1. 1.

DISTINCTIO I. DISTINCTIO I.

QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE QUOMODO HOC SACRAMENTUM SIT IN GENERE GRATIÆ? GRATIÆ?

Incipientes igitur ab hoc genere, gratiam Dei invocantes, dicimus: Hoc Incipientes igitur ab hoc genere, gratiam Dei invocantes, dicimus: Hoc est sacramentum sacramentorum Eucharistia, omnis gratiæ contentiva, est sacramentum sacramentorum Eucharistia, omnis gratiæ contentiva, edulium vegetans ad vitam æternam, viaticum confortans nos ad perficien- edulium vegetans ad vitam æternam, viaticum confortans nos ad perficien- dam hujus exsilii viam, et pignus æternæ salutis, et communicatio omnis dam hujus exsilii viam, et pignus æternæ salutis, et communicatio omnis sanctitatis. sanctitatis.

Dico igitur, quod hoc sacramentum in sex generibus ponitur propter in- Dico igitur, quod hoc sacramentum in sex generibus ponitur propter in- numerabiles gratias quarum est contentivum. Neque unum genus est, quod numerabiles gratias quarum est contentivum. Neque unum genus est, quod tot gratiarum potest esse contentivum. Est enim in genere gratiæ, doni, tot gratiarum potest esse contentivum. Est enim in genere gratiæ, doni, cibi, communionis, sacrificii, et sacramenti. cibi, communionis, sacrificii, et sacramenti.

In genere quidem gratiæ est propter sex causas, quarum una est : quia In genere quidem gratiæ est propter sex causas, quarum una est : quia non est nisi a gratia, et non nisi gratia esse potest. Secunda autem, quia non est nisi a gratia, et non nisi gratia esse potest. Secunda autem, quia non datur nisi a gratissimo. Tertia, quia non nisi gratissimis administratur. non datur nisi a gratissimo. Tertia, quia non nisi gratissimis administratur. Quarta autem, quia gratiam operatur. Quinta autem, quia est gratia super Quarta autem, quia gratiam operatur. Quinta autem, quia est gratia super gratiam. Et sexta, quod omnis gratiæ est contentivum. gratiam. Et sexta, quod omnis gratiæ est contentivum.

CAPUT I. CAPUT I.

Hoc sacramentum non est nisi gratia. Hoc sacramentum non est nisi gratia.

Quod enim non sit nisi gratia, proba- Quod enim non sit nisi gratia, proba- tur per nomen ipsius: quia Eucharistia tur per nomen ipsius: quia Eucharistia et est et nominatur, quod sonat bona et est et nominatur, quod sonat bona gratia quia cum in omnibus sacramen- gratia quia cum in omnibus sacramen- tis gratiam ejus percipiamus, tamen in tis gratiam ejus percipiamus, tamen in hoc sacramento totum est gratiæ quod hoc sacramento totum est gratiæ quod

videmus, tangimus, et degustamus. Unde, videmus, tangimus, et degustamus. Unde, Zachariæ, IV, 7, dicitur de hoc sacra- Zachariæ, IV, 7, dicitur de hoc sacra- mento Et exæquabit gratiam gratiæ mento Et exæquabit gratiam gratiæ ejus quia quidquid in omnibus sacra- ejus quia quidquid in omnibus sacra- mentis et virtutibus sparsum in gratiis mentis et virtutibus sparsum in gratiis colligitur, totum simul hic in una gratia colligitur, totum simul hic in una gratia

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 1. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 1.

invenitur. Unde significatur per gomor, invenitur. Unde significatur per gomor, quod est mensura mannæ, quæ unicui- quod est mensura mannæ, quæ unicui- que sufficiebat'. Mensura enim sufficiens que sufficiebat'. Mensura enim sufficiens homini ad salutem, non est nisi quæ homini ad salutem, non est nisi quæ continet gratiam in qua totus Christus continet gratiam in qua totus Christus continetur. Hæc est urna aurea habens, continetur. Hæc est urna aurea habens, scilicet continens manna 2, quæ intra scilicet continens manna 2, quæ intra sancta sanctorum collocatur, quæ ad sancta sanctorum collocatur, quæ ad uniuscujusque sufficit capacitatem. Urna uniuscujusque sufficit capacitatem. Urna enim aurea vel forma est exterior, quæ enim aurea vel forma est exterior, quæ hanc gratiam includit. Vel, cor est, hanc gratiam includit. Vel, cor est, quod intra se hanc gratiam colligit, si- quod intra se hanc gratiam colligit, si- gnificans corpus Christi contentivum gnificans corpus Christi contentivum animæ Christi, et deitatis ipsius, quod animæ Christi, et deitatis ipsius, quod totum non est nisi gratia: quia præter totum non est nisi gratia: quia præter meritum tantum accepimus gratiæ bene- meritum tantum accepimus gratiæ bene- ficium. In hoc enim revera gratia et ve- ficium. In hoc enim revera gratia et ve- ritas per Jesum Christum facta est 3 : ritas per Jesum Christum facta est 3 : quia gratia ista implevit figuralis sacra- quia gratia ista implevit figuralis sacra- menti vacuum, et per veritatem umbram menti vacuum, et per veritatem umbram replevit antiqui et typici sacramenti. In replevit antiqui et typici sacramenti. In hoc sacramento gratiam et gloriam da- hoc sacramento gratiam et gloriam da- bit Dominus gratiam quidem in præ- bit Dominus gratiam quidem in præ- senti, gloriam autem in futuro in influxu senti, gloriam autem in futuro in influxu suo, quando sua divinitate influet in nos suo, quando sua divinitate influet in nos quasi flumen pacem, et gloriam om- quasi flumen pacem, et gloriam om- nium gentium influet in nos, quam su- nium gentium influet in nos, quam su- gemus, sicut dicitur, Isa. LXIV, 3. Hoc gemus, sicut dicitur, Isa. LXIV, 3. Hoc enim sacramentum pacificat desiderium, enim sacramentum pacificat desiderium, et sicut torrens ex igne charitatis lique- et sicut torrens ex igne charitatis lique- factus superimplet omne cor nostrum. factus superimplet omne cor nostrum.

His enim sex dictis de causis Eucha- His enim sex dictis de causis Eucha- ristia nominatur. ristia nominatur.

Non autem tantum est gratia, sed Non autem tantum est gratia, sed etiam non nisi gratia esse potest : eo etiam non nisi gratia esse potest : eo quod nec merito, nec prece, nec pretio quod nec merito, nec prece, nec pretio comparari potest. Quis enim dignis me- comparari potest. Quis enim dignis me- ritis, aut digno pretio, vel prece, hoc ritis, aut digno pretio, vel prece, hoc posset comparare, quod in sua solius posset comparare, quod in sua solius dulcedine paravit Deus pauperibus suis. dulcedine paravit Deus pauperibus suis. Psal. LXVII, 11: Parasti in dulcedine Psal. LXVII, 11: Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. Sapient. xvI, 20: Pa- tua pauperi, Deus. Sapient. xvI, 20: Pa- ratum panem de cælo præstitisti illis ratum panem de cælo præstitisti illis sine labore. Hoc enim non nisi ex dulce- sine labore. Hoc enim non nisi ex dulce- dine procedere potest, quod Deus in sua dine procedere potest, quod Deus in sua

1 Exod. XVI, 16. 1 Exod. XVI, 16.

2 Ad Hebr. 1x, 4. 2 Ad Hebr. 1x, 4.

3 Joan. 1, 17. 3 Joan. 1, 17.

XXXVIII XXXVIII

193 193

est quod est quod

dulcedine paravit. Hoc vere dulcedine paravit. Hoc vere oculus non vidit, nec auris audivit, nec oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt illum.Et, Isa. LXIV, Deus iis qui diligunt illum.Et, Isa. LXIV, 4: A sæculo non audierunt, neque auri- 4: A sæculo non audierunt, neque auri- bus perceperunt : oculus non vidit, bus perceperunt : oculus non vidit, Deus, absque te, quæ præparasti exspe- Deus, absque te, quæ præparasti exspe- ctantibus te. Et ideo non nisi gratia esse ctantibus te. Et ideo non nisi gratia esse potest: quia nullo merito, nullo pretio potest: quia nullo merito, nullo pretio comparari potest. In hoc enim sacra- comparari potest. In hoc enim sacra- mento Christus Deus est omnis gratiæ : mento Christus Deus est omnis gratiæ : in aliis autem est gratiæ unius solius. in aliis autem est gratiæ unius solius. Unde de hoc sacramento dici potest quod Unde de hoc sacramento dici potest quod dicitur, I ad Corinth. 1, 5 et seq. In dicitur, I ad Corinth. 1, 5 et seq. In omnibus divites facti estis in illo, in omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, et in omni gratia 6 : sicut omni verbo, et in omni gratia 6 : sicut testimonium Christi confirmatum est in testimonium Christi confirmatum est in vobis ita ut nihil vobis desit in ulla vobis ita ut nihil vobis desit in ulla gratia, exspectantibus revelationem Do- gratia, exspectantibus revelationem Do- mini nostri Jesu Christi. Et illud, Eccle- mini nostri Jesu Christi. Et illud, Eccle- siastici. xxiv, 25 In me omnis gratia siastici. xxiv, 25 In me omnis gratia viæ et veritatis in me omnis spes vitæ viæ et veritatis in me omnis spes vitæ et virtutis. Quia non nisi gratia esse po- et virtutis. Quia non nisi gratia esse po-

tuit. tuit.

Quod seipsum in omni plenitudine sua Quod seipsum in omni plenitudine sua nobis præbuit in sanctificationis sacra- nobis præbuit in sanctificationis sacra- mentum nullo enim merito hoc um- mentum nullo enim merito hoc um- quam aliquis prævenire potuit, nullo quam aliquis prævenire potuit, nullo umquam pretio comparare. Unde dicitur, umquam pretio comparare. Unde dicitur, Isaiæ, LV, 2: Audite, audientes me, et Isaiæ, LV, 2: Audite, audientes me, et comedite bonum, et delectabitur in cras- comedite bonum, et delectabitur in cras- situdine anima vestra. Bonum enim om- situdine anima vestra. Bonum enim om- nis boni hic comeditur. Et anima ærum- nis boni hic comeditur. Et anima ærum- nosa et destituta, in crassitudine dulce- nosa et destituta, in crassitudine dulce- dinis Dei delectatur. Et hoc nemo mereri dinis Dei delectatur. Et hoc nemo mereri posset, nec comparare. Et ideo non nisi posset, nec comparare. Et ideo non nisi gratia esse potest. Si enim gratia dicitur gratia esse potest. Si enim gratia dicitur quæ gratis habetur, hoc sacramentum quæ gratis habetur, hoc sacramentum non nisi gratia esse potest, in quo seip- non nisi gratia esse potest, in quo seip- sum nobis dat Deus. Si autem dicitur sum nobis dat Deus. Si autem dicitur gratia, quia gratis accipitur, iterum non gratia, quia gratis accipitur, iterum non nisi gratia esse potest : quia nihil adeo nisi gratia esse potest : quia nihil adeo grate a Deo accipitur sicut quando seip- grate a Deo accipitur sicut quando seip- sum spiritualiter et corporaliter dat Deus. sum spiritualiter et corporaliter dat Deus. Proverb. XXII, 1 : Super argentum et Proverb. XXII, 1 : Super argentum et

* Isa. LXXXIII, 12. * Isa. LXXXIII, 12.

5 I ad Corinth. II, 9. 5 I ad Corinth. II, 9.

Vulgata habet scientia. Vulgata habet scientia.

13 13

6 6

2. 2.

194 194

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aurum gratia bona. Hæc est gratia bona aurum gratia bona. Hæc est gratia bona quæ sonat Eucharistia, quam coram Deo quæ sonat Eucharistia, quam coram Deo inveniunt humiles corde. Eccli. 111, 20: inveniunt humiles corde. Eccli. 111, 20: Humilia te in omnibus, et coram Deo Humilia te in omnibus, et coram Deo invenies gratiam. invenies gratiam.

Attende ergo, quod ab initio illius Attende ergo, quod ab initio illius capitis primi adductæ sunt auctoritates, capitis primi adductæ sunt auctoritates, quarum prima probat, quod ideo dicitur quarum prima probat, quod ideo dicitur Eucharistia, quia continens in se omnis Eucharistia, quia continens in se omnis gratiæ auctorem, exæquat omnem gra- gratiæ auctorem, exæquat omnem gra- tiam virtutum, donorum et sacramento- tiam virtutum, donorum et sacramento- rum. Secunda probat, quod ideo dicitur rum. Secunda probat, quod ideo dicitur bona gratia: quia unicuique secundum bona gratia: quia unicuique secundum suum statum sufficientem sibi confert suum statum sufficientem sibi confert mensuram gratiarum. Tertia probat, mensuram gratiarum. Tertia probat, quod cor hominis locat intra sancta san- quod cor hominis locat intra sancta san- ctorum in splendore deitatis: et ideo bona ctorum in splendore deitatis: et ideo bona gratia vocatur. Quarta ostendit, quod gratia vocatur. Quarta ostendit, quod optima gratia est, quæ gratiam confe- optima gratia est, quæ gratiam confe- rendo implevit veteris sacramenti va- rendo implevit veteris sacramenti va- cuum, et veritatem quæ in Christo est cuum, et veritatem quæ in Christo est ostendendo, totum antiquæ legis illumi- ostendendo, totum antiquæ legis illumi- navit typum. Quinta docet, quod ideo navit typum. Quinta docet, quod ideo bona gratia nominatur, quia Dei in nos bona gratia nominatur, quia Dei in nos et per gratiam et per gloriam hic et in et per gratiam et per gloriam hic et in futuro sub specie sacramentalis mandu- futuro sub specie sacramentalis mandu- cationis complet influxum. Sexta mon- cationis complet influxum. Sexta mon- strat dulcedinis divinæ in nos fluentis in strat dulcedinis divinæ in nos fluentis in

hoc sacramento abundans et inundans hoc sacramento abundans et inundans delectamentum. Septima, divini cordis delectamentum. Septima, divini cordis dulcedinem, quando pauperibus suam dulcedinem, quando pauperibus suam hanc gratiæ paravit refectionem. Octava hanc gratiæ paravit refectionem. Octava probat, quod ideo totum gratiæ est, quia probat, quod ideo totum gratiæ est, quia sine merito et labore ex sola Dei dulci sine merito et labore ex sola Dei dulci bonitate est homini concessum. Nona bonitate est homini concessum. Nona ostendit, quod non potest esse nisi bona ostendit, quod non potest esse nisi bona gratia, quæ sui pretiositate ultra sensum gratia, quæ sui pretiositate ultra sensum et æstimationem et intellectum hominis et æstimationem et intellectum hominis est in altissimo collocatum. Decima do- est in altissimo collocatum. Decima do- cet, quod sui valore in homine nihil re- cet, quod sui valore in homine nihil re- linquit paupertate destitutum : et ideo linquit paupertate destitutum : et ideo bona gratia est vocatum hoc sacramen- bona gratia est vocatum hoc sacramen- tum. Undecima, quod ideo bona gratia tum. Undecima, quod ideo bona gratia dicitur, quia omnis boni bonum exhibet, dicitur, quia omnis boni bonum exhibet, et dulcissimam crassitudinem infundit et dulcissimam crassitudinem infundit affectui. Duodecima probat, quod quia affectui. Duodecima probat, quod quia vincit omnem thesaurum, sub pretio vincit omnem thesaurum, sub pretio poni non potest, et ideo bona gratia est poni non potest, et ideo bona gratia est nominatum. Decima tertia ostendit, quod nominatum. Decima tertia ostendit, quod ab humilibus coram Deo est inventum, ab humilibus coram Deo est inventum, et ideo nullo merito vel pretio præven- et ideo nullo merito vel pretio præven- tum, et ideo bona gratia est vocatum. tum, et ideo bona gratia est vocatum.

In hoc capitulo istud, scilicet quod In hoc capitulo istud, scilicet quod gratia bona hoc est sacramentum, et non gratia bona hoc est sacramentum, et non nisi gratia esse potest, sic breviter deter- nisi gratia esse potest, sic breviter deter-

minatum est. minatum est.

1. 1.

CAPUT II. CAPUT II.

Hoc sacramentum non datur nobis nisi a gratissimo. Hoc sacramentum non datur nobis nisi a gratissimo.

Secunda autem causa ejusdem nomi- Secunda autem causa ejusdem nomi- nis est, scilicet quod Eucharistia dicitur, nis est, scilicet quod Eucharistia dicitur, quia non est datum nobis nisi a gratissi- quia non est datum nobis nisi a gratissi- mo Domino. Licet enim omne quod no- mo Domino. Licet enim omne quod no- bis datur, grata et bona voluntate Dei bis datur, grata et bona voluntate Dei nobis detur, tamen excellenter gratissi- nobis detur, tamen excellenter gratissi- mam et benignissimam ad nos habuit mam et benignissimam ad nos habuit voluntatem, quando hoc magnum nobis voluntatem, quando hoc magnum nobis

sacramentum præparavit ad hoc enim sacramentum præparavit ad hoc enim inclinavit torrens et totam suam dulcedi- inclinavit torrens et totam suam dulcedi- nem liquefaciens charitas. nem liquefaciens charitas.

Hoc ostendit, quod sex sunt quæ omne Hoc ostendit, quod sex sunt quæ omne cor faciunt exuberare ad subjectos, sci- cor faciunt exuberare ad subjectos, sci- licet bonitas, benignitas, pietas, dulcedo, licet bonitas, benignitas, pietas, dulcedo, charitas, et placabilitas, quæ cor Dei charitas, et placabilitas, quæ cor Dei disposuerunt ad hujus gratiæ præparatio- disposuerunt ad hujus gratiæ præparatio-

2. 2.

#lo. #lo.

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2.

m nem. Bonitas enim est suiipsius ad omnia m nem. Bonitas enim est suiipsius ad omnia We communicatio et diffusio, sicut dicit Dio- We communicatio et diffusio, sicut dicit Dio- End End nysius. Benignitas autem boni igniti et nysius. Benignitas autem boni igniti et be continue liquefacti cordis, in omni boni- be continue liquefacti cordis, in omni boni- Hate manans efluxio. Pietas autem in Hate manans efluxio. Pietas autem in sibi similia semper liquefactus affectus. sibi similia semper liquefactus affectus. Dulcedo vero convenientium secundum Dulcedo vero convenientium secundum naturam, continua immanatio, quæ sub naturam, continua immanatio, quæ sub so continet suavitatem, quæ nihil aliud so continet suavitatem, quæ nihil aliud est, nisi in dulcedine immanante jucunda est, nisi in dulcedine immanante jucunda perceptio. Charitas autem ardor est cor perceptio. Charitas autem ardor est cor torrens et incendens, ad hoc ut totum se torrens et incendens, ad hoc ut totum se expendat ad fructum dilecti. Placabilitas expendat ad fructum dilecti. Placabilitas autem facilis pacificatio, qua etiam pro- autem facilis pacificatio, qua etiam pro- pter commissa aliqua sibi contraria non pter commissa aliqua sibi contraria non avertatur a beneficiis. Hæc igitur sunt, avertatur a beneficiis. Hæc igitur sunt, quæ cor gratissimi Dei hanc gratiam pro quæ cor gratissimi Dei hanc gratiam pro nobis præparare fecerunt. In hoc enim nobis præparare fecerunt. In hoc enim nobis suam communicat deitatem, et se- nobis suam communicat deitatem, et se- ipsum totum in nos fundit, et in nobis ad ipsum totum in nos fundit, et in nobis ad totius animæ et corporis se diffundit spi- totius animæ et corporis se diffundit spi- ritualiter et corporaliter per participatio- ritualiter et corporaliter per participatio- nem. In hoc ignitum suum bonum ut nem. In hoc ignitum suum bonum ut torrens voluptatis nobis infunditur. In torrens voluptatis nobis infunditur. In hoc gustum accipimus suæ naturalis dul- hoc gustum accipimus suæ naturalis dul- cedinis et in omni suavitate delectationis. cedinis et in omni suavitate delectationis. In hoc ita totum se ad nos effundit et In hoc ita totum se ad nos effundit et expendit, quod nihil sui a nobis conti- expendit, quod nihil sui a nobis conti- neat, deitatem, spiritum, animain, san- neat, deitatem, spiritum, animain, san- guinem, et corpus nobis exhibens ad guinem, et corpus nobis exhibens ad fruendum. In hoc propitiationem posuit, fruendum. In hoc propitiationem posuit, qua placaretur in his in quibus aliquando qua placaretur in his in quibus aliquando suam meremur indignationem. suam meremur indignationem.

pullas. pullas.

Vere ergo Eucharistia vocatur et est, Vere ergo Eucharistia vocatur et est, quæ tam a gratiosissima Dei voluntate quæ tam a gratiosissima Dei voluntate pro nobis est præparata. pro nobis est præparata.

Et de bonitate quidem dicitur, Matth. Et de bonitate quidem dicitur, Matth. XIX, 17 Quid me interrogas de bono? XIX, 17 Quid me interrogas de bono? Unus est bonus, Deus. Quia sicut dicit Unus est bonus, Deus. Quia sicut dicit Gregorius « Esse suum bonitas est, Gregorius « Esse suum bonitas est, natura dulcedo. » Proprium ex tali fluens natura dulcedo. » Proprium ex tali fluens natura, est misereri et parcere. Hanc natura, est misereri et parcere. Hanc bonitatem omnibus communicat, et ad bonitatem omnibus communicat, et ad omnia diffundit, sicut dicitur, IV Regum, omnia diffundit, sicut dicitur, IV Regum, Iv, 1 et seq., quod implevit sapiens mu- Iv, 1 et seq., quod implevit sapiens mu- lier, uxor prophetæ, quæ sapientiam Dei lier, uxor prophetæ, quæ sapientiam Dei significat, hoc est, cognitionem sapore significat, hoc est, cognitionem sapore bonitatis sapidam, vasa vacua non pau- bonitatis sapidam, vasa vacua non pau-

: :

195 195

ca quia per omnia se diffundit, quæ ca quia per omnia se diffundit, quæ non ponunt obstaculum ad ipsum. Oleum non ponunt obstaculum ad ipsum. Oleum bene signat Eucharistiam, cujus figura bene signat Eucharistiam, cujus figura est manna, quod sicut dicitur, Exod. xvi, est manna, quod sicut dicitur, Exod. xvi, 31, saporem habuit panis uncti sive panis 31, saporem habuit panis uncti sive panis oleati quia ille in eo percipitur, quem oleati quia ille in eo percipitur, quem unxit Deus oleo exsultationis præ parti- unxit Deus oleo exsultationis præ parti- cipibus suis, sicut dicitur, ad Hebr. 1, 9. cipibus suis, sicut dicitur, ad Hebr. 1, 9. Et illud Psalmi XLIV, 8: Dilexisti justi- Et illud Psalmi XLIV, 8: Dilexisti justi- tiam, et odisti iniquitatem propterea tiam, et odisti iniquitatem propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo lætitiæ, unxit te Deus, Deus tuus, oleo lætitiæ, præ consortibus tuis. Bonitas enim et præ consortibus tuis. Bonitas enim et olei virtus in hoc conveniunt, quod inter olei virtus in hoc conveniunt, quod inter liquores commixtos nihil est adeo diffu- liquores commixtos nihil est adeo diffu- sibile sicut oleum et inter dona spiri- sibile sicut oleum et inter dona spiri- tualia nihil tam longe et late communi- tualia nihil tam longe et late communi- cativum sui sicut bonitas, sicut dicit cativum sui sicut bonitas, sicut dicit Boetius in libro de Hebdomadibus : Boetius in libro de Hebdomadibus : «Omnia bonitatem Dei participant, et ideo «Omnia bonitatem Dei participant, et ideo bona sunt, quia a bono sunt. » Genes. I, bona sunt, quia a bono sunt. » Genes. I, 31: Vidit Deus cuncta quæ fecerat et 31: Vidit Deus cuncta quæ fecerat et erant valde bona. Hac igitur bonitate erant valde bona. Hac igitur bonitate affectus in voluntate non fuit contentus, affectus in voluntate non fuit contentus, quin communicaret se nobis ultra esse quin communicaret se nobis ultra esse et bonum creationis, et ultra bonitatem et bonum creationis, et ultra bonitatem et formam optimæ virtutis præparando et formam optimæ virtutis præparando lecythum hujus olei, quo totus a nobis lecythum hujus olei, quo totus a nobis per substantiam et esse divinum et hu- per substantiam et esse divinum et hu- manum communicaretur, dicente pro- manum communicaretur, dicente pro- pheta Elia, III Regum, xvII, 14 : Hydria pheta Elia, III Regum, xvII, 14 : Hydria farinæ non deficiet, nec lecythus olei farinæ non deficiet, nec lecythus olei minuetur, unde et nos et domus nostra minuetur, unde et nos et domus nostra pascamur. Lecythus enim et hydria for- pascamur. Lecythus enim et hydria for- mas sacramentales inter quas Eucharistia mas sacramentales inter quas Eucharistia continetur, s'gnificant. continetur, s'gnificant.

A dicta igitur bonitate in qua præpa- A dicta igitur bonitate in qua præpa- ratum est, Eucharistiæ nomen accepit. ratum est, Eucharistiæ nomen accepit.

Hoc est bonum de quo communicativa Hoc est bonum de quo communicativa promissio promittit in bonitate sua Deus. promissio promittit in bonitate sua Deus. Jerem. xxxi, 14: Inebriabo animas sa- Jerem. xxxi, 14: Inebriabo animas sa- cerdotum pinguedine, et populus meus cerdotum pinguedine, et populus meus bonis meis adimplebitur. Sacerdotibus bonis meis adimplebitur. Sacerdotibus enim paratur in ministerium, et populo enim paratur in ministerium, et populo in communionem divinæ bonitatis. in communionem divinæ bonitatis.

Hoc est de quo replebitur in bonis Hoc est de quo replebitur in bonis desiderium suum: quia in nobis commu- desiderium suum: quia in nobis commu- nionis, Christi deitatis, spiritus, animæ, nionis, Christi deitatis, spiritus, animæ, sanguinis, et corporis, omne sanctorum sanguinis, et corporis, omne sanctorum quietatur desiderium. Iloc est, de quo quietatur desiderium. Iloc est, de quo

Benigni- Benigni- tas. tas.

196 196

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicitur Anima ejus in bonis demorabi- dicitur Anima ejus in bonis demorabi- tur. Quia quod hic in specie sacramen- tur. Quia quod hic in specie sacramen- tali modo percipitur, in gloria rerum ve- tali modo percipitur, in gloria rerum ve- ritate beata semper et felici instillatione ritate beata semper et felici instillatione

sumetur. sumetur.

De benignitate autem, hoc est, bona De benignitate autem, hoc est, bona ignitate Dei, qua ignita et torrens ejus ignitate Dei, qua ignita et torrens ejus bonitas hoc pro nobis providit et præ- bonitas hoc pro nobis providit et præ- paravit sacramentum, sicut dicitur in paravit sacramentum, sicut dicitur in Psalmo L, 20 Benigne fac, Domine, in Psalmo L, 20 Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion, ut ædificentur bona voluntate tua Sion, ut ædificentur muri Jerusalem. Muri enim Jerusalem muri Jerusalem. Muri enim Jerusalem non nisi de vivis lapidibus et divinitate non nisi de vivis lapidibus et divinitate solidatis ædificari possunt. Hoc autem solidatis ædificari possunt. Hoc autem in se non habent homines, nisi lapidis in se non habent homines, nisi lapidis angularis sint partes et membra, et huic angularis sint partes et membra, et huic incorporantur per admirabile et efficax incorporantur per admirabile et efficax Eucharistiæ sacramentum. Sicut enim Eucharistiæ sacramentum. Sicut enim dicitur, Joel, 11, 13: Benignus et miseri- dicitur, Joel, 11, 13: Benignus et miseri- cors est, quod nos ad sui incorporationem cors est, quod nos ad sui incorporationem admittere non dedignatur. Sic enim ignis admittere non dedignatur. Sic enim ignis boni in se æstuat, quod intima sua in boni in se æstuat, quod intima sua in nos emanat, quibus nobis communicatur, nos emanat, quibus nobis communicatur, et nos sibi incorporat, ab intimis suis et nos sibi incorporat, ab intimis suis fluxit sanguis sacramenti. Joan. xix, 34: fluxit sanguis sacramenti. Joan. xix, 34: Unus militum lancea latus ejus aperuit, Unus militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua. San- et continuo exivit sanguis et aqua. San- guis, inquam, sacramenti, et aqua signi- guis, inquam, sacramenti, et aqua signi- ficans ad ipsum commixtionem et incor- ficans ad ipsum commixtionem et incor- porationem insipidi populi, ut sui com- porationem insipidi populi, ut sui com- mixtione sapore suæ insipiditatis perdito, mixtione sapore suæ insipiditatis perdito, saporem acciperet gratiosæ suæ divinita- saporem acciperet gratiosæ suæ divinita- tatis, quæ sanguini dignoscitur esse tatis, quæ sanguini dignoscitur esse unita. unita.

Hic est Razias, qui sacratus Domino Hic est Razias, qui sacratus Domino interpretatur, de quo, II Machab. xiv, 45 interpretatur, de quo, II Machab. xiv, 45 et 46, legitur, quod pro affectu, scilicet et 46, legitur, quod pro affectu, scilicet suæ benignitatis, pater Judæorum, hoc suæ benignitatis, pater Judæorum, hoc est, confitentium vocabatur, de quo legi- est, confitentium vocabatur, de quo legi- tur, quod accensus animo surrexit: et tur, quod accensus animo surrexit: et cum sanguis ejus magno fluxu deflueret, cum sanguis ejus magno fluxu deflueret, et gravissimis vulneribus esset saucius, et gravissimis vulneribus esset saucius, cursu turbam pertransiit: et stans supra cursu turbam pertransiit: et stans supra quamdam petram præruptam, et jam quamdam petram præruptam, et jam exsanguis effectus, complexus intestina exsanguis effectus, complexus intestina sua, utrisque manibus projecit super sua, utrisque manibus projecit super

1 Psal. Axiv, 13. 1 Psal. Axiv, 13.

turbas, invocans dominatorem vitæ ac turbas, invocans dominatorem vitæ ac spiritus, ut hæc illi iterum redderet: spiritus, ut hæc illi iterum redderet: atque ita vita defunctus est. Hic enim atque ita vita defunctus est. Hic enim consecratus Deo Christum in sacrificio consecratus Deo Christum in sacrificio isto oblatum signat, qui intima sua be- isto oblatum signat, qui intima sua be- nignitate accensus, in animo surrexit, nignitate accensus, in animo surrexit,

hoc est, in cruce se exaltavit, et cum san- hoc est, in cruce se exaltavit, et cum san- guis ex igne bonitatis magno fluxu in guis ex igne bonitatis magno fluxu in nostram deflueret redemptionem, et gra- nostram deflueret redemptionem, et gra- vissimis vulneribus in manibus et pedi- vissimis vulneribus in manibus et pedi- bus esset saucius, cursu suæ benignitatis bus esset saucius, cursu suæ benignitatis velocissimo totam turbam humani gene- velocissimo totam turbam humani gene- ris pertransiit, et stans in prærupta petra ris pertransiit, et stans in prærupta petra æternæ veritatis et stabilitatis, supra æternæ veritatis et stabilitatis, supra quam Ecclesiam fundaverat, et jam ex quam Ecclesiam fundaverat, et jam ex minimo fluxu benignitatis suæ quasi minimo fluxu benignitatis suæ quasi exsanguis in cruce effectus, utrisque ma- exsanguis in cruce effectus, utrisque ma- nibus, deitatis potentia et humanitatis nibus, deitatis potentia et humanitatis passione, complexus intima vitalia, in passione, complexus intima vitalia, in quibus vita est hominis, projecit abun- quibus vita est hominis, projecit abun- danter super turbas hominum, ut in illis danter super turbas hominum, ut in illis vitam et gratiam perciperent, invocans vitam et gratiam perciperent, invocans dominatorem omnium patrem cœlestem, dominatorem omnium patrem cœlestem, ut hæc in corpore mystico sibi redderet, ut hæc in corpore mystico sibi redderet, omnes sibi incorporando et sic in tali omnes sibi incorporando et sic in tali benignitate vita functus est. Et ideo de benignitate vita functus est. Et ideo de hac benignitate dicitur antonomastice, ad hac benignitate dicitur antonomastice, ad Roman. 11, 4 An divitias bonitatis ejus, Roman. 11, 4 An divitias bonitatis ejus, et patientiæ, et longanimitatis con- et patientiæ, et longanimitatis con- témnis? Ignoras quoniam benignitas Dei témnis? Ignoras quoniam benignitas Dei ad pœnitentiam te adducit? Hæc enim ad pœnitentiam te adducit? Hæc enim ignitissima benignitas omnes homines ignitissima benignitas omnes homines merito convincere deberet ad sui conver- merito convincere deberet ad sui conver- sionem. Ilanc benignitatem signabat sionem. Ilanc benignitatem signabat ignis qui in virore rubi apparuit 2. In quo ignis qui in virore rubi apparuit 2. In quo hujus sacramenti figura præcessit, in quo hujus sacramenti figura præcessit, in quo ignis benignitatis et divinæ bonitatis in ignis benignitatis et divinæ bonitatis in virore rubi, hoc est, in virente omnium virore rubi, hoc est, in virente omnium virtute humanitate percipitur ad Christi virtute humanitate percipitur ad Christi Dei et hominis communionem. Dei et hominis communionem.

dicitur dicitur

Hæc est enim benignitas, de qua Hæc est enim benignitas, de qua in Psalmo LXIV, 12 Benedices coronæ in Psalmo LXIV, 12 Benedices coronæ anni benignitatis tuæ. Quia in ista beni- anni benignitatis tuæ. Quia in ista beni- gnitate omnia bona Dei ad coronam con- gnitate omnia bona Dei ad coronam con- vertuntur quia in omnis boni revertun- vertuntur quia in omnis boni revertun- tur auctorem, qui in isto sacramento tur auctorem, qui in isto sacramento totus continetur. totus continetur.

2 Exod. III, 2. 2 Exod. III, 2.

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2.

Hæc est enim benignitas de qua dicitur, Hæc est enim benignitas de qua dicitur, Psal. LXXXIV, Psal. LXXXIV, 13 Dominus dabit beni- 13 Dominus dabit beni- gnitatem, et terra nostra dabit fructum gnitatem, et terra nostra dabit fructum suum. Quomodo enim non daret impin- suum. Quomodo enim non daret impin- guata sanguine, et commixta corpori, guata sanguine, et commixta corpori, vivificata anima, evocata spiritu Christi, vivificata anima, evocata spiritu Christi, et forcundata deitate ipsius: quæ omnia et forcundata deitate ipsius: quæ omnia in hoc percipiuntur sacramento. Hæc est in hoc percipiuntur sacramento. Hæc est enim benignitas de qua dicitur, ad Titum, enim benignitas de qua dicitur, ad Titum, 1,4 Cum autem benignitas et huma- 1,4 Cum autem benignitas et huma- nitas apparuit Salvatoris nostri Dei: nitas apparuit Salvatoris nostri Dei: maximam enim benignitatem in hoc ad maximam enim benignitatem in hoc ad nos ostendit, et seipsum nobis ad fruen- nos ostendit, et seipsum nobis ad fruen- dum se præbens. Si ergo in hoc sacra- dum se præbens. Si ergo in hoc sacra- mento digni esse volumus, non restat mento digni esse volumus, non restat nisi ut faciamus quod dicit Apostolus, ad nisi ut faciamus quod dicit Apostolus, ad Coloss. in, 12 et 13: Induite vos sicut Coloss. in, 12 et 13: Induite vos sicut rlecti Dei, sancti, et dilecti, viscera mise- rlecti Dei, sancti, et dilecti, viscera mise- ricordiæ, benignitatem, humilitatem, pa- ricordiæ, benignitatem, humilitatem, pa- tientiam supportantes invicem, et do- tientiam supportantes invicem, et do- mantes vobismetipsis, si quis adversus mantes vobismetipsis, si quis adversus aliquem habet querelam. Et tunc digni aliquem habet querelam. Et tunc digni erimus tanto sacramento quod à gratia erimus tanto sacramento quod à gratia benignitatis divinæ nomen accepit. benignitatis divinæ nomen accepit.

: :

Pietas etiam ad hoc sacramentum no- Pietas etiam ad hoc sacramentum no- bis præparandum Domini voluntatem bis præparandum Domini voluntatem inclinavit quia, sicut dicit Tullius: inclinavit quia, sicut dicit Tullius: « Pietas est in parentes, benevolentia hæc « Pietas est in parentes, benevolentia hæc est in nobis conjunctos, in quibus simili- est in nobis conjunctos, in quibus simili- tudo parentalis boni invenitur. » Quia tudo parentalis boni invenitur. » Quia igitur nos fecit ad similitudinem imaginis igitur nos fecit ad similitudinem imaginis Patris, quæ ipse est, et ideo naturali in- Patris, quæ ipse est, et ideo naturali in- clinatione conjunctus, hic tantæ affluen- clinatione conjunctus, hic tantæ affluen- tiæ omnis boni sacramentum nobis præ- tiæ omnis boni sacramentum nobis præ- paravit, ut benevolentiam quam in nos paravit, ut benevolentiam quam in nos habet, ostenderet. Ex quo enim pietas habet, ostenderet. Ex quo enim pietas est benevolentia in hoc sacramento, de- est benevolentia in hoc sacramento, de- gustamus id quod dicitur, ad Roman. gustamus id quod dicitur, ad Roman. x11, 2: Probetis quæ sit voluntas Dei x11, 2: Probetis quæ sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta. Hæc bona, et beneplacens, et perfecta. Hæc "nim piissima et optima est in præpara- "nim piissima et optima est in præpara- tione corporis et sanguinis Domini in tione corporis et sanguinis Domini in communicationem et expiationem pecca- communicationem et expiationem pecca- torum. Beneplacens autem in oblatione torum. Beneplacens autem in oblatione animæ in solutionem debitorum. Perfecta animæ in solutionem debitorum. Perfecta autem in collatione suæ deitatis in om- autem in collatione suæ deitatis in om- nium beatificantium adoptionem. nium beatificantium adoptionem.

Hæc est pietas de qua dicit Apostolus, Hæc est pietas de qua dicit Apostolus,

197 197

I ad Timoth. 111, 16: Et manifeste magnum I ad Timoth. 111, 16: Et manifeste magnum est pietatis sacramentum, quod manife- est pietatis sacramentum, quod manife- statum est in carne, justificatum est in statum est in carne, justificatum est in spiritu, apparuit Angelis, prædicatum spiritu, apparuit Angelis, prædicatum est gentibus, creditum est in mundo, est gentibus, creditum est in mundo, assumptum est in gloria. Hoc enim pie- assumptum est in gloria. Hoc enim pie- tatis sacramentum dicitur: quia procedit tatis sacramentum dicitur: quia procedit a summa Dei pietate, et est manifestum a summa Dei pietate, et est manifestum in carnali et sacramentali sumptione, et in carnali et sacramentali sumptione, et perfectam in spiritu nostro justitiam ope- perfectam in spiritu nostro justitiam ope- ratur. Hoc Angelis apparuit: quia in ratur. Hoc Angelis apparuit: quia in omni Christi corporis confectione Angeli omni Christi corporis confectione Angeli assistunt. Hoc est, quod prædicatur gen- assistunt. Hoc est, quod prædicatur gen- tibus, ut in Christo fiant concorporales. tibus, ut in Christo fiant concorporales. Hoc est quod toti mundo in edulium ve- Hoc est quod toti mundo in edulium ve- getationis proponitur, et hoc est quod in getationis proponitur, et hoc est quod in gloria pro nobis in hostiam laudis con- gloria pro nobis in hostiam laudis con- tinue assumitur. tinue assumitur.

Hæc est pietas quæ ad omnia valet, Hæc est pietas quæ ad omnia valet, sicut dicitur, I ad Timoth. iv, 8: Pietas sicut dicitur, I ad Timoth. iv, 8: Pietas autem ad omnia utilis est, promissionem autem ad omnia utilis est, promissionem habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. Quia per species sacramentales vegetat Quia per species sacramentales vegetat ad vitam quæ nunc in Ecclesia agitur, et ad vitam quæ nunc in Ecclesia agitur, et per rerum veritatem vivificat ad vitam per rerum veritatem vivificat ad vitam futuræ gloriæ. futuræ gloriæ.

Hæc est pietas de qua dicitur, Baruch, Hæc est pietas de qua dicitur, Baruch, v, 4 Nominabitur tibi nomen tuum a v, 4 Nominabitur tibi nomen tuum a Deo in sempiternum: Pax justitiæ, et Deo in sempiternum: Pax justitiæ, et honor pietatis. Hic est enim honor quem honor pietatis. Hic est enim honor quem a pietate Domini accepimus, ut ipso a pietate Domini accepimus, ut ipso fruentes et sibi incorporati dii dicamur, fruentes et sibi incorporati dii dicamur, et in bona gratia ipsius deitatis suæ si- et in bona gratia ipsius deitatis suæ si- mus participes. mus participes.

Hoc etiam in dulcedine sua paravit 5. Hoc etiam in dulcedine sua paravit 5. pauperi Deus, et ideo Eucharistia voca- Dulcedo. pauperi Deus, et ideo Eucharistia voca- Dulcedo. tur: quia nihil in dulcedine Dei nisi bona tur: quia nihil in dulcedine Dei nisi bona gratia præparatur. In dulcedine sua Deus gratia præparatur. In dulcedine sua Deus dulciter cogitat de nobis. Nihil autem dulciter cogitat de nobis. Nihil autem dulcius vel melius excogitari vel exoptari dulcius vel melius excogitari vel exoptari potest, quam quod Deus in deitate et potest, quam quod Deus in deitate et humanitate sit in nobis ut nutrimentum humanitate sit in nobis ut nutrimentum ad vitam vegetans, et ut edulium spiri- ad vitam vegetans, et ut edulium spiri- tuale, omnem in nobis perficiens conjun- tuale, omnem in nobis perficiens conjun- ctionem ad ipsum. Propter quod etiam ctionem ad ipsum. Propter quod etiam cum in libro Sapientiæ, xvi, 21, de man- cum in libro Sapientiæ, xvi, 21, de man- nate loqueretur, et admiraretur, in qua nate loqueretur, et admiraretur, in qua cordis dulcedine tantæ gratiæ sacramen- cordis dulcedine tantæ gratiæ sacramen-

198 198

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum esset præparatum, subjunxit causam tum esset præparatum, subjunxit causam dicens Substantia enim tua dulcedinem dicens Substantia enim tua dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebat, et tuam quam in filios habes ostendebat, et deserviens uniuscujusque voluntati, ad deserviens uniuscujusque voluntati, ad quod quisque volebat convertebatur. Ac quod quisque volebat convertebatur. Ac si dicat Tam mellea dulcedo tam bo- si dicat Tam mellea dulcedo tam bo- næ gratiæ non potuit procedere nisi de næ gratiæ non potuit procedere nisi de fonte dulcedinis divinæ, in qua oblitus fonte dulcedinis divinæ, in qua oblitus veteris amaritudinis melliflua dulcedine veteris amaritudinis melliflua dulcedine fluens et affluens nobis in affectu, tam fluens et affluens nobis in affectu, tam dulcem et bonam gratiam nobis præpa- dulcem et bonam gratiam nobis præpa-

rasti. rasti.

Hic est Samson, sol fortis gratia illu- Hic est Samson, sol fortis gratia illu- minationis, qui per virtutem hujus gratiæ minationis, qui per virtutem hujus gratiæ mente illuminatus, percutit leonem for- mente illuminatus, percutit leonem for- tem de tribu Juda, et solvit nobis pro- tem de tribu Juda, et solvit nobis pro- blema, quod de comedente exivit cibus, blema, quod de comedente exivit cibus, et de forti egressa est dulcedo ¹. Pater et de forti egressa est dulcedo ¹. Pater enim coelestis in dulcedine sua dulciter enim coelestis in dulcedine sua dulciter cogitans de nobis percussit, hoc est, per- cogitans de nobis percussit, hoc est, per- cuti fecit hanc victimam dulcissimam, cuti fecit hanc victimam dulcissimam, leonem de tribu Juda, et nobis parari in leonem de tribu Juda, et nobis parari in edulium, in qua de comedente, hoc est, edulium, in qua de comedente, hoc est, de eo qui in sacramento nos sibi incor- de eo qui in sacramento nos sibi incor- porat, exit dulcedinis cibus, et de forti porat, exit dulcedinis cibus, et de forti nostro propugnatore ad salutem tanta est nostro propugnatore ad salutem tanta est egressa dulcedo quidquid enim in hoc egressa dulcedo quidquid enim in hoc est sacramento, dulcedine plenum est, ab est sacramento, dulcedine plenum est, ab omni amaritudine fellis longe relegatum. omni amaritudine fellis longe relegatum. Unde, I Regum, xiv, 26 et seq., dicitur, Unde, I Regum, xiv, 26 et seq., dicitur, quod apparuit super faciem agri fluens quod apparuit super faciem agri fluens mel, ad quod cum Jonathas, qui colum- mel, ad quod cum Jonathas, qui colum- bæ donum interpretatur, virgam quam bæ donum interpretatur, virgam quam manu tenebat, extendisset, dixit: Gusta- manu tenebat, extendisset, dixit: Gusta- vi paululum de melle isto, et illuminati vi paululum de melle isto, et illuminati sunt oculi mei. Ager enim noster, qui sunt oculi mei. Ager enim noster, qui antiquitus ex amaritudine fundi spinas et antiquitus ex amaritudine fundi spinas et tribulos proferebat, nunc dulcedine dei tribulos proferebat, nunc dulcedine dei tatis Patris impletus, melleus totus fluit tatis Patris impletus, melleus totus fluit dulcedine, ad quod dum is qui donum dulcedine, ad quod dum is qui donum columbæ, quæ etiam fellea amaritudine columbæ, quæ etiam fellea amaritudine fellis caret, virgam rectitudinis suæ quam fellis caret, virgam rectitudinis suæ quam in manu, hoc est, in operatione tenet, in manu, hoc est, in operatione tenet, extendit, et gustat dulcedinem saporis extendit, et gustat dulcedinem saporis divini, statim illuminatur in oculis cordis divini, statim illuminatur in oculis cordis ad intelligendam veritatem et gratiam ad intelligendam veritatem et gratiam bonam quæ per Jesum Christum omni- bonam quæ per Jesum Christum omni-

Judicum, xiv, 14. Judicum, xiv, 14.

bus nobis sunt facta, qualiter videlicet. bus nobis sunt facta, qualiter videlicet. non vacuo laboramus sacramento, nec non vacuo laboramus sacramento, nec de cætero typis figurativis occupamur. de cætero typis figurativis occupamur.

Hinc est, quod hanc dulcedinem in Hinc est, quod hanc dulcedinem in osculo degustans sponsa dicit, Cantic. iv, osculo degustans sponsa dicit, Cantic. iv, 11 Mel et lac sub lingua tua. Mel ad 11 Mel et lac sub lingua tua. Mel ad dulcedinem divinitatis, lac ad candorem dulcedinem divinitatis, lac ad candorem innocentiæ et gratiæ referens humani- innocentiæ et gratiæ referens humani- tatem. Omne quippe quod spirat, tanta tatem. Omne quippe quod spirat, tanta dulcedine dulce est. Propter quod dici- dulcedine dulce est. Propter quod dici- tur, Eccli. xxiv, 27: Spiritus meus super tur, Eccli. xxiv, 27: Spiritus meus super mel dulcis, et hæreditas mea super mel mel dulcis, et hæreditas mea super mel et favum. Quia spiritus a dulcedine Dei et favum. Quia spiritus a dulcedine Dei spirans, in hac gratia melleam spirans spirans, in hac gratia melleam spirans dulcedinem, et hærens nobis immobilis, dulcedinem, et hærens nobis immobilis, novi et æterni sacramenti favum stillan- novi et æterni sacramenti favum stillan- tem mel ex cera, hoc est, humana natura, tem mel ex cera, hoc est, humana natura, quæ stillat divinam sibi unitam natu- quæ stillat divinam sibi unitam natu- ram, sua dulcedine omnia nostra dulcia ram, sua dulcedine omnia nostra dulcia facit. facit.

G G

Hæc est etiam suavitas quam in dulce- Hæc est etiam suavitas quam in dulce- dine divina percipimus et ideo cum, Suav dine divina percipimus et ideo cum, Suav I Canon. II, 3, Petrus diceret: Si tamen I Canon. II, 3, Petrus diceret: Si tamen gustastis quoniam dulcis est Dominus, gustastis quoniam dulcis est Dominus, Psalmista, Psal. xxx111, 9, dixit: Gustate, Psalmista, Psal. xxx111, 9, dixit: Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus: et videte quoniam suavis est Dominus: quia tanta dulcedo innumerabili percipi- quia tanta dulcedo innumerabili percipi- tur suavitate. tur suavitate.

Hic pretiosissimus et suavissimus fru- Hic pretiosissimus et suavissimus fru- clus a fruendo dictus, antidotum est pri- clus a fruendo dictus, antidotum est pri- mi fructus, qui primos sua suavitate se- mi fructus, qui primos sua suavitate se- duxit parentes, de quo dicitur, Genes. 111, duxit parentes, de quo dicitur, Genes. 111, 6 et 7, quod vidit mulier quod bonum 6 et 7, quod vidit mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis, adspectuque delectabile : et tulit oculis, adspectuque delectabile : et tulit de fructu illius, et comedit, deditque de fructu illius, et comedit, deditque viro suo, qui comedit: et ad turpitudi- viro suo, qui comedit: et ad turpitudi- nem suam contuendam illuminati sunt nem suam contuendam illuminati sunt oculi amborum. Hunc autem per fructum oculi amborum. Hunc autem per fructum dulcissimum et ad vescendum suavissi- dulcissimum et ad vescendum suavissi- mum in dulcedine Dei conditum et præ- mum in dulcedine Dei conditum et præ- paratum, quia nobis lignum vitæ exhi- paratum, quia nobis lignum vitæ exhi- buit pulchrum et decorum, illuminantur buit pulchrum et decorum, illuminantur oculi ad divina contuenda in perfecta oculi ad divina contuenda in perfecta gratia simul et veritate, et est cura nobis gratia simul et veritate, et est cura nobis contra omnem amaritudinem, quæ nobis contra omnem amaritudinem, quæ nobis

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2.

infusa est ex gustu pomi quod mulier infusa est ex gustu pomi quod mulier carnali suavitate concupivit. Hoc est, carnali suavitate concupivit. Hoc est, quod, Proverb. xv1, 24, dicitur: Dulcedo quod, Proverb. xv1, 24, dicitur: Dulcedo animi sanitas ossium : quia ex dulcedine animi sanitas ossium : quia ex dulcedine animi Dei hoc nobis præparatum antido- animi Dei hoc nobis præparatum antido- tum, omnia ossa nostra sanavit. Unde tum, omnia ossa nostra sanavit. Unde consilium est sapientis, Proverb. xxiv, consilium est sapientis, Proverb. xxiv, 13 Comede, fili mi, mel, quia bonum 13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo, est, et favum dulcissimum gutturi tuo, hoc est, delectare in melliflua dulcedine hoc est, delectare in melliflua dulcedine Dei, in qua tibi favum sacramenti, qui Dei, in qua tibi favum sacramenti, qui mel de cera suæ humanitatis tibi stillat mel de cera suæ humanitatis tibi stillat in gutture delectationis cordis tui de in gutture delectationis cordis tui de gustu, ut ab omni absolvaris amaritudine gustu, ut ab omni absolvaris amaritudine gustus serpentini, quæ per primum gu- gustus serpentini, quæ per primum gu- stum venenum infudit. Hoc est quod stum venenum infudit. Hoc est quod sponsa, Cantic. 11, 3, dicit: Sub umbra sponsa, Cantic. 11, 3, dicit: Sub umbra illius quem desideraveram sedi, et fru- illius quem desideraveram sedi, et fru- ctus ejus dulcis gutturi meo. Umbra ctus ejus dulcis gutturi meo. Umbra enim crucis et passionis in qua matura- enim crucis et passionis in qua matura- tus est hic fructus ad suavitatem, præ- tus est hic fructus ad suavitatem, præ- stat refrigerium contra concupiscentiæ stat refrigerium contra concupiscentiæ aestum et fructus dulcissimus sacra- aestum et fructus dulcissimus sacra- menti, quod est fructus ligni crucis, om- menti, quod est fructus ligni crucis, om- nis delectationis infundit dulcedinem et nis delectationis infundit dulcedinem et suavitatem. Unde, Psal. xxiv, 8 : Dulcis suavitatem. Unde, Psal. xxiv, 8 : Dulcis et rectus Dominus, propter hoc legem et rectus Dominus, propter hoc legem dabit delinquentibus in via. Dulcis enim dabit delinquentibus in via. Dulcis enim fuit hoc pro nobis excogitans. Rectus au- fuit hoc pro nobis excogitans. Rectus au- tem præparationem ad hoc suscipiendum tem præparationem ad hoc suscipiendum a nobis expostulans: quia qui manducat a nobis expostulans: quia qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit '. et bibit '.

Et hæc lex dulcedinis et rectitudinis Et hæc lex dulcedinis et rectitudinis nobis in via pro viatico data est, ne in nobis in via pro viatico data est, ne in delictis remaneamus et ideo lege hac delictis remaneamus et ideo lege hac justificata et mellea dulcedine affecta, justificata et mellea dulcedine affecta, dicit sponsa, Cantic. v, 1: Comedi fa- dicit sponsa, Cantic. v, 1: Comedi fa- vum cum melle meo, et bibi vinum cum vum cum melle meo, et bibi vinum cum lacte meo. Quia et dulcedine divina de- lacte meo. Quia et dulcedine divina de- lectata fuit, et dulcedinem in humanitate lectata fuit, et dulcedinem in humanitate in sacramento invenit, et vino pretio- in sacramento invenit, et vino pretio- sissimi sanguinis fuit inebriata, et talibus sissimi sanguinis fuit inebriata, et talibus coram sodalibus gaudens jactabat se a coram sodalibus gaudens jactabat se a Deo habuisse affectus. Deo habuisse affectus.

Adhuc et ex nimia charitate qua di- Adhuc et ex nimia charitate qua di-

I ad Corinth. XI, 29. I ad Corinth. XI, 29.

199 199

lexit nos Deus, hoc sacramentum nobis Charitas. lexit nos Deus, hoc sacramentum nobis Charitas. exhibendo vocatur Eucharistia, hoc est, exhibendo vocatur Eucharistia, hoc est, bona gratia. « Diligentis et boni est, sic- bona gratia. « Diligentis et boni est, sic- ut dicit Dionysius, bona adducere, et ut dicit Dionysius, bona adducere, et optimi et optime diligentis est adducere optimi et optime diligentis est adducere optima. » Cum igitur optima sui dile- optima. » Cum igitur optima sui dile- ctione ad nos Deus hanc gratiam nobis ctione ad nos Deus hanc gratiam nobis paravit, digne et justa ratione Eucha- paravit, digne et justa ratione Eucha- ristiæ, hoc est, bonæ gratiæ nomen acce- ristiæ, hoc est, bonæ gratiæ nomen acce- pit. Et hoc quidem ignorans, dixit Absa- pit. Et hoc quidem ignorans, dixit Absa- lon ad Chusai Arachiten, II Regum, xvi, lon ad Chusai Arachiten, II Regum, xvi, 17 Hæc est, inquit, gratia tua ad ami- 17 Hæc est, inquit, gratia tua ad ami- cum tuum. Chusai enim arcanum inter- cum tuum. Chusai enim arcanum inter- pretatur: Arachites autem suscitans fra- pretatur: Arachites autem suscitans fra- trem captivum. Quia hæc gratia tam trem captivum. Quia hæc gratia tam excellens est, quod nemo novit arcanum excellens est, quod nemo novit arcanum ejus, nisi qui accipit : et in tanta dilectio- ejus, nisi qui accipit : et in tanta dilectio- ne parata, quod omnes captivos fratres ne parata, quod omnes captivos fratres Christi ad vitam resuscitavit, dicente Christi ad vitam resuscitavit, dicente Christo, Joan. VI, 58: Qui manducat me, Christo, Joan. VI, 58: Qui manducat me, et ipse vivet propter me. Optime igitur in et ipse vivet propter me. Optime igitur in tali effectu et affectu dilectionis præpa- tali effectu et affectu dilectionis præpa- rata gratia ad amicum, Eucharistia dici- rata gratia ad amicum, Eucharistia dici-

tur. tur.

Hinc est quod de dilectione ista lo- Hinc est quod de dilectione ista lo- quens Dominus per Jeremiam, xxxı, 3, quens Dominus per Jeremiam, xxxı, 3, dixit: In charitate perpetua dilexi te : dixit: In charitate perpetua dilexi te : ideo attraxi te, miserans. Numquam ideo attraxi te, miserans. Numquam enim nos tantum attraxit, quantum tunc enim nos tantum attraxit, quantum tunc attraxit, quando ipse sacramentaliter se- attraxit, quando ipse sacramentaliter se- cundum veritatem in nobis est, et nos in cundum veritatem in nobis est, et nos in ipso secundum spiritualem sibi factam ipso secundum spiritualem sibi factam incorporationem: tunc enim fortissime incorporationem: tunc enim fortissime attracti sumus, et ejus colligati vinculo attracti sumus, et ejus colligati vinculo indissolubilis charitatis, ut nos in intimis indissolubilis charitatis, ut nos in intimis suis simus spiritualiter, et ipse in intimis suis simus spiritualiter, et ipse in intimis nostris per sacramentalem sumptionem. nostris per sacramentalem sumptionem. Et hoc est quod dixit, Isa. XLI, 7: Con- Et hoc est quod dixit, Isa. XLI, 7: Con- fortavit faber ferrarius percutiens malleo fortavit faber ferrarius percutiens malleo eum, qui cudebat tunc temporis, dicens: eum, qui cudebat tunc temporis, dicens: Glutino bonum est: et confortavit eum Glutino bonum est: et confortavit eum clavis, ut non moveretur. Faber enim clavis, ut non moveretur. Faber enim ferrarius est Pater nos amans, et ex phi- ferrarius est Pater nos amans, et ex phi- lanthropia, hoc est, amore hominum, lanthropia, hoc est, amore hominum, dicens: Glutino, hoc est, amore charitatis dicens: Glutino, hoc est, amore charitatis tamquam glutino mihi bonos conjungo. tamquam glutino mihi bonos conjungo. Et respondit omnis sanctus: Bonum est, Et respondit omnis sanctus: Bonum est,

200 200

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia nihil melius pro nobis excogitari quia nihil melius pro nobis excogitari potest. Dicitur autem faber ferrarius, potest. Dicitur autem faber ferrarius, amor Patris coelestis: quia sicut ferrum amor Patris coelestis: quia sicut ferrum omnia domat, ita amor vincit omnia: omnia domat, ita amor vincit omnia: unde Virgilius in Bucolicis: unde Virgilius in Bucolicis:

Omnia vincit amor, et nos cedamus amori. Omnia vincit amor, et nos cedamus amori.

: :

Nimii enim amoris amplexus est: quia Nimii enim amoris amplexus est: quia nos adeo sibi glutinavit, ut ipse in nobis nos adeo sibi glutinavit, ut ipse in nobis esset, et nos in ipso tam intime, ut ipse esset, et nos in ipso tam intime, ut ipse in visceribus nostris infunderetur, et nos in visceribus nostris infunderetur, et nos sibi essemus incorporati. Si enim, ut sibi essemus incorporati. Si enim, ut beatus dixit Dionysius in libro de Divinis beatus dixit Dionysius in libro de Divinis nominibus, extasim faciens est divinus nominibus, extasim faciens est divinus amor, optime iste dictus est divinus amor, optime iste dictus est divinus amor, qui Deum in nos sic transponit, et amor, qui Deum in nos sic transponit, et nos in Deum Extasis enim Græce, constat nos in Deum Extasis enim Græce, constat quod Latine est transpositio. Dicit enim, quod Latine est transpositio. Dicit enim, Joan. vi, 57 Qui manducat meam car- Joan. vi, 57 Qui manducat meam car- nem, et bibit meum sanguinem, in me nem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo. In me, inquiens, manet, et ego in illo. In me, inquiens, manet, extra se transpositus: et ego in manet, extra se transpositus: et ego in ipso maneo, transpositus extra meipsum. ipso maneo, transpositus extra meipsum. Sic enim patitur sponsa, quando dicit in Sic enim patitur sponsa, quando dicit in Canticis, 11, 16: Dilectus meus mihi, et Canticis, 11, 16: Dilectus meus mihi, et ego illi. Non enim dilectus suus sponsus ego illi. Non enim dilectus suus sponsus esset, nisi esset in ipsam transpositus : esset, nisi esset in ipsam transpositus : nec ipsa dilecto esset, nisi in ipsum toto nec ipsa dilecto esset, nisi in ipsum toto esset affectu transformata. Sic etiam esset affectu transformata. Sic etiam dicitur, Cantic. vi, 10: Ego dilecto meo, dicitur, Cantic. vi, 10: Ego dilecto meo, ad me conversio ejus. Totus enim in nos ad me conversio ejus. Totus enim in nos convertitur, quando qualiter in ipso in- convertitur, quando qualiter in ipso in- corporati maneamus, in sacramento per- corporati maneamus, in sacramento per- ficitur et ordinatur. ficitur et ordinatur.

Hinc est, quod clamat in Canticis, VIII, Hinc est, quod clamat in Canticis, VIII, 6 Pone me ut signaculum super cor 6 Pone me ut signaculum super cor tuum, ut signaculum super brachium tuum, ut signaculum super brachium tuum, quia fortis est ut mors dilectio. tuum, quia fortis est ut mors dilectio. Extra amantem ponit animam in ama- Extra amantem ponit animam in ama- tum, et ideo fortis est ut mors: et ideo tum, et ideo fortis est ut mors: et ideo dilectus super cor ut signaculum ponen- dilectus super cor ut signaculum ponen- dus est, quia animam suam et corpus et dus est, quia animam suam et corpus et deitatem ita profunde in nos transponit, deitatem ita profunde in nos transponit, ut in visceribus meis sit sacramentaliter, ut in visceribus meis sit sacramentaliter, et nos in ipso corporaliter spirituali vir- et nos in ipso corporaliter spirituali vir- tute uniti efficiamur. Unde optime dixit tute uniti efficiamur. Unde optime dixit sanctus Hieronymus in amativis hymnis sanctus Hieronymus in amativis hymnis suis, quod amor sive charitas est virtus suis, quod amor sive charitas est virtus

unitiva, quæ revera, sicut dicit Augusti- unitiva, quæ revera, sicut dicit Augusti- nus, est vitta vinciens et uniens amantem nus, est vitta vinciens et uniens amantem et amatum. Et hoc etiam sacramentum et amatum. Et hoc etiam sacramentum cum sit amoris dicta de causa dicitur cum sit amoris dicta de causa dicitur unionis sacramentum. Est enim quasi unionis sacramentum. Est enim quasi vinculum vinciens et uniens nos cum vinculum vinciens et uniens nos cum Deo, et Deum nobiscum. Unde in Psalmo Deo, et Deum nobiscum. Unde in Psalmo LXII, 9, dicitur: Adhæsit anima mea post LXII, 9, dicitur: Adhæsit anima mea post te me suscepit dextera tua. Anima enim te me suscepit dextera tua. Anima enim nostra in sacramento adhæret immobili- nostra in sacramento adhæret immobili- ter, et nos æternitatis suæ ejus dextera ter, et nos æternitatis suæ ejus dextera amplexando suscepit intime, et strin- amplexando suscepit intime, et strin- gendo, ut numquam separemur ab gendo, ut numquam separemur ab ipsa. ipsa.

Hoc est iterum quod dixit, Osee, x1, 4: Hoc est iterum quod dixit, Osee, x1, 4: In funiculis Adæ traham eos, in vinculis In funiculis Adæ traham eos, in vinculis charitatis. De Adam enim in hoc sacra- charitatis. De Adam enim in hoc sacra- mento accepimus corpus et sanguinem, mento accepimus corpus et sanguinem, quibus duobus funiculis in hoc sacra- quibus duobus funiculis in hoc sacra- mento trahit nos Dominus. Vincula au- mento trahit nos Dominus. Vincula au- tem charitatis habemus: quia et secun- tem charitatis habemus: quia et secun- dum animam et deitatem nobis vincitur dum animam et deitatem nobis vincitur Dominus in hoc sacramento, ut in perpe- Dominus in hoc sacramento, ut in perpe- tuum non separemur, et sic sibi simus tuum non separemur, et sic sibi simus incorporati, attracti, et colligati. Dixit incorporati, attracti, et colligati. Dixit Dominus, Joan. xv, 13, quod majorem Dominus, Joan. xv, 13, quod majorem hac dilectionem nemo habet, ut animam hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Et sal- suam ponat quis pro amicis suis. Et sal- vum quidem per omnia sit verbum Do- vum quidem per omnia sit verbum Do- mini mei quia signum est inæstimabilis mini mei quia signum est inæstimabilis dilectionis, quod animam in mortem pro dilectionis, quod animam in mortem pro nobis positam dedit nobis in sacramento, nobis positam dedit nobis in sacramento, pignus redemptionis, et sanguinem in pignus redemptionis, et sanguinem in sacrificium expiationis, et corpus in com- sacrificium expiationis, et corpus in com- municationis vinculum, et deitatem in municationis vinculum, et deitatem in saporis optimi dulcoramentum: multum saporis optimi dulcoramentum: multum enim nos sibi strinxit in amplexum enim nos sibi strinxit in amplexum charitatis, quando taliter nos sibi socia- charitatis, quando taliter nos sibi socia- vit. vit.

In hac charitate fundati et radicati, In hac charitate fundati et radicati, sicut dicitur, ad Ephes. III, 18, possumus sicut dicitur, ad Ephes. III, 18, possumus comprehendere cum omnibus sanctis quæ comprehendere cum omnibus sanctis quæ sit latitudo, et longitudo, et sublimitas, sit latitudo, et longitudo, et sublimitas, et profundum. Latitudo, inquam, qua et profundum. Latitudo, inquam, qua late nos dilexit ubique terrarum, nos sibi late nos dilexit ubique terrarum, nos sibi uniens per communionis sacramentum. uniens per communionis sacramentum. Longitudo vero quia æternam in nobis Longitudo vero quia æternam in nobis operatur delectionem, quando quod nunc operatur delectionem, quando quod nunc

8. 8.

(a*. (a*.

DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2. DE EUCHARISTIA, DIST. I, 2.

specie sacramentali gerimus, in æterni- specie sacramentali gerimus, in æterni- tate rerum veritate capiemus. Sublimitas tate rerum veritate capiemus. Sublimitas autem quia supra modum in sublimi- autem quia supra modum in sublimi- tate deitati ipsius sociamur. Profundum tate deitati ipsius sociamur. Profundum autem, quando etiam in profundum in- autem, quando etiam in profundum in- timis ejus in corpore et sanguine sibi in- timis ejus in corpore et sanguine sibi in- corporamur. Sic quasi tribus diametris corporamur. Sic quasi tribus diametris sive dimensionibus sociati, in longum sive dimensionibus sociati, in longum scilicet, latum, et profundum, ut sicut scilicet, latum, et profundum, ut sicut in ipso inhabitat omnis plenitudo divini- in ipso inhabitat omnis plenitudo divini- tatis corporaliter, sicut dicitur, ad Co- tatis corporaliter, sicut dicitur, ad Co- loss. 11, 9, ita et nos in ipso per trinam loss. 11, 9, ita et nos in ipso per trinam dimensionem corporaliter habitemus. dimensionem corporaliter habitemus. Hoc enim potest perficere intima ejus Hoc enim potest perficere intima ejus charitas, quæ in nos penetrat sicut ignis charitas, quæ in nos penetrat sicut ignis qui maxime penetrat, et nos sibi attrahit qui maxime penetrat, et nos sibi attrahit sicut calor ignis qui inter omnia trahentia sicut calor ignis qui inter omnia trahentia magis trahit. Et ideo dicitur de charitate, magis trahit. Et ideo dicitur de charitate, Cantic. VIII, 6: Lampades ejus lampades Cantic. VIII, 6: Lampades ejus lampades ignis atque flammarum. Quia et nos sibi ignis atque flammarum. Quia et nos sibi non modo attrahit, sed intrahit, et ipse non modo attrahit, sed intrahit, et ipse in nos penetrat usque ad medullas. Tali in nos penetrat usque ad medullas. Tali enim affectione dixit Jeremias, Thren. enim affectione dixit Jeremias, Thren. 1, 13 De excelso misit ignem in ossibus 1, 13 De excelso misit ignem in ossibus meis, et erudivit me. Ignis enim in me- meis, et erudivit me. Ignis enim in me- dullas penetrans erudit quæ sit vis istius dullas penetrans erudit quæ sit vis istius amoris, quo sic nobis Christus se infun- amoris, quo sic nobis Christus se infun- dit, et nos sic intrahit intra seipsum : nec dit, et nos sic intrahit intra seipsum : nec alius potest scire quam amor intimus alius potest scire quam amor intimus hanc virtutem. In hoc, inquit ', cogno- hanc virtutem. In hoc, inquit ', cogno- scent omnes quia discipuli mei estis, si scent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. Quia dilectionem habueritis ad invicem. Quia in hoc magisterio et vos in me, et ego in in hoc magisterio et vos in me, et ego in vobis manebimus, ut simus in unum vobis manebimus, ut simus in unum consummati. Quid igitur nisi bona et consummati. Quid igitur nisi bona et optima gratia esse potuit, quod Deus no- optima gratia esse potuit, quod Deus no- bis in hac dilectione ad nos affectus præ- bis in hac dilectione ad nos affectus præ- paravit. paravit.

Placabilitate autem maxime ostendit, Placabilitate autem maxime ostendit, quod non nisi gratiosa pro nobis cogita- quod non nisi gratiosa pro nobis cogita- vit, et ea quæ erant optimæ gratiæ, quæ vit, et ea quæ erant optimæ gratiæ, quæ Eucharistia vocatur, demonstrativa : Eucharistia vocatur, demonstrativa : quia etiam veteribus delictis provocatus, quia etiam veteribus delictis provocatus, adhuc pro nobis hanc gratiam præpara- adhuc pro nobis hanc gratiam præpara- vit et ideo bona gratia vocatur, quia ab vit et ideo bona gratia vocatur, quia ab optima voluntate præparata. Joel, 11, optima voluntate præparata. Joel, 11,

Joan. xIII, 35. Joan. xIII, 35.

201 201

13 Benignus et misericors est, patiens 13 Benignus et misericors est, patiens et multæ misericordiæ, et præstabilis su- et multæ misericordiæ, et præstabilis su- per malitia. per malitia.

Hæc enim ultra modum est bona gra- Hæc enim ultra modum est bona gra- tia, qua noluit a nobis separari, quini- tia, qua noluit a nobis separari, quini- mo voluit uniri nobis qui separari ab mo voluit uniri nobis qui separari ab ipso per meritum peccati debebamus. ipso per meritum peccati debebamus. Unde, ad Roman. v, 8 et 9: Commendat Unde, ad Roman. v, 8 et 9: Commendat autem charitatem suam Deus in nobis, autem charitatem suam Deus in nobis, quoniam cum adhuc peccatores essemus, quoniam cum adhuc peccatores essemus, secundum tempus Christus pro nobis secundum tempus Christus pro nobis mortuus est, et non tantum mortuus est, mortuus est, et non tantum mortuus est, sed etiam per passionis suæ sacramen- sed etiam per passionis suæ sacramen- tum nobis unitus. tum nobis unitus.

Propter hoc enim etiam in ipso sacra- Propter hoc enim etiam in ipso sacra- mento sacrificium placationis posuit, ut mento sacrificium placationis posuit, ut si quid esset quod nos ab ipso disjunge- si quid esset quod nos ab ipso disjunge- ret, merito sacrificii illius purgaretur: ret, merito sacrificii illius purgaretur: sic enim dicitur in Psalmo xxxix, 7 et sic enim dicitur in Psalmo xxxix, 7 et seq. Sacrificium et oblationem nolui- seq. Sacrificium et oblationem nolui- sti: aures autem perfecisti mihi. Holo- sti: aures autem perfecisti mihi. Holo- caustum et pro peccato non postulasti : caustum et pro peccato non postulasti : tunc dixi Ecce venio. In capite libri tunc dixi Ecce venio. In capite libri scriptum est de me, ut facerem volunta- scriptum est de me, ut facerem volunta- tem tuam. Deus meus, volui, etc. Quia tem tuam. Deus meus, volui, etc. Quia enim Deus nullum priscæ legis sacrifi- enim Deus nullum priscæ legis sacrifi- cium acceptavit in quo peccata remitte- cium acceptavit in quo peccata remitte- ret, ideo Christo aptavit corpus conjun- ret, ideo Christo aptavit corpus conjun- ctum et unitum divinitati, in quo sacrifi- ctum et unitum divinitati, in quo sacrifi- cio placatus nobis de omnibus efficeretur cio placatus nobis de omnibus efficeretur peccatis et quia holocaustum anima- peccatis et quia holocaustum anima- lium et sanguinem animalium pro pec- lium et sanguinem animalium pro pec- cato sibi oblatorum nec voluit nec de- cato sibi oblatorum nec voluit nec de- buit acceptare pro peccati satisfactione, buit acceptare pro peccati satisfactione, ideo ex voluntate venit Christus, ut vo- ideo ex voluntate venit Christus, ut vo- luntate devotæ obedientiæ Patris perfice- luntate devotæ obedientiæ Patris perfice- ret voluntatem, se offerendo ut nobis ret voluntatem, se offerendo ut nobis omnibus in suo sanguine placationem omnibus in suo sanguine placationem inveniret. Hoc igitur est quod quotidie inveniret. Hoc igitur est quod quotidie devotamus ad aram Agnum sine macula devotamus ad aram Agnum sine macula mysterialiter mactando, ut in placabili mysterialiter mactando, ut in placabili voluntate qua hanc gratiam pro nobis voluntate qua hanc gratiam pro nobis invenit Deus, Deum placatum nobis invenit Deus, Deum placatum nobis esse faciamus. Unde, ad Hebr. 1x, 12, esse faciamus. Unde, ad Hebr. 1x, 12, dicitur Neque per sanguinem hircorum dicitur Neque per sanguinem hircorum aut vitulorum, sed per proprium sangui- aut vitulorum, sed per proprium sangui- nem, introivit semel in sancta, æterna nem, introivit semel in sancta, æterna

202 202

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

redemptione inventa. Optima igitur est redemptione inventa. Optima igitur est hujus sacramenti gratia, quæ a tam gra- hujus sacramenti gratia, quæ a tam gra- tiosa et placabili voluntate Dei pro no- tiosa et placabili voluntate Dei pro no- bis est inventa dicitur enim ad Hebræos, bis est inventa dicitur enim ad Hebræos, 1x, 22, quod sine sanguinis effusione non 1x, 22, quod sine sanguinis effusione non fit remissio. Magna igitur est ista gratia, fit remissio. Magna igitur est ista gratia, quam a nobis placabilis Dei voluntas quam a nobis placabilis Dei voluntas quæ omni casu contingente placari vo- quæ omni casu contingente placari vo- luit, et ut placari posset, per seipsum luit, et ut placari posset, per seipsum hanc viam placationis invenit, ut Filius hanc viam placationis invenit, ut Filius carnem assumeret unde placare deberet, carnem assumeret unde placare deberet, et deitatem non deponeret unde placare et deitatem non deponeret unde placare posset unde hoc sacrificio quotidie posset unde hoc sacrificio quotidie oblato placaretur, et hujus optimæ gra- oblato placaretur, et hujus optimæ gra- tiæ ipse inventor existeret et acceptor. tiæ ipse inventor existeret et acceptor. Psal. L, 21 Tunc acceptabis sacrificium Psal. L, 21 Tunc acceptabis sacrificium justitiæ, oblationes et holocausta tunc justitiæ, oblationes et holocausta tunc imponent super altare tuum vitulos. imponent super altare tuum vitulos. Tunc, inquam, quando istud sacrificium Tunc, inquam, quando istud sacrificium a Christo est oblatum, tunc omne sacri- a Christo est oblatum, tunc omne sacri- ficium justitiæ oblatum acceptat Deus, et ficium justitiæ oblatum acceptat Deus, et oblationes votorum nostrorum, et holo- oblationes votorum nostrorum, et holo- causta in igne devotionis incensa, et causta in igne devotionis incensa, et etiam vitulos petulantiæ nostræ mactan- etiam vitulos petulantiæ nostræ mactan- tes per carnis mortificationem imponi- tes per carnis mortificationem imponi- mus super altare sacrificii corporis mus super altare sacrificii corporis Christi, ut in ipso etiam ipsi vituli placa- Christi, ut in ipso etiam ipsi vituli placa- biliter acceptentur. Numquam enim esse biliter acceptentur. Numquam enim esse

potest, quod is qui de facili placabilis potest, quod is qui de facili placabilis est, non bonam semper cogitat gratiam est, non bonam semper cogitat gratiam facere pro his quibus de facili placatur. facere pro his quibus de facili placatur. Dicitur, Exod. xxxiv, 10, quod placatus Dicitur, Exod. xxxiv, 10, quod placatus factus est Dominus ad orationem Moysi factus est Dominus ad orationem Moysi de malignitate quam dixit facere populo de malignitate quam dixit facere populo suo. Et hoc idem, Numer. xiv, 20, con- suo. Et hoc idem, Numer. xiv, 20, con- firmatur. Multo autem magis placatus fit firmatur. Multo autem magis placatus fit oblatione Filii sui, quam Filius suus ob- oblatione Filii sui, quam Filius suus ob- tulit, et in qua Filius suus ibi offertur et tulit, et in qua Filius suus ibi offertur et sacrificatur in placationem. Optima igitur sacrificatur in placationem. Optima igitur hæc gratia est, et Eucharistia digne vo- hæc gratia est, et Eucharistia digne vo- cata, quam ipse Deus placavit sibi ut cata, quam ipse Deus placavit sibi ut offerretur, invenit ut placaretur. offerretur, invenit ut placaretur.

His igitur de causis Eucharistiæ sive His igitur de causis Eucharistiæ sive bonæ gratiæ hoc sacramentum nomen bonæ gratiæ hoc sacramentum nomen accipit: quia in bonitate, benignitate, accipit: quia in bonitate, benignitate, pietate, dulcedine, charitate, placabilitate pietate, dulcedine, charitate, placabilitate hanc gratiam nobis Deus præparavit. In hanc gratiam nobis Deus præparavit. In bonitate de nobis sentiens, benignitate bonitate de nobis sentiens, benignitate bonitate sua fluens, pietate liquefacto bonitate sua fluens, pietate liquefacto affectu in omnes nos effluens, dulcedine affectu in omnes nos effluens, dulcedine sua affectus in filios, et charitate fervens, sua affectus in filios, et charitate fervens, et placabilitat ut bona facere posset et placabilitat ut bona facere posset etiam mala condonans, hoc sacramen- etiam mala condonans, hoc sacramen- tum bonitatis, benignitatis, pietatis, dul- tum bonitatis, benignitatis, pietatis, dul- cedinis, charitatis, et placabilitatis, no- cedinis, charitatis, et placabilitatis, no- bis præparavit, etc. bis præparavit, etc.