222 222

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

uno habentes, te non debuimus dimittere uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis. Unde, Eccli. xxix, 20: Gratiam a nobis. Unde, Eccli. xxix, 20: Gratiam fidejussoris tui ne obliviscaris : dedit fidejussoris tui ne obliviscaris : dedit enim pro te animam suam. Quia sicut enim pro te animam suam. Quia sicut etiam in ante habitis diximus, corpus etiam in ante habitis diximus, corpus dedit in communionem, animam in red- dedit in communionem, animam in red- emptionem, sanguinem in ablutionem, emptionem, sanguinem in ablutionem, et deitatem in omnis virtutis acquisitio- et deitatem in omnis virtutis acquisitio- nem. Optimus est ergo omnis necessitatis nem. Optimus est ergo omnis necessitatis nostræ fidejussor: ipse enim est, qui nostræ fidejussor: ipse enim est, qui pignus pro nobis omnibus sufficiens po- pignus pro nobis omnibus sufficiens po- nit. Proverb. xx, 16: Tolle vestimentum nit. Proverb. xx, 16: Tolle vestimentum ejus qui fidejussor exstitit alieni, et pro ejus qui fidejussor exstitit alieni, et pro extraneis aufer pignus ab eo. Vestimen- extraneis aufer pignus ab eo. Vestimen- tum enim Dominici corporis a Domino tum enim Dominici corporis a Domino tollimus, qui pro nobis alienis pignus tollimus, qui pro nobis alienis pignus posuit, et fidejussor exstitit, et pignus posuit, et fidejussor exstitit, et pignus animæ suæ accepimus, ut nos ipsos redi- animæ suæ accepimus, ut nos ipsos redi- mamus et ideo ipsemet Dominus dicit mamus et ideo ipsemet Dominus dicit in Psalmo LXVIII, 5 : Quæ non rapui, tunc in Psalmo LXVIII, 5 : Quæ non rapui, tunc exsolvebam: quia ipse pro omnibus no- exsolvebam: quia ipse pro omnibus no- bis pignus fuit, et solvit quæ non rapuit : bis pignus fuit, et solvit quæ non rapuit : et sic hoc donum fidejustor omnis ne- et sic hoc donum fidejustor omnis ne- cessitatis est. Sic enim dicitur, II ad cessitatis est. Sic enim dicitur, II ad Corinth. 11, 5: Non quod sufficientes Corinth. 11, 5: Non quod sufficientes simus aliquid cogitare a nobis quasi ex simus aliquid cogitare a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est: nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est:

quia ex nimiis copiis Domini ad omnia quia ex nimiis copiis Domini ad omnia sufficientes sumus, quæ omnes in hoc sufficientes sumus, quæ omnes in hoc dono continentur, in quo concluditur dono continentur, in quo concluditur omnis boni plenitudo. Unde dicitur, ad omnis boni plenitudo. Unde dicitur, ad Roman. x, 12, quod dives est in omnes Roman. x, 12, quod dives est in omnes qui invocant illum: quia omnibus se- qui invocant illum: quia omnibus se- ipsum dando sufficiens est et copiosus. ipsum dando sufficiens est et copiosus. De hoc enim dono verum est quod dici- De hoc enim dono verum est quod dici- tur, Genes. xxiv, 36, quod filio suo sum- tur, Genes. xxiv, 36, quod filio suo sum- mus patriarcha dedit omnia quæ habuit. mus patriarcha dedit omnia quæ habuit. Et filius in largitate paterna omnia in Et filius in largitate paterna omnia in illo nobis donavit. Ad Roman. VIII, 32: illo nobis donavit. Ad Roman. VIII, 32: Quomodo non etiam cum illo omnia Quomodo non etiam cum illo omnia nobis donavit? Unde omnes cum Isaia, nobis donavit? Unde omnes cum Isaia, LXIII, 7, dicamus: Miserationum Domini LXIII, 7, dicamus: Miserationum Domini recordabor, laudem Domini super omni- recordabor, laudem Domini super omni- bus quæ reddidit nobis Dominus, ei bus quæ reddidit nobis Dominus, ei super multitudinem bonorum domut super multitudinem bonorum domut Israël, quæ largitus est eis secundum in- Israël, quæ largitus est eis secundum in- dulgentiam suam, et secundum multitu- dulgentiam suam, et secundum multitu- dinem misericordiarum suarum. Omnem dinem misericordiarum suarum. Omnem enim misericordiam ostendit, quando in enim misericordiam ostendit, quando in uno dono omnem nostræ indigentiæ suffi- uno dono omnem nostræ indigentiæ suffi- cientiam exhibuit. cientiam exhibuit.

Sic ergo omnis in isto dono est suffi- Sic ergo omnis in isto dono est suffi- cientia. cientia.

CAPUT III. CAPUT III.

De doni hujus sacramentalis utilitate. De doni hujus sacramentalis utilitate.

Est autem hoc donum etiam utile, Est autem hoc donum etiam utile, omnem in se habens utilitatem. Sic enim omnem in se habens utilitatem. Sic enim sicut dicitur, ad Hebr. x1, 9: Multo sicut dicitur, ad Hebr. x1, 9: Multo magis obtemperabimus Patri spirituum. magis obtemperabimus Patri spirituum. Et post pauca, y. 10: Hic autem erudit Et post pauca, y. 10: Hic autem erudit nos ad id quod utile est in recipiendo nos ad id quod utile est in recipiendo sanctificationem ejus. Quantæ putas uti- sanctificationem ejus. Quantæ putas uti- litatis est donum hujus sacramenti, quod litatis est donum hujus sacramenti, quod omnem in se exhibet ad corpus et ani- omnem in se exhibet ad corpus et ani- mam utilitatem? Isa. XLVIII, 17, dicit, mam utilitatem? Isa. XLVIII, 17, dicit,

quod ego Dominus docens te utilia, et quod ego Dominus docens te utilia, et gubernans in via qua ambulas. Hoc enim gubernans in via qua ambulas. Hoc enim quamvis in omnibus faciat, in hoc tamen quamvis in omnibus faciat, in hoc tamen sacramento præcipue hoc facit, in quo sacramento præcipue hoc facit, in quo homo ad omnia quæ utilia sibi sunt, ac- homo ad omnia quæ utilia sibi sunt, ac- cipit eruditionem. De hoc enim loquens, cipit eruditionem. De hoc enim loquens, Eccli. xx, 10, dicit: Est datum quod non Eccli. xx, 10, dicit: Est datum quod non est utile, et est datum cujus retributio est utile, et est datum cujus retributio duplex. Datum enim mundi fallit, et non duplex. Datum enim mundi fallit, et non est utile. Datum autem Christi præcipue est utile. Datum autem Christi præcipue

Holl Holl

ile. ile.

et in et in

DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. II, 4. DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. II, 4.

quod dedit in dono corporis sui, utile est quod dedit in dono corporis sui, utile est in duplicem remunerationem: quia pro- in duplicem remunerationem: quia pro- Oficit in vitæ spiritualis deperditæ restau- Oficit in vitæ spiritualis deperditæ restau- rationem, et proficit in redemptionem : rationem, et proficit in redemptionem : ptio et sic valde utile hoc donum invenitur. ptio et sic valde utile hoc donum invenitur. Unde de eodem dono ibidem post pauca, Unde de eodem dono ibidem post pauca, . 12, subinfertur: Est qui multa red- . 12, subinfertur: Est qui multa red- imat modico pretio, et restituens ea in imat modico pretio, et restituens ea in septuplum. Modicum autem pretium di- septuplum. Modicum autem pretium di- citur corpus Christi, non ideo quod mo- citur corpus Christi, non ideo quod mo- dicum sit, sed est magnæ humilitatis, dicum sit, sed est magnæ humilitatis, quod revera multa redemit: quia omnia quod revera multa redemit: quia omnia

223 223

nostra redemit et restituit in septuplum. nostra redemit et restituit in septuplum. Affert enim ex corpore Christi dulcissi- Affert enim ex corpore Christi dulcissi- mam participationem, ex sanguine autem mam participationem, ex sanguine autem sanctificationem, ex anima vero reconci- sanctificationem, ex anima vero reconci- liationem, et ex spiritu vitæ spiritualis in liationem, et ex spiritu vitæ spiritualis in nobis restaurationem, et ex divinitate nobis restaurationem, et ex divinitate omnis virtutis perfectionem, et ex ipso omnis virtutis perfectionem, et ex ipso sacramento Christi recordationem, et ex sacramento Christi recordationem, et ex modo percipiendi sacramentum affert modo percipiendi sacramentum affert æternæ beatitudinis imaginem, et sic æternæ beatitudinis imaginem, et sic omnia restituit in septulum. omnia restituit in septulum.

Hæc est ergo utilitas istius sacramenti. Hæc est ergo utilitas istius sacramenti.

CAPUT IV. CAPUT IV.

De doni hujus ad donantem conformitate. De doni hujus ad donantem conformitate.

Ex hoc autem donum illud tantam Ex hoc autem donum illud tantam habet conformitatem ad donantem, ut in habet conformitatem ad donantem, ut in ipso donans ipsum totus sit et totus ha- ipso donans ipsum totus sit et totus ha- beatur. Unde, Luc, xxi, 19, dicit: Hoc beatur. Unde, Luc, xxi, 19, dicit: Hoc facite in meam commemorationem. Et, facite in meam commemorationem. Et, Apostolus, I ad Corinth. XI, 26: Quo- Apostolus, I ad Corinth. XI, 26: Quo- tiescumque manducabitis panem hunc, tiescumque manducabitis panem hunc, et calicem bibetis, mortem Domini an- et calicem bibetis, mortem Domini an- nuntiabitis donec veniat. Propter quod nuntiabitis donec veniat. Propter quod etiam donum istud memoriale abeuntis etiam donum istud memoriale abeuntis Domini vocatur: quia in ipso recordatio Domini vocatur: quia in ipso recordatio et repræsentatio Domini habetur: unde, et repræsentatio Domini habetur: unde, Psal. cxxxvi, 6 Adhæreat lingua fau- Psal. cxxxvi, 6 Adhæreat lingua fau- cibus meis, si non meminero tui. Fau- cibus meis, si non meminero tui. Fau- cibus enim lingua adhæret, quando quæ- cibus enim lingua adhæret, quando quæ- rit temporales faucium delectationes rit temporales faucium delectationes contemptis spiritualibus. Quando autem contemptis spiritualibus. Quando autem habet spirituales delectationes, jam non habet spirituales delectationes, jam non faucibus adhæret. Et hoc effectu dicit faucibus adhæret. Et hoc effectu dicit David, quod si non recordatur in suo David, quod si non recordatur in suo memoriali abeuntis Domini, lingua sua memoriali abeuntis Domini, lingua sua faucibus adhæret: quia recordatione Do- faucibus adhæret: quia recordatione Do- mini non nisi faucibus retrahitur. Jerem. mini non nisi faucibus retrahitur. Jerem. LI, 50 Recordamini procul Domini, et LI, 50 Recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum. Jerusalem ascendat super cor vestrum.

Sunt autem tria quorum facit hoc sacra- Eucharis- Sunt autem tria quorum facit hoc sacra- Eucharis- mentum recordationem, scilicet dulcis- tia memo- mentum recordationem, scilicet dulcis- tia memo-

riale dul- riale dul-

cissimæ cissimæ

mæ passio- mæ passio- nis, et nis, et

ex hoc ex hoc

simæ charitatis, in qua is qui in sacra- charitatis, simæ charitatis, in qua is qui in sacra- charitatis, mento sumitur, animam pro nobis posuit, amarissi mento sumitur, animam pro nobis posuit, amarissi et se nobis in sacramento exhibuit: ama- et se nobis in sacramento exhibuit: ama- rissimæ passionis, quam pro nobis sus- transitus rissimæ passionis, quam pro nobis sus- transitus tinuitet transitus ex hoc mundo ad mundo ad tinuitet transitus ex hoc mundo ad mundo ad Patrem. Patrem. Patrem, per quem nobis in cœlum in- Patrem, per quem nobis in cœlum in- gressum construxit, reconciliationem gressum construxit, reconciliationem nostri ad Patrem perfecit. nostri ad Patrem perfecit.

De prima dicitur, Eccli. XLIX, 1 : Me- De prima dicitur, Eccli. XLIX, 1 : Me- moria Josiæ in compositionem odoris moria Josiæ in compositionem odoris facta opus pigmentarii. Josias interpre- facta opus pigmentarii. Josias interpre- tatur in quo est sacrificium et incensum tatur in quo est sacrificium et incensum Domini, et signat Christum, qui seipsum Domini, et signat Christum, qui seipsum obtulit in igne charitatis, totus factus in- obtulit in igne charitatis, totus factus in- censum Domini in odorem suavitatis, censum Domini in odorem suavitatis, sicut opus pigmentarii, qui pro nobis sicut opus pigmentarii, qui pro nobis pigmenta confecit suavitatis et sanitatis, pigmenta confecit suavitatis et sanitatis, sicut dicitur, Eccli. xxxv, 7. Et in sicut dicitur, Eccli. xxxv, 7. Et in hujus rei memoriam devotamus ad aram hujus rei memoriam devotamus ad aram hoc sacrificium venerandi corporis et hoc sacrificium venerandi corporis et pretiosi sanguinis Domini nostri Jesu pretiosi sanguinis Domini nostri Jesu Christi. Osee, XIV, 8: Memoriale ejus Christi. Osee, XIV, 8: Memoriale ejus sicut vinum Libani. Vinum enim illud sicut vinum Libani. Vinum enim illud

224 224

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

valde odoriferum, et in omni suavitate valde odoriferum, et in omni suavitate flagrans, et dulce ad gustum, et valde flagrans, et dulce ad gustum, et valde rubicundum quæ omnia dilectionem rubicundum quæ omnia dilectionem Domini signant omni odore virtutis fla- Domini signant omni odore virtutis fla- grantem, et dulcissimam omnium cor- grantem, et dulcissimam omnium cor- dibus fidelium, et in omni corde lætitiam dibus fidelium, et in omni corde lætitiam generantem, et judicio dilectionis maxime generantem, et judicio dilectionis maxime in effusione sanguinis nobis demonstra- in effusione sanguinis nobis demonstra- tam quia sicut dicitur, Cantic. vii, 6: tam quia sicut dicitur, Cantic. vii, 6: Fortis est ut mors dilectio. Et ideo, Fortis est ut mors dilectio. Et ideo, Eccli. XLIX, 2, dicitur: In omni ore Eccli. XLIX, 2, dicitur: In omni ore quasi mel indulcabitur ejus memoria, et quasi mel indulcabitur ejus memoria, et sicut musica in convivio vini. Hoc enim sicut musica in convivio vini. Hoc enim melos musicum est in jubilo cordis, et melos musicum est in jubilo cordis, et vinum oris ad reamandum, et inflam- vinum oris ad reamandum, et inflam- mans in affectu dilectionis, et stringens mans in affectu dilectionis, et stringens nobis dilectum in amplexibus intimæ nobis dilectum in amplexibus intimæ communionis quorum amplexum duo communionis quorum amplexum duo brachia sunt quia ex dilectione pro brachia sunt quia ex dilectione pro nobis passus est, et ex dilectione se nobis nobis passus est, et ex dilectione se nobis tradidit in sacramanto. Unde beatus Ber- tradidit in sacramanto. Unde beatus Ber- nardus « Supra omnia te mihi reddit nardus « Supra omnia te mihi reddit amabilem, Domine Jesu, calix quem amabilem, Domine Jesu, calix quem bibisti, opus redemptionis. » Propter bibisti, opus redemptionis. » Propter quod in recordatione hujus dicit sponsa, quod in recordatione hujus dicit sponsa, Cantic. 1, 12 Fasciculus myrrhæ di- Cantic. 1, 12 Fasciculus myrrhæ di- lectus meus mihi, inter ubera mea com- lectus meus mihi, inter ubera mea com- morabitur, supple ad recordationem. Et morabitur, supple ad recordationem. Et statim, y. 13, subjungitur : Botrus statim, y. 13, subjungitur : Botrus cypri dilectus meus mihi in vineis En- cypri dilectus meus mihi in vineis En- gaddi. Quia multiplicitas passionum gaddi. Quia multiplicitas passionum Christi, et dilectio quæ per vinum signi- Christi, et dilectio quæ per vinum signi- ficatur, Christum nobis reddunt memo- ficatur, Christum nobis reddunt memo- rabilem ad amandum. Cyprum enim rabilem ad amandum. Cyprum enim vinum valde est accendens et spiritus vinum valde est accendens et spiritus multiplicans dulces in amorem. Hic multiplicans dulces in amorem. Hic autem maxime deprehenditur in vino vi- autem maxime deprehenditur in vino vi- nearum Engaddi, quod oculus solis ab nearum Engaddi, quod oculus solis ab antiquis est vocatum, et fons hædi inter- antiquis est vocatum, et fons hædi inter- pretatur quia ad litteram illuc sol pretatur quia ad litteram illuc sol recto radio respicit, et fontem petulantiæ recto radio respicit, et fontem petulantiæ hodi, hoc est, vinum calidum amoris hodi, hoc est, vinum calidum amoris petulantiam perficiens ex loco illo manare petulantiam perficiens ex loco illo manare facit, et in hac proprietate amoris sui facit, et in hac proprietate amoris sui sponsi recordationem facit. sponsi recordationem facit.

Sic ergo memoriale est dulcissimæ Sic ergo memoriale est dulcissimæ charitatis. charitatis.

simæ passionis, quam pro nobis susti- simæ passionis, quam pro nobis susti- nuit. Propter quod, Exod. x11, 8 et seq., nuit. Propter quod, Exod. x11, 8 et seq., lactucis agrestibus intincta caro, assa lactucis agrestibus intincta caro, assa igni sumi præcipitur, ut memoria pas- igni sumi præcipitur, ut memoria pas- sionis sit ex succo amaro, et memoria sionis sit ex succo amaro, et memoria charitatis ex igne nec crudum quid, charitatis ex igne nec crudum quid, nec coctum aqua sumitur, sed tantum nec coctum aqua sumitur, sed tantum assum igni. Crudum enim cor est, quod assum igni. Crudum enim cor est, quod nulla decoctione pietatis et charitatis ab nulla decoctione pietatis et charitatis ab humore concupiscentiæ est transmuta- humore concupiscentiæ est transmuta- tum. Elixum autem est aqua, quia aqua tum. Elixum autem est aqua, quia aqua fervens concupiscentiæ mundanæ interius fervens concupiscentiæ mundanæ interius ab omni pietatis amore destituit. Elixa ab omni pietatis amore destituit. Elixa autem, sicut dicit Philosophus in IV Me- autem, sicut dicit Philosophus in IV Me- teororum, intus sicca sunt, humidi- teororum, intus sicca sunt, humidi- tate naturali destituta, et exterius hu- tate naturali destituta, et exterius hu- more aquæ ferventis infusa. Assa autem more aquæ ferventis infusa. Assa autem igni intus sunt humida et exterius sicca igni intus sunt humida et exterius sicca sunt per propriæ carnis mortificationem. sunt per propriæ carnis mortificationem. Hoc est quod dicitur, Thren. 111, 19: Hoc est quod dicitur, Thren. 111, 19: Recordare paupertatis et transgressionis Recordare paupertatis et transgressionis meæ, absynthii et fellis. Paupertatis, meæ, absynthii et fellis. Paupertatis, inquam, qua omnibus spoliatus nudus inquam, qua omnibus spoliatus nudus sum suspensus: transgressionis, qua in sum suspensus: transgressionis, qua in sensu doloris omnes omnium passiones sensu doloris omnes omnium passiones longe excessi. Thren. 1, 12: O vos omnes longe excessi. Thren. 1, 12: O vos omnes qui transitis per viam, attendite, et vi- qui transitis per viam, attendite, et vi- dete si est dolor sicut dolor meus! Ab- dete si est dolor sicut dolor meus! Ab- synthii et fellis, quibus commixtis cum synthii et fellis, quibus commixtis cum aceto et hyssopo interius in gustu sum aceto et hyssopo interius in gustu sum amaricatus. Et respondet pro omnibus amaricatus. Et respondet pro omnibus Jeremias, Thren. 11, 20: Memoria memor Jeremias, Thren. 11, 20: Memoria memor ero,et tabescet in me anima mea. Isa.XLII, ero,et tabescet in me anima mea. Isa.XLII, 26: Reduc me in memoriam, et judicemur 26: Reduc me in memoriam, et judicemur simul: narra si quid habes ut justifi- simul: narra si quid habes ut justifi- ceris. Ac si dicat: Compara passiones ceris. Ac si dicat: Compara passiones tuas in doloribus, et paupertatem et ama- tuas in doloribus, et paupertatem et ama- ritudinem ad meas, et judica me Deum ritudinem ad meas, et judica me Deum nulli debitorem ad te hominem omnia nulli debitorem ad te hominem omnia debentem per compassionem, et tunc debentem per compassionem, et tunc narra quid habes quod comparari narra quid habes quod comparari possit, et videbis quia nihil habes nisi ut possit, et videbis quia nihil habes nisi ut diligas, et gratias agas. Job, 1x, 3 : Si vo- diligas, et gratias agas. Job, 1x, 3 : Si vo- luerit contendere cum eo, non poterit ei luerit contendere cum eo, non poterit ei respondere unum pro mille. respondere unum pro mille.

Sic ergo est memoriale passionis. Sic ergo est memoriale passionis.

Est etiam memoriale Domini abeuntis, Est etiam memoriale Domini abeuntis,

3. 3.

2. 2.

Est autem etiam memoriale amaris- qui dicit, Joan. xiv, 2: Si quo minus Est autem etiam memoriale amaris- qui dicit, Joan. xiv, 2: Si quo minus

DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. II, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. II, 1.

dixissem vobis: Quia vado parare vobis dixissem vobis: Quia vado parare vobis locum et ideo camdem quam pro locum et ideo camdem quam pro nobis obtulit, frequentamus hostiam : nobis obtulit, frequentamus hostiam : quia per ipsius sanguinem introivit Jesus quia per ipsius sanguinem introivit Jesus pro nobis in sancta, et cum ipso habe- pro nobis in sancta, et cum ipso habe- mus ingressum. Ad Hebr. 1x, 11: Christus mus ingressum. Ad Hebr. 1x, 11: Christus assistens .pontifex futurorum bonorum. assistens .pontifex futurorum bonorum. Et post pauca, v. 12: Sed per proprium Et post pauca, v. 12: Sed per proprium sanguinem introivit semel in sancta, sanguinem introivit semel in sancta, æterna redemptione inventa. Ad Roman. æterna redemptione inventa. Ad Roman. v, 2 Per quem, scilicet Christum, et v, 2 Per quem, scilicet Christum, et habemus accessum per fidem in gratiam habemus accessum per fidem in gratiam istam in qua stamus, et gloriamur istam in qua stamus, et gloriamur in spe gloriæ filiorum Dei. Hoc atten- in spe gloriæ filiorum Dei. Hoc atten- dens Paulus, ad Hebr. x, 19 et seq., dens Paulus, ad Hebr. x, 19 et seq., dicit: Habentes itaque, fratres, fiduciam dicit: Habentes itaque, fratres, fiduciam in introitu sanctorum in sanguine Christi, in introitu sanctorum in sanguine Christi, quam initiavit nobis viam novam et quam initiavit nobis viam novam et viventem per velamen, id est, carnem viventem per velamen, id est, carnem suam, et sacerdotem magnum super do- suam, et sacerdotem magnum super do- mum Dei accedamus cum vero corde in mum Dei accedamus cum vero corde in plenitudine fidei, aspersi corda a plenitudine fidei, aspersi corda a con- con-

225 225

scientia mala, et abluti corpus aqua scientia mala, et abluti corpus aqua munda teneamus spei nostræ confessio- munda teneamus spei nostræ confessio- nem indeclinabilem. Hoc est enim quod nem indeclinabilem. Hoc est enim quod nulla umquam delere debet oblivio, quod nulla umquam delere debet oblivio, quod pro nobis abiit, et sanguinem quo in- pro nobis abiit, et sanguinem quo in- troivit ad hoc quod semper introire pos- troivit ad hoc quod semper introire pos- simus, nobis frequentandum in devo- simus, nobis frequentandum in devo- tione reliquit. Psal. cxxxvi, 5: Si oblitus tione reliquit. Psal. cxxxvi, 5: Si oblitus fuero tui, Jerusalem, etc. fuero tui, Jerusalem, etc.

Sic igitur primum memoriale attendit Sic igitur primum memoriale attendit ad amorem. Secundum ædificat ad fidei ad amorem. Secundum ædificat ad fidei veritatem. Tertium autem mirabiliter veritatem. Tertium autem mirabiliter elevat ad spei firmitatem. Unde, ad Hebr. elevat ad spei firmitatem. Unde, ad Hebr. VI, 18 et 19 Ut... fortissimum solatium VI, 18 et 19 Ut... fortissimum solatium habeamus, qui confugimus ad tenendam habeamus, qui confugimus ad tenendam propositam spem, quam sicut anchoram propositam spem, quam sicut anchoram habemus animæ tutam ac firmam. Sicut habemus animæ tutam ac firmam. Sicut enim anchora figitur navis, ita hæc spes enim anchora figitur navis, ita hæc spes in nobis fluctuantem tutatur mentem, et in nobis fluctuantem tutatur mentem, et exspectatione salutis tenet immobilem. exspectatione salutis tenet immobilem. Hæc ergo in ipso dono sunt conside- Hæc ergo in ipso dono sunt conside- randa, etc. randa, etc.

XXXVIII XXXVIII

15 15

1. 1.

TRACTATUS III. TRACTATUS III.

DE PROPRIETATE ACCEPTANTIS. DE PROPRIETATE ACCEPTANTIS.

CAPUT I. CAPUT I.

Quod donum debeat esse effectuosum ex parte accipientis. Quod donum debeat esse effectuosum ex parte accipientis.

Donum autem in accipiente tres quæ- Donum autem in accipiente tres quæ- rit habere proprietates, scilicet quod sit rit habere proprietates, scilicet quod sit effectuosum, proprios doni veri perficiens effectuosum, proprios doni veri perficiens effectus, quod ex parte suscipientis in effectus, quod ex parte suscipientis in dono servetur debitus modus, et quod dono servetur debitus modus, et quod donum sit permanens et non evanescens donum sit permanens et non evanescens sicut quidam ludus. sicut quidam ludus.

Effectum enim quærit donum quo sus- Effectum enim quærit donum quo sus- cipienti aliquid conferat, proportionem cipienti aliquid conferat, proportionem quærit donandi modus ut quisque sibi quærit donandi modus ut quisque sibi competens et conferens accipiat, perma- competens et conferens accipiat, perma- nentiam autem vult habere, ne indigen- nentiam autem vult habere, ne indigen- tiæ accipientis deficiat. Multi enim dant tiæ accipientis deficiat. Multi enim dant ea quæ etfectum doni non habent: quia ea quæ etfectum doni non habent: quia nihil conferunt nisi nocumentum. Unde, nihil conferunt nisi nocumentum. Unde, Eccli. xx, 14 et 15: Datus insipientis Eccli. xx, 14 et 15: Datus insipientis non erit utilis tibi oculi enim illius non erit utilis tibi oculi enim illius septemplices sunt. Exigua dabit, et mul- septemplices sunt. Exigua dabit, et mul- ta improperabit et apertio oris illius ta improperabit et apertio oris illius inflammatio est. Omnis autem dans insi- inflammatio est. Omnis autem dans insi- piens est, qui non dat nisi ad decipien- piens est, qui non dat nisi ad decipien- dum, sicut diabolus promittens regna, et dum, sicut diabolus promittens regna, et mundus promittens fortunæ bona, et ca- mundus promittens fortunæ bona, et ca- ro promittens delicias: et uniuscujusque ro promittens delicias: et uniuscujusque oculi horum sunt septemplices, quia sep- oculi horum sunt septemplices, quia sep- tem capitalia innuunt vitia in donis suis: tem capitalia innuunt vitia in donis suis: et apertio oris in tentando ad accipen- et apertio oris in tentando ad accipen-

dum inflammatio mala est, vel ad ambi- dum inflammatio mala est, vel ad ambi- tionem, vel cupiditatem, vel carnis con- tionem, vel cupiditatem, vel carnis con- cupiscentiam. Et ideo post pauca ibidem cupiscentiam. Et ideo post pauca ibidem dicitur, y. 16: Hodie fœneratur quis, et dicitur, y. 16: Hodie fœneratur quis, et cras expetit odibilis est homo hujus- cras expetit odibilis est homo hujus- modi. Quæcumque enim quasi fœnerando modi. Quæcumque enim quasi fœnerando dant diabolus, mundus, et caro, crás, dant diabolus, mundus, et caro, crás, hoc est, post modicum tempus expetunt hoc est, post modicum tempus expetunt cum usura mortis et inferni in pœnis æter- cum usura mortis et inferni in pœnis æter- nis et ideo tales in datis suis nobis de- nis et ideo tales in datis suis nobis de- berent esse odibiles. berent esse odibiles.

His de causis distinguendum est in do- His de causis distinguendum est in do- nis sicut dicitur, Eccli. xx, 10, ubi sic nis sicut dicitur, Eccli. xx, 10, ubi sic dicitur: Est datum quod non est utile, dicitur: Est datum quod non est utile, et est datum cujus retributio duplex. et est datum cujus retributio duplex. Quia data ad decipiendum non sunt uti- Quia data ad decipiendum non sunt uti- lia, sed multum nociva: quia sicut aves lia, sed multum nociva: quia sicut aves laqueo et pisces esca in hamo, ita per ta- laqueo et pisces esca in hamo, ita per ta- lia insipientes decipiuntur. Unde, Sa- lia insipientes decipiuntur. Unde, Sa- pient. XIV, 11: Creaturæ Dei in odium pient. XIV, 11: Creaturæ Dei in odium factæ sunt, et in tentationem animabus factæ sunt, et in tentationem animabus hominum, et in muscipulam pedibus in- hominum, et in muscipulam pedibus in- sipientium. Datum autem duplicem ha- sipientium. Datum autem duplicem ha- bet retributionis utilitatem: quia et hic bet retributionis utilitatem: quia et hic ad gratiam, et in futuro valet ad gloriam. ad gratiam, et in futuro valet ad gloriam. Psal. LXXXIII, 12: Misericordiam et ve- Psal. LXXXIII, 12: Misericordiam et ve- ritatem diligit Deus, gratiam et gloriam ritatem diligit Deus, gratiam et gloriam

wm elle- wm elle-

DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. III, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. III, 1.

dabit Dominus. Hoc est quod dicit, Ja- dabit Dominus. Hoc est quod dicit, Ja- cobi, 1, 17 Omne datum optimum, et cobi, 1, 17 Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, apud quem descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio. Datum enim optimum est, obumbratio. Datum enim optimum est, quod et fortunæ bonis et naturalibus est quod et fortunæ bonis et naturalibus est melius in seipso: perfectum autem est, melius in seipso: perfectum autem est, quod omnem boni doni habet effectum. quod omnem boni doni habet effectum.

2. 2. Istud autem donum habet quidem mul- Istud autem donum habet quidem mul- Beherin tiplicem effectum, sed unum habet essen- Beherin tiplicem effectum, sed unum habet essen- tialem vel substantialem, alios autem tialem vel substantialem, alios autem mub effectus habet adjunctos. Substantialis mub effectus habet adjunctos. Substantialis autem effectus est restauratio deperditi autem effectus est restauratio deperditi Juntos. in spirituali vita, quam homo incurrit Juntos. in spirituali vita, quam homo incurrit

Jatialem Jatialem

plures plures

ex longa abstinentia cibi spiritualis. Ad- ex longa abstinentia cibi spiritualis. Ad- juncti effectus sunt in causando et signi- juncti effectus sunt in causando et signi- ficando. In causando quidem dicitur hoc ficando. In causando quidem dicitur hoc donum unitivum, et confortativum, et donum unitivum, et confortativum, et charitatis incentivum. In signando autem charitatis incentivum. In signando autem dicitur sacramentum veritatis, et sacra- dicitur sacramentum veritatis, et sacra- mentum repræsentationis cœlestis beati- mentum repræsentationis cœlestis beati- tudinis. tudinis.

Primus quidem effectus qui essentialis Primus quidem effectus qui essentialis est, ostendit quod donum istud inediæ est, ostendit quod donum istud inediæ spiritualis est restaurativum, sicut cibus spiritualis est restaurativum, sicut cibus corporalis inediam restaurat corporalem: corporalis inediam restaurat corporalem: et hoc est Dei donum. Unde, Psal. xx, et hoc est Dei donum. Unde, Psal. xx, 5 5

Parasti in conspectu meo mensam Parasti in conspectu meo mensam adversus eos qui tribulant me: impin- adversus eos qui tribulant me: impin- guasti in oleo caput meum: et calix meus guasti in oleo caput meum: et calix meus inebrians quam præclarus est ! In eo inebrians quam præclarus est ! In eo enim quod dicit, quod mensam Dominus enim quod dicit, quod mensam Dominus paravit, refectionem innuit. In eo autem paravit, refectionem innuit. In eo autem quod dicit Adversus eos qui tribulant quod dicit Adversus eos qui tribulant me, innuit quod hæc mensa confortat me, innuit quod hæc mensa confortat contra malos, et contra illa quæ inediam contra malos, et contra illa quæ inediam in spirituali inducunt virtute. In eo au- in spirituali inducunt virtute. In eo au- tem quod dicit: Impinguasti in oleo ca- tem quod dicit: Impinguasti in oleo ca- put meum, innuit crassitudinem dulce- put meum, innuit crassitudinem dulce- dinis hujus doni, quæ delectabiliter dinis hujus doni, quæ delectabiliter nutrit. Et in eo quod dicit: Calix meus nutrit. Et in eo quod dicit: Calix meus inebrians quam præclarus est! innuit inebrians quam præclarus est! innuit humorem calidum et dulcem, qui spiri- humorem calidum et dulcem, qui spiri- tualiter membra infundit ad sui oblivio- tualiter membra infundit ad sui oblivio- nem, nem, et transitum in divinam delectatio- et transitum in divinam delectatio- nem in optima ebrietate. nem in optima ebrietate.

227 227

est unitivum, dicitur, Joan. vI, 57 : Qui est unitivum, dicitur, Joan. vI, 57 : Qui manducat meam carnem, et bibit meum manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo. sanguinem, in me manet, et ego in illo. De confortatione autem dicitur in Psal- De confortatione autem dicitur in Psal- mo CI, 15: Panis cor hominis confir- mo CI, 15: Panis cor hominis confir- mat. Et de incendio charitatis dicitur, mat. Et de incendio charitatis dicitur, Cantic. v, 1 Comedite, amici, et bibite, Cantic. v, 1 Comedite, amici, et bibite, et inebriamini, charissimi. Et hæc bre- et inebriamini, charissimi. Et hæc bre- viter transimus: quia multa talia in ante- viter transimus: quia multa talia in ante- habitis diximus. habitis diximus.

De effectu autem quem habet in signi- De effectu autem quem habet in signi- ficanda veritate, est in eo quod quidquid ficanda veritate, est in eo quod quidquid figurale fuit in veteribus sacramentis, figurale fuit in veteribus sacramentis, hic ostenditur in veritate. Unde, Joan. 1, hic ostenditur in veritate. Unde, Joan. 1, 17: Gratia et veritas per Jesum Chri- 17: Gratia et veritas per Jesum Chri- stum facta est. Et iterum, ibidem, ỳ. 14 : stum facta est. Et iterum, ibidem, ỳ. 14 : Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratiæ et ve- unigeniti a Patre, plenum gratiæ et ve- ritatis. In veritate enim reficit hoc sacra- ritatis. In veritate enim reficit hoc sacra- mentum, et non in umbra typi antiqui. mentum, et non in umbra typi antiqui. Sic enim veritas de terra orta est, hoc Sic enim veritas de terra orta est, hoc est, de terreni corporis et sanguinis do- est, de terreni corporis et sanguinis do- no et sacramento. In signanda autem no et sacramento. In signanda autem beatitudine sanctorum dicitur, Luc. xiv, beatitudine sanctorum dicitur, Luc. xiv, 15 Beatus qui manducabit panem in 15 Beatus qui manducabit panem in regno Dei. Nullo igitur destituitur effectu, regno Dei. Nullo igitur destituitur effectu, ex quo habet omnia quæ deserviunt in- ex quo habet omnia quæ deserviunt in- structioni in signando, et gratiæ refectio- structioni in signando, et gratiæ refectio- nis deserviunt in causando. Est autem nis deserviunt in causando. Est autem advertendum in hoc sacramenti dono advertendum in hoc sacramenti dono illud quod Hilarius dicit in libro IX de illud quod Hilarius dicit in libro IX de Synodis, quod scilicet hoc donum natu- Synodis, quod scilicet hoc donum natu- ralem nostri ad Christum perficit unio- ralem nostri ad Christum perficit unio- nem. Sed naturalem vocat unionem, ve- nem. Sed naturalem vocat unionem, ve- ram unionem naturarum: quia per hoc ram unionem naturarum: quia per hoc sacramentum Christus in nobis per sacramentum Christus in nobis per utramque manet naturam, et nos in ipso utramque manet naturam, et nos in ipso per corpus et animam, quæ quasi duæ per corpus et animam, quæ quasi duæ naturæ sunt in nobis: ipse enim veraci- naturæ sunt in nobis: ipse enim veraci- ter unitur nobis per humanitatem et di- ter unitur nobis per humanitatem et di- vinitatem, et nos in ipso manemus spiri- vinitatem, et nos in ipso manemus spiri- tualiter per spiritualem manducationem tualiter per spiritualem manducationem et corporaliter per sacramentalem man- et corporaliter per sacramentalem man- ducationem, sicut ostendit præinducta ducationem, sicut ostendit præinducta auctoritas Joannis, vi, 57: Qui mandu- auctoritas Joannis, vi, 57: Qui mandu- cat meam carnem, et bibit meum sangui- cat meam carnem, et bibit meum sangui- nem, in me manet, et ego in illo. nem, in me manet, et ego in illo.

Sic ergo hoc donum nullo effectu de- Sic ergo hoc donum nullo effectu de-

De adjuncto autem effectu in quantum stitutum verum est donum. De adjuncto autem effectu in quantum stitutum verum est donum.

228 228

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

CAPUT II. CAPUT II.

Donum hoc est conveniens et proportionatum suscipienti. Donum hoc est conveniens et proportionatum suscipienti.

Secundum autem quod in dono consi- Secundum autem quod in dono consi- deratur, est ut sit ei cui donatur conve- deratur, est ut sit ei cui donatur conve- niens et proportionatum. Non enim idem niens et proportionatum. Non enim idem est dandum militi et rustico, non enim est dandum militi et rustico, non enim idem nobili et ignobili, non idem puero idem nobili et ignobili, non idem puero et seni. Dicit enim Philosophus, quod et seni. Dicit enim Philosophus, quod sphæra et lecythus pulcherrima et magni- sphæra et lecythus pulcherrima et magni- ficentia sunt puerilis doni, quæ tamen ficentia sunt puerilis doni, quæ tamen seni exhibita potius irrisio quam dona seni exhibita potius irrisio quam dona viderentur. Hoc significatur, Matth. xxv, viderentur. Hoc significatur, Matth. xxv, 13, ubi sic dicitur: Unicuique dedit se- 13, ubi sic dicitur: Unicuique dedit se- cundum propriam virtutem, hoc est, se- cundum propriam virtutem, hoc est, se- cundum propriæ virtutis proportionem. cundum propriæ virtutis proportionem. Eucharis Hoc ergo donum tantæ est existimatio- Eucharis Hoc ergo donum tantæ est existimatio- nis, quod unicuique dat a se considera- nis, quod unicuique dat a se considera- a se consi- tam gratiam et delectationem. Sapient. a se consi- tam gratiam et delectationem. Sapient. gratiam et XVI, 21: Deserviens uniuscuisque volun- gratiam et XVI, 21: Deserviens uniuscuisque volun- tionem. tati, ad quod quisque volebat converteba- tionem. tati, ad quod quisque volebat converteba- tur. Et parum ante, y. 20, dixit: Ange- tur. Et parum ante, y. 20, dixit: Ange- lorum esca nutrivisti populum tuum, et lorum esca nutrivisti populum tuum, et

tia dat tia dat unicuique unicuique

deratam deratam

delecta- delecta-

paratum panem de cœlo præstitisti eis paratum panem de cœlo præstitisti eis sine labore, omne delectamentum in se sine labore, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. habentem, et omnis saporis suavitatem. Ad Philip. iv, 18: Habeo autem omnia, Ad Philip. iv, 18: Habeo autem omnia, et abundo. Unde, Act. iv, 34, de Aposto- et abundo. Unde, Act. iv, 34, de Aposto- lis et discipulis dicitur, quod nullus erat lis et discipulis dicitur, quod nullus erat egens inter illos, qui ex gratia commu- egens inter illos, qui ex gratia commu- nionis quam hoc sacramentum signat, nionis quam hoc sacramentum signat, omni indigentia replebantur: eo quod omni indigentia replebantur: eo quod ipsum donum omnibus esset proportio- ipsum donum omnibus esset proportio- natum, ut eo quilibet quam quærit inve- natum, ut eo quilibet quam quærit inve- niat, et non deficiat. Luc. XXII, 35 et 36: niat, et non deficiat. Luc. XXII, 35 et 36: Quando misi vos sine sacculo, et pera, Quando misi vos sine sacculo, et pera, et calceamentis, numquid aliquid defuit et calceamentis, numquid aliquid defuit vobis? At illi dixerunt: Nihil. Commu- vobis? At illi dixerunt: Nihil. Commu- nicatio enim quam habebant ad invicem nicatio enim quam habebant ad invicem quæ in hoc sacramento et exhibetur et quæ in hoc sacramento et exhibetur et significatur, omnes omnium replevit in- significatur, omnes omnium replevit in- digentias. digentias.

CAPUT III. CAPUT III.

Donum debet perseverare et permanere cum eo qui accepit. Donum debet perseverare et permanere cum eo qui accepit.

Tertium in dono bono considerandum Tertium in dono bono considerandum est, ut sit perseverans cum eo qui acce- est, ut sit perseverans cum eo qui acce- pit et in vita et in morte, nec sit evane- pit et in vita et in morte, nec sit evane- scens sicut dona ludentium in mundi va- scens sicut dona ludentium in mundi va- nitate. Unde, Eccli. xt, 17, dicitur: Datio nitate. Unde, Eccli. xt, 17, dicitur: Datio

Dei permanet justis, et profectus illius Dei permanet justis, et profectus illius successus habebit in æternum. Hæc est successus habebit in æternum. Hæc est enim vera datio quæ in transitu manet in enim vera datio quæ in transitu manet in viaticum, et in vita in refectionem, et in viaticum, et in vita in refectionem, et in judicio in redemptionem, et in patria in judicio in redemptionem, et in patria in

DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. III, 3. DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. III, 3.

eternæ beatitudinis significationem. Ta- eternæ beatitudinis significationem. Ta- les enim successus donum istud habet in les enim successus donum istud habet in aeternum. Hoc modo novit Pater coelestis aeternum. Hoc modo novit Pater coelestis bona data dare filiis suis 1. Proverb. bona data dare filiis suis 1. Proverb. XXXI, 12 Reddet enim bonum, et non XXXI, 12 Reddet enim bonum, et non malum, omnibus diebus vitæ suæ. Quia malum, omnibus diebus vitæ suæ. Quia omnibus diebus vitæ nostræ et in gratia omnibus diebus vitæ nostræ et in gratia et in gloria donum istud perseverabit, et in gloria donum istud perseverabit, vel in re gratiæ contenta, vel in re glo- vel in re gratiæ contenta, vel in re glo- riæ significata. Tob. XII, 3: Bonis omni- riæ significata. Tob. XII, 3: Bonis omni- bus per eum repleti sumus. Joan. x, 29, bus per eum repleti sumus. Joan. x, 29, de hoc dono dicit: Pater meus, quod de- de hoc dono dicit: Pater meus, quod de- dit mihi, majus omnibus est. Hoc enim dit mihi, majus omnibus est. Hoc enim maximum fuit quod perseverans nobis maximum fuit quod perseverans nobis donum donavit per hoc enim semper donum donavit per hoc enim semper et omnia sumus et erimus sufficientes. et omnia sumus et erimus sufficientes.

1 Cf. Luc. XI, 13. 1 Cf. Luc. XI, 13.

229 229

Unde, Psal. cx, 4 et 5, dicit: Memoriam Unde, Psal. cx, 4 et 5, dicit: Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et fecit mirabilium suorum, misericors et miserator Dominus. Escam dedit timen- miserator Dominus. Escam dedit timen- tibus se. tibus se.

Hoc enim omnibus mirabilibus est mi- Hoc enim omnibus mirabilibus est mi- rabilius, quod se nobis donat, et in se rabilius, quod se nobis donat, et in se consistens permanet, quod sumitur in ci- consistens permanet, quod sumitur in ci- bum, et integer perseverat, quod perse- bum, et integer perseverat, quod perse- verat in nobis in omnem sufficientiam verat in nobis in omnem sufficientiam corporis et animæ et vitæ et mortis et corporis et animæ et vitæ et mortis et gratiæ et gloriæ, nihilominus est dona- gratiæ et gloriæ, nihilominus est dona- tor et donum omnium illorum. Unde, tor et donum omnium illorum. Unde, Isa. XXXIII, 16: Panis ei datus est, aquæ Isa. XXXIII, 16: Panis ei datus est, aquæ ejus fideles sunt: quia non deficiunt sic- ejus fideles sunt: quia non deficiunt sic- ut panis mendacii mundi et carnalis de- ut panis mendacii mundi et carnalis de- ceptionis, etc. ceptionis, etc.

DISTINCTIO III. DISTINCTIO III.

QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE CIBI? CIBI?

Ponitur autem hoc sacramentum a sanctis Patribus in genere cibi et Ponitur autem hoc sacramentum a sanctis Patribus in genere cibi et potus, sicut et ipse Christus dicit, Joan. vi, 56 et 57: Caro mea vere est potus, sicut et ipse Christus dicit, Joan. vi, 56 et 57: Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui manducat meam carnem, et bi- cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui manducat meam carnem, et bi- bit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo, etc. bit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo, etc.

Et sic circa hoc sacramentum quatuor in communi occurrunt notanda. Et sic circa hoc sacramentum quatuor in communi occurrunt notanda. Primo scilicet cujusmodi sit cibus? Secundo, qualis sit potus? Tertio, qua- Primo scilicet cujusmodi sit cibus? Secundo, qualis sit potus? Tertio, qua- liter totus Christus sub cibo contineatur et potu? Quarto vero, qualiter sit liter totus Christus sub cibo contineatur et potu? Quarto vero, qualiter sit sumendus, et quid in eo percipiatur? sumendus, et quid in eo percipiatur?

In primo autem, scilicet cujusmodi cibus sit Eucharistia, novem in ge- In primo autem, scilicet cujusmodi cibus sit Eucharistia, novem in ge- nere notanda occurrunt, scilicet cibi nobilitas, ex genere. Cibi suavitas, nere notanda occurrunt, scilicet cibi nobilitas, ex genere. Cibi suavitas, ex sapore. Cibi laucitas, ex præparatione. Cibi sanitas, ex operatione. Cibi ex sapore. Cibi laucitas, ex præparatione. Cibi sanitas, ex operatione. Cibi nutrivitas, ex virtute. Cibi ad cibatum congruitas, ex similitudine. Cibi ad nutrivitas, ex virtute. Cibi ad cibatum congruitas, ex similitudine. Cibi ad cibatum penetrabilitas, ex subtilitate. Cibi ad cibatum unibilitas, ex con- cibatum penetrabilitas, ex subtilitate. Cibi ad cibatum unibilitas, ex con- naturalitate. Et cibi cum cibato firma hæsibilitas, ex cibati per cibum ap- naturalitate. Et cibi cum cibato firma hæsibilitas, ex cibati per cibum ap- prehensione. Hæc enim novem in omni cibo vero et bono considerantur, prehensione. Hæc enim novem in omni cibo vero et bono considerantur,

etc. etc.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 1.

231 231

TRACTATUS I. TRACTATUS I.

CUJUSMODI SIT HIC SACRAMENTALIS CIBUS? CUJUSMODI SIT HIC SACRAMENTALIS CIBUS?

CAPUT I. CAPUT I.

De nobilitate hujus cibi ex genere. De nobilitate hujus cibi ex genere.

1. 1.

De primo notatur, quod nobilis esse De primo notatur, quod nobilis esse bari debet, ideo quia est regius, quia est re- bari debet, ideo quia est regius, quia est re- xbun gis filiis ordinatus, et quia de ipsis prom- xbun gis filiis ordinatus, et quia de ipsis prom- *ptuariis summi regis assumptus. *ptuariis summi regis assumptus.

ptio- ptio- enlus, enlus, • Blik • Blik

De primo horum dicitur, Genes. XLIX, De primo horum dicitur, Genes. XLIX, deb-20 Aser, pinguis panis ejus, et præbebit deb-20 Aser, pinguis panis ejus, et præbebit delicias regibus. Non enim ignobilis est delicias regibus. Non enim ignobilis est cibus istius Aser, qui beatus interpreta- cibus istius Aser, qui beatus interpreta- umtur, et delicias etiam regibus valet præ- umtur, et delicias etiam regibus valet præ-

Fromp- Fromp-

um re um re

tu*. tu*.

bere regibus, inquam, illis qui in regno bere regibus, inquam, illis qui in regno Christi omni decore virtutis coronati re- Christi omni decore virtutis coronati re- gium honorem obtinuerunt. Hic est cibus gium honorem obtinuerunt. Hic est cibus qui Uriæ fidelissimo militi exhibitus est qui Uriæ fidelissimo militi exhibitus est a David cum reverteretur ab exercitu, a David cum reverteretur ab exercitu, Il Regum, x1, 8, ubi sic dicitur: Egres- Il Regum, x1, 8, ubi sic dicitur: Egres- sus est Urias de domo David, secutusque sus est Urias de domo David, secutusque est eum cibus regius. Urias lux mea Deus est eum cibus regius. Urias lux mea Deus interpretatur, vel incendium meum Do- interpretatur, vel incendium meum Do- minus, et signat eos in quibus decor ful- minus, et signat eos in quibus decor ful- get regius in lumine sapientiæ, et igniti get regius in lumine sapientiæ, et igniti radiant lapides virtutum in igne affectus radiant lapides virtutum in igne affectus in charitate. Hi sunt de domo et palatio in charitate. Hi sunt de domo et palatio regis David quia pertinent ad curiam regis David quia pertinent ad curiam regalem ad regnum ordinati: in palatio regalem ad regnum ordinati: in palatio enim coeli cogitatione et aviditate et in- enim coeli cogitatione et aviditate et in- tentione et desiderio conversantur, di- tentione et desiderio conversantur, di-

centes cum Apostolo, ad Philip. 111, centes cum Apostolo, ad Philip. 111, 20: 20: Nostra conversatio in cælis est: scilicet Nostra conversatio in cælis est: scilicet coram David qui adspectu est desiderabilis coram David qui adspectu est desiderabilis in contemplatione veritatis, et manu for- in contemplatione veritatis, et manu for- tis in omni honestate virtutum. Hos per tis in omni honestate virtutum. Hos per manum summi regis missus sequitur ci- manum summi regis missus sequitur ci- bus regius ad regalem dignitatem præpa- bus regius ad regalem dignitatem præpa- ratus. Hoc optime significatum est, Je- ratus. Hoc optime significatum est, Je- rem. LII, 31 et seq., ubi dicitur, quod rex rem. LII, 31 et seq., ubi dicitur, quod rex Babylonis, Evilmerodach, qui tunc sum- Babylonis, Evilmerodach, qui tunc sum- mus monarcha fuit, elevavit caput Joa- mus monarcha fuit, elevavit caput Joa- chin, qui Domini exaltatio interpretatur, chin, qui Domini exaltatio interpretatur, regis Juda, et eduxit eum de domo car- regis Juda, et eduxit eum de domo car- ceris. Et locutus est cum eo bona, et po- ceris. Et locutus est cum eo bona, et po- suit thronum ejus super thronos regum, suit thronum ejus super thronos regum, qui erant post se in Babylone. Et muta- qui erant post se in Babylone. Et muta- vit vestimenta carceris ejus, et comedebat vit vestimenta carceris ejus, et comedebat panem coram eo semper cunctis diebus vi- panem coram eo semper cunctis diebus vi- tæ suæ. Et cibaria ejus, cibaria perpetua tæ suæ. Et cibaria ejus, cibaria perpetua dabantur ei a rege Babylonis, statuta per dabantur ei a rege Babylonis, statuta per singulos dies, usque ad diem mortis suæ. singulos dies, usque ad diem mortis suæ. Rex Babylonis, rex hujus mundi et Do- Rex Babylonis, rex hujus mundi et Do- minus et judex, qui Joachin, eum quem minus et judex, qui Joachin, eum quem Deus gratia surgere fecit in altum, de Deus gratia surgere fecit in altum, de domo carceris sui strictissimi in quo mul- domo carceris sui strictissimi in quo mul- ti captivi tenentur in peccatorum vin- ti captivi tenentur in peccatorum vin-

2. 2.

3. 3.

232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

culis, elevatum, benigne alloquitur, et culis, elevatum, benigne alloquitur, et vesci eum conversatione regii decoris, et vesci eum conversatione regii decoris, et de mensa regali cibaria facit exhibere in de mensa regali cibaria facit exhibere in refectione hujus cibi cunctis diebus per- refectione hujus cibi cunctis diebus per- petuo, quæ vegetent in æternum. petuo, quæ vegetent in æternum. Sic ergo Sic ergo cibus iste est regius, quia re- cibus iste est regius, quia re- gibus præparatus. gibus præparatus.

Est ideo etiam regius quia filiis regis Est ideo etiam regius quia filiis regis summi ad regnum vocatis debitus est et summi ad regnum vocatis debitus est et ordinatus. Unde etiam dicitur a Domino, ordinatus. Unde etiam dicitur a Domino, Matth. xv, 26: Non est bonum sumere Matth. xv, 26: Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus. Hi panem filiorum, et mittere canibus. Hi autem sunt filii de quibus dicitur, Joan. 1, autem sunt filii de quibus dicitur, Joan. 1, 13: Qui non ex sanguinibus, neque ex 13: Qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt. A spiritu enim for- sed ex Deo nati sunt. A spiritu enim for- mati in similitudinem divinam facti sunt mati in similitudinem divinam facti sunt filii Dei, quibus divinus cibus est præpa- filii Dei, quibus divinus cibus est præpa- randus. Et hæc est causa, quod vocatur randus. Et hæc est causa, quod vocatur panis Angelorum, quia filii Dei secum panis Angelorum, quia filii Dei secum dicuntur in gloria regnantes. Panem An- dicuntur in gloria regnantes. Panem An- gelorum manducavit homo', homo sci- gelorum manducavit homo', homo sci- licet ad similitudinem Angelorum pro- licet ad similitudinem Angelorum pro- vectus. Sapient. xvi, 20 et 21: Angelo- vectus. Sapient. xvi, 20 et 21: Angelo- rum esca nutrivisti populum tuum: et rum esca nutrivisti populum tuum: et paratum panem de cœlo præstitisti illis paratum panem de cœlo præstitisti illis sine labore, omne delectamentum in se sine labore, omne delectamentum in se habentem, el omnis saporis suavitatem. habentem, el omnis saporis suavitatem. Substantia enim tua dulcedinem tuam Substantia enim tua dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebat. In dul- quam in filios habes ostendebat. In dul- cedine paterna regis coelestis filiis Dei est cedine paterna regis coelestis filiis Dei est præparatus iste cibus, et ideo regius. præparatus iste cibus, et ideo regius.

Est autem tertio regius, quia de ipsis Est autem tertio regius, quia de ipsis summi regis promptuariis est assum- summi regis promptuariis est assum- ptus, sicut dicitur, Psal. xxxv, 9: Ine- ptus, sicut dicitur, Psal. xxxv, 9: Ine- briabuntur ab ubertate domus tuæ, et briabuntur ab ubertate domus tuæ, et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Abun- torrente voluptatis tuæ potabis eos. Abun- dans enim est cibus regalis in domo dans enim est cibus regalis in domo summi regis, nec aliud est in ea nisi summi regis, nec aliud est in ea nisi splendidum et regale: hoc enim est de splendidum et regale: hoc enim est de quo dicitur, Eccli. xxxi, 28: Splendidum quo dicitur, Eccli. xxxi, 28: Splendidum in panibus benedicent labia multorum, et in panibus benedicent labia multorum, et testimonium veritatis illius fidele. Splen- testimonium veritatis illius fidele. Splen- dent abundantia et decore regio omnia dent abundantia et decore regio omnia quæ in domo sunt regis: et ideo in pa- quæ in domo sunt regis: et ideo in pa-

1 Psal LXXVII, 25. 1 Psal LXXVII, 25.

nibus splendorem habet: quoniam om- nibus splendorem habet: quoniam om- nium gustantium panes illos benedicunt nium gustantium panes illos benedicunt labia magnifica gratiarum actione, et te- labia magnifica gratiarum actione, et te- stimonium veritatis de omni regio cultu stimonium veritatis de omni regio cultu mensæ suæ fidele et verax in perpetuum. mensæ suæ fidele et verax in perpetuum. Propter quod et filius prodigus qui primo Propter quod et filius prodigus qui primo per stultitiam bona sua consumpserat, per stultitiam bona sua consumpserat, sapienter in seipsum reversus, ait, Luc. sapienter in seipsum reversus, ait, Luc. xv, 17 et seq.: Quanti mercenarii in domo xv, 17 et seq.: Quanti mercenarii in domo Patris mei abundant panibus, ego au- Patris mei abundant panibus, ego au- tem hic fame pereo! Surgam, et ibo ad tem hic fame pereo! Surgam, et ibo ad patrem meum, et dicam ei... Fac me patrem meum, et dicam ei... Fac me sicut unum ex mercenariis tuis. Abun- sicut unum ex mercenariis tuis. Abun- dans enim omnibus est domus, et omni dans enim omnibus est domus, et omni abundantia regalium ciborum adimpleta. abundantia regalium ciborum adimpleta. Psal. CXLIII, 13: Promptuaria eorum ple- Psal. CXLIII, 13: Promptuaria eorum ple- na, eructantia ex hoc in illud. na, eructantia ex hoc in illud.

Sic ergo cibus dicitur regius. Sic ergo cibus dicitur regius.

4. 4. Quare Quare

In specie autem acceptus iste cibus in In specie autem acceptus iste cibus in quantum est cibus et non sacrificium, in- quantum est cibus et non sacrificium, in- venitur in animalibus tribus dignioribus Christ venitur in animalibus tribus dignioribus Christ significatus, in granis autem præsignatur agno, significatus, in granis autem præsignatur agno, in duobus. in duobus.

vitulo vitulo

do, ma do, ma nate nate

fuit pra fuit pra

In animalibus enim præsignatur in vi- frument In animalibus enim præsignatur in vi- frument ´tulo saginato, in agno, et in hoedo, qui gnatur ´tulo saginato, in agno, et in hoedo, qui gnatur leguntur cibi fuisse et Angelorum et pa- leguntur cibi fuisse et Angelorum et pa- trum. In granis autem præsignatus est trum. In granis autem præsignatus est in mannate, et in pane frumenti, nec in in mannate, et in pane frumenti, nec in aliis cibis de facili invenitur præsignatus aliis cibis de facili invenitur præsignatus in cibo simplici. in cibo simplici.

Cujus causa est: quia in vitulo præ- Cujus causa est: quia in vitulo præ- signatur Christi officium quod est Christi signatur Christi officium quod est Christi cultura, qua excoluit corda hominum cultura, qua excoluit corda hominum tamquam quædam divinæ vitulamina tamquam quædam divinæ vitulamina plantationi et seminationi præparanda : et plantationi et seminationi præparanda : et quantum ad refectionem talis operis vo- quantum ad refectionem talis operis vo- luit in cibo vituli saginati præsignari. In luit in cibo vituli saginati præsignari. In agno autem significatur quantum ad in- agno autem significatur quantum ad in- nocentiam et patientiam: et ideo præsi- nocentiam et patientiam: et ideo præsi- gnans suarum virtutum refectionem vo- gnans suarum virtutum refectionem vo- luit præsignari in cibo agni. In hœdo luit præsignari in cibo agni. In hœdo autem significatur quantum ad incarna- autem significatur quantum ad incarna- tionis et passionis causam quæ est pec- tionis et passionis causam quæ est pec- catum: quia venit in similitudinem car- catum: quia venit in similitudinem car- nis peccati, qui peccatum omne tulit: nis peccati, qui peccatum omne tulit: et ideo voluit cibo hodi præsignari : quia et ideo voluit cibo hodi præsignari : quia

2 Ad Roman. vIII, 3. 2 Ad Roman. vIII, 3.

3. 3.

DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. III, TRACT. I, 1.

et hoedus sumilitudinem hircorum et ca- et hoedus sumilitudinem hircorum et ca- prarum habet, sed fœtorem et hircorum prarum habet, sed fœtorem et hircorum et caprarum non habet. In his præsig- et caprarum non habet. In his præsig- natus est in cibis patrum iste ci- natus est in cibis patrum iste ci- bus. bus.

De granis autem ratio est : quia in Chri- De granis autem ratio est : quia in Chri- sto id quod eum cibum nostrum fecit, sto id quod eum cibum nostrum fecit, pictas est, et misericordia, et obedientia pictas est, et misericordia, et obedientia Patris et quoad hæc tria præsignari vo- Patris et quoad hæc tria præsignari vo- luit in manna, quod de cœlo venit, in luit in manna, quod de cœlo venit, in quo signatur obedientia Patris de cœlo. quo signatur obedientia Patris de cœlo. Et saporem habuit cibi dulcis et pinguis. Et saporem habuit cibi dulcis et pinguis. Et in dulcedine quidem significatur na- Et in dulcedine quidem significatur na- turalis bonitas et pietas quæ eum cibum turalis bonitas et pietas quæ eum cibum nostrum effecit. In pinguedine enim si- nostrum effecit. In pinguedine enim si- gnificatur misericordia ipsius, quam ad gnificatur misericordia ipsius, quam ad nos habuit, quando talia bona multipli- nos habuit, quando talia bona multipli- cibus defectibus nostris opposuit. In gra- cibus defectibus nostris opposuit. In gra- no autem frumenti præsignatur in cibis no autem frumenti præsignatur in cibis patrum quantum ad robur gratiæ, quod patrum quantum ad robur gratiæ, quod patrat hoc sacramentum: tam magnus patrat hoc sacramentum: tam magnus enim cibus uno et eodem signo non po- enim cibus uno et eodem signo non po- tuit præsignari. Refert enim Philo qui tuit præsignari. Refert enim Philo qui librum Sapientiæ fecit, quod omnis sa- librum Sapientiæ fecit, quod omnis sa- poris in cibo patrum exeuntium de Ægy- poris in cibo patrum exeuntium de Ægy- pto fuit delectamentum salutare. pto fuit delectamentum salutare.

In vitulo quidem præfiguratur Ange- In vitulo quidem præfiguratur Ange- lorum esca. Genes. xvm, 7 et 8, ubi sic lorum esca. Genes. xvm, 7 et 8, ubi sic dicitur, quod tribus Angelis venientibus dicitur, quod tribus Angelis venientibus ad tabernaculum Abrahæ in ipso fervore ad tabernaculum Abrahæ in ipso fervore diei, et facientibus promissionem de na- diei, et facientibus promissionem de na- scituro filio, qui cunctis risum et gau- scituro filio, qui cunctis risum et gau- dium esset facturus, dicitur, quod ipse dium esset facturus, dicitur, quod ipse Abraham ad armentum cucurrit, et tulit Abraham ad armentum cucurrit, et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum, inde vitulum tenerrimum et optimum, deditque puero, qui festinavit et coxit deditque puero, qui festinavit et coxit illum Tulit quoque butyrum et lac, et illum Tulit quoque butyrum et lac, et vitulum quem coxerat, et posuit coram vitulum quem coxerat, et posuit coram eis, scilicet, Angelis. Abraham enim pa- eis, scilicet, Angelis. Abraham enim pa- ter fidei et prima credendi via, summum ter fidei et prima credendi via, summum patriarcham significat. Armentum autem patriarcham significat. Armentum autem significat totam utilium fidelium congre- significat totam utilium fidelium congre- gationem, ex quorum grege assumptus gationem, ex quorum grege assumptus est vitulus: quia ex eorum corporali sub- est vitulus: quia ex eorum corporali sub- stantia sine lege concupiscentiæ assum- stantia sine lege concupiscentiæ assum- ptus est noster cibus Jesus Christus. Vi- ptus est noster cibus Jesus Christus. Vi-

1 Luc. xv, 25. 1 Luc. xv, 25.

233 233

tulus autem qui jugum non portaverat tulus autem qui jugum non portaverat alicujus servitutis. alicujus servitutis.

Hic est vitulus, de quo dicitur in Psal- Hic est vitulus, de quo dicitur in Psal- mo LXVIII, 32: Placebit Deo super vi- mo LXVIII, 32: Placebit Deo super vi- tulum novellum, cornua producentem et tulum novellum, cornua producentem et ungulas. Iste enim vitulus super omnes ungulas. Iste enim vitulus super omnes Deo placet vitulos, qui ad illius nostri Deo placet vitulos, qui ad illius nostri optimi vituli similitudinem in cibum An- optimi vituli similitudinem in cibum An- gelorum sunt formati: quia sancti An- gelorum sunt formati: quia sancti An- geli in conversatione eorum delectabiliter geli in conversatione eorum delectabiliter reficiuntur et cornua producunt virtutis reficiuntur et cornua producunt virtutis et veritatis, quibus et vitia et falsitatem et veritatis, quibus et vitia et falsitatem omnem ventilant, et ungulas duras fissas omnem ventilant, et ungulas duras fissas severissimæ censuræ et districtionis, qui- severissimæ censuræ et districtionis, qui- bus se et effectus suos protegunt, ne ter- bus se et effectus suos protegunt, ne ter- renis delectationibus inquinati molesten- renis delectationibus inquinati molesten-

tur. tur.

Hic est vitulus tenerrimus, quem nulla Hic est vitulus tenerrimus, quem nulla induravit mali consuetudo, teneriter se induravit mali consuetudo, teneriter se præbens ad fidelium manducationem. præbens ad fidelium manducationem.

Hic est vitulus optimus omnium bo- Hic est vitulus optimus omnium bo- nitatem excedens sanctorum, ita ut in nitatem excedens sanctorum, ita ut in comparatione ipsius alii non dicantur bo- comparatione ipsius alii non dicantur bo- ni. Matth. xix, 17: Unus est bonus, Deus. ni. Matth. xix, 17: Unus est bonus, Deus.

Hic est vitulus puero patriarchæ, id est, Hic est vitulus puero patriarchæ, id est, ordini sacerdotum assignatus: coquendus ordini sacerdotum assignatus: coquendus in igne passionis et charitatis et devotio- in igne passionis et charitatis et devotio- nis, quibus ignibus nobis in cibum con- nis, quibus ignibus nobis in cibum con- venientem præparatur, ut communican- venientem præparatur, ut communican- tes simus passionibus affecti in charitate, tes simus passionibus affecti in charitate, et tota mentis devotione accedamus. et tota mentis devotione accedamus. Hoc cum butyro suæ deitatis nobis pro- Hoc cum butyro suæ deitatis nobis pro- ponitur, et cum lacte humanitatis, di- ponitur, et cum lacte humanitatis, di- cente Isaia, vII, 15: Butyrum et mel com- cente Isaia, vII, 15: Butyrum et mel com- edet, ut sciat reprobare malum et eli- edet, ut sciat reprobare malum et eli- gere bonum. Et in Canticis, iv, 11 : Mel gere bonum. Et in Canticis, iv, 11 : Mel et lac sub lingua tua. et lac sub lingua tua.

Iste est vitulus saginatus, quem occi- Iste est vitulus saginatus, quem occi- dit magnus paterfamilias', quando filium dit magnus paterfamilias', quando filium suum salvum recepit, et symphoniam suum salvum recepit, et symphoniam et chorum exsultare fecit: quia in recon- et chorum exsultare fecit: quia in recon- ciliationem nostri ad Deum hic vitulus ciliationem nostri ad Deum hic vitulus omni pinguedine gratiæ saginatus, occi- omni pinguedine gratiæ saginatus, occi- sus fuit, cui totus coetus prophetarum et sus fuit, cui totus coetus prophetarum et sanctorum concorditer quasi in sympho- sanctorum concorditer quasi in sympho- nia cecinerunt, et omnes in tripudio con- nia cecinerunt, et omnes in tripudio con- vivium istius solemnitatis laudaverunt. vivium istius solemnitatis laudaverunt.

6. 6.

234 234

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Iste est vitulus, cui multi vituli sunt Iste est vitulus, cui multi vituli sunt postea adjuncti in Angelorum nuntiorum postea adjuncti in Angelorum nuntiorum Dei refectionem, ad laudem Domini no- Dei refectionem, ad laudem Domini no- stri Jesus Christi. Osee, xiv, 3: Reddemus stri Jesus Christi. Osee, xiv, 3: Reddemus vitulos labiorum nostrorum, hoc est, vitulos labiorum nostrorum, hoc est, votorum nostrorum tibi utiles labores votorum nostrorum tibi utiles labores offeramus. offeramus.

: :

Hic est vitulus, de quo dicitur, I Re- Hic est vitulus, de quo dicitur, I Re- gum, 1, 24 Adduxit eum, scilicet Sa- gum, 1, 24 Adduxit eum, scilicet Sa- muelem, secum Anna in vitulis tribus, muelem, secum Anna in vitulis tribus, et tribus modiis farinæ, et amphora vini. et tribus modiis farinæ, et amphora vini. Anna enim gratia interpretatur, quæ Anna enim gratia interpretatur, quæ puerum a Deo postulatum in vitulis tri- puerum a Deo postulatum in vitulis tri- bus, hoc est, in profectu veritatis, virtutis bus, hoc est, in profectu veritatis, virtutis et devotionis, secum ad sacerdotem ad- et devotionis, secum ad sacerdotem ad- duxit, et tribus modiis farinæ quæ tres duxit, et tribus modiis farinæ quæ tres signant mensuras innocentiæ, hoc est, signant mensuras innocentiæ, hoc est, quod nulli nocuit, quod bona pro malis quod nulli nocuit, quod bona pro malis rependit, quod læsus a lædente vindi- rependit, quod læsus a lædente vindi- ctam non expetiit, sed indulgentiam im- ctam non expetiit, sed indulgentiam im- petravit. Et amphora vini quæ signat petravit. Et amphora vini quæ signat mensuram internorum gaudiorum in san- mensuram internorum gaudiorum in san- guine Christi. guine Christi.

Sic ergo pretiositas et nobilitas istius Sic ergo pretiositas et nobilitas istius cibi in vitulo signatur sagináto. cibi in vitulo signatur sagináto.

Significatur etiam in agno qui occisus Significatur etiam in agno qui occisus est ab origine mundi ¹. Hic enim cibus est ab origine mundi ¹. Hic enim cibus etiam fuit sanctorum liberans eos a per- etiam fuit sanctorum liberans eos a per- cussore Angelo. Signatur autem in agno cussore Angelo. Signatur autem in agno quantum ad innocentiæ el patientiæ et quantum ad innocentiæ el patientiæ et obedientiæ simplicitatem. Unde, Exod. obedientiæ simplicitatem. Unde, Exod. XII, 5 Erit autem agnus sine macula, XII, 5 Erit autem agnus sine macula, masculus, anniculus. Absque omni ma- masculus, anniculus. Absque omni ma- cula peccati fuit Christus. Masculus, hoc cula peccati fuit Christus. Masculus, hoc est, perfectus. Anniculus super quem om- est, perfectus. Anniculus super quem om- nes coelestium luminum fuerant comple- nes coelestium luminum fuerant comple- tæ revelationes. Hic est enim annus per- tæ revelationes. Hic est enim annus per- fectæ cœlestis illuminationis, annus beni- fectæ cœlestis illuminationis, annus beni- gnitatis divinæ. Psal. LXIV, 12: Benedices gnitatis divinæ. Psal. LXIV, 12: Benedices coronæ anni benignitatis tuæ. In coro- coronæ anni benignitatis tuæ. In coro- nam enim in ipsis illuminationibus trans- nam enim in ipsis illuminationibus trans- ivit, quando umbra veritati respondit. ivit, quando umbra veritati respondit.

Hic est agnus sine macula, de quo di- Hic est agnus sine macula, de quo di- citur, Jerem. XI, 19: Ego quasi agnus citur, Jerem. XI, 19: Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. mansuetus, qui portatur ad victimam. Et, Isa. LI, 7 Sicut ovis ad occisionem Et, Isa. LI, 7 Sicut ovis ad occisionem

Apocal. XII, 8. Apocal. XII, 8.

ducetur, et quasi agnus coram tondente ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet quia innocentiam suam se obmutescet quia innocentiam suam per omnem modum patientiæ et obe- per omnem modum patientiæ et obe- dientiæ probavit, ostendens quod ipse dientiæ probavit, ostendens quod ipse est agnus Dei qui tollit peccata mundi². est agnus Dei qui tollit peccata mundi². Unde, Apocal. xiv, 1: Et vidi, et ecce Unde, Apocal. xiv, 1: Et vidi, et ecce Agnus stabat supra montem Sion, et Agnus stabat supra montem Sion, et cum eo centum quadraginta quatuor cum eo centum quadraginta quatuor millia, habentes nomen ejus, et nomen millia, habentes nomen ejus, et nomen Patris ejus scriptum in frontibus suis ; Patris ejus scriptum in frontibus suis ; qui multi agnelli humiles et mites et obe- qui multi agnelli humiles et mites et obe- dientes hunc Agnum imitati sunt et secu- dientes hunc Agnum imitati sunt et secu- ti, qui seipsos Deo immolaverunt. De ti, qui seipsos Deo immolaverunt. De quibus dicitur, Apocal. vII, 17: Agnus quibus dicitur, Apocal. vII, 17: Agnus qui in medio throni est, reget illos, et qui in medio throni est, reget illos, et deducet illos ad vitæ fontes aquarum. deducet illos ad vitæ fontes aquarum. Agnus enim, quia mansuetum animal est Agnus enim, quia mansuetum animal est et innocens, gregale animal est, et dele- et innocens, gregale animal est, et dele- ctatur in grege agnorum, in quo est ipse ctatur in grege agnorum, in quo est ipse dux et vervex omnium mansuetorum. dux et vervex omnium mansuetorum. Isa. XL, 11: In brachio suo congregabit Isa. XL, 11: In brachio suo congregabit agnos, et in sinu suo levabit. agnos, et in sinu suo levabit.

In hoedo autem significatur quantum In hoedo autem significatur quantum ad causam incarnationis et passionis. ad causam incarnationis et passionis. Unde, Exod. XII, 3, præcipitur, quod Unde, Exod. XII, 3, præcipitur, quod juxta ritum agni tollatur et hœdus, in juxta ritum agni tollatur et hœdus, in cujus sanguine et cibo filii Israel liberen- cujus sanguine et cibo filii Israel liberen- tur. Unde, Genes. xxvi, 9, mater Re- tur. Unde, Genes. xxvi, 9, mater Re- becca dixit Jacob, filio suo: Affer mihi becca dixit Jacob, filio suo: Affer mihi duos hædos optimos, ut faciam ex eis duos hædos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vesci- escas patri tuo, quibus libenter vesci- tur, etc. Duo autem hodi significant : tur, etc. Duo autem hodi significant : unus quidem similitudinem peccati in unus quidem similitudinem peccati in corpore Christi, alter autem causam pec- corpore Christi, alter autem causam pec- cati in corpore nostro: qui tamen cocti cati in corpore nostro: qui tamen cocti igne divino devotionis et charitatis, mi- igne divino devotionis et charitatis, mi- rabiliter delectant fauces Dei et ad bene- rabiliter delectant fauces Dei et ad bene- dictionem inclinant. dictionem inclinant.

Hic est hoedus quem Manue, id est, Hic est hoedus quem Manue, id est, requiescens, obtulit Angelo Domini, Ju- requiescens, obtulit Angelo Domini, Ju- dicum, xi, 15 et seq., in cujus flamma dicum, xi, 15 et seq., in cujus flamma Angelus in cœlum ascendit. Angeli enim Angelus in cœlum ascendit. Angeli enim Dei in poenitentiis peccatorum reficiun- Dei in poenitentiis peccatorum reficiun- tur, et ascendentes in cœlum, coram Deo tur, et ascendentes in cœlum, coram Deo vota pœnitentium exponunt, referentes vota pœnitentium exponunt, referentes gratiam pro operibus pœnitentiæ. gratiam pro operibus pœnitentiæ.