DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 3. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 3.

pluam vobis panes de cœlo: egrediatur pluam vobis panes de cœlo: egrediatur populus, et colligat quæ sufficiunt per populus, et colligat quæ sufficiunt per singulos dies. Psal. LXXVII, 23 et 24: singulos dies. Psal. LXXVII, 23 et 24: Januas coeli aperuit, scilicet Dominus: Januas coeli aperuit, scilicet Dominus: rt pluit illis manna ad manducandum. rt pluit illis manna ad manducandum. Sic etiam Filius Dei sua voluntate et Sic etiam Filius Dei sua voluntate et verbo cibum nobis Eucharistiæ ministra- verbo cibum nobis Eucharistiæ ministra- vit. Joan. vi, 52: Panis quem ego dabo, vit. Joan. vi, 52: Panis quem ego dabo, caro mea est. Ac si dicat: Ego dabo et caro mea est. Ac si dicat: Ego dabo et non alius: quia non nisi Deus hunc ci- non alius: quia non nisi Deus hunc ci- bum mannatis gloriosum saporem in se bum mannatis gloriosum saporem in se contentæ divinitatis habentem poterit da- contentæ divinitatis habentem poterit da- re. Unde Christus hunc cibum præferens re. Unde Christus hunc cibum præferens mannati, et ostendens quod nec illum mannati, et ostendens quod nec illum nec istum dare potuit nisi solus Deus, nec istum dare potuit nisi solus Deus, dicit, Joan. VI, 32 et 33: Amen, amen dicit, Joan. VI, 32 et 33: Amen, amen dico vobis, non Moyses dedit vobis pa- dico vobis, non Moyses dedit vobis pa- nem de cælo, sed Pater meus dat vobis nem de cælo, sed Pater meus dat vobis panem de cælo verum. Panis enim Dei panem de cælo verum. Panis enim Dei est, qui de cœlo descendit, et dat vitam est, qui de cœlo descendit, et dat vitam mundo. Ille enim panis quem Moyses a mundo. Ille enim panis quem Moyses a Deo oratione impetravit, et non de the- Deo oratione impetravit, et non de the- sauris suis dedit, sed Dominus non ad sauris suis dedit, sed Dominus non ad vitam æternam sumentes eum vegetavit, vitam æternam sumentes eum vegetavit, quamvis de coelo descenderit: sed iste quamvis de coelo descenderit: sed iste panis qui sicut ille descendit, quem sicut panis qui sicut ille descendit, quem sicut illum non de thesauris humanis, sed de illum non de thesauris humanis, sed de divinis suis promptuariis Pater coelestis divinis suis promptuariis Pater coelestis protulit, in hoc verus est, quia refectos protulit, in hoc verus est, quia refectos ad se vegetat ad vitam æternam, et ita ad se vegetat ad vitam æternam, et ita uterque miraculo bonitatis Dei est exhi- uterque miraculo bonitatis Dei est exhi- bitus. Et in hoc verum est quod dicit bitus. Et in hoc verum est quod dicit Psalmista novum miraculum veteri con- Psalmista novum miraculum veteri con- formans, Psal. cx, 4 et 5: Memoriam fecit formans, Psal. cx, 4 et 5: Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et mise- mirabilium suorum, misericors et mise- rator Dominus. Escam dedit timentibus rator Dominus. Escam dedit timentibus se. Quia ne inferiores reputaremur anti- se. Quia ne inferiores reputaremur anti- quis patribus, qui Angelorum esca nu- quis patribus, qui Angelorum esca nu- triti sunt, quinimo ut superiores in infi- triti sunt, quinimo ut superiores in infi- nitum reputaremur, Dominum Angelo- nitum reputaremur, Dominum Angelo- rum nobis paravit in escam. Joan. vi, rum nobis paravit in escam. Joan. vi, 7 Operamini non cibum qui perit, 7 Operamini non cibum qui perit, sed qui permanet in vitam æternam, sed qui permanet in vitam æternam, quem Filius hominis dabit vobis. De quo quem Filius hominis dabit vobis. De quo pane post pauca, y. 34, quidam igno- pane post pauca, y. 34, quidam igno- rantes verum, dixerunt: Domine, sem- rantes verum, dixerunt: Domine, sem- per da nobis per da nobis panem hunc. De quo etiam panem hunc. De quo etiam Dominus exponens subdit, y. 35: Ego Dominus exponens subdit, y. 35: Ego sum panis vitæ : qui venit ad me non sum panis vitæ : qui venit ad me non

237 237

esuriet. Patet igitur, quod uterque ab esuriet. Patet igitur, quod uterque ab ipsa Dei dulcedine per miraculum est ipsa Dei dulcedine per miraculum est administratus. Dicit enim Joannes Chry- administratus. Dicit enim Joannes Chry- sostomus, quod id per miraculum fit, sostomus, quod id per miraculum fit, quod sola fit Dei voluntate, nulla poten- quod sola fit Dei voluntate, nulla poten- tia naturæ cooperante. tia naturæ cooperante.

Est autem convenientia in defectione. Est autem convenientia in defectione. Manna enim defecit filiis Israel in terram Manna enim defecit filiis Israel in terram promissionis intrantibus, et de fructibus promissionis intrantibus, et de fructibus terræ promissionis gustantibus. Unde, terræ promissionis gustantibus. Unde, Josue, v, 12: Defecitque manna post- Josue, v, 12: Defecitque manna post- quam comederunt de frugibus terræ : quam comederunt de frugibus terræ : nec usi sunt ultra cibo illo filii Israel, nec usi sunt ultra cibo illo filii Israel, sed comederunt de frugibus præsentis sed comederunt de frugibus præsentis anni terræ Chanaan. Ita etiam in hoc anni terræ Chanaan. Ita etiam in hoc transitu mundi utimur cibo Eucharistiæ transitu mundi utimur cibo Eucharistiæ sub specie panis et vini velati: sed cum sub specie panis et vini velati: sed cum ad patriam veniemus, ipsam rerum ve- ad patriam veniemus, ipsam rerum ve- ritatem gustabimus in vera specie Dei ritatem gustabimus in vera specie Dei qui est fructus terræ Chanaan, hoc est, qui est fructus terræ Chanaan, hoc est, transmutatæ quia ibi gratia transmu- transmutatæ quia ibi gratia transmu- tatur in gloriam. Et hoc est quod Domi- tatur in gloriam. Et hoc est quod Domi- nus dicit, Joan. xv1, 25: Hæc in prover- nus dicit, Joan. xv1, 25: Hæc in prover- biis locutus sum vobis. Venit hora cum biis locutus sum vobis. Venit hora cum jam non in proverbiis loquar vobis, sed jam non in proverbiis loquar vobis, sed palam de Patre annuntiabo vobis. Simi- palam de Patre annuntiabo vobis. Simi- litudinibus enim sacramentalibus utemur litudinibus enim sacramentalibus utemur tantum usque ad manifestationem et tantum usque ad manifestationem et perceptionem apertæ veritatis. Hoc est perceptionem apertæ veritatis. Hoc est quod dicit Apostolus, I ad Corinth. x, quod dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 10 Cum venerit quod perfectum est, 10 Cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. Hoc enim evacuabitur quod ex parte est. Hoc enim perfectum, quod Deum sicut est, partici- perfectum, quod Deum sicut est, partici- pamus. Similitudinibus autem panis et pamus. Similitudinibus autem panis et vini sensibilibus modo manuducimur vini sensibilibus modo manuducimur propter nostram imperfectionem. propter nostram imperfectionem.

In omnibus ergo quinque dictis con- In omnibus ergo quinque dictis con- venit manna cum Eucharistia, et talis venit manna cum Eucharistia, et talis convenientia in divinis concordia voca- convenientia in divinis concordia voca-

tur. tur.

Sic ergo per manna Eucharistia præ- Sic ergo per manna Eucharistia præ- signatur. signatur.

12. 12.

stia fru- stia fru- mento mento

Hujus autem sacramenti materia tam- 13. Hujus autem sacramenti materia tam- 13. quam in cibo sui generis nobilissimo Enchari- quam in cibo sui generis nobilissimo Enchari- accipitur in pane de frumento: huic accipitur in pane de frumento: huic enim frumento Christus se comparavit, compara- enim frumento Christus se comparavit, compara- Joan. x11, 24, dicens: Nisi granum fru- Joan. x11, 24, dicens: Nisi granum fru-

tur. tur.

238 238

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

menti cadens in terram mortuum fuerit, hoc etiam adeps aliorum granorum esse menti cadens in terram mortuum fuerit, hoc etiam adeps aliorum granorum esse ipsum solum manet. ipsum solum manet.

In granis enim quatuor considerantur, In granis enim quatuor considerantur, scilicet color, figura, quantitas, et puri- scilicet color, figura, quantitas, et puri- tas substantiæ, si debeant esse nobilia. tas substantiæ, si debeant esse nobilia. Hæc autem omnia in grano frumenti in- Hæc autem omnia in grano frumenti in- veniuntur. veniuntur.

Est enim interius coloris nivei, et ex- Est enim interius coloris nivei, et ex- terius coloris rubei. Et hæc meliora di- terius coloris rubei. Et hæc meliora di- cuntur a physicis esse grana. Et hæc cuntur a physicis esse grana. Et hæc duo competunt sacramento, ut rubor duo competunt sacramento, ut rubor sanguineus referatur ad passionem, et sanguineus referatur ad passionem, et niveus color referatur ad candorem vitæ niveus color referatur ad candorem vitæ innocentis. Cantic. v, 10: Dilectus meus innocentis. Cantic. v, 10: Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex milli- candidus et rubicundus, electus ex milli- bus. Candidus innocentia, et rubicundus bus. Candidus innocentia, et rubicundus passionis patientia. passionis patientia.

Figura autem grani frumenti columna- Figura autem grani frumenti columna- lis est. Cujus genus, dicit Euclides, est lis est. Cujus genus, dicit Euclides, est quod circulus circa centrum æqualiter quod circulus circa centrum æqualiter distans, æqualiter elevetur: figura enim distans, æqualiter elevetur: figura enim a centro æqualiter distans, ubique æqua- a centro æqualiter distans, ubique æqua- liter premit et premitur, et est fidei ful- liter premit et premitur, et est fidei ful- cimentum, sicut hoc intelligitur esse sa- cimentum, sicut hoc intelligitur esse sa- cramentum. Apocal. 11, 12: Qui vicerit, cramentum. Apocal. 11, 12: Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei. faciam illum columnam in templo Dei. Et hoc modo dicitur, Eccli. XXIV, Et hoc modo dicitur, Eccli. XXIV, 7: 7: Thronus meus in columna nubis. Hæc Thronus meus in columna nubis. Hæc est enim columna immobilis una de sep- est enim columna immobilis una de sep- tem sacramentalibus gratiis, de quibus tem sacramentalibus gratiis, de quibus dicitur, Proverb. 1x, 1 : Sapientia ædifi- dicitur, Proverb. 1x, 1 : Sapientia ædifi- cavit sibi domum, excidit columnas sep- cavit sibi domum, excidit columnas sep-

tem. tem.

perhibetur. Unde, Psal. CXLVII, 14: perhibetur. Unde, Psal. CXLVII, 14: Adipe frumenti satiat te. Hoc enim pu- Adipe frumenti satiat te. Hoc enim pu- rum est et adeps omnis grani nutrientis. rum est et adeps omnis grani nutrientis. In quibuscumque granis ista quatuor In quibuscumque granis ista quatuor inveniuntur, illa sunt nobiliora, et ideo inveniuntur, illa sunt nobiliora, et ideo materiæ corporis Domini apta. In nullo materiæ corporis Domini apta. In nullo autem ita inveniuntur sicut in grano fru- autem ita inveniuntur sicut in grano fru- menti, et ideo corpus Domini de nullo menti, et ideo corpus Domini de nullo grano nisi de grano frumenti potest con- grano nisi de grano frumenti potest con- secrari. secrari.

Patet igitur, quod in genere cibi panis Patet igitur, quod in genere cibi panis ista grana continens, nobilissimo cibo ista grana continens, nobilissimo cibo comparatur. Unde, Genes. xxvi, 37, di- comparatur. Unde, Genes. xxvi, 37, di- citur Frumento et vino stabilivi eum. citur Frumento et vino stabilivi eum. Quia tota domus Jacob, hoc est, Eccle- Quia tota domus Jacob, hoc est, Eccle- sia fundata est super hoc sacramentum sia fundata est super hoc sacramentum frumenti et vini: quia in eo materia est frumenti et vini: quia in eo materia est materia frumenti et vini. Hinc est, quod materia frumenti et vini. Hinc est, quod dicitur de patribus hoc sacramentum de- dicitur de patribus hoc sacramentum de- siderantibus, Deuter. xxxIII, 28: Oculus siderantibus, Deuter. xxxIII, 28: Oculus Jacob in terra frumenti et vini, et olei : Jacob in terra frumenti et vini, et olei : quia frumentum signat hujus sacramenti quia frumentum signat hujus sacramenti quam in sacramento dat cordis firmita- quam in sacramento dat cordis firmita- tem. Vinum autem spiritualem jucundi- tem. Vinum autem spiritualem jucundi- tatem, et oleum pietatis pinguedinem : tatem, et oleum pietatis pinguedinem : et hæc sunt super quæ tota consistit Ec- et hæc sunt super quæ tota consistit Ec- clesia. clesia.

Sic ergo patet, quod iste cibus in ge- Sic ergo patet, quod iste cibus in ge- nere suo quantum ad significationem et nere suo quantum ad significationem et causationem est egregius: hoc enim est causationem est egregius: hoc enim est granum pinguissimum et dulcissimum granum pinguissimum et dulcissimum inter omnia grana. Unde etiam is qui de- inter omnia grana. Unde etiam is qui de- gustavit, id clamavit, et dixit, Psal. LXII, gustavit, id clamavit, et dixit, Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur 6: Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsultationis lau- anima mea, et labiis exsultationis lau- dabit os meum. Quia adeps gratiæ dei- dabit os meum. Quia adeps gratiæ dei- tatis et pinguedo devotionis ita repleve- tatis et pinguedo devotionis ita repleve- rant animam ipsius, quod tota prorupit rant animam ipsius, quod tota prorupit in exsultationem laudis. Hoc est triticum in exsultationem laudis. Hoc est triticum quod purissimo purissimum congruit, et quod purissimo purissimum congruit, et grano quod est Deus incorporatur : et grano quod est Deus incorporatur : et ideo totum ad horreum Domini pertinet ideo totum ad horreum Domini pertinet colligendum. Matth. x1, 50: Colligite colligendum. Matth. x1, 50: Colligite primum zizania, et alligate ea in fasci- primum zizania, et alligate ea in fasci- culos ad conburendum triticum autem culos ad conburendum triticum autem congregate in horreum meum. Omnes congregate in horreum meum. Omnes enim isti pertinent ad horreum Domini enim isti pertinent ad horreum Domini Puritas autem substantiæ est, quod coeli, et ad mensam Dei. Et quia ipse cui Puritas autem substantiæ est, quod coeli, et ad mensam Dei. Et quia ipse cui

Quantitas autem consideratur: quia Quantitas autem consideratur: quia majus est inter grana, quæ in panem qui majus est inter grana, quæ in panem qui hominis est panis, assumuntur. Hor- hominis est panis, assumuntur. Hor- deum enim cibus est jumentorum: ave- deum enim cibus est jumentorum: ave- na autem cibus est altilium siligo est na autem cibus est altilium siligo est infirmitas ad frumentum, quia in terra infirmitas ad frumentum, quia in terra bona siligo seminata nobilitatur in triti- bona siligo seminata nobilitatur in triti- cum, et in terram malam frumentum cum, et in terram malam frumentum seminatum degenerat in siliginem: et seminatum degenerat in siliginem: et ideo perfectum granum non est nisi gra- ideo perfectum granum non est nisi gra- num frumenti. Zachar. ix, 17: Quid num frumenti. Zachar. ix, 17: Quid enim bonum ejus est, et quid pulchrum enim bonum ejus est, et quid pulchrum ejus, nisi frumentum electorum, et vi- ejus, nisi frumentum electorum, et vi- num germinans virgines, hoc est, virgi- num germinans virgines, hoc est, virgi-

neas mentes? neas mentes?

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. II, 2.

incorporandi sumus, purissimus est, ideo incorporandi sumus, purissimus est, ideo congruit ut non nisi de purissimo grano congruit ut non nisi de purissimo grano conficiatur cibus corporis ejus. conficiatur cibus corporis ejus.

Hoc est triticum et vinum quod omnes Hoc est triticum et vinum quod omnes antiqui inedia famis consumpti petebant, antiqui inedia famis consumpti petebant, dicentes, Thren. II, 12 Matribus suis dicentes, Thren. II, 12 Matribus suis direrunt: Ubi est triticum et vinum ?... direrunt: Ubi est triticum et vinum ?... cum exhalarent animas suas in sinu ma- cum exhalarent animas suas in sinu ma- Irum suarum. Inedia enim longa con- Irum suarum. Inedia enim longa con- sumpti populi matribus suis, hoc est, sumpti populi matribus suis, hoc est, prælatis dixerunt: Ubi est triticum cor- prælatis dixerunt: Ubi est triticum cor- poris Christi, et vinum sanguinis ejus, poris Christi, et vinum sanguinis ejus, quod solum sacramentum est pignus sa- quod solum sacramentum est pignus sa- lutis æternæ ? Et hoc dixerunt eo tem- lutis æternæ ? Et hoc dixerunt eo tem-

239 239

pore, cum ex inedia destituti exhalarent pore, cum ex inedia destituti exhalarent animas suas viatico carentes in sinu, hoc animas suas viatico carentes in sinu, hoc est, in gremio prælatorum hoc sacra- est, in gremio prælatorum hoc sacra- mentum non exhibentium quia non nisi mentum non exhibentium quia non nisi figuram habebant et non veritatem. figuram habebant et non veritatem.

Nullum igitur in genere granorum in- Nullum igitur in genere granorum in- veniri potest adeo nobile et adeo dulce et veniri potest adeo nobile et adeo dulce et minus ventosum, quod humilitatem si- minus ventosum, quod humilitatem si- gnat, sicut granum frumenti. Et dicit gnat, sicut granum frumenti. Et dicit Psalmista, Psal. iv, 8 A fructu fru- Psalmista, Psal. iv, 8 A fructu fru- menti, vini, et olei sui multiplicati sunt. menti, vini, et olei sui multiplicati sunt.

Hæc igitur est causa, quia in genere Hæc igitur est causa, quia in genere grani non nisi de grano frumenti hoc sa- grani non nisi de grano frumenti hoc sa- cramentum confici potest. cramentum confici potest.

CAPUT II. CAPUT II.

De cibi hujus suavitate et sapore. De cibi hujus suavitate et sapore.

po po

hn. hn.

ulo, ulo,

Secundum ordinem superius inductæ Secundum ordinem superius inductæ divisionis, nunc dicendum occurrit de divisionis, nunc dicendum occurrit de saporis suavitate, quæ in hoc cibo spiri- saporis suavitate, quæ in hoc cibo spiri- 149 tualiter gustantibus eum invenitur. Et 149 tualiter gustantibus eum invenitur. Et quamvis in præmissis quædam de hoc quamvis in præmissis quædam de hoc dicta sint, tamen quia ad cibum bonum dicta sint, tamen quia ad cibum bonum etiam pertinet saporis suavitas, etiam etiam pertinet saporis suavitas, etiam hic quædam alia et aliter quam superius hic quædam alia et aliter quam superius dicta sunt, scribemus. dicta sunt, scribemus.

An An

ון ון

ex ex

Habet igitur in causando saporem hoc Habet igitur in causando saporem hoc sacramentum, et habet saporem in signi- sacramentum, et habet saporem in signi- ficando et in ambobus his admirabilem ficando et in ambobus his admirabilem spirat sanctitatis odoren. spirat sanctitatis odoren.

In causando quidem habet sex sa- In causando quidem habet sex sa- pores habet enim saporem puritatis ex pores habet enim saporem puritatis ex corpore, saporem dulcedinis valde ama- corpore, saporem dulcedinis valde ama- bilis ex sanguine, saporem autem omnis bilis ex sanguine, saporem autem omnis virtutis ex anima, qui est sapor aroma- virtutis ex anima, qui est sapor aroma- ticus. Habet etiam saporem subtilitatis ticus. Habet etiam saporem subtilitatis in nos penetrantis ex spiritu huma- in nos penetrantis ex spiritu huma- no, qui est in ipso, et saporem omnis no, qui est in ipso, et saporem omnis gratiæ, qui est sapor gratiosus ex dei- gratiæ, qui est sapor gratiosus ex dei-

tate, et tandem habet saporem cœlestem tate, et tandem habet saporem cœlestem in omnibus ex unione humanorum suo- in omnibus ex unione humanorum suo- rum cum deitate. Quamvis enim, sicut rum cum deitate. Quamvis enim, sicut dicit Isaac, in dietis universalibus novem dicit Isaac, in dietis universalibus novem sint sapores corporales, scilicet dulcis, sint sapores corporales, scilicet dulcis, pinguis, ponticus, stipticus, acutus, et pinguis, ponticus, stipticus, acutus, et acetosus, salsus, amarus, et aquosus qui acetosus, salsus, amarus, et aquosus qui insipidus vocatur, tamen quia probatum insipidus vocatur, tamen quia probatum est, quod sapor est sequela complexio- est, quod sapor est sequela complexio- nis, necessario sequitur, quod sicut quæ- nis, necessario sequitur, quod sicut quæ- libet res commixta vel composita pro- libet res commixta vel composita pro- priam habet complexionem, ita quælibet priam habet complexionem, ita quælibet proprium habet sibi attributum sapo- proprium habet sibi attributum sapo-

rem. rem.

Quia igitur quædam sunt in parte Quia igitur quædam sunt in parte pura, et in parte impura, et in parte cor- pura, et in parte impura, et in parte cor- rupta, et in parte non corrupta, ideo rupta, et in parte non corrupta, ideo pauca inveniuntur in omni puritate suum pauca inveniuntur in omni puritate suum saporem exhibentia. Sed Domini nostri saporem exhibentia. Sed Domini nostri Jesu Christi purissimum corpus naturalis Jesu Christi purissimum corpus naturalis solum inter omnia communicativa suæ solum inter omnia communicativa suæ puritatis exhibet saporem, et sicut dici- puritatis exhibet saporem, et sicut dici-

240 240

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur de Moab, in malo quod non trans- tur de Moab, in malo quod non trans- fusus est de vase in vas,... idcirco per- fusus est de vase in vas,... idcirco per- mansit gustus ejus in eo, et odor ejus mansit gustus ejus in eo, et odor ejus non est immutatus 2: ita per contrarium non est immutatus 2: ita per contrarium in bono dicitur de Dominico corpore, in bono dicitur de Dominico corpore, quod in vase uteri virginalis manibus, quod in vase uteri virginalis manibus, Spiritus sancti formatum, in aliquod vas Spiritus sancti formatum, in aliquod vas commaculationis non est transfusum. Et commaculationis non est transfusum. Et ideo gustus puritatis ejus permansit in ideo gustus puritatis ejus permansit in eo, et odor,qui est saporis quædam eva- eo, et odor,qui est saporis quædam eva- poratio, non est immutatus: omnino poratio, non est immutatus: omnino enim incorruptum est quod est in ipso, enim incorruptum est quod est in ipso, sicut ipse dicit in Psalmo xv, 10: Non sicut ipse dicit in Psalmo xv, 10: Non dabis sanctum tuum videre corruptio- dabis sanctum tuum videre corruptio-

nem. nem.

Scitur autem ab omnibus physicis, Scitur autem ab omnibus physicis, quod impuritatis odor ab aliquo impuro quod impuritatis odor ab aliquo impuro resolvitur, et sapor similiter. Conside- resolvitur, et sapor similiter. Conside- rentur enim omnia principia hoc corpus rentur enim omnia principia hoc corpus perficientia. Materia enim purissimus perficientia. Materia enim purissimus sanguis est uteri virginalis. Virtus in eo sanguis est uteri virginalis. Virtus in eo diffusa, virtus Altissimi est, ut dicitur, diffusa, virtus Altissimi est, ut dicitur, Luc. 35 Virtus Altissimi obumbrabit Luc. 35 Virtus Altissimi obumbrabit tibi. Operans Spiritus sanctus est, sicut tibi. Operans Spiritus sanctus est, sicut dicitur ibidem: Spiritus sanctus super- dicitur ibidem: Spiritus sanctus super- veniet in te. Assumens hoc corpus Filius veniet in te. Assumens hoc corpus Filius est Altissimi, sicut ibidem dicitur. Anima est Altissimi, sicut ibidem dicitur. Anima de novo a manibus Trinitatis creata, et de novo a manibus Trinitatis creata, et puritati corporis infusa, et omni gratia puritati corporis infusa, et omni gratia repleta. Quid ergo impuritatis in hoc repleta. Quid ergo impuritatis in hoc corpore gustari poterit? prorsus nihil. corpore gustari poterit? prorsus nihil. Unde, Sapient. vi, 19 et 20, ipse qui Unde, Sapient. vi, 19 et 20, ipse qui est sapientia Patris, dicit: Puer eram est sapientia Patris, dicit: Puer eram ingeniosus, et sortitus sum animam bo- ingeniosus, et sortitus sum animam bo- nam. Et cum essem magis bonus, veni nam. Et cum essem magis bonus, veni ad corpus incoinquinatum. Bene enim ad corpus incoinquinatum. Bene enim puer, qui sic testa recenti imbibitum puer, qui sic testa recenti imbibitum servabat puritatis odorem: et bene ani- servabat puritatis odorem: et bene ani- mam bonam sortitus, quia omnis gratiæ mam bonam sortitus, quia omnis gratiæ vas sortitus est animam, et bene magis vas sortitus est animam, et bene magis bonus omnibus erat, qui verus erat Deus bonus omnibus erat, qui verus erat Deus de quo dicitur, Matth. xix, 17: Unus de quo dicitur, Matth. xix, 17: Unus est bonus, Deus. Et optime subjungitur, est bonus, Deus. Et optime subjungitur, quod venit ad corpus a commaculatione quod venit ad corpus a commaculatione omni incoinquinatum : quia de puro omni incoinquinatum : quia de puro sanguine a puro spiritu et in purissi- sanguine a puro spiritu et in purissi-

1 Isa. xvi, 1 et seq.; Jerem. XLVIII, 1 et seq. 1 Isa. xvi, 1 et seq.; Jerem. XLVIII, 1 et seq. 2 Jerem. XLVIII, 11. 2 Jerem. XLVIII, 11.

mo vase uteri virginalis est confectum. mo vase uteri virginalis est confectum. Habet igitur purissimum ex omni parte Habet igitur purissimum ex omni parte saporem, si puris faucibus, sicut ipsum saporem, si puris faucibus, sicut ipsum est purum, degustetur. est purum, degustetur.

dull dull

Sange Sange

Habet etiam saporem dulcedinis valde Habet etiam saporem dulcedinis valde amabilis ex sanguine naturale enim S amabilis ex sanguine naturale enim S est, quod omnis sanguis dulcis est sapo-valle- est, quod omnis sanguis dulcis est sapo-valle- ris quia cum sanguis sit ultimum nu- bilin ris quia cum sanguis sit ultimum nu- bilin trimentum eorum quæ sanguinem ha- trimentum eorum quæ sanguinem ha- bent, et nihil nutriat nisi dulce, oportet bent, et nihil nutriat nisi dulce, oportet quod omnis sanguis qui incorruptus est, quod omnis sanguis qui incorruptus est, dulcedinis habeat saporem. Quantæ ergo dulcedinis habeat saporem. Quantæ ergo putas dulcedinis est sanguis sacramenti putas dulcedinis est sanguis sacramenti hujus, qui de tam dulci fonte manavit, hujus, qui de tam dulci fonte manavit, et a tam dulci fonte hauriente in tam et a tam dulci fonte hauriente in tam dulce vas est transfusus? Fons enim hu- dulce vas est transfusus? Fons enim hu- jus sanguinis est sanguis in visceribus jus sanguinis est sanguis in visceribus gloriosæ Virginis contentus: hauriens gloriosæ Virginis contentus: hauriens hunc fontem, Spiritus sanctus est: vas hunc fontem, Spiritus sanctus est: vas in quod transfunditur, corpus Domini- in quod transfunditur, corpus Domini- cum est, ex quo etiam manat in sacra- cum est, ex quo etiam manat in sacra- mentum et ex sacramento in corda fide- mentum et ex sacramento in corda fide- lium quæ omnia nihil amaritudinis ha- lium quæ omnia nihil amaritudinis ha- bent admixtum. Unde, Cantic. 11, 3, ubi bent admixtum. Unde, Cantic. 11, 3, ubi sponsa de fructu arboris crucis loquitur, sponsa de fructu arboris crucis loquitur, dicit: Sub umbra illius quem desidera- dicit: Sub umbra illius quem desidera- veram sedi, et fructus ejus dulcis gut- veram sedi, et fructus ejus dulcis gut- turi meo. Et hoc dicit propter sanguinem turi meo. Et hoc dicit propter sanguinem a cruce distillantem. Unde sapientia Sa- a cruce distillantem. Unde sapientia Sa- lomonis suadet, et dicit, Proverb. xxiv, lomonis suadet, et dicit, Proverb. xxiv, 13: Comede, fili mi, mel, quia bonum est, 13: Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo. San- et favum dulcissimum gutturi tuo. San- guis enim dulcis de Dominico corpore in guis enim dulcis de Dominico corpore in nos distillans, est tamquam favus dulcis- nos distillans, est tamquam favus dulcis- simus, in quo mel a cera distillat. simus, in quo mel a cera distillat.

aroi aroi

gra gra

Saporem autem aromaticum omni vir- Saporem autem aromaticum omni vir- tute fragrantem habet ex anima, quæ Sap tute fragrantem habet ex anima, quæ Sap omnibus virtutibus fuit, est, et erit sem- cum omnibus virtutibus fuit, est, et erit sem- cum per plenissima. Unde per ortum delicia- virtu per plenissima. Unde per ortum delicia- virtu rum significatur ³, ubi sponsa Spiritum ex a rum significatur ³, ubi sponsa Spiritum ex a sanctum alloquitur, et a se spiritum ma- sanctum alloquitur, et a se spiritum ma- lignum fugat, dicens : Surge, Aquilo et lignum fugat, dicens : Surge, Aquilo et veni, Auster perfla hortum meum, et veni, Auster perfla hortum meum, et fluent aromata illius. Ab Aquilone enim fluent aromata illius. Ab Aquilone enim

3 Cantic. IV, 16. 3 Cantic. IV, 16.

1. 1.

porem porem

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 2.

pandetur omne malum, qui est ventus pandetur omne malum, qui est ventus frigidus diabolicæ suggestionis, constrin- frigidus diabolicæ suggestionis, constrin- gens aromata, ne saporem et odorem gens aromata, ne saporem et odorem virtutum effundant. De hoc igitur dicit, virtutum effundant. De hoc igitur dicit, quod surgat, hoc est, recedat, et de me- quod surgat, hoc est, recedat, et de me- dio tollatur quia ille vere omnino re- dio tollatur quia ille vere omnino re- pulsus est ab horto verarum deliciarum, pulsus est ab horto verarum deliciarum, quæ est anima Christi. Sed, veni, Auster, quæ est anima Christi. Sed, veni, Auster, qui est ventus calidus et humidus, ex ca- qui est ventus calidus et humidus, ex ca- lore aperiens, et ex humiditate laxans lore aperiens, et ex humiditate laxans aromata, et significat Spiritus sancti aspi- aromata, et significat Spiritus sancti aspi- rationem calidam charitate, et devotio- rationem calidam charitate, et devotio- ne humidam, pietatis consolatione re- ne humidam, pietatis consolatione re- solvens et laxans et spirare faciens hortum solvens et laxans et spirare faciens hortum istum ut aromaticus ejus sapor et odor istum ut aromaticus ejus sapor et odor in omnem fluant Ecclesiam, ut omnes hi in omnem fluant Ecclesiam, ut omnes hi inebrientur sapore. Unde, ibidem, y. 10, inebrientur sapore. Unde, ibidem, y. 10, dicitur Odor unguentorum tuorum su- dicitur Odor unguentorum tuorum su- per omnia aromata. Sicut autem in ante per omnia aromata. Sicut autem in ante habitis diximus, odor est indicium sa- habitis diximus, odor est indicium sa- poris, et respiratio quædam ex sapore poris, et respiratio quædam ex sapore

facta. facta.

Ex spiritu autem humano Christi qui Ex spiritu autem humano Christi qui est in hoc sacramento, et pulsans ad vi- est in hoc sacramento, et pulsans ad vi- bilitatis tam, et animales perficiens operationes bilitatis tam, et animales perficiens operationes mano. ad cognoscendum, habet hoc sacramen- mano. ad cognoscendum, habet hoc sacramen-

piritu piritu

tum saporem subtilitatis : quia etiam tum saporem subtilitatis : quia etiam secundum naturam subtilium in compo- secundum naturam subtilium in compo- sitione spiritualium sapores et odores val- sitione spiritualium sapores et odores val- de sunt subtiles et facile penetrantes. de sunt subtiles et facile penetrantes. Tali enim spirituali et spiritu pleno sa- Tali enim spirituali et spiritu pleno sa- pore se transfert Dominus in omnium pore se transfert Dominus in omnium sanctorum animas, et in saporem suum sanctorum animas, et in saporem suum convertit, ut, ad Hebr. IV, 12, dicitur, convertit, ut, ad Hebr. IV, 12, dicitur, quod est penetrabilior omni gladio anci- quod est penetrabilior omni gladio anci- piti et pertingens usque ad divisionem piti et pertingens usque ad divisionem animæ ac spiritus, compagum quoque animæ ac spiritus, compagum quoque ac medullarum, et discretor cogitatio- ac medullarum, et discretor cogitatio- num et intentionum cordis. In omnia num et intentionum cordis. In omnia enim hæc spiritus iste subtilis penetrat, enim hæc spiritus iste subtilis penetrat, et omnia sapore deitatis informat. Et hoc et omnia sapore deitatis informat. Et hoc est quod dicitur, Sapient. v, 27: Per est quod dicitur, Sapient. v, 27: Per nationes in animas sanctas se transfert, nationes in animas sanctas se transfert, amicos Dei et prophetas constituit. Quod amicos Dei et prophetas constituit. Quod enim dicit, quod in animas sanctas se enim dicit, quod in animas sanctas se transfert, non est nisi subtilitatis et spi- transfert, non est nisi subtilitatis et spi- rationis, in cujus spiritus materia, hoc rationis, in cujus spiritus materia, hoc est, humore, sicut in proprio subjecto est est, humore, sicut in proprio subjecto est

XXXVIII XXXVIII

241 241

sapor, et exspiratio ipsius secundum na- sapor, et exspiratio ipsius secundum na- turam est causa odoris. Nec aliquis dicat, turam est causa odoris. Nec aliquis dicat, quod subtilitas ad saporem non perti- quod subtilitas ad saporem non perti- neat: quia quamvis subtilitas non sit sa- neat: quia quamvis subtilitas non sit sa- por, tamen dispositio est omnis saporis por, tamen dispositio est omnis saporis et odoris, subtiliter in nos penetrantis et et odoris, subtiliter in nos penetrantis et bene moti ad hoc, quod in nos transfera- bene moti ad hoc, quod in nos transfera- tur et moveatur. Per hanc subtilitatem tur et moveatur. Per hanc subtilitatem in nos penetrantem dicitur de sapientia, in nos penetrantem dicitur de sapientia, quæ est Filius Dei, Sapient. vII, 24 et quæ est Filius Dei, Sapient. vII, 24 et 25 Omnibus enim mobilibus mobilior 25 Omnibus enim mobilibus mobilior est sapientia attingit autem ubique est sapientia attingit autem ubique propter suam munditiam. Vapor est propter suam munditiam. Vapor est enim virtutis Dei, et emanatio quædam enim virtutis Dei, et emanatio quædam claritatis omnipotentis Dei sincera. Talis claritatis omnipotentis Dei sincera. Talis autem vaporis spiratio et emanatio sin- autem vaporis spiratio et emanatio sin- cerissimi spiritus subtiliter in nos pene- cerissimi spiritus subtiliter in nos pene- trans, nos ad omnem sui spiritus infor- trans, nos ad omnem sui spiritus infor- mat saporem et odorem. mat saporem et odorem.

tiæ ex dei- tiæ ex dei-

tate. tate.

Saporem autem gratiosum valde ha- 5. Saporem autem gratiosum valde ha- 5. bet ex deitate, in qua, sicut dicitur, Saporem bet ex deitate, in qua, sicut dicitur, Saporem Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, glo- omnis gra Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, glo- omnis gra riam quasi unigeniti a Patre, plenum riam quasi unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Hoc sapore omnibus gratiæ et veritatis. Hoc sapore omnibus præfertur delectabilibus, nec aliquid est præfertur delectabilibus, nec aliquid est quod comparari possit delectationi hujus quod comparari possit delectationi hujus sacramenti. Sic accipitur quod dicitur, sacramenti. Sic accipitur quod dicitur, Psal. xxxvi, 4: Delectare in Domino, et Psal. xxxvi, 4: Delectare in Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui. Si enim dabit tibi petitiones cordis tui. Si enim delectatio est, ut dicit Aspasius, diffusio delectatio est, ut dicit Aspasius, diffusio naturæ super maxime conveniens, in- naturæ super maxime conveniens, in- æstimabilem convenit esse delectationem æstimabilem convenit esse delectationem super gustum deitatis in omni gratia et super gustum deitatis in omni gratia et omni bono refertum. Psal. xv, 11: De- omni bono refertum. Psal. xv, 11: De- lectationes in dextera tua usque in lectationes in dextera tua usque in finem. Et, Isa. LV, 2: Comedite bonum, finem. Et, Isa. LV, 2: Comedite bonum, et delectabitur in crassitudine anima et delectabitur in crassitudine anima vestra. Hic est enim delectabilis sapor, vestra. Hic est enim delectabilis sapor, omni satisfaciens desiderio sanctorum, omni satisfaciens desiderio sanctorum, sicut dicitur, Proverb. xi, 19: Deside- sicut dicitur, Proverb. xi, 19: Deside- rium si compleatur delectat animam, etc. rium si compleatur delectat animam, etc.

ex unione ex unione

Ex unione humanorum suorum om- 6. Ex unione humanorum suorum om- 6. nium cum deitate saporem habet inusita- Saporem nium cum deitate saporem habet inusita- Saporem tum in terris, qui est sapor cœlestium coelestem tum in terris, qui est sapor cœlestium coelestem gaudiorum, quem omnia quæ sunt in humano- gaudiorum, quem omnia quæ sunt in humano- Christo gustantibus hoc sacramentum, Christo gustantibus hoc sacramentum, infundunt et hic est sapor vitæ æternæ, infundunt et hic est sapor vitæ æternæ,

16 16

rum suo- rum suo-

rum cum rum cum

deitate. deitate.

242 242

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dulla enim purius est quod in corpore dulla enim purius est quod in corpore est, et dulcius, et magis odoriferum, et est, et dulcius, et magis odoriferum, et subtilis humiditatis etiam per ossa pene- subtilis humiditatis etiam per ossa pene- trantis, et delectabilis in gustu, et virtu- trantis, et delectabilis in gustu, et virtu- tis maxime ad nutriendum propter pin- tis maxime ad nutriendum propter pin- guedinem quam in se habet infusam. guedinem quam in se habet infusam. Hos igitur sapores spiritualiter habet Hos igitur sapores spiritualiter habet in causando. in causando.

7. 7.

tia duon tia duon habet sa habet sa

pores in pores in

significan significan

de quo dicitur, Proverb. xxxi, 18 Gu- de quo dicitur, Proverb. xxxi, 18 Gu- stavit, et vidit quia bona est negotiatio stavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus. Hæc est enim vinea gaudium æter- ejus. Hæc est enim vinea gaudium æter- num gustui inferens, et saporem bono- num gustui inferens, et saporem bono- rum æternorum. Eccli. xxiv, 21: Quasi rum æternorum. Eccli. xxiv, 21: Quasi Libanus non incisus vaporavi habitatio- Libanus non incisus vaporavi habitatio- nem meam. Libanus enim mons optimus nem meam. Libanus enim mons optimus et delectabilibus plenus et ideo non et delectabilibus plenus et ideo non unum, sed omnia spirat bona, et signat unum, sed omnia spirat bona, et signat conjunctionem summæ deitatis cum hu- conjunctionem summæ deitatis cum hu- manitate, in qua coelestia omnia terrenis manitate, in qua coelestia omnia terrenis sociata sunt, et omnia quæ in cœlo sunt, sociata sunt, et omnia quæ in cœlo sunt, sapiunt et spirant. Et attende, quod licet sapiunt et spirant. Et attende, quod licet isti sapores non sint de saporibus cor- isti sapores non sint de saporibus cor- poralibus qui ad faucium corporalium poralibus qui ad faucium corporalium gustum deprehenduntur, tamen omnem gustum deprehenduntur, tamen omnem convenientiam quæ ad nos potest esse, convenientiam quæ ad nos potest esse, determinant. Ad nutrimentum enim sub- determinant. Ad nutrimentum enim sub- stantiæ exigitur puritas: quia impurum stantiæ exigitur puritas: quia impurum in nutrimento sumptum abjicitur a natu- in nutrimento sumptum abjicitur a natu- ra, et ad naturæ convenientiam assumi- ra, et ad naturæ convenientiam assumi- tur dulcedo quia nihil nisi dulcedo ap- tur dulcedo quia nihil nisi dulcedo ap- petitur et retrahitur a natura. Aroma- petitur et retrahitur a natura. Aroma- ticus autem assumitur ad appetitus ticus autem assumitur ad appetitus excitationem quia cum fastidio et abo- excitationem quia cum fastidio et abo- minatione cibus sumptus abjicitur magis minatione cibus sumptus abjicitur magis quam utiliter sumatur. Subtilitas neces- quam utiliter sumatur. Subtilitas neces- sario requiritur ad penetrationem ad in- sario requiritur ad penetrationem ad in- teriora. Delectabilitas autem ut natura teriora. Delectabilitas autem ut natura expansa et dilatata undique capiat et ca- expansa et dilatata undique capiat et ca- piatur a cibi nutrimento. Et quia nihil piatur a cibi nutrimento. Et quia nihil perficit suam operationem naturalem sine perficit suam operationem naturalem sine virtute coelesti, conjungitur omnibus in virtute coelesti, conjungitur omnibus in sapore virtus cœlestis, bona cœlestia in- sapore virtus cœlestis, bona cœlestia in- gerens, ut quodlibet prædictorum ad gerens, ut quodlibet prædictorum ad suum proprium deducatur effectum. Et suum proprium deducatur effectum. Et in hoc deprehenditur mirabilis altitudo in hoc deprehenditur mirabilis altitudo sapientiæ divinæ. In quo altitudo divina sapientiæ divinæ. In quo altitudo divina consideratur, quæ in uno cibo omnia consideratur, quæ in uno cibo omnia congregavit, quæ ad perfectionem requi- congregavit, quæ ad perfectionem requi- runtur nutrimenti. Et hoc significatum runtur nutrimenti. Et hoc significatum est, Genes. XLV, 18, ubi sic dicitur: Ve- est, Genes. XLV, 18, ubi sic dicitur: Ve- nite ad me : et ego dabo vobis omnia bo-salvat a periculo. Unde etiam, III Regum, nite ad me : et ego dabo vobis omnia bo-salvat a periculo. Unde etiam, III Regum, na Ægypti, ut comedatis medullam ter- na Ægypti, ut comedatis medullam ter- ræ. Omnia enim bona nostra, quando in ræ. Omnia enim bona nostra, quando in Ægypto hujus terræ habitamus, sunt in Ægypto hujus terræ habitamus, sunt in corporis Domini sacramento, et tota me- corporis Domini sacramento, et tota me- dulla terræ, hoc est, terreni corporis per dulla terræ, hoc est, terreni corporis per saporem et nutrimentum est in eo. Me- saporem et nutrimentum est in eo. Me-

Habet autem duos sapores in signifi- Habet autem duos sapores in signifi- cando, scilicet saporem panis, et sapo- Eucharis cando, scilicet saporem panis, et sapo- Eucharis rem vini. Quia quamvis aqua vino in ca- rem vini. Quia quamvis aqua vino in ca- lice admisceatur, non tamen tanta appo- lice admisceatur, non tamen tanta appo- ni debet ut vini tollat et deleat saporem, do, scilic ni debet ut vini tollat et deleat saporem, do, scilic sed potius ipsa aqua tota transire debet saporem sed potius ipsa aqua tota transire debet saporem in saporem vini. Quia aqua significat in- vini. in saporem vini. Quia aqua significat in- vini. sipiditatem populi, quæ tota transire sipiditatem populi, quæ tota transire debet in saporem spiritus Domini, sicut debet in saporem spiritus Domini, sicut inferius ostendemus. inferius ostendemus.

Sapor enim panis de frumento assumi- Sapor enim panis de frumento assumi- tur ad significandum cordis ex isto nu- tur ad significandum cordis ex isto nu- trimento confortationem, sicut ipse dixit trimento confortationem, sicut ipse dixit patriarcha, Genes. xvIII, 5: Ponam buc- patriarcha, Genes. xvIII, 5: Ponam buc- cellam panis, et confortate cor vestrum. cellam panis, et confortate cor vestrum. Confortat autem principium vitæ et vir- Confortat autem principium vitæ et vir- tutis ferens nutrimentum in vehiculum : tutis ferens nutrimentum in vehiculum : quia per substantiam suam per nutrimen- quia per substantiam suam per nutrimen- tum, et per spiritum quo illud granum tum, et per spiritum quo illud granum plenum est, diffundit spiritum qui vigo- plenum est, diffundit spiritum qui vigo- ris et virtutis est vector in membra. Et ris et virtutis est vector in membra. Et hoc magis facit panis in sacramento, qui hoc magis facit panis in sacramento, qui nutrientis puritatem substantiæ habet nutrientis puritatem substantiæ habet perfectam, et fons est omnis spiritus ad- perfectam, et fons est omnis spiritus ad- ministrantis virtutem et fortitudinem. ministrantis virtutem et fortitudinem. Inde enim dixit patriarcha : Confortate Inde enim dixit patriarcha : Confortate cor vestrum. Et propter hoc dicitur in cor vestrum. Et propter hoc dicitur in Psalmo cin, 15: Panis cor hominis con- Psalmo cin, 15: Panis cor hominis con- firmat. Et, Act. xxvII, 34, dixit Paulus : firmat. Et, Act. xxvII, 34, dixit Paulus : Rogo vos accipere cibum pro salute ve- Rogo vos accipere cibum pro salute ve- stra, quia nullius vestrum capillus de stra, quia nullius vestrum capillus de capite peribit. Cibus enim salutis saluber- capite peribit. Cibus enim salutis saluber- rimus omnibus et confortat in gratia, et rimus omnibus et confortat in gratia, et

XIX, 8 Elias in fortitudine cibi illius, XIX, 8 Elias in fortitudine cibi illius, scilicet panis quem sibi ministravit An- scilicet panis quem sibi ministravit An- gelus, ambulavit per desertum quadra- gelus, ambulavit per desertum quadra- ginta diebus et quadraginta noctibus, ginta diebus et quadraginta noctibus, usque ad montem Dei Horeb. Quia per usque ad montem Dei Horeb. Quia per totum desertum hujus mundi quadragin- totum desertum hujus mundi quadragin-

panis et panis et

8. 8.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 2.

ta diebus et quadraginta noctibus pœni- ta diebus et quadraginta noctibus pœni- tentialibus ambulamus, donec ad montem tentialibus ambulamus, donec ad montem divinæ visitationis et visionis veniamus. divinæ visitationis et visionis veniamus.

Sapor autem vini in signando assumi- Sapor autem vini in signando assumi- tur, ut sapor coelestium gaudiorum in tur, ut sapor coelestium gaudiorum in nobis perficiatur, sicut dicitur in Psalmo nobis perficiatur, sicut dicitur in Psalmo CI, 15 Vinum lætificat cor hominis. CI, 15 Vinum lætificat cor hominis. Et, Judicum, 1x, 13, dicit hæc nostra vi- Et, Judicum, 1x, 13, dicit hæc nostra vi- tis Numquid possum deserere vinum tis Numquid possum deserere vinum meum, quod lætificat Deum et homines, meum, quod lætificat Deum et homines, et inter ligna cætera promoveri? Sicut et inter ligna cætera promoveri? Sicut autem diximus, quamvis aqua pro nobis autem diximus, quamvis aqua pro nobis in sacramento acccipiatur, tamen sapor in sacramento acccipiatur, tamen sapor aquæ in sacramento non sentitur : quia aquæ in sacramento non sentitur : quia populus junctus sanguini Domini, non populus junctus sanguini Domini, non sanguinem convertit ad insipiditatem, sanguinem convertit ad insipiditatem, sed potius gaudiorum spiritualium acci- sed potius gaudiorum spiritualium acci- pit saporem, sicut, Joan. 11, 8, aqua a pit saporem, sicut, Joan. 11, 8, aqua a Christo conversa in vinum nihil retinuit Christo conversa in vinum nihil retinuit de aquæ insipidate, sed tota conversa de aquæ insipidate, sed tota conversa est in vini saporem. Unde, ibidem, y. 10, est in vini saporem. Unde, ibidem, y. 10, dicitur Servasti bonum vinum usque dicitur Servasti bonum vinum usque adhuc. Sic etiam vitis in se complutam adhuc. Sic etiam vitis in se complutam per radicem bibit aquam, et ex illa gene- per radicem bibit aquam, et ex illa gene- rat vinum, quod proprinet eis a quibus rat vinum, quod proprinet eis a quibus colitur. Propter quod, Isa. v, 6, dicitur colitur. Propter quod, Isa. v, 6, dicitur de vinea fructum congruum non ferente: de vinea fructum congruum non ferente: Nubibus mandabo ne pluant super eam Nubibus mandabo ne pluant super eam imbrem. Propter quod etiam Empedocles imbrem. Propter quod etiam Empedocles de natura vini loquens, dixit quod vinum de natura vini loquens, dixit quod vinum est aqua putrefacta in vite, putrefactio- est aqua putrefacta in vite, putrefactio- nem pro digestione accipiens. Sic igitur nem pro digestione accipiens. Sic igitur et naturali exemplo et Christi miraculo et naturali exemplo et Christi miraculo probatur, quod aqua in sacramento cum probatur, quod aqua in sacramento cum vino mixta, non debet in sapore aquæ vino mixta, non debet in sapore aquæ remanere, sed potius saporem vini acci- remanere, sed potius saporem vini acci- pere quia de insipidis dicitur, Apocal. pere quia de insipidis dicitur, Apocal. 111, 16 Quia tepidus es, incipiam te evo- 111, 16 Quia tepidus es, incipiam te evo- mere ex ore meo. Tepidum autem ibi po- mere ex ore meo. Tepidum autem ibi po- nitur pro insipido. nitur pro insipido.

Vinum autem assumitur in significan- Vinum autem assumitur in significan- do tum propter hoc quod Christus se vi- do tum propter hoc quod Christus se vi- ti comparavit, tum propter hoc quod ti comparavit, tum propter hoc quod dictum est, quia vinum in jucunditatem dictum est, quia vinum in jucunditatem animum convertit, et cor dissolvit in animum convertit, et cor dissolvit in

1 Joan. xv, 1, 5. 1 Joan. xv, 1, 5.

243 243

gaudio, et bona spe futurorum bonorum. gaudio, et bona spe futurorum bonorum. Hæc enim tria facit vinum, quando pro- Hæc enim tria facit vinum, quando pro- portionabiliter sumitur. portionabiliter sumitur.

De primo horum dicitur, Eccli. xxXI, 35 De primo horum dicitur, Eccli. xxXI, 35 et seq Vinum in jucunditatem creatum et seq Vinum in jucunditatem creatum est, et non in ebrietatem, ab initio. Ex- est, et non in ebrietatem, ab initio. Ex- sultatio animæ et cordis vinum modera- sultatio animæ et cordis vinum modera- te potatum. Sanitas est animæ et corpori te potatum. Sanitas est animæ et corpori sobrius potus. Hoc enim maxime de vi- sobrius potus. Hoc enim maxime de vi- no Eucharistiæ intelligitur, quod ani- no Eucharistiæ intelligitur, quod ani- mam jucundam facit, quod corpus et ani- mam jucundam facit, quod corpus et ani- mam in exsultatione spirituali infundit, mam in exsultatione spirituali infundit, quod sanitatem animæ et corpori tribuit. quod sanitatem animæ et corpori tribuit. Hoc enim est quod dicitur, Eccli. xxx, Hoc enim est quod dicitur, Eccli. xxx, 23 Jucunditas cordis hæc est vita homi- 23 Jucunditas cordis hæc est vita homi- nis, et thesaurus sine defectione sanctita- nis, et thesaurus sine defectione sanctita- tis. tis.

De secundo autem, hoc est, de gaudio De secundo autem, hoc est, de gaudio supra inductæ sunt auctoritates : quia supra inductæ sunt auctoritates : quia vinum lætificat cor hominis 2: quia læ- vinum lætificat cor hominis 2: quia læ- titiam æternam de æternis jam sacramen- titiam æternam de æternis jam sacramen- taliter degustatis infundit. Hoc est vi- taliter degustatis infundit. Hoc est vi- num, de quo dicitur, Proverb. 1x, 5: num, de quo dicitur, Proverb. 1x, 5: Bibite vinum quod miscui vobis. Pro- Bibite vinum quod miscui vobis. Pro- verb. xxxi, 6 et 7: Date siceram moren- verb. xxxi, 6 et 7: Date siceram moren- tibus, et vinum his qui in amaro sunt tibus, et vinum his qui in amaro sunt corde. Bibant, et obliviscantur egestatis corde. Bibant, et obliviscantur egestatis suæ, et doloris sui non recordentur am- suæ, et doloris sui non recordentur am- plius. plius.

De spe autem quam bonam tribuit De spe autem quam bonam tribuit futurorum bonorum, dicit Philosophus, futurorum bonorum, dicit Philosophus, quod vinum bonæ spei facit homi- quod vinum bonæ spei facit homi- nem. Et hoc est vinum de quo, Cantic. nem. Et hoc est vinum de quo, Cantic. VII, 9, dicitur: Guttur tuum sicut vinum VII, 9, dicitur: Guttur tuum sicut vinum optimum, dignum dilecto meo ad potan- optimum, dignum dilecto meo ad potan- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- minandum. Guttur enim gustans hoc vi- minandum. Guttur enim gustans hoc vi- num, diu in se revolvit saporem, in se num, diu in se revolvit saporem, in se revolvens rei speratæ dulcedinem, et hoc revolvens rei speratæ dulcedinem, et hoc labiis cordis, hoc est, intellectu et affectu labiis cordis, hoc est, intellectu et affectu revolvitur, et continue ruminatur, ut dul- revolvitur, et continue ruminatur, ut dul- cedo beatitudinis in eo speratæ perfecte- cedo beatitudinis in eo speratæ perfecte- sugatur. sugatur.

His igitur de causis duos in hoc sacra- His igitur de causis duos in hoc sacra- mento sapores significantes a Christo ha- mento sapores significantes a Christo ha- bemus, scilicet et panis et vini. bemus, scilicet et panis et vini.

2 Psal. CIII, 15. 2 Psal. CIII, 15.

244 244

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT III. CAPUT III.

De cibi hujus laucitate ex præparatione. De cibi hujus laucitate ex præparatione.

1. 1.

Cibus po- Cibus po- tentia Pa- tentia Pa- tris præ- tris præ-

Modo autem tertio loco quæ sit cibi Modo autem tertio loco quæ sit cibi hujus laucitas ex præparatione, descri- hujus laucitas ex præparatione, descri- bemus. bemus.

Est autem laucissimus hujus præpara- Est autem laucissimus hujus præpara- tionis modus in quatuor, scilicet in effi- tionis modus in quatuor, scilicet in effi- cacia virtutis, in altitudine sapientiæ cacia virtutis, in altitudine sapientiæ hunc cibum contemperantis, et in condi- hunc cibum contemperantis, et in condi- mento delectationis, et in abundantia mento delectationis, et in abundantia administrationis. Primum horum attri- administrationis. Primum horum attri- buitur potentiæ Patris. Secundum attri- buitur potentiæ Patris. Secundum attri- buitur sapientiæ Filii. Et tertium attribui- buitur sapientiæ Filii. Et tertium attribui- tur bonitati Spiritus sancti. Quartum tur bonitati Spiritus sancti. Quartum autem majestati attribuitur totius Trini- autem majestati attribuitur totius Trini- tatis. De potentia enim Patris potuit hæc tatis. De potentia enim Patris potuit hæc fieri præparatio. De sapientia Filii inventa fieri præparatio. De sapientia Filii inventa est. De bonitate Spiritus sancti condita est. De bonitate Spiritus sancti condita est. Nec expresse haberi poterant nisi de est. Nec expresse haberi poterant nisi de majestate et magnificentia totius Trini- majestate et magnificentia totius Trini- tatis. tatis.

De potentia enim Patris dicitur, Esther, De potentia enim Patris dicitur, Esther, XIII, 9 et seq. Domine, Domine, rex XIII, 9 et seq. Domine, Domine, rex Iaratus. omnipotens, in ditione tua cuncta sunt Iaratus. omnipotens, in ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuæ resistere posita, et non est qui possit tuæ resistere voluntati, si decreveris salvare Israel. voluntati, si decreveris salvare Israel. Tu fecisti coelum et terram, et quidquid Tu fecisti coelum et terram, et quidquid coli ambitu continetur. Dominus omnium coli ambitu continetur. Dominus omnium es, nec est qui resistat majestati tuæ. Ac es, nec est qui resistat majestati tuæ. Ac si dicat: Talem redemptionis nostræ ci- si dicat: Talem redemptionis nostræ ci- bum et pignus impossibile est humanæ bum et pignus impossibile est humanæ infirmitati præparare: sed tibi, Domine infirmitati præparare: sed tibi, Domine Deus, rex omnipotens, nihil est impossi- Deus, rex omnipotens, nihil est impossi- bile quia in ditione tua cuncta sunt po- bile quia in ditione tua cuncta sunt po- sita, quia in verbo simplici tibi coæterno sita, quia in verbo simplici tibi coæterno fecisti cœlum et terram, et omnia quæ in fecisti cœlum et terram, et omnia quæ in eis sunt contenta : et eodem verbo crea- eis sunt contenta : et eodem verbo crea- turas, ut dicit Ambrosius, mutare potes turas, ut dicit Ambrosius, mutare potes in corporis et sanguinis Filii tui cibum. in corporis et sanguinis Filii tui cibum. Nec enim mirum est si verbum quod Nec enim mirum est si verbum quod

omnipotentia Dei fecit creaturas, eadem omnipotentia Dei fecit creaturas, eadem potentia mutat creaturas in illud quod potentia mutat creaturas in illud quod voluerit quia Dominus universorum voluerit quia Dominus universorum ipse est cujus magnificentiæ cuncta ipse est cujus magnificentiæ cuncta obediunt, et nihil resistit. Et hoc est obediunt, et nihil resistit. Et hoc est quod dicitur, Sapient. XII, 18: Subest quod dicitur, Sapient. XII, 18: Subest tibi cum volueris posse. Quia quamvis tibi cum volueris posse. Quia quamvis fides in omnibus articulis suis omnipo- fides in omnibus articulis suis omnipo- tentiæ Dei innitatur, in sacramento ta- tentiæ Dei innitatur, in sacramento ta- men altaris, in quo consistit fundamen- men altaris, in quo consistit fundamen- tum fidei et totius Ecclesiæ communio, tum fidei et totius Ecclesiæ communio, maxime innititur omnipotentiæ. Et hoc maxime innititur omnipotentiæ. Et hoc est quod in signo hujus sacramenti dixit est quod in signo hujus sacramenti dixit ad Saram Angelus, Genes. xviii, 14, ubi ad Saram Angelus, Genes. xviii, 14, ubi similis promissio sanguinis facta est, et similis promissio sanguinis facta est, et confectio cibi Angelorum de tribus farinæ confectio cibi Angelorum de tribus farinæ satis, quæ magna fuerunt, et non nisi satis, quæ magna fuerunt, et non nisi ab omnipotentia Dei fieri poterat. Num- ab omnipotentia Dei fieri poterat. Num- quid Deo quidquam est difficile ? Quasi quid Deo quidquam est difficile ? Quasi diceret Non est facile est enim creatu- diceret Non est facile est enim creatu- ras mutare et transsubstantiare quas fecit, ras mutare et transsubstantiare quas fecit, et de cibis nobis consuetis, hoc est, pane et de cibis nobis consuetis, hoc est, pane et vino, corporis sui et sanguinis nobis et vino, corporis sui et sanguinis nobis dulcem cœnam præparare. Hoc est etiam dulcem cœnam præparare. Hoc est etiam quod, Luc. 1, 37, Angelus dixit cum de quod, Luc. 1, 37, Angelus dixit cum de perfectione et conceptione Dominici cor- perfectione et conceptione Dominici cor- poris et sanguinis ageretur: Non erit poris et sanguinis ageretur: Non erit impossibile apud Deum omne verbum. impossibile apud Deum omne verbum. Et persuadens Virgini, unde hoc fieri Et persuadens Virgini, unde hoc fieri posset, dixit, y. 35: Virtus Altissimi posset, dixit, y. 35: Virtus Altissimi obumbrabit tibi. Quod exponens Orige- obumbrabit tibi. Quod exponens Orige- nes, dicit virtutem Altissimi esse virtuo- nes, dicit virtutem Altissimi esse virtuo- sam potentiam Patris, quæ umbram et sam potentiam Patris, quæ umbram et imaginem suiipsius fecit in Maria Virgine, imaginem suiipsius fecit in Maria Virgine, de creatura vetustatis corruptæ novum de creatura vetustatis corruptæ novum hominem secundum Deum creatum per- hominem secundum Deum creatum per- ficiens, et hunc non ad imaginem, sed ficiens, et hunc non ad imaginem, sed ipsam imaginem faciens per unionem, ipsam imaginem faciens per unionem,

: :

2. 2.

lue. lue.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 3. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 3.

in quo perfecta resultaret potentia Pa- in quo perfecta resultaret potentia Pa-

tris. tris.

De sapientia autem hunc cibum con- De sapientia autem hunc cibum con- temperante dicitur, ad Roman. x1, 33: 0 temperante dicitur, ad Roman. x1, 33: 0 pientia pientia Avon- altitudo divitiarum sapientiæ, et scientiæ Avon- altitudo divitiarum sapientiæ, et scientiæ Dei! quam incomprehensibilia sunt ju- Dei! quam incomprehensibilia sunt ju- dicia ejus, et investigabiles viæ ejus! Quis dicia ejus, et investigabiles viæ ejus! Quis enim digne valeat investigare qualiter ex enim digne valeat investigare qualiter ex antiquo corpus incorruptum sit innova- antiquo corpus incorruptum sit innova- tum, qualiter nova anima vivificatum, tum, qualiter nova anima vivificatum, qualiter utrumque horum deitati sit socia- qualiter utrumque horum deitati sit socia- tum, in unam personam unitum et assum- tum, in unam personam unitum et assum- ptum, qualiter in carne infirmitates carnis ptum, qualiter in carne infirmitates carnis portaverit, et qualiter in cruce mortuus portaverit, et qualiter in cruce mortuus sit, et qualiter in corpus et sanguinem sit, et qualiter in corpus et sanguinem principalia esculenti et poculenti natura principalia esculenti et poculenti natura humana mutaverit, et sic se hujusmodi humana mutaverit, et sic se hujusmodi præbuerit in cibum? Hæ enim viæ sa- præbuerit in cibum? Hæ enim viæ sa- pientiæ Dei sunt absconditæ. Unde, Pro- pientiæ Dei sunt absconditæ. Unde, Pro- verb. xxx, 18 et 19, dicit Salomon confi- verb. xxx, 18 et 19, dicit Salomon confi- tens hæc sibi esse abscondita, sic: Tria tens hæc sibi esse abscondita, sic: Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro Viam aquilæ in cælo, viam co- ignoro Viam aquilæ in cælo, viam co- lubri super petram, viam navis in medio lubri super petram, viam navis in medio maris, et viam viri in adolescentia. Viam maris, et viam viri in adolescentia. Viam enim aquila acutæ videntis et alte volan- enim aquila acutæ videntis et alte volan- tis et de longe escam odorantis in cœlo, tis et de longe escam odorantis in cœlo, viam vocat altissimæ sapientiæ divinæ viam vocat altissimæ sapientiæ divinæ profundas partes omnes circumspici- profundas partes omnes circumspici- entis alto quidem consilio voluntatis entis alto quidem consilio voluntatis super Cherubim in quibus est scientiæ super Cherubim in quibus est scientiæ plenitudo, quia mysterium hoc nec ipsi plenitudo, quia mysterium hoc nec ipsi Cherubim et Angeli ad plenum cogno- Cherubim et Angeli ad plenum cogno- scunt: et de longe providentia sua escam scunt: et de longe providentia sua escam hanc qualiter parant odorantis. Via au- hanc qualiter parant odorantis. Via au- tem navis est via veritatis in doctrina et tem navis est via veritatis in doctrina et virtutis in vita: quia sicut per navem, virtutis in vita: quia sicut per navem, ita per crucem salvat eos qui hoc mare ita per crucem salvat eos qui hoc mare mundi navigant, cujus mysterium etiam mundi navigant, cujus mysterium etiam altitudinem sapientiæ humanæ excellit. altitudinem sapientiæ humanæ excellit. Via autem colubri qui exaltatur pro no- Via autem colubri qui exaltatur pro no- bis, ut morsus venenatici serpentis eva- bis, ut morsus venenatici serpentis eva- damus, est via medicinæ sacramentorum damus, est via medicinæ sacramentorum et præcipue hujus sacramenti, in quo et præcipue hujus sacramenti, in quo sicut in pyxide continetur omnis medi- sicut in pyxide continetur omnis medi- cina et hoc est super petram solidissimæ cina et hoc est super petram solidissimæ

1 Matth. x, 33. 1 Matth. x, 33.

245 245

veritatis fidei, in qua fundatur Ecclesia, veritatis fidei, in qua fundatur Ecclesia, quæ etiam humanam vincit sapientiam. quæ etiam humanam vincit sapientiam. Via vero viri perfecti in omnibus virtuti- Via vero viri perfecti in omnibus virtuti- bus et gratiis et in adolescentia juvenili, bus et gratiis et in adolescentia juvenili, est introitus sapientiæ in humanam natu- est introitus sapientiæ in humanam natu- ram infantilem et juvenilem, quæ infan- ram infantilem et juvenilem, quæ infan- tilis et juvenilis esse solet, et non habere tilis et juvenilis esse solet, et non habere proprietates viri perfecti in providentia proprietates viri perfecti in providentia et actibus virtutis. Hæc igitur sapientia et actibus virtutis. Hæc igitur sapientia omnem humanam sapientiam excedens, omnem humanam sapientiam excedens, hæc omnia providit et conjunxit in hoc hæc omnia providit et conjunxit in hoc sacramento. Hæc est mulier evangelica sacramento. Hæc est mulier evangelica fermentum efficacissimæ deitatis abscon- fermentum efficacissimæ deitatis abscon- dens in farinæ satis tribus, hoc est, pu- dens in farinæ satis tribus, hoc est, pu- rissima natura corporis, et purissima na- rissima natura corporis, et purissima na- tura animæ, et purissima natura corpo- tura animæ, et purissima natura corpo- ralis spiritus, tamquam sub tribus satis ralis spiritus, tamquam sub tribus satis abscondens, donec fermentatum est to- abscondens, donec fermentatum est to- tum, hoc est, a deitate penetretur, et tum, hoc est, a deitate penetretur, et divinæ virtutis et sapientiæ in intima sua divinæ virtutis et sapientiæ in intima sua recipiat influxum, et totum sic deitati recipiat influxum, et totum sic deitati societur. Hæc etiam sapientia per Saram societur. Hæc etiam sapientia per Saram principem et uxorem magni patriarchæ principem et uxorem magni patriarchæ significatur, Genes. xvi, 6, ubi Saræ, significatur, Genes. xvi, 6, ubi Saræ, uxori suæ, dixit Abraham: Accelera, tria uxori suæ, dixit Abraham: Accelera, tria sata similæ commisce, et fac subcinericios sata similæ commisce, et fac subcinericios panes. Hæc est enim sapientia summi panes. Hæc est enim sapientia summi Patris, quæ tria sata deitatis et animæ et Patris, quæ tria sata deitatis et animæ et corporis commiscuit, hoc est, sociavit et corporis commiscuit, hoc est, sociavit et ut undique simul sint, et tamen commix- ut undique simul sint, et tamen commix- tionem quæ mutet aliquod illorum, non tionem quæ mutet aliquod illorum, non patiantur. Accelerat autem: quia in mo- patiantur. Accelerat autem: quia in mo- mento operata est, et non per momenta mento operata est, et non per momenta temporum ut infirma facit natura, et fecit temporum ut infirma facit natura, et fecit nobis panes æternæ refectionis sub cine- nobis panes æternæ refectionis sub cine- ribus hujus nostræ mortalitatis decoctos. ribus hujus nostræ mortalitatis decoctos. Simila autem purissima fuit: quia in Simila autem purissima fuit: quia in deitate nihil furfuris cadere potuit. Ani- deitate nihil furfuris cadere potuit. Ani- ma autem numquam commaculata fuit : ma autem numquam commaculata fuit : et corpus sine omni contagione conceptum et corpus sine omni contagione conceptum et natum, et per totam vitam conserva- et natum, et per totam vitam conserva- tum. Unde etiam, Levit. 11, 4, Dominus tum. Unde etiam, Levit. 11, 4, Dominus de simila purissima præcepit fieri sibi de simila purissima præcepit fieri sibi sacrificium et præparari. sacrificium et præparari.

De bonitate autem Spiritus sancti, per De bonitate autem Spiritus sancti, per quam iste cibus est conditus: quia ipse quam iste cibus est conditus: quia ipse

3. 3. Bonitate Bonitate

Spiritus Spiritus

sancti sancti conditus. conditus.

4. 4.

246 246

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est Patris et Filii delectatio et condimen- est Patris et Filii delectatio et condimen- tum, ut dicitur, Sapient. XII, 1:0 quam tum, ut dicitur, Sapient. XII, 1:0 quam bonus et suavis est, Domine, spiritus bonus et suavis est, Domine, spiritus tuus in omnibus! Omne enim condimen- tuus in omnibus! Omne enim condimen- tum est in ipso, et sine ipso cuncta effi- tum est in ipso, et sine ipso cuncta effi- ciuntur insipida. Et in hujus rei figuram ciuntur insipida. Et in hujus rei figuram dicitur ad sponsam in Canticis, vui, 2: dicitur ad sponsam in Canticis, vui, 2: Dabo tibi poculum ex vino condito, et Dabo tibi poculum ex vino condito, et mustum malorum granatorum meorum. mustum malorum granatorum meorum. Vinum enim sacramenti cibus et potus Vinum enim sacramenti cibus et potus est, conditum cum sapore bonitatis Spi- est, conditum cum sapore bonitatis Spi- ritus sancti. Mustum autem malorum ritus sancti. Mustum autem malorum granatorum est succus delicatissimæ pie- granatorum est succus delicatissimæ pie- tatis corporis Domini, quod sicut grana- tatis corporis Domini, quod sicut grana- tum quædam in se continet grana spiri- tum quædam in se continet grana spiri- tualium virtutum et refectionem, quæ ex tualium virtutum et refectionem, quæ ex ipso per passionem expressæ, tamquam ipso per passionem expressæ, tamquam mustum mali punici continentur in sa- mustum mali punici continentur in sa- cramento: propter quod in dulcedine sua cramento: propter quod in dulcedine sua sacramentum parasse pauperi dicitur sacramentum parasse pauperi dicitur dulcissimus Deus'. Hoc signatum est, IV dulcissimus Deus'. Hoc signatum est, IV Regum, IV, 39 et seq., ubi dicitur, quod Regum, IV, 39 et seq., ubi dicitur, quod amaritudo colocynthidarum per farinam amaritudo colocynthidarum per farinam in ollam immissam ab Eliseo tota in dul- in ollam immissam ab Eliseo tota in dul- cedinem versa est, ita quod non fuit cedinem versa est, ita quod non fuit quidquam amaritudinis in illa olla. Fari- quidquam amaritudinis in illa olla. Fari- na autem illa dulcissima est, et delicata, na autem illa dulcissima est, et delicata, dulcedinem signat et condimentum Spi- dulcedinem signat et condimentum Spi- ritus sancti. Olla autem vas sacramentale ritus sancti. Olla autem vas sacramentale signat. Colocynthidæ autem amarissimæ signat. Colocynthidæ autem amarissimæ signant tumulum signant tumulum Christi passionum Christi passionum amarissimarum, quæ tamen omnes nobis amarissimarum, quæ tamen omnes nobis dulcissimæ fiunt condimento farinæ, hoc dulcissimæ fiunt condimento farinæ, hoc est, bonitatis Spiritus sancti. est, bonitatis Spiritus sancti.

De abundantia autem divinæ majestatis De abundantia autem divinæ majestatis Ex abun- quæ dat impensas, dicitur, I Paralip. Ex abun- quæ dat impensas, dicitur, I Paralip. dantia to- XXIX, 2: Ego totis viribus meis præ- dantia to- XXIX, 2: Ego totis viribus meis præ- tatis ad- paravi impensas domus Dei. Et domus tatis ad- paravi impensas domus Dei. Et domus

tius Trini- tius Trini-

ministra- ministra- tus. tus.

in qua infallibiliter omni tempore inve- in qua infallibiliter omni tempore inve- nitur Dominus, sunt species sacramen- nitur Dominus, sunt species sacramen- tales, quas post confectionem rite cele- tales, quas post confectionem rite cele- bratam semper inhabitat Dominus. bratam semper inhabitat Dominus.

Hujus domus impensæ sunt natura Hujus domus impensæ sunt natura divina et humana in anima et corpore et divina et humana in anima et corpore et sanguine et spiritu et omnibus bonis sanguine et spiritu et omnibus bonis quibus plena est natura divina, et quæ quibus plena est natura divina, et quæ

1 Psal. LXVII, 11. 1 Psal. LXVII, 11.

non ad mensuram data sunt homini non ad mensuram data sunt homini Christo quas impensas nemo parare po- Christo quas impensas nemo parare po- tuit nisi magnus ille rex, qui majestatem tuit nisi magnus ille rex, qui majestatem totius signat Trinitatis. Unde, Esther, 1, totius signat Trinitatis. Unde, Esther, 1, 7: Bibebant autem qui invitati erant, 7: Bibebant autem qui invitati erant, aureis poculis, et aliis atque aliis vasis aureis poculis, et aliis atque aliis vasis cibi inferebantur. Vinum quoque, ut cibi inferebantur. Vinum quoque, ut magnificentia regia dignum erat, abun- magnificentia regia dignum erat, abun- dans et præcipuum ponebatur. Invitati dans et præcipuum ponebatur. Invitati autem ad hoc sacramentum sunt omnes autem ad hoc sacramentum sunt omnes fideles Christo in sacramento cum Apo- fideles Christo in sacramento cum Apo- stolis et discipulis communicantes, qui stolis et discipulis communicantes, qui omnes aurea bibunt pocula quia omnis omnes aurea bibunt pocula quia omnis eorum refectio in splendore deitatis admi- eorum refectio in splendore deitatis admi- nistratur. Et cibi refectionis eorum aliis nistratur. Et cibi refectionis eorum aliis et aliis vasis gratiæ inferuntur: quia in et aliis vasis gratiæ inferuntur: quia in corpore cibus, in sanguine potus, in corpore cibus, in sanguine potus, in anima pignus redemptionis, in spiritu anima pignus redemptionis, in spiritu vita, in deitate omnis gratiæ gustus in- vita, in deitate omnis gratiæ gustus in- fertur, et vinum æternorum gaudiorum fertur, et vinum æternorum gaudiorum abundans in hydria perfectæ personæ di- abundans in hydria perfectæ personæ di- vinæ quæ est Filius et præcipuum, quia vinæ quæ est Filius et præcipuum, quia in ipso fonte omnium gaudiorum hau- in ipso fonte omnium gaudiorum hau- stum, nobis in hoc sacramento propo- stum, nobis in hoc sacramento propo- nitur. nitur.

Eucharis Eucharis

citur cœna citur cœna

Hoc est quod de majestate Dei dicitur, Hoc est quod de majestate Dei dicitur, Luc. xiv, 16: Homo quidam fecit cœnam Luc. xiv, 16: Homo quidam fecit cœnam magnam, et vocavit multos. Hæc enim est magnam, et vocavit multos. Hæc enim est Dei magnifica majestas quæ dicitur qui- Dei magnifica majestas quæ dicitur qui- dam singulari dignitate homo humanitate tia cur di dam singulari dignitate homo humanitate tia cur di sive benignitate, fecisse dicitur, magnam sive benignitate, fecisse dicitur, magnam quidem magnifica præparatione, cœnam quidem magnifica præparatione, cœnam autem quæ ultima est, et post eam alia autem quæ ultima est, et post eam alia refectio in sacramento fidelibus non præ- refectio in sacramento fidelibus non præ- parabitur,sicut ista post prandium agni ty- parabitur,sicut ista post prandium agni ty- pici veteris parata fuit, sed alia post istam pici veteris parata fuit, sed alia post istam in gratia fidei in cætero non parabitur, et in gratia fidei in cætero non parabitur, et ideo cœna vocatur. Hæc cœna signata est, ideo cœna vocatur. Hæc cœna signata est, III Esdræ, II, 1 et 2, ubi sic dicitur, quod III Esdræ, II, 1 et 2, ubi sic dicitur, quod rex Darius fecit cœnam magnam omni- rex Darius fecit cœnam magnam omni- bus vernaculis suis, et omnibus magistra- bus vernaculis suis, et omnibus magistra- tibus Mediæ et Persidis, et omnibus pur- tibus Mediæ et Persidis, et omnibus pur- puratis, et prætoribus, et consulibus, et puratis, et prætoribus, et consulibus, et præfectis sub illo, etc. Darius enim præfectis sub illo, etc. Darius enim significatur seu interpretatur augmenta- significatur seu interpretatur augmenta- tus, et signat Christum qui omnibus tus, et signat Christum qui omnibus fidelibus continuum accipit augmentum. fidelibus continuum accipit augmentum.