DE EUCHARISTIA, DIST. I, 4. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 4.

207 207

*pecialiter in sacramento hoc invenitur : *pecialiter in sacramento hoc invenitur : et ideo Eucharistia vocatur. et ideo Eucharistia vocatur.

Tertio etiam constat, quod specialiter Tertio etiam constat, quod specialiter Deo est acceptum : quia specialis gratiæ Deo est acceptum : quia specialis gratiæ est ostensivum. Unde, Matth. xxvi, 20, est ostensivum. Unde, Matth. xxvi, 20, et Marc. xiv, 22, et Luc. 1x, 16, et Joan. et Marc. xiv, 22, et Luc. 1x, 16, et Joan. xxII, 19 et vi, 11, ubi hæc gratia sacra- xxII, 19 et vi, 11, ubi hæc gratia sacra- montalis significatur in panibus quibus montalis significatur in panibus quibus Dominus turbas satiavit, semper præmit- Dominus turbas satiavit, semper præmit- titur: Accepit Jesus panes, et benedixit, titur: Accepit Jesus panes, et benedixit, ac fregit. Ubi Glossa dicit, quod accepit, ac fregit. Ubi Glossa dicit, quod accepit, quoniam specialiter hoc sacramentum quoniam specialiter hoc sacramentum acceptavit inter omnes gratias quas ho- acceptavit inter omnes gratias quas ho- minibus exhibuit. Oportet autem specia- minibus exhibuit. Oportet autem specia- liter gratiæ nomen habere, quod in gratia liter gratiæ nomen habere, quod in gratia ipsi fonti gratiæ est acceptissimum. Unde, ipsi fonti gratiæ est acceptissimum. Unde, Psal. L, 21: Acceptabis sacrificium ju- Psal. L, 21: Acceptabis sacrificium ju- stitiæ, oblationes et holocausta: tunc stitiæ, oblationes et holocausta: tunc imponent super altare tuum vitulos. Sa- imponent super altare tuum vitulos. Sa- crificium enim justitiæ est, quod omnem crificium enim justitiæ est, quod omnem pro nobis perfecit justitiam, et quod spe- pro nobis perfecit justitiam, et quod spe- cialiter in gratia Deo est acceptum, sacra- cialiter in gratia Deo est acceptum, sacra- mentum est Eucharistiæ, in quo obla- mentum est Eucharistiæ, in quo obla- tiones sunt corporis et sanguinis animæ tiones sunt corporis et sanguinis animæ et spiritus et deitatis Christi, et holocausta et spiritus et deitatis Christi, et holocausta Agni omni tempore immolandi xxtà mane Agni omni tempore immolandi xxtà mane et xarà vespere, sicut dicitur, Levit. vi, 12: et xarà vespere, sicut dicitur, Levit. vi, 12: qui Agnus totum in igne charitatis se in- qui Agnus totum in igne charitatis se in- cendit in odorem suavissimæ gratiæ apud cendit in odorem suavissimæ gratiæ apud Deum et tunc illa gratia potientes etiam Deum et tunc illa gratia potientes etiam nostros vitulos, hoc est, omnem carna- nostros vitulos, hoc est, omnem carna- lem petulantiam mactantes, imponimus lem petulantiam mactantes, imponimus super altare sacramenti in igne charitatis, super altare sacramenti in igne charitatis, nostra sibi offerentes, ut accepta sint in nostra sibi offerentes, ut accepta sint in tanti sacramenti acceptatione. tanti sacramenti acceptatione.

De his autem qui huic gratiæ non De his autem qui huic gratiæ non communicant, dicitur, Malach. I, 10: communicant, dicitur, Malach. I, 10: Non est mihi voluntas in vobis, dicit Non est mihi voluntas in vobis, dicit Dominus exercituum, et munus non sus- Dominus exercituum, et munus non sus- cipiam de manu vestra, hoc ést, quid- cipiam de manu vestra, hoc ést, quid- quid offertis, non acceptabo : quia sine quid offertis, non acceptabo : quia sine hujus oblationis gratia nihil est acceptum. hujus oblationis gratia nihil est acceptum. Et hoc est quod subdit, y. 11: Ab ortu Et hoc est quod subdit, y. 11: Ab ortu enim solis usque ad occasum, magnum enim solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in Gentibus: et in omni est nomen meum in Gentibus: et in omni loco sacrificatur, et offertur nomini meo loco sacrificatur, et offertur nomini meo

1 Sapient. VII, 25. 1 Sapient. VII, 25.

oblatio munda. Munda autem digna Deo oblatio munda. Munda autem digna Deo est et accepta. est et accepta.

4. 4.

in eo nisi in eo nisi gratum. gratum.

Quartum autem est: quia nihil est in Quartum autem est: quia nihil est in hoc sacramento nisi gratum. Omnia enim Nihil est hoc sacramento nisi gratum. Omnia enim Nihil est quæ in ipso sunt, corpus, et anima, et quæ in ipso sunt, corpus, et anima, et deitas Deo grata sunt. Corpus autem ex deitas Deo grata sunt. Corpus autem ex purissimis est sanguinibus gloriosæ Vir- purissimis est sanguinibus gloriosæ Vir- ginis, qui ex Spiritus sancti gratia sunt ginis, qui ex Spiritus sancti gratia sunt mundati, numquam ulla originalis vel mundati, numquam ulla originalis vel actualis peccati macula infecti. Anima actualis peccati macula infecti. Anima autem a Deo Patre et Filio et Spiritu autem a Deo Patre et Filio et Spiritu sancto ad imaginem Dei perfectissima sancto ad imaginem Dei perfectissima creata de novo, et deitas æterna, in cujus creata de novo, et deitas æterna, in cujus munditia nihil umquam immundum po- munditia nihil umquam immundum po- tuit incurrere. Sapient. VIII, 20 : Et cum tuit incurrere. Sapient. VIII, 20 : Et cum essem magis bonus, veni ad corpus in- essem magis bonus, veni ad corpus in- coinquinatum. Et ergo propter suam coinquinatum. Et ergo propter suam munditiam nihil inquinatum in eam in- munditiam nihil inquinatum in eam in- currit '. currit '.

Et sic mirabili et nova gratia hic occur- Et sic mirabili et nova gratia hic occur- runt aliqua, scilicet antiquum, novum et runt aliqua, scilicet antiquum, novum et æternum. Antiquum quidem tantum in æternum. Antiquum quidem tantum in antiquitatis primæ gratia assumptum : antiquitatis primæ gratia assumptum : quia in immunitate culpæ Christus assum- quia in immunitate culpæ Christus assum- psit corpus, quamvis voluntarie assum. psit corpus, quamvis voluntarie assum. pserit pœnam. Et hoc est quod dicitur, pserit pœnam. Et hoc est quod dicitur, Joan. 1, 30: Qui de cœlo venit, super Joan. 1, 30: Qui de cœlo venit, super omnes est, sicut dicit Glossa ibidem : omnes est, sicut dicit Glossa ibidem : «Non quod de cœlo corpus attulerit, sed «Non quod de cœlo corpus attulerit, sed quia hoc quoad immunitatem culpæ de quia hoc quoad immunitatem culpæ de altitudine humanæ naturæ assumpsit. » altitudine humanæ naturæ assumpsit. » Et hoc corpus plenum gratia fuit propter Et hoc corpus plenum gratia fuit propter duas causas. Quarum una est, quia cor- duas causas. Quarum una est, quia cor- pus altitudinis divinæ naturæ in gratia pus altitudinis divinæ naturæ in gratia fuit. Secunda autem, quia corpus mani- fuit. Secunda autem, quia corpus mani- bus Spiritus sancti formatum totum fuit bus Spiritus sancti formatum totum fuit gratiæ promptuarium. Et hoc est signa- gratiæ promptuarium. Et hoc est signa- tum, Judicum, vi, 37, ubi ros in area tum, Judicum, vi, 37, ubi ros in area descendens, et concham et vellus imple- descendens, et concham et vellus imple- vit. Ros enim gratiæ et concham uteri vit. Ros enim gratiæ et concham uteri virginalis et vellus Agni immaculati in virginalis et vellus Agni immaculati in corpore Christi implevit et expressum corpore Christi implevit et expressum vellus concham implevit, quia de corpore vellus concham implevit, quia de corpore Christi redundans gratia implevit Virgi- Christi redundans gratia implevit Virgi- nis uterum, et implevit Ecclesiam, cujus nis uterum, et implevit Ecclesiam, cujus ille uterus fuit figura. Patet igitur, quod ille uterus fuit figura. Patet igitur, quod

1. 1.

208 208

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nihil nisi gratia fuit in eo quod fuit anti- signatum est, Genes. XVII, 6, ubi ma- nihil nisi gratia fuit in eo quod fuit anti- signatum est, Genes. XVII, 6, ubi ma- quum. quum.

Novum autem, hoc est, anima, ple- Novum autem, hoc est, anima, ple- num fuit gratia. De hac enim dicitur, num fuit gratia. De hac enim dicitur, Joan. 1, 34 Non ad mensuram dat Joan. 1, 34 Non ad mensuram dat Deus spiritum hæc enim anima non ad Deus spiritum hæc enim anima non ad mensuram in donis sanctitatis accepit mensuram in donis sanctitatis accepit Spiritum sanctum hæc enim felix ani- Spiritum sanctum hæc enim felix ani- ma est, de qua dicitur, Proverb. xxxi, ma est, de qua dicitur, Proverb. xxxi, 29 Multæ filiæ congregaverunt divi- 29 Multæ filiæ congregaverunt divi- tias, tu supergressa es universas. Et ideo tias, tu supergressa es universas. Et ideo novum etiam plenum fuit imbre gratia- novum etiam plenum fuit imbre gratia-

rum. rum.

: :

Eternum autem quod est deitas, non Eternum autem quod est deitas, non tam est gratiæ plenum, quam etiam fons tam est gratiæ plenum, quam etiam fons gratiarum hic est enim fons copiose gratiarum hic est enim fons copiose omnia per gratiam infundens, de quo di- omnia per gratiam infundens, de quo di- citur, Cantic. IV, 15: Fons hortorum, citur, Cantic. IV, 15: Fons hortorum, puteus aquarum viventium, quæ fluunt puteus aquarum viventium, quæ fluunt impetu de Libano. Libanus enim candi- impetu de Libano. Libanus enim candi- dus est noster Christus, a quo impetu di- dus est noster Christus, a quo impetu di- vinitatis ejus fluunt indeficientes rivi vinitatis ejus fluunt indeficientes rivi gratiarum. gratiarum.

Sic igitur omne quod est in hoc sa- Sic igitur omne quod est in hoc sa- cramento, gratia est plenissimum. Et hoc cramento, gratia est plenissimum. Et hoc

gnus patriarcha Deus Pater uxori sua gnus patriarcha Deus Pater uxori sua sapientiæ dixit: Accelera, tria sata si- sapientiæ dixit: Accelera, tria sata si- milæ commisce, et fac subcinericios pa- milæ commisce, et fac subcinericios pa- nes, scilicet azymos, procul dubio Ange- nes, scilicet azymos, procul dubio Ange- lorum usui præparatos. Simila enim cor- lorum usui præparatos. Simila enim cor- poris et animæ et deitatis signat purita- poris et animæ et deitatis signat purita- tem. Et ideo tria sata dicuntur esse, in tem. Et ideo tria sata dicuntur esse, in quo corporis sit puritas et animæ et gra- quo corporis sit puritas et animæ et gra- tiæ et deitatis candor æternus. Ex his tiæ et deitatis candor æternus. Ex his autem fit manu sapientiæ præparatus autem fit manu sapientiæ præparatus noster subcinericius panis, Jesus Chri- noster subcinericius panis, Jesus Chri- stus, sub cineribus nostræ mortalitatis stus, sub cineribus nostræ mortalitatis decoctus, et usui Angelorum ad omnem decoctus, et usui Angelorum ad omnem delectationem præparatus : quia sicut delectationem præparatus : quia sicut dicit Psalmista, Psal. LXXVII, 25 : Pa- dicit Psalmista, Psal. LXXVII, 25 : Pa- nem Angelorum manducavit homo: ci- nem Angelorum manducavit homo: ci- baria misit eis in abundantia. baria misit eis in abundantia.

Nihil enim nisi gratiæ plenitudo in Nihil enim nisi gratiæ plenitudo in hoc invenitur sacramento: quia et cor- hoc invenitur sacramento: quia et cor- pus in nobis efficit gratiæ communio pus in nobis efficit gratiæ communio nem, et anima gratiæ redemptionem, et nem, et anima gratiæ redemptionem, et deitas omnis gratiæ acceptationem: et deitas omnis gratiæ acceptationem: et ideo merito bona gratia, hoc est, Eucha- ideo merito bona gratia, hoc est, Eucha- ristia vocatur hoc sacramentum. ristia vocatur hoc sacramentum.

CAPUT V. CAPUT V.

Hoc sacramentum est gratia supra gratiam, quasi cumulum Hoc sacramentum est gratia supra gratiam, quasi cumulum continens gratiarum. continens gratiarum.

Quinta causa quam supra posuimus, Quinta causa quam supra posuimus, est quod est gratia super gratiam, quasi est quod est gratia super gratiam, quasi cumulum continens gratiarum. cumulum continens gratiarum.

Confert enim hoc sacramentum gra- Confert enim hoc sacramentum gra- tiam communionis, et super hanc gra- tiam communionis, et super hanc gra- tiam expiationis, et super has duas con- tiam expiationis, et super has duas con- fert gratiam redemptionis, et super has fert gratiam redemptionis, et super has tres confert gratiam vivificationis, et su- tres confert gratiam vivificationis, et su- per has quatuor dat gratiam refectionis per has quatuor dat gratiam refectionis spiritualis, et super has quinque signifi- spiritualis, et super has quinque signifi-

cat nobis gloriam æternæ beatitudinis. cat nobis gloriam æternæ beatitudinis. Et ex his patebit, quod cumulum confert Et ex his patebit, quod cumulum confert gratiæ et sanctitatis: ex corpore quidem gratiæ et sanctitatis: ex corpore quidem confert gratiam communionis omnium confert gratiam communionis omnium Christi membrorum, ex sanguine autem Christi membrorum, ex sanguine autem dat gratiam expiationis, ex anima vero dat gratiam expiationis, ex anima vero gratiam redemptionis, et ex spiritu gratiam redemptionis, et ex spiritu Christi dat gratiam vivificationis et vir- Christi dat gratiam vivificationis et vir- tutis, ex deitate autem affert gra- tutis, ex deitate autem affert gra- tiam refectionis, et ex toto signo sacra- tiam refectionis, et ex toto signo sacra-

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 5. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 5.

menti dat gratiam æternæ beatitudinis. menti dat gratiam æternæ beatitudinis.

Et de communione quidem corporis Et de communione quidem corporis dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 16: dicit Apostolus, I ad Corinth. x, 16: Panis, quem frangimus, nonne commu- Panis, quem frangimus, nonne commu- nicatio corporis Christi est ? Quasi dice- nicatio corporis Christi est ? Quasi dice- ret Sic est: quia sicut dicit Apostolus, ret Sic est: quia sicut dicit Apostolus, ad Roman. XII, 4 et 5: Sicut in uno ad Roman. XII, 4 et 5: Sicut in uno corpore multa membra habemus, omnia corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eumdem actum ha- autem membra non eumdem actum ha- bent, ita multi unum corpus sumus in bent, ita multi unum corpus sumus in Christo. Sicut enim in uno corpore Christo. Sicut enim in uno corpore Christi naturali et vero omnium mem- Christi naturali et vero omnium mem- brorum fuit una in corpore Christi om- brorum fuit una in corpore Christi om- nis boni et omnis gratiæ communicatio, nis boni et omnis gratiæ communicatio, ita in corpore mystico per corpus Christi ita in corpore mystico per corpus Christi verum omnes in omnibus gratiis Christi verum omnes in omnibus gratiis Christi et omnium fidelium communicamus. et omnium fidelium communicamus. Psal. cxvIII, 63: Particeps ego sum om- Psal. cxvIII, 63: Particeps ego sum om- nium timentium te, et custodientium nium timentium te, et custodientium mandata tua, Domine. Unde vere dici- mandata tua, Domine. Unde vere dici- tur de fidelibus, Act. iv, 32: Et erant tur de fidelibus, Act. iv, 32: Et erant illis omnia communia. Et sequitur sta- illis omnia communia. Et sequitur sta- tim, quod non erat quisquam egens in- tim, quod non erat quisquam egens in- ter illos, sed vere fiebat in illis quod dicit ter illos, sed vere fiebat in illis quod dicit Apostolus, II ad Corinth. vi, 14 et 15, Apostolus, II ad Corinth. vi, 14 et 15, equalitas, sicut scriptum est, scilicet de equalitas, sicut scriptum est, scilicet de manna Qui multum habuit, non abun- manna Qui multum habuit, non abun- davit et qui modicum, non minoravit 2. davit et qui modicum, non minoravit 2. Omnibus enim in hac communione cor- Omnibus enim in hac communione cor- poris Christi omnia quæ sunt corporis, poris Christi omnia quæ sunt corporis, sunt communia, sicut et membra corpo- sunt communia, sicut et membra corpo- ris Christi veri omnia bona corporis ris Christi veri omnia bona corporis communicaverunt. communicaverunt.

Hæc est sanctorum communio, quam Hæc est sanctorum communio, quam in symbolo nos credere profitemur, di- in symbolo nos credere profitemur, di- centes: « Credo in sanctorum commu-- centes: « Credo in sanctorum commu-- nionem. » Quia in communione corporis nionem. » Quia in communione corporis Christi omnia quæ sunt Christi et fide_ Christi omnia quæ sunt Christi et fide_ lium propria, nobis omnibus efficiuntur lium propria, nobis omnibus efficiuntur communia, sicut dicitur, II ad Corinth. communia, sicut dicitur, II ad Corinth. VIII, 14 Vestra abundantia illorum VIII, 14 Vestra abundantia illorum inopiam suppleat, ut et illorum abun- inopiam suppleat, ut et illorum abun- dantia vestræ inopiæ sit supplementum. dantia vestræ inopiæ sit supplementum. Ilæc enim sunt promptuaria hujus sacra- Ilæc enim sunt promptuaria hujus sacra- menti, de quibus dicitur, Psal. cx£11, menti, de quibus dicitur, Psal. cx£11, 13 Promptuaria eorum plena, eructan- 13 Promptuaria eorum plena, eructan- tia ex hoc in illud. Et hoc est quod in tia ex hoc in illud. Et hoc est quod in

1 Cf. I ad Corinth. XII, 12 et seq. 1 Cf. I ad Corinth. XII, 12 et seq.

XXXVIII XXXVIII

209 209

consonanti jucunditate sanctorum de consonanti jucunditate sanctorum de plenitudine ista accipientium in gratia- plenitudine ista accipientium in gratia- rum actione dicit Psalmista, Psal. CXLIV, rum actione dicit Psalmista, Psal. CXLIV, 7 Memoriam abundantiæ suavitatis 7 Memoriam abundantiæ suavitatis tuæ eructabunt, et justitia tua exsulta- tuæ eructabunt, et justitia tua exsulta- bunt. Habentes enim illam memoriam bunt. Habentes enim illam memoriam abundantiæ istius communionis Christi abundantiæ istius communionis Christi et omnis sanctitatis, de plenitudine illa et omnis sanctitatis, de plenitudine illa eructant suavitatem, et exsultant in ju- eructant suavitatem, et exsultant in ju- stitia abundantissima ad omnem plenitu- stitia abundantissima ad omnem plenitu- dinem gratiarum. dinem gratiarum.

Super hanc communionis plenitudi- Super hanc communionis plenitudi- nem in omni gratia confert gratiam ex- nem in omni gratia confert gratiam ex- piationis ab omnibus peccatorum piacu- piationis ab omnibus peccatorum piacu- lis. Non enim umquam expiatur, quod lis. Non enim umquam expiatur, quod sanguis Christi non expiaverit et emenda- sanguis Christi non expiaverit et emenda- verit. Unde dicit psalmista, Psal. L, 9 : verit. Unde dicit psalmista, Psal. L, 9 : Lavabis me, et super nivem dealbabor. Et Lavabis me, et super nivem dealbabor. Et præmisit: Asperges me hyssopo,et munda- præmisit: Asperges me hyssopo,et munda- bor. Hyssopus autem herba est sanguinis bor. Hyssopus autem herba est sanguinis et pulmonis purificativa, sanguinem et pulmonis purificativa, sanguinem Christi signans, qui nos omnes expiat a Christi signans, qui nos omnes expiat a maculis peccatorum. Unde, Apocal. vII, maculis peccatorum. Unde, Apocal. vII, 14, dicitur de omnibus expiatis Lave- 14, dicitur de omnibus expiatis Lave- runt stolas suas, et dealbaverunt eas in runt stolas suas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni. Quia quidquid in con- sanguine Agni. Quia quidquid in con- versatione operis, vel observantia cordis, versatione operis, vel observantia cordis, vel affectibus, et sensibus animæ, vel vel affectibus, et sensibus animæ, vel cogitationibus spiritus invenitur, non cogitationibus spiritus invenitur, non expiatur nisi sanguinis Christi asper- expiatur nisi sanguinis Christi asper- sione. Et hoc est quod dicitur, Job, 1x, sione. Et hoc est quod dicitur, Job, 1x, 30 et 31 Si lotus fuero velut aquis ni- 30 et 31 Si lotus fuero velut aquis ni- vis, et fulserint velut mundissimæ ma- vis, et fulserint velut mundissimæ ma- nus meæ, tamen sordibus intinges me, nus meæ, tamen sordibus intinges me, et abominabuntur me vestimenta mea. et abominabuntur me vestimenta mea. Quia quamvis niveas virtutes habeamus Quia quamvis niveas virtutes habeamus naturales et purgatorias, sive etiam naturales et purgatorias, sive etiam animi purgati, sicut distinxit Plotinus: animi purgati, sicut distinxit Plotinus: et si vestimenta conversationum nostra- et si vestimenta conversationum nostra- rum fulserint velut mundissima picturis rum fulserint velut mundissima picturis heroicarum virtutum decorata, tamen heroicarum virtutum decorata, tamen nisi sanguis Christi expiet nos, sordesci- nisi sanguis Christi expiet nos, sordesci- mus et sordidi sumus, dicente Apostolo, mus et sordidi sumus, dicente Apostolo, ad Hebr. x, 22: Sine sanguinis effu- ad Hebr. x, 22: Sine sanguinis effu- sione non fit remissio. Hoc etiam est sione non fit remissio. Hoc etiam est quod signatur, ad Hebr. ix, 20, ubi om- quod signatur, ad Hebr. ix, 20, ubi om-

2 Cf. Exod. XVI, 18. 2 Cf. Exod. XVI, 18.

14 14

2. 2.

Gratia Gratia expiatio- expiatio-

nis. nis.

3. 3.

nis. nis.

210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nia præcipiuntur mundari in sanguine, nia præcipiuntur mundari in sanguine, dicente Aaron Hic sanguis testamenti dicente Aaron Hic sanguis testamenti quod mandavit ad vos Deus. Testamenti quod mandavit ad vos Deus. Testamenti enim sanguis, sanguis est expiationis, enim sanguis, sanguis est expiationis, in quo omnia mundantur, dicente Apo- in quo omnia mundantur, dicente Apo- stolo, ad Hebr. 1x, 14: Sanguis Christi stolo, ad Hebr. 1x, 14: Sanguis Christi ....emundabit conscientiam nostram ab ....emundabit conscientiam nostram ab operibus mortuis, ad serviendum Deo operibus mortuis, ad serviendum Deo

viventi. viventi.

Hæc igitur gratia expiationis est super Hæc igitur gratia expiationis est super gratiam communionis in hoc sacra- gratiam communionis in hoc sacra- mento. mento.

Cumulatur et hoc sacramento per gra- Cumulatur et hoc sacramento per gra- Gratia re- tiam redemptionis quæ est in animæ Gratia re- tiam redemptionis quæ est in animæ demptio pretio quod pro nobis in hoc offertur demptio pretio quod pro nobis in hoc offertur sacramento. Hoc enim, ut dicit Ambro- sacramento. Hoc enim, ut dicit Ambro- sius, est admirabile pretium, cujus pon- sius, est admirabile pretium, cujus pon- dere tota est redempta captivitas, mundi dere tota est redempta captivitas, mundi tartarea confracta sunt claustra inferni, tartarea confracta sunt claustra inferni, aperta est nobis janua regni, et nos su- aperta est nobis janua regni, et nos su- mus omnes liberati. Isa. XL, 10: Ecce mus omnes liberati. Isa. XL, 10: Ecce Dominus Deus in fortitudine veniet, et Dominus Deus in fortitudine veniet, et brachium ejus dominabitur: ecce merces brachium ejus dominabitur: ecce merces ejus cum eo, et opus illius coram illo. ejus cum eo, et opus illius coram illo. Merces, inquam, qua omnes redempti Merces, inquam, qua omnes redempti sumus. Psal. cxxix, 7: Apud Dominum sumus. Psal. cxxix, 7: Apud Dominum misericordia, et copiosa apud eum red- misericordia, et copiosa apud eum red- emptio. Quia pretium animæ plus pon- emptio. Quia pretium animæ plus pon- deris intulit in thesauros Patris, quam deris intulit in thesauros Patris, quam totum abstulerit humanum genus. totum abstulerit humanum genus.

Hoc est pretium decoris. Zachar. xi, Hoc est pretium decoris. Zachar. xi, 13 Projice illud ad statuarium, deco- 13 Projice illud ad statuarium, deco- rum pretium quo appretiatus sum ab eis. rum pretium quo appretiatus sum ab eis. Ad statuarium, hoc est, primum ima- Ad statuarium, hoc est, primum ima- ginis humanæ factorem intulit pro no- ginis humanæ factorem intulit pro no- bis Christus in redemptionem nostræ bis Christus in redemptionem nostræ captivitatis. Unde Jacob in figura Christi captivitatis. Unde Jacob in figura Christi dicit de eo, Genes. xxx1, 39: Damnum dicit de eo, Genes. xxx1, 39: Damnum omne reddebam, quidquid furtim perie- omne reddebam, quidquid furtim perie- rat, a me exigebas. Plus enim quam rat, a me exigebas. Plus enim quam damnum nobis solvit anima Christi : damnum nobis solvit anima Christi : quia et nos ab obligatione captivitatis quia et nos ab obligatione captivitatis redemit, et nobis vitæ æternæ mercata redemit, et nobis vitæ æternæ mercata est beatitudinem : sic enim in redemp- est beatitudinem : sic enim in redemp- tionem pro nobis Christus animam suam tionem pro nobis Christus animam suam posuit. Joan. xv, 13 Majorem hac di- posuit. Joan. xv, 13 Majorem hac di-

pro pro

1 Vulgata habet iniquitatibus. 1 Vulgata habet iniquitatibus.

lectionem nemo habet, ut animam suam lectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Et iterum, ponat quis pro amicis suis. Et iterum, Joan. x, 11: Bonus pastor animam Joan. x, 11: Bonus pastor animam suam dat ovibus suis. suam dat ovibus suis.

Et hoc pretium redemptionis quotidie Et hoc pretium redemptionis quotidie offerimus ad aram in devotione, ut ab offerimus ad aram in devotione, ut ab omni obligatione redimamur. Unde omni obligatione redimamur. Unde Apostolus, I ad Corinth. v1, 20 : Empti Apostolus, I ad Corinth. v1, 20 : Empti estis pretio magno, glorificate et portate estis pretio magno, glorificate et portate Deum in corpore vestro. Empti enim su- Deum in corpore vestro. Empti enim su- mus non aliter, quia redempti sumus mus non aliter, quia redempti sumus animæ Christi pretio. Et hoc est quod dici- animæ Christi pretio. Et hoc est quod dici- tur, I Petri, 1, 18 et 19: Non corruptibi- tur, I Petri, 1, 18 et 19: Non corruptibi- libus auro vel argento redempti estis de libus auro vel argento redempti estis de vana vestra conversatione paternæ tra- vana vestra conversatione paternæ tra- ditionis, sed pretioso sanguine quasi Agni ditionis, sed pretioso sanguine quasi Agni immaculati Christi. Nec loquimur de immaculati Christi. Nec loquimur de sanguine in quantum in ipso specialiter sanguine in quantum in ipso specialiter est gratia expiationis, sed potius in quan- est gratia expiationis, sed potius in quan- tum sedes animæ est in sanguine, in tum sedes animæ est in sanguine, in pretium redemptionis. Ad hanc redemp- pretium redemptionis. Ad hanc redemp- tionem clamat David in Psalmo cxxix, tionem clamat David in Psalmo cxxix, 8, dicens: Redimet, scilicet Deus, Israel 8, dicens: Redimet, scilicet Deus, Israel ex omnibus angustiis' suis. ex omnibus angustiis' suis.

Hanc igitur gratiam super duas dictas Hanc igitur gratiam super duas dictas habet hoc sacramentum. habet hoc sacramentum.

4. 4.

Gratia Gratia

niv. niv.

Adhuc autem et his quartam cumulat Adhuc autem et his quartam cumulat gratiam vivificationis ex spiritu Christi : gratiam vivificationis ex spiritu Christi : quia sicut in aliis hominibus vehiculum vificati quia sicut in aliis hominibus vehiculum vificati est spiritus vitæ et virtutis, restituens in est spiritus vitæ et virtutis, restituens in nobis omne quod deperditum vitæ spiri- nobis omne quod deperditum vitæ spiri- tualis ex inedia famis antiquæ, per quam tualis ex inedia famis antiquæ, per quam macerati non habentes istud edulium, macerati non habentes istud edulium, vita divina deperdita est in nobis: hoc vita divina deperdita est in nobis: hoc enim totum deperditum spiritus Christi enim totum deperditum spiritus Christi refundit in sacramento corporis Christi refundit in sacramento corporis Christi vivifici, quod totum est plenum spiritu. vivifici, quod totum est plenum spiritu. Unde, Joan. vi, 58, dicitur: Qui man- Unde, Joan. vi, 58, dicitur: Qui man- ducat me, et ipse vivet propter me. Et ducat me, et ipse vivet propter me. Et quod a Spiritu hæc vita procedat, dicit, quod a Spiritu hæc vita procedat, dicit, ibidem, y. 64 Spiritus est qui vivificat, ibidem, y. 64 Spiritus est qui vivificat, caro non prodest quidquam. Sic etiam caro non prodest quidquam. Sic etiam de mortuis qui corpus Christi accepe- de mortuis qui corpus Christi accepe- runt, dicitur, Ezechiel. xxxvII, 10: In- runt, dicitur, Ezechiel. xxxvII, 10: In- gressus est in ea spiritus, scilicet vitæ, gressus est in ea spiritus, scilicet vitæ, et vixerunt. Spiritus enim perpetuæ vi- et vixerunt. Spiritus enim perpetuæ vi-

Bonia, Bonia,

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 5. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 5.

te, spiritus Dei est: quoniam abundan- te, spiritus Dei est: quoniam abundan- ter nostrum spirat sacramentum. Unde, ter nostrum spirat sacramentum. Unde, Apostolus dicit, ad Roman. vi, 11 : Apostolus dicit, ad Roman. vi, 11 : Qui suscitavit Jesum a mortuis vivifica- Qui suscitavit Jesum a mortuis vivifica- bit et mortalia corpora vestra, propter bit et mortalia corpora vestra, propter inhabitantem Spiritum ejus in vobis. inhabitantem Spiritum ejus in vobis. Mortalia enim corpora sunt, quæ conti- Mortalia enim corpora sunt, quæ conti- nue deperditionem habent in vitæ prin- nue deperditionem habent in vitæ prin- cipiis, quæ deperditio continue reparatur cipiis, quæ deperditio continue reparatur per vivificationis et vegetationis æternæ per vivificationis et vegetationis æternæ sacramentum. Sic de Christo summa sacramentum. Sic de Christo summa sapientia Patris, qui hunc vivificationis sapientia Patris, qui hunc vivificationis modum excogitare potuit, dicitur, Eccli. modum excogitare potuit, dicitur, Eccli. wv, 12 Sapientia filiis suis vitam in- wv, 12 Sapientia filiis suis vitam in- spirat. Inspiravit enim omnibus filiis suis spirat. Inspiravit enim omnibus filiis suis vitam in pane filiorum vivifico, in quo vitam in pane filiorum vivifico, in quo Christus sumitur, a quo vitæ spiritus Christus sumitur, a quo vitæ spiritus procedit. Sic enim ut, Eccli. xv, 3, dici- procedit. Sic enim ut, Eccli. xv, 3, dici- tur: Cibabit illum pane vitæ et intelle- tur: Cibabit illum pane vitæ et intelle- ctus, et aqua sapientiæ salutaris potabit ctus, et aqua sapientiæ salutaris potabit illum sicut dicitur, Joan. x, 28: Ego illum sicut dicitur, Joan. x, 28: Ego vitam æternam do eis, et non peribunt. vitam æternam do eis, et non peribunt. Per cibum enim conjungit eis Spiritum Per cibum enim conjungit eis Spiritum qui æternam vitam spirat in eis: et ideo qui æternam vitam spirat in eis: et ideo perire non possunt. perire non possunt.

Et hæc est quarta gratia quam cumu- Et hæc est quarta gratia quam cumu- lat super tres anteriores. lat super tres anteriores.

8. Habet autem et quintam ex refectione 8. Habet autem et quintam ex refectione here deitatis. Hæc enim est quæ vere reficit et here deitatis. Hæc enim est quæ vere reficit et verum confert homini nutrimentum re- verum confert homini nutrimentum re- fectionis. Unde, I ad Corinth. 1, 7: fectionis. Unde, I ad Corinth. 1, 7: Neque qui plantat est aliquid, neque qui Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat sed qui incrementum dat, Deus. rigat sed qui incrementum dat, Deus. Ilæc est pascua intimæ refectionis, de Ilæc est pascua intimæ refectionis, de qua dicitur, Genes. L, 21: Nolite timere: qua dicitur, Genes. L, 21: Nolite timere: ego pascam vos et parvulos vestros. Ni- ego pascam vos et parvulos vestros. Ni- hil enim interius mentem reficit, nisi hil enim interius mentem reficit, nisi sumpta in corpore Domini divinitas, de sumpta in corpore Domini divinitas, de qua dicit Psalmista, Psal. XXII, 2 : In qua dicit Psalmista, Psal. XXII, 2 : In loco pascuæ ibi me collocavit. Alibi enim loco pascuæ ibi me collocavit. Alibi enim pascua non inveniuntur. pascua non inveniuntur.

Unde Christus hæc pascua suis exhi- Unde Christus hæc pascua suis exhi- bens tam in nuda divinitate in qua cum bens tam in nuda divinitate in qua cum Patre communicat, quam etiam in huma- Patre communicat, quam etiam in huma- nitate quæ deitati est unita, dicit, Joan. nitate quæ deitati est unita, dicit, Joan. x, 9 Et ingredietur, et egredietur, et x, 9 Et ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. Intus enim inveniet in pascua inveniet. Intus enim inveniet in deitate, et extra ad sensum in humani- deitate, et extra ad sensum in humani-

211 211

tate, quæ deitati est unita. Ezechiel. tate, quæ deitati est unita. Ezechiel. XXXIV, 14 In pascuis uberrimis pascam XXXIV, 14 In pascuis uberrimis pascam eas. Uberrima pascua sunt refectiones eas. Uberrima pascua sunt refectiones sacramenti, saporem divinitatis habentes. sacramenti, saporem divinitatis habentes. Hoc est quod dicit, Isa. LVIII, 14 : Sus- Hoc est quod dicit, Isa. LVIII, 14 : Sus- tollam te super altitudinem terræ, et tollam te super altitudinem terræ, et cibabo te hæreditate Jacob, patris tui. cibabo te hæreditate Jacob, patris tui. Altitudo enim terræ est excellentia cor- Altitudo enim terræ est excellentia cor- poris Christi, in qua cibus est et refectio poris Christi, in qua cibus est et refectio per hoc quod corpus deitati est unitum, per hoc quod corpus deitati est unitum, et hoc est hæreditas Jacob et omnium ab et hoc est hæreditas Jacob et omnium ab initio patriarcharum: quia omnes in fide initio patriarcharum: quia omnes in fide et benedictione hujus sacramenti sunt et benedictione hujus sacramenti sunt vegetati et refecti. Hoc est quod omnes vegetati et refecti. Hoc est quod omnes invitans Dominus dicit, Matth. x1, 28: invitans Dominus dicit, Matth. x1, 28: Venite ad me, omnes qui laboratis et Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Reficitur onerati estis, et ego reficiam vos. Reficitur enim quod deperditum est gratiæ hujus enim quod deperditum est gratiæ hujus edulium: quia comedentes ipsum semper edulium: quia comedentes ipsum semper sunt in desiderio refectionis hujus. Unde, sunt in desiderio refectionis hujus. Unde, Eccli. xxiv, 29, dicitur: Qui edunt me Eccli. xxiv, 29, dicitur: Qui edunt me adhuc esurient, et qui bibunt me adhuc adhuc esurient, et qui bibunt me adhuc sitient. sitient.

Præter omnes dictas gratias, ex se Præter omnes dictas gratias, ex se signat nobis fructum æternæ beatitudinis, signat nobis fructum æternæ beatitudinis, sicut dicit beatus Dionysius in primo ca- sicut dicit beatus Dionysius in primo ca- pitulo Coelestis hierarchiæ. Et hoc etiam pitulo Coelestis hierarchiæ. Et hoc etiam innuit Gregorius in quadam Collecta di- innuit Gregorius in quadam Collecta di- cens : « Præsta, ut quod specie gerimus, cens : « Præsta, ut quod specie gerimus, rerum veritate capiamus. » Sicut enim rerum veritate capiamus. » Sicut enim Christus in specie sacramenti sacramen- Christus in specie sacramenti sacramen- taliter se influit nobis ad gratiam, ita se- taliter se influit nobis ad gratiam, ita se- cundum deitatem influet se nobis et om- cundum deitatem influet se nobis et om- nibus beatis ad gloriam. Et hoc est quod nibus beatis ad gloriam. Et hoc est quod dicitur, Joan. xvII, 22 et 23: Ego clari- dicitur, Joan. xvII, 22 et 23: Ego clari- tatem quam dedisti mihi, dedi eis: ut tatem quam dedisti mihi, dedi eis: ut sint unum, sicut nos unum sumus. Ego sint unum, sicut nos unum sumus. Ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum. Claritas enim quam Pater per- in unum. Claritas enim quam Pater per- ficiendam dedit Filio, est claritas qua ficiendam dedit Filio, est claritas qua claret in omnibus membris corporis my- claret in omnibus membris corporis my- stici. In omnibus enim illis fulget et lucet stici. In omnibus enim illis fulget et lucet claritas Christi. Et ideo cum ab aliis re- claritas Christi. Et ideo cum ab aliis re- moveretur Judas proditor, secum portans moveretur Judas proditor, secum portans hoc corpus, statim dixit Christus, Joan. hoc corpus, statim dixit Christus, Joan. xu, 31 Nunc clarificatus est Filius ho- xu, 31 Nunc clarificatus est Filius ho- minis. Et cum converterentur ad ipsum minis. Et cum converterentur ad ipsum Gentiles claritatem ejus accipiendo, sta- Gentiles claritatem ejus accipiendo, sta-

: :

6. 6.

Gratia Gratia beatitudi- beatitudi-

æteruæ æteruæ

nis. nis.

212 212

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tim dixit, Joan. XII, 23: Venit hora ut tim dixit, Joan. XII, 23: Venit hora ut clarificetur Filius hominis. Nihil enim clarificetur Filius hominis. Nihil enim claritatis habere possumus, nisi claritas claritatis habere possumus, nisi claritas Filii Dei clareat in nobis. Filii Dei clareat in nobis.

Sic ergo influendo se nobis spiritualiter Sic ergo influendo se nobis spiritualiter et sacramentaliter, nobis suam dat clari- et sacramentaliter, nobis suam dat clari- tatem, quam sibi Pater dedit in mundo tatem, quam sibi Pater dedit in mundo perficiendam et sic unum sumus cum perficiendam et sic unum sumus cum ipso corpus, dicente Apostolo, I ad Co- ipso corpus, dicente Apostolo, I ad Co- rinth. XII, 27: Vos estis corpus Christi, rinth. XII, 27: Vos estis corpus Christi, et membra de membro. Hoc enim modo et membra de membro. Hoc enim modo Pater per consubstantialem Filio deita- Pater per consubstantialem Filio deita- tem suam est clarens in Christo homine tem suam est clarens in Christo homine secundum suam humanitatem. Et sic secundum suam humanitatem. Et sic claret Filius in Patre secundum unam et claret Filius in Patre secundum unam et eamdem substantiam deitatis clarissi- eamdem substantiam deitatis clarissi- mam. Et si hoc igitur modo Christus mam. Et si hoc igitur modo Christus claret in nobis, sic sumus in unum claret in nobis, sic sumus in unum Patris et Filii in claritate consummati in Patris et Filii in claritate consummati in gratia quæ signum est æternæ claritatis gratia quæ signum est æternæ claritatis in gloria, qua clarebimus per influxum in gloria, qua clarebimus per influxum in nos deitatis Patris, et Filii, et Spiritus in nos deitatis Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Joan. xiv, 23: Ad eum veniemus, sancti. Joan. xiv, 23: Ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Apud et mansionem apud eum faciemus. Apud nos enim manet, quia in nobis sibi cla- nos enim manet, quia in nobis sibi cla- ram constituit mansionem. Sic comple- ram constituit mansionem. Sic comple- bitur quod dicit Apostolus, I ad Corinth. bitur quod dicit Apostolus, I ad Corinth. xv, 28 Ut sit Deus omnia in omnibus. xv, 28 Ut sit Deus omnia in omnibus. Et hoc est quod dicit Job, xvi, 17 : Non Et hoc est quod dicit Job, xvi, 17 : Non adæquabitur ei aurum vel vitrum. Aurum adæquabitur ei aurum vel vitrum. Aurum enim et quidquid splendet corporaliter, enim et quidquid splendet corporaliter, æterno splendori adæquari non potest. æterno splendori adæquari non potest. Vitrum enim omne et quidquid pervium Vitrum enim omne et quidquid pervium in lapidibus pretiosis, transparet, quia id in lapidibus pretiosis, transparet, quia id quod intus est, vel in parvo, vel in ma- quod intus est, vel in parvo, vel in ma- gno abscondunt, quod non adeo relucet gno abscondunt, quod non adeo relucet quando nudum exhibetur, non potest quando nudum exhibetur, non potest adæquari illi coelesti gloriæ, quæ erit in adæquari illi coelesti gloriæ, quæ erit in

nobis quando tam claræ erunt mentes nobis quando tam claræ erunt mentes nostræ et corpora nostra, quod quidquid nostræ et corpora nostra, quod quidquid in nobis est de Deo et Dei puritate, in in nobis est de Deo et Dei puritate, in nullo penitus per corpulentiam nostram nullo penitus per corpulentiam nostram abscondatur. Et hoc intendit Gregorius abscondatur. Et hoc intendit Gregorius dicere, ibidem in Glossa dicens, quod in dicere, ibidem in Glossa dicens, quod in beatitudine uniuscujusque mentem ab beatitudine uniuscujusque mentem ab alterius oculis corpulentia non abscondet. alterius oculis corpulentia non abscondet. Et hæc divina, ut dicit Dionysius, signat Et hæc divina, ut dicit Dionysius, signat Eucharistia, quæ cum Deus sacramenta- Eucharistia, quæ cum Deus sacramenta- liter in nos hic fluit, et a nobis sic perci- liter in nos hic fluit, et a nobis sic perci- pitur ut sibi incorporemur, designat in pitur ut sibi incorporemur, designat in nos futurum influxum suæ clarissimæ nos futurum influxum suæ clarissimæ deitatis, quæ undique gloriose fulgens in deitatis, quæ undique gloriose fulgens in nobis, non abscondetur, sed sua claritate nobis, non abscondetur, sed sua claritate omnino clari efficiemur. Hæc est enim de omnino clari efficiemur. Hæc est enim de qua, Sapient. VII, 29 et 30, dicitur: Est qua, Sapient. VII, 29 et 30, dicitur: Est enim hæc speciosor sole, et super omnem enim hæc speciosor sole, et super omnem dispositionem stellarum: luci compara- dispositionem stellarum: luci compara- ta, invenitur prior. Illi enim succedit ta, invenitur prior. Illi enim succedit nox sapientiam autem non vincit mali- nox sapientiam autem non vincit mali- tia. Hac claritate incorporati nobis solis tia. Hac claritate incorporati nobis solis fiet sermo qui scriptus est, Matth. xi, fiet sermo qui scriptus est, Matth. xi, 43: Tunc justi fulgebunt sicut sol in 43: Tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum. Nec mirum : sicut regno Patris eorum. Nec mirum : sicut enim Christo incorporati, in quibus nulla enim Christo incorporati, in quibus nulla peccati est obscuritas, sunt incorporati peccati est obscuritas, sunt incorporati ei, de quo dicitur, Sapient. v11, 26, quod ei, de quo dicitur, Sapient. v11, 26, quod candor est lucis æternæ, et speculum sine candor est lucis æternæ, et speculum sine macula Dei majestatis, et imago bonitatis macula Dei majestatis, et imago bonitatis illius. Et in hoc est advertere quantum illius. Et in hoc est advertere quantum est videre Deum in tot beatis, sicut vide- est videre Deum in tot beatis, sicut vide- tur lumen in pluribus lucernis diversi- tur lumen in pluribus lucernis diversi- mode participantibus ipsum secundum mode participantibus ipsum secundum diversam uniuscujusque dignitatem. diversam uniuscujusque dignitatem.

Et hæc est significatio quam modo in Et hæc est significatio quam modo in Eucharistia præsentamus: propter quod Eucharistia præsentamus: propter quod Eucharistia vocatur. Eucharistia vocatur.

CAPUT VI. CAPUT VI.

Hoc sacramentum est omnis gratiæ contentivum. Hoc sacramentum est omnis gratiæ contentivum.

tentivum continet enim eum qui vas tentivum continet enim eum qui vas

1. 1.

Sextam autem causam hujus nominis Sextam autem causam hujus nominis

esse diximus, quia omnis gratiæ est con- esse diximus, quia omnis gratiæ est con-

est omnis gratiæ plenissimum: propter est omnis gratiæ plenissimum: propter

2. 2.

***plen- ***plen-

Beamon Beamon

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 6. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 6.

quod etiam a pluribus dicitur sacramen- quod etiam a pluribus dicitur sacramen-

tum sacramentorum. tum sacramentorum.

Quod autem omnia sacramenta signifi- Quod autem omnia sacramenta signifi- cant et continent divisim et particulariter, cant et continent divisim et particulariter, istud simul complectitur, continendo vas istud simul complectitur, continendo vas et auctorem gratiarum. Et hoc signatur, et auctorem gratiarum. Et hoc signatur, Eccli. L, 10 Quasi vas auri solidum, Eccli. L, 10 Quasi vas auri solidum, ornatum omni lapide pretioso. Corpus ornatum omni lapide pretioso. Corpus enim Christi vas est auri pretiosi deitatis. enim Christi vas est auri pretiosi deitatis. Ad Coloss. II, 3: In ipso sunt omnes the- Ad Coloss. II, 3: In ipso sunt omnes the- sauri sapientiæ et scientiæ, scilicet Dei, sauri sapientiæ et scientiæ, scilicet Dei, absconditi. Quod esse non posset, nisi in absconditi. Quod esse non posset, nisi in se perfecte totum contineret splendorem se perfecte totum contineret splendorem

deitatis. deitatis.

Totus enim omnis sanctorum splendor Totus enim omnis sanctorum splendor in ipso ab æterno resplenduit, totus in in ipso ab æterno resplenduit, totus in ipso contentus mansit, totus in agro suæ ipso contentus mansit, totus in agro suæ humanitatis germinavit, totus ab ipso humanitatis germinavit, totus ab ipso processit, totus in ipso existens particu- processit, totus in ipso existens particu- lariter a sanctis accipitur, totus in ipso lariter a sanctis accipitur, totus in ipso esse cognoscitur et ostenditur in admira- esse cognoscitur et ostenditur in admira- tionem. tionem.

Et de primo quidem horum, quod sci- Et de primo quidem horum, quod sci- licet splendor omnis sanctitatis ab æterno licet splendor omnis sanctitatis ab æterno effulsit in ipso, dicitur in Psalmo cix, 3: effulsit in ipso, dicitur in Psalmo cix, 3: Tecum principium in die virtutis tuæ, Tecum principium in die virtutis tuæ, in splendoribus sanctorum: ex utero ante in splendoribus sanctorum: ex utero ante luciferum genui te, hoc est, ex fœcunda luciferum genui te, hoc est, ex fœcunda mea deitate, Fili, te genui radiantem in mea deitate, Fili, te genui radiantem in omni splendore sanctitatis, antequam lux omni splendore sanctitatis, antequam lux creata oriretur in coelis vel in terris. Hic creata oriretur in coelis vel in terris. Hic Dei autem Filius in omnibus splendoribus in Dei autem Filius in omnibus splendoribus in sacramento Eucharistiæ continetur : et sacramento Eucharistiæ continetur : et in ideo de ipso potest dici quod dicitur, in ideo de ipso potest dici quod dicitur, cha Eccli. XLIII, 24: Medicina omnium in cha Eccli. XLIII, 24: Medicina omnium in festinatione nebulæ. Quoad litteram, ho- festinatione nebulæ. Quoad litteram, ho- stia de qua corpus Domini consecratur, stia de qua corpus Domini consecratur, nebula vocatur: quæ festinat in nostram nebula vocatur: quæ festinat in nostram medicinam, quia panis qui sub nebula medicinam, quia panis qui sub nebula est, festinanter absque mora temporis in est, festinanter absque mora temporis in corpus Christi transsubstantiatur, in quo corpus Christi transsubstantiatur, in quo omnis medicina est: quia in ipso ab omnis medicina est: quia in ipso ab æterno est omnis decor sanctitatis quo æterno est omnis decor sanctitatis quo quisque sanatur. Sic etiam potest exponi quisque sanatur. Sic etiam potest exponi quod dicitur, III Regum, VIII, 12: Do- quod dicitur, III Regum, VIII, 12: Do- minus dixit ut habitaret in nebula. minus dixit ut habitaret in nebula. Glossa, id est, opere monstravit. In hac Glossa, id est, opere monstravit. In hac enim nebula statuit habitare ad nostram enim nebula statuit habitare ad nostram

elim con- elim con- Hnatur. Hnatur.

213 213

salutem et quia sic omnium sanctorum salutem et quia sic omnium sanctorum splendor est in ipso, non est mirum si in splendor est in ipso, non est mirum si in eadem imagine resplendent illi qui digne eadem imagine resplendent illi qui digne ipsum percipiunt. Il ad Corinth. 111, 18: ipsum percipiunt. Il ad Corinth. 111, 18: Nos omnes revelata facie gloriam Domini Nos omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem trans- speculantes, in eamdem imaginem trans- formamur, a claritate in claritatem, formamur, a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Continet tamquam a Domini Spiritu. Continet igitur hoc sacramentum Christum in igitur hoc sacramentum Christum in omni splendore sanctitatis. omni splendore sanctitatis.

Continet recte Christum in omnis san- Continet recte Christum in omnis san- ctitatis plenitudine. Unde ipse Filius sa- ctitatis plenitudine. Unde ipse Filius sa- pientia Patris dicit, Eccli. xxiv, 16: In pientia Patris dicit, Eccli. xxiv, 16: In plenitudine sanctorum detentio mea. In plenitudine sanctorum detentio mea. In Christo enim corporaliter plenitudo est Christo enim corporaliter plenitudo est sanctitatis. Et ideo Filius Dei etiam se- sanctitatis. Et ideo Filius Dei etiam se- cundum divinitatem per unionem detine- cundum divinitatem per unionem detine- tur in ipso homine, qui in hoc sacramento tur in ipso homine, qui in hoc sacramento continetur et confitetur. Unde etiam ille continetur et confitetur. Unde etiam ille homo sic assumptus specialiter debet esse homo sic assumptus specialiter debet esse beatus. Unde, Psal. LXIV, 5: Beatus beatus. Unde, Psal. LXIV, 5: Beatus quem elegisti et assumpsisti: inhabitabit quem elegisti et assumpsisti: inhabitabit in atriis tuis. Quasi diceret: Ille specia- in atriis tuis. Quasi diceret: Ille specia- lissima et privilegiata beatitudine factus lissima et privilegiata beatitudine factus est, cujus tu Deus assumpsisti naturam, est, cujus tu Deus assumpsisti naturam, et quem ad hanc sanctitatis plenitudinem et quem ad hanc sanctitatis plenitudinem elegisti : hic enim tibi unitus habitabit elegisti : hic enim tibi unitus habitabit in atriis tuis in eminentia omnium bono- in atriis tuis in eminentia omnium bono- rum tuorum quibus ipse præ omnibus rum tuorum quibus ipse præ omnibus perfruitur in omni plenitudine tuam com- perfruitur in omni plenitudine tuam com- municans sanctitatem. Et ideo de Christo municans sanctitatem. Et ideo de Christo secundum perfectam rationem dicitur, secundum perfectam rationem dicitur, quod et secundum perfectam participa- quod et secundum perfectam participa- tionem scriptum est de primo Angelo, tionem scriptum est de primo Angelo, Ezechiel. xxvIII, 12 et 13: Tu signaculum Ezechiel. xxvIII, 12 et 13: Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia, et per- similitudinis, plenus sapientia, et per- fectus decore: in deliciis paradisi Dei fectus decore: in deliciis paradisi Dei fuisti. Præ omnibus enim est signaculum fuisti. Præ omnibus enim est signaculum similitudinis, quæ est ipsa in nullo diffe- similitudinis, quæ est ipsa in nullo diffe- rens imago Patris, Patrem in toto coæ- rens imago Patris, Patrem in toto coæ- quans in omni plenitudine deitatis et quans in omni plenitudine deitatis et sanctitatis. sanctitatis.

Hunc autem in plenitudine copiæ et Hunc autem in plenitudine copiæ et affluentiæ istud centinet sacramentum. affluentiæ istud centinet sacramentum. Plenitudine, inquam, copiæ: quia num Plenitudine, inquam, copiæ: quia num quam deficiet, dicente Domino, Matth. quam deficiet, dicente Domino, Matth. XXVIII, 20 Ecce ego vobiscum sum XXVIII, 20 Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummatio omnibus diebus, usque ad consummatio

3. 3.

4. 4.

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nem sæculi. Est autem nobiscum in sa- nem sæculi. Est autem nobiscum in sa- cramento. Plenititudine autem superef- cramento. Plenititudine autem superef- fluentiæ dico quia ipse totus inde effluit fluentiæ dico quia ipse totus inde effluit in omne et totum corpus mysticum, ut, in omne et totum corpus mysticum, ut, sicut dicitur, ad Ephes. 111, 19, impleamur sicut dicitur, ad Ephes. 111, 19, impleamur in omnem plenitudinem Dei. Et iterum, in omnem plenitudinem Dei. Et iterum, ad Ephes. iv, 12 et 13, dicit: In ædifica- ad Ephes. iv, 12 et 13, dicit: In ædifica- tionem corporis Christi, donec occurramus tionem corporis Christi, donec occurramus omnes in unitatem fidei, et agnitionis omnes in unitatem fidei, et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensu- Filii Dei, in virum perfectum, in mensu- ram ætatis plenitudinis Christi. Hoc est ram ætatis plenitudinis Christi. Hoc est dicere, omnia quæ fecit Christus in myste- dicere, omnia quæ fecit Christus in myste- riis Ecclesiæ, ad hoc fecit ut ædificatio riis Ecclesiæ, ad hoc fecit ut ædificatio mystici corporis perficiatur, et impleatur mystici corporis perficiatur, et impleatur proportionabiliter ad plenitudinem san- proportionabiliter ad plenitudinem san- ctitatis veri corporis, donec sic omnes qui ctitatis veri corporis, donec sic omnes qui sic sumus membra ejus, occurramus sic sumus membra ejus, occurramus Christo Deo nostro in unitatem fidei suæ Christo Deo nostro in unitatem fidei suæ et agnitæ in nobis sanctitatis Christi, in et agnitæ in nobis sanctitatis Christi, in virum illum perfectum Christum in toto virum illum perfectum Christum in toto suo corpore, et participemus mensuram suo corpore, et participemus mensuram ætatis in gratia et sanctitate plenitudinis ætatis in gratia et sanctitate plenitudinis Christi, ita quod in gratia et sanctitate Christi, ita quod in gratia et sanctitate perfecta habeamus quantitatem, nec de perfecta habeamus quantitatem, nec de cætero simus parvuli et imperfecti. Sic cætero simus parvuli et imperfecti. Sic ergo in plenitudine copiæ et effluentiæ ergo in plenitudine copiæ et effluentiæ sanctitatis Christus in hoc sacramento sanctitatis Christus in hoc sacramento continetur et ideo bona gratia voca- continetur et ideo bona gratia voca-

tur. tur.

Adhuc autem, totum quod est sanctita- Adhuc autem, totum quod est sanctita- tis et gratiæ, in agro suæ humanitatis tis et gratiæ, in agro suæ humanitatis quod est nobis germinavit : quem sanctitatis odo- quod est nobis germinavit : quem sanctitatis odo-

Totum Totum

sanctitatis sanctitatis

in agro in agro

et gratiæ, rem percipiens patriarcha magnus admi- et gratiæ, rem percipiens patriarcha magnus admi- humanita- rans dixit, Genes. xxvII, 27: Ecce odor humanita- rans dixit, Genes. xxvII, 27: Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui bene- filii mei sicut odor agri pleni, cui bene- minavit. dixit Dominus. Et subjungit de incre- minavit. dixit Dominus. Et subjungit de incre-

tis Christi tis Christi

nobis ger- nobis ger-

mento mystici corporis ad plenitudinem mento mystici corporis ad plenitudinem veri, dicens, y. 28: Det tibi Deus de rore veri, dicens, y. 28: Det tibi Deus de rore cæli, et de pinguedine terræ, abundan- cæli, et de pinguedine terræ, abundan- tiam frumenti et vini. Ac si dicat: Faciat tiam frumenti et vini. Ac si dicat: Faciat te crescere in membris sicut crevisti in te crescere in membris sicut crevisti in teipso. Et hoc facies: quia deitate tua teipso. Et hoc facies: quia deitate tua dabis eis de rore cœli qui gratiam signat, dabis eis de rore cœli qui gratiam signat, et de pinguedine terræ, et hoc est, tui et de pinguedine terræ, et hoc est, tui terreni corporis, quod omni sanctitate terreni corporis, quod omni sanctitate impinguatum est, abundantiam. Hæc impinguatum est, abundantiam. Hæc abundantia roris et pinguedinis quæ ger- abundantia roris et pinguedinis quæ ger- minavit in agro corporis Christi, nobis de minavit in agro corporis Christi, nobis de

plenitudine hujus ministratur sacramen- plenitudine hujus ministratur sacramen- ti: et ideo plenitudo gratiæ et bona gratia ti: et ideo plenitudo gratiæ et bona gratia vocatur. Hoc est quod dixit Psalmista, vocatur. Hoc est quod dixit Psalmista, Psal. LXXXIV, 13: Dominus dabit beni- Psal. LXXXIV, 13: Dominus dabit beni- gnitatem, scilicet roris et pinguedinis gnitatem, scilicet roris et pinguedinis de corpore suo in sacramento: et terra de corpore suo in sacramento: et terra nostra membris omnibus dabit fructum nostra membris omnibus dabit fructum suum, ad modum fructus qui crevit in suum, ad modum fructus qui crevit in agro Dominici corporis, hoc modo sicut agro Dominici corporis, hoc modo sicut dicitur, Isa. XLV, 8 Aperiatur terra, dicitur, Isa. XLV, 8 Aperiatur terra, suscipiens rorem gratiæ et pinguedinem suscipiens rorem gratiæ et pinguedinem devotionis, et germinet Salvatorem. Quæ devotionis, et germinet Salvatorem. Quæ enim melior terra esse potest, quam cor- enim melior terra esse potest, quam cor- pori Christi conjuncta, et sanguine suo pori Christi conjuncta, et sanguine suo impinguata? Pro certo nulla: quia ad impinguata? Pro certo nulla: quia ad litteram secundum terræ naturam nulla litteram secundum terræ naturam nulla pinguedo adeo terram fœcundat, sicut pinguedo adeo terram fœcundat, sicut rigatio humani sanguinis. Multo autem rigatio humani sanguinis. Multo autem et in infinitum magis fœcundat sanguis et in infinitum magis fœcundat sanguis Salvatoris. Unde, Job, XVI, 19 et 20: Salvatoris. Unde, Job, XVI, 19 et 20: Terra, ne operias sanguinem meum, Terra, ne operias sanguinem meum, neque inveniat in te locum latendi cla- neque inveniat in te locum latendi cla- mor meus ecce enim in cælo testis meus, mor meus ecce enim in cælo testis meus, et conscius meus in excelsis. Vult enim, et conscius meus in excelsis. Vult enim, quod sanguis in terram fusus a fructu quod sanguis in terram fusus a fructu vacuus non lateat, et clamor quem offe- vacuus non lateat, et clamor quem offe- rendo seipsum in holocaustum pro nobis, rendo seipsum in holocaustum pro nobis, non lateat, sed cum effectu exauditionis non lateat, sed cum effectu exauditionis veniat ad aures Patris, qui testis est et veniat ad aures Patris, qui testis est et conscius omnium eorum quæ gessit: quæ conscius omnium eorum quæ gessit: quæ omnia fecit ex Patris obedientia. Hæc omnia fecit ex Patris obedientia. Hæc autem omnia in sacramento Eucharistiæ autem omnia in sacramento Eucharistiæ in singulis missis repræsentantur, et om- in singulis missis repræsentantur, et om- nia nobis de agro Dominici corporis nia nobis de agro Dominici corporis

succreverunt. succreverunt.

5. 5.

Salus Salus stra a stra a Christ Christ

Totum etiam hoc quod nostræ salutis Totum etiam hoc quod nostræ salutis est, ab ipso processit. Unde, Joan. 1, 16, est, ab ipso processit. Unde, Joan. 1, 16, dicitur De plenitudine ejus nos omnes dicitur De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Nec procedi accepimus, et gratiam pro gratia. Nec procedi ab ipso acciperemus, nisi esset ab ipso : ab ipso acciperemus, nisi esset ab ipso : nec aliquo modo etiam de hoc quod in nec aliquo modo etiam de hoc quod in ipso est, accipere possemus, nisi sibi ipso est, accipere possemus, nisi sibi communicaremus. Non autem vere com- communicaremus. Non autem vere com- municamus, nisi in communicationis sa- municamus, nisi in communicationis sa- cramento totus enim ibi percipitur et cramento totus enim ibi percipitur et emanat de ipso in omnes. Propter quod emanat de ipso in omnes. Propter quod etiam ipse Dominus cum omnia sua etiam ipse Dominus cum omnia sua communicare vellet suis, et nihil abscon- communicare vellet suis, et nihil abscon-

0. 0.

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 6. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 6.

dere ab ipsis, ultimo seipsum in cœna dere ab ipsis, ultimo seipsum in cœna Apostolis in sacramento exhibuit, di- Apostolis in sacramento exhibuit, di- cons: Accipite et comedite : hoc est cor- cons: Accipite et comedite : hoc est cor- pus meum 1. Ac si dicat: Gratiæ pleni- pus meum 1. Ac si dicat: Gratiæ pleni- tudinem quæ in me est in vase sacra- tudinem quæ in me est in vase sacra- mentali corporis mei, et ex illa recipietis mentali corporis mei, et ex illa recipietis reconciliationem et remissionem: quia reconciliationem et remissionem: quia ex ipso manat gratia redemptionis. Nu- ex ipso manat gratia redemptionis. Nu- mer. xxiv, 7 Fluet aqua de situla mer. xxiv, 7 Fluet aqua de situla rjus, et semen illius erit in aquas mul- rjus, et semen illius erit in aquas mul- tas. Situla hic signat corpus Christi, et tas. Situla hic signat corpus Christi, et Christum, de qua aqua gloriæ et gratiæ Christum, de qua aqua gloriæ et gratiæ plene effluxit, quæ quasi semen in cor- plene effluxit, quæ quasi semen in cor- dibus fidelium effusa in aquas gratiarum dibus fidelium effusa in aquas gratiarum plurimarum redundavit. Sic enim dici- plurimarum redundavit. Sic enim dici- tur, Esther, x, 6: Parvus fons, in hu- tur, Esther, x, 6: Parvus fons, in hu- militate Jesu Christi, crevit in fluvium,.. militate Jesu Christi, crevit in fluvium,.. et in aquas plurimas redundavit. Sic et in aquas plurimas redundavit. Sic gloriosa Virgo plena gratia effecta est³, gloriosa Virgo plena gratia effecta est³, et Stephanus plenus gratia et Spiritu et Stephanus plenus gratia et Spiritu sancto3. Unusquisque sibi proportiona- sancto3. Unusquisque sibi proportiona- bilem plenitudinem accepit, ita quod in bilem plenitudinem accepit, ita quod in spiritu et gratiarum actione dixerunt: spiritu et gratiarum actione dixerunt: Repleti sumus mane misericordia tua: Repleti sumus mane misericordia tua: et exsultavimus, et delectati sumus om- et exsultavimus, et delectati sumus om- nibus diebus nostris⭑. nibus diebus nostris⭑.

Hæc plenitudo gratiæ in ipso videtur Hæc plenitudo gratiæ in ipso videtur et cognoscitur: quia nihil in hoc sacra- et cognoscitur: quia nihil in hoc sacra-

1 Matth. xxvi, 26. 1 Matth. xxvi, 26.

2 Luc. 1, 2 Luc. 1,

3 Act. V1, 3 Act. V1,

28. 28.

8 et 55. 8 et 55.

215 215

gratiæ in gratiæ in

mento nisi plenitudo gratiæ percipitur. Plenitudo mento nisi plenitudo gratiæ percipitur. Plenitudo Unde, Joan. 1, 14 Vidimus gloriam "Christo. Unde, Joan. 1, 14 Vidimus gloriam "Christo. ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Quidquid plenum gratiæ et veritatis. Quidquid enim videtur in ipso, non vacua, sed enim videtur in ipso, non vacua, sed plena est gratia de plenissimo fonte ema- plena est gratia de plenissimo fonte ema- nans. Unde, Esther, xv, 17, exclamans nans. Unde, Esther, xv, 17, exclamans dicit Valde mirabilis es, Domine, et dicit Valde mirabilis es, Domine, et facies tua plena est gratiarum. In qua- facies tua plena est gratiarum. In qua- cumque enim facie inspicitur, mirabilis cumque enim facie inspicitur, mirabilis et plenus gratia invenitur: a facie enim et plenus gratia invenitur: a facie enim deitatis causatur gratia, et per faciem deitatis causatur gratia, et per faciem humanitatis propagatur, in nativitate humanitatis propagatur, in nativitate consecrat virginitatem, in vita decorat consecrat virginitatem, in vita decorat conversationem, in verbo ostendit gra- conversationem, in verbo ostendit gra- tiæ veritatem, in miraculis probat gra- tiæ veritatem, in miraculis probat gra- tiam potentem, in morte gratiam osten- tiam potentem, in morte gratiam osten- dit efficacem et sic omnis ejus facies dit efficacem et sic omnis ejus facies est plena gratiarum. Et hic totus in omni est plena gratiarum. Et hic totus in omni gratiæ choro plenus continetur, ubique gratiæ choro plenus continetur, ubique probans, quoniam gratia et veritas per probans, quoniam gratia et veritas per Jesum Christum facta est 5, ut dicitur Jesum Christum facta est 5, ut dicitur hoc sacramentum. hoc sacramentum.

Omnibus igitur hoc sacramentum Eu- Omnibus igitur hoc sacramentum Eu- charistiæ percipientibus, gratiæ pleni- charistiæ percipientibus, gratiæ pleni- tudo et vas omnis gratiæ communica- tudo et vas omnis gratiæ communica- tur et ideo sacramentum Eucharistiæ tur et ideo sacramentum Eucharistiæ digne vocatur. digne vocatur.

4 Psal. LXXXIX, 14. 4 Psal. LXXXIX, 14.

5. Joan. 1, 17. 5. Joan. 1, 17.

DISTINCTIO II, DISTINCTIO II,

QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE DONI? DONI?

Hoc autem sacramentum etiam in genere doni et muneris invenitur. Hoc autem sacramentum etiam in genere doni et muneris invenitur. In dono enim tria considerantur, scilicet proprietas donantis, et proprie- In dono enim tria considerantur, scilicet proprietas donantis, et proprie- taş doni, et proprietas ejus cui fit donatio. taş doni, et proprietas ejus cui fit donatio.

Proprietas autem donantis in dono isto triplex est, scilicet magnificen- Proprietas autem donantis in dono isto triplex est, scilicet magnificen- tia in donantis largitate, hilaritas in ipsa donatione, et affectus donantis in tia in donantis largitate, hilaritas in ipsa donatione, et affectus donantis in doni charitate. doni charitate.

TRACTATUS I. TRACTATUS I.

DE PROPRIETATE DONANTIS. DE PROPRIETATE DONANTIS.

CAPUT I. CAPUT I.

De magnificentia in donantis largitione. De magnificentia in donantis largitione.

Magnifici Magnifici

ralis quæ ralis quæ

Magnificus enim est, qui tantum do- Magnificus enim est, qui tantum do-

sive libe- num vel thesaurum dedit. Unde, Exod. sive libe- num vel thesaurum dedit. Unde, Exod. sit pro xv, 11: Quis similis tui in fortibus, Do- sit pro xv, 11: Quis similis tui in fortibus, Do- prietas? prietas?

mine? quis similis tui, magnificus in mine? quis similis tui, magnificus in sanctitate? Tantum in hoc dono dedit, sanctitate? Tantum in hoc dono dedit, quantum ipse est in corpore et anima et quantum ipse est in corpore et anima et

deitate et sicut dicitur, Esther, 11, 18: deitate et sicut dicitur, Esther, 11, 18: Dona largitus est juxta magnificentiam Dona largitus est juxta magnificentiam principalem. Principis enim fuit tam principalem. Principis enim fuit tam magnificum dare donum. Ante quidem magnificum dare donum. Ante quidem dederat munera, sed parva respectu hu- dederat munera, sed parva respectu hu- jus doni fuerunt. jus doni fuerunt.

: :

DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. II, TRACT. I, 2.

Magnificum autem donum est sibi Magnificum autem donum est sibi in corpore et anima et deitate nihil in corpore et anima et deitate nihil privatum retinere, quod non nobis privatum retinere, quod non nobis exhibeat unde dicitur, Deuteron. XXXII, exhibeat unde dicitur, Deuteron. XXXII, 3 et 4 Date magnificentiam Deo 3 et 4 Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Perfe- nostro. Dei perfecta sunt opera. Perfe- ctum tunc fuit opus donationis, quando ctum tunc fuit opus donationis, quando nihil sibi privatum retinuit quod non no- nihil sibi privatum retinuit quod non no- bis donaverit tunc enim omni laude bis donaverit tunc enim omni laude liberalitatis suæ, sicut dicit Psalmista, liberalitatis suæ, sicut dicit Psalmista, Psal. VIII, Psal. VIII, 2 Elevata est magnificentia 2 Elevata est magnificentia tua super cælos: et quidquid in cœlo fuit tua super cælos: et quidquid in cœlo fuit gratiæ et gloriæ, totum nobis dedit. Unde gratiæ et gloriæ, totum nobis dedit. Unde hanc magnificentiam canens Psalmista, hanc magnificentiam canens Psalmista, Psal. C, 27, dicit: Omnia a te exspe- Psal. C, 27, dicit: Omnia a te exspe- clant, ut des illis escam in tempore. Hoc clant, ut des illis escam in tempore. Hoc est donum alimenti divini, de quo dici- est donum alimenti divini, de quo dici- tur, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tur, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedi- tuam, et imples omne animal benedi- ctione. Ac si dicat: Quidquid hactenus ctione. Ac si dicat: Quidquid hactenus dedisti, parum est, adhuc inedia desti- dedisti, parum est, adhuc inedia desti- tuit, exspectamus omnes donec largam tuit, exspectamus omnes donec largam

217 217

manum magnificentiæ aperias, et nos manum magnificentiæ aperias, et nos omnes dono quo teipsum das in escam, omnes dono quo teipsum das in escam, benedictione impleas. Et hoc est quod in benedictione impleas. Et hoc est quod in Evangelio Matthæi, xxII, 2, dicitur de Evangelio Matthæi, xxII, 2, dicitur de cœna magna, quæ ex abundanti omni- cœna magna, quæ ex abundanti omni- bus Dei magnificentia est præparata. Sic bus Dei magnificentia est præparata. Sic Assuerus, Esther, 1, 3, dicitur, fecisse Assuerus, Esther, 1, 3, dicitur, fecisse grande convivium, ex magnificentia Dei grande convivium, ex magnificentia Dei præparatum. Jussit convivium præparari præparatum. Jussit convivium præparari permagnificum cunctis principibus et permagnificum cunctis principibus et pueris suis. Et post modicum, II, 18 : pueris suis. Et post modicum, II, 18 : Et dedit requiem universis provinciis, Et dedit requiem universis provinciis, ac dona largitus est juxta magnificentiam ac dona largitus est juxta magnificentiam principalem. Magna enim dona Christi principalem. Magna enim dona Christi in hoc convivio corpus dedit in cibum, in hoc convivio corpus dedit in cibum, sanguinem in potum, animam in pre- sanguinem in potum, animam in pre- tium, deitatem in condimentum exhibendo. tium, deitatem in condimentum exhibendo.

Sic igitur magnificentia divina donum Sic igitur magnificentia divina donum hoc significatur, et magnificentia libera- hoc significatur, et magnificentia libera- litate. Psal. CXLIV, 5: Magnificentiam litate. Psal. CXLIV, 5: Magnificentiam gloriæ sanctitatis tuæ loquentur, et mi- gloriæ sanctitatis tuæ loquentur, et mi- rabilia tua narrabunt, etc. rabilia tua narrabunt, etc.

CAPUT II. CAPUT II.

De hilaritate donantis in donatione. De hilaritate donantis in donatione.

laritas laritas

wantum wantum

De hilaritate autem in donando et De hilaritate autem in donando et

sit, quam hilariter donavit hoc donum, non sit, quam hilariter donavit hoc donum, non

ilaritate ilaritate

obia de- obia de-

ta est qui possit digne exprimere. Si enim ta est qui possit digne exprimere. Si enim tus se aliqua tristitia cordis in dando retractus tus se aliqua tristitia cordis in dando retractus dit. esset, non totum in dono seipsum dedis- dit. esset, non totum in dono seipsum dedis- set. Propter quod dicitur, Eccli. xxxv, set. Propter quod dicitur, Eccli. xxxv, 11 In omni dato hilarem fac vultum 11 In omni dato hilarem fac vultum tuum, et exsultatione sanctifica decimas tuum, et exsultatione sanctifica decimas tuas. Hoc enim solum datum est, quod tuas. Hoc enim solum datum est, quod omne datum est: quia in hoc dato nihil omne datum est: quia in hoc dato nihil privatum sibi Christus retinuit, humani- privatum sibi Christus retinuit, humani- tatis simul et deitatis nobis omnia dona tatis simul et deitatis nobis omnia dona conferens. conferens.

Et hoc donum est signatum per om- Et hoc donum est signatum per om- nem decimam ab omnibus tam in lege nem decimam ab omnibus tam in lege

naturæ quam in lege Moysi oblatam naturæ quam in lege Moysi oblatam Per omnes illos decima sacerdotibus qui Per omnes illos decima sacerdotibus qui vicem et locum liberatoris tenebant, of- vicem et locum liberatoris tenebant, of- ferebatur, novem retentis partibus quæ ferebatur, novem retentis partibus quæ imperfectionem et indigentiam liberatio- imperfectionem et indigentiam liberatio- nis signabant, et decima oblata, quæ per- nis signabant, et decima oblata, quæ per- fectionem per quam per summum sacer- fectionem per quam per summum sacer- dotem liberatio facta est, significat. Hæc dotem liberatio facta est, significat. Hæc autem perfectio non est nisi in corpore autem perfectio non est nisi in corpore et sanguine Domini, quam omnis signi- et sanguine Domini, quam omnis signi- ficat decima. Hic ergo rex et sacerdos ficat decima. Hic ergo rex et sacerdos nobis dona sua conferens, quæ omne da- nobis dona sua conferens, quæ omne da- tum in se habent, et per omnem deci- tum in se habent, et per omnem deci- mam significantur, in omni hilaritate mam significantur, in omni hilaritate hoc exhibuit omnino enim cor ejus hoc exhibuit omnino enim cor ejus

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

exhilaratum est, quando nimia charitas exhilaratum est, quando nimia charitas ejus se sensit a membris communicari ejus se sensit a membris communicari ad perfectam membrorum incorporatio- ad perfectam membrorum incorporatio- nem sibi factam in communionis dono. nem sibi factam in communionis dono.

Adhuc autem, in omni hilaritate per- Adhuc autem, in omni hilaritate per- rusus est ille magnificus in liberalitate rusus est ille magnificus in liberalitate rerum, quando a se vidit tantum donum rerum, quando a se vidit tantum donum procedere. De proprietate enim magnifici procedere. De proprietate enim magnifici est delectari et hilarescere in magna do- est delectari et hilarescere in magna do- nando, et contristari si magna donare nando, et contristari si magna donare non poterit. Hoc autem optime significa- non poterit. Hoc autem optime significa- tum est, II Paralip. xxx, 1 et seq., ubi tum est, II Paralip. xxx, 1 et seq., ubi loquitur Scriptura de Phase quod cele- loquitur Scriptura de Phase quod cele- bravit Ezechias rex, qui regem Christum bravit Ezechias rex, qui regem Christum significat, et Phase ejus significat donum significat, et Phase ejus significat donum pretiosi corporis et sanguinis Christi, ubi pretiosi corporis et sanguinis Christi, ubi sic dicitur, yy. 24 et 25: Sanctificata sic dicitur, yy. 24 et 25: Sanctificata est ergo sacerdotum plurima multitudo. est ergo sacerdotum plurima multitudo. Et hilaritate perfusa omnis turba Juda, Et hilaritate perfusa omnis turba Juda, tam sacerdotum et levitarum, quam uni- tam sacerdotum et levitarum, quam uni- versæ frequentiæ quæ venerat ex Israel, etc. versæ frequentiæ quæ venerat ex Israel, etc. In hac enim hilaritate ad quam quidem In hac enim hilaritate ad quam quidem sanctificantur sacerdotes et inferiorum sanctificantur sacerdotes et inferiorum ordinum ministri, sanctificatur tota fre- ordinum ministri, sanctificatur tota fre- quentia populi communicans huic dono quentia populi communicans huic dono Domini nostri Jesu Christi. Et hoc est Domini nostri Jesu Christi. Et hoc est quod dicitur, Eccli. xxvi, 4: Divitis et quod dicitur, Eccli. xxvi, 4: Divitis et pauperis cor bonum, omni tempore vultus pauperis cor bonum, omni tempore vultus eorum hilaris. Largitoris enim et eorum eorum hilaris. Largitoris enim et eorum quibus largitur hoc donum, necesse est quibus largitur hoc donum, necesse est cor hilarescere in jucunditate mutuæ cor hilarescere in jucunditate mutuæ communionis quamvis tristitia fuerit de communionis quamvis tristitia fuerit de passione imminente, tamen maxima fuit passione imminente, tamen maxima fuit hilaritas in istius communionis colla- hilaritas in istius communionis colla- tione. Unde, Esther, ix, 22, dicitur: tione. Unde, Esther, ix, 22, dicitur: