3. 3.

282 282

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vum et mortificativum est naturæ homi- vum et mortificativum est naturæ homi- nis in omnibus operibus suis. Et ideo nis in omnibus operibus suis. Et ideo aqua nullo modo desideratur in potu, aqua nullo modo desideratur in potu, nisi a natura corrupta et nimis incensa, nisi a natura corrupta et nimis incensa, sicut desideratur a febricitante. Et ideo sicut desideratur a febricitante. Et ideo dictum Philosophi intelligitur de frigido dictum Philosophi intelligitur de frigido et humido in actu, quod valet ad calido- et humido in actu, quod valet ad calido- rum refrigerationem, et tamen incorpo- rum refrigerationem, et tamen incorpo- ratum reficit naturale desiderium. Adhuc ratum reficit naturale desiderium. Adhuc autem quomodo posset esse secundum autem quomodo posset esse secundum naturam, quod id quod mixtum est et naturam, quod id quod mixtum est et compositum ex valde diversis, simplicem compositum ex valde diversis, simplicem et elementalem potum desideraret secun- et elementalem potum desideraret secun- dum naturam? Unde etiam opera rusti- dum naturam? Unde etiam opera rusti- corum probant quod dicitur: quia cum corum probant quod dicitur: quia cum plantas potant et rigant, hoc faciunt de plantas potant et rigant, hoc faciunt de aquis paludalibus mixtis, et pluviis quas aquis paludalibus mixtis, et pluviis quas Deus pluit super eas, et calore solis de Deus pluit super eas, et calore solis de terris et aquis commixtis elevat, et vir- terris et aquis commixtis elevat, et vir- tutem coeli immiscet, et ex multis virtu- tutem coeli immiscet, et ex multis virtu- tibus mixtis guttis pluviæ et roris conve- tibus mixtis guttis pluviæ et roris conve- nienter pascit eas, quæ commixtæ sunt nienter pascit eas, quæ commixtæ sunt plantæ. Quod et Dominus ostendit, Isa. plantæ. Quod et Dominus ostendit, Isa. LV, 10, dicens: Quomodo descendit im- LV, 10, dicens: Quomodo descendit im- ber et nix de cælo, et illuc ultra non re- ber et nix de cælo, et illuc ultra non re- vertitur, sed inebriat terram, et infundit vertitur, sed inebriat terram, et infundit eam, et germinare eam facit, et dat se- eam, et germinare eam facit, et dat se- men serenti, et panem comedenti vel men serenti, et panem comedenti vel manducanti. Sic ergo commixtus per manducanti. Sic ergo commixtus per naturam potus vini a natura desideratur. naturam potus vini a natura desideratur. Unde, I ad Timoth. v, 23, Timotheo Unde, I ad Timoth. v, 23, Timotheo dixit Apostolus: Noli adhuc aquam bi- dixit Apostolus: Noli adhuc aquam bi- bere sed modico vino utere, propter sto- bere sed modico vino utere, propter sto- machum tuum et frequentes tuas infir- machum tuum et frequentes tuas infir- mitates. Quia stomachus continuo potu mitates. Quia stomachus continuo potu aquæ destruitur propter aquæ mortifica- aquæ destruitur propter aquæ mortifica- tivam frigiditatem. tivam frigiditatem.

ribus a vi- ribus a vi-

Patet igitur cum Christi sanguis refe- Patet igitur cum Christi sanguis refe- ctivus sit per gratiam quam confert, quod ctivus sit per gratiam quam confert, quod aqua nullam ad Christi sanguinem pota- aqua nullam ad Christi sanguinem pota- tum habet similitudinem, et ideo de aqua tum habet similitudinem, et ideo de aqua confici non potest. confici non potest.

Sunt autem alii liquores tam naturales Sunt autem alii liquores tam naturales Quare ex et artificiales, ex quibus per eamdem ra- Quare ex et artificiales, ex quibus per eamdem ra- aliis liquo- tionem sanguis Christi confici non pot- aliis liquo- tionem sanguis Christi confici non pot- no non est, sicut est palus, lixivia, claretum, no non est, sicut est palus, lixivia, claretum, fici sanguis cervisia, medo, moretum, etiam liquor fici sanguis cervisia, medo, moretum, etiam liquor pomorum diversis generibus expressus, pomorum diversis generibus expressus,

potest con- potest con-

Christi Christi

quem quidam vocant pomatium, et sicut quem quidam vocant pomatium, et sicut sunt ea quæ subtiliatione florum vel fo- sunt ea quæ subtiliatione florum vel fo- liorum diversorum exprimuntur, sicut liorum diversorum exprimuntur, sicut est aqua rosacea, aqua violacea, et aqua est aqua rosacea, aqua violacea, et aqua genestæ, et hujusmodi, quæ omnia ha- genestæ, et hujusmodi, quæ omnia ha- bent unam determinationem. Quia palus bent unam determinationem. Quia palus quamquam sufficiat potationi plantarum, quamquam sufficiat potationi plantarum, tamen nec munda est, nec a natura desi- tamen nec munda est, nec a natura desi- derata ad refectionem hominum. Lixivia derata ad refectionem hominum. Lixivia autem in quam egit calor cineris, exsic- autem in quam egit calor cineris, exsic- cativa est et corrosiva viscerum hominis, cativa est et corrosiva viscerum hominis, et ideo non desideratur a natura homi- et ideo non desideratur a natura homi- num ad bibendum. Cervisia autem et num ad bibendum. Cervisia autem et medo sunt valde inflativa et oppilativa, et medo sunt valde inflativa et oppilativa, et ideo appetitui naturali non concordant. ideo appetitui naturali non concordant. Claretum autem et moretum extra mo- Claretum autem et moretum extra mo- dum sunt calida, et potius libidinem pro- dum sunt calida, et potius libidinem pro- vocantia, quam satisfacientia appetitui vocantia, quam satisfacientia appetitui naturali. Pomatia autem et ipsa poma naturali. Pomatia autem et ipsa poma cruda et inflativa sunt et magis putrefa- cruda et inflativa sunt et magis putrefa- cientia complexionem, quam satisfacien- cientia complexionem, quam satisfacien- tia naturæ.Aqua autem rosacea et cæteræ tia naturæ.Aqua autem rosacea et cæteræ aquæ omnes quæ arte alchimistarum aquæ omnes quæ arte alchimistarum fiunt, omnes secundum diversas comple- fiunt, omnes secundum diversas comple- xiones quas habent, possunt aliquando ju- xiones quas habent, possunt aliquando ju- vare infirmos, sed communi naturali ap- vare infirmos, sed communi naturali ap- petitui naturæ hominum non conveniunt: petitui naturæ hominum non conveniunt: ideo de illis sanguis Christi confici non ideo de illis sanguis Christi confici non potest. Et una ratio communis ad omnes potest. Et una ratio communis ad omnes hujus modi liquores est: quia in sacra- hujus modi liquores est: quia in sacra- mento hoc solum est materia quod ex si- mento hoc solum est materia quod ex si- gnificatione naturali ponit similitudinem gnificatione naturali ponit similitudinem ad effectum sacramenti. Et ideo cum na- ad effectum sacramenti. Et ideo cum na- turalis similitudo ad satisfaciendum siti turalis similitudo ad satisfaciendum siti naturali, non sit in aliquo liquore sim- naturali, non sit in aliquo liquore sim- pliciter nisi in vino, ideo non potest con- pliciter nisi in vino, ideo non potest con- fici potus spiritualis sanguinis Jesu fici potus spiritualis sanguinis Jesu Christi nisi de vino. Ipse enim dicit, Christi nisi de vino. Ipse enim dicit, Joan. VI, 56: Caro mea vere est cibus, Joan. VI, 56: Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Et ideo et sanguis meus vere est potus. Et ideo quod vere et secundum naturam pro- quod vere et secundum naturam pro- priam potus non est, materia sanguinis priam potus non est, materia sanguinis Christi esse non potest. Christi esse non potest.

Idem autem sentiendum est et de lacte, Idem autem sentiendum est et de lacte, quod quidem infantulis est potus natu- quod quidem infantulis est potus natu- ram reficiens, sed tamen carnem laxam ram reficiens, sed tamen carnem laxam et mollem generans, et ideo communem et mollem generans, et ideo communem et perfectam naturam hominum non re- et perfectam naturam hominum non re- ficit, sed potius perfectam hominum na- ficit, sed potius perfectam hominum na-

jectio. jectio.

Autio. Autio.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 1.

turam inficit et corrumpit: et ideo verus turam inficit et corrumpit: et ideo verus et communis hominum potus esse non et communis hominum potus esse non potest. Et hoc est quod dicitur, Eccli. potest. Et hoc est quod dicitur, Eccli. xxx1, 35: Vinum in jucunditatem crea- xxx1, 35: Vinum in jucunditatem crea- tum est, et non in ebrietatem, ab initio : tum est, et non in ebrietatem, ab initio : quia tota natura hominis perfecta et sa- quia tota natura hominis perfecta et sa- na jucundatur in ipso. Unde ibidem di- na jucundatur in ipso. Unde ibidem di- citur, . 37 Sanitas est animæ et cor- citur, . 37 Sanitas est animæ et cor- pori sobrius potus. Et supra, 7. 36: pori sobrius potus. Et supra, 7. 36:

Exsultatio animæ et cordis vinum mode- Exsultatio animæ et cordis vinum mode- rate potatum. rate potatum.

Sic ergo patet, quod alius liquor simi- Sic ergo patet, quod alius liquor simi- litudinem non ponit ad refectionem sitis litudinem non ponit ad refectionem sitis communem et naturalem, et ideo alius communem et naturalem, et ideo alius potus non congruit. potus non congruit.

Objiciet autem adhuc fortassis aliquis Objiciet autem adhuc fortassis aliquis de ptisana, de qua dicit Constantinus in de ptisana, de qua dicit Constantinus in Pantechne, quod nullus est inventus si- Pantechne, quod nullus est inventus si- milis illi potus, propter quatuor quas ibi- milis illi potus, propter quatuor quas ibi- dem inducit rationes, scilicet quia exstin- dem inducit rationes, scilicet quia exstin- guit incensa, et humefacit arefacta, et guit incensa, et humefacit arefacta, et lavat sordida, et reficit defecta, et ideo lavat sordida, et reficit defecta, et ideo videtur magis ponere similitudinem ad videtur magis ponere similitudinem ad satisfactionem sitis naturalis quam vi- satisfactionem sitis naturalis quam vi- num. Hoc enim, quia calidum est natu- num. Hoc enim, quia calidum est natu- raliter, non exstinguit incensa: et quia raliter, non exstinguit incensa: et quia siccum est secundum naturam, non hu- siccum est secundum naturam, non hu- mefacit arida. mefacit arida.

Sed ad hoc dicendum est, quod ptisa- Sed ad hoc dicendum est, quod ptisa- na potus est infirmorum incensorum ex na potus est infirmorum incensorum ex febre et verum est, quod febricitantibus febre et verum est, quod febricitantibus non est inventus potus similis ptisanæ, non est inventus potus similis ptisanæ, sed sanis non competit, quia nimis est sed sanis non competit, quia nimis est frigidus, et ideo appetitui naturali non frigidus, et ideo appetitui naturali non satisfacit, sed potius corruptæ comple- satisfacit, sed potius corruptæ comple- xioni. Unde, Esther, 1, 7, dicitur, quod xioni. Unde, Esther, 1, 7, dicitur, quod in convivio Assueri vinum abundans et in convivio Assueri vinum abundans et electum dabatur, et non fit mentio de electum dabatur, et non fit mentio de alio potu. Dicitur etiam, Isa. xxv, 6, alio potu. Dicitur etiam, Isa. xxv, 6, quod Dominus fecit convivium pin- quod Dominus fecit convivium pin- guium, convivium vindemiæ, et non al- guium, convivium vindemiæ, et non al- terius potus: quia pro certo alius potus terius potus: quia pro certo alius potus simplici et puro et perfecto naturæ hu- simplici et puro et perfecto naturæ hu- manæ desiderio non satisfacit. Et ideo manæ desiderio non satisfacit. Et ideo etiam de tali potu sanguis Christi confici etiam de tali potu sanguis Christi confici non potest et ideo nec Deus nec ars ho- non potest et ideo nec Deus nec ars ho- minum alium potum de terra cui Deus minum alium potum de terra cui Deus dat benedictionem, alium, inquam, po- dat benedictionem, alium, inquam, po-

283 283

tum excolere docuit, nisi vinum. Sed tum excolere docuit, nisi vinum. Sed nec cibum colit, nec frumentum: quia in nec cibum colit, nec frumentum: quia in istis duobus humano et naturali et per- istis duobus humano et naturali et per- fecto satisfacit appetitui: et ideo ex his fecto satisfacit appetitui: et ideo ex his duobus similitudo sumitur ad refectio- duobus similitudo sumitur ad refectio- nem corporis et sanguinis Jesu Christi, nem corporis et sanguinis Jesu Christi, nec ex aliis materia sumi potest hujus nec ex aliis materia sumi potest hujus sacramenti. sacramenti.

Sed tamen adhuc objiciunt de hoc 5. Sed tamen adhuc objiciunt de hoc 5. quod dicitur, Eccli. xxix, 28: Initium Objectio. quod dicitur, Eccli. xxix, 28: Initium Objectio. vitæ hominis aqua, et panis. Et si ini- vitæ hominis aqua, et panis. Et si ini- tium vitæ hominis est aqua et panis, vi- tium vitæ hominis est aqua et panis, vi- detur eis, quod sicut panis sine aliis cibis detur eis, quod sicut panis sine aliis cibis est satisfaciens naturali appetitui qui est est satisfaciens naturali appetitui qui est fames, ita aqua sit satisfaciens naturali fames, ita aqua sit satisfaciens naturali appetitui qui est sitis. Et sic si Dominus appetitui qui est sitis. Et sic si Dominus ordinavit spiritualem cibum secundum ordinavit spiritualem cibum secundum ea quæ satisfaciunt naturalibus appetiti- ea quæ satisfaciunt naturalibus appetiti- bus duobus, videtur quod potus aquæ bus duobus, videtur quod potus aquæ debet esse in sacramento convivii spiri- debet esse in sacramento convivii spiri- tualis materia sui sanguinis, quod omnino tualis materia sui sanguinis, quod omnino falsum est et nulli Ecclesiæ consonum. falsum est et nulli Ecclesiæ consonum.

Sed ad hoc dicendum est, quod ibi- Sed ad hoc dicendum est, quod ibi- dem loquitur Ecclesiasticus de initio vitæ Solutio. dem loquitur Ecclesiasticus de initio vitæ Solutio. hominis in statu damnati hominis et ex- hominis in statu damnati hominis et ex- pulsi extra paradisum, et aliud adhuc pulsi extra paradisum, et aliud adhuc adminiculum vitæ non habentis, et in adminiculum vitæ non habentis, et in hanc miseriam homo detrusus est ad hanc miseriam homo detrusus est ad agendam pœnitentiam. Si enim loquere- agendam pœnitentiam. Si enim loquere- tur de natura instituta in paradiso, tunc tur de natura instituta in paradiso, tunc non loqueretur pane: quia homo in para- non loqueretur pane: quia homo in para- diso de pane non sustentabatur. Homo au- diso de pane non sustentabatur. Homo au- tem qui detruditur ad labores pœnitentiæ, tem qui detruditur ad labores pœnitentiæ, suspenditur ad his quæ sunt secundum suspenditur ad his quæ sunt secundum desiderium naturæ ut magis afffigatur. desiderium naturæ ut magis afffigatur. Unde, III Regum, XXII, 27: Mittite vi- Unde, III Regum, XXII, 27: Mittite vi- rum istum in carcerem, et sustentate rum istum in carcerem, et sustentate cum pane tribulationis et aqua angu- cum pane tribulationis et aqua angu- stiæ. Isa. xxx, stiæ. Isa. xxx, 20 Dabit vobis Dominus 20 Dabit vobis Dominus panem arctum, et aquam brevem. Hæc panem arctum, et aquam brevem. Hæc enim omnia præparantur his qui sunt in enim omnia præparantur his qui sunt in laboribus pœnitentiæ: quia justum est laboribus pœnitentiæ: quia justum est ut qui concupiscentiæ nimis indulserunt, ut qui concupiscentiæ nimis indulserunt, laxæ libidini consentiendo, etiam a de- laxæ libidini consentiendo, etiam a de- lectabilibus secundum naturæ desiderium lectabilibus secundum naturæ desiderium ad tempus suspendantur, poenas pro pec- ad tempus suspendantur, poenas pro pec- catis luendo et ideo nihil nisi vix præ- catis luendo et ideo nihil nisi vix præ- ter delectationem hominem sustentans, ter delectationem hominem sustentans,

6. 6.

284 284

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ibi homini concedit auctoritas dicens : ibi homini concedit auctoritas dicens : Initium vitæ hominis aqua, et panis, et Initium vitæ hominis aqua, et panis, et vestimentum, et domus protegens turpi- vestimentum, et domus protegens turpi- tudinem. Ac si dicat: Victum parcis- tudinem. Ac si dicat: Victum parcis- simum accepit, et vestimentum pauper- simum accepit, et vestimentum pauper- rimum, et domum non sufficientem na- rimum, et domum non sufficientem na- turæ, sed in qua turpitudinem protege- turæ, sed in qua turpitudinem protege- ret in quam incideret. Psal. LXXIX, 6: ret in quam incideret. Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacrymarum, et potum Cibabis nos pane lacrymarum, et potum dabis nobis in lacrymis in mensura. dabis nobis in lacrymis in mensura. Postea autem quando homo justifica- Postea autem quando homo justifica- tione adjutus est, et pœnitentiam peregit tione adjutus est, et pœnitentiam peregit ad misericordiam Domini, tunc accepit ad misericordiam Domini, tunc accepit aliud initium nativitatis secundum natu- aliud initium nativitatis secundum natu- ralem appetitum, de quo dicitur, Eccli. ralem appetitum, de quo dicitur, Eccli. xxxix, 31 Initium necessariæ rei vitæ xxxix, 31 Initium necessariæ rei vitæ hominum, aqua, ignis, et ferrum, sal, hominum, aqua, ignis, et ferrum, sal, lac, et panis similagineus, et mel, et bo- lac, et panis similagineus, et mel, et bo- trus uvæ, et oleum, et vestimentum. trus uvæ, et oleum, et vestimentum. Quando autem accepit botrum uvæ, tunc Quando autem accepit botrum uvæ, tunc expressione botri accepit poculum vini. expressione botri accepit poculum vini. Hic enim omnia tanguntur quibus homo Hic enim omnia tanguntur quibus homo juvatur ad vitæ necessaria secundum na- juvatur ad vitæ necessaria secundum na- turalem appetitum : sic enim aquam turalem appetitum : sic enim aquam accepit in ablutionem et alios aquæ usus, accepit in ablutionem et alios aquæ usus, ignem in crudorum quæ homini non ignem in crudorum quæ homini non conveniunt decoctionem, ferrum in in- conveniunt decoctionem, ferrum in in- strumenta fabricationis diversorum sibi strumenta fabricationis diversorum sibi utilium, sal in condimentum, lac in in- utilium, sal in condimentum, lac in in- fantium alimentum, panem in cibum fantium alimentum, panem in cibum confortatorum, qui similagineus esse confortatorum, qui similagineus esse dicitur propter conveniens et adhærens dicitur propter conveniens et adhærens membris nutrimentum, mel autem in membris nutrimentum, mel autem in dulcoramentum, botrum in naturale po- dulcoramentum, botrum in naturale po- culum, oleum in unctionem et cibi con- culum, oleum in unctionem et cibi con- dimentum, et vestimentum molle decens dimentum, et vestimentum molle decens et calidum in corporis fomentum. et calidum in corporis fomentum.

Patet igitur ex omnibus præinductis, Patet igitur ex omnibus præinductis, quod solum vinum est potus communis quod solum vinum est potus communis et naturalis homini secundum naturale et naturalis homini secundum naturale desiderium quod est in ipso quod voca- desiderium quod est in ipso quod voca- tur sitis. tur sitis.

Hoc autem adhuc aliter accipitur, si Hoc autem adhuc aliter accipitur, si Quadru ipsum naturale desiderium quod est sitis, Quadru ipsum naturale desiderium quod est sitis, plex causa secundum proprietatem naturalem sub- plex causa secundum proprietatem naturalem sub-

sitis. sitis.

tilius attendatur. Tradunt enim naturales tilius attendatur. Tradunt enim naturales

1 Eccli. xxix, 28. 1 Eccli. xxix, 28.

qui naturalia subtiliter sunt indagati, qui naturalia subtiliter sunt indagati, quod sitis est ex tribus causis, et qui- quod sitis est ex tribus causis, et qui- dam satis convenienter adjungunt quar- dam satis convenienter adjungunt quar-

tam. tam.

Una quidem causa est membrorum Una quidem causa est membrorum exinanitio, sicut videmus multam sitim exinanitio, sicut videmus multam sitim patientes eos qui calidam et consumpti- patientes eos qui calidam et consumpti- vam passi sunt infirmitatem, quibus sitis vam passi sunt infirmitatem, quibus sitis non sedatur per potum, sed potius per non sedatur per potum, sed potius per cibum bene membra reficientem. cibum bene membra reficientem.

Alia causa est indigestio cibi vel potus Alia causa est indigestio cibi vel potus multum accepti, qui grosso fumo exha- multum accepti, qui grosso fumo exha- lante a se percutit partes pectoris et gut- lante a se percutit partes pectoris et gut- turis, et incendit et exsiccat. Et hæc sitis turis, et incendit et exsiccat. Et hæc sitis est quam patiuntur ingluviem et ebrie- est quam patiuntur ingluviem et ebrie- tatem passi, et non sedatur potu, sed au- tatem passi, et non sedatur potu, sed au- getur: somno autem profundo et longo getur: somno autem profundo et longo in quo ingluvies et ebrietas digeritur vel in quo ingluvies et ebrietas digeritur vel expellitur, sedatur etiam sitis, quia tunc expellitur, sedatur etiam sitis, quia tunc illud quod indigestum fumabat de sto- illud quod indigestum fumabat de sto- macho, removetur, vel indigestum de- macho, removetur, vel indigestum de- scendens a stomacho, vel expulsum om- scendens a stomacho, vel expulsum om- nino, sicut aliquando glutones solutio- nino, sicut aliquando glutones solutio- nem patiuntur ex indigestione. nem patiuntur ex indigestione.

Tertia sitis est naturalis appetitus ejus Tertia sitis est naturalis appetitus ejus quod vehere et fluere facit cibum per quod vehere et fluere facit cibum per membra ut nutriantur et hoc non est membra ut nutriantur et hoc non est nisi vehiculum cibi secundum naturam, nisi vehiculum cibi secundum naturam, quod et cibum movet et vias aperit et ci- quod et cibum movet et vias aperit et ci- bum subtiliat et membris influit et unit. bum subtiliat et membris influit et unit. Et sicut patebit in sequentibus, hoc in- Et sicut patebit in sequentibus, hoc in- ter naturales et communes potus non ha- ter naturales et communes potus non ha- bet facere nisi vinum. Et ideo hæc sitis bet facere nisi vinum. Et ideo hæc sitis per vinum convenienter mixtum, et so- per vinum convenienter mixtum, et so- brie bibitum sedatur secundum naturam. brie bibitum sedatur secundum naturam.

Quartam causam quam non inconve- Quartam causam quam non inconve- nienter addunt quidam, sicut Avicenna nienter addunt quidam, sicut Avicenna et Serapion et Almansor, quæ est, quod et Serapion et Almansor, quæ est, quod sitis aliquando provenit ex inconvenienti sitis aliquando provenit ex inconvenienti et modo excedenti complexionis vel cibi et modo excedenti complexionis vel cibi excessu ad siccitatem, cujus contrarium excessu ad siccitatem, cujus contrarium petit natura ad refrigerium: et in hoc petit natura ad refrigerium: et in hoc casu aliquando magis petit aquam quam casu aliquando magis petit aquam quam vinum, sicut æstuans calida febre appetit vinum, sicut æstuans calida febre appetit et sitit aquam, et sicut superimpletus mul- et sitit aquam, et sicut superimpletus mul- to sale, potum aquæ petit, ut sal lavetur to sale, potum aquæ petit, ut sal lavetur a membris interioribus, quæ inter omnes a membris interioribus, quæ inter omnes

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 1.

sapores plus abominantur salis saporem sapores plus abominantur salis saporem quando excedit. quando excedit.

De prima siti dicitur litteraliter, Thren. De prima siti dicitur litteraliter, Thren. Iv, 4: Adhæsit lingua lactentis ad pa- Iv, 4: Adhæsit lingua lactentis ad pa- latum ejus in siti: parvuli petierunt latum ejus in siti: parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. panem, et non erat qui frangeret eis. In tali desiderio petitur quidquid refi- In tali desiderio petitur quidquid refi- cere potest. Job, VI, 7: Quæ prius cere potest. Job, VI, 7: Quæ prius nolebat tangere anima mea, nunc præ nolebat tangere anima mea, nunc præ angustia cibi mei sunt. In hoc etiam angustia cibi mei sunt. In hoc etiam desiderio dictum est, Thren. 11, 11 et 12: desiderio dictum est, Thren. 11, 11 et 12: Effusum est in terra jecur meum super Effusum est in terra jecur meum super contritione filiæ populi mei, cum defice- contritione filiæ populi mei, cum defice- ret parvulus et lactens in plateis oppidi. ret parvulus et lactens in plateis oppidi. Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum Matribus suis dixerunt: Ubi est triticum et vinum ? cum deficerent quasi vulne- et vinum ? cum deficerent quasi vulne- rati in plateis civitatis, cum exhalarent rati in plateis civitatis, cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum. animas suas in sinu matrum suarum.

De secundo appetitu sitis dicitur, Pro- De secundo appetitu sitis dicitur, Pro- verb. xx, 31 et 32: Ne intuearis vi- verb. xx, 31 et 32: Ne intuearis vi- num quando flavescit, cum splenduerit num quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus. Ingreditur blande: in vitro color ejus. Ingreditur blande: sed in novissimo mordebit ut coluber, sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet. Et post et sicut regulus venena diffundet. Et post pauca, yy. 34 et 35: Et eris sicut dor- pauca, yy. 34 et 35: Et eris sicut dor- miens in medio mari, et quasi sopitus miens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo. Et dices: gubernator, amisso clavo. Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxe- Verberaverunt me, sed non dolui: traxe- runt me, et ego non sensi. Quando evi- runt me, et ego non sensi. Quando evi- gilabo, et rursus vina reperiam ? Quia in gilabo, et rursus vina reperiam ? Quia in glutionibus et ebriis abyssus abyssum glutionibus et ebriis abyssus abyssum invocat in voce cataractarum potatio- invocat in voce cataractarum potatio- num et epularum suarum. num et epularum suarum.

De tertia siti, quæ sola naturalis est, De tertia siti, quæ sola naturalis est, dicitur, Cantic. VIII, 2: Dabo tibi pocu- dicitur, Cantic. VIII, 2: Dabo tibi pocu-

lum ex vino condito. lum ex vino condito.

De quarto appetitu est illud quod dici- De quarto appetitu est illud quod dici- tur, II Regum, xx111, 15 : O si quis mihi tur, II Regum, xx111, 15 : O si quis mihi daret potum aquæ de cisterna quæ est in daret potum aquæ de cisterna quæ est in Betlehem! Hoc enim dicit David quando Betlehem! Hoc enim dicit David quando labore pugnæ et onere armorum incensa labore pugnæ et onere armorum incensa natura complexionis ad magnam inæ- natura complexionis ad magnam inæ- qualitatem caumatis deducta fuit, et tunc qualitatem caumatis deducta fuit, et tunc ad exstinctionem caumatis desideravit ad exstinctionem caumatis desideravit aquam frigidissimam, quæ fuit in cisterna aquam frigidissimam, quæ fuit in cisterna Betlehemitica. Betlehemitica.

Ex omnibus inductis patet, quod vi- Ex omnibus inductis patet, quod vi- num solum est a natura potus communi- num solum est a natura potus communi- ter desideratus. ter desideratus.

285 285

7. 7.

Vinum Vinum

natura ju- natura ju-

Hoc autem iterum patet ex hoc quod Hoc autem iterum patet ex hoc quod secundo induximus: quia naturale desi- secundo induximus: quia naturale desi- derium mixti non desiderat nisi quod est vativum. derium mixti non desiderat nisi quod est vativum. juvativum mixti. Hoc autem, sicut ante juvativum mixti. Hoc autem, sicut ante habitum est, non potest esse simplex, nec habitum est, non potest esse simplex, nec potest esse frigidum: quia frigidum na- potest esse frigidum: quia frigidum na- turam non juvat, sed impedit: et ideo turam non juvat, sed impedit: et ideo potus aquæ naturam non est juvans, sed potus aquæ naturam non est juvans, sed impedit: alii autem potus, sicut habitum impedit: alii autem potus, sicut habitum est, semper naturæ aliquod præstant im- est, semper naturæ aliquod præstant im- pedimentum. Vinum autem incorruptum pedimentum. Vinum autem incorruptum et proportionatum naturæ hominis ad et proportionatum naturæ hominis ad digestionem stomachi est juvativum et digestionem stomachi est juvativum et confortativum : et ideo illud natura desi- confortativum : et ideo illud natura desi- derat, quia ipsum quoad hoc est potus derat, quia ipsum quoad hoc est potus naturalis, et qui significationem ponit ad naturalis, et qui significationem ponit ad sanguinem Christi, de quo dicitur, Joan. sanguinem Christi, de quo dicitur, Joan. VI, 56, quod sanguis meus vere est po- VI, 56, quod sanguis meus vere est po- tus, juvans scilicet naturam et confor- tus, juvans scilicet naturam et confor- tans. Hoc autem probatur, I ad Timoth. tans. Hoc autem probatur, I ad Timoth. v, 23, ubi dicitur: Modico vino utere, v, 23, ubi dicitur: Modico vino utere, propter stomachum tuum et frequentes propter stomachum tuum et frequentes tuas infirmitates. Vinum enim juvat na- tuas infirmitates. Vinum enim juvat na- turam, et confortat digestionem, et ideo turam, et confortat digestionem, et ideo lætificat cor, quod gaudet in naturæ con- lætificat cor, quod gaudet in naturæ con- fortatione, sicut dicitur in Psalmo CII, fortatione, sicut dicitur in Psalmo CII, 14 Vinum lætificat cor hominis. Omnia 14 Vinum lætificat cor hominis. Omnia enim quæ naturalia sunt, quando ad ap- enim quæ naturalia sunt, quando ad ap- petitum naturalem conferuntur naturæ, petitum naturalem conferuntur naturæ, lætificant naturam : et quæ non sunt na- lætificant naturam : et quæ non sunt na- turalia, ex pondere gravant, sicut dici- turalia, ex pondere gravant, sicut dici- tur, Proverb. xxxi, 6 et 7: Date sice- tur, Proverb. xxxi, 6 et 7: Date sice- ram mærentibus, et vinum his qui amaro ram mærentibus, et vinum his qui amaro sunt animo. Bibant, et obliviscantur sunt animo. Bibant, et obliviscantur egestatis suæ, et doloris sui non recor- egestatis suæ, et doloris sui non recor- dentur amplius. dentur amplius.

Similiter ex tertio quod proprium est Similiter ex tertio quod proprium est potui naturali, et hoc est quod per natu- potui naturali, et hoc est quod per natu- ram membris est influxivus. Quod enim ram membris est influxivus. Quod enim venas calore aperit et poros et siccitate venas calore aperit et poros et siccitate naturali tenet ne laxentur et concidant, naturali tenet ne laxentur et concidant, hoc est naturæ influxivum. Hoc autem hoc est naturæ influxivum. Hoc autem facit vinum quod calore naturali venas facit vinum quod calore naturali venas aperit, et per subtile humidum influit, et aperit, et per subtile humidum influit, et per moderatam siccitatem tenet ne con- per moderatam siccitatem tenet ne con- cidant et oppilent vias. Aqua autem cidant et oppilent vias. Aqua autem econtra frigiditate sua propria poros econtra frigiditate sua propria poros constringit et vias, et humiditate frigida constringit et vias, et humiditate frigida

8. 8.

Naturæ Naturæ influxi- influxi-

vum. vum.

9. 9.

286 286

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

laxat, ut emolliti concidant et oppilent : laxat, ut emolliti concidant et oppilent : et ideo ad influxum cibi naturalis non et ideo ad influxum cibi naturalis non desideratur aqua, sed vinum. Alii autem desideratur aqua, sed vinum. Alii autem potus ut cervisia et medo et alia vapore potus ut cervisia et medo et alia vapore et ventositate grossissima, impediunt et ventositate grossissima, impediunt vias oppilando, et ideo non sunt potus vias oppilando, et ideo non sunt potus naturales. Sed vinum calore aperit sub- naturales. Sed vinum calore aperit sub- tili, et vapore vias quantumcumque par- tili, et vapore vias quantumcumque par- vas influit, et omnia quæ sunt animæ et vas influit, et omnia quæ sunt animæ et virium animæ perficit : et ideo etiam virium animæ perficit : et ideo etiam sponsa ubi subtilia penetravit, vini bene- sponsa ubi subtilia penetravit, vini bene- ficio cuncta dicit esse perfecta et ordina- ficio cuncta dicit esse perfecta et ordina- ta, Cantic. 11, 4: Introduxit me rex in ta, Cantic. 11, 4: Introduxit me rex in cellam vinariam: ordinavit in me chari- cellam vinariam: ordinavit in me chari- tatem. Et statim in delicias resoluta dicit, tatem. Et statim in delicias resoluta dicit, . 5 Fulcite me floribus, stipate me ma- . 5 Fulcite me floribus, stipate me ma- lis, quia amore langueo. Et quia vinum lis, quia amore langueo. Et quia vinum solum est poculum salubriter naturæ in- solum est poculum salubriter naturæ in- fluxivum quia statim post diluvium fluxivum quia statim post diluvium quando natura confortante in cibo indi- quando natura confortante in cibo indi- guit, et quod cibus per membra flueret. guit, et quod cibus per membra flueret. Genes. ix, 20 et 21: Coepitque Noe vir Genes. ix, 20 et 21: Coepitque Noe vir agricola exercere terram, et plantavit vi- agricola exercere terram, et plantavit vi- neam bibensque vinum, inebriatus est, neam bibensque vinum, inebriatus est, et nudatus in tabernaculo suo. Hoc vero et nudatus in tabernaculo suo. Hoc vero non fuit ex vino, sed quia vinum immo- non fuit ex vino, sed quia vinum immo- derate bibit. derate bibit.

Quod autem quarto dicitur, quod po- Quod autem quarto dicitur, quod po- Cibi lati- tus naturalis cibi est lativus, nulli potui Cibi lati- tus naturalis cibi est lativus, nulli potui

vum. vum.

ita convenit sicut vino: quia ille calore ita convenit sicut vino: quia ille calore cibum movet et vapore suo, eo quod va- cibum movet et vapore suo, eo quod va- porativum est, cibum pellit, ut fluat. Et porativum est, cibum pellit, ut fluat. Et hoc patet quia vias venarum ampliat ut hoc patet quia vias venarum ampliat ut sanguis currere possit, et calore mo- sanguis currere possit, et calore mo- vendo vapore pellit, et humiditate lubri- vendo vapore pellit, et humiditate lubri- cat, ut bene fluat, quorum nihil ordinate cat, ut bene fluat, quorum nihil ordinate facit aqua si enim lubricat aqua, hoc facit aqua si enim lubricat aqua, hoc facit inordinate, vias scilicet emolliendo, facit inordinate, vias scilicet emolliendo, et quasi paralysim dissolvendo. Et ideo et quasi paralysim dissolvendo. Et ideo potus naturalis est vinum. Hoc signatum potus naturalis est vinum. Hoc signatum est, Genes. xxvш, 25 et seq., ubi dicitur est, Genes. xxvш, 25 et seq., ubi dicitur de Isaac, quod cum cibos a Rebecca de Isaac, quod cum cibos a Rebecca præparatos comedisset, obtulit ei Jacob præparatos comedisset, obtulit ei Jacob et vinum, quo hausto dixit ad eum: Ac- et vinum, quo hausto dixit ad eum: Ac- cede ad me, et da mihi osculum, fili mi. cede ad me, et da mihi osculum, fili mi. Quia cum per vinum latus esset cibus Quia cum per vinum latus esset cibus

1 Cf. Joan. XIII, 1 Cf. Joan. XIII,

25. 25.

dulcis ad membra, delectatus pater ad dulcis ad membra, delectatus pater ad dilectionem filii statim conversus est, et dilectionem filii statim conversus est, et osculum dedit in signum futuræ statini osculum dedit in signum futuræ statini benedictionis. benedictionis.

10. 10.

Hic etiam potus cibi est subtiliativus, Hic etiam potus cibi est subtiliativus, ut per arctissima membrorum fluere Cibi ul ut per arctissima membrorum fluere Cibi ul possit, et hoc facit vinum subtili calore, liti possit, et hoc facit vinum subtili calore, liti et subtili vapore, quem immittit in ci- et subtili vapore, quem immittit in ci- bum et ideo etiam vinum ad interiora bum et ideo etiam vinum ad interiora penetrat, et vaporem subtilem spargit, penetrat, et vaporem subtilem spargit, et moderate sumptum somnum suavem et moderate sumptum somnum suavem inducit, et calorem diffundit, nutrimen- inducit, et calorem diffundit, nutrimen- tum per omnia membra spargit, et inun- tum per omnia membra spargit, et inun- dare facit. In tali effectu fuit vinum quod dare facit. In tali effectu fuit vinum quod in cœna accepit Joannes, qui statim reso- in cœna accepit Joannes, qui statim reso- lutus ex cœnæ deliciis in sinu Christi su- lutus ex cœnæ deliciis in sinu Christi su- per pectus Christi se reclinavit': quia per pectus Christi se reclinavit': quia etiam secundum naturam quod bene etiam secundum naturam quod bene membris subtile facit influere nutrimen- membris subtile facit influere nutrimen- tum, dulcem inducit somnum : unde et tum, dulcem inducit somnum : unde et sponsa bibens cum dilecto dicit, Cantic. sponsa bibens cum dilecto dicit, Cantic. v, 2 Ego dormio, et cor meum vigilat. v, 2 Ego dormio, et cor meum vigilat.

vum vum

Sextum autem quod est nutrimentum 11. Sextum autem quod est nutrimentum 11. membris unire, nullo modo facit aqua: Cibi unit membris unire, nullo modo facit aqua: Cibi unit cum tamen solum ex illo effectu satisfa- membris cum tamen solum ex illo effectu satisfa- membris ciat potus siti membrorum: quia frigi- ciat potus siti membrorum: quia frigi- dum non unit, sed impedit. Inflativus dum non unit, sed impedit. Inflativus autem omnis potus ut cervisia, vel medo, autem omnis potus ut cervisia, vel medo, inflationes et humores membrorum in- inflationes et humores membrorum in- ducunt tumescentes, et ad deformitatem ducunt tumescentes, et ad deformitatem membra pervertunt. Calidi autem nimis membra pervertunt. Calidi autem nimis potus, ut claretum, et moretum, membra potus, ut claretum, et moretum, membra resolvunt et exsiccant. Eccli. xxxi, 36: resolvunt et exsiccant. Eccli. xxxi, 36: Exsultatio animæ et cordis vinum mo- Exsultatio animæ et cordis vinum mo- derate potatum. derate potatum.

Propter omnia ista pro certo primum Propter omnia ista pro certo primum et proximum et commune satisfactivum et proximum et commune satisfactivum naturali desiderio famis est panis de fru- naturali desiderio famis est panis de fru- mento, et proximum et primum et com- mento, et proximum et primum et com- mune satisfactivum naturali desiderio mune satisfactivum naturali desiderio quod est sitis, est vinum moderate quod est sitis, est vinum moderate sumptum. Et hoc etiam patet ex qua- sumptum. Et hoc etiam patet ex qua- tuor, quæ notata sunt a physicis, sicut tuor, quæ notata sunt a physicis, sicut Avicenna dicit. Quæ citius et convenien- Avicenna dicit. Quæ citius et convenien- tius nutriunt, quæ sunt panis de frumen- tius nutriunt, quæ sunt panis de frumen-

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2.

to, vinum rubeum dulce, et ova tremen- to, vinum rubeum dulce, et ova tremen- tia, et brodia sive jura carnium recen- tia, et brodia sive jura carnium recen- tium sed inter hæc ova trementia tium sed inter hæc ova trementia convertibile dant nutrimentum sicut et convertibile dant nutrimentum sicut et ipsa sunt convertibilia et ideo hoc nu- ipsa sunt convertibilia et ideo hoc nu- trimentum facile separatur a membris. trimentum facile separatur a membris. Brodia autem sive jura carnium molle Brodia autem sive jura carnium molle dant nutrimentum pingue aliquantulum, dant nutrimentum pingue aliquantulum, sicut et ipsa brodia mollia sunt et pin- sicut et ipsa brodia mollia sunt et pin- guiased frumentum, sicut in ante habi- guiased frumentum, sicut in ante habi- tis diximus, subtile dat nutrimentum et tis diximus, subtile dat nutrimentum et solidum et multum membris adhærens. solidum et multum membris adhærens. Et vinum dat nutrimentum subtile bene Et vinum dat nutrimentum subtile bene membris incorporabile, et lætum ex sub- membris incorporabile, et lætum ex sub- tili sanguine quem fluere facit: et ideo tili sanguine quem fluere facit: et ideo inter omnia panis de frumento et vinum inter omnia panis de frumento et vinum magis conveniens præstant nutrimen- magis conveniens præstant nutrimen- tum : et ideo etiam appetitibus naturali- tum : et ideo etiam appetitibus naturali- bus magis satisfaciunt secundum natu- bus magis satisfaciunt secundum natu- ram. Unde dicit Galenus : « 0 quam ram. Unde dicit Galenus : « 0 quam bene fecit Deus, quando vinum fecit na- bene fecit Deus, quando vinum fecit na- sci de vite, quod animam lætificat, et sci de vite, quod animam lætificat, et sanguinem tam salubrem parat in nutri- sanguinem tam salubrem parat in nutri-

mento ! » mento ! »

Hæc igitur est causa quare hæc duo Hæc igitur est causa quare hæc duo inter omnia alia meliorem dant significa- inter omnia alia meliorem dant significa- tionem ad cibum et potum spiritualem, tionem ad cibum et potum spiritualem, quæ præstantur in sacramento. Et hoc quæ præstantur in sacramento. Et hoc significatur, Proverb. II, 10, ubi dicitur : significatur, Proverb. II, 10, ubi dicitur :

287 287

Implebuntur horrea tua saturitate, et Implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt. Satu- vino torcularia tua redundabunt. Satu- ritatem autem vocat tritici abundantiam, ritatem autem vocat tritici abundantiam, quæ semper est in horreis Ecclesiæ. Hoc quæ semper est in horreis Ecclesiæ. Hoc cognovit rex Samariæ, quod nulli appe- cognovit rex Samariæ, quod nulli appe- titui naturali satisfieri potest nisi de his : titui naturali satisfieri potest nisi de his : cum mulier quædam famescens clamaret cum mulier quædam famescens clamaret ad eum, et diceret Salva me, domine ad eum, et diceret Salva me, domine mi rex, respondit: Non te salvat Domi- mi rex, respondit: Non te salvat Domi- nus, unde te possum salvare? de area, nus, unde te possum salvare? de area, vel de torculari ? Quia obsessi in Sa- vel de torculari ? Quia obsessi in Sa- maria non poterant dare frumentum et maria non poterant dare frumentum et vinum : et ideo non posse se salvare ho- vinum : et ideo non posse se salvare ho- mines publice professus est rex, per mines publice professus est rex, per quem hæretici significantur, qui non sal- quem hæretici significantur, qui non sal- vantur de area frumenti corporis Do- vantur de area frumenti corporis Do- mini, et de vino torcularis sanguinis mini, et de vino torcularis sanguinis ejus. Hujus signum est, quod specialis ejus. Hujus signum est, quod specialis cultus rusticanorum ad vitam hominis cultus rusticanorum ad vitam hominis nutriendam colit frumentum et vinum. nutriendam colit frumentum et vinum. Psal. cvi, 37: Seminaverunt agros et Psal. cvi, 37: Seminaverunt agros et plantaverunt vineas, et fecerunt fructum plantaverunt vineas, et fecerunt fructum nativitatis, quo pascuntur homines. Et nativitatis, quo pascuntur homines. Et ideo hæc duo Dominus assumpsit in nu- ideo hæc duo Dominus assumpsit in nu- trimento spirituali: quia hæc duo natu- trimento spirituali: quia hæc duo natu- ralius et communius naturalibus appeti- ralius et communius naturalibus appeti- tibus satisfaciunt, et sic constat quod tibus satisfaciunt, et sic constat quod superius diximus, quod vinum est potus superius diximus, quod vinum est potus naturalis communis. naturalis communis.

CAPUT II. CAPUT II.

Qualis debeat esse hic potus in saporis qualitate? Qualis debeat esse hic potus in saporis qualitate?

1. 1.

Nunc autem secundum superius datam Nunc autem secundum superius datam ali a divisionem videndum est de hujus potus ali a divisionem videndum est de hujus potus requi saporis qualitate. requi saporis qualitate.

or in vi- or in vi- ex quo ex quo Christi Christi

Sed ad hoc sciendum, quod sapor vini Sed ad hoc sciendum, quod sapor vini anguis proprius est ille qui vinosus in genere anguis proprius est ille qui vinosus in genere fcitur? vocatur quia quamvis sint diversi vini fcitur? vocatur quia quamvis sint diversi vini

2 IV Regum, VI, 26 et 27. 2 IV Regum, VI, 26 et 27.

sapores, est aliud vinum dulce, et aliud sapores, est aliud vinum dulce, et aliud acre, et aliud ponticum, et aliud stipti- acre, et aliud ponticum, et aliud stipti- cum, et aliud aromaticum, et secundum cum, et aliud aromaticum, et secundum alios sapores: tamen proprius sapor in alios sapores: tamen proprius sapor in omnibus his est, qui vocatur vinosus, omnibus his est, qui vocatur vinosus, quem habere debet vinum quod datur in quem habere debet vinum quod datur in

288 288

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sacramento: quia cum sapor sit proxima sacramento: quia cum sapor sit proxima sequela complexionis, integer sapor vi- sequela complexionis, integer sapor vi- nosus integram signat et non corruptam nosus integram signat et non corruptam vini complexionem et non destitutam. Si vini complexionem et non destitutam. Si enim alium saporem haberet, sicut putri- enim alium saporem haberet, sicut putri- dum, vel acetosum, non posset fieri con- dum, vel acetosum, non posset fieri con- fectio sanguinis Christi: quia dicunt na- fectio sanguinis Christi: quia dicunt na- turales, quod acetosum numquam fit vi- turales, quod acetosum numquam fit vi- num, eo quod cum de vino fit acetum, num, eo quod cum de vino fit acetum, exhalaverunt partes complexionantes vi- exhalaverunt partes complexionantes vi- ni naturam ex vino, sicut exhalaverunt ni naturam ex vino, sicut exhalaverunt partes ignis de cinere, qui frigidus re- partes ignis de cinere, qui frigidus re- manet, et nullam habens propriam ignis manet, et nullam habens propriam ignis operationem. Et quod dicitur, acelum operationem. Et quod dicitur, acelum est acutum in actione, non dicitur ideo est acutum in actione, non dicitur ideo quod calidum sit sicut vinum, sed est quod calidum sit sicut vinum, sed est frigidum, et acumen habet quia calor frigidum, et acumen habet quia calor corruptivus egit in ipsum et ideo non corruptivus egit in ipsum et ideo non calor, sed proprietas quædam caloris calor, sed proprietas quædam caloris quæ est acumen penetrativum et divisi- quæ est acumen penetrativum et divisi- vum substantiarum et corruptivum rei vum substantiarum et corruptivum rei remansit in ipso. Sic et in cinere reman- remansit in ipso. Sic et in cinere reman- sit acumen ignis, qui dividendo et cor- sit acumen ignis, qui dividendo et cor- rumpendo lignum egit in ipsum. Et ideo rumpendo lignum egit in ipsum. Et ideo de hoc quod factum est acetum perfe- de hoc quod factum est acetum perfe- ctum, non potest fieri confectio. Si autem ctum, non potest fieri confectio. Si autem acidum sit et non acetum, tunc habet acidum sit et non acetum, tunc habet adhuc vinositatis saporem, et tunc fit adhuc vinositatis saporem, et tunc fit quidem confectio, et tamen assumendum quidem confectio, et tamen assumendum non est propter sacramenti reverentiam: non est propter sacramenti reverentiam: quia de tali vino acetoso fuit potatus quia de tali vino acetoso fuit potatus Christus in tormentum, et tale aceto- Christus in tormentum, et tale aceto- sum non dedit discipulis in sacramen- sum non dedit discipulis in sacramen- tum. Si autem putridum sit perfecta tum. Si autem putridum sit perfecta putrefactione et ad sui naturam et com- putrefactione et ad sui naturam et com- plexionem redire non possit, tunc nullo plexionem redire non possit, tunc nullo modo de tali confectio potest fieri: quia modo de tali confectio potest fieri: quia non est vinum, sicut homo mortuus non non est vinum, sicut homo mortuus non est homo. Si autem sit pendulum in via est homo. Si autem sit pendulum in via quidem corruptionis existens, et non cor- quidem corruptionis existens, et non cor- ruptum, tunc assumpto tali vino in sa- ruptum, tunc assumpto tali vino in sa- cramentum fit confectio: quia illud est cramentum fit confectio: quia illud est vinum, et adhuc suam quamvis ægram vinum, et adhuc suam quamvis ægram retinet vinositatem, sed tamen propter retinet vinositatem, sed tamen propter reverentiam sacramenti non est assumen- reverentiam sacramenti non est assumen- dum, si aliud de facili haberi potest. Hæc dum, si aliud de facili haberi potest. Hæc igitur simplex traditio est de sapore vini. igitur simplex traditio est de sapore vini. Alii autem sapores vinositatem in vino Alii autem sapores vinositatem in vino non corrumpunt, sed etiam aliquando non corrumpunt, sed etiam aliquando

vinum delectabilius et sanius faciunt, sic- vinum delectabilius et sanius faciunt, sic- ut sapor aromaticus in vinoso. Et ali- ut sapor aromaticus in vinoso. Et ali- quando contra aliquas solutivas infir- quando contra aliquas solutivas infir- mitates quæritur sapor ponticus in mitates quæritur sapor ponticus in vinoso, et aliquando stipticus quæritur vinoso, et aliquando stipticus quæritur contra easdem infirmitates si fortificatur contra easdem infirmitates si fortificatur infirmitas quia tales sapores non infirmitas quia tales sapores non mutant vinositatem, sed cum vinositate mutant vinositatem, sed cum vinositate per naturam admixti confortant os sto- per naturam admixti confortant os sto- machi et cætera intestinorum, quæ ner- machi et cætera intestinorum, quæ ner- vosa sunt: acris autem sapor debilitat vosa sunt: acris autem sapor debilitat quidem vinositatem, sed non corrumpit quidem vinositatem, sed non corrumpit eam: quia ille est ex cruditate vini, quod eam: quia ille est ex cruditate vini, quod non ad ultimum et optimum est deco- non ad ultimum et optimum est deco- ctum in vite propter caloris defectum, ctum in vite propter caloris defectum, sed tamen tale vinum vere est vinum, sed tamen tale vinum vere est vinum, quamvis non attingat optimam naturam quamvis non attingat optimam naturam

vini. vini.

Hæc igitur veritatis de assumendo vino Hæc igitur veritatis de assumendo vino est traditio. est traditio.

2. 2.

poralite poralite

quomod quomod

crament crament

Hujus autem causa est: quia species Hujus autem causa est: quia species corporales in sacramento omnes pro si- Effectu corporales in sacramento omnes pro si- Effectu gno assumuntur: et ideo quæ efficit vi- vini co gno assumuntur: et ideo quæ efficit vi- vini co num materiale bibitum, debet significare bibiti, num materiale bibitum, debet significare bibiti, in sacramento assumptum ad confectio- vinum in sacramento assumptum ad confectio- vinum nem. Facit autem jucunditatem ex sub-le eosdi nem. Facit autem jucunditatem ex sub-le eosdi tili calore et subtili humido claros et le- habeat tili calore et subtili humido claros et le- habeat ves faciens spiritus. Facit bonam spem ves faciens spiritus. Facit bonam spem unicuique de seipso, ex hoc quod con- unicuique de seipso, ex hoc quod con- fortat et excitat virtutem. Facit oppila- fortat et excitat virtutem. Facit oppila- tionem in capite quasi in oblivionem sui- tionem in capite quasi in oblivionem sui- ipsius, propter hoc quod est vaporosum. ipsius, propter hoc quod est vaporosum. Facit etiam calorem digestivum ex hoc Facit etiam calorem digestivum ex hoc quod est calidum, et sic facit bonum quod est calidum, et sic facit bonum chymum nutrientem optime ad cibum et chymum nutrientem optime ad cibum et membrorum refectionem. membrorum refectionem.

Et hæc quatuor videmus in sacramento Et hæc quatuor videmus in sacramento spiritualiter: quia dando sanguinem spiritualiter: quia dando sanguinem Christus largitus est optimum spiritum, Christus largitus est optimum spiritum, cujus sedes est in sanguine suo, dando cujus sedes est in sanguine suo, dando sanguinem, optimam dedit nobis spem sanguinem, optimam dedit nobis spem cuncta imperandi de ipso et omnia cuncta imperandi de ipso et omnia vincendi per ipsum. Adhuc autem dando vincendi per ipsum. Adhuc autem dando sanguinem, ut Hieronymus dicit, quasi sanguinem, ut Hieronymus dicit, quasi inebriatus est, in tantum quod quasi obli- inebriatus est, in tantum quod quasi obli- tus sui et denudatus à spoliantibus eum tus sui et denudatus à spoliantibus eum in cruce velut Noe tectus est operimento in cruce velut Noe tectus est operimento foliorum duorum, coelo lumen retrahente, foliorum duorum, coelo lumen retrahente,

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2.

et terra tenebras, ne nudus videretur, et terra tenebras, ne nudus videretur, super eum tendente. super eum tendente.

Primo, facit calorem optimum in nobis Primo, facit calorem optimum in nobis refectionis, qua corpus dedit et fecit refectionis, qua corpus dedit et fecit quod vere est cibus, et sanguinem qui quod vere est cibus, et sanguinem qui rere est potus, ut dicitur, Joan. VI, 56. rere est potus, ut dicitur, Joan. VI, 56. Et ideo propter primum vinum sangui- Et ideo propter primum vinum sangui- nis sui dicitur vinum bonum ab antiquo nis sui dicitur vinum bonum ab antiquo servatum. Joan. II, 10 Servasti bonum servatum. Joan. II, 10 Servasti bonum vinum usque adhuc. Hinc est quod etiam vinum usque adhuc. Hinc est quod etiam spiritus dicitur bonus, Psal. CXLII, 10: spiritus dicitur bonus, Psal. CXLII, 10: Spiritus tuus bonus deducet me in ter- Spiritus tuus bonus deducet me in ter- ram rectam. Quia dulce est vinum bo- ram rectam. Quia dulce est vinum bo- num amicum naturæ, et dulcis est spiri- num amicum naturæ, et dulcis est spiri- lus quem in sanguine largitur Deus lus quem in sanguine largitur Deus Christus. Eccli. xxiv, 27: Spiritus meus Christus. Eccli. xxiv, 27: Spiritus meus super mel dulcis, et hæreditas mea super super mel dulcis, et hæreditas mea super mel et favum. Ideo etiam dicitur de hoc mel et favum. Ideo etiam dicitur de hoc sacramento: Parasti in dulcedine tua sacramento: Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. Sic ergo dat bonum spi- pauperi, Deus. Sic ergo dat bonum spi- ritum et dulcem. ritum et dulcem.

Bonam autem spem nobis tribuit Bonam autem spem nobis tribuit cuncta impetrandi et cuncta vincendi. cuncta impetrandi et cuncta vincendi. Unde dicitur, Deuter. xxx111, 7, de Juda: Unde dicitur, Deuter. xxx111, 7, de Juda: Manus ejus pugnabunt pro eo, et adju- Manus ejus pugnabunt pro eo, et adju- tor illius contra adversarios ejus erit. tor illius contra adversarios ejus erit. Unde autem ista confidentia fortitudinis Unde autem ista confidentia fortitudinis sibi evenerit, dicitur, Genes. XLIX, 11: sibi evenerit, dicitur, Genes. XLIX, 11: Lavit in vino stolam suam, et in sangui- Lavit in vino stolam suam, et in sangui- nem uvæ pallium suum. Non enim sto- nem uvæ pallium suum. Non enim sto- lam conversationis in vino sacramenti si- lam conversationis in vino sacramenti si- bi spiritualiter infuso lavisset, hoc est, bi spiritualiter infuso lavisset, hoc est, nisi sanguine benedictæ uvæ Jesu Chri- nisi sanguine benedictæ uvæ Jesu Chri- sti pallium charitatis intinxisset, pro certo sti pallium charitatis intinxisset, pro certo tantam confidentiam in Deo contra ini- tantam confidentiam in Deo contra ini- micos non habuisset. Hoc est quod dici- micos non habuisset. Hoc est quod dici- tur, I Machab. VI, 34: Ostenderunt ele- tur, I Machab. VI, 34: Ostenderunt ele- phantis sanguinem uvæ et mori, ad phantis sanguinem uvæ et mori, ad acuendos eos in prælium. Ex natura enim acuendos eos in prælium. Ex natura enim habet hoc animal, quod audax, et bonæ habet hoc animal, quod audax, et bonæ spei efficitur, quando aliquid simile vide- spei efficitur, quando aliquid simile vide- tur sanguini quia elephas propter casti- tur sanguini quia elephas propter casti- tatem et fortitudinem virium sanctum tatem et fortitudinem virium sanctum signat, qui acuitur sanguine Christi in signat, qui acuitur sanguine Christi in proelium, qui de uva Christo et moro qui proelium, qui de uva Christo et moro qui Christum signat propter similitudinem Christum signat propter similitudinem peccati quam ex nobis accepit, exprimi- peccati quam ex nobis accepit, exprimi-

1 Psal. LXVII, 11. 1 Psal. LXVII, 11.

XXXVIII XXXVIII

289 289

tur. Ille enim sanguis valde nos facit au- tur. Ille enim sanguis valde nos facit au- daces. daces.

De optima inebriatione quam tribuit De optima inebriatione quam tribuit hoc vinum, est quod nullius vinum de hoc vinum, est quod nullius vinum de cætero sui ad commodum recordari de- cætero sui ad commodum recordari de- bet, ex quo sic frater noster Christus co- bet, ex quo sic frater noster Christus co- ram nobis inebriatus est. Genes. XLIII, ram nobis inebriatus est. Genes. XLIII, 34: Biberunt, et inebriari sunt cum eo. 34: Biberunt, et inebriari sunt cum eo. Cantic. v, 1 Comedite, amici, et bibite : Cantic. v, 1 Comedite, amici, et bibite : et inebriamini, charissimi. Totus enim et inebriamini, charissimi. Totus enim nos destituit et inebriavit ille amor, nos destituit et inebriavit ille amor, quod non sanguinem pro nobis tantum quod non sanguinem pro nobis tantum fudit, sed etiam eumdem sanguinem in fudit, sed etiam eumdem sanguinem in sacramento nobis infudit. sacramento nobis infudit.

Hic sanguis calore suæ charitatis et Hic sanguis calore suæ charitatis et dulcedine optime nos reficit, sicut etiam dulcedine optime nos reficit, sicut etiam de optime et naturalissime reficientibus de optime et naturalissime reficientibus est vinum rubeum sanguini simile et est vinum rubeum sanguini simile et dulce quia etiam sanguis Christi dul- dulce quia etiam sanguis Christi dul- cissimus est, et optime reficiens, et ideo cissimus est, et optime reficiens, et ideo vino optimo comparatur. Deuter. xxxii, vino optimo comparatur. Deuter. xxxii, 14 Sanguinem uvæ bibebat meracissi- 14 Sanguinem uvæ bibebat meracissi- mum. Psal. XXII, 5: Calix meus ine- mum. Psal. XXII, 5: Calix meus ine- brians quam præclarus est! Propter hoc brians quam præclarus est! Propter hoc dicitur, Cantic. 1, 13: Botrus Cypri di- dicitur, Cantic. 1, 13: Botrus Cypri di- lectus meus mihi in vineis Engaddi. In lectus meus mihi in vineis Engaddi. In quibus locis dulcissimum crescit vinum quibus locis dulcissimum crescit vinum et valde nutritivum. et valde nutritivum.

Hoc est igitur quod de saporis vini Hoc est igitur quod de saporis vini qualitate est notandum. qualitate est notandum.

Acetum autem et putrida sunt vina Acetum autem et putrida sunt vina gaudiorum hujus mundi, de quibus dici- gaudiorum hujus mundi, de quibus dici- tur, Deuter. xXXII, 32 et 33: Uva eorum tur, Deuter. xXXII, 32 et 33: Uva eorum uva fellis, et botri amarissimi. Fel dra- uva fellis, et botri amarissimi. Fel dra- chnum vinum eorum, et venenum aspi- chnum vinum eorum, et venenum aspi- dum insanabile. De hoc dicitur, ad dum insanabile. De hoc dicitur, ad Ephes. v, 18: Nolite inebriari vino in Ephes. v, 18: Nolite inebriari vino in quo est luxuria. Isti sunt enim qui pu- quo est luxuria. Isti sunt enim qui pu- tridas et foetidas carnis insequuntur de- tridas et foetidas carnis insequuntur de- lectationes hujus mundi et carnis. De lectationes hujus mundi et carnis. De quibus dicitur, Amos, v1, 6: Bibentes in quibus dicitur, Amos, v1, 6: Bibentes in phialis vinum, et optimo unguento deli- phialis vinum, et optimo unguento deli- buti, nihil patiebantur super contritione buti, nihil patiebantur super contritione Joseph. Unguenta enim meretricia pro- Joseph. Unguenta enim meretricia pro- curant, et vinum gaudii mundani usque curant, et vinum gaudii mundani usque ad luxuriam potant putridum et fœtidum, ad luxuriam potant putridum et fœtidum, et qualiter contritus est coram eis Jo- et qualiter contritus est coram eis Jo-

19 19

290 290

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

seph, scilicet Christus, frater eorum, ni- seph, scilicet Christus, frater eorum, ni- hil advertunt de quibus dicitur, Isa. hil advertunt de quibus dicitur, Isa. XXVIII, 7 Verum hi quoque præ vino XXVIII, 7 Verum hi quoque præ vino nescierunt et præ ebrietate erraverunt : nescierunt et præ ebrietate erraverunt : sacerdos et propheta nescierunt præ ebrie- sacerdos et propheta nescierunt præ ebrie- tate: absorpti sunt a vino, erraverunt tate: absorpti sunt a vino, erraverunt in ebrietate, nescierunt videntem, ignora- in ebrietate, nescierunt videntem, ignora- verunt judicium. Quia hoc habet natura verunt judicium. Quia hoc habet natura corrupti vini, quod corruptam generat corrupti vini, quod corruptam generat

ebrietatem et ideo isti omnia videntem ebrietatem et ideo isti omnia videntem Deum nescierunt, et judicium ejus quod Deum nescierunt, et judicium ejus quod fecit per Christum quo princeps hujus fecit per Christum quo princeps hujus mundi ejectus est foras judicatus et con- mundi ejectus est foras judicatus et con- demnatus, ignoraverunt. demnatus, ignoraverunt.

Ab hujusmodi igitur vino corrupto et Ab hujusmodi igitur vino corrupto et fœtido, ab aceto quod in pœnas Christi fœtido, ab aceto quod in pœnas Christi propinatum est, omnibus fidelibus absti - propinatum est, omnibus fidelibus absti - nendum est penitus in sacramento. nendum est penitus in sacramento.

CAPUT III. CAPUT III.

Qualis debeat esse hic potus in mixtione ? Qualis debeat esse hic potus in mixtione ?

1. 1.

Cur aqua Cur aqua

Tertio autem hic inserendum est qua- Tertio autem hic inserendum est qua- liter vinum sacramentale sanguinis liter vinum sacramentale sanguinis vino mis- Christi, et qua de causa sit miscendum. vino mis- Christi, et qua de causa sit miscendum. Quamvis enim in præmissis de hoc dicta Quamvis enim in præmissis de hoc dicta sint, tamen hic ex intentione de hoc est sint, tamen hic ex intentione de hoc est dicendum. dicendum.

ceatur ? ceatur ?

Sciendum est ergo, quod aqua ad vi- Sciendum est ergo, quod aqua ad vi- num in calice ponenda est tanta, ut vi- num in calice ponenda est tanta, ut vi- nositatem vini in alterum non mutet sa- nositatem vini in alterum non mutet sa- porem, sed quæ significet id quod in sa- porem, sed quæ significet id quod in sa- cramento est significandum, et hoc est cramento est significandum, et hoc est conjunctionem humanæ naturæ cum conjunctionem humanæ naturæ cum Christo quia aqua propter suam insipi- Christo quia aqua propter suam insipi- ditatem significat hominem insipidum, ditatem significat hominem insipidum, et conjunctio aquæ cum vino debet esse, et conjunctio aquæ cum vino debet esse, quæ saporem vini accipiat perdendo pro- quæ saporem vini accipiat perdendo pro- priam insipiditatem: non quod saporem priam insipiditatem: non quod saporem vini trahat ad aquæ insipiditatem: quia vini trahat ad aquæ insipiditatem: quia homo saporem gratiæ accepit a Christo, homo saporem gratiæ accepit a Christo, et non Christus perdit saporem gratiæ ex et non Christus perdit saporem gratiæ ex homine. Ponitur igitur aqua ad signifi- homine. Ponitur igitur aqua ad signifi- candum tantum, et non ad hoc quod vi- candum tantum, et non ad hoc quod vi- no auferat suam fortitudinem vel vinosi- no auferat suam fortitudinem vel vinosi- tatem. Tantum autem significat una tatem. Tantum autem significat una gutta, quantum mille amphoræ vel to- gutta, quantum mille amphoræ vel to- tum mare et ideo ad perfectionem tum mare et ideo ad perfectionem sacramenti nullum periculum est parum sacramenti nullum periculum est parum in ponendo de aqua, sed est pericu- in ponendo de aqua, sed est pericu-

lum in multum ponendo: quia si tanta lum in multum ponendo: quia si tanta ponatur aqua, quod a vino tollat vi- ponatur aqua, quod a vino tollat vi- nositatem, tunc non fit sacramenti con- nositatem, tunc non fit sacramenti con- fectio: tunc enim non est vinum, sed est fectio: tunc enim non est vinum, sed est aqua aliquantulum vinata. Unde de vap- aqua aliquantulum vinata. Unde de vap- pa non potest fieri sacramenti confectio. pa non potest fieri sacramenti confectio. Vappa enim est aqua fusa super acinos Vappa enim est aqua fusa super acinos uvarum, postquam expressum est vi- uvarum, postquam expressum est vi- num quæ aqua aliquantulum habet de num quæ aqua aliquantulum habet de vini acumine, et a pauperibus bibitur, et vini acumine, et a pauperibus bibitur, et

tamen non est vinum. tamen non est vinum.

Quod autem aqua in sacramento poni- Quod autem aqua in sacramento poni- tur ad significandum, tres sunt cause. tur ad significandum, tres sunt cause. Una tamen quia cum Christi latus aper- Una tamen quia cum Christi latus aper- tum proflueret sacramenta nos sanctifi- tum proflueret sacramenta nos sanctifi- cantia, tunc aqua cum sanguine et non cantia, tunc aqua cum sanguine et non solus sanguis exivit. Joan. xix, 34: Unus solus sanguis exivit. Joan. xix, 34: Unus militum lancea latus ejus aperuit, et militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua. Et hæc continuo exivit sanguis et aqua. Et hæc est causa potissima: quia in hoc significa- est causa potissima: quia in hoc significa- batur, quod populus in sanctificatione ne - batur, quod populus in sanctificatione ne - cessario conjungendus est Christo : quia cessario conjungendus est Christo : quia aliter gratiam redemptionis non obtine- aliter gratiam redemptionis non obtine- ret. Apocal. xvII, 15: Aquæ quas vidisti ret. Apocal. xvII, 15: Aquæ quas vidisti ubi meretrix sedet, populi sunt, et gen- ubi meretrix sedet, populi sunt, et gen- tes, et linguæ. Ibi habet alia translatio. tes, et linguæ. Ibi habet alia translatio. « Aquæ multæ populi multi. » Et dicitur, « Aquæ multæ populi multi. » Et dicitur,

1 1

3. 3.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 3. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 3.

Proverb. 1x, 5, ubi loquitur Salomon de Proverb. 1x, 5, ubi loquitur Salomon de cona sapientiæ, dicens: Bibite vinum cona sapientiæ, dicens: Bibite vinum quod miscui vobis. Semper enim vinum quod miscui vobis. Semper enim vinum insipidum sapori Christi est immiscen- insipidum sapori Christi est immiscen- dum, ut fiat acceptum. Unde dicit Chry- dum, ut fiat acceptum. Unde dicit Chry- sostomus : « Sunt quidem homines insi- sostomus : « Sunt quidem homines insi- pidi in nullo ab aqua differentes: hos pidi in nullo ab aqua differentes: hos adducamus ad Christum, et ad saporem adducamus ad Christum, et ad saporem coelestem per Christum mutabuntur. » In coelestem per Christum mutabuntur. » In hujus rei signum Christus mutavit hujus rei signum Christus mutavit aquam in vinum bonum, quod omnium aquam in vinum bonum, quod omnium gustum delectaret. Joan. II, 9 et 10: Ut gustum delectaret. Joan. II, 9 et 10: Ut autem gustavit architriclinus aquam vi- autem gustavit architriclinus aquam vi- num factam, et non sciebat unde esset, num factam, et non sciebat unde esset, ministri autem sciebant qui hauserant ministri autem sciebant qui hauserant aquam, vocat sponsum architriclinus, et aquam, vocat sponsum architriclinus, et dicit ei: Omnis homo primum bonum dicit ei: Omnis homo primum bonum vinum ponit et cum inebriati fuerint, vinum ponit et cum inebriati fuerint, tunc id quod deterius est: tu autem ser- tunc id quod deterius est: tu autem ser- vasti bonum vinum usque adhuc. Vi- vasti bonum vinum usque adhuc. Vi- num enim sacramenti præ omnibus et num enim sacramenti præ omnibus et dulce et bonum, et ideo per mulsum dulce et bonum, et ideo per mulsum signatur, quod est vinum melle purissimo signatur, quod est vinum melle purissimo conditum. Nehemiæ seu Il Esdræ, vш, conditum. Nehemiæ seu Il Esdræ, vш, 10: Comedite pinguia, et bibite mulsum. 10: Comedite pinguia, et bibite mulsum. Pingue enim adipe devotionis est cor- Pingue enim adipe devotionis est cor- pus Domini. Mulsum autem melle deita- pus Domini. Mulsum autem melle deita- tis conditum, est vinum dulcissimi san- tis conditum, est vinum dulcissimi san- guinis. guinis.

Hæc igitur est causa una. Hæc igitur est causa una.

Secunda causa est: quia hæc præces- Secunda causa est: quia hæc præces- sit in figura Veteris Testamenti: quia in- sit in figura Veteris Testamenti: quia in- fectio originalis peccati per lepræ infe- fectio originalis peccati per lepræ infe- ctionem signatur, et sicut in figura ctionem signatur, et sicut in figura curatur lepra, ita per veritatem in sacra- curatur lepra, ita per veritatem in sacra- mento curatur infectio peccati. Unde, mento curatur infectio peccati. Unde, Levit. xiv, 4 et seq., in purificatione le- Levit. xiv, 4 et seq., in purificatione le- præ dicitur: Præcipiet ei qui purificatur, præ dicitur: Præcipiet ei qui purificatur, ut offerat duos passeres vivos pro se, qui- ut offerat duos passeres vivos pro se, qui- bus vesci licitum est, et lignum cedri- bus vesci licitum est, et lignum cedri- num, vermiculumque et hyssopum. Et num, vermiculumque et hyssopum. Et unum ex passeribus immolari jubebit unum ex passeribus immolari jubebit in vase fictili super aquas viventes: in vase fictili super aquas viventes: alium autem vivum cum ligno cedrino, alium autem vivum cum ligno cedrino, et cocco et hyssopo, tinget in sanguine et cocco et hyssopo, tinget in sanguine passeris immolati, quo asperget illum, passeris immolati, quo asperget illum, qui mundandus est, septies. Duo enim qui mundandus est, septies. Duo enim passeres sunt duæ naturæ in Christo, passeres sunt duæ naturæ in Christo,

291 291

quarum una extra passibilitatem evola- quarum una extra passibilitatem evola- vit, non humanam naturam deserendo, vit, non humanam naturam deserendo, sed passionem non sentiendo, scilicet sed passionem non sentiendo, scilicet divina. Altera autem est immolata divina. Altera autem est immolata in passione, scilicet humana. Lignum in passione, scilicet humana. Lignum autem cedrinum, sanguinis Christi si- autem cedrinum, sanguinis Christi si- gnat imputribilitatem, quæ nos a putre- gnat imputribilitatem, quæ nos a putre- dine servat. Hyssopus autem sangui- dine servat. Hyssopus autem sangui- nis ejusdem signat puritatem, qui nos nis ejusdem signat puritatem, qui nos purificat. Coccus autem qui rubicundis- purificat. Coccus autem qui rubicundis- simi est sanguinis, signat in Christo in simi est sanguinis, signat in Christo in effusione sanguinis patientiam et chari- effusione sanguinis patientiam et chari- tatem, quæ per ruborem significari con- tatem, quæ per ruborem significari con- sueverunt. Aqua autem viva aquam si- sueverunt. Aqua autem viva aquam si- gnat de Christi latere exeuntem, omnia gnat de Christi latere exeuntem, omnia purificantem. Nec purificatur aliquis, ni- purificantem. Nec purificatur aliquis, ni- si in sanguine et aquæ tinctione septies si in sanguine et aquæ tinctione septies domus cordis ejus aspergatur. Quia sic- domus cordis ejus aspergatur. Quia sic- ut dicunt sancti, sanguis septem locis ut dicunt sancti, sanguis septem locis elicitus est de corpore Domini, scilicet elicitus est de corpore Domini, scilicet in circumcisione in damnationem et cau- in circumcisione in damnationem et cau- terium concupiscentiæ. In sudore san- terium concupiscentiæ. In sudore san- guineo in signum doloris et angustiæ. In guineo in signum doloris et angustiæ. In compunctione per flagella in signum compunctione per flagella in signum ejus quam pro nostris excessibus susti- ejus quam pro nostris excessibus susti- nuit disciplinæ. Isa. LIII, 5: Disciplina nuit disciplinæ. Isa. LIII, 5: Disciplina pacis nostræ super eum, et livore ejus pacis nostræ super eum, et livore ejus sanati sumus. In duobus vulneribus pe- sanati sumus. In duobus vulneribus pe- dum ad nostrum sanandum affectum. In dum ad nostrum sanandum affectum. In duobus vulneribus manuum ad sanandum duobus vulneribus manuum ad sanandum nostri operis effectum. Et sic septies ad- nostri operis effectum. Et sic septies ad- spergimur in sanitatem. Zachar. spergimur in sanitatem. Zachar. XIII, 6: XIII, 6: Quid sunt plage istæ in medio manuum Quid sunt plage istæ in medio manuum tuarum? Et dicet: His plagatus sum in tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum qui diligebant me, domo eorum qui diligebant me, hoc est, hoc est, qui me diligere debebant. Hoc etiam si- qui me diligere debebant. Hoc etiam si- gnificatum est, Numer. xix, 9, ubi dici- gnificatum est, Numer. xix, 9, ubi dici- tur, quod aqua expiationis fit de san- tur, quod aqua expiationis fit de san- guine vitulæ rufæ, per quam aquam guine vitulæ rufæ, per quam aquam omnia tam tabernaculum quam ea quæ omnia tam tabernaculum quam ea quæ erant in usum tabernaculi, expiabantur, erant in usum tabernaculi, expiabantur, et vitula rufa quæ sanguine suo Chri- et vitula rufa quæ sanguine suo Chri- stum rubricatum significat. Combustio stum rubricatum significat. Combustio autem vitulæ, Christi significat pas- autem vitulæ, Christi significat pas- sionem, et sanguis ejus Christi signifi- sionem, et sanguis ejus Christi signifi- cat sanguinem, et aqua significat aquam cat sanguinem, et aqua significat aquam quæ de latere Christi fluxit, quæ est quæ de latere Christi fluxit, quæ est aqua veræ expiationis. Ad Hebr. 1x, aqua veræ expiationis. Ad Hebr. 1x, 19 et seq. Lecto enim omni man- 19 et seq. Lecto enim omni man-

4. 4.

292 292

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dato legis a Moyse universo populo, ac- dato legis a Moyse universo populo, ac- cipiens sanguinem vitulorum et hirco- cipiens sanguinem vitulorum et hirco- rum, cum aqua, et lana coccinea, et rum, cum aqua, et lana coccinea, et hyssopo, ipsum quoque librum, et omnem hyssopo, ipsum quoque librum, et omnem populum aspersit, dicens: Hic sanguis populum aspersit, dicens: Hic sanguis testamenti quod mandavit ad vos Deus. testamenti quod mandavit ad vos Deus. Etiam tabernaculum et omnia vasa mi- Etiam tabernaculum et omnia vasa mi- nisterii sanguine similiter aspersit: et nisterii sanguine similiter aspersit: et omnia pene in sanguine secundum legem omnia pene in sanguine secundum legem mundantur, et sine sanguinis effusione mundantur, et sine sanguinis effusione non fit remissio, scilicet peccati. Ex hoc non fit remissio, scilicet peccati. Ex hoc accipitur idem quod prius, nisi quod accipitur idem quod prius, nisi quod sanguis hircorum significat Christi san- sanguis hircorum significat Christi san- guinem pro peccatis nostris effusum. San- guinem pro peccatis nostris effusum. San- guis autem vitulorum significat Christi guis autem vitulorum significat Christi sanguinem effusum pro nostra petulan- sanguinem effusum pro nostra petulan- tia. tia.