522 522

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gano corporeo et propter hoc est virtus gano corporeo et propter hoc est virtus incorporea quia in corruptione corpo- incorporea quia in corruptione corpo- ris natura intellectus separatur sicut per- ris natura intellectus separatur sicut per- petuum a corruptibili. petuum a corruptibili.

2. Item, Aristoteles in secundo de 2. Item, Aristoteles in secundo de Anima: Quod quidem igitur non sit Anima: Quod quidem igitur non sit separabilis anima a corpore, vel partes separabilis anima a corpore, vel partes quædem ipsius si secabilis sit, est non quædem ipsius si secabilis sit, est non immanifestum. Quarumdam enim par- immanifestum. Quarumdam enim par- tium actus est in ipsa: at vero secundum tium actus est in ipsa: at vero secundum quasdam nihil prohibet separari, scilicet quasdam nihil prohibet separari, scilicet propter hoc quod nullius corporis sunt propter hoc quod nullius corporis sunt actus. Amplius quidem immanifestum actus. Amplius quidem immanifestum est si sic sit corporis actus anima sicut est si sic sit corporis actus anima sicut nauta navis¹. » Ex hac auctoritate du- nauta navis¹. » Ex hac auctoritate du- plex causa habetur, quare anima ratio- plex causa habetur, quare anima ratio- nalis separatur a corpore. Anima enim nalis separatur a corpore. Anima enim secundum suum genus est actus corpo- secundum suum genus est actus corpo- ris, et partes quædam animæ sunt actus ris, et partes quædam animæ sunt actus quarumdam partium corporis, ut vegeta- quarumdam partium corporis, ut vegeta- tivum, sensitivum, et ideo non separan- tivum, sensitivum, et ideo non separan- tur: sed anima rationalis nullius-corpo- tur: sed anima rationalis nullius-corpo- ris est actus neque partes corporis: et ris est actus neque partes corporis: et hoc supra probatum est. Hæc erit ergo hoc supra probatum est. Hæc erit ergo una causa, quod separatur a corpore. una causa, quod separatur a corpore. Alia causa est, quod ipsa est in corpore Alia causa est, quod ipsa est in corpore sicut nauta in navi regens et movens sicut nauta in navi regens et movens navem nauta enim separatur a navi, navem nauta enim separatur a navi, licet actum regiminis navis non habeat licet actum regiminis navis non habeat extra navem et similiter anima separa- extra navem et similiter anima separa- tur a corpore, licet tamen non regat cor- tur a corpore, licet tamen non regat cor- pus quando separata est. pus quando separata est.

2. Item, Aristoteles in libro 1 de Anima: 2. Item, Aristoteles in libro 1 de Anima: « Intelligere et considerare consumuntur « Intelligere et considerare consumuntur alio quodam interius consumpto : ipsum alio quodam interius consumpto : ipsum autem intellectivum impossibile est, sci- autem intellectivum impossibile est, sci- licet corrumpi. Intelligere autem et licet corrumpi. Intelligere autem et amare, aut odire, non sunt illius, hoc amare, aut odire, non sunt illius, hoc est, animæ intellectivæ passiones, sed est, animæ intellectivæ passiones, sed hujusmodi quod illud habet, hoc est, hujusmodi quod illud habet, hoc est, corporis habentis animam intellectivam corporis habentis animam intellectivam secundum quod habet eam. Quare hoc secundum quod habet eam. Quare hoc corrupto, scilicet corpore, non reminisci- corrupto, scilicet corpore, non reminisci- tur, neque amat: non enim illius erant, tur, neque amat: non enim illius erant, sed secundum quod dictum est. Intelle- sed secundum quod dictum est. Intelle-

* II de Anima, tex. com. 11. * II de Anima, tex. com. 11.

I de Anima, tex. com. 66. I de Anima, tex. com. 66.

3 Ibidem, tex. com. 65. 3 Ibidem, tex. com. 65.

ctus autem divinum aliquid impassibile ctus autem divinum aliquid impassibile est. » Ex hoc habetur, quod intelligere est. » Ex hoc habetur, quod intelligere quod est ex phantasmate, non corrum- quod est ex phantasmate, non corrum- pitur corrupto intellectu, sed alio quo- pitur corrupto intellectu, sed alio quo- dam interius corrupto, hoc est, organo dam interius corrupto, hoc est, organo phantasiæ, a quo abstrahit species in- phantasiæ, a quo abstrahit species in- telligibiles : et sic corrumpitur etiam telligibiles : et sic corrumpitur etiam amare secundum corporalem actum et amare secundum corporalem actum et odire. Habetur etiam ex hoc quod in- odire. Habetur etiam ex hoc quod in- tellectum secundum se impossibile est tellectum secundum se impossibile est corrumpi. corrumpi.

4. Item, Aristoteles in libro primo de 4. Item, Aristoteles in libro primo de Anima: «Intellectus videtur substantia Anima: «Intellectus videtur substantia quædam esse et non corrumpi. Maxime au- quædam esse et non corrumpi. Maxime au- tem si corrumpitur ab ea quæ est in sene tem si corrumpitur ab ea quæ est in sene debilitate, semper corrumpitur, sed non debilitate, semper corrumpitur, sed non in senibus accidit: si enim accipiat senex in senibus accidit: si enim accipiat senex oculum juvenis, videbit utique sicut ju- oculum juvenis, videbit utique sicut ju- venis: quare senium non est in susti- venis: quare senium non est in susti- nendo aliquid animam, sed id in quo est nendo aliquid animam, sed id in quo est sicut in infirmitatibus et ebrietatibus ³. » sicut in infirmitatibus et ebrietatibus ³. » Et ex hoc habetur non tantum dictum, Et ex hoc habetur non tantum dictum, quod intellectus sit incorruptibilis sub- quod intellectus sit incorruptibilis sub- stantia, sed etiam probatio: si enim cor- stantia, sed etiam probatio: si enim cor- rumperetur corruptione senii, eo quod rumperetur corruptione senii, eo quod illa sola sit corruptio secundum natu- illa sola sit corruptio secundum natu- ram, sicut habetur in principio quarti ram, sicut habetur in principio quarti Meteororum, ubi sic dicit Philosophus: Meteororum, ubi sic dicit Philosophus: « Simplici sane generationi contrarium « Simplici sane generationi contrarium præcipue commune putrefactio: omnis præcipue commune putrefactio: omnis quippe secundum naturam corruptio in quippe secundum naturam corruptio in hac via est quemadmodum senectus et hac via est quemadmodum senectus et vetustas finis enim cunctorum horum vetustas finis enim cunctorum horum putrefactio. » Et hoc est quod dicit Apo- putrefactio. » Et hoc est quod dicit Apo- stolus ad Hebræos: Quod antiquatur et stolus ad Hebræos: Quod antiquatur et senescit, prope interitum est 5. PROBATIO senescit, prope interitum est 5. PROBATIO a majori: magis enim videtur sensibilis a majori: magis enim videtur sensibilis virtus corrumpi corruptione corporis virtus corrumpi corruptione corporis quam intellectiva: sed sensibilis non quam intellectiva: sed sensibilis non corrumpitur nisi per accidens, scilicet corrumpitur nisi per accidens, scilicet in quantum est virtus in corpore : ergo in quantum est virtus in corpore : ergo intellectus nullo modo corrumpitur : intellectus nullo modo corrumpitur : per accidens enim non potest corrumpi per accidens enim non potest corrumpi ut virtus sensibilis, eo quod non sit vir- ut virtus sensibilis, eo quod non sit vir- tus quæ sit actus alicujus corporis. tus quæ sit actus alicujus corporis.

* IV Meteororum, tex. com. 3. * IV Meteororum, tex. com. 3.

5 Ad Hebr. VIII, 13. 5 Ad Hebr. VIII, 13.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61.

5. Item, Aristoteles in undecimo Me- 5. Item, Aristoteles in undecimo Me- taphysicæ, dividit substantiam in mate- taphysicæ, dividit substantiam in mate- riam et formam et compositum, osten- riam et formam et compositum, osten- dens, quod forma non præcedit materiam dens, quod forma non præcedit materiam tempore, sed ratione, nec sequitur eam tempore, sed ratione, nec sequitur eam tempore nisi sola anima rationalis: et tempore nisi sola anima rationalis: et dicit sic Si autem remanet in postremo dicit sic Si autem remanet in postremo alia formarum, semper quærendum est alia formarum, semper quærendum est de hoc. In quibusdam enim non est im- de hoc. In quibusdam enim non est im- possibile. Verbi gratia, si autem anima possibile. Verbi gratia, si autem anima talis est dispositionis non tota tamen, talis est dispositionis non tota tamen, sed intellectus, hoc est, si aliqua forma sed intellectus, hoc est, si aliqua forma remaneat post materiam suam tempore, remaneat post materiam suam tempore, ipsa non erit nisi anima, et tamen non ipsa non erit nisi anima, et tamen non tota anima, hoc est, non omnis anima. tota anima, hoc est, non omnis anima. Et dicit, quod tota forte non remanet Et dicit, quod tota forte non remanet propter animam humanam quæ una est propter animam humanam quæ una est in tribus viribus. Unde si intellectiva in tribus viribus. Unde si intellectiva manet, cum ipsa sit una cum vegetabili manet, cum ipsa sit una cum vegetabili et sensibili in homine existentibus, ne- et sensibili in homine existentibus, ne- cesse est et sensibilem et vegetabilem cesse est et sensibilem et vegetabilem manere per aliquem modum. manere per aliquem modum.

6. Item, Averroes super secundum de 6. Item, Averroes super secundum de Animasic dicit, quod nulla pars ani- Animasic dicit, quod nulla pars ani- mæ separabilis sit a corpore, sed corrum- mæ separabilis sit a corpore, sed corrum- pitur corruptione ipsius corporis, non pitur corruptione ipsius corporis, non sequitur ex hoc quod est perfectio cor- sequitur ex hoc quod est perfectio cor- poris, ex eo quod ipsa est perfectio sicut poris, ex eo quod ipsa est perfectio sicut nauta navis qui separatur a navi. nauta navis qui separatur a navi.

7. Itém, Averroes super tertium de 7. Itém, Averroes super tertium de Anima: «Nos ponimus intellectum ma- Anima: «Nos ponimus intellectum ma- terialem esse æternum et incorruptibi- terialem esse æternum et incorruptibi- lem, et intellecta speculativa esse et ge- lem, et intellecta speculativa esse et ge- nerabilia et corruptibilia ³. » Et ponit nerabilia et corruptibilia ³. » Et ponit æternum pro perpetuo et in transmutabili æternum pro perpetuo et in transmutabili secundum substantiam. secundum substantiam.

8. Item, Avicenna super undecimo 8. Item, Avicenna super undecimo Metaphysicæ dicit, quod anima rationa- Metaphysicæ dicit, quod anima rationa- lis manet post mortem, et finis prospe- lis manet post mortem, et finis prospe- ritatis ejus erit si conjungatur primo mo- ritatis ejus erit si conjungatur primo mo- tori. Et appellat primum motorem uni- tori. Et appellat primum motorem uni- versitatis principium quod est Deus. versitatis principium quod est Deus.

9. Item, Avicenna non solum dicit hoc, 9. Item, Avicenna non solum dicit hoc, sed etiam probat pluribus rationibus, sed etiam probat pluribus rationibus, quod anima rationalis non sit corrupti- quod anima rationalis non sit corrupti- bilis corruptione corporis, quas rationes bilis corruptione corporis, quas rationes

1 XI Metaphys., tex. com. 16 et 17. 1 XI Metaphys., tex. com. 16 et 17.

* AVERROES, Super secundum de Anima, * AVERROES, Super secundum de Anima,

523 523

infra ponemus, et insuper de anima post infra ponemus, et insuper de anima post mortem, et de gloria ejus, et de pœna mortem, et de gloria ejus, et de pœna ejus. Unde dicit sic: Cum fortunata fue- ejus. Unde dicit sic: Cum fortunata fue- rit anima propter habitudinem recipiendi rit anima propter habitudinem recipiendi infusionem ab intelligentia agente, et infusionem ab intelligentia agente, et consequenter locatur propter cohæren- consequenter locatur propter cohæren- tiam sui insolubilem, supersedet a ne- tiam sui insolubilem, supersedet a ne- gotio regendi corpus, et ab his quæ con- gotio regendi corpus, et ab his quæ con- veniunt sensibus, non tamen cessat cor- veniunt sensibus, non tamen cessat cor- pus retrahere eam et impedire et prohi- pus retrahere eam et impedire et prohi- bere a perfectione cohærendi cum ea. bere a perfectione cohærendi cum ea. Cum ergo liberatur ab occupatione cor- Cum ergo liberatur ab occupatione cor- poris post mortem, removetur velamen poris post mortem, removetur velamen et prohibens, et durat spiritualiter cohæ- et prohibens, et durat spiritualiter cohæ- rentia quoniam anima permanet spiri- rentia quoniam anima permanet spiri- tualiter et intelligentia agens spirituali- tualiter et intelligentia agens spirituali- ter, et infusio ex parte ejus est largissima. ter, et infusio ex parte ejus est largissima.

10. Item, Algazel: Cum separata fuerit 10. Item, Algazel: Cum separata fuerit anima a corpore, durabit ejus cohæren- anima a corpore, durabit ejus cohæren- tia cum intelligentia agente, et perficie- tia cum intelligentia agente, et perficie- tur ejus dispositio, et delectabitur in de- tur ejus dispositio, et delectabitur in de- lectatione, cujus esse non potest sermone lectatione, cujus esse non potest sermone explicari. explicari.

11. Item, Algazel loquens de anima- 11. Item, Algazel loquens de anima- bus malorum dicit sic : « Post mortem bus malorum dicit sic : « Post mortem amisso instrumento desideratæ rei, ma- amisso instrumento desideratæ rei, ma- net desiderium ejus et amor in anima: net desiderium ejus et amor in anima: et hoc est cruciatus ejus ineffabilis. » et hoc est cruciatus ejus ineffabilis. »

: :

12. Item, Isaac in libro de Diffinitio- 12. Item, Isaac in libro de Diffinitio- nibus Animarum sunt ordines tres : nibus Animarum sunt ordines tres : anima rationalis, bestialis, et vegetabilis. anima rationalis, bestialis, et vegetabilis. Omnibus autem excellentior est ratio- Omnibus autem excellentior est ratio- nalis, eo quod ipsa causata est ex intelli- nalis, eo quod ipsa causata est ex intelli- gentia et de natura ejus et ob hoc factus gentia et de natura ejus et ob hoc factus est homo rationalis disciplinæ percepti- est homo rationalis disciplinæ percepti- bilis, et discernens inter bonum et ma- bilis, et discernens inter bonum et ma- lum, et inter ea per quæ sit salvandus. lum, et inter ea per quæ sit salvandus.

13. Item, Isaac in explanatione diffi- 13. Item, Isaac in explanatione diffi- nitionis philosophiæ, hujus scilicet, Phi- nitionis philosophiæ, hujus scilicet, Phi- losophia est assimilatio creatoris operi- losophia est assimilatio creatoris operi- bus secundum veritatem humanitatis, bus secundum veritatem humanitatis, dicit sic Causa finalis hominis spiri- dicit sic Causa finalis hominis spiri- tualis est, ut unio animæ cum corpore tualis est, ut unio animæ cum corpore sit, ad hoc ut homini manifestetur veri- sit, ad hoc ut homini manifestetur veri- tas rerum particularium, et discernat in- tas rerum particularium, et discernat in- ter bonum et malum, et faciat quod ex- ter bonum et malum, et faciat quod ex-

com. 11. com. 11.

3 IDEM, super tertium de Anima, com. 5. 3 IDEM, super tertium de Anima, com. 5.

524 524

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pedit vivens in sanctitate et justitia pedit vivens in sanctitate et justitia quousque remuneretur, et conjungatur quousque remuneretur, et conjungatur splendori intelligentiæ et pulchritudini splendori intelligentiæ et pulchritudini sapientiæ, et fiat spiritualis conjunctus sapientiæ, et fiat spiritualis conjunctus splendori creato ex veritate creatoris splendori creato ex veritate creatoris sine medio, quod est paradisus ejus et sine medio, quod est paradisus ejus et retributio ejus et summa bonitas et su- retributio ejus et summa bonitas et su- blimitas integra et pulchritudo ejus per- blimitas integra et pulchritudo ejus per- fecta. Et propter hoc Plato dixit, quod fecta. Et propter hoc Plato dixit, quod philosophia est cura et sollicitudo mortis. philosophia est cura et sollicitudo mortis.

14. Item, Dicit Isaac, quod animæ 14. Item, Dicit Isaac, quod animæ malorum deprimuntur sub tristi orbe et malorum deprimuntur sub tristi orbe et cremabuntur in igne magno. cremabuntur in igne magno.

15. Item, Constabulus in libro de Dif- 15. Item, Constabulus in libro de Dif- ferentia spiritus et animæ dicit : « Spiri- ferentia spiritus et animæ dicit : « Spiri- tus a corpore separatus perit: opera tus a corpore separatus perit: opera quoque animæ, cum ipsa separatur a quoque animæ, cum ipsa separatur a corpore, pereunt ipsa autem in seipsa corpore, pereunt ipsa autem in seipsa non perit. » Et loquitur de spiritu corpo- non perit. » Et loquitur de spiritu corpo- reo, quem etiam in principio hujus libri reo, quem etiam in principio hujus libri diffinit dicens: Spiritus est quoddam diffinit dicens: Spiritus est quoddam corpus subtile, quod in humano corpore corpus subtile, quod in humano corpore oritur ex toto corde, et fertur in venis oritur ex toto corde, et fertur in venis pulsus ad vivificandum corpus, et ope- pulsus ad vivificandum corpus, et ope- ratur vitam et anhelitum et pulsum : et ratur vitam et anhelitum et pulsum : et similiter oritur ex cerebro in nervis, et similiter oritur ex cerebro in nervis, et operatur sensum et motum. Operationes operatur sensum et motum. Operationes autem animæ dicit, quod fiunt in organo, autem animæ dicit, quod fiunt in organo, ut visus, et auditus, et hujusmodi. ut visus, et auditus, et hujusmodi.

16. Item, Alpetragoras loquitur in 16. Item, Alpetragoras loquitur in principio Astrologiæ suæ de quodam principio Astrologiæ suæ de quodam Philosopho mortuo, et dicit, quod locus Philosopho mortuo, et dicit, quod locus ejus est inter sanctos: et hoc non pos- ejus est inter sanctos: et hoc non pos- set esse nisi anima maneret post mor- set esse nisi anima maneret post mor-

tem. tem.

17. Similiter, Ptolemæus in Almage- 17. Similiter, Ptolemæus in Almage- sto dicit, quod scientia stellarum in actio- sto dicit, quod scientia stellarum in actio- nibus et honestatibus morum laudabi- nibus et honestatibus morum laudabi- lium non est necessitas parva: imo nihil lium non est necessitas parva: imo nihil est magis adjuvans ad acuendos oculos est magis adjuvans ad acuendos oculos mentis nostræ et intellectus ad considé- mentis nostræ et intellectus ad considé- randum ea quæ operibus similantur di- randum ea quæ operibus similantur di- vinis propter sublimitatem moderaminis vinis propter sublimitatem moderaminis et æqualitatis et parvitatem arrogantiæ. et æqualitatis et parvitatem arrogantiæ. Et quoniam ipsa facit eum qui perse- Et quoniam ipsa facit eum qui perse- veranter eam inquirit, et hanc cœlestem veranter eam inquirit, et hanc cœlestem pulchritudinem diligere, et ducit eum pulchritudinem diligere, et ducit eum ad perseverantiam divini studii, et con- ad perseverantiam divini studii, et con- jungit eum ipsi quod animæ simile est jungit eum ipsi quod animæ simile est

propter bonitatem formæ, et assimilat propter bonitatem formæ, et assimilat eum creatori suo. Et hoc patet, quod eum creatori suo. Et hoc patet, quod perseverantia studii facit amare cœlestia perseverantia studii facit amare cœlestia et conjungit cœlestibus : et hoc intelligit et conjungit cœlestibus : et hoc intelligit post mortem quia ante dixit, quod non post mortem quia ante dixit, quod non est mortuus quem sapientia vivificavit. est mortuus quem sapientia vivificavit. Idem habetur per omnia in principio Idem habetur per omnia in principio Albategni. Albategni.

18. Item, Plato in Timæo inducit 18. Item, Plato in Timæo inducit Deum loquentem ad motores et stellas Deum loquentem ad motores et stellas sic': « Imitantes ergo meam juxta effectum sic': « Imitantes ergo meam juxta effectum vestrum solertiam, ita instituite atque vestrum solertiam, ita instituite atque excitate mortalia, ut quibus consortium excitate mortalia, ut quibus consortium divinitatis et appellationis parilitas com- divinitatis et appellationis parilitas com- petit, divina præditum firmitate finga- petit, divina præditum firmitate finga- tis: erit vero tale quod vobis obsequi tis: erit vero tale quod vobis obsequi justitiamque colere perspexistis. Hujus justitiamque colere perspexistis. Hujus ergo universi generis sementem faciam ergo universi generis sementem faciam vobisque tradam: vos cætera exsequi vobisque tradam: vos cætera exsequi par est, ita ut mortalem coelestemque par est, ita ut mortalem coelestemque naturam mortali nexu extrinsecus am- naturam mortali nexu extrinsecus am- biatis, jubeatisque nasci et cibum pro- biatis, jubeatisque nasci et cibum pro- videatis et incrementum detis et post dis- videatis et incrementum detis et post dis- solutionem id foenus quod credideratis solutionem id foenus quod credideratis facta separatione animæ et corporis re- facta separatione animæ et corporis re- cipiatis. cipiatis.

19. Idem probat in Phædro multis 19. Idem probat in Phædro multis rationibus, quod anima est immortalis. rationibus, quod anima est immortalis. Quarum quasdam supra posuimus, quæ Quarum quasdam supra posuimus, quæ licet propositiones falsas habeant, con- licet propositiones falsas habeant, con- clusio hæc est quam intendit, scilicet clusio hæc est quam intendit, scilicet quod anima est immortalis. quod anima est immortalis.

20. Idem habetur in Somnio Scipionis, 20. Idem habetur in Somnio Scipionis, et in commento super illud somnium a et in commento super illud somnium a Macrobio. Macrobio.

Sed quia Sancti ubique dicunt, hic Sed quia Sancti ubique dicunt, hic ab auctoritatibus Sanctorum superce- ab auctoritatibus Sanctorum superce- demus: quia etiam a Philosophis paucas demus: quia etiam a Philosophis paucas de multis adduximus. Philosophorum de multis adduximus. Philosophorum autem duæ sunt rationes, scilicet Ari- autem duæ sunt rationes, scilicet Ari- stotelis et Platonis et patet per jam dicta, stotelis et Platonis et patet per jam dicta, quod ambo concordant in hoc quod quod ambo concordant in hoc quod anima sit immortalis. anima sit immortalis.

21. Rationes autem probabiles sunt 21. Rationes autem probabiles sunt istæ positæ a quibusdam ante nos : Ubi- istæ positæ a quibusdam ante nos : Ubi- cumque contingit invenire duo extrema cumque contingit invenire duo extrema inter res naturæ, contingit accipere me- inter res naturæ, contingit accipere me- dium. Hoc probatur per id quod habetur dium. Hoc probatur per id quod habetur in libro de Animalibus, ubi dicit Aristo- in libro de Animalibus, ubi dicit Aristo-

II P. SUMMEÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61. II P. SUMMEÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61.

teles, quod natura non venit de marino teles, quod natura non venit de marino ad agreste, nisi per gradus: nec venit a ad agreste, nisi per gradus: nec venit a vegetabili ad sensibile, nisi per gradus: vegetabili ad sensibile, nisi per gradus: et ideo inter animal habens sensum unum et ideo inter animal habens sensum unum et animal habens sensus omnes, sunt et animal habens sensus omnes, sunt plura media. Et hoc est quod dicit Dio- plura media. Et hoc est quod dicit Dio- nysius, quod lex divinitatis est per pro- nysius, quod lex divinitatis est per pro- pria media, et per media ultima addu. pria media, et per media ultima addu. cere. Videmus autem in entibus naturam cere. Videmus autem in entibus naturam esse spiritualem separatam a corpore, esse spiritualem separatam a corpore, intellectivam, et incorruptibilem, sicut intellectivam, et incorruptibilem, sicut est Angelus, qui etiam ponitur a Philoso- est Angelus, qui etiam ponitur a Philoso- phis, licet sub nomine intelligentiæ sepa- phis, licet sub nomine intelligentiæ sepa- ratæ. Et videmus in altera parte naturam ratæ. Et videmus in altera parte naturam spiritualem corpori unitam irrationalem spiritualem corpori unitam irrationalem et corruptibilem, quæ pro tanto ponitur et corruptibilem, quæ pro tanto ponitur in extremo, quod non convenit cum prio- in extremo, quod non convenit cum prio- re nisi in genere, et opponitur ei in om- re nisi in genere, et opponitur ei in om- nibus differentiis. Ergo erunt aliqua me- nibus differentiis. Ergo erunt aliqua me- dia. Cum ergo sint tres differentiæ, scili- dia. Cum ergo sint tres differentiæ, scili- cet incorporeum, intellectivum, et in- cet incorporeum, intellectivum, et in- corruptibile, erunt sex media si possibile corruptibile, erunt sex media si possibile est fieri, tria scilicet ex conjunctione est fieri, tria scilicet ex conjunctione uniuscujusque differentiarum cum genere uniuscujusque differentiarum cum genere per se, et tria ex conjunctione duarum, ut per se, et tria ex conjunctione duarum, ut sit unum medium, quod sit spiritualis sit unum medium, quod sit spiritualis substantia corporea tantum, alterum substantia corporea tantum, alterum quod sit substantia spiritualis intellectiva quod sit substantia spiritualis intellectiva tantum, tertium quod sit substantia spi- tantum, tertium quod sit substantia spi- ritualis incorruptibilis tantum, et quar- ritualis incorruptibilis tantum, et quar- tum quod sit substantia intellectiva et tum quod sit substantia intellectiva et incorporea tantum, et quintum quod sit incorporea tantum, et quintum quod sit substantia spiritualis et incorporea et in- substantia spiritualis et incorporea et in- corruptibilis tantum, sextum quod sit corruptibilis tantum, sextum quod sit substantia spiritualis corporea intellectiva substantia spiritualis corporea intellectiva et incorruptibilis tantum. Sed tria prima et incorruptibilis tantum. Sed tria prima esse non possunt : quod enim est sub- esse non possunt : quod enim est sub- stantia spiritualis corporea tantum, hoc stantia spiritualis corporea tantum, hoc non erit intellectuale et non erit incor- non erit intellectuale et non erit incor- ruptibile ergo contradictoria illorum ruptibile ergo contradictoria illorum verificabuntur de ipso irrationali et cor- verificabuntur de ipso irrationali et cor- ruptibili. Quidquid autem corrumpitur, ruptibili. Quidquid autem corrumpitur, corrumpitur per se vel per accidens. Pro- corrumpitur per se vel per accidens. Pro- batum autem est ab Aristotele, quod non batum autem est ab Aristotele, quod non corrumpitur per se nisi quod est compo- corrumpitur per se nisi quod est compo- situm ex contrariis, et quod ipsa non est situm ex contrariis, et quod ipsa non est ex contrariis et sic non corrumpetur ex contrariis et sic non corrumpetur per se ergo per accidens corrumpetur: per se ergo per accidens corrumpetur: quia ipsa corruptibilis esse ponitur. Quid- quia ipsa corruptibilis esse ponitur. Quid-

525 525

quid autem per accidens corrumpitur, quid autem per accidens corrumpitur, corrumpitur corruptione alterius in quo corrumpitur corruptione alterius in quo est quod per se corrumpitur per se au- est quod per se corrumpitur per se au- tem nihil corrumpitur nisi corpus habens tem nihil corrumpitur nisi corpus habens contrarium, vel compositum ex contra- contrarium, vel compositum ex contra- riis ergo talis substantia est in corpore riis ergo talis substantia est in corpore composito ex contrariis : ergo est corpo- composito ex contrariis : ergo est corpo- rea et positum erat quod esset incorpo- rea et positum erat quod esset incorpo- rea ergo tale medium esse non potest, rea ergo tale medium esse non potest, Similiter nec secundum : substantia Similiter nec secundum : substantia enim illa esset intellectiva tantum, non enim illa esset intellectiva tantum, non incorporea, neque incorruptibilis: ergo incorporea, neque incorruptibilis: ergo corporea et corruptibilis: substantia au- corporea et corruptibilis: substantia au- tem spiritualis corporea est actus et per- tem spiritualis corporea est actus et per- fectio corporis, et partes ejus perfectiones fectio corporis, et partes ejus perfectiones partium : ergo substantia intellectiva tan- partium : ergo substantia intellectiva tan- tum erit actus et perfectio corporis, et tum erit actus et perfectio corporis, et partes perfectiones partium : sed pars partes perfectiones partium : sed pars ejus est intellectus ergo intellectus erit ejus est intellectus ergo intellectus erit perfectio alicujus partis corporis et virtus perfectio alicujus partis corporis et virtus corporea, quod supra improbatum est. corporea, quod supra improbatum est. Similiter nec tertium esse potest : hoc Similiter nec tertium esse potest : hoc enim esset substantia spiritualis, non in- enim esset substantia spiritualis, non in- corporea, et non intellectiva, sed incor- corporea, et non intellectiva, sed incor- ruptibilis tantum : ergo erit corporea non ruptibilis tantum : ergo erit corporea non intellectiva et omnis talis est actus cor- intellectiva et omnis talis est actus cor- poris secundum se et secundum suas poris secundum se et secundum suas partes: omnes ergo destruentur destru- partes: omnes ergo destruentur destru- cto corpore : ergo erit corruptibile : et cto corpore : ergo erit corruptibile : et positum erat, quod esset incorruptibile. positum erat, quod esset incorruptibile. Item, nec quartum esse potest : hæc Item, nec quartum esse potest : hæc enim esset substantia spiritualis incorpo- enim esset substantia spiritualis incorpo- rea et intellectiva tantum, et non incor- rea et intellectiva tantum, et non incor- ruptibilis: ergo corruptibilis: sed quid- ruptibilis: ergo corruptibilis: sed quid- quid corrumpitur, corrumpitur per se vel quid corrumpitur, corrumpitur per se vel per accidens: ergo talis substantia cor- per accidens: ergo talis substantia cor- rumpetur altero duorum modorum: non rumpetur altero duorum modorum: non per se, quia non est ex contrariis: nec per se, quia non est ex contrariis: nec per accidens, quia non est in eo quod per accidens, quia non est in eo quod corrumpitur per se, eo quod sit incorpo- corrumpitur per se, eo quod sit incorpo- rea: ergo erit incorruptibilis et positum rea: ergo erit incorruptibilis et positum erat quod esset corruptibilis. Nec quin- erat quod esset corruptibilis. Nec quin- tum hoc enim esset substantia spiri- tum hoc enim esset substantia spiri- tualis et incorporea et incorruptibilis tualis et incorporea et incorruptibilis tantum ergo non esset rationalis. Cum tantum ergo non esset rationalis. Cum igitur non sit sensibilis nec vegetabilis, igitur non sit sensibilis nec vegetabilis, eo quod non est corpori unita, esset ali- eo quod non est corpori unita, esset ali- quid spirituale quod nec haberet virtutem quid spirituale quod nec haberet virtutem motivam, nec apprehensivam : ergo nec motivam, nec apprehensivam : ergo nec

326 326

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vitam, quia vita cognoscitur in actibus vitam, quia vita cognoscitur in actibus motivis apprehensivis. Relinquitur igi- motivis apprehensivis. Relinquitur igi- tur sextum, quod illud sit medium solum, tur sextum, quod illud sit medium solum, scilicet substantia spiritualis, incorporea, scilicet substantia spiritualis, incorporea, intellectiva, et incorruptibilis. Per hoc intellectiva, et incorruptibilis. Per hoc enim quod est corporea, non sequitur enim quod est corporea, non sequitur quod corrumpatur corruptione corporis, quod corrumpatur corruptione corporis, eo quod nullius corporis est actus in quan- eo quod nullius corporis est actus in quan- tum est intellectiva. Item, continuum tum est intellectiva. Item, continuum aliquod corporeum separatum a con- aliquod corporeum separatum a con- trarietate est incorruptibile: ergo multo trarietate est incorruptibile: ergo multo magis simplex quod nec continuum nec magis simplex quod nec continuum nec compositum ex contrariis, erit incorrup- compositum ex contrariis, erit incorrup- tibile et tale est anima rationalis: ergo tibile et tale est anima rationalis: ergo anima rationalis est incorruptibilis. anima rationalis est incorruptibilis.

22. Item, Corpora sunt mota a substan- 22. Item, Corpora sunt mota a substan- tiis spiritualibus inter quælibet autem tiis spiritualibus inter quælibet autem duo sunt quatuor comparationes: verbi duo sunt quatuor comparationes: verbi gratia, corpus corruptibile mobile a sub- gratia, corpus corruptibile mobile a sub- stantia spirituali corruptibili movente, et stantia spirituali corruptibili movente, et corpus incorruptibile mobile a substantia corpus incorruptibile mobile a substantia spirituali incorruptibili movente, et cor- spirituali incorruptibili movente, et cor- pus corruptibile mobile a substantia spi- pus corruptibile mobile a substantia spi- rituali corruptibili movente, et e contra rituali corruptibili movente, et e contra corpus incorruptibile mobile a substantia corpus incorruptibile mobile a substantia spirituali corruptibili movente. Probatum spirituali corruptibili movente. Probatum est autem in VIII Physicorum', quod si est autem in VIII Physicorum', quod si una comparationum est, erunt et aliæ, una comparationum est, erunt et aliæ, nisi et aliquid sit repugnans. Sed prima nisi et aliquid sit repugnans. Sed prima est in corpore et anima bruti, secunda est in corpore et anima bruti, secunda autem in coelo et motore coeli. Ergo ter- autem in coelo et motore coeli. Ergo ter- tia erit, et non nisi in corpore et anima tia erit, et non nisi in corpore et anima hominis quia anima hominis est in ho- hominis quia anima hominis est in ho- mine sicut nauta in navi et motor in mo- mine sicut nauta in navi et motor in mo- tore, ut habetur in II de Anima 2. Quarta tore, ut habetur in II de Anima 2. Quarta autem esse non potest: motor enim cum autem esse non potest: motor enim cum sit substantia spiritualis non habens con- sit substantia spiritualis non habens con- trarium, non est corruptibilis nisi per trarium, non est corruptibilis nisi per accidens, scilicet corruptione ejus in quo accidens, scilicet corruptione ejus in quo est sed hoc positum est esse incorrup- est sed hoc positum est esse incorrup- tibile ergo et ipsa erit incorruptibi- tibile ergo et ipsa erit incorruptibi- lis et dictum erat, quod esset corrupti- lis et dictum erat, quod esset corrupti- bilis. bilis.

23. Item, Incorruptibilium quoddam 23. Item, Incorruptibilium quoddam est incorruptibile secundum totum, ut est incorruptibile secundum totum, ut coelum quoddam autem incorruptibile coelum quoddam autem incorruptibile secundum partem et non secundum to- secundum partem et non secundum to-

1 VIII Physicorum, tex. com. 37 et inde. 1 VIII Physicorum, tex. com. 37 et inde.

tum, ut elementa: quoddam autem se- tum, ut elementa: quoddam autem se- cundum partem et secundum totum, ut cundum partem et secundum totum, ut elementa. Ergo in spiritibus creatis erit elementa. Ergo in spiritibus creatis erit similiter: habemus enim spiritum secun- similiter: habemus enim spiritum secun- dum totum et partem incorruptibilem, dum totum et partem incorruptibilem, sicut est Angelus sive intelligentia sepa- sicut est Angelus sive intelligentia sepa- rata et habemus secundum totum et se- : rata et habemus secundum totum et se- : cundum partem corruptibilem, sicut est cundum partem corruptibilem, sicut est spiritus bruti : ergo habemus aliquem spiritus bruti : ergo habemus aliquem medium, scilicet corruptibilem secundum medium, scilicet corruptibilem secundum aliquam partem, et non secundum totum, aliquam partem, et non secundum totum, sicut est spiritus hominis qui est anima sicut est spiritus hominis qui est anima rationalis et hoc vocabitur medium: rationalis et hoc vocabitur medium: quartum enim membrum non potest es- quartum enim membrum non potest es- se, scilicet corruptibile secundum totum, se, scilicet corruptibile secundum totum, et non secundum aliquam partem. et non secundum aliquam partem.

24. Rationes vero necessariæ sunt 24. Rationes vero necessariæ sunt istæ. Et ponantur primo rationes Avicen- istæ. Et ponantur primo rationes Avicen- næ quæ ut melius intelligantur, fiet hæc næ quæ ut melius intelligantur, fiet hæc divisio Omne quod corrumpitur, per se divisio Omne quod corrumpitur, per se vel per accidens corrumpitur. Et dico vel per accidens corrumpitur. Et dico per se corrumpi, quod habet contrarium : per se corrumpi, quod habet contrarium : per accidens autem, quod corrumpitur per accidens autem, quod corrumpitur corruptione alterius ex quo dependet esse corruptione alterius ex quo dependet esse ejus. Ergo rationalis anima aut corrum- ejus. Ergo rationalis anima aut corrum- pitur per se, aut per accidens. Si per se : pitur per se, aut per accidens. Si per se : ergo in ipsa est potentia destruendi ante- ergo in ipsa est potentia destruendi ante- quam destruatur. Similiter antequam quam destruatur. Similiter antequam destruatur est in ipsa actus permanendi. destruatur est in ipsa actus permanendi. Iste igitur actus permanendi et potentia Iste igitur actus permanendi et potentia destruendi, aut insunt animæ rationali destruendi, aut insunt animæ rationali secundum idem, aut secundum diversa. secundum idem, aut secundum diversa. Si secundum idem : ergo secundum idem Si secundum idem : ergo secundum idem aliquid est actu et potentia, quod falsum aliquid est actu et potentia, quod falsum est. Esse enim quod est actu, a forma est. Esse enim quod est actu, a forma est actu et esse quod potest non esse, a est actu et esse quod potest non esse, a materia potest non esse; quæ potest sus- materia potest non esse; quæ potest sus- cipere aliam formam. Si secundum di- cipere aliam formam. Si secundum di- versa ergo anima rationalis est ex di- versa ergo anima rationalis est ex di- versis, quorum unum facit eam esse versis, quorum unum facit eam esse actu, et alterum facit, quod potest non actu, et alterum facit, quod potest non esse ergo erit ex materia quæ est subje- esse ergo erit ex materia quæ est subje- ctum generationis et corruptionis et ctum generationis et corruptionis et transmutationis nulla autem talis ma- transmutationis nulla autem talis ma- teria transmutatur nisi per calidum, fri- teria transmutatur nisi per calidum, fri- gidum, humidum, siccum : ergo anima gidum, humidum, siccum : ergo anima erit ex tali materia, quod est absurdum et erit ex tali materia, quod est absurdum et

2 II de Anima, tex. com. 11. 2 II de Anima, tex. com. 11.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61.

contra Philosophum in primo de Anima¹, contra Philosophum in primo de Anima¹, ubi dicit, quod antiquius aliquid esse ani- ubi dicit, quod antiquius aliquid esse ani- ma impossibile est, inconvenientius autem ma impossibile est, inconvenientius autem adhuc intellectu: rationabilissimum enim adhuc intellectu: rationabilissimum enim esse anima habet et nobilissimum et pro- esse anima habet et nobilissimum et pro- prium secundum naturam: elementa prium secundum naturam: elementa autem dicuntur esse ante ea quæ sunt. Et autem dicuntur esse ante ea quæ sunt. Et hæc est auctoritas supra exposita. Præ- hæc est auctoritas supra exposita. Præ- terea supra probatum est multis rationi- terea supra probatum est multis rationi- bus, quod anima rationalis non est ex bus, quod anima rationalis non est ex hujusmodi materia. hujusmodi materia.

Si autem dicatur, quod corruptibilis est Si autem dicatur, quod corruptibilis est per accidens, scilicet quod esse ejus ex per accidens, scilicet quod esse ejus ex corpore pendet, quod corrumpitur per corpore pendet, quod corrumpitur per se, sic dicit Avicenna in contrarium: aut se, sic dicit Avicenna in contrarium: aut pendet ex ipso sicut simul ens tantum pendet ex ipso sicut simul ens tantum cum ipso, aut sicut ex priori, aut sicut cum ipso, aut sicut ex priori, aut sicut ex posteriori. Si primo modo: aut si- ex posteriori. Si primo modo: aut si- multas est ex ratione ejus, aut accidit ei. multas est ex ratione ejus, aut accidit ei. Si primo modo: cum igitur simultas non Si primo modo: cum igitur simultas non sit de ratione aliquorum nisi relativorum, sit de ratione aliquorum nisi relativorum, erit anima dicta relative ad corpus. Re- erit anima dicta relative ad corpus. Re- lativa autem ad se dicta invicem num- lativa autem ad se dicta invicem num- quam componunt idem in quantum hu- quam componunt idem in quantum hu- jusmodi. Ergo anima et corpus per com- jusmodi. Ergo anima et corpus per com- positionem non faciunt hominem, quod positionem non faciunt hominem, quod falsum est. Si enim accidit ei relatio : falsum est. Si enim accidit ei relatio : ergo posito quod non insit ei hoc acci- ergo posito quod non insit ei hoc acci- dens, adhuc erit anima, et sic anima se- dens, adhuc erit anima, et sic anima se- cundum suam substantiam separatur. Si cundum suam substantiam separatur. Si vero pendet ex ipso sicut ex priori aut vero pendet ex ipso sicut ex priori aut ergo sicut ex priori tempore, aut causa. ergo sicut ex priori tempore, aut causa. Si primo modo, tunc corpus tempore Si primo modo, tunc corpus tempore esset ante animam, et sic esset materia esset ante animam, et sic esset materia susceptibilis animæ omnis anima ex susceptibilis animæ omnis anima ex tali susceptione reducta ad actum effici- tali susceptione reducta ad actum effici- tur in actu ergo anima rationalis erit tur in actu ergo anima rationalis erit actus hujus corporis. Sed omnis actus actus hujus corporis. Sed omnis actus corporis in quantum hujusmodi, opera- corporis in quantum hujusmodi, opera- tiones sibi proprias non habet nisi in cor- tiones sibi proprias non habet nisi in cor- pore, et partes ejus nisi in partibus cor- pore, et partes ejus nisi in partibus cor- poris ergo anima rationalis non habebit poris ergo anima rationalis non habebit operationes sibi proprias nisi in corpore, operationes sibi proprias nisi in corpore, et partes ejus nisi in partibus corporis : et partes ejus nisi in partibus corporis : ergo anima rationalis est virtus corporea, ergo anima rationalis est virtus corporea, et intellectus alicujus corporis est actus, et intellectus alicujus corporis est actus, quod est contra Philosophum, et supra quod est contra Philosophum, et supra

1 I de Anima, tex. com. 82. 1 I de Anima, tex. com. 82.

527 527

est improbatum. Si propter hoc dicatur, est improbatum. Si propter hoc dicatur, quod pendet ex ipso sicut ex priori ut quod pendet ex ipso sicut ex priori ut causa aut ergo sicut ex causa efficiente, causa aut ergo sicut ex causa efficiente, aut sicut ex formali causa, aut sicut ex aut sicut ex formali causa, aut sicut ex causa finali. Causa enim materialis redu- causa finali. Causa enim materialis redu- citur ad prius tempore. Si primo modo, citur ad prius tempore. Si primo modo, tunc corpus facit animam: et cum cor- tunc corpus facit animam: et cum cor- pus sit materia, efficiens et materia erunt pus sit materia, efficiens et materia erunt idem et hoc est impossibile. Præterea, idem et hoc est impossibile. Præterea, Corpus materiale non est movens, ut Corpus materiale non est movens, ut supra probatum est multis rationibus, supra probatum est multis rationibus, sed potius motum : ergo nec est effi- sed potius motum : ergo nec est effi- ciens, sed effectum. Præterea, Omne ciens, sed effectum. Præterea, Omne efficiens est in actu ante effectum quem efficiens est in actu ante effectum quem fecit corpus autem ante animam non est fecit corpus autem ante animam non est nisi in potentia. Si secundo modo, hoc nisi in potentia. Si secundo modo, hoc multipliciter est improbatum, ubi ha- multipliciter est improbatum, ubi ha- bitum est, quod anima est substantia et bitum est, quod anima est substantia et forma corporis, et non e contra. Si ter- forma corporis, et non e contra. Si ter- tio modo, tunc anima esset propter tio modo, tunc anima esset propter corpus sicut propter finem: quod ab- corpus sicut propter finem: quod ab- surdum est: quia in natura forma est surdum est: quia in natura forma est finis anima autem est forma: ergo finis anima autem est forma: ergo erit finis corporis. Si propter hoc dica- erit finis corporis. Si propter hoc dica- tur, quod pendet ex corpore sicut ex tur, quod pendet ex corpore sicut ex posteriori. Aut ergo sicut ex posteriori posteriori. Aut ergo sicut ex posteriori tempore, aut sicut ex posteriori natura. tempore, aut sicut ex posteriori natura. Si primo modo, tunc est anima ante cor- Si primo modo, tunc est anima ante cor- pus tempore ergo ad esse animæ non pus tempore ergo ad esse animæ non exigitur esse corporis : et sic anima exigitur esse corporis : et sic anima separabilis erit a corpore secundum es- separabilis erit a corpore secundum es- se suum. Si secundo modo, tunc anima se suum. Si secundo modo, tunc anima erit prior natura corpore: sed destructo erit prior natura corpore: sed destructo posteriori natura, non de necessitate posteriori natura, non de necessitate destruetur prius prius enim natura destruetur prius prius enim natura dicitur prius causa, et a quo non con- dicitur prius causa, et a quo non con- vertitur consequentia, et destructo cau- vertitur consequentia, et destructo cau- sato non de necessitate destruitur sub- sato non de necessitate destruitur sub- stantia causæ. Similiter destructo ante- stantia causæ. Similiter destructo ante- cedente non de necessitate destruitur cedente non de necessitate destruitur consequens. Ergo destructo corpore non consequens. Ergo destructo corpore non de necessitate destruetur anima ratio- de necessitate destruetur anima ratio- nalis. nalis.

25. Algazel autem unam rationem ad- 25. Algazel autem unam rationem ad- dit dictis Avicennæ, supponens hoc quod dit dictis Avicennæ, supponens hoc quod supra est probatum, scilicet quod anima supra est probatum, scilicet quod anima rationalis non educitur de materia, nec rationalis non educitur de materia, nec

! !

528 528

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est in spermate potentia, sed causatur est in spermate potentia, sed causatur a substantia separata: ergo neque de- a substantia separata: ergo neque de- struitur destructa materia quæ est corpus. struitur destructa materia quæ est corpus. Non enim destruitur forma destructione Non enim destruitur forma destructione materiæ nisi quæ per transmutationem materiæ nisi quæ per transmutationem educitur de ipsa. educitur de ipsa.

26. Nos autem sic objicimus: 26. Nos autem sic objicimus: Probatum est in libro primo de Morte Probatum est in libro primo de Morte et vita, quod corruptio non sit nisi tri- et vita, quod corruptio non sit nisi tri- bus modis, sicut si corrumpatur id quod bus modis, sicut si corrumpatur id quod est compositum ex contrariis ab actione¯ est compositum ex contrariis ab actione¯ contrariorum agentium et patientium: contrariorum agentium et patientium: et hoc per corruptionem tollitur in parte et hoc per corruptionem tollitur in parte et non in toto, sicut corrumpitur ele- et non in toto, sicut corrumpitur ele- mentum et elementatum remanente ma- mentum et elementatum remanente ma- teria et non forma. Fit etiam corruptio teria et non forma. Fit etiam corruptio contrarii a contrario: et hoc tollitur contrarii a contrario: et hoc tollitur in toto, sicut sanum ab ægro et sub in toto, sicut sanum ab ægro et sub hoc modo etiam corrumpitur habitus hoc modo etiam corrumpitur habitus per privationem, sicut etiam corrumpitur per privationem, sicut etiam corrumpitur scientia ab ignorantia. Tertio etiam scientia ab ignorantia. Tertio etiam modo fit corruptio per accidens ejus modo fit corruptio per accidens ejus quod non habet contrarium ex eo quod quod non habet contrarium ex eo quod est in corruptibili per se sicut in materia est in corruptibili per se sicut in materia vel in subjecto. Et hæc divisio etiam vel in subjecto. Et hæc divisio etiam habetur per hanc propositionem libri habetur per hanc propositionem libri Causarum «Omnis substantia destructi- Causarum «Omnis substantia destructi- bilis non sempiterna est composita, aut bilis non sempiterna est composita, aut est delata super rem aliam. » Anima igitur est delata super rem aliam. » Anima igitur rationalis si corrumpitur, aliquam ista- rationalis si corrumpitur, aliquam ista- rum habebit causam suæ corruptionis. rum habebit causam suæ corruptionis. Non primam neque secundam, eo quod Non primam neque secundam, eo quod ipsa nec est ex contrariis agentibus et ipsa nec est ex contrariis agentibus et patientibus, nec habet contrarium. Nec patientibus, nec habet contrarium. Nec tertiam, quod sic probo: In libro XVI de tertiam, quod sic probo: In libro XVI de Animalibus habetur, quod quando Animalibus habetur, quod quando operatio principiorum fuerit corporalis, operatio principiorum fuerit corporalis, non possunt esse illæ principia sine cor- non possunt esse illæ principia sine cor- pore ergo per locum a causa immedia- pore ergo per locum a causa immedia- ta si operatio principiorum non est cor- ta si operatio principiorum non est cor- poralis, principia erunt sine corpore. In poralis, principia erunt sine corpore. In causa enim immediata si affirmatio est causa enim immediata si affirmatio est causa affirmationis, et negatio erit causa causa affirmationis, et negatio erit causa negationis. Sed operatio intellectivæ negationis. Sed operatio intellectivæ animæ est sine corpore, ut probatum animæ est sine corpore, ut probatum est supra. Ergo et ipsa erit sine corpore: est supra. Ergo et ipsa erit sine corpore:

1 Cf. librum II de Generatione animalium, 1 Cf. librum II de Generatione animalium, cap. 3. cap. 3.

ergo non erit in ipsa sicut in subjecto ergo non erit in ipsa sicut in subjecto vel materia, sed sicut in moto : et sic non vel materia, sed sicut in moto : et sic non corrumpitur per accidens corruptione cor- corrumpitur per accidens corruptione cor- poris. poris.

27. Item, Omne quod corrumpitur 27. Item, Omne quod corrumpitur corruptione corporis, alteratur etiam per corruptione corporis, alteratur etiam per accidens alteratione corporis: ergo quod accidens alteratione corporis: ergo quod non alteratur alteratione corporis, non non alteratur alteratione corporis, non corrumpitur corruptione ipsius per acci- corrumpitur corruptione ipsius per acci- dens. PRIMA patet per se. Secunda pro- dens. PRIMA patet per se. Secunda pro- babitur per hoc quod dicit Aristoteles, et babitur per hoc quod dicit Aristoteles, et supra habitum est, quod intellectus se- supra habitum est, quod intellectus se- cundum se non alteratur ab ea quæ est cundum se non alteratur ab ea quæ est in senio debilitate. in senio debilitate.

: :

28. Item, Omnis forma ens in aliquo 28. Item, Omnis forma ens in aliquo ut in subjecto tantum vel in materia, ut in subjecto tantum vel in materia, non agit operatione nisi compositi. Hoc non agit operatione nisi compositi. Hoc probatur per hoc quod forma non agit probatur per hoc quod forma non agit nisi secundum quod habet esse in com- nisi secundum quod habet esse in com- posito. Ergo a destructione consequentis posito. Ergo a destructione consequentis quia non agit operatione compositi, quia non agit operatione compositi, ipsa aliquo modo separata est a materia ipsa aliquo modo separata est a materia et subjecto sed anima rationalis agit et subjecto sed anima rationalis agit operatione quæ non est corporis, nec operatione quæ non est corporis, nec alicujus partis corporis, ut probatum alicujus partis corporis, ut probatum est supra ergo ipsa separata est a cor- est supra ergo ipsa separata est a cor- pore et omnibus partibus ejus. Inde sic : pore et omnibus partibus ejus. Inde sic : Quidquid separatum esse habet a cor- Quidquid separatum esse habet a cor- pore in se et in omnibus operationibus pore in se et in omnibus operationibus suis, hoc pereunte corpore non de neces- suis, hoc pereunte corpore non de neces- sitate perit in se et in operationibus suis. sitate perit in se et in operationibus suis. Hanc rationem videtur Aristoteles in- Hanc rationem videtur Aristoteles in- nuere in primo de Anima 2, ubi dicit nuere in primo de Anima 2, ubi dicit sic Si igitur est aliquid esse proprium, sic Si igitur est aliquid esse proprium, aut propria passio, contingit utique ip- aut propria passio, contingit utique ip- sam separari. Si vero nulla est propria sam separari. Si vero nulla est propria ipsius, non erit separabilis. Ex altera- ipsius, non erit separabilis. Ex altera- tione autem potentiarum animæ argui- tione autem potentiarum animæ argui- tur sic Potentiæ cognoscuntur ex ob- tur sic Potentiæ cognoscuntur ex ob- jectis : ergo cujus objectum est perpe- jectis : ergo cujus objectum est perpe- tuum secundum quod est objectum ejus, tuum secundum quod est objectum ejus, et ipsa potentia erit perpetua: sed obje- et ipsa potentia erit perpetua: sed obje- ctum intellectus perpetuum est : ergo ctum intellectus perpetuum est : ergo et intellectus erit perpetuus. Si forte di- et intellectus erit perpetuus. Si forte di- catur, quod scientia quæ est in intelle- catur, quod scientia quæ est in intelle- ctu, corruptibilis est per oblivionem: et ctu, corruptibilis est per oblivionem: et

2 I de Anima, tex. com. 13. 2 I de Anima, tex. com. 13.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61.

sic non est perpetuum objectum intelle- sic non est perpetuum objectum intelle- ctus. CONTRA hoc est quod supra proba- ctus. CONTRA hoc est quod supra proba- tum est species enim in anima per hoc tum est species enim in anima per hoc quod est accidens ut in subjecto ens in quod est accidens ut in subjecto ens in intellectu, non est objectum intellectus, intellectu, non est objectum intellectus, et sic corrumpitur per oblivionem: est et sic corrumpitur per oblivionem: est autem objectum intellectus per hoc quod autem objectum intellectus per hoc quod est ratio rei et natura, et sic non cor- est ratio rei et natura, et sic non cor- rumpitur. Hanc rationem innuit Augu- rumpitur. Hanc rationem innuit Augu- stinus in libro Soliloquiorum, ubi probat stinus in libro Soliloquiorum, ubi probat animam esse immortalem ex hoc quod animam esse immortalem ex hoc quod est subjectum veritatis quæ est immor- est subjectum veritatis quæ est immor- talis. talis.

: :

29. Item, Universale est id quod intel- 29. Item, Universale est id quod intel- ligitur et universale est ubique et sem- ligitur et universale est ubique et sem- per aut ergo secundum quod est in re, per aut ergo secundum quod est in re, aut secundum quod est in intellectu, est aut secundum quod est in intellectu, est ubique et semper. Non primo modo: ubique et semper. Non primo modo: quia in re est in materia, et materia di- quia in re est in materia, et materia di- vidit contrahendo et sic non potest esse vidit contrahendo et sic non potest esse ubique. Similiter materia subjecta est ubique. Similiter materia subjecta est transmutationi, et sic non potest esse transmutationi, et sic non potest esse semper. Ergo secundum quod est in in- semper. Ergo secundum quod est in in- tellectu separante a materia et loco, erit tellectu separante a materia et loco, erit ubique et semper: sed per hoc est per- ubique et semper: sed per hoc est per- petuum ergo ab intellectu habet, quod petuum ergo ab intellectu habet, quod est perpetuum. Aut ergo secundum quod est perpetuum. Aut ergo secundum quod intellectus est perpetuus, aut secundum intellectus est perpetuus, aut secundum quod ipse est transmutabilis et corrupti- quod ipse est transmutabilis et corrupti- bilis. Si primo modo, tunc habetur pro- bilis. Si primo modo, tunc habetur pro- positum. Si secundo modo, tunc perpe- positum. Si secundo modo, tunc perpe- tuitas causabitur a transmutabili secun- tuitas causabitur a transmutabili secun- dum quod est transmutabile, et opposi- dum quod est transmutabile, et opposi- tum juvabit oppositum ad esse, quod est tum juvabit oppositum ad esse, quod est

absurdum. absurdum.

30. Item, Intellectus de natura sua 30. Item, Intellectus de natura sua omne id quod apprehendit, exspoliat a omne id quod apprehendit, exspoliat a transmutatione et tempore et causis transmutatione et tempore et causis transmutationis et temporis. Veritas hu- transmutationis et temporis. Veritas hu- jus patet per ante dicta. Sed cujuscum- jus patet per ante dicta. Sed cujuscum- que natura talis est, quod ipsa facit rem que natura talis est, quod ipsa facit rem esse intemporalem et intransmutabilem, esse intemporalem et intransmutabilem, ipsum secundum suam naturam est in- ipsum secundum suam naturam est in- transmutabile et intemporale. Ergo in- transmutabile et intemporale. Ergo in- tellectus erit intemporalis et intransmu- tellectus erit intemporalis et intransmu- tabilis secundum suam naturam. MINOR tabilis secundum suam naturam. MINOR probatur per hoc quod dicit Philoso- probatur per hoc quod dicit Philoso- phus, quod intellectus est simplex et phus, quod intellectus est simplex et immixtus et nulli nihil habet commune. immixtus et nulli nihil habet commune.

XXXV XXXV

529 529

Unde patet, quod ipse separatus est a Unde patet, quod ipse separatus est a materia transmutabili et temporali, et materia transmutabili et temporali, et est potentia omnia: quod non est verum est potentia omnia: quod non est verum de alia potentia quæ non est in organo de alia potentia quæ non est in organo corporali mixto et transmutabili, ut su- corporali mixto et transmutabili, ut su- pra probatum est. pra probatum est.

31. Item, Omne quod recipitur in ali- 31. Item, Omne quod recipitur in ali- quo ut in subjecto, recipitur secundum quo ut in subjecto, recipitur secundum potestatem recipientis et non recepti : potestatem recipientis et non recepti : intelligibile recipitur in intellectu : ergo intelligibile recipitur in intellectu : ergo recipitur secundum potestatem recipien- recipitur secundum potestatem recipien- tis et non recepti. Vel sic: Intelligibile tis et non recepti. Vel sic: Intelligibile recipitur in intellectu : ergo recipitur se- recipitur in intellectu : ergo recipitur se- cundum potestatem intellectus et non cundum potestatem intellectus et non intelligibilis. PRIMA Scribitur a Boetio. intelligibilis. PRIMA Scribitur a Boetio. SECUNDA patet per inductionem omnium SECUNDA patet per inductionem omnium agentium, quorum actus a suis passivis agentium, quorum actus a suis passivis recipitur secundum potestatem patien- recipitur secundum potestatem patien- tium, sicut calor solis aliter recipitur a tium, sicut calor solis aliter recipitur a semine plantæ, et aliter a semine anima- semine plantæ, et aliter a semine anima- lis, et aliter ab elemento. In elemento lis, et aliter ab elemento. In elemento enim est rarificans tantum, in semine enim est rarificans tantum, in semine autem plantæ dissolvit et facit pullulare, autem plantæ dissolvit et facit pullulare, in semine vero animalis dissolvit et for- in semine vero animalis dissolvit et for- mat. Et sic patet de aliis. MINOR patet mat. Et sic patet de aliis. MINOR patet per se. Inde ulterius Intelligibile reci- per se. Inde ulterius Intelligibile reci- pitur in intellectu secundum potestatem pitur in intellectu secundum potestatem intellectus sed omne intelligibile reci- intellectus sed omne intelligibile reci- pitur sub ratione simplicis, perpetui, et pitur sub ratione simplicis, perpetui, et transmutabilis ergo potestas intellectus transmutabilis ergo potestas intellectus est simplex, et perpetua, et transmutabi- est simplex, et perpetua, et transmutabi- lis. lis.

32. Item, In libro de Causis habetur, 32. Item, In libro de Causis habetur, quod omnis anima nobilis tres habet quod omnis anima nobilis tres habet operationes, scilicet divinam, intelle- operationes, scilicet divinam, intelle- ctualem, et animalem. Et expositum ha- ctualem, et animalem. Et expositum ha- bet commentum ibidem, quod divinam bet commentum ibidem, quod divinam habet in quantum est a causa causante habet in quantum est a causa causante ipsam : intellectualem autem in quantum ipsam : intellectualem autem in quantum est causata a prima causa, et posita est est causata a prima causa, et posita est instrumentum intelligibile, in quantum instrumentum intelligibile, in quantum scilicet de lumine suo influit intelligibi- scilicet de lumine suo influit intelligibi- lia animalem autem habet in compara- lia animalem autem habet in compara- tione ad corpus. Inde sic: Quidquid in tione ad corpus. Inde sic: Quidquid in comparatione substantiali non dependet comparatione substantiali non dependet ad corpus, sed ad causam aliam, non ad corpus, sed ad causam aliam, non destruitur destructo corpore, sed de- destruitur destructo corpore, sed de- structis causis aliis ad quas dependet : structis causis aliis ad quas dependet : anima rationalis est hujusmodi: ergo anima rationalis est hujusmodi: ergo

34 34

Sed contra. Sed contra.

530 530

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non destruitur destructo corpore, sed non destruitur destructo corpore, sed destructis causis aliis. PRIMA probatur destructis causis aliis. PRIMA probatur per hoc quod quamlibet substantiam se- per hoc quod quamlibet substantiam se- quitur operatio naturalis illius substan- quitur operatio naturalis illius substan- tiæ, et quælibet substantia ponitur posita tiæ, et quælibet substantia ponitur posita sua naturali operatione. SECUNDA proba- sua naturali operatione. SECUNDA proba- tur per hoc quod unicuique est substan- tur per hoc quod unicuique est substan- tialior operatio illa quam habet in com- tialior operatio illa quam habet in com- paratione ad prius a quo accipit esse et paratione ad prius a quo accipit esse et substantiam, quam illa quam habet in substantiam, quam illa quam habet in comparatione ad posterius. Anima au- comparatione ad posterius. Anima au- tem, ut patet per ante dicta, divinam tem, ut patet per ante dicta, divinam et intellectualem operationem habet in et intellectualem operationem habet in comparatione ad prius: animalem au- comparatione ad prius: animalem au- tem in comparatione ad posterius. Cum tem in comparatione ad posterius. Cum igitur causæ priores non possunt destrui, igitur causæ priores non possunt destrui, anima non destruitur in operatione di- anima non destruitur in operatione di- vina et intellectuali. Et hæc ratio videtur vina et intellectuali. Et hæc ratio videtur de intellectu Avicennæ in principio libri de intellectu Avicennæ in principio libri sexti de Naturalibus, ubi dicit, quod sexti de Naturalibus, ubi dicit, quod hoc nomen, anima, non est nomen illius hoc nomen, anima, non est nomen illius rei quam nominat ex essentia ejus vel rei quam nominat ex essentia ejus vel ex prædicamento in quo continetur, sed ex prædicamento in quo continetur, sed ex accidente quod accidit ei: et ideo di- ex accidente quod accidit ei: et ideo di- citur, quod anima dicitur ab animando. citur, quod anima dicitur ab animando. SED CONTRA Sic objicitur : SED CONTRA Sic objicitur :

་ ་

1. Quædam sunt rationes ab hæreticis 1. Quædam sunt rationes ab hæreticis inductæ, scilicet quod destructo perfecto inductæ, scilicet quod destructo perfecto destruitur perfectio: corpus est perfe- destruitur perfectio: corpus est perfe- ctum ab anima: ergo destructo corpore ctum ab anima: ergo destructo corpore destruitur anima. destruitur anima.

2. Item, Corruptio nihil aliud est 2. Item, Corruptio nihil aliud est quam destructio formæ naturalis supra quam destructio formæ naturalis supra materiam homo corrumpitur : ergo materiam homo corrumpitur : ergo forma ejus naturalis destruitur supra forma ejus naturalis destruitur supra materiam sed forma naturalis ejus est materiam sed forma naturalis ejus est anima rationalis: ergo anima rationalis anima rationalis: ergo anima rationalis destruitur. destruitur.

3. Item, Cujus nulla operatio est sine 3. Item, Cujus nulla operatio est sine corpore, secundum nullum principium corpore, secundum nullum principium illarum operationum potest esse sine illarum operationum potest esse sine corpore sed nulla operatio animæ est corpore sed nulla operatio animæ est sine corpore: ergo secundum nullum sine corpore: ergo secundum nullum principium illarum operationum manet principium illarum operationum manet anima sine corpore. PRIMA scribitur in anima sine corpore. PRIMA scribitur in libro XVI de Animalibus 1: SECUNDA libro XVI de Animalibus 1: SECUNDA

1 Cf. librum secundum de Generatione ani- 1 Cf. librum secundum de Generatione ani- malium, cap 3. malium, cap 3.

probatur per hoc quod si aliqua opera- probatur per hoc quod si aliqua opera- tionum animæ est sine corpore, illa est tionum animæ est sine corpore, illa est intelligere sed omne intelligere est ex intelligere sed omne intelligere est ex phantasmate.: phantasma non est sine phantasmate.: phantasma non est sine corpore: ergo nec intelligere. corpore: ergo nec intelligere.

4. Item, Quidquid disponitur diversi- 4. Item, Quidquid disponitur diversi- mode complexione corporis diversa, il- mode complexione corporis diversa, il- lud est forma non ens sine corpore : lud est forma non ens sine corpore : anima rationalis est hujusmodi: ergo anima rationalis est hujusmodi: ergo anima rationalis est forma non ens sine anima rationalis est forma non ens sine corpore. PRIMA probatur per hoc quod corpore. PRIMA probatur per hoc quod non diversificatur forma in operationi- non diversificatur forma in operationi- bus suis ex materia, nisi quia est in illa bus suis ex materia, nisi quia est in illa et non habet esse separatum ab ipsa. et non habet esse separatum ab ipsa. SECUNDA scribitur in libro secundo de SECUNDA scribitur in libro secundo de Anima³, ubi dicitur, quod molles carnes Anima³, ubi dicitur, quod molles carnes habentes bene aptos mente esse vide- habentes bene aptos mente esse vide- mus, et duras carnes habentes male aptos mus, et duras carnes habentes male aptos mente esse videmus. mente esse videmus.

5. Inducunt etiam quasdam auctorita- 5. Inducunt etiam quasdam auctorita- tes, sicut illud Ecclesiastæ, 111, 18: Dixi tes, sicut illud Ecclesiastæ, 111, 18: Dixi in corde meo de filiis hominum, ut pro- in corde meo de filiis hominum, ut pro- baret eos Deus, el ostenderet similes esse baret eos Deus, el ostenderet similes esse bestiis. Idcirco unus est interitus homi- bestiis. Idcirco unus est interitus homi- nis et jumentorum, et æqua utriusque nis et jumentorum, et æqua utriusque conditio. Et infra, yy. 19 et seq. : Cun- conditio. Et infra, yy. 19 et seq. : Cun- cta subjacent vanitati : et omnia pergunt cta subjacent vanitati : et omnia pergunt ad unum locum. De terra facta sunt, et ad unum locum. De terra facta sunt, et in terram pariter revertuntur. Quis no- in terram pariter revertuntur. Quis no- vit si spiritus filiorum Adam ascendat vit si spiritus filiorum Adam ascendat sursum, et si spiritus jumentorum de- sursum, et si spiritus jumentorum de- scendat deorsum ? scendat deorsum ?

6. Item, Ecclesiastæ, 11, 15: Si unus 6. Item, Ecclesiastæ, 11, 15: Si unus et stulti et meus occasus erit, quid mihi et stulti et meus occasus erit, quid mihi prodest quod majorem sapientiæ dedi prodest quod majorem sapientiæ dedi operam ? operam ?

7. Item, Sapientiæ, 11, 2 et 3 : Ex ni- 7. Item, Sapientiæ, 11, 2 et 3 : Ex ni- hilo nati sumus, et post hoc erimus tam - hilo nati sumus, et post hoc erimus tam - quam non fuerimus. Quoniam fumus quam non fuerimus. Quoniam fumus flatus est in naribus nostris, et sermo flatus est in naribus nostris, et sermo scintilla ad commovendum cor nostrum: scintilla ad commovendum cor nostrum: qua extincta, cinis erit corpus nostrum, qua extincta, cinis erit corpus nostrum, et spiritus diffundetur tamquam mollis et spiritus diffundetur tamquam mollis

aer, aer,

etc. etc.

8. Adducunt etiam quædam auctorita- 8. Adducunt etiam quædam auctorita- tes de Philosophis. Dicit enim Hippocra- tes de Philosophis. Dicit enim Hippocra-

2 II de Anima, tex. com. 94. 2 II de Anima, tex. com. 94.

薄 薄

olutio. olutio. object. object.

| object. | object.

8. 8.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 61.

tes in secunda particula Emphorimorum : tes in secunda particula Emphorimorum : « Quicumque dolentes aliquid corporis « Quicumque dolentes aliquid corporis plurimum, dolores non sentiunt, his plurimum, dolores non sentiunt, his mens ægrotat. » Si autem mens ægrotat, mens ægrotat. » Si autem mens ægrotat, tunc etiam mens commoritur. tunc etiam mens commoritur.

9. Item, Dicit Aristoteles in libro primo 9. Item, Dicit Aristoteles in libro primo de Morte et vita : « Corruptis animalibus de Morte et vita : « Corruptis animalibus corrumpitur doctrina et sanitas quæ in corrumpitur doctrina et sanitas quæ in animalibus sunt. » Unde etiam de ani- animalibus sunt. » Unde etiam de ani- ma ratiocinabitur utique aliquis ex his : ma ratiocinabitur utique aliquis ex his : si enim non ut natura, sed sicut acciden- si enim non ut natura, sed sicut acciden- tia anima in corpore est, fit utique ipsius tia anima in corpore est, fit utique ipsius et altera naturaliter corruptio præter cor- et altera naturaliter corruptio præter cor- ruptionem qua corrumpitur corrupto ruptionem qua corrumpitur corrupto corpore. corpore.

SOLUTIO. Ad duas primas rationes di- SOLUTIO. Ad duas primas rationes di- 2. cendum, quod propositiones illæ veræ 2. cendum, quod propositiones illæ veræ sunt de formis quæ non sunt substantiæ sunt de formis quæ non sunt substantiæ per se existentes: anima rationalis non est per se existentes: anima rationalis non est forma talis, quod supra est explanatum. forma talis, quod supra est explanatum. AD ALIUD dicendum, quod intelligere AD ALIUD dicendum, quod intelligere quoddam est ex phantasmate, et quod- quoddam est ex phantasmate, et quod- dam quod non est ex phantasmate, sicut dam quod non est ex phantasmate, sicut supra est ostensum in quæstione de in- supra est ostensum in quæstione de in- tellectu possibili: et intellectus post tellectu possibili: et intellectus post mortem erit per conversionem ad intel- mortem erit per conversionem ad intel- lectum agentem, ut dicunt Philosophi : lectum agentem, ut dicunt Philosophi : et ideo dicit Aristoteles in Il de Somno et ideo dicit Aristoteles in Il de Somno et vigilia, quod in somnis quandoque et vigilia, quod in somnis quandoque etiam fiunt veræ intelligentiæ præter etiam fiunt veræ intelligentiæ præter phantasmata. Et hujus causam supra as- phantasmata. Et hujus causam supra as- signavimus in quæstione de somno: quia signavimus in quæstione de somno: quia scilicet quædam somnia fiunt per illumi- scilicet quædam somnia fiunt per illumi- nationem substantiarum separatarum. nationem substantiarum separatarum.

1 Sapient. II, 1. 1 Sapient. II, 1.

531 531

4. 4.

AD ALIUD dicendum, quod non altera- Ad object AD ALIUD dicendum, quod non altera- Ad object tur anima rationalis per mixtionem cor- tur anima rationalis per mixtionem cor- poris, nisi in quantum accipit a phantas- poris, nisi in quantum accipit a phantas- mate et hoc est per accidens: unde per mate et hoc est per accidens: unde per se non alteratur: et ideo non sequitur, se non alteratur: et ideo non sequitur, quod destruatur. quod destruatur.

5 et 6. 5 et 6.

AD ALIUD dicendum, quod Salomon Ad object. AD ALIUD dicendum, quod Salomon Ad object. loquitur ibi concionando : et propter hoc loquitur ibi concionando : et propter hoc semper subinfert: Et hoc quoque est va- semper subinfert: Et hoc quoque est va- nitas. nitas.

7. 7.

AD ALIUD dicendum, quod in libro Sa- Ad object. AD ALIUD dicendum, quod in libro Sa- Ad object. pientiæ subinfert, quod hoc dixerunt im- pientiæ subinfert, quod hoc dixerunt im- pii cogitantes apud se non recte¹. pii cogitantes apud se non recte¹.

AD ALIUD dicendum, quod Hippocrates Ad object. AD ALIUD dicendum, quod Hippocrates Ad object. vocat ibi mentem animalem virtutem vocat ibi mentem animalem virtutem sitam in organo: et hæc non coægrotat sitam in organo: et hæc non coægrotat nisi per accidens, scilicet in quantum a nisi per accidens, scilicet in quantum a morbo sensum impeditur influere: sicut morbo sensum impeditur influere: sicut accidit in cancro, ubi frigiditas melan- accidit in cancro, ubi frigiditas melan- choliæ intercipit sensum, ita quod locus choliæ intercipit sensum, ita quod locus efficitur insensibilis. Quod autem virtus efficitur insensibilis. Quod autem virtus ægrotat per accidens, patet per illud di- ægrotat per accidens, patet per illud di- ctum Aristotelis in I de Anima³, quod si ctum Aristotelis in I de Anima³, quod si senex accipiat oculum juvenis, videbit senex accipiat oculum juvenis, videbit utique sicut juvenis. utique sicut juvenis.

9. 9.

AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles Ad object. AD ALIUD dicendum, quod Aristoteles Ad object. loquitur ibi de triplici corruptione quæ loquitur ibi de triplici corruptione quæ supra explanata est: et intendit de ani- supra explanata est: et intendit de ani- ma, quæ non separatur a materia et or- ma, quæ non separatur a materia et or- gano: hæc enim destruitur destructione gano: hæc enim destruitur destructione corporis sensibilis et vegetabilis: sed de corporis sensibilis et vegetabilis: sed de rationali ipse probat, quod non est sic in rationali ipse probat, quod non est sic in corpore et propter hoc non est iste mo- corpore et propter hoc non est iste mo- dus corruptionis ejus. dus corruptionis ejus.

* I de Anima, tex. com. 65. * I de Anima, tex. com. 65.

532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

QUESTIO LXII. QUESTIO LXII.

De motu processivo animalium. De motu processivo animalium.

Consequenter transeundum est ad vires animæ motivas. Consequenter transeundum est ad vires animæ motivas.

Et quia vires motivæ principia dicuntur, quæ movent in motu proces- Et quia vires motivæ principia dicuntur, quæ movent in motu proces- sivo, primo quæratur de motu processivo animalium. sivo, primo quæratur de motu processivo animalium.

Secundo, De singulis viribus moventibus. Secundo, De singulis viribus moventibus.

Tertio, De quantitate animæ: quia quantitas principaliter penes vires mo- Tertio, De quantitate animæ: quia quantitas principaliter penes vires mo- tivas animæ attenditur. tivas animæ attenditur.

Item, Circa motum processivum tria quæruntur, scilicet quid moveat in Item, Circa motum processivum tria quæruntur, scilicet quid moveat in animalibus processivo motu ? animalibus processivo motu ?

Secundo, Quid sit processivus motus? Secundo, Quid sit processivus motus?

Et tertio, Ad quid? Et tertio, Ad quid?

ATICULUS I. ATICULUS I.

Quid moveat in animalibus motu pro- Quid moveat in animalibus motu pro- cessivo? cessivo?

Ad primum proceditur sic: Ad primum proceditur sic:

Et ponantur rationes Aristotelis in Et ponantur rationes Aristotelis in III de Anima, ubi duabus rationibus III de Anima, ubi duabus rationibus probat, quod vegetabilis potentia non probat, quod vegetabilis potentia non

movet. movet.

Quarum prima hæc est: Omnis motus Quarum prima hæc est: Omnis motus processivus est propter quid apprehen- processivus est propter quid apprehen- sum prius vegetabili non inest potentia sum prius vegetabili non inest potentia aliquid apprehendens: ergo vegetabile aliquid apprehendens: ergo vegetabile non est movens motu processivo. non est movens motu processivo.