252 252

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

deficit, sed panem de coelo esurierunt. deficit, sed panem de coelo esurierunt.

: :

Est autem advertendum, quod etiam Est autem advertendum, quod etiam alimentum corporale corpora animata alimentum corporale corpora animata non nutrit nisi virtute coelesti, quamvis non nutrit nisi virtute coelesti, quamvis elemento corporali, hoc est, calore natu- elemento corporali, hoc est, calore natu- rali, qui virtutem habet ignis, nutrimen- rali, qui virtutem habet ignis, nutrimen- tum digeratur et purificetur, eo quod tum digeratur et purificetur, eo quod caloris ignei est segregare grossa a subti- caloris ignei est segregare grossa a subti- libus, et aggregare subtilia quæ sibi at- libus, et aggregare subtilia quæ sibi at- trahit tamen ad æqualitatem comple- trahit tamen ad æqualitatem comple- xionis non nutriret, nisi in eo esset virtus xionis non nutriret, nisi in eo esset virtus coelestis, quia omnis æqualitas in com- coelestis, quia omnis æqualitas in com- plexione corporum animatorum est ab plexione corporum animatorum est ab æqualitate cœli, in quo prima est æqua- æqualitate cœli, in quo prima est æqua- litas in genere corporum et ideo Chri- litas in genere corporum et ideo Chri- stus nobis naturalem perficiens cibum, stus nobis naturalem perficiens cibum, optimam coelestem virtutem posuit in optimam coelestem virtutem posuit in ipso, qua nutriret. Quia etiam ipsum ipso, qua nutriret. Quia etiam ipsum nutrimentum propter hoc de cœlo ve- nutrimentum propter hoc de cœlo ve- nisse dicitur, Joan. VI, 31 Panem de nisse dicitur, Joan. VI, 31 Panem de coelo dedit eis manducere. Et ibidem, coelo dedit eis manducere. Et ibidem, . 32: Pater meus dat vobis panem de . 32: Pater meus dat vobis panem de colo verum. Sicut etiam dicitur in Psal- colo verum. Sicut etiam dicitur in Psal- mo CXLII, 5 Inclina coelos, et descende: mo CXLII, 5 Inclina coelos, et descende: non tantum ut nobiscum in terra sis, sed non tantum ut nobiscum in terra sis, sed eliam sic ut nobis cœlestem cibum in eliam sic ut nobis cœlestem cibum in communicando cœlestem virtutem inge- communicando cœlestem virtutem inge- ras, qua ad cœlestium vitam nutriantur. ras, qua ad cœlestium vitam nutriantur. Hoc est quod dicitur, Joel. 111, 18: Et Hoc est quod dicitur, Joel. 111, 18: Et erit in die illa, stillabunt montes dul- erit in die illa, stillabunt montes dul- cedinem, et colles fluent lacte. Montes cedinem, et colles fluent lacte. Montes enim sunt supremi cœli Trinitatis ver- enim sunt supremi cœli Trinitatis ver- tices, a quibus coelis nobis hæc stillavit tices, a quibus coelis nobis hæc stillavit dulcedo nutrimenti. Colles autem sunt dulcedo nutrimenti. Colles autem sunt eminentiæ humanæ in natura et persona eminentiæ humanæ in natura et persona Christi. In natura quidem in corpore, Christi. In natura quidem in corpore, sanguine et spiritu etiam vivifico et sanguine et spiritu etiam vivifico et naturali, et in anima Christi. In persona naturali, et in anima Christi. In persona autem una in deitate et humanitate. autem una in deitate et humanitate. Hæc enim omnia de coelo humanæ na- Hæc enim omnia de coelo humanæ na- turæ dicit venisse Joannes Baptista, turæ dicit venisse Joannes Baptista, Joan. 1, 31 Qui desursum venit, su- Joan. 1, 31 Qui desursum venit, su- per omnes est. Ex his omnium cœlorum per omnes est. Ex his omnium cœlorum virtutibus habet virtutem nutritivam iste virtutibus habet virtutem nutritivam iste cibus. Psal. LXVII, 9: Terra mota est, cibus. Psal. LXVII, 9: Terra mota est, etenim cæli distillaverunt a facie Dei etenim cæli distillaverunt a facie Dei Sinai, a facie Dei Israel. Terra enim Sinai, a facie Dei Israel. Terra enim

1 Genes. XLVIII, 15 Deus qui pascit me ab ado- 1 Genes. XLVIII, 15 Deus qui pascit me ab ado-

corporis Domini mota est, et mota de corporis Domini mota est, et mota de infimis in virtutes coelestes : quia col infimis in virtutes coelestes : quia col qui dicti sunt, sicut dictum est, potenter qui dicti sunt, sicut dictum est, potenter in eam distillaverunt omnem suam vir- in eam distillaverunt omnem suam vir- tutem a facie præsentiæ Dei Sinai, qui tutem a facie præsentiæ Dei Sinai, qui in monte Sinai apparens manna tam- in monte Sinai apparens manna tam- quam coeli cibum dedit patribus, et a quam coeli cibum dedit patribus, et a facie præsentiæ Dei Israel, quem sicut facie præsentiæ Dei Israel, quem sicut dicitur, Genes. XLVIII, 15, pascit a ju- dicitur, Genes. XLVIII, 15, pascit a ju- ventute sua 2, sicut usque in præsentem ventute sua 2, sicut usque in præsentem diem verum Israel pascere dignatur. diem verum Israel pascere dignatur. Ideo tota die continue clamamus ad Ideo tota die continue clamamus ad ipsum dicentes, Matth. vi, 11: Panem ipsum dicentes, Matth. vi, 11: Panem nostrum supersubstantialem da nobis nostrum supersubstantialem da nobis hodie, qui supersubstantiali virtute nobis hodie, qui supersubstantiali virtute nobis præstet nutrimentum. Ubi enim nos præstet nutrimentum. Ubi enim nos habemus supersubstantialem, hebraicus habemus supersubstantialem, hebraicus sermo habet Egolga, quod interpretatur sermo habet Egolga, quod interpretatur egregius panis. Panis enim coelestis est : egregius panis. Panis enim coelestis est : quoniam ad gregem communem non quoniam ad gregem communem non pertinet, sed specialiter his præparatur, pertinet, sed specialiter his præparatur, qui ad cœlibem, quantum possunt, vi- qui ad cœlibem, quantum possunt, vi- tam toto desiderio et conatu referuntur, tam toto desiderio et conatu referuntur, dicentes cum Apostolo, ad Philipp. 11, dicentes cum Apostolo, ad Philipp. 11, 20 et 21 Nostra conversatio in cœlis 20 et 21 Nostra conversatio in cœlis est, unde etiam salvatorem exspectamus est, unde etiam salvatorem exspectamus Dominum nostrum Jesum Christum, qui Dominum nostrum Jesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostræ, reformabit corpus humilitatis nostræ, configuratum corpori claritatis suæ. configuratum corpori claritatis suæ. Quia per nihil corpus humilitatis nostræ Quia per nihil corpus humilitatis nostræ adeo configuratum est corpori claritatis adeo configuratum est corpori claritatis suæ, scilicet Christi, sicut per nutrimen- suæ, scilicet Christi, sicut per nutrimen- tum coeleste et coelesti virtute nutriente, tum coeleste et coelesti virtute nutriente, quod dedit nobis. Sic est quod dicitur, quod dedit nobis. Sic est quod dicitur, Deuter. XXVIII, 12 Aperiet Dominus Deuter. XXVIII, 12 Aperiet Dominus thesaurum suum optimum, cœlum, ut thesaurum suum optimum, cœlum, ut tribuat pluviam terræ tuæ, in tempore tribuat pluviam terræ tuæ, in tempore suo. Optimus enim thesaurus Dei est suo. Optimus enim thesaurus Dei est hæc coelestis virtutis in nutrimento no- hæc coelestis virtutis in nutrimento no- stro gratia. Et hic thesaurus est cœlum, stro gratia. Et hic thesaurus est cœlum, hoc est, virtus coelestis, ex quo sicut ex hoc est, virtus coelestis, ex quo sicut ex pluvia ad fœcunditatem irrigatur terra pluvia ad fœcunditatem irrigatur terra propter cœli virtutem quæ in guttis roris propter cœli virtutem quæ in guttis roris et pluviæ descendit in ipsam. Ita irrigatur et pluviæ descendit in ipsam. Ita irrigatur ad foecunditatem coelestem tota natura ad foecunditatem coelestem tota natura terrena quæ in nobis est ex influxu in terrena quæ in nobis est ex influxu in nos hujus nutrimenti, quod optimi the- nos hujus nutrimenti, quod optimi the-

lescentia mea. lescentia mea.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5.

mauri coelestis secum in nos defert virtu- mauri coelestis secum in nos defert virtu- tem, et irrigat animas nostras ad profe- tem, et irrigat animas nostras ad profe- rendum coeli decorem. Hoc est quod rendum coeli decorem. Hoc est quod dicitur, Deuter. xxxIII, 28: Oculus Ja- dicitur, Deuter. xxxIII, 28: Oculus Ja- rob in terra frumenti et vini, cœlique rob in terra frumenti et vini, cœlique caligabunt rore. Oculus enim signum est caligabunt rore. Oculus enim signum est desiderii sanctorum ad frumentum istud, desiderii sanctorum ad frumentum istud, vinum in quo coeli jam concepta dulce- vinum in quo coeli jam concepta dulce- dine coelesti rore tantæ gratiæ caligant, dine coelesti rore tantæ gratiæ caligant, et stillant nobis cœlestis roris virtutem. et stillant nobis cœlestis roris virtutem. Sic ergo cibus işte optime nutritivus Sic ergo cibus işte optime nutritivus est ex ea quam in se habet cœlesti vir- est ex ea quam in se habet cœlesti vir- tute, quæ nutrit ad cœli conformitatem, tute, quæ nutrit ad cœli conformitatem, et in cœlo nostram facit esse per coeliba- et in cœlo nostram facit esse per coeliba- tum conversationem et intentionem ra- tum conversationem et intentionem ra- tionis. tionis.

Sicut autem nutrit cœlesti virtute, ita Sicut autem nutrit cœlesti virtute, ita etiam nutrit ipsa veri cibi veritate. Et etiam nutrit ipsa veri cibi veritate. Et 1 ideo dicitur, Joan. VI, 56: Caro mea 1 ideo dicitur, Joan. VI, 56: Caro mea

vere est cibus, et sanguis meus vere est vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Et hoc ipsum de isto cibo conve- potus. Et hoc ipsum de isto cibo conve- niens dicitur, quam de naturali corporis niens dicitur, quam de naturali corporis cibo, quamvis et cibus corporeus non cibo, quamvis et cibus corporeus non nutriat nisi per id quod est in ipso de nutriat nisi per id quod est in ipso de cibi veritate. Verus enim cibus vocatur cibi veritate. Verus enim cibus vocatur ille, qui nihil habet sibi admixtum nisi ille, qui nihil habet sibi admixtum nisi cibum. Multa enim sunt admixta cibo cibum. Multa enim sunt admixta cibo corporali, quæ non sunt de cibi veritate: corporali, quæ non sunt de cibi veritate: et ideo natura in nobis fecit instrumenta, et ideo natura in nobis fecit instrumenta, quæ non verum cibum a vero cibo sepa- quæ non verum cibum a vero cibo sepa- rent, ita quod solus verus cibus ad nu- rent, ita quod solus verus cibus ad nu- trimentum membrorum referatur. Sicut trimentum membrorum referatur. Sicut enim stomachus a cibo separat grossa enim stomachus a cibo separat grossa terrestria, et grossa emittit in secessum, terrestria, et grossa emittit in secessum, sic hepar et venæ ejus aquosum grossum sic hepar et venæ ejus aquosum grossum separantes a vero cibo, aquosum per separantes a vero cibo, aquosum per renes mittunt ad vesicam. Sic incensum renes mittunt ad vesicam. Sic incensum amarum a cibo vero separatum ad re- amarum a cibo vero separatum ad re- ceptaculum fellis mittitur. Sicut melan- ceptaculum fellis mittitur. Sicut melan- cholicum foetulentum cibi ad splen diri- cholicum foetulentum cibi ad splen diri- gitur, sic etiam de ipsis venis aliquid gitur, sic etiam de ipsis venis aliquid terrestre separatur, quod non satis con- terrestre separatur, quod non satis con- veniens est et quod redundans ad venas veniens est et quod redundans ad venas magnas hepatis in vesicam emittitur, magnas hepatis in vesicam emittitur, quod in urina a medicis hypostasis vo- quod in urina a medicis hypostasis vo- catur. Sic etiam aliquando quod ipsis catur. Sic etiam aliquando quod ipsis membris non in veritate cibi influxum membris non in veritate cibi influxum est, per apostemata vel sudores emit- est, per apostemata vel sudores emit-

253 253

titur, ut sincerus cibus ad membrorum titur, ut sincerus cibus ad membrorum nutrimentum in cibi simplici veritate nutrimentum in cibi simplici veritate adhibeatur. In isto autem cibo nihil est adhibeatur. In isto autem cibo nihil est nisi simplex et verum, nihil penitus de nisi simplex et verum, nihil penitus de impuro vel non vero cibo habens ad- impuro vel non vero cibo habens ad- mixtum, et ideo verus cibus et potus mixtum, et ideo verus cibus et potus vocatur. Absit enim ab omnium fidelium vocatur. Absit enim ab omnium fidelium cordibus, quod aliquid sit in hoc cibo, cordibus, quod aliquid sit in hoc cibo, quod verus cibus non sit, similitudine quod verus cibus non sit, similitudine cibi se verum cibum esse mentiatur. Et cibi se verum cibum esse mentiatur. Et ideo de omnibus sic illo cibo cibatis et ideo de omnibus sic illo cibo cibatis et potu isto potatis dicitur, Joan. vi, 51 et potu isto potatis dicitur, Joan. vi, 51 et 52 Ego sum panis vivus, qui de cœlo 52 Ego sum panis vivus, qui de cœlo descendi. Si quis manducaverit ex hoc descendi. Si quis manducaverit ex hoc pane vivet in æternum. Et ibidem, y. 35: pane vivet in æternum. Et ibidem, y. 35: Ego sum panis vitæ : qui venit ad me Ego sum panis vitæ : qui venit ad me non esuriet, et qui credit in me non sitiet non esuriet, et qui credit in me non sitiet umquam. Adeo enim habet cibi verita- umquam. Adeo enim habet cibi verita- tem, quod alterius aufert esuriem: quia tem, quod alterius aufert esuriem: quia desiderium sanctorum jam ad aliud nu- desiderium sanctorum jam ad aliud nu- triens spiritum, iterum non accenditur, triens spiritum, iterum non accenditur, quamvis per necessitatem corporis cibus quamvis per necessitatem corporis cibus terrenus propter sustentationem susci- terrenus propter sustentationem susci- piatur. Apocal. vII, 16 : Non esurient, piatur. Apocal. vII, 16 : Non esurient, neque sitient amplius, nec cadet super neque sitient amplius, nec cadet super illos sol, neque ullus æstus. Sic enim illos sol, neque ullus æstus. Sic enim veritate cibi interius reparantur, quod veritate cibi interius reparantur, quod esuries in alium cibum non accenditur, esuries in alium cibum non accenditur, et infunditur vero potu, quod sitis sæcu- et infunditur vero potu, quod sitis sæcu- laris refrigerii in ipsis non sentitur: et laris refrigerii in ipsis non sentitur: et sic interius refrigeratur gratia a veritate sic interius refrigeratur gratia a veritate cibi, quod æstus mundani solis, hoc est, cibi, quod æstus mundani solis, hoc est, æstus mundani honoris, vel deliciarum, æstus mundani honoris, vel deliciarum, vel cupiditatis divitiarum hujus sæculi, vel cupiditatis divitiarum hujus sæculi, in desiderio non cadit, neque aliquis in desiderio non cadit, neque aliquis æstus concupiscentiæ carnalis. Et hoc æstus concupiscentiæ carnalis. Et hoc totum efficit nutriendo omni cibi veri- totum efficit nutriendo omni cibi veri- tate, et potando omni veritate potus. Et tate, et potando omni veritate potus. Et ideo, Joan. vi, 34, a non intelligentibus ideo, Joan. vi, 34, a non intelligentibus Judæis veritas hujus cibi in desiderio Judæis veritas hujus cibi in desiderio sanctorum patrum petitur : Domine, sanctorum patrum petitur : Domine, semper da nobis panem hunc, qui sic semper da nobis panem hunc, qui sic vere cibat, ut alium cibum ad refectio- vere cibat, ut alium cibum ad refectio- nem animæ non quæramus. Hoc est nem animæ non quæramus. Hoc est quod dicit Elias, III Regum, xv, 14: quod dicit Elias, III Regum, xv, 14: Hydria farinæ non deficiet. Hydria enim Hydria farinæ non deficiet. Hydria enim est sacramentum, farina autem cibus est sacramentum, farina autem cibus contentus in ipso sacramento, veritati contentus in ipso sacramento, veritati cibi nihil habens admixtum. Qui cibus cibi nihil habens admixtum. Qui cibus

3. 3.

254 254

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia verus est, et non deficit in ipso quia verus est, et non deficit in ipso veritas ejus, non permittit redire famis veritas ejus, non permittit redire famis inediam, si non sponte a sumentibus inediam, si non sponte a sumentibus eum abjiciatur: nulla enim causa est, eum abjiciatur: nulla enim causa est, quod in nostro corporali cibo sumpto quod in nostro corporali cibo sumpto iterum sic esuries redeat, nisi quod ille iterum sic esuries redeat, nisi quod ille cibus a veritate cibi corrumpitur et desti- cibus a veritate cibi corrumpitur et desti- tuitur, et quando destitutus a veritate tuitur, et quando destitutus a veritate cibi, membra exinanita alium deside- cibi, membra exinanita alium deside- rant cibum. Sed iste cibus quia num- rant cibum. Sed iste cibus quia num- quam virtute cibandi per corruptionem quam virtute cibandi per corruptionem aliquam destituitur, sic cibat, ut fames aliquam destituitur, sic cibat, ut fames ad alium cibum non revertatur: sed ad alium cibum non revertatur: sed desiderium sanctorum est, ut in ipsis desiderium sanctorum est, ut in ipsis iste cibus continuetur, et in sumptione iste cibus continuetur, et in sumptione sacramentali iterata non cibus iteretur, sacramentali iterata non cibus iteretur, sed idem qui ante sumptus est, conti- sed idem qui ante sumptus est, conti- nuetur. Et hoc vult dicere Salomon, Pro- nuetur. Et hoc vult dicere Salomon, Pro- verb. x, 25 Justus comedit et replet verb. x, 25 Justus comedit et replet animam suam venter autem impiorum animam suam venter autem impiorum insatiabilis. Quia sicut dicitur, ad Philip. insatiabilis. Quia sicut dicitur, ad Philip. III, 19 Quorum Deus venter est, et glo- III, 19 Quorum Deus venter est, et glo- ria in confusione ipsorum, qui terrena ria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt. Numquam saturantur: quia ter- sapiunt. Numquam saturantur: quia ter- renum cibum quærunt, qui semper perit renum cibum quærunt, qui semper perit a membris eorum. Hinc est, quod dicitur a membris eorum. Hinc est, quod dicitur de sanctis in Psalmo LXXVII, 29 et 30: de sanctis in Psalmo LXXVII, 29 et 30: Desiderium eorum attulit eis, scilicet Do- Desiderium eorum attulit eis, scilicet Do- minus non sunt fraudati a desiderio suo. minus non sunt fraudati a desiderio suo. Quia continue manens in eis verus cibus Quia continue manens in eis verus cibus in omni cibi veritate, desiderium aliorum in omni cibi veritate, desiderium aliorum delectantium redire non permittit. Hic delectantium redire non permittit. Hic enim cibus non mutatur. Iste enim est enim cibus non mutatur. Iste enim est de quo consulit Dominus, Joan. vi, 27 : de quo consulit Dominus, Joan. vi, 27 : Operamini non cibum qui perit, sed qui Operamini non cibum qui perit, sed qui permanet in vitam æternam. permanet in vitam æternam.

Sic ergo cibus hic nutrit et cœlesti Sic ergo cibus hic nutrit et cœlesti virtute et ipsa cibi veritate. virtute et ipsa cibi veritate.

Nutrit etiam tertio ad vitam: quia est Nutrit etiam tertio ad vitam: quia est Nutrit ad cibus vitæ: quia scilicet ipsa vitæ prin- Nutrit ad cibus vitæ: quia scilicet ipsa vitæ prin-

vitam. vitam.

cipia sunt in ipso, sicut dicitur, Joan. cipia sunt in ipso, sicut dicitur, Joan. VI, 48 Ego sum panis vitæ. Glossa VI, 48 Ego sum panis vitæ. Glossa ibidem: « Qui pasco donec pastos jun- ibidem: « Qui pasco donec pastos jun- gam vitæ. » Pastos enim omnes princi- gam vitæ. » Pastos enim omnes princi- piis divinæ vitæ conjungit. Et ideo sta- piis divinæ vitæ conjungit. Et ideo sta- tim ibidem subjungit, y. 49: Patres tim ibidem subjungit, y. 49: Patres vestri manducaverunt manna in de- vestri manducaverunt manna in de- serto, et mortui sunt. Quia manna fuit serto, et mortui sunt. Quia manna fuit

figura et typus panis vitæ, sed in se non figura et typus panis vitæ, sed in se non habuit ipsa vitæ principia et causas: sed habuit ipsa vitæ principia et causas: sed iste panis habet in se vitæ principia et iste panis habet in se vitæ principia et causas. Unde dicit, Joan. vi, 50: Hic est causas. Unde dicit, Joan. vi, 50: Hic est panis de cœlo descendens, ut si quis er panis de cœlo descendens, ut si quis er ipso manducaverit, non moriatur. ipso manducaverit, non moriatur.

Hæc autem sicut et alia duo habet hie Hæc autem sicut et alia duo habet hie cibus ad similitudinem naturalis cibi : cibus ad similitudinem naturalis cibi : quia, sicut diximus quod nutrimentum quia, sicut diximus quod nutrimentum non perveniret ad æqualitatem comple- non perveniret ad æqualitatem comple- xionis membrorum corporis quod ciba- xionis membrorum corporis quod ciba- tur, nisi per virtutem coeli : et sicut dixi- tur, nisi per virtutem coeli : et sicut dixi- mus, quia non nutriret substantiam mus, quia non nutriret substantiam membrorum, nisi per cibi veritatem: ita membrorum, nisi per cibi veritatem: ita dicimus secundum naturam, quod non dicimus secundum naturam, quod non nutriret vivum nisi per vitæ principium: nutriret vivum nisi per vitæ principium: et ideo in naturali nutrimento anima ve- et ideo in naturali nutrimento anima ve- getativa est primum movens ad nutri- getativa est primum movens ad nutri- mentum, quæ formam vitæ influit nutri- mentum, quæ formam vitæ influit nutri- mento per hoc quod, sicut dicit Aristo mento per hoc quod, sicut dicit Aristo teles, « nutrimentum in gibbo hepatis teles, « nutrimentum in gibbo hepatis acceptum, elevat ad medium cordis tha- acceptum, elevat ad medium cordis tha- lamum, ubi requiescens a sede vitæ acci- lamum, ubi requiescens a sede vitæ acci- pit vitæ principium, quo moveri possit pit vitæ principium, quo moveri possit ad membra viva, et unitum eis vivificari, ad membra viva, et unitum eis vivificari, et vivere vita ipsorum. » Dominus igi- et vivere vita ipsorum. » Dominus igi- tur nobis in omnibus modis condescen- tur nobis in omnibus modis condescen- dens, et nutrimentum cibi spiritualis dens, et nutrimentum cibi spiritualis connaturaliter cibo naturali perficiens, connaturaliter cibo naturali perficiens, ut magis hunc cibum desideremus, po- ut magis hunc cibum desideremus, po- suit se in ipso in quo est vita sicut in suit se in ipso in quo est vita sicut in Patre a quo fluit omnis vita, ut nos intus Patre a quo fluit omnis vita, ut nos intus vivificet in seipso, qui est vitæ nostræ in vivificet in seipso, qui est vitæ nostræ in gratia et gloria principium. Joan. VI, 58: gratia et gloria principium. Joan. VI, 58: Sicut me misit vivens Pater, et ego vivo Sicut me misit vivens Pater, et ego vivo propter Patrem, et qui manducat me, propter Patrem, et qui manducat me, et ipse vivet propter me. Sic enim nobis et ipse vivet propter me. Sic enim nobis hoc alimentum vitæ influit vitam gratiæ, hoc alimentum vitæ influit vitam gratiæ, et beatis influit vitam gloriæ: quod si- et beatis influit vitam gloriæ: quod si- gnificatum est, Genes. 11, 9, quando gnificatum est, Genes. 11, 9, quando plantavit Deus lignum vitæ in medio pa- plantavit Deus lignum vitæ in medio pa- radisi. Quia Dominus Jesus Christus in radisi. Quia Dominus Jesus Christus in sacramento vivifico omnibus se exhibet sacramento vivifico omnibus se exhibet in medio Ecclesiæ, qui nutriti ab ipso in medio Ecclesiæ, qui nutriti ab ipso eamdem qua ipse vivit vitam ab eo per- eamdem qua ipse vivit vitam ab eo per- cipiunt. Cum enim, sicut dicitur in libro cipiunt. Cum enim, sicut dicitur in libro de Causis, vita sit actus continuus fluens de Causis, vita sit actus continuus fluens ab ente quieto, quod est fons vitæ, in ea ab ente quieto, quod est fons vitæ, in ea quæ sunt viva, patet quod hoc vitæ nu- quæ sunt viva, patet quod hoc vitæ nu-

buo buo

jta. jta.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5.

trimentum cibus est, in quo Pater fluit trimentum cibus est, in quo Pater fluit vitam in Filium: et Filius habens vitam vitam in Filium: et Filius habens vitam in semetipso, fluit vitam in sacramen- in semetipso, fluit vitam in sacramen- tum, sacramentum autem fluit vitam in tum, sacramentum autem fluit vitam in nos. Eccli. xv, 3: Cibavit illum Domi- nos. Eccli. xv, 3: Cibavit illum Domi- mus pane vitæ et intellectus. Dat enim mus pane vitæ et intellectus. Dat enim vitam intellectualem, quæ est pars vitæ vitam intellectualem, quæ est pars vitæ beatæ beatæ

omnis enim beata vita est secun- omnis enim beata vita est secun- dum vitam intellectualem. Unde, Joan. dum vitam intellectualem. Unde, Joan. vi, 52: Panis quem ego dabo, caro mea vi, 52: Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Quia ex illa hauritur est pro mundi vita. Quia ex illa hauritur vita indeficiens. vita indeficiens.

Sic ergo iste cibus nutrit ex principiis Sic ergo iste cibus nutrit ex principiis vitæ in vitam æternam et divinam. vitæ in vitam æternam et divinam.

Hic est cibus, qui non tantum nutrit Hic est cibus, qui non tantum nutrit colesti virtute, nec tantum cibi veritate, colesti virtute, nec tantum cibi veritate, nec cum his tantum principiis vitæ, sed nec cum his tantum principiis vitæ, sed confert immortalitatem, et immortalita- confert immortalitatem, et immortalita- tis radicem. Et hoc est quod dicitur, tis radicem. Et hoc est quod dicitur, Joan. vi, 55: Qui manducat meam car- Joan. vi, 55: Qui manducat meam car- nem, et bibit meum sanguinem, habet nem, et bibit meum sanguinem, habet vitam æternam et ego resuscitabo eum vitam æternam et ego resuscitabo eum in novissimo die. Et inde habet quod in novissimo die. Et inde habet quod viaticum iste cibus vocatur: quia est vita viaticum iste cibus vocatur: quia est vita viantium, hoc est, itinerantium per istud viantium, hoc est, itinerantium per istud mortale desertum usque ad immortali- mortale desertum usque ad immortali- tatis æternæ stabilimentum. Et in hoc tatis æternæ stabilimentum. Et in hoc dissimilitudinem habet iste cibus ad ci- dissimilitudinem habet iste cibus ad ci- bum corporalem, qui non nutrit nisi bum corporalem, qui non nutrit nisi mortaliter et corruptibiliter. I ad Corinth. mortaliter et corruptibiliter. I ad Corinth. VI, 13 Esca ventri, et venter escis: Deus VI, 13 Esca ventri, et venter escis: Deus autem et hunc et has destruet. Iste au- autem et hunc et has destruet. Iste au- tem cibus radix est immortalitatis, quia tem cibus radix est immortalitatis, quia is qui sumitur in ipso, principium est is qui sumitur in ipso, principium est vitæ perpetuæ. Unde, Joan. vi, 59: Non vitæ perpetuæ. Unde, Joan. vi, 59: Non sicut manducaverunt patres vestri manna sicut manducaverunt patres vestri manna in deserto, et mortui sunt. Qui mandu- in deserto, et mortui sunt. Qui mandu- cat hunc panem, vivet in æternum. Nec cat hunc panem, vivet in æternum. Nec in æternum nutriret, nisi immortalitatis in æternum nutriret, nisi immortalitatis radicem haberet, per quam immortalita- radicem haberet, per quam immortalita- tis vitam continue a fonte vitæ surgeret. tis vitam continue a fonte vitæ surgeret. ()see, xiv, 8: Vivent tritico, et germina- ()see, xiv, 8: Vivent tritico, et germina- bunt quasi vinea: memoriale ejus sicut bunt quasi vinea: memoriale ejus sicut vinum Libani. Quia ex hoc tritico su- vinum Libani. Quia ex hoc tritico su- gunt alimoniam immortalitatis, ut dicit gunt alimoniam immortalitatis, ut dicit Gregorius: et ideo germen immortalitatis Gregorius: et ideo germen immortalitatis surgit ex ipso, sicut ex vinea surgunt surgit ex ipso, sicut ex vinea surgunt

1 Cf. Psal. cx1, 7. 1 Cf. Psal. cx1, 7.

255 255

novi surculi ferentes fructum æternorum novi surculi ferentes fructum æternorum gaudiorum. Hoc signatum est, III Re- gaudiorum. Hoc signatum est, III Re- gum, xix, 8, ubi Elias ambulavit in for- gum, xix, 8, ubi Elias ambulavit in for- titudine cibi illius, scilicet Dei, per totum titudine cibi illius, scilicet Dei, per totum desertum, quod signat quod viaticum desertum, quod signat quod viaticum istud per totum desertum istius mortalis istud per totum desertum istius mortalis vitæ nos pascit usque ad firmamentum vitæ nos pascit usque ad firmamentum æternitatis et immortalitatis. Qualiter æternitatis et immortalitatis. Qualiter enim non conferret radicem immortalita- enim non conferret radicem immortalita- tis, quod habet virtutem nutrientem in tis, quod habet virtutem nutrientem in æternum? Defectus enim nutrimenti æternum? Defectus enim nutrimenti non est nisi ex defectu virtutis nutrientis non est nisi ex defectu virtutis nutrientis in cibo, vel defectu ejus qui nutritur. in cibo, vel defectu ejus qui nutritur. In nobis autem qui nutrimur, nulla est In nobis autem qui nutrimur, nulla est ad hæc virtus nisi habilitatis et præpara- ad hæc virtus nisi habilitatis et præpara- tionis et cum totum sit in cibo, oportet tionis et cum totum sit in cibo, oportet quod cibus in se habeat potentiam et ra- quod cibus in se habeat potentiam et ra- dicem immortalitatis. Hinc est, quod, dicem immortalitatis. Hinc est, quod, Proverb. xi, 30, dicitur: Fructus justi Proverb. xi, 30, dicitur: Fructus justi lignum vitæ. Hinc enim est fructus illius lignum vitæ. Hinc enim est fructus illius qui antonomastice justus est, Christus, qui antonomastice justus est, Christus, ut sic lignum per quod habetur fructus ut sic lignum per quod habetur fructus vitæ in æternum: sicut enim homo si vitæ in æternum: sicut enim homo si non peccasset, de ligno vitæ immortaliter non peccasset, de ligno vitæ immortaliter vixisset, ita Dominus ad restitutionem vixisset, ita Dominus ad restitutionem ejus quod perdidimus, fructum nobis de- ejus quod perdidimus, fructum nobis de- dit in sacramento, gustum scilicet vitæ dit in sacramento, gustum scilicet vitæ immortalis. Apocal. 11, 7: Vincenti dabo immortalis. Apocal. 11, 7: Vincenti dabo edere de ligno vitæ, quod est in paradiso edere de ligno vitæ, quod est in paradiso Dei mei. A radice enim ligni vitæ sugi- Dei mei. A radice enim ligni vitæ sugi- tur vita immortalis. Et hoc ibidem, y. tur vita immortalis. Et hoc ibidem, y. 17, vocatur manna absconditum, ubi 17, vocatur manna absconditum, ubi dicit: Vincenti dabo manna abscondi- dicit: Vincenti dabo manna abscondi- tum, et dabo illi calculum candidum, et tum, et dabo illi calculum candidum, et in calculo nomen novum scriptum, quod in calculo nomen novum scriptum, quod nemo scit, nisi qui accipit. Manna enim nemo scit, nisi qui accipit. Manna enim quod datur vincenti, est corpus Domini, quod datur vincenti, est corpus Domini, quod est absconditum, quia speciebus quod est absconditum, quia speciebus panis et vini velatum, ex quo trahitur panis et vini velatum, ex quo trahitur immortalis vitæ alimentum. Unde illi immortalis vitæ alimentum. Unde illi eidem dat calculum qui signat veri et im- eidem dat calculum qui signat veri et im- mortalis vitæ firmitatem et ut in perpe- mortalis vitæ firmitatem et ut in perpe- tuum maneat, dat ei hoc nomen novum tuum maneat, dat ei hoc nomen novum scriptum, quo Christus sicut sibi concor- scriptum, quo Christus sicut sibi concor- poralis adscribitur: quia in memoria poralis adscribitur: quia in memoria æterna erunt justi, ab auditione mala æterna erunt justi, ab auditione mala non timebunt 1. Et hoc nomen æternæ non timebunt 1. Et hoc nomen æternæ vitæ nemo novit nisi qui accipit: quia vitæ nemo novit nisi qui accipit: quia

: :

256 256

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tales deliciæ ignotæ sunt mundanis. tales deliciæ ignotæ sunt mundanis. Hoc signatum est, Deuter. xxix, 5 et Hoc signatum est, Deuter. xxix, 5 et seq., ubi de comedentibus manna, quod seq., ubi de comedentibus manna, quod corporis Christi est figura, dicitur: Ad- corporis Christi est figura, dicitur: Ad- duxit vos quadraginta annis per deser- duxit vos quadraginta annis per deser- tum non sunt attrita vestimenta vestra, tum non sunt attrita vestimenta vestra, nec calceamenta pedum vestrorum vetu- nec calceamenta pedum vestrorum vetu- state consumpta sunt. Panem non come- state consumpta sunt. Panem non come- distis, vinum et siceram non bibistis, ut distis, vinum et siceram non bibistis, ut sciretis quia ego sum Dominus Deus ve- sciretis quia ego sum Dominus Deus ve- ster. Et venistis ad hunc locum, etc. Ac ster. Et venistis ad hunc locum, etc. Ac si dicat Per desertum hujus mortalis si dicat Per desertum hujus mortalis vitæ quadraginta, qui est numerus pœni- vitæ quadraginta, qui est numerus pœni- tentiæ, adducit nos Dominus ad immor- tentiæ, adducit nos Dominus ad immor- talitem perpetuæ vitæ, ita quod vesti- talitem perpetuæ vitæ, ita quod vesti- menta virtutum conversatione non attrita menta virtutum conversatione non attrita aliqua peccati vetustate, et calceamenta aliqua peccati vetustate, et calceamenta quæ sunt duorum pedum animæ muni- quæ sunt duorum pedum animæ muni- menta, quia veritas munit intellectum, et menta, quia veritas munit intellectum, et charitas munit affectum, non sunt aliqua charitas munit affectum, non sunt aliqua vetustate vanitatis vel frigiditatis cordis vetustate vanitatis vel frigiditatis cordis consumpta. Et hoc ideo, quia panem consumpta. Et hoc ideo, quia panem mundanæ refectionis non comedistis, nec mundanæ refectionis non comedistis, nec vinum et siceram inebriantia in quibus vinum et siceram inebriantia in quibus est luxuria, bibistis: et tamen Dominus est luxuria, bibistis: et tamen Dominus suæ immortalitatis alimonia, adduxit nos suæ immortalitatis alimonia, adduxit nos per sui cibi viaticum ad hunc solidum per sui cibi viaticum ad hunc solidum locum, qui non moveri potest, æternæ locum, qui non moveri potest, æternæ immortalitatis. Nehemiæ seu II Esdræ, immortalitatis. Nehemiæ seu II Esdræ, IX, 20 et 21: Manna tuum non prohi- IX, 20 et 21: Manna tuum non prohi- buisti ab ore eorum, et aquam buisti ab ore eorum, et aquam dedisti eis dedisti eis in siti. Quadraginta annis pavisti eos in in siti. Quadraginta annis pavisti eos in deserto, nihilque eis defuit: vestimenta deserto, nihilque eis defuit: vestimenta eorum non inveteraverunt, et pedes eo- eorum non inveteraverunt, et pedes eo- rum non sunt attriti. Et patet expositio rum non sunt attriti. Et patet expositio hujus auctoritatis per præcedentem, nisi hujus auctoritatis per præcedentem, nisi quod aquam vocat sanguinem, non prop- quod aquam vocat sanguinem, non prop- ter hoc quod ex aqua conficiatur sanguis ter hoc quod ex aqua conficiatur sanguis immortalitatis alimoniæ, sed propter hoc immortalitatis alimoniæ, sed propter hoc quia refrigerium præstat ab æstu concu- quia refrigerium præstat ab æstu concu- piscentiæ. Unde etiam aliquando mel di- piscentiæ. Unde etiam aliquando mel di- citur, sicut ibi: Et de petra melle satu- citur, sicut ibi: Et de petra melle satu- ravit eos. Quia, sicut dicit Apostolus, ravit eos. Quia, sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 3 et 4: Patres nostri om- I ad Corinth. x, 3 et 4: Patres nostri om- nes eamdem escam spiritalem manduca- nes eamdem escam spiritalem manduca- verunt et omnes eumdem potum spiri- verunt et omnes eumdem potum spiri- talem biberunt (bibebant autem de spiri- talem biberunt (bibebant autem de spiri-

1 Psal. Lxxx, 17. 1 Psal. Lxxx, 17.

tali, consequente eos, petra: petra autem tali, consequente eos, petra: petra autem erat Christus). Et sic introducti sunt in erat Christus). Et sic introducti sunt in terràm promissionis, possessionis et quie terràm promissionis, possessionis et quie tis æternæ, ubi, sicut dicitur, Apocal. tis æternæ, ubi, sicut dicitur, Apocal. XXI, 4: Mors ultra non erit, neque luctus, XXI, 4: Mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra. neque clamor, neque dolor erit ultra.

Sic igitur iste cibus cibat coelesti vir- Sic igitur iste cibus cibat coelesti vir- tute, cibat cibi purissima veritate, cibat tute, cibat cibi purissima veritate, cibat principiis divinæ vitæ, cibat radice im- principiis divinæ vitæ, cibat radice im- mortalitatis æternæ vitæ. mortalitatis æternæ vitæ.

Cibat etiam virtute excellenti cibatum Cibat etiam virtute excellenti cibatum vincente. vincente.

Nute Nute

cente cente

COLINE COLINE

Et hoc etiam habet proprium, et non tule Et hoc etiam habet proprium, et non tule communicat hanc cibandi proprietatem tritur communicat hanc cibandi proprietatem tritur cum cibo naturali et corporali. Unde di- t cum cibo naturali et corporali. Unde di- t ctum est Augustino, sicut ipse dicit in li- ctum est Augustino, sicut ipse dicit in li- bro X Confessionum : « Cresce, et man- bro X Confessionum : « Cresce, et man- ducabis me nec tu me mutabis in te ducabis me nec tu me mutabis in te sicut cibum carnis tuæ, sed tu mutaberis sicut cibum carnis tuæ, sed tu mutaberis in me. » Jerem. xv, 19: Ipsi converten- in me. » Jerem. xv, 19: Ipsi converten- tur ad te, et tu non converteris ad eos. tur ad te, et tu non converteris ad eos. Hoc autem ideo, quia cibus carnis a cor- Hoc autem ideo, quia cibus carnis a cor- pore nostro cibandi accipit potestatem, pore nostro cibandi accipit potestatem, sicut ab anima cibativa sive nutritiva, sicut ab anima cibativa sive nutritiva, quæ ipsum alterat et convertit ad corpo- quæ ipsum alterat et convertit ad corpo- ris cibati similitudinem. Et quia corpus ris cibati similitudinem. Et quia corpus cibatum et corruptibile est et dissolubile, cibatum et corruptibile est et dissolubile, ideo cibus in ipso corpore corrumpitur ideo cibus in ipso corpore corrumpitur et dissolvitur, et utrumque, scilicet cibus et dissolvitur, et utrumque, scilicet cibus et corpus, in putredinem rediguntur. et corpus, in putredinem rediguntur. Hoc autem corpus divinum si ad nos Hoc autem corpus divinum si ad nos mutaretur, nihil nobis prodesset, sed no- mutaretur, nihil nobis prodesset, sed no- biscum periret. Quoniam autem virtus biscum periret. Quoniam autem virtus ejus vincit nostram infirmitatem, et nos ejus vincit nostram infirmitatem, et nos ad se commutat, oportet quod nostra in- ad se commutat, oportet quod nostra in- firmitas in suam transeat divinam vir- firmitas in suam transeat divinam vir- tutem et sic firmamur, et perire non tutem et sic firmamur, et perire non possumus ab ipso in esse firmati in æter- possumus ab ipso in esse firmati in æter- num. Sic intelligitur quod dicitur, Joan. num. Sic intelligitur quod dicitur, Joan. x11, 32 Omnia traham ad meipsum. x11, 32 Omnia traham ad meipsum. Sicut enim in unam personam acce- Sicut enim in unam personam acce- pit humanam naturam, non consumens pit humanam naturam, non consumens eam in seipso, sed in unitatem personæ eam in seipso, sed in unitatem personæ traxit, ut in ipso esse divinum participa- traxit, ut in ipso esse divinum participa- ret: sic convertit nos ad se, non consu- ret: sic convertit nos ad se, non consu- mendo, sed ut esse suum divinum in sui mendo, sed ut esse suum divinum in sui

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 5.

sumptione participemus. Sic tædium sui sumptione participemus. Sic tædium sui ipsius habens sponsa, Cantic. 1, 3, et de- ipsius habens sponsa, Cantic. 1, 3, et de- siderans intrare in participationem sponsi, siderans intrare in participationem sponsi, in desiderio animæ clamat et dicit: Trahe in desiderio animæ clamat et dicit: Trahe me post te, ut in esse tuo et virtute felici- me post te, ut in esse tuo et virtute felici- ter sim, quæ mihi displiceo in meipsa. ter sim, quæ mihi displiceo in meipsa. Sic orat Jeremias, Thren. v, 21, dicens: Sic orat Jeremias, Thren. v, 21, dicens: Converte nos, Domine, ad te, et conver- Converte nos, Domine, ad te, et conver- temur: innova dies nostros, sicut a prin- temur: innova dies nostros, sicut a prin- cipio. In principio enim creationis non in cipio. In principio enim creationis non in nobis, sed ad te tracti sumus, et tunc nobis, sed ad te tracti sumus, et tunc conversi fuimus in te tamquam tibi in- conversi fuimus in te tamquam tibi in- corporati. Modo autem mali sumus et corporati. Modo autem mali sumus et perversi in nobis ipsis: et ideo virtute perversi in nobis ipsis: et ideo virtute tua propria nos ad te, et a nobis conver- tua propria nos ad te, et a nobis conver- te et sic incorporatis nobis tibi, innova- te et sic incorporatis nobis tibi, innova- bis dies nostros sicut a principio. Sic bis dies nostros sicut a principio. Sic Ecclesia dicitur esse corpus Christi, sicut Ecclesia dicitur esse corpus Christi, sicut dicitur, I ad Corinth. XII, 27: Vos estis dicitur, I ad Corinth. XII, 27: Vos estis corpus Christi, et membra de membro. corpus Christi, et membra de membro. Hæc spiritualia membra Christi de mem- Hæc spiritualia membra Christi de mem- bro capite, quod nobis influit hanc vir- bro capite, quod nobis influit hanc vir- tutem, quæ nos in ipsum convertit, ut tutem, quæ nos in ipsum convertit, ut membra ejus et corpus efficiamur. Hoc membra ejus et corpus efficiamur. Hoc expresse dicitur, ad Ephes. IV, 15 et 16: expresse dicitur, ad Ephes. IV, 15 et 16: Veritatem facientes in charitate, cresca- Veritatem facientes in charitate, cresca- mus in illo per omnia, qui est caput mus in illo per omnia, qui est caput Christus ex quo totum corpus compa- Christus ex quo totum corpus compa- ctum, et connexum per omnem juncturam ctum, et connexum per omnem juncturam subministrationis, secundum operatio- subministrationis, secundum operatio- nem in mensuram uniuscujusque mem- nem in mensuram uniuscujusque mem- bri, augmentum corporis facit in ædifi- bri, augmentum corporis facit in ædifi- cationem sui in charitate. Non enim ra- cationem sui in charitate. Non enim ra- tio potest assignari quare Ecclesia dicatur tio potest assignari quare Ecclesia dicatur et sit corpus Christi, nisi hoc modo quo et sit corpus Christi, nisi hoc modo quo dictum est, dando illi corpus suum, et dictum est, dando illi corpus suum, et convertit eam ad se, ut corpus ejus effi- convertit eam ad se, ut corpus ejus effi- ciatur, et singuli sint membra ejus. Con- ciatur, et singuli sint membra ejus. Con- stat enim, quod Ecclesia mystice vel me- stat enim, quod Ecclesia mystice vel me- taphorice corpus Christi dicitur. Omnis taphorice corpus Christi dicitur. Omnis autem translatio mystica habet fieri per autem translatio mystica habet fieri per appropriationem ad aliud. Quod vero appropriationem ad aliud. Quod vero codem nomine dicitur et eadem ratione. codem nomine dicitur et eadem ratione. IIæc autem non est nisi communio cor- IIæc autem non est nisi communio cor- poris et sanguinis Christi naturalis et poris et sanguinis Christi naturalis et veri, quod cum influit Ecclesiæ, totam veri, quod cum influit Ecclesiæ, totam Ecclesiam ad se convertit, et a sui natura Ecclesiam ad se convertit, et a sui natura non avertitur, et sibi eam sic assimilando non avertitur, et sibi eam sic assimilando in spiritu vitæ et calore veritatis vivifico, in spiritu vitæ et calore veritatis vivifico,

XXXVIII XXXVIII

257 257

et operatione virtutum, tamquam quadam et operatione virtutum, tamquam quadam operatione membrorum Ecclesiam facit operatione membrorum Ecclesiam facit esse corpus suum spirituale et mysticum. esse corpus suum spirituale et mysticum. Et hoc est quod dicitur, ad Ephes. IV, Et hoc est quod dicitur, ad Ephes. IV, 11 et seq,, quod scilicet diversas gratias 11 et seq,, quod scilicet diversas gratias dando, in diversis officiis constituit, sic- dando, in diversis officiis constituit, sic- ut in corpore in diversis officiis et ope- ut in corpore in diversis officiis et ope- rationibus constituuntur membra. Et rationibus constituuntur membra. Et hæc sunt verba Apostoli : Ipse dedit hæc sunt verba Apostoli : Ipse dedit quosdam quidem Apostolos, quosdam quosdam quidem Apostolos, quosdam autem Prophetas, alios vero Evange- autem Prophetas, alios vero Evange- listas, alios autem pastores, et docto- listas, alios autem pastores, et docto- res ad consummationem sanctorum in res ad consummationem sanctorum in opus ministerii, in ædificationem cor- opus ministerii, in ædificationem cor- poris Christi, donec occurramus omnes poris Christi, donec occurramus omnes in unitatem fidei, et agnitionis Filii in unitatem fidei, et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram Dei, in virum perfectum, in mensuram ætatis plenitudinis Christi. Sic Christus ætatis plenitudinis Christi. Sic Christus dicit ad Ecclesiam, Genes. 11, 23, sub dicit ad Ecclesiam, Genes. 11, 23, sub figura Adam et Hevæ loquens: Hoc nunc figura Adam et Hevæ loquens: Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea. os ex ossibus meis, et caro de carne mea. Quia et fortiora et firmiora membra apud Quia et fortiora et firmiora membra apud ipsum sic mutantur. Sic translatis ad se ipsum sic mutantur. Sic translatis ad se fratribus de terra Chanaam, loquitur ma- fratribus de terra Chanaam, loquitur ma- gnus ille Joseph in membris per conti- gnus ille Joseph in membris per conti- nuum augmentum accrescens, Genes. L, nuum augmentum accrescens, Genes. L, 21: Nolite timere, ego pascam vos et 21: Nolite timere, ego pascam vos et parvulos vestros, quos non pavit quando parvulos vestros, quos non pavit quando ad ipsum non fuerunt translati. Hoc est ad ipsum non fuerunt translati. Hoc est significatum, II Regum, v, 1 et 2, ubi sub significatum, II Regum, v, 1 et 2, ubi sub typo filiorum Israel ad David Ecclesia typo filiorum Israel ad David Ecclesia loquitur, scilicet ad Christum: Ecce nos loquitur, scilicet ad Christum: Ecce nos os tuum et caro tua sumus. Sed et heri os tuum et caro tua sumus. Sed et heri et nudiusterius, cum esset Saul rex super et nudiusterius, cum esset Saul rex super nos, tu eras educens et reducens Israel: nos, tu eras educens et reducens Israel: dixit autem Dominus ad te Tu pasces dixit autem Dominus ad te Tu pasces populum meum, etc. Quia quod modo populum meum, etc. Quia quod modo facit Christus in Ecclesia, heri fecit in lege facit Christus in Ecclesia, heri fecit in lege Moysi, cujus regnum per Saul figuratur: Moysi, cujus regnum per Saul figuratur: et nudiustertius fecit in lege naturali. et nudiustertius fecit in lege naturali. Per fidem autem tunc fecit, quod modo Per fidem autem tunc fecit, quod modo facit in sacramento et in ipsa veritate facit in sacramento et in ipsa veritate præsentiæ corporis Christi. præsentiæ corporis Christi.

Iste igitur nobilissimus modus pasturæ Iste igitur nobilissimus modus pasturæ est, quo sua indeficiente virtute hoc sa- est, quo sua indeficiente virtute hoc sa- cramentum nos convertit in corpus Chri- cramentum nos convertit in corpus Chri- sti, ut simus os ex ossibus, et caro ex car- sti, ut simus os ex ossibus, et caro ex car- ne, et membra de membro ejus, et ex om_ ne, et membra de membro ejus, et ex om_ nibus nobis corpus Christi connectatur. nibus nobis corpus Christi connectatur.

17 17

versali vir- versali vir-

258 258

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

6. Pascit etiam hic cibus universali vir- 6. Pascit etiam hic cibus universali vir- Pascit uni- tute, et corpus nutriens et animam in Pascit uni- tute, et corpus nutriens et animam in tute. quo etiam excedit cibi corporalis virtu- tute. quo etiam excedit cibi corporalis virtu- tem, quod tantum deperdita in corpore tem, quod tantum deperdita in corpore restaurat. Unde beatus Gregorius in restaurat. Unde beatus Gregorius in quadam Collecta quæ post communio- quadam Collecta quæ post communio- nem dicitur, orat dicens : « Præsta, quæ- nem dicitur, orat dicens : « Præsta, quæ- sumus, omnipotens Deus, ut quod in sa- sumus, omnipotens Deus, ut quod in sa- cramento percepimus, ad nostrarum cramento percepimus, ad nostrarum vegetationem transeat animarum. » Et vegetationem transeat animarum. » Et beatus Ambrosius dicit, quod sicut homo beatus Ambrosius dicit, quod sicut homo ex duobus componitur, corpore scilicet ex duobus componitur, corpore scilicet et anima, sic etiam Christus cibum cor- et anima, sic etiam Christus cibum cor- poris sui ex duobus composuit, visibili poris sui ex duobus composuit, visibili scilicet sacramento, et invisibili corpore scilicet sacramento, et invisibili corpore suo pleno gratia, ut uterque homo, sci- suo pleno gratia, ut uterque homo, sci- licet interior et exterior, in corpore licet interior et exterior, in corpore Christi inveniat refectionem. Et hoc est Christi inveniat refectionem. Et hoc est quod dicitur, Joan. x, 9: Ingredietur, et quod dicitur, Joan. x, 9: Ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. Foris egredietur, et pascua inveniet. Foris enim inveniet ad sensum in manduca- enim inveniet ad sensum in manduca- tione sacramentali: intus autem invenit tione sacramentali: intus autem invenit in manducatione spirituali, ita ut nihil in manducatione spirituali, ita ut nihil nobis desit in hoc sacramento. Et hoc est nobis desit in hoc sacramento. Et hoc est quod dicitur in Psalmo XXII, 1 et 2 : quod dicitur in Psalmo XXII, 1 et 2 : Dominus regit me, et nihil mihi deerit : Dominus regit me, et nihil mihi deerit : in loco pascuæ ibi me collocavit. In hoc in loco pascuæ ibi me collocavit. In hoc enim cibo utramque perficit sumptionem: enim cibo utramque perficit sumptionem: et nihil potest deesse. Unde sequitur, et nihil potest deesse. Unde sequitur, . 3 Super aquam refectionis educavit . 3 Super aquam refectionis educavit me, animam meam convertit. Quia in re- me, animam meam convertit. Quia in re- frigerio sanguinis sui intus reficit, et ani- frigerio sanguinis sui intus reficit, et ani- mam spirituali manducatione ad se con- mam spirituali manducatione ad se con- vertit et ideo iterum dicit, y. 5: Pa- vertit et ideo iterum dicit, y. 5: Pa- rasti in conspectu meo mensam, adversus rasti in conspectu meo mensam, adversus eos qui tribulant me. Tantam enim pa- eos qui tribulant me. Tantam enim pa- sturam confert mensa illa, quod tribu- sturam confert mensa illa, quod tribu- lantes, scilicet mundus, caro, dæmonia, lantes, scilicet mundus, caro, dæmonia, Lihil possunt adversus nos statim enim Lihil possunt adversus nos statim enim ut hujus sacramenti in nobis sentiunt ut hujus sacramenti in nobis sentiunt spiritum et odorem et virtutem, confusi spiritum et odorem et virtutem, confusi abscedunt a nobis inimici, et omnis po- abscedunt a nobis inimici, et omnis po- testas inimicorum. Quia, sicut dicit testas inimicorum. Quia, sicut dicit Chrysostomus : « Ut leones ignem spi- Chrysostomus : « Ut leones ignem spi- rantes, ita a mensa secedimus. » Cui rantes, ita a mensa secedimus. » Cui aliquid simile est in naturalibus. Narrat aliquid simile est in naturalibus. Narrat

1 Vide Lib. VIII de Animalibus, tract. II, 1 Vide Lib. VIII de Animalibus, tract. II, cap. 2, et lib. I. Metaphysicæ, tract. 1, cap. cap. 2, et lib. I. Metaphysicæ, tract. 1, cap.

6 6

enim Avicenna in suo libro de Anima- enim Avicenna in suo libro de Anima- libus, quod cum avis parva confligere libus, quod cum avis parva confligere vult cum serpente, ne venenum noceat vult cum serpente, ne venenum noceat aviculæ, accipit per cibum lactucam aviculæ, accipit per cibum lactucam agrestem. Et in succo lactucæ agrestis agrestem. Et in succo lactucæ agrestis præcipitur sumi sacrificium agni pascha- præcipitur sumi sacrificium agni pascha- lis, sicut patet, Exod. x11, 8: quia lis, sicut patet, Exod. x11, 8: quia cum in memoriam passionis Dominicæ cum in memoriam passionis Dominicæ sumimus corpus Christi, flagrans de ore sumimus corpus Christi, flagrans de ore nostro virtus sacramenti fugat et ab nostro virtus sacramenti fugat et ab anima et a corpore omne venenum ini- anima et a corpore omne venenum ini- mici et est utriusque hominis ex sua mici et est utriusque hominis ex sua generali virtute refectio propter deita- generali virtute refectio propter deita- tem quæ tam animæ quam corpori in tem quæ tam animæ quam corpori in Christo est unita. Christo est unita.

Et hoc est quod dicitur, Isa. xxx, 23: Et hoc est quod dicitur, Isa. xxx, 23: Panis frugum terræ erit uberrimus et Panis frugum terræ erit uberrimus et pinguis. Terra enim plena benedictio- pinguis. Terra enim plena benedictio- nibus omnium gratiarum est terrenum nibus omnium gratiarum est terrenum corpus Christi, quod traxit de Virgine. corpus Christi, quod traxit de Virgine. Hic panis crevit et factus est de fruge Hic panis crevit et factus est de fruge Trinitatis in utero Virginis. Et est uber- Trinitatis in utero Virginis. Et est uber- rimus: quia corporis et animæ est plena rimus: quia corporis et animæ est plena in eo refectio. Est autem pinguis omnis in eo refectio. Est autem pinguis omnis dulcedinis devotione: quia deitatis dul- dulcedinis devotione: quia deitatis dul- cedo et pinguedo saginat utrumque. Et cedo et pinguedo saginat utrumque. Et ideo omnis fidelis plenam, dulcem, et ideo omnis fidelis plenam, dulcem, et pinguem in hoc cibo invenit refectionem. pinguem in hoc cibo invenit refectionem. Et hoc est quod dicitur, Joan. vi, 64: Et hoc est quod dicitur, Joan. vi, 64: Spiritus est qui vivificat, caro non prod- Spiritus est qui vivificat, caro non prod- est quidquam. Verba quæ ego locutus est quidquam. Verba quæ ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt. Hæc sum vobis, spiritus et vita sunt. Hæc enim dixit Dominus discipulis, quando enim dixit Dominus discipulis, quando carnalem istum cibum intellexerunt, et carnalem istum cibum intellexerunt, et non esse cibum spiritualem, qui spiritum non esse cibum spiritualem, qui spiritum spirituali manducatione reficeret, et sen- spirituali manducatione reficeret, et sen- sum reficeret manducatione sacramen- sum reficeret manducatione sacramen- tali. Et ideo Dominus mittit eos ad vir- tali. Et ideo Dominus mittit eos ad vir- tutem universalem, quæ reficit et sensum tutem universalem, quæ reficit et sensum ex plenitudine charismatum spiritus, quæ ex plenitudine charismatum spiritus, quæ habet in seipso. habet in seipso.

Sic igitur iste cibus reficit tribus quæ Sic igitur iste cibus reficit tribus quæ communia habet cum cibo materiali, et communia habet cum cibo materiali, et tribus quæ habet cum spirituali, secun- tribus quæ habet cum spirituali, secun- dum quod differt a cibo materiali. Re- dum quod differt a cibo materiali. Re- ficit enim ex coelesti virtute, et ex sub- ficit enim ex coelesti virtute, et ex sub-

in fine. Cf. tomum XI hujusce novæ editionis in fine. Cf. tomum XI hujusce novæ editionis nostræ, nostræ,

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 6. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 6.

stantiæ suæ puritate, et ex principiis quæ stantiæ suæ puritate, et ex principiis quæ in ipso sunt vitæ, et hæc habet commu- in ipso sunt vitæ, et hæc habet commu- nia cum cibo naturali. Reficit iterum ex nia cum cibo naturali. Reficit iterum ex hoc quod est radix immortalitatis, et ex hoc quod est radix immortalitatis, et ex hoc quod est vincentis, et alia ad se con- hoc quod est vincentis, et alia ad se con-

259 259

vertentis virtutis, et ex hoc quod est vertentis virtutis, et ex hoc quod est cibus generalis animæ et corporis. Et cibus generalis animæ et corporis. Et hæc tria habet specialiter in quantum est hæc tria habet specialiter in quantum est cibus singularis ab aliis quidem cibis dis- cibus singularis ab aliis quidem cibis dis- cretus, etc. cretus, etc.

CAPUT VI. CAPUT VI.

De cibi hujus ad cibatum congruitate ex similitudine. De cibi hujus ad cibatum congruitate ex similitudine.

ngruitas ngruitas

Nunc restat dicere secundum ordinem Nunc restat dicere secundum ordinem superius digestæ divisionis, quæ sit cibi superius digestæ divisionis, quæ sit cibi hujus ad cibatum congruitas ex simili- hujus ad cibatum congruitas ex simili- tudine. Dicunt enim Philosophi, quod tudine. Dicunt enim Philosophi, quod nihil nutrit nisi simile: et ideo cum nihil nutrit nisi simile: et ideo cum cibus iste maxime nutriat, oportet quod cibus iste maxime nutriat, oportet quod maxime sit similis: quia si etiam dissi- maxime sit similis: quia si etiam dissi- milis est a proprio principio cibus, tamen milis est a proprio principio cibus, tamen antequam nutriat corpus, per digestio- antequam nutriat corpus, per digestio- nem oportet quod efficiatur similis. Hæc nem oportet quod efficiatur similis. Hæc autem digestio in cibo fit in eo quod autem digestio in cibo fit in eo quod convertitur ad alterum : et ideo quia convertitur ad alterum : et ideo quia cibus materialis convertitur ad corpus ci- cibus materialis convertitur ad corpus ci- batum, oportet quod digestio fiat in cibo batum, oportet quod digestio fiat in cibo et potu. I Regum, 1, 14: Digere paulis- et potu. I Regum, 1, 14: Digere paulis- per vinum quo mades. In cibo isto spiri- per vinum quo mades. In cibo isto spiri- tuali, quia non convertitur ad nos, sed tuali, quia non convertitur ad nos, sed nos convertimur ad ipsum, oportet quod nos convertimur ad ipsum, oportet quod digestio fiat in nobis ad illius cibi salu- digestio fiat in nobis ad illius cibi salu- taris similitudinem et tunc in quinque taris similitudinem et tunc in quinque consistit congruitas cibi ad cibatum, ex consistit congruitas cibi ad cibatum, ex similitudine scilicet in nostri ad cibum similitudine scilicet in nostri ad cibum digestione, in imaginis similitudine, in digestione, in imaginis similitudine, in naturæ conformitate, et conversationis naturæ conformitate, et conversationis pulchritudine, et in nostræ miseriæ se- pulchritudine, et in nostræ miseriæ se- cundum pœnas indetractabiles suscep- cundum pœnas indetractabiles suscep-

tione. tione.

Per digestionem autem nostri ad ci- Per digestionem autem nostri ad ci- osis bum fit similitudo compunctione peccati osis bum fit similitudo compunctione peccati

in elmi- in elmi-

1 Cf. Exod. x11, 8. 1 Cf. Exod. x11, 8.

cibum ex cibum ex

et devotione ferventis desiderii. De com- litudine et devotione ferventis desiderii. De com- litudine punctione quidem peccati dicitur, I ad nostri ad punctione quidem peccati dicitur, I ad nostri ad Corinth. x1, 28 et 29: Probet autem digestione. Corinth. x1, 28 et 29: Probet autem digestione. seipsum homo: et sic de pane illo edat seipsum homo: et sic de pane illo edat et de calice bibat: qui enim manducat et de calice bibat: qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducal et bibit indigne, judicium sibi manducal et bibit, non dijudicans corpus Domini. et bibit, non dijudicans corpus Domini.

Probet autem seipsum homo, quando Probet autem seipsum homo, quando probando judicat quod facit, et de factis probando judicat quod facit, et de factis et perpetratis peccatis compungitur, ut et perpetratis peccatis compungitur, ut per poenitentiam munditiæ cibi assi- per poenitentiam munditiæ cibi assi- miletur et sic dijudicat corpus Do- miletur et sic dijudicat corpus Do- mini, quando ipsius cibi munditiæ assi- mini, quando ipsius cibi munditiæ assi- milatur, sic per quamdam spiritualem milatur, sic per quamdam spiritualem digestionem calore compunctionis præ- digestionem calore compunctionis præ- paratus. Hoc significatur per lactucas paratus. Hoc significatur per lactucas agrestes amaras, in quibus carnes agni agrestes amaras, in quibus carnes agni comedi præcipiuntur. Hinc est quod comedi præcipiuntur. Hinc est quod etiam, Genes. xxvi, 14, hoedi a Rebecca etiam, Genes. xxvi, 14, hoedi a Rebecca cocti et præparati ad delectationem, pa- cocti et præparati ad delectationem, pa- triarchæ oblati sunt, per quos filius be- triarchæ oblati sunt, per quos filius be- nedictionem patris meruit accipere. nedictionem patris meruit accipere. Hoedi peccatores significant, qui igne Hoedi peccatores significant, qui igne compunctionis decocti et sapore satisfa- compunctionis decocti et sapore satisfa- ctionis conditi, oblati summo Patri, im- ctionis conditi, oblati summo Patri, im- petrant benedictionem in venia et gratia petrant benedictionem in venia et gratia sacramenti ad plenitudinem omnis boni. sacramenti ad plenitudinem omnis boni. Hoc est quod dicitur, Isa. XLV, 4: Assi- Hoc est quod dicitur, Isa. XLV, 4: Assi- milavi te, et non cognovisti me. Primo milavi te, et non cognovisti me. Primo

260 260

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

enim non cognoscimus Dominum cogni- enim non cognoscimus Dominum cogni- tione approbationis et beneplaciti: sed tione approbationis et beneplaciti: sed tunc quasi digerendo nos sibi assimilat, tunc quasi digerendo nos sibi assimilat, ut cibo ejus digni simus, et ut nobis pro- ut cibo ejus digni simus, et ut nobis pro- ficiat, quando compunctione et satisfa- ficiat, quando compunctione et satisfa- ctione ad se nos transmutat. Psal. CI, 27: ctione ad se nos transmutat. Psal. CI, 27: Mutabis eos, et mutabuntur: tu autem Mutabis eos, et mutabuntur: tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. idem ipse es, et anni tui non deficient. De assimilatione autem devotionis intel- De assimilatione autem devotionis intel- ligitur id quod dicit Psalmista, Psal. ligitur id quod dicit Psalmista, Psal. XXXVIII, 4 Concaluit cor meum intra XXXVIII, 4 Concaluit cor meum intra meet in meditatione mea exardescet meet in meditatione mea exardescet ignis. Quando enim cogitamus charita- ignis. Quando enim cogitamus charita- tem Christi in hoc quod pro nobis se in tem Christi in hoc quod pro nobis se in sacrificium obtulit, cogitamus mansuetu- sacrificium obtulit, cogitamus mansuetu- dinem patientis, et advertimus devotio- dinem patientis, et advertimus devotio- nem se pro nobis offerentis, largitatem nem se pro nobis offerentis, largitatem se pro nobis exhibentis, benignitatem se pro nobis exhibentis, benignitatem nos ad mensam hanc rapientis, dulcescit nos ad mensam hanc rapientis, dulcescit cor nostrum ad cibum hunc, et in tota cor nostrum ad cibum hunc, et in tota cordis devotione accenditur, et fervet in cordis devotione accenditur, et fervet in amore, et sic ad similitudinem istius cibi amore, et sic ad similitudinem istius cibi digeritur per ignem qui exardescit in digeritur per ignem qui exardescit in meditatione. Et ideo dicit, Eccli. XXXI, meditatione. Et ideo dicit, Eccli. XXXI, 12 12

Supra mensam magnam sedisti, Supra mensam magnam sedisti, non aperias super illam faucem tuam non aperias super illam faucem tuam prior. Hoc est dicere: Mensa magna prior. Hoc est dicere: Mensa magna Dei in sacramento tibi præponitur, vide Dei in sacramento tibi præponitur, vide quod et qualiter et quantum tibi præpo- quod et qualiter et quantum tibi præpo- natur quia talia in munditia cordis et natur quia talia in munditia cordis et devotionis, et hoc ipsum in natura puri- devotionis, et hoc ipsum in natura puri- tatis, et tantum in affectu charitatis te tatis, et tantum in affectu charitatis te præparare oportet, si vis quod cibus ille præparare oportet, si vis quod cibus ille tibi congruat. Aliter similitudinem nul- tibi congruat. Aliter similitudinem nul- lam habentibus ad cibum digestione et lam habentibus ad cibum digestione et devotione dicitur: Fiat mensa corum devotione dicitur: Fiat mensa corum coram ipsis in laqueum, et in retributio- coram ipsis in laqueum, et in retributio- nem, et in scandalum'. Talis enim sumit nem, et in scandalum'. Talis enim sumit in corpore Domini quod Judas accepit, in corpore Domini quod Judas accepit, hoc est, suspensionis laqueum, in quo hoc est, suspensionis laqueum, in quo per peccatum a diabolo strangulatur, et per peccatum a diabolo strangulatur, et retribuitur ei pœna damnationis pro pec- retribuitur ei pœna damnationis pro pec- cato temeritatis, et scandalum casus, cato temeritatis, et scandalum casus, quia impingit in lapidem offensionis, quia impingit in lapidem offensionis, sicut dicitur, Isa. vIII, 14. Et hoc est sicut dicitur, Isa. vIII, 14. Et hoc est quod dicit Apostolus, I ad Corinth. xi, quod dicit Apostolus, I ad Corinth. xi, 29 Qui manducat et bibit indigne, 29 Qui manducat et bibit indigne,

1 Psal. LXVIII, 23; ad Roman. XI, 9. 1 Psal. LXVIII, 23; ad Roman. XI, 9.

reus erit corporis et sanguinis Domini. reus erit corporis et sanguinis Domini. Quia sicut Judas tradidit eum membris Quia sicut Judas tradidit eum membris diaboli, ita iste quantum in ipso est, diaboli, ita iste quantum in ipso est, tradidit corpus Dominicum in vas diaboli, tradidit corpus Dominicum in vas diaboli, quod est corpus suum. Joan. xi, 27: quod est corpus suum. Joan. xi, 27: Post buccellam, introivit in eum Satanas. Post buccellam, introivit in eum Satanas.

Digerendi ergo sumus et præparandi Digerendi ergo sumus et præparandi ad similitudinem cibi compunctione et ad similitudinem cibi compunctione et devotione, tamquam per duos ignes de- devotione, tamquam per duos ignes de- cocti. Exod. XII, 9: Non comedetis ex co cocti. Exod. XII, 9: Non comedetis ex co crudum quid, nec coctum aqua, sed tan- crudum quid, nec coctum aqua, sed tan- tum assum igni. Merito indignatur Do- tum assum igni. Merito indignatur Do- minus filiis Heli 2, qui voluerunt offerre minus filiis Heli 2, qui voluerunt offerre carnem crudam indigestam in sacrificio carnem crudam indigestam in sacrificio Domini: quia crudum et indigestum cor Domini: quia crudum et indigestum cor non habet potestatem hunc cibum com- non habet potestatem hunc cibum com- edendi. Sed faciendum est sicut ibi- edendi. Sed faciendum est sicut ibi- dem, 1 Regum, II, 16, dicunt devoti : dem, 1 Regum, II, 16, dicunt devoti : Incendatur primum juxta morem hodie Incendatur primum juxta morem hodie adeps, et tolle tibi quantumcumque de- adeps, et tolle tibi quantumcumque de- siderat anima tua. Adipem vero incendi siderat anima tua. Adipem vero incendi est pinguedinem bonitatis et benignitatis est pinguedinem bonitatis et benignitatis cordis in igne compunctionis et devo- cordis in igne compunctionis et devo- tionis inflammari. Psal. LXII, 6: Sicut tionis inflammari. Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur anima adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsultationis laudabit os mea, et labiis exsultationis laudabit os

meum. meum.

Iloc igitur est primum. Iloc igitur est primum.

«< «<

2 2

nis + nis +

tudi tudi

Est autem secunda assimilatio nostri Est autem secunda assimilatio nostri ad Christum qui cibus noster est in sa- In im ad Christum qui cibus noster est in sa- In im cramento, in imagine. Filius enim Dei cramento, in imagine. Filius enim Dei est imago invisibilis Patris, et nos ad est imago invisibilis Patris, et nos ad imaginem sumus facti Filii Dei, qui est imaginem sumus facti Filii Dei, qui est Verbum Patris imitatione: nec potest Verbum Patris imitatione: nec potest esse imago quæ non imitatur, quia ima- esse imago quæ non imitatur, quia ima- go ab imitando derivatur. Unde Hilarius go ab imitando derivatur. Unde Hilarius in libro de Synodis. Imago est rei ad in libro de Synodis. Imago est rei ad rem imitandam et coæquandam species rem imitandam et coæquandam species indifferens. » Unde, Genes. 1, 26: Facia- indifferens. » Unde, Genes. 1, 26: Facia- mus hominem ad imaginem et similitu- mus hominem ad imaginem et similitu- dinem nostram, hoc est, qui in cognitio- dinem nostram, hoc est, qui in cognitio- nis veritate et affectionis dilectione nis veritate et affectionis dilectione imitetur formam Filii Dei, ad quam imitetur formam Filii Dei, ad quam factus esse dignoscitur. Sic enim, ut di- factus esse dignoscitur. Sic enim, ut di- cit Augustinus, ad eamdem imaginem cit Augustinus, ad eamdem imaginem facti sumus, et reformamur, et sic refor- facti sumus, et reformamur, et sic refor-

2 Cf. I Regum, 11, 12 et seq. 2 Cf. I Regum, 11, 12 et seq.

1. 1.

· ·

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 6. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 6.

mati assimilamur Filio Dei, qui est cibus mati assimilamur Filio Dei, qui est cibus noster in sacramento. Ad Roman. VIII, 29 noster in sacramento. Ad Roman. VIII, 29 et 30: Quos præscivit, et prædestinavit et 30: Quos præscivit, et prædestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem prædestinavit, hos et voca- Quos autem prædestinavit, hos et voca- vit et quos vocavit, hos et justificavit vit et quos vocavit, hos et justificavit el quos justificavit, illos et glorificavit. el quos justificavit, illos et glorificavit. Ad Coloss. 1, 15 et 16 Qui est imago Ad Coloss. 1, 15 et 16 Qui est imago Dei invisibilis, primogenitus omnis cre- Dei invisibilis, primogenitus omnis cre- aturæ quoniam in ipso condita sunt aturæ quoniam in ipso condita sunt universa in cælis et in terra, visibilia et universa in cælis et in terra, visibilia et invisibilia, etc. invisibilia, etc.

: :

Sic igitur imitando Filium Dei, ad si- Sic igitur imitando Filium Dei, ad si- militudinem illius efficitur, et dignus ef- militudinem illius efficitur, et dignus ef- ficitur ut corpore ejus cibetur. Eccli. ficitur ut corpore ejus cibetur. Eccli. XVII, 1 et 2 Deus creavit de terra homi- XVII, 1 et 2 Deus creavit de terra homi- nem, et secundum imaginem suam fecit nem, et secundum imaginem suam fecit illum... Et secundum se vestivit illum illum... Et secundum se vestivit illum virtute, hoc est, in virtute assimilavit virtute, hoc est, in virtute assimilavit sibi eum : et ideo simul sibi potest in- sibi eum : et ideo simul sibi potest in- corporari. Est enim regula in natura, corporari. Est enim regula in natura, quoniam habentium symbolum facilior quoniam habentium symbolum facilior est transmutatio: et ideo symbolum, hoc est transmutatio: et ideo symbolum, hoc est, similitudinem habentes ad Domi- est, similitudinem habentes ad Domi- num nostrum Jesum Christum, facile num nostrum Jesum Christum, facile transmutantur in ipsius corpus, et in transmutantur in ipsius corpus, et in ipsius membra. Sicut enim dicitur, ipsius membra. Sicut enim dicitur, Matth. xx11, 20 et 21 : Cujus est imago Matth. xx11, 20 et 21 : Cujus est imago hæc et superscriptio ? Dicunt ei: Cæsa- hæc et superscriptio ? Dicunt ei: Cæsa- ris. Tunc ait illis, scilicet JESUS: Red- ris. Tunc ait illis, scilicet JESUS: Red- dite igitur quæ sunt Cæsaris Cæsari, et dite igitur quæ sunt Cæsaris Cæsari, et quæ sunt Dei Deo. Quæ enim suut simi- quæ sunt Dei Deo. Quæ enim suut simi- lia Deo, sunt reddenda Deo : quia per lia Deo, sunt reddenda Deo : quia per similitudinem sibi incorporantur: imago similitudinem sibi incorporantur: imago enim ab imitando dicitur et superscriptio enim ab imitando dicitur et superscriptio designat similitudinem. designat similitudinem.

Sic ergo assimilamur in imagine. Sic ergo assimilamur in imagine.

Est etiam similitudo cibi istius ad ci- Est etiam similitudo cibi istius ad ci- Har batum et congruitas in naturæ conformi- Har batum et congruitas in naturæ conformi- tate. Sicut enim dicitur, ad Hebr. 11, 16: tate. Sicut enim dicitur, ad Hebr. 11, 16: Nusquam Angelos apprehendit, sed se- Nusquam Angelos apprehendit, sed se- men Abrahæ apprehendit. Et ibidem, men Abrahæ apprehendit. Et ibidem,

. 18 Unde debuit per omnia fratribus . 18 Unde debuit per omnia fratribus assimilari. In omnibus enim naturalibus assimilari. In omnibus enim naturalibus nobis est assimilatus. Ad Philip. 11, 7: nobis est assimilatus. Ad Philip. 11, 7:

1 Genes, III, 22. 1 Genes, III, 22.

261 261

In similitudinem hominum factus, et In similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Propter quod habitu inventus ut homo. Propter quod dicit magister Hugo de sancto Victore: dicit magister Hugo de sancto Victore: « Clamat Dominus in dolore cordis quo « Clamat Dominus in dolore cordis quo tangitur intrinsecus: Ecce Adam quasi tangitur intrinsecus: Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est', ironice lo- unus ex nobis factus est', ironice lo- quens: quia multum destitit ab honore quens: quia multum destitit ab honore in quo creatus fuit. Et hic dolor tantum in quo creatus fuit. Et hic dolor tantum in corde Dei profundatus fuit, ut quem in corde Dei profundatus fuit, ut quem ordine justitiæ non potuit reducere in si- ordine justitiæ non potuit reducere in si- militudinem Dei unde exciderat, ordine militudinem Dei unde exciderat, ordine misericordiæ ipse descenderet, et similis misericordiæ ipse descenderet, et similis homini fieret. Et ideo vere dicamus: homini fieret. Et ideo vere dicamus: Ecce Adam secundus similis nobis, etiam Ecce Adam secundus similis nobis, etiam quasi unus ex nobis factus est, sciens quasi unus ex nobis factus est, sciens per experientiam bonum et malum, qui per experientiam bonum et malum, qui ante per experimentum non novit nisi ante per experimentum non novit nisi bonum. » Propter hanc similitudinem bonum. » Propter hanc similitudinem dicitur, Baruch, 111, 38: In terris visus dicitur, Baruch, 111, 38: In terris visus est, et cum hominibus conversatus est. est, et cum hominibus conversatus est. Quod autem dicit, cum hominibus, id Quod autem dicit, cum hominibus, id est, ac si dicat: Ad similitudinem homi- est, ac si dicat: Ad similitudinem homi- num factus in humanis. Concorporavit num factus in humanis. Concorporavit enim nos sibi nostra assumens, ut faci- enim nos sibi nostra assumens, ut faci- lius in ipsum transeamus. Genes. xxxvii, lius in ipsum transeamus. Genes. xxxvii, 27: Frater enim et caro nostra est. Sic 27: Frater enim et caro nostra est. Sic igitur facillime incorporamur huic cibo igitur facillime incorporamur huic cibo similitudinem naturalem habentes ad similitudinem naturalem habentes ad ipsum. Propter hoc, ad Romanos, vIII, ipsum. Propter hoc, ad Romanos, vIII, 29, dicitur: Ipse primogenitus in multis 29, dicitur: Ipse primogenitus in multis fratribus. Quia ipse principalis et natu- fratribus. Quia ipse principalis et natu- ralis Filius Dei conformat sibi filios gra- ralis Filius Dei conformat sibi filios gra- tiæ, qui per adoptionem fiunt filii Dei, et tiæ, qui per adoptionem fiunt filii Dei, et fratres sui, et incorporat eos sibi in sa- fratres sui, et incorporat eos sibi in sa- cramento, ut omnes eodem spiritu vi- cramento, ut omnes eodem spiritu vi- vant et eadem hæreditate gaudeant. Ad vant et eadem hæreditate gaudeant. Ad Roman. v, 15 et seq: Sed accepistis Roman. v, 15 et seq: Sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo cla- spiritum adoptionis filiorum, in quo cla- mamus Abba (Pater)... Si autem filii, mamus Abba (Pater)... Si autem filii, et hæredes hæredes quidem Dei, cohæ- et hæredes hæredes quidem Dei, cohæ- redes autem Christi. redes autem Christi.