quod in agnitione omnis operis boni, quod in Christo Jesu. De ista communione dici- Christo Jesu. De ista communione dici- tur, Act. 11, 42, de omnibus credentibus tur, Act. 11, 42, de omnibus credentibus quod erant perseverantes in doctrina quod erant perseverantes in doctrina Apostolorum, et communicatione frac- Apostolorum, et communicatione frac- tionis panis, et orationibus: quia com- tionis panis, et orationibus: quia com- municatio fractionis panis omnium bo- municatio fractionis panis omnium bo- norum divinorum et humanorum confe- norum divinorum et humanorum confe- rebat communicationem. rebat communicationem.

Propter hæc ergo et his similia hoc Propter hæc ergo et his similia hoc sacramentum ponitur in genere commu- sacramentum ponitur in genere commu- nionis a partibus omnibus ante nos exi- nionis a partibus omnibus ante nos exi- stentibus, stentibus,

DISTINCTIO V. DISTINCTIO V.

QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE SACRIFICII? SACRIFICII?

Ponitur etiam hoc sacramentum in genere sacrificiorum. Ponitur etiam hoc sacramentum in genere sacrificiorum.

Et in hoc notantur quatuor, scilicet hujus sacrificii auctoritas et antiqui - Et in hoc notantur quatuor, scilicet hujus sacrificii auctoritas et antiqui - tas, hujus sacrificii sanctitas, hujus sacrificii acceptabilitas, hujus sacrificii tas, hujus sacrificii sanctitas, hujus sacrificii acceptabilitas, hujus sacrificii veritas. veritas.

CAPUT I. CAPUT I.

De hujus sacrificii auctoritate et antiquitate. De hujus sacrificii auctoritate et antiquitate.

Antiquitatem autem et auctoritatem Antiquitatem autem et auctoritatem similiter imponimus: quia auctoritas similiter imponimus: quia auctoritas partim pendet ex antiquitate dicit enim partim pendet ex antiquitate dicit enim Ambrosius, quod patet nostra sacrificia Ambrosius, quod patet nostra sacrificia esse antiquiora quam sacrificia Veteris esse antiquiora quam sacrificia Veteris Testamenti quia Melchisedech qui ante Testamenti quia Melchisedech qui ante legem fuit, qui erat sacerdos Dei summi, legem fuit, qui erat sacerdos Dei summi, panem et vinum obtulit in significatione panem et vinum obtulit in significatione nostri sacrificii, antequam aliquid de sa- nostri sacrificii, antequam aliquid de sa- crificiis legalibus esset institutum : et crificiis legalibus esset institutum : et quia antiquiora sunt nostra sacrificia, quia antiquiora sunt nostra sacrificia, majorem debent habere reverentiam, majorem debent habere reverentiam, præcipue cum in eisdem speciebus quas præcipue cum in eisdem speciebus quas modo in usu habemus, sint oblata. modo in usu habemus, sint oblata.

De auctoritate autem dicitur in Psal- De auctoritate autem dicitur in Psal- mo cix, 4, ubi loquitur de Domino do- mo cix, 4, ubi loquitur de Domino do- minorum super omnem sacerdotem, di- minorum super omnem sacerdotem, di- cens : Juravit Dominus, et non pœnite- cens : Juravit Dominus, et non pœnite-