1. 1.
162 162
D. ALB. MAG. ORD. PRZED. D. ALB. MAG. ORD. PRZED.
nitatis, et auditum verborum Spiritus nitatis, et auditum verborum Spiritus sancti in allocutione cordis. Has autem sancti in allocutione cordis. Has autem maculas delet et reparat ad pulchritudi- maculas delet et reparat ad pulchritudi- nem cibus et potus spiritualis. Unde dixit nem cibus et potus spiritualis. Unde dixit Agnes, sicut dicit Ambrosius : « Jam Agnes, sicut dicit Ambrosius : « Jam corpus ejus corpori meo sociatum est, et corpus ejus corpori meo sociatum est, et sanguis ejus ornavit genas meas. » sanguis ejus ornavit genas meas. »
Sic ergo nulla remaneat peccati ma- Sic ergo nulla remaneat peccati ma- cula, quem pura et sancta, hoc est, in se cula, quem pura et sancta, hoc est, in se quidem pura immunitate omnis maculæ, quidem pura immunitate omnis maculæ, et sancta omnium virtutum plenitudine et sancta omnium virtutum plenitudine et puritatem et sanctitatem conferentia, et puritatem et sanctitatem conferentia, receperunt ad intimorum penetrationem, receperunt ad intimorum penetrationem, sacramenta. Pluraliter dicit propter duas sacramenta. Pluraliter dicit propter duas species elementales sacramenti. Hanc enim species elementales sacramenti. Hanc enim virtutem intima penetrandi habet sacra- virtutem intima penetrandi habet sacra- mentum ex hoc quod est veritatis et verbi mentum ex hoc quod est veritatis et verbi Dei sacramentum. De illo enim dicitur, Dei sacramentum. De illo enim dicitur, ad Hebr. iv, 12 et 13 Vivus est sermo ad Hebr. iv, 12 et 13 Vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti, et pertingens usque ad gladio ancipiti, et pertingens usque ad divisionem animæ ac spiritus, compagum divisionem animæ ac spiritus, compagum quoque ac medullarum, et discretor cogi- quoque ac medullarum, et discretor cogi- tationum et intentionum cordis. Et non tationum et intentionum cordis. Et non est ulla creatura invisibilis in conspectu est ulla creatura invisibilis in conspectu ejus. Sapient. vII, 24: Omnibus mobili- ejus. Sapient. vII, 24: Omnibus mobili- bus mobilior est sapientia. Et ideo in sa- bus mobilior est sapientia. Et ideo in sa- cramento penetrat ad intima. cramento penetrat ad intima.
Hoc autem sacerdos dicit perfector Hoc autem sacerdos dicit perfector sanctitatis pro se et pro omnibus aliis : sanctitatis pro se et pro omnibus aliis : quia quamvis ipse solus sacramentaliter quia quamvis ipse solus sacramentaliter
communicet, tamen omnes alii ad hoc communicet, tamen omnes alii ad hoc adsunt, quia debent spiritualiter commu- adsunt, quia debent spiritualiter commu- nicare. nicare.
Qui vivis et regnas in sæcula sæculo- Qui vivis et regnas in sæcula sæculo- rum. Amen. Hoc est expositum. rum. Amen. Hoc est expositum.
Deinde fere secundum omnes ordines Ec- Deinde fere secundum omnes ordines Ec- clesiarum dicit hanc orationem : Quod clesiarum dicit hanc orationem : Quod ore, sacramentali manducatione, sump- ore, sacramentali manducatione, sump- simus, ego et omnis clerus et populus pro simus, ego et omnis clerus et populus pro quibus ego sumpsi, pura, hoc est, depurata quibus ego sumpsi, pura, hoc est, depurata per fidem, mente capiamus. Act. xv, 9: per fidem, mente capiamus. Act. xv, 9: Fide purificans corda eorum. Capiamus, Fide purificans corda eorum. Capiamus, inquam, ut vasa gratiæ quæ signantur inquam, ut vasa gratiæ quæ signantur per illud aureum vas in quo gomor man- per illud aureum vas in quo gomor man- natis reservatum est 2 : in illo enim ad natis reservatum est 2 : in illo enim ad perpetuam rei memoriam manna custo- perpetuam rei memoriam manna custo- diebatur. Et de munere, quod de tuo diebatur. Et de munere, quod de tuo dono accepimus, temporali, quantum dono accepimus, temporali, quantum ad species visibiles et temporaliter muta- ad species visibiles et temporaliter muta- biles sacramenti, fiat nobis ad utilitatem biles sacramenti, fiat nobis ad utilitatem nostram de gratiæ tuæ plenitudine. Joan. nostram de gratiæ tuæ plenitudine. Joan. 1, 16 Et de plenitudine ejus nos omnes 1, 16 Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Unde accepimus, et gratiam pro gratia. Unde etiam sacramentum gratiæ vas et Eucha- etiam sacramentum gratiæ vas et Eucha- ristia vocatur: remedium, contra pecca- ristia vocatur: remedium, contra pecca- tum et inediam spiritualem, sempiter- tum et inediam spiritualem, sempiter- num, quia vegetat et nutrit ad gratiam num, quia vegetat et nutrit ad gratiam sempiternam. Joan. vi, 59: Qui mandu- sempiternam. Joan. vi, 59: Qui mandu- cat hunc panem, vivet in æternum. cat hunc panem, vivet in æternum.
Per eumdem Christum. Hoc est expo- Per eumdem Christum. Hoc est expo- situm. situm.
CAPUT XXIII. CAPUT XXIII.
De cantu Communionis, de postcommunione, de salutatione De cantu Communionis, de postcommunione, de salutatione ad populum ac conclusione Missæ. ad populum ac conclusione Missæ.
Hoc facto, cum lætitia et voce jubilo Hoc facto, cum lætitia et voce jubilo cantatur Communio, quæ antiquitus an- cantatur Communio, quæ antiquitus an-
Hæc oratio Quod ore sumpsimus, nunc dici- Hæc oratio Quod ore sumpsimus, nunc dici- tur ante præcedentem, Corpus tuum, etc. tur ante præcedentem, Corpus tuum, etc.
tiphona dicebatur, hoc est, circularis so- tiphona dicebatur, hoc est, circularis so- nus quia sicut Introitus, ita et Commu- nus quia sicut Introitus, ita et Commu-
Cf. Exod. XVI, 32. Cf. Exod. XVI, 32.
DE SACRIFICIO MISSÆ, III, 23. DE SACRIFICIO MISSÆ, III, 23.
nio iterabatur. Hic autem cantus est in nio iterabatur. Hic autem cantus est in signum lætitiæ infra viscera suscepti signum lætitiæ infra viscera suscepti Dei, et ideo cum lætitia cantabat illum Dei, et ideo cum lætitia cantabat illum cantum unus ad alium quasi nuntians cantum unus ad alium quasi nuntians qualiter Deus susceptus sit ab eo et hæc qualiter Deus susceptus sit ab eo et hæc iteratio cantus significabatur. Psal. XLI, iteratio cantus significabatur. Psal. XLI, 5: In voce exsultationis et confessionis, 5: In voce exsultationis et confessionis, sonus epulantis. Et hoc signatum est, sonus epulantis. Et hoc signatum est, Luc. xv, 25, ubi cum magnus pater occi- Luc. xv, 25, ubi cum magnus pater occi- deret vitulum saginatum, fecit chorum et deret vitulum saginatum, fecit chorum et symphoniam in signum lætitiæ : quia symphoniam in signum lætitiæ : quia dulcedine divinæ pinguedinis infusa sunt dulcedine divinæ pinguedinis infusa sunt intima. Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pin- intima. Psal. LXII, 6: Sicut adipe et pin- guedine repleatur anima mea, supple, guedine repleatur anima mea, supple, refectione sacramenti, et labiis exsulta- refectione sacramenti, et labiis exsulta- tionis laudabit os meum in cantu sem- tionis laudabit os meum in cantu sem- per post communionem. Eccli. XLIX, 2: per post communionem. Eccli. XLIX, 2: In omni ore. quasi mel indulcabitur ejus In omni ore. quasi mel indulcabitur ejus memoria, et ut musica in convivio vini. memoria, et ut musica in convivio vini. Modo autem iste cantus non iteratur, ne Modo autem iste cantus non iteratur, ne ex prolixitate tædium generetur: et ideo ex prolixitate tædium generetur: et ideo nunc Communio non antiphona consuevit nunc Communio non antiphona consuevit nominari. nominari.
Quod autem quidam hic dicunt, quod Quod autem quidam hic dicunt, quod Communio cantetur in memoriam et gau- Communio cantetur in memoriam et gau- dium Dominicæ resurrectionis, et quod dium Dominicæ resurrectionis, et quod iteratio ipsius significet gaudium quod iteratio ipsius significet gaudium quod unus Apostolorum vel discipulorum alii unus Apostolorum vel discipulorum alii nuntiabat, sicut ad duos qui Dominum nuntiabat, sicut ad duos qui Dominum cognoverunt in fractione panis rever- cognoverunt in fractione panis rever- tentes in Jerusalem, quia surrexit Domi- tentes in Jerusalem, quia surrexit Domi- nus vere, et apparuit Simoni, et ipsi nus vere, et apparuit Simoni, et ipsi narraverunt ea quæ gesta erant in via, et narraverunt ea quæ gesta erant in via, et quomodo cognoverunt eum in fractione quomodo cognoverunt eum in fractione panis, hoc ego non puto esse verum: panis, hoc ego non puto esse verum: quia nec nomen hoc ostendit quo cantus quia nec nomen hoc ostendit quo cantus iste communio vocatur: quia in gaudio iste communio vocatur: quia in gaudio et sensu infusæ dulcedinis in communi- et sensu infusæ dulcedinis in communi- cando cantatur: et quia nulla in pleris- cando cantatur: et quia nulla in pleris- que Missis in cantu isto de resurrectione que Missis in cantu isto de resurrectione mentio habetur. Verumtamen est, quod mentio habetur. Verumtamen est, quod antiqui quidam monachi hoc tradiderunt, antiqui quidam monachi hoc tradiderunt, cujus aliam non puto causam esse, nisi cujus aliam non puto causam esse, nisi quia melius aliquid tradere nescierunt. quia melius aliquid tradere nescierunt. Hac igitur de causa, et sic cantanda est Hac igitur de causa, et sic cantanda est Communio. Communio.
163 163
communicantis populi audito, lætus ėt hi- communicantis populi audito, lætus ėt hi- laris perfector sanctitatis ab altari se con- laris perfector sanctitatis ab altari se con- vertit ad populum salutans eum et dicens: vertit ad populum salutans eum et dicens: Dominus vobiscum, et supplendum est, Dominus vobiscum, et supplendum est, maneat in æternum visceribus vestris in- maneat in æternum visceribus vestris in- fusus, sicut dicitur, Joan. xiv, 16: Alium fusus, sicut dicitur, Joan. xiv, 16: Alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat vo- Paraclitum dabit vobis, ut maneat vo- biscum in æternum. Joan. xvII, 23: Et biscum in æternum. Joan. xvII, 23: Et ego in eis, et tu in me, ut sint consum- ego in eis, et tu in me, ut sint consum- mati in unum. Et respondet populus læ- mati in unum. Et respondet populus læ- tanter: Et cum spiritu tuo, intendens tanter: Et cum spiritu tuo, intendens quod in spiritu sacerdotis remaneat, quod in spiritu sacerdotis remaneat, quem pro omnibus accipit, sciens quod quem pro omnibus accipit, sciens quod parum valet sacramentum corporaliter parum valet sacramentum corporaliter accipere, nisi remaneat in penetralibus accipere, nisi remaneat in penetralibus cordis et in intima spiritus devotione. cordis et in intima spiritus devotione. Joan. IV, Joan. IV, 23 et 24 Veri adoratores ado- 23 et 24 Veri adoratores ado- rabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam rabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam et Pater tales quærit, qui adorent eum. et Pater tales quærit, qui adorent eum. Spiritus est Deus et eos qui adorant Spiritus est Deus et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet ado- eum, in spiritu et veritate oportet ado- rare. I ad Corinth. xiv, 15: Orabo spiritu, rare. I ad Corinth. xiv, 15: Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente Isa. xxv1, 9 : Spiritu meo in et mente Isa. xxv1, 9 : Spiritu meo in præcordiis meis de mane vigilabo ad te. præcordiis meis de mane vigilabo ad te. Spiritualis enim cibus in spiritu et non Spiritualis enim cibus in spiritu et non in corpore est conservandus. in corpore est conservandus.
Hoc completo, sacerdos læto vultu et Hoc completo, sacerdos læto vultu et expansis manibus se ad altare convertit, expansis manibus se ad altare convertit, et orationem quæ postcommunio voca- et orationem quæ postcommunio voca- tur, perficit: quæ ideo potscommunio tur, perficit: quæ ideo potscommunio vocatur, quia in ea perfectio communio- vocatur, quia in ea perfectio communio- nis oratur. Perfectio autem est duplex. nis oratur. Perfectio autem est duplex. Una quidem gratiæ quam perficit in Una quidem gratiæ quam perficit in anima. Alia autem figuræ quam perficit anima. Alia autem figuræ quam perficit Deus in beatitudine. Dat enim gratiam Deus in beatitudine. Dat enim gratiam refectionis in anima in præsenti ad gra- refectionis in anima in præsenti ad gra- tiam, sicut dicitur in Psalmo LXXVII, 29 tiam, sicut dicitur in Psalmo LXXVII, 29 et 30 Manducaverunt, et saturati sunt et 30 Manducaverunt, et saturati sunt nimis, hoc est, affluenter, et desiderium nimis, hoc est, affluenter, et desiderium eorum attulit eis, scilicet Dominus: non eorum attulit eis, scilicet Dominus: non sunt fraudati a desiderio suo. Id autem sunt fraudati a desiderio suo. Id autem quod signat in cœlesti beatitudine, est quod signat in cœlesti beatitudine, est quod sicut nunc percipitur in specie quod sicut nunc percipitur in specie panis et vini, ita percipietur in patria panis et vini, ita percipietur in patria
Hoc autem gaudio ex parte spiritualiter perceptum in divinitatis dulcedine et Hoc autem gaudio ex parte spiritualiter perceptum in divinitatis dulcedine et
1 Cf. Luc. XXIV, 13 et seq. 1 Cf. Luc. XXIV, 13 et seq.
2. 2.
3. 3.
164 164
D. ALB. MAG. ORD. PR.ED. D. ALB. MAG. ORD. PR.ED.
veritate et sicut hic sub medio se co- veritate et sicut hic sub medio se co- operiente et abscondente percipitur, ita operiente et abscondente percipitur, ita sine medio aperte in coelo aliquando in sine medio aperte in coelo aliquando in beatitudine percipietur. Hæc autem per- beatitudine percipietur. Hæc autem per- ceptio quæ fit hic, facit perfectionem ceptio quæ fit hic, facit perfectionem gratiæ. Illa autem faciet gloriæ perfe- gratiæ. Illa autem faciet gloriæ perfe- ctionem, ut sic verum sit quod dicit ctionem, ut sic verum sit quod dicit Psalmista, Psal. LXXXIII, 12: Gratiam et Psalmista, Psal. LXXXIII, 12: Gratiam et gloriam dabit Dominus. Hoc autem pla- gloriam dabit Dominus. Hoc autem pla- num est videre in omnibus postcommu- num est videre in omnibus postcommu- nionibus per totum annum, si quis eas nionibus per totum annum, si quis eas diligenter inspiciat omnes enim illas diligenter inspiciat omnes enim illas ordinavit Gregorius ad orandum ea quæ ordinavit Gregorius ad orandum ea quæ dicta sunt. Et hoc sæpe expressit etiam dicta sunt. Et hoc sæpe expressit etiam in ipsa verborum significatione, sicut in ipsa verborum significatione, sicut hic hic
Perficiant, Domine, tua sacra- Perficiant, Domine, tua sacra- menta quod continent, ut quod nunc menta quod continent, ut quod nunc specie gerimus, rerum veritate capia- specie gerimus, rerum veritate capia- mus. Per Dominum nostrum Jesum mus. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum, etc., in unitate Christum Filium tuum, etc., in unitate Spiritus sancti Deus. » Spiritus sancti Deus. »
Peracta autem postcommunione, sa- Peracta autem postcommunione, sa- cerdos iterum quasi licentians populum, cerdos iterum quasi licentians populum, se ad populum convertit, iterum dicens : se ad populum convertit, iterum dicens : Dominus vobiscum, optans ut receden- Dominus vobiscum, optans ut receden- tes a templo non recedant a Domino, tes a templo non recedant a Domino, sel satagant ut Dominus semper cum sel satagant ut Dominus semper cum cis in omnibus agendis maneat, et num- cis in omnibus agendis maneat, et num- quam ab eis recedat, quod et facit si nos quam ab eis recedat, quod et facit si nos cum ipso mentis devotione maneamus. I cum ipso mentis devotione maneamus. I Regum, x, 7: Quando ergo evenerint signa Regum, x, 7: Quando ergo evenerint signa hæc omnia tibi, fac quæcumque invene- hæc omnia tibi, fac quæcumque invene- rit manus tua: quia Dominus tecum est. rit manus tua: quia Dominus tecum est. Et, Il Regum, vi, 3 Omne quod est in Et, Il Regum, vi, 3 Omne quod est in corde tuo, vade, fac, quia Dominus te- corde tuo, vade, fac, quia Dominus te- cum est. Populus autem, hoc est, chorus cum est. Populus autem, hoc est, chorus pro se et pro populo iterum respondet: pro se et pro populo iterum respondet: Et cum spiritu tuo: quia non nisi spi- Et cum spiritu tuo: quia non nisi spi- ritus intenditur in sacramento, et per- ritus intenditur in sacramento, et per- fector sanctitatis spiritualia semper et fector sanctitatis spiritualia semper et non corporalia etiam post Missam semper non corporalia etiam post Missam semper operatur in populo: et ideo orandum est operatur in populo: et ideo orandum est semper ut cum spiritu suo Dominus semper ut cum spiritu suo Dominus maneat et operetur. Ad Galat. v, 16: maneat et operetur. Ad Galat. v, 16: Spiritu ambulate, et desideria carnis Spiritu ambulate, et desideria carnis non perficietis. Ad Roman. vi, 2: Lex non perficietis. Ad Roman. vi, 2: Lex enim spiritus vitæ in Christo Jesu libe- enim spiritus vitæ in Christo Jesu libe- ravil me a lege peccati et mortis, etc. II ravil me a lege peccati et mortis, etc. II
ad Corinth. 11, 6: Littera occidit, spi- ad Corinth. 11, 6: Littera occidit, spi- ritus autem vivificat. Et sic mutua salu- ritus autem vivificat. Et sic mutua salu- tatione communionem indicantes, Missa tatione communionem indicantes, Missa perfecta est. perfecta est.
Quo perfecto, diaconus, vel alius vice Quo perfecto, diaconus, vel alius vice diaconi, clamat in festis diebus: Ite, diaconi, clamat in festis diebus: Ite, missa est. Vel, in profestis Benedica- missa est. Vel, in profestis Benedica- mus Domino. Vel, in Missis defuncto- mus Domino. Vel, in Missis defuncto- rum Requiescant in pace. Quod autem rum Requiescant in pace. Quod autem dicit Ite, hoc est, ad propria redite, et dicit Ite, hoc est, ad propria redite, et de virtute in virtutem proficite. Psal. de virtute in virtutem proficite. Psal. LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem, LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem, videbitur Deus deorum in Sion. Sicut videbitur Deus deorum in Sion. Sicut enim dicit Augustinus, duo sunt quæ enim dicit Augustinus, duo sunt quæ nos in duobus motibus moveri compel- nos in duobus motibus moveri compel- lunt. Unum est charitas veritatis, quæ lunt. Unum est charitas veritatis, quæ abjecta vel deposita sollicitudine curæ rei abjecta vel deposita sollicitudine curæ rei familiaris facit nos recedere a proprio ad familiaris facit nos recedere a proprio ad templum et ad Deum ire. Isa. 11, 3: Ibunt templum et ad Deum ire. Isa. 11, 3: Ibunt populi multi, et dicent: Venite, et ascen- populi multi, et dicent: Venite, et ascen- damus ad montem Domini et ad domum damus ad montem Domini et ad domum Dei Jacob et docebit nos vias suas, Dei Jacob et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semitis ejus. Et ibi- et ambulabimus in semitis ejus. Et ibi- dem,y.5: Domus Jacob, venite, et ambule- dem,y.5: Domus Jacob, venite, et ambule- mus in lumine Domini. Aliud est necessi- mus in lumine Domini. Aliud est necessi- tas charitatis, quæ nos redire et ad propria tas charitatis, quæ nos redire et ad propria et ad curam rei familiaris compellit. In et ad curam rei familiaris compellit. In hac enim necessitate ordo charitatis, in hac enim necessitate ordo charitatis, in quo nos primo et postea proximum quo nos primo et postea proximum suum secundum gradum suæ conjun- suum secundum gradum suæ conjun- ctionis per effectum operis, et exhibitio- ctionis per effectum operis, et exhibitio- nem necessariorum diligere oportet: nem necessariorum diligere oportet: et ideo ut illa paremus quæ necessitati et ideo ut illa paremus quæ necessitati tali exhibeamus, oportet sollicitare et tali exhibeamus, oportet sollicitare et laborare. Luc. x, 40 Martha autem sa- laborare. Luc. x, 40 Martha autem sa- ragebat circa frequens ministerium. Ibi- ragebat circa frequens ministerium. Ibi- dem, y. 41 Martha, Martha, sollicita dem, y. 41 Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima. Istud ire es, et turbaris erga plurima. Istud ire ad Deum et redire ad propria signifi- ad Deum et redire ad propria signifi- catur, Genes. XXII, 5, ubi servis suis catur, Genes. XXII, 5, ubi servis suis dixit Abraham patriarcha Exspectate dixit Abraham patriarcha Exspectate hic cum asino, ego et puer illuc us- hic cum asino, ego et puer illuc us- que properantes, postquam adoraveri- que properantes, postquam adoraveri- mus, revertemur ad vos. Servi cnim mus, revertemur ad vos. Servi cnim domus et curæ familiaris et necessitatis domus et curæ familiaris et necessitatis
hujus vitæ signant ministros, qui sunt hujus vitæ signant ministros, qui sunt sollicitudines et cogitationes et labores, sollicitudines et cogitationes et labores, qualiter acquirantur hujus vitæ misera qualiter acquirantur hujus vitæ misera adminicula asinus autem asininum sen- adminicula asinus autem asininum sen-
DE SACRIFICIO MISSA, III, 23. DE SACRIFICIO MISSA, III, 23.
sum signat hujus animalis corporis. Hæc sum signat hujus animalis corporis. Hæc enim familia relinquenda est quando enim familia relinquenda est quando itur ad templum, ad Missam, et ad itur ad templum, ad Missam, et ad Deum. Post adorationem autem et sacri- Deum. Post adorationem autem et sacri- ficium quod cum puero, hoc est, cum ficium quod cum puero, hoc est, cum puro spiritu faciendum est, permittitur puro spiritu faciendum est, permittitur ad familiam reversio: quia ad propria ad familiam reversio: quia ad propria redire oportet propter vitæ hujus multi- redire oportet propter vitæ hujus multi- plicem necessitatem. Hac ergo de causa plicem necessitatem. Hac ergo de causa dicit diaconus : Ite. dicit diaconus : Ite.
Quod autem addit: Missa est, inten- Quod autem addit: Missa est, inten- dit quod hostia oblata est, jam consum- dit quod hostia oblata est, jam consum- ptis sacramentalibus speciebus, jam ad ptis sacramentalibus speciebus, jam ad dexteram Patris missa sit, ut ibi nos dexteram Patris missa sit, ut ibi nos Patri in se offerat, et ibi nos incorpora- Patri in se offerat, et ibi nos incorpora- tos sibi societ et locum paret, sicut dici- tos sibi societ et locum paret, sicut dici- tur, Joan. xiv, 2 Vado parare vobis tur, Joan. xiv, 2 Vado parare vobis locum. Et hoc facit diaconus, ut omnes locum. Et hoc facit diaconus, ut omnes se sciant in sacra communione missos et se sciant in sacra communione missos et commissos esse Domino, et omnes stu- commissos esse Domino, et omnes stu- deant in Domino permanere, quasi di- deant in Domino permanere, quasi di- centes illud Apostoli, ad Philip. 11, 20 centes illud Apostoli, ad Philip. 11, 20 et 21 Nostra conversatio in cælis est: et 21 Nostra conversatio in cælis est: unde etiam salvatorem exspectamus unde etiam salvatorem exspectamus Dominum nostrum Jesum Christum, qui Dominum nostrum Jesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostræ reformabit corpus humilitatis nostræ configuratum corpori claritatis suæ. Et configuratum corpori claritatis suæ. Et sic vadit quilibet ad propria. sic vadit quilibet ad propria.
In profestis autem diebus dicit: Bene- In profestis autem diebus dicit: Bene- dicamus Domino, et est gratiarum actio dicamus Domino, et est gratiarum actio pro perfecto Missarum mysterio. Ac si pro perfecto Missarum mysterio. Ac si dicat illud Deuteronomii, xxxII, 3 et dicat illud Deuteronomii, xxxII, 3 et 4 Date magnificentiam Deo nostro, hoc 4 Date magnificentiam Deo nostro, hoc est, magnificas gratias: quia Dei per est, magnificas gratias: quia Dei per fecta sunt opera. fecta sunt opera.
: :
165 165
acclamationem chorus pro populo respon- acclamationem chorus pro populo respon- det: Deo gratias, supple, referimus: det: Deo gratias, supple, referimus: quia de tanto percepto sacramento ab quia de tanto percepto sacramento ab omnibus gratiæ sunt agendæ, ne dicatur omnibus gratiæ sunt agendæ, ne dicatur nobis illud Lucæ, xvi1, 18: Non est in- nobis illud Lucæ, xvi1, 18: Non est in- ventus qui rediret, et daret gloriam Deo. ventus qui rediret, et daret gloriam Deo.
In Missa autem defunctorum, quia illis In Missa autem defunctorum, quia illis in omnibus et cito subveniendum est, in omnibus et cito subveniendum est, dicit Requiescant in pace, docens quod dicit Requiescant in pace, docens quod omnia quæ in Missa defunctorum acta omnia quæ in Missa defunctorum acta sunt, ad pacem defunctorum ordinata sunt, ad pacem defunctorum ordinata sunt. Psal. IV, 9: In pace in idipsum sunt. Psal. IV, 9: In pace in idipsum dormiam, et requiescam. Et responde- dormiam, et requiescam. Et responde- tur Amen, hoc est, fiat ut totum diri- tur Amen, hoc est, fiat ut totum diri- gatur ad remedium defunctorum. II gatur ad remedium defunctorum. II Machab. XII, 46 Sancta et salubris est Machab. XII, 46 Sancta et salubris est cogitatio pro defunctis exorare, ut a cogitatio pro defunctis exorare, ut a peccatis solvantur. Sic ergo omnes ad peccatis solvantur. Sic ergo omnes ad propria revertuntur. propria revertuntur.
In quibusdam autem Missis, sicut in In quibusdam autem Missis, sicut in illa quæ est de scrutinio in feria quarta illa quæ est de scrutinio in feria quarta post mediam quadragesimam, post Evan- post mediam quadragesimam, post Evan- gelium clamat diaconus: Catechumeni gelium clamat diaconus: Catechumeni exeant hoc ideo fit, quia catechumenus exeant hoc ideo fit, quia catechumenus instruitur, et ideo ad illam partem Missæ instruitur, et ideo ad illam partem Missæ quam de instructione esse diximus, quam de instructione esse diximus, admittitur quia vero catechumenus admittitur quia vero catechumenus nondum est baptizatus, et ideo non est nondum est baptizatus, et ideo non est Christianus, ideo ad illam partem Mis- Christianus, ideo ad illam partem Mis- sæ quæ de communicatione fidelium est, sæ quæ de communicatione fidelium est, non admittitur, sed exire præcipitur. non admittitur, sed exire præcipitur.
Hoc igitur est quod de Missarum Hoc igitur est quod de Missarum peractione breviter et grosse videbatur peractione breviter et grosse videbatur esse dicendum, alia subtilia melioribus esse dicendum, alia subtilia melioribus
Ad utramque autem istarum diaconi relinquendo. Ad utramque autem istarum diaconi relinquendo.
INDEX INDEX
Tractatuum et Capitum, in libro de Sacrificio Missa Tractatuum et Capitum, in libro de Sacrificio Missa
contentorum. contentorum.
PROLOGUS. PROLOGUS.
1 1
TRACTATUS I. TRACTATUS I.
DE PRIMA PARTE MISSÆ. DE PRIMA PARTE MISSÆ.
CAP. CAP.
I. De boni divini per magnos clamores advocatione. I. De boni divini per magnos clamores advocatione. Et primo de Introitu. Et primo de Introitu.
7 7
II. In commemorationem devoti populi ad misericor- II. In commemorationem devoti populi ad misericor- diam desiderio Patrum acclamantis cantatur diam desiderio Patrum acclamantis cantatur Kyrie, eleyson. Kyrie, eleyson.
15 15
III. In consolationem populi Deum invocantis cantatur III. In consolationem populi Deum invocantis cantatur a sacerdote Gloria in excelsis. a sacerdote Gloria in excelsis.
21 21
TRACTATUS II. TRACTATUS II.
DE SECUNDA PARTE MISSÆ. DE SECUNDA PARTE MISSÆ.
CAP. CAP.
I. Dominus vobiscum, etc. I. Dominus vobiscum, etc.
37 37
II. Oratio quæ primo dicitur in Missa, dicitur Col- II. Oratio quæ primo dicitur in Missa, dicitur Col-
lecta. lecta.
41 41
III. De imperfectorum instructionis doctrina, scilicet III. De imperfectorum instructionis doctrina, scilicet
Epistola. Epistola.
45 45
IV. De Graduali quod Epistolæ adjungitur. IV. De Graduali quod Epistolæ adjungitur.
46 46
V. De Tractu. V. De Tractu.
49 49
CAP. CAP.
168 168
INDEX TRACTATUUM ET CAPITUM. INDEX TRACTATUUM ET CAPITUM.
VI. De Alleluia. VI. De Alleluia.
VII. Instructionis altera pars, scilicet de doctrina per- VII. Instructionis altera pars, scilicet de doctrina per- fectorum, sive Evangelio. fectorum, sive Evangelio.
VII. De acclamatione chori per Symbolum, et quid no- VII. De acclamatione chori per Symbolum, et quid no- mine illo dicatur ? mine illo dicatur ?
IX. De symbolo Apostolorum et divisione ejus. IX. De symbolo Apostolorum et divisione ejus.
X. De expositione symboli Apostolorum, sive de sym- X. De expositione symboli Apostolorum, sive de sym- bolo Patrum in Nicæna synodo explanato. bolo Patrum in Nicæna synodo explanato.
TRACTATUS III TRACTATUS III
DE OBLATIONE IN QUA ORDINATUR TOTIUS VITÆ PERFECTIO. DE OBLATIONE IN QUA ORDINATUR TOTIUS VITÆ PERFECTIO. PARS TERTIA. PARS TERTIA.
I. De Offertorio cui præmittitur Dominus vobis- I. De Offertorio cui præmittitur Dominus vobis-
cum. cum.
II. De præparatione qua ad offerendum se præparat. II. De præparatione qua ad offerendum se præparat. III. De accessu ad Præfationem. III. De accessu ad Præfationem.
81 81
PS! PS!
75 75
78 78
IV. De ipsa Præfatione. IV. De ipsa Præfatione.
84 84
V. Chori responsio. V. Chori responsio.
93 93
VI. De his quæ pertinent ad oblationis sanctificatio- VI. De his quæ pertinent ad oblationis sanctificatio- nem, ac triplici communione. Et primo de pri- nem, ac triplici communione. Et primo de pri- mà. mà.
VII. De communione secunda. VII. De communione secunda.
96 96
107 107
VIII. De communione tertia. VIII. De communione tertia.
110 110
IX. De petitione qua oblatio acceptari petitur. IX. De petitione qua oblatio acceptari petitur.
115 115
X. De modo quo oblatio petitur acceptari. X. De modo quo oblatio petitur acceptari.
116 116
XI. De perficientibus sacramenti confectionem. Et pri- XI. De perficientibus sacramenti confectionem. Et pri-
mo, de perfectione sacramenti corporis. mo, de perfectione sacramenti corporis.
118 118
XII. De confectione sacramenti sangninis Christi. XII. De confectione sacramenti sangninis Christi. XIII. De elevatione et de eam perficientibus. Et prino, XIII. De elevatione et de eam perficientibus. Et prino, quæ Christus in seipso perfecit ? quæ Christus in seipso perfecit ?
120 120
123 123
XIV. De his quæ facta sunt in sacramenti figura et typo. XIV. De his quæ facta sunt in sacramenti figura et typo. XV. De modo ipso elevationis. XV. De modo ipso elevationis.
127 127
128 128
XVI. De supplicatione pro his qui in sacramento sunt XVI. De supplicatione pro his qui in sacramento sunt
elevandi. Et primo, pro mortuis. elevandi. Et primo, pro mortuis.
131 131
XVII. De supplicatione seu elevatione vivorum in hostia. XVII. De supplicatione seu elevatione vivorum in hostia. XVIII. De operibus sanctæ Trinitatis in confectione cor- XVIII. De operibus sanctæ Trinitatis in confectione cor-
137 137
poris Domini. poris Domini.
140 140
XIX. De excitatione desiderii ad petendum panem coele- XIX. De excitatione desiderii ad petendum panem coele- stem, et de præmissione institutionis orationis stem, et de præmissione institutionis orationis Dominicæ. Dominicæ.
142 142
51 51
52 52
60 60
699 699
57 57
60 60
69 69
66 66
INDEX TRACTATUUM ET CAPITUM. INDEX TRACTATUUM ET CAPITUM.
169 169
XX. De ipsa oratione Dominica. XX. De ipsa oratione Dominica.
143 143
XXI. De fractione corporis Christi, de pace, et de hoc XXI. De fractione corporis Christi, de pace, et de hoc
quod ter Agnus Dei cantatur. quod ter Agnus Dei cantatur.
157 157
XXII. De oratione quæ dicitur ante communionem in al- XXII. De oratione quæ dicitur ante communionem in al-
tari. tari.
160 160
XXIII. De cantu Communionis, de postcommunione, de XXIII. De cantu Communionis, de postcommunione, de salutatione ad populum ac conclusione Missæ. salutatione ad populum ac conclusione Missæ.
162 162
INDEX INDEX
Rerum Notabilium, quæ in libro de Sacrificio Missæ Rerum Notabilium, quæ in libro de Sacrificio Missæ continentur. continentur.
N. B N. B
- -
Numerus primus romanus indicat tractatum, secundus vero arabicus Numerus primus romanus indicat tractatum, secundus vero arabicus caput, et tertius etiam arabicus diversos cujuscumque capitis numeros. Verbi caput, et tertius etiam arabicus diversos cujuscumque capitis numeros. Verbi gratia ABBREVIATUM verbum, quod fecit Deus super terram. III, 4, n. 13. Expositio hujus gratia ABBREVIATUM verbum, quod fecit Deus super terram. III, 4, n. 13. Expositio hujus sententiæ invenitur in tractatu tertio, capite quarto ad numerum 13. sententiæ invenitur in tractatu tertio, capite quarto ad numerum 13.
A A
ABBREVIATUM verbum, quod fecit Deus super ABBREVIATUM verbum, quod fecit Deus super terram. terram. III, 4, n. 13. III, 4, n. 13.
ADORANDUS Christus summa humilitate in ADORANDUS Christus summa humilitate in sacramento. sacramento. III, 4, n. 14. III, 4, n. 14. ADORATIO est prostratio super ter. am, in re- ADORATIO est prostratio super ter. am, in re- cognitionem, quod ille qui adorat, est de cognitionem, quod ille qui adorat, est de nihilo. nihilo. III, 4, n. 15. III, 4, n. 15. ADORATUR divina majestas prostratione totius ADORATUR divina majestas prostratione totius corporis. corporis. 1, 3, n. 8. 1, 3, n. 8.
Quomodo ADUNANTUR fideles in Christo? Quomodo ADUNANTUR fideles in Christo? III, 6, n. 9. III, 6, n. 9. ADVENTUS Christi duplex. ADVENTUS Christi duplex.
I, 1, n. 6. I, 1, n. 6.
ÆTERNITAS est interminabilis vitæ tota simul ÆTERNITAS est interminabilis vitæ tota simul
et perfecta possessio. et perfecta possessio.
III, 4, n. 9. III, 4, n. 9.
III, 4, III, 4,
AGNUS quomodo librum aperuerit? AGNUS quomodo librum aperuerit? n. 3. n. 3.
ALLELUIA quid significet, et quibus festivita- ALLELUIA quid significet, et quibus festivita- tibus cantari debeat? tibus cantari debeat? II, 6. II, 6. ALLELUIA quibus Psalmis prænotatur ? ALLELUIA quibus Psalmis prænotatur ? Ibidem. Ibidem.
ALTISSIME non est addendum in Gloria in ALTISSIME non est addendum in Gloria in excelsis. I, 3, n. 16. excelsis. I, 3, n. 16.
AMEN quid significet? AMEN quid significet?
I, 3, n. 24. I, 3, n. 24.
ANGELI sacramento Eucharistiæ assistunt. ANGELI sacramento Eucharistiæ assistunt. III, 15, n. 3. III, 15, n. 3.
ANGELIS per Christum data est laudis mate- ANGELIS per Christum data est laudis mate- ria. ria. III, 4, n. 12. III, 4, n. 12.
172 172
INDEX RERUM. INDEX RERUM.
ANGELORUM unum commune opus est hym- ANGELORUM unum commune opus est hym-
nis laudare Deum. nis laudare Deum.
III, 4, n. 14. III, 4, n. 14.
homines. homines.
ANTISTES mediator inter Papam et cæteros ANTISTES mediator inter Papam et cæteros III, 6, n. 12. III, 6, n. 12.
APOSTOLORUM nomina cur in Canone memo- APOSTOLORUM nomina cur in Canone memo- rentur ? rentur ? III, 8, n. 3. III, 8, n. 3.
AQUILO quid in Scripturis significet? II, 7, AQUILO quid in Scripturis significet? II, 7, n. 7. n. 7.
BENEDICTIO DUPLEX, una sacrans quod bene BENEDICTIO DUPLEX, una sacrans quod bene dicitur, et altera quæ est laus et præco dicitur, et altera quæ est laus et præco nium dati et accepti. nium dati et accepti. I, 3, n. 7. I, 3, n. 7.
BONI divini firmitas, admirabilitas et puri BONI divini firmitas, admirabilitas et puri tas. tas. In prologo, n. 7. In prologo, n. 7. Quia Deus BONUS est, sumus: et in quantum Quia Deus BONUS est, sumus: et in quantum sumus, boni sumus. sumus, boni sumus. III, 18, n. 1. III, 18, n. 1. BONA nostra considerantur tripliciter, scili- BONA nostra considerantur tripliciter, scili- cet prout sunt a Deo, et prout a nobis, et cet prout sunt a Deo, et prout a nobis, et prout rerferuntur ad ipsum. I, 3, n. 7 prout rerferuntur ad ipsum. I, 3, n. 7
ARII, Sabellii et Ebionis error damnatus. ARII, Sabellii et Ebionis error damnatus. II, 10, n. 1. II, 10, n. 1.
ARTICULUS fidei est minimum credibile ar- ARTICULUS fidei est minimum credibile ar- ctans nos ad credendum. II, 8, n. 4. ctans nos ad credendum. II, 8, n. 4. Omnis ARTICULUS habet substratam sibi divi- Omnis ARTICULUS habet substratam sibi divi- nam veritatem, vel in essentia divina, vel nam veritatem, vel in essentia divina, vel in persona, vel in propriis personarum in persona, vel in propriis personarum operationibus, vel passionibus. operationibus, vel passionibus. II, 9, II, 9,
n. 10. n. 10.
Utrum ARTICULUS sit res vel enuntiabile ? Utrum ARTICULUS sit res vel enuntiabile ? II, 10, n. 12. II, 10, n. 12.
In AZYMO Christus celebrasse ostenditur. In AZYMO Christus celebrasse ostenditur. III, 11, n. 1. III, 11, n. 1.
B B
G G
CAIN male divisit, qui de suis bonis Deo, et CAIN male divisit, qui de suis bonis Deo, et seipsum obtulit diabolo. seipsum obtulit diabolo. III, 1, n. 2. III, 1, n. 2.
CANONIS ordinatio. CANONIS ordinatio.
III, 6, n. 1. III, 6, n. 1.
CANTORES quatuor præcinentes, et quatuor CANTORES quatuor præcinentes, et quatuor millia succinentium Psalmos David. millia succinentium Psalmos David. 2, n. 1. 2, n. 1.
I, I,
GARO Christi vera, non phantastica. II, 10, GARO Christi vera, non phantastica. II, 10, n. 3 et 4. n. 3 et 4.
CATECHUMENUS cur per diaconum in se- CATECHUMENUS cur per diaconum in se- cunda parte Missæ ex Ecclesia exire jube- cunda parte Missæ ex Ecclesia exire jube- batur? batur? III, 23, n. 3. III, 23, n. 3.
BAPTISMA janua et fundamentum omnium BAPTISMA janua et fundamentum omnium
sacramentorum. sacramentorum.
BAPTISMA unum tantum. BAPTISMA unum tantum.
II, 6, n. 10. II, 6, n. 10. Ibid. Ibid.
CEDAR tenebræ. CEDAR tenebræ.
I, 1, n. 6. I, 1, n. 6.
BARTHOLOMEUS solus nobilis et philosophus BARTHOLOMEUS solus nobilis et philosophus
CELEBRATIO est concentus multorum laudem CELEBRATIO est concentus multorum laudem Dei solemnizantium. Dei solemnizantium. III, 4, n. 14. III, 4, n. 14.
inter Apostolos. inter Apostolos.
III, 8, n. 3. III, 8, n. 3.
Promissionis divinæ CERTITUDO. Promissionis divinæ CERTITUDO.
I, 1, n. 5. I, 1, n. 5.
An BENEDIXERIT Christus panem signo, aut An BENEDIXERIT Christus panem signo, aut verbo occulto, aut virtute divinitatis sine verbo occulto, aut virtute divinitatis sine signo et verbo, incertum est. III, 11, signo et verbo, incertum est. III, 11,
n. 2. n. 2.
CHRISTE, eleyson, quare ter subjungitur? CHRISTE, eleyson, quare ter subjungitur? I, 2, n. 5. I, 2, n. 5.
CHRISTUS tactu suarum manuum pani et vino CHRISTUS tactu suarum manuum pani et vino
INDEX RERUM. INDEX RERUM.
contulit ut semper possint in suum cor- contulit ut semper possint in suum cor-
pus et sanguinem converti. pus et sanguinem converti.
1. Et 12, n. 1. 1. Et 12, n. 1.
Cunistus potuit et debuit pro nobis satisfa- Cunistus potuit et debuit pro nobis satisfa-
cere. cere.
Tus salvavit potenter, mansuete et obe- Tus salvavit potenter, mansuete et obe-
173 173
CONFESSIO cordis, oris et operis. CONFESSIO cordis, oris et operis.
III, 13, III, 13,
III, 11, n. III, 11, n.
n. 1. n. 1.
1, 3, n. 16. 1, 3, n. 16.
CONSECRATIONIS panis forma. CONSECRATIONIS panis forma. CONSECRATIONIS vini forma. CONSECRATIONIS vini forma.
III, 11, n. 2. III, 11, n. 2. III, 12, n. 2. III, 12, n. 2.
dienter. dienter.
I, 3, n. 17. I, 3, n. 17.
CONSOLATORUM populi Dei imperfectio. I, 1, CONSOLATORUM populi Dei imperfectio. I, 1,
CHRISTUS, Agnus Dei. CHRISTUS, Agnus Dei.
lbid. lbid.
n. 7. n. 7.
CantsTus ungit, lucet et pascit. CantsTus ungit, lucet et pascit.
I, 2, n. 5. I, 2, n. 5.
Cunistus sedet ad dexteram Patris secundum Cunistus sedet ad dexteram Patris secundum
utramque naturam. utramque naturam.
COSTI regnum. COSTI regnum.
II, 9, n. 6. II, 9, n. 6. II, 10, n. 7. II, 10, n. 7.
COR sursum elevatur intellectu veritatis, af- COR sursum elevatur intellectu veritatis, af- fectu charitatis, virtute conversationis, et fectu charitatis, virtute conversationis, et rectitudine intentionis. rectitudine intentionis. III, 3, n. 2 III, 3, n. 2
CORONA, purpura et sceptrum quare dantur CORONA, purpura et sceptrum quare dantur regi? regi? III, 20, n. 5. III, 20, n. 5.
Cum Tus mactatur in mysterio et immorta- Cum Tus mactatur in mysterio et immorta-
lis permanet. lis permanet. III, 4, n. 13. III, 4, n. 13. Cum dicitur, CHRISTUS conceptus de Spiritu Cum dicitur, CHRISTUS conceptus de Spiritu sancto, præpositio de notat potestatem et sancto, præpositio de notat potestatem et operationem, non materiam. II, 9, n. 3. operationem, non materiam. II, 9, n. 3. Item, II, 10, n. 3. Item, II, 10, n. 3.
Clamoris Patrum CHRISTUM suspirantium Clamoris Patrum CHRISTUM suspirantium weptem utilitates. weptem utilitates. I, 1, n. 9. I, 1, n. 9.
a cœlorum nomine quid intelligatur ? a cœlorum nomine quid intelligatur ? III, 4, n. 17. III, 4, n. 17.
or Deus in COELIS habitare dicatur, cum ta_ or Deus in COELIS habitare dicatur, cum ta_ men sit ubique ? men sit ubique ? III, 20, n. 2. III, 20, n. 2. CUM est locus Dei secundum omnium opi- CUM est locus Dei secundum omnium opi- nionem et assertionem. nionem et assertionem. Ibi 1. Ibi 1.
CORPUS Christi quantum CORPUS Christi quantum præstiterit ? præstiterit ?
decoris Ecclesiæ decoris Ecclesiæ III, 4, n. 13. III, 4, n. 13. CORPUS Christi quanta sit reverentia adoran- CORPUS Christi quanta sit reverentia adoran- dum? dum? III, 4 per totum. III, 4 per totum. CORPUS unum quomodo omnes nos sumus in CORPUS unum quomodo omnes nos sumus in Christo ? Christo ? III, 6, n. 9. III, 6, n. 9. CORPUS Christi postulatio est divinæ recon- CORPUS Christi postulatio est divinæ recon- ciliationis. ciliationis. III, 15, n. 3. III, 15, n. 3.
Quaro perfector sanctitatis incipit CREDO? Quaro perfector sanctitatis incipit CREDO? II, 8, n. 5. II, 8, n. 5.
Quare vocatur COLLECTA oratio quæ primo Quare vocatur COLLECTA oratio quæ primo
dicitur in Missa? dicitur in Missa?
COLLECTARUM ritus. COLLECTARUM ritus.
COLLECTAS numero impares dici COLLECTAS numero impares dici Gregorius, et non ultra septem. Gregorius, et non ultra septem. Quare una, vel tres, vel quinque, vel septem Quare una, vel tres, vel quinque, vel septem COLLECTE dicantur? COLLECTE dicantur? COLLECTARUM conclusio unde sit, et qualiter COLLECTARUM conclusio unde sit, et qualiter
II, 2, n. 1. II, 2, n. 1. II, 2, n. 2. II, 2, n. 2. statuit B. statuit B. II,2,n. 3. II,2,n. 3.
II, 2, n. 3. II, 2, n. 3.
facienda, et quæ in ea continentur? II, facienda, et quæ in ea continentur? II, 2, n. 4, 5 et 6. 2, n. 4, 5 et 6.
COMMUNIO triplex fidelium in Ecclesia. III, COMMUNIO triplex fidelium in Ecclesia. III, 6, n. 2. 6, n. 2.
COMMUNIO sanctorum quid sit? II, 9, n. 9. COMMUNIO sanctorum quid sit? II, 9, n. 9.
CONFESSORES Cur non ponantur in Canone sic- CONFESSORES Cur non ponantur in Canone sic- ut Apostoli et Martyres? III, 8, n. 3. ut Apostoli et Martyres? III, 8, n. 3.
CRUCES tres cur fiant in Canone, et iterum CRUCES tres cur fiant in Canone, et iterum duæ, veris rationibus declaratur, falsis re- duæ, veris rationibus declaratur, falsis re- jeclis. jeclis. III, 10, n. 1 et 2. III, 10, n. 1 et 2. CRUCE cur fontem, os et pectus signat diaco- CRUCE cur fontem, os et pectus signat diaco- nus incipiens lectionem Evangelii, et cur nus incipiens lectionem Evangelii, et cur populus id imitetur? populus id imitetur? II, 7, n. 7. II, 7, n. 7. CRUX quare fiat super quælibet oblata? CRUX quare fiat super quælibet oblata? III, 6, n. 5. III, 6, n. 5.
CRUX inventa in corde Cypriani in specie CRUX inventa in corde Cypriani in specie auri depicta. auri depicta. III, 8, n. 4. III, 8, n. 4.
174 174
INDEX RERUM. INDEX RERUM.
DEUS multipliciter dicitur. DEUS multipliciter dicitur.
111, 7, n. 5. 111, 7, n. 5.
DIABOLI insidiæ. DIABOLI insidiæ.
I, 1, n. 4. I, 1, n. 4.
D D
DEMONES incensores malarum cogitationum DEMONES incensores malarum cogitationum et concupiscentiarum, non immissores. et concupiscentiarum, non immissores. I, 1, n. 4. I, 1, n. 4.
DÆMONES non torquent animas in purgato- DÆMONES non torquent animas in purgato- III, 16, n. 1. III, 16, n. 1.
rio. rio.
DAMNATORUM pœna an possit fieri tolerabi- DAMNATORUM pœna an possit fieri tolerabi- lior vel tolli per suffragia? III, 16, n. 4. lior vel tolli per suffragia? III, 16, n. 4. DAMNATI non sunt susceptibiles gratiæ. DAMNATI non sunt susceptibiles gratiæ. Ibidem. Ibidem.
Supplicatio pro defunctis. Supplicatio pro defunctis. DEFUNCTORUM quatuor ordines. DEFUNCTORUM quatuor ordines. n. 3. n. 3.
III, 16. III, 16.
III, 16, III, 16,
DEPRECATIO est oratio pro amovendis malis. DEPRECATIO est oratio pro amovendis malis. I, 3, n. 19. I, 3, n. 19.
III, 6, n. 5. III, 6, n. 5. DEO non possumus offerre nisi dona ejus. DEO non possumus offerre nisi dona ejus. Ibidem. Ibidem.
DEI est benedicere, et nostrum est invocare DEI est benedicere, et nostrum est invocare Deum ut benedicat. Deum ut benedicat.
DEUS pater clementissimus. DEUS pater clementissimus. DEUS est nomen gubernationis. DEUS est nomen gubernationis. DEUS unde dicatur? DEUS unde dicatur?
III, 6, n. 3. III, 6, n. 3.
I, 3, n, 12. I, 3, n, 12.
DEUS rex Angelorum et hominum. DEUS rex Angelorum et hominum. n. 13. n. 13.
Ibid. Ibid. I, 3, I, 3,
DEUS omnipotens. DEUS omnipotens. n. 1. n. 1.
I, 3, n. 14. Item, II, 9, I, 3, n. 14. Item, II, 9,
Voluntas DEI duplex, scilicet beneplaciti et Voluntas DEI duplex, scilicet beneplaciti et signi. Quæ signa sunt præceptio, consi- signi. Quæ signa sunt præceptio, consi- lium, prohibitio, operatio, permissio. lium, prohibitio, operatio, permissio. III, 20, n. 6. III, 20, n. 6.
nes. nes.
DEUM lucis et Deum tenebrarum posuit Ma- DEUM lucis et Deum tenebrarum posuit Ma- II, 10, n. 3. II, 10, n. 3. Di majestas laudanda in sacramento Eu- Di majestas laudanda in sacramento Eu- charistia. charistia. III, 4, n. 14. III, 4, n. 14.
DIACONUS Evangelium lecturus quare librum DIACONUS Evangelium lecturus quare librum accipit de altari? accipit de altari?
Il, 7, n. 1. Il, 7, n. 1. Quare benedictionem postulat a sacerdote, Quare benedictionem postulat a sacerdote, et procedit cum candelis et cruce? II, et procedit cum candelis et cruce? II, 7, n. 2. 7, n. 2. Quare vertitur ad Aquilonem, et signat Quare vertitur ad Aquilonem, et signat cruce frontem, os et pectus? II, 7, n. 7. cruce frontem, os et pectus? II, 7, n. 7. Quare lecto Evangelio dat librum subdia- Quare lecto Evangelio dat librum subdia- cono portandum? cono portandum? II, 7, n. 9. II, 7, n. 9.
DOMINI absque Domino diabolus et quilibet DOMINI absque Domino diabolus et quilibet impius. impius. I, 1, n. 4. I, 1, n. 4. DOMINUS est nomen superpositionis, et ideo DOMINUS est nomen superpositionis, et ideo ponitur in genere relativorum. ponitur in genere relativorum. I, 2, I, 2,
n. 3. Item, III, 3, n. 1. n. 3. Item, III, 3, n. 1.
Verus DOMINUS est dominationis incessanter Verus DOMINUS est dominationis incessanter appetitivus. appetitivus. DOMINUS est nomen potestatis. DOMINUS est nomen potestatis. DOMINUS est nomen auctoritatis. DOMINUS est nomen auctoritatis.
n. 12. n. 12.
Ibid. Ibid.
I, 2, n. 6. I, 2, n. 6.
1, 3, 1, 3,
DOMINUS vobiscum cur vultu ad populum DOMINUS vobiscum cur vultu ad populum converso dicitur a sacerdote? II, 2, n. 2. converso dicitur a sacerdote? II, 2, n. 2. Quare dicitur, DOMINUS, non Deus, vel Je- Quare dicitur, DOMINUS, non Deus, vel Je- sus, vel Christus vobiscum? sus, vel Christus vobiscum? Ibid. Ibid. Quare non dicitur: Vos sitis cum DOMINO, Quare non dicitur: Vos sitis cum DOMINO, sed Dominus vobiscum. sed Dominus vobiscum. II, 1, n. 3. II, 1, n. 3. Quinque modis optatur DOMINUS esse nobis- Quinque modis optatur DOMINUS esse nobis- II, 1, n. 4. II, 1, n. 4. Quare populus non respondet: DOMINUS sit Quare populus non respondet: DOMINUS sit tecum, sed dicit: Et cum spiritu tuo. II, tecum, sed dicit: Et cum spiritu tuo. II, 1, n. 5. Item, III, 1, n. 1. Item, III, 2. 1, n. 5. Item, III, 1, n. 1. Item, III, 2. n. 1. n. 1.
cum. cum.
DOMINUS vobiscum quare dicitur ante Offer- DOMINUS vobiscum quare dicitur ante Offer- torium ? torium ? III, 1, n. 1. III, 1, n. 1.
DONUM et munus quomodo differunt? III, DONUM et munus quomodo differunt? III, 6, n. 5. 6, n. 5.
DONA Dei accipere, et non magnifica laude DONA Dei accipere, et non magnifica laude extollere quam sit iniquum. III, 4, extollere quam sit iniquum. III, 4,
n. 4. n. 4.
INDEX RERUM. INDEX RERUM.
175 175
DORMIRE in somno pacis dicuntur in purga- DORMIRE in somno pacis dicuntur in purga-
torio existentes. torio existentes.
E E
III, 16, n. 1. III, 16, n. 1.
ECCE denotat certitudinem. ECCE denotat certitudinem.
In prologo, In prologo,
n. 1. n. 1.
ECCLESIA fidelium, synagoga irrationabiliter ECCLESIA fidelium, synagoga irrationabiliter III, 6, n. 8. III, 6, n. 8.
viventium congregatio. viventium congregatio. ECCLESIE adunatio in cœlo præfulget, in na- ECCLESIE adunatio in cœlo præfulget, in na- turis ostenditur, in operibus Christi exem- turis ostenditur, in operibus Christi exem- plificatur, in divinis legibus præcipitur, plificatur, in divinis legibus præcipitur, et in toto Christi corpore mystico obser- et in toto Christi corpore mystico obser- III, 6, n. 9. III, 6, n. 9. II, 9, II, 9,
vatur. vatur.
ECCLESIE sanctitas a Spiritu sancto. ECCLESIE sanctitas a Spiritu sancto.
n. 9. n. 9. ECCLESIA dicitur Catholica, quia principia ECCLESIA dicitur Catholica, quia principia ejus universaliter vera sunt, et quia per ejus universaliter vera sunt, et quia per totum orbem universaliter dilatanda. totum orbem universaliter dilatanda. Ibid. Item, III, 6, n. 8. Ibid. Item, III, 6, n. 8. Suffragia ECCLESIE quibus prosint et ad Suffragia ECCLESIE quibus prosint et ad quid prosint? quid prosint? III, 16, n. 3 et 4. III, 16, n. 3 et 4. Qua et a quibus facta suffragia prosint? Qua et a quibus facta suffragia prosint? III, 16, n. 5. III, 16, n. 5.
ELEVATIO cordis ad Deum quadruplex. III, ELEVATIO cordis ad Deum quadruplex. III, 3, n. 2. 3, n. 2.
EPISTOLAM antecedentia et consequentia quæ EPISTOLAM antecedentia et consequentia quæ sint et quid significent ? II, 1, n. 1. sint et quid significent ? II, 1, n. 1. In EPISTOLARUM lectione quatuor attendenda, In EPISTOLARUM lectione quatuor attendenda, scilicet locus, conversio corporis, legendi scilicet locus, conversio corporis, legendi modus, et reditus ad sacerdotem. modus, et reditus ad sacerdotem.
n. 2. n. 2.
II, 3, II, 3,
EPISTOLA est instructio imperfectorum. II, EPISTOLA est instructio imperfectorum. II, 1, n. 1. 1, n. 1.
EUCHARISTIA sacramentum charitatis. EUCHARISTIA sacramentum charitatis. 10, n. 2. 10, n. 2.
III, III,
Tempus quo Christus EUCHARISTIAM instituit. Tempus quo Christus EUCHARISTIAM instituit. III, 11, n. 1. III, 11, n. 1.
Quare legens EVANGELIUM et audientes stant? Quare legens EVANGELIUM et audientes stant? II, 7, n. 7. II, 7, n. 7.
EVANGELII sex prærogativæ præ reliqua EVANGELII sex prærogativæ præ reliqua Scriptura. Scriptura. II, 7, n. 8. II, 7, n. 8. Quare lecto EVANGELIO sacerdos primo li- Quare lecto EVANGELIO sacerdos primo li- brum osculatur, deinde diaconus? II, 7, brum osculatur, deinde diaconus? II, 7, n. 9. n. 9.
EVANGELIUM est instructio perfectorum. II, EVANGELIUM est instructio perfectorum. II, 1, n. 1. 1, n. 1.
Tædium longæ EXSPECTATIONIS. I, 1, n. 6. Tædium longæ EXSPECTATIONIS. I, 1, n. 6.
F F
FIDES est certitudo invisibilium. FIDES est certitudo invisibilium. logo, n. 6. logo, n. 6. FIDES ad speranda oculos aperit. FIDES ad speranda oculos aperit. n. 1. n. 1.
In pro- In pro-
II, 8, II, 8,
II, 8, n. 3. II, 8, n. 3.
II, 8. n. 5. II, 8. n. 5.
FIDEI triplex acceptio. FIDEI triplex acceptio. FIDES habet antecedentia, conclusiones, et FIDES habet antecedentia, conclusiones, et
consequentia. consequentia.
FIDES cur dicitur Catholica et Apostolica? FIDES cur dicitur Catholica et Apostolica? Ibid. Ibid.
Quare sanctitatis perfector incipit Credo? Quare sanctitatis perfector incipit Credo? Il, 8, n. 5. Il, 8, n. 5.
FILII alieni qui sint? FILII alieni qui sint? FILIO attributa. FILIO attributa.
III, 19, n. 1. III, 19, n. 1. 1, 3, n. 15. 1, 3, n. 15. FILIUS Dei ex deitate habet facultatem sal- FILIUS Dei ex deitate habet facultatem sal- vandi, ex humanitate unde satisfacere de- vandi, ex humanitate unde satisfacere de- ⚫ beat pro nobis. ⚫ beat pro nobis. Ibid. Ibid.
FILIUS Dei donum, munus, et sacrificium. FILIUS Dei donum, munus, et sacrificium.
III, 6, n. 5. III, 6, n. 5.
FILIUS Dei ex amore hominum descendit de FILIUS Dei ex amore hominum descendit de II, 10, n. 3. II, 10, n. 3.
coelis. coelis.
176 176
INDEX RERUM. INDEX RERUM.
FORMA consecrationis panis : Hoc est enim FORMA consecrationis panis : Hoc est enim III, 11, n. 1. III, 11, n. 1. corpus meum. corpus meum. FORMA consecrationis vini: Hic est enim ca- FORMA consecrationis vini: Hic est enim ca- lix sanguinis mei. lix sanguinis mei.
GOMOR vas mensurale quod signat sacramen- GOMOR vas mensurale quod signat sacramen- tum Eucharistiæ. tum Eucharistiæ. III, 4, n. 7. III, 4, n. 7.
III, 12, n. 2. III, 12, n. 2.
FRACTIO hostiæ instituta a Papa Sergio. FRACTIO hostiæ instituta a Papa Sergio. III, 21, n. 1. III, 21, n. 1.
GRADUALE significat profectum instructorum GRADUALE significat profectum instructorum a subdiacono. a subdiacono. GRADUALIS versus cur a juvenibus cantatur? GRADUALIS versus cur a juvenibus cantatur? Ibidem. Ibidem.
II, 4, n. 1. II, 4, n. 1.
GLORIA Patri, a quo institutum sit, et GLORIA Patri, a quo institutum sit, et cur singulis Psalmis annectatur? I, 1, cur singulis Psalmis annectatur? I, 1, n. 16. n. 16.
GLORIA est late patens præconium. I, 3, GLORIA est late patens præconium. I, 3,
n. 11. n. 11.
GLORIA est multorum prædicata laudatio. GLORIA est multorum prædicata laudatio. Ibidem. Ibidem.
GLORIA est clara cum laude notitia. Ibid. GLORIA est clara cum laude notitia. Ibid. GLORIA est quod sui nobilitate et honestate GLORIA est quod sui nobilitate et honestate conscientiis hominum se manifestat. conscientiis hominum se manifestat. Ibidem. Ibidem.
GLORIA in excelsis quare incipit sacerdos et GLORIA in excelsis quare incipit sacerdos et prosequitur chorus? prosequitur chorus? I, 3, n. 1. I, 3, n. 1. GLORIA in excelsis quare in diebus profestis et GLORIA in excelsis quare in diebus profestis et luctus non cantatur ? luctus non cantatur ? Ibid. Ibid.
GLORIA in excelsis, hymnus Angelorum. GLORIA in excelsis, hymnus Angelorum. Ibidem. Ibidem.
GLORIA in excelsis componitur ex duobus, GLORIA in excelsis componitur ex duobus, scilicet ex hoc quod est Angeli præcinen- scilicet ex hoc quod est Angeli præcinen- tis, et ex hoc quod est multitudinis Ange- tis, et ex hoc quod est multitudinis Ange- lorum laudantium Deum. I, 3, n. 2. lorum laudantium Deum. I, 3, n. 2. GLORIA quadruplex, scilicet mala, ficta, vana GLORIA quadruplex, scilicet mala, ficta, vana
et vera. et vera.
GLORIA Soli Deo attribuenda. GLORIA Soli Deo attribuenda.
Ibid. Ibid.
I, 3, n. 4. I, 3, n. 4.
Ad hæc verba Angelorum: GLORIA in excel- Ad hæc verba Angelorum: GLORIA in excel- sis Deo, addidit Laudamus te, et cætera sis Deo, addidit Laudamus te, et cætera quæ sequuntur Telesphorus Papa, non au- quæ sequuntur Telesphorus Papa, non au- tem Hilarius Pictaviensis. tem Hilarius Pictaviensis.
GRADUS octo quibus ad divinitatis templum GRADUS octo quibus ad divinitatis templum et culturam ascenditur. III, 6, n. 9. et culturam ascenditur. III, 6, n. 9.
GRÆCI Deum naturali ratione cognoverunt. GRÆCI Deum naturali ratione cognoverunt. I, 2, n. 7. I, 2, n. 7. GRÆCI ex fide justitiæ naturalis, sicut Judæi GRÆCI ex fide justitiæ naturalis, sicut Judæi ex fide legis Mosaicæ, justitiam Evangelii ex fide legis Mosaicæ, justitiam Evangelii cognoverunt. cognoverunt. Ibid. Ibid.
GRÆCI inter gentiles primi fidem ab Aposto- GRÆCI inter gentiles primi fidem ab Aposto- lis acceperunt. lis acceperunt. Ibid. Ibid.
A GRÆCIS ad Latinos fides derivata est. A GRÆCIS ad Latinos fides derivata est. Ibidem. Ibidem.
GRATLE lumen a Patre luminum. GRATLE lumen a Patre luminum.
I, 3, I, 3,
n. 10. n. 10.
GRATIA Dei quomodo membris Ecclesiæ GRATIA Dei quomodo membris Ecclesiæ
distribuatur? distribuatur?
GRATIARUM actio Deo debita. GRATIARUM actio Deo debita. Ad GRATIARUM actionem invitatio. Ad GRATIARUM actionem invitatio. n. 3. n. 3.
IJ, 9, n. 9. IJ, 9, n. 9.
I, 3, n. 10. I, 3, n. 10. III, 3, III, 3,
GRATIAS Deo agunt coelum, terra, et infernus. GRATIAS Deo agunt coelum, terra, et infernus. III, 4, n. 6. III, 4, n. 6.
GRATIFICATIONIS opus. GRATIFICATIONIS opus.
I, 3, n. 19. I, 3, n. 19.
GREGORIUS dedit in celebrationibus decus, et GREGORIUS dedit in celebrationibus decus, et ornavit tempora usque ad consummatio- ornavit tempora usque ad consummatio- nem vitæ. II, 1, n. 1. Item, III, 1, n. 1. nem vitæ. II, 1, n. 1. Item, III, 1, n. 1.
H H
I, 3, 1. 1. I, 3, 1. 1.
GLORIFICATIONIS opus. GLORIFICATIONIS opus.
I, 3, n. 20. I, 3, n. 20.
HÆRETICUS et infidelis quomodo differunt? HÆRETICUS et infidelis quomodo differunt? II, 9, n. 5. II, 9, n. 5.