Ad object. Ad object.

492 492

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

jecto et accidente, quod dicitur idem jecto et accidente, quod dicitur idem actu cum re, quia est in actu simili. Sed actu cum re, quia est in actu simili. Sed melius est ut dicatur intellectus specu- melius est ut dicatur intellectus specu- lativus formaliter esse scientia et actu lativus formaliter esse scientia et actu idem rei, ut prius habitum est. idem rei, ut prius habitum est.

Quod autem dicit in secunda auctori- Quod autem dicit in secunda auctori- tate, quod sensus est actu res sensata et tate, quod sensus est actu res sensata et scientia res scita, jam explanatum est. scientia res scita, jam explanatum est.

Quod vero in tertia auctoritate dici- Quod vero in tertia auctoritate dici- tur, quod anima est sicut manus, manus tur, quod anima est sicut manus, manus enim organum organorum, ipse glossat enim organum organorum, ipse glossat in libro de Animalibus, ubi dicit, manus in libro de Animalibus, ubi dicit, manus non est unum instrumentum, sed plura : non est unum instrumentum, sed plura : quoniam est sicut instrumentum reci- quoniam est sicut instrumentum reci- piens instrumenta: natura ergo dedit piens instrumenta: natura ergo dedit homini manum, ut possit uti ipsa diver- homini manum, ut possit uti ipsa diver- sis modis et ita manus hominis est sis modis et ita manus hominis est sicut unguis, et ungula, et lancea, et sicut unguis, et ungula, et lancea, et gladius, et alia instrumenta, quoniam gladius, et alia instrumenta, quoniam potest omnia ista facere: et creatio ma- potest omnia ista facere: et creatio ma- nus est conveniens omnibus operationi- nus est conveniens omnibus operationi- bus, quoniam est extensa et divisa in bus, quoniam est extensa et divisa in multas partes, et potest una parte sola multas partes, et potest una parte sola uti et duabus, et multis secundum di- uti et duabus, et multis secundum di- versos modos. Est ergo sensus, quod versos modos. Est ergo sensus, quod manus est universale organum ad om- manus est universale organum ad om- nia instrumenta operabilia: et sic anima nia instrumenta operabilia: et sic anima per duas partes et species est utens om- per duas partes et species est utens om- nibus speciebus: secundum sensibilem nibus speciebus: secundum sensibilem enim partem utimur omnibus sensibili- enim partem utimur omnibus sensibili- bus partibus, et secundum intelligibilem bus partibus, et secundum intelligibilem utimur omnibus universalibus intelligi- utimur omnibus universalibus intelligi- bilibus omnia enim quæ sunt, sensi- bilibus omnia enim quæ sunt, sensi- bilia vel intelligibilia sunt, ut habetur bilia vel intelligibilia sunt, ut habetur in III de Anima. Nihilominus tamen et in III de Anima. Nihilominus tamen et hoc est verum, quod species quæ for- hoc est verum, quod species quæ for- maliter est intellectus speculativus, est maliter est intellectus speculativus, est actus specierum quæ sunt in rebus. actus specierum quæ sunt in rebus.

AD ID autem quod contra hoc objicitur AD ID autem quod contra hoc objicitur per ultimam rationem, dicendum quod per ultimam rationem, dicendum quod duplex est actus, scilicet actus naturæ, duplex est actus, scilicet actus naturæ, et rationis. Actus naturæ dat esse natu- et rationis. Actus naturæ dat esse natu- rale quod est esse simplex, et quæ sunt rale quod est esse simplex, et quæ sunt eadem in illo actu, simpliciter sunt eadem in illo actu, simpliciter sunt eadem. Actus autem rationis est inten- eadem. Actus autem rationis est inten- tio et ratio rei, non principium esse, tio et ratio rei, non principium esse,

1 AVERROES, Super III de Anima, com. 5. 1 AVERROES, Super III de Anima, com. 5. 2 Psal. CXLVII, 15. 2 Psal. CXLVII, 15.

sed principium cognitionis et propter sed principium cognitionis et propter hoc quæ illo actu sunt eadem, non sunt hoc quæ illo actu sunt eadem, non sunt simpliciter eadem, sed secundum quid, simpliciter eadem, sed secundum quid, ut patet ex prædictis. ut patet ex prædictis.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum unus et idem numero intellectus Utrum unus et idem numero intellectus sit in omnibus animabus rationali- sit in omnibus animabus rationali- bus ? bus ?

Tertio quæritur, Utrum unus et idem Tertio quæritur, Utrum unus et idem numero intellectus sit in omnibus ani- numero intellectus sit in omnibus ani- mabus rationalibus? mabus rationalibus?

Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Dicit Averroes super tertium de 1. Dicit Averroes super tertium de Anima', quod una est species intelle. Anima', quod una est species intelle. ctus speculativi apud omnes homines. ctus speculativi apud omnes homines.

2. Item, Glossa super illud verbum : 2. Item, Glossa super illud verbum : Velociter currit sermo ejus 2, dicit :- Velociter currit sermo ejus 2, dicit :- « Quod velox est sicut equus vel Ange- « Quod velox est sicut equus vel Ange- lus vel ventus, alicubi est, non ubique: lus vel ventus, alicubi est, non ubique: velocitas autem ipsa ubique est, non est velocitas autem ipsa ubique est, non est in parte, nusquam arctatur, quæ non in parte, nusquam arctatur, quæ non modo est in equis, sed in aliis inanima- modo est in equis, sed in aliis inanima- tis, et in eisdem temporum punctis ubi- tis, et in eisdem temporum punctis ubi- que terrarum diffunditur. » Hoc non pot- que terrarum diffunditur. » Hoc non pot- est intelligi de velocitate hac vel illa, est intelligi de velocitate hac vel illa, sed de universali velocitate secundum sed de universali velocitate secundum quod est universalis. Cum igitur hæc sit quod est universalis. Cum igitur hæc sit in intellectu speculativo, intellectus spe- in intellectu speculativo, intellectus spe- culativus est ubique terrarum unus et culativus est ubique terrarum unus et idem et ita erit idem in omnibus ratio- idem et ita erit idem in omnibus ratio- nabilibus. nabilibus.

3. Item, In primo Posteriorum dicit 3. Item, In primo Posteriorum dicit Aristoteles : « Universale dico quod cum Aristoteles : « Universale dico quod cum de omni sit, et per se est, et secundum de omni sit, et per se est, et secundum quod ipsum est ³. » Ex hoc accipitur, quod ipsum est ³. » Ex hoc accipitur, quod universale est idem de omni: et quod universale est idem de omni: et cum universale sit species intellectus cum universale sit species intellectus speculativi, intellectus speculativus in speculativi, intellectus speculativus in una specie est de omni: et sic in eadem una specie est de omni: et sic in eadem

3 Posteriorum, tex. com. 11. 3 Posteriorum, tex. com. 11.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 37. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 37.

specie intellectus speculativus de omni specie intellectus speculativus de omni est in uno et in alio. est in uno et in alio.

4. Per rationem autem probatur idem 4. Per rationem autem probatur idem sic Quidquid separatum est ab omni sic Quidquid separatum est ab omni materia et materiæ appendiciis, non acci- materia et materiæ appendiciis, non acci- pit differentiam et numerum nisi diffe- pit differentiam et numerum nisi diffe- rentiam generis et speciei: omne uni- rentiam generis et speciei: omne uni- versale ens in intellectu speculativo, est versale ens in intellectu speculativo, est separatum ab omni materia et materiæ separatum ab omni materia et materiæ appendiciis ergo non habet naturam appendiciis ergo non habet naturam differentem numero, sed specie et ge- differentem numero, sed specie et ge- nere. PRIMA probatur per hoc quod dicit, nere. PRIMA probatur per hoc quod dicit, quod idem est unum numero et mate- quod idem est unum numero et mate- ria. SECUNDA patet per modum abstra- ria. SECUNDA patet per modum abstra- ctionis intellectus, qui separatur ab omni ctionis intellectus, qui separatur ab omni materia et appendiciis materiæ. Ex hoc materia et appendiciis materiæ. Ex hoc ulterius concluditur, quod universale ulterius concluditur, quod universale quod est in intellectu omnium homi- quod est in intellectu omnium homi- num, si est idem genere et specie, erit num, si est idem genere et specie, erit etiam idem numero apud omnes et ac- etiam idem numero apud omnes et ac- cipiatur hoc universale asinus, quod est cipiatur hoc universale asinus, quod est idem specie et genere in intellectu om- idem specie et genere in intellectu om- nium, et sic erit idem numero. nium, et sic erit idem numero.

5. Item, Dicit Boetius, quod species 5. Item, Dicit Boetius, quod species est totum esse individuorum, eo quod est totum esse individuorum, eo quod post speciem non est nisi materia indi- post speciem non est nisi materia indi- viduata. Dicit autem Porphyrius, quod viduata. Dicit autem Porphyrius, quod participatione speciei plures homines participatione speciei plures homines sunt unus homo. Ergo remotis partici- sunt unus homo. Ergo remotis partici- pantibus, scilicet materiam individuan- pantibus, scilicet materiam individuan- tibus, non remanet nisi unus homo sim- tibus, non remanet nisi unus homo sim- plex sed removentur per intellectum plex sed removentur per intellectum omnium hominum, secundum quod om- omnium hominum, secundum quod om- nes non distinguuntur nisi per mate- nes non distinguuntur nisi per mate- riam ergo remota materia erit idem riam ergo remota materia erit idem apud omnes universale est hujusmodi: apud omnes universale est hujusmodi: ergo remota materia erit idem apud ergo remota materia erit idem apud omnes homines: sed materia removetur omnes homines: sed materia removetur per abstractionem intellectus: ergo idem per abstractionem intellectus: ergo idem quod est in intellectu, est idem apud quod est in intellectu, est idem apud

omnes. omnes.

6. Item, Quidquid omnino facit idem, 6. Item, Quidquid omnino facit idem, apud omnes est idem universale om- apud omnes est idem universale om- nino facit idem: ergo est idem apud nino facit idem: ergo est idem apud omnes. PRIMA patet per dictum Dama- omnes. PRIMA patet per dictum Dama- sceni, qui dicit, quod res differunt pro- sceni, qui dicit, quod res differunt pro- priis rationibus. SECUNDA probatur per priis rationibus. SECUNDA probatur per

' AVERROES, Super III de Anima, com. 30 et ' AVERROES, Super III de Anima, com. 30 et

493 493

hoc quod eadem est cognitio quam con- hoc quod eadem est cognitio quam con- stituit eadem ratio apud omnes. stituit eadem ratio apud omnes.

Si forte dicatur, quod universale qui- Si forte dicatur, quod universale qui- dem est idem apud omnes, sed non in- dem est idem apud omnes, sed non in- tellectus in quo est universale. CONTRA: tellectus in quo est universale. CONTRA: Eadem numero passio non est in diver- Eadem numero passio non est in diver- sis subjectis numero: sed universale sis subjectis numero: sed universale quod est apud omnes, eadem passio quod est apud omnes, eadem passio numero est, ut probatum est: ergo non numero est, ut probatum est: ergo non est in diversis subjectis apud omnes : est in diversis subjectis apud omnes : ergo intellectus omnium idem est nu- ergo intellectus omnium idem est nu-

mero. mero.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Non eadem est anima rationalis in 1. Non eadem est anima rationalis in omnibus hominibus, quod sufficienter omnibus hominibus, quod sufficienter probatum est supra: ergo nec idem in- probatum est supra: ergo nec idem in- tellectus, cum intellectus sit pars ani- tellectus, cum intellectus sit pars ani- mæ mæ

ergo nec idem quod est in intelle- ergo nec idem quod est in intelle- ctu, est idem apud omnes. ctu, est idem apud omnes.

2. Item, Dicit Averroes', quod in- 2. Item, Dicit Averroes', quod in- tellectus corrumpitur corruptione intelli- tellectus corrumpitur corruptione intelli- gibilium, sed non secundum substan- gibilium, sed non secundum substan- tiam sed universale secundum quod est tiam sed universale secundum quod est idem apud omnes, non est in intellectu, idem apud omnes, non est in intellectu, sed secundum quod est species quæ est sed secundum quod est species quæ est in intellectu sicut in subjecto: cum ergo in intellectu sicut in subjecto: cum ergo non sit idem subjectum, non erit cadem non sit idem subjectum, non erit cadem species. species.

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicendum, quod non est Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod non est Solutio. idem intellectus in omnibus animabus, idem intellectus in omnibus animabus, ut probant ultimæ rationes. ut probant ultimæ rationes.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- tellectus speculativus habet duo, scilicet tellectus speculativus habet duo, scilicet subjectum, et speciem. Subjectum autem subjectum, et speciem. Subjectum autem non est idem apud omnes. Species au- non est idem apud omnes. Species au- tem consideratur duobus modis, scilicet tem consideratur duobus modis, scilicet ut ratio rei, et ut accidens animæ. Et ut ratio rei, et ut accidens animæ. Et ut ratio rei est apud omnes idem: ut ut ratio rei est apud omnes idem: ut accidens vero animæ individuatur in accidens vero animæ individuatur in omnibus animalibus. omnibus animalibus.

AD ALIUD dicendum, quod velocius ac- AD ALIUD dicendum, quod velocius ac- cipitur ut ratio velocitatis non contracta cipitur ut ratio velocitatis non contracta hujus vel illius. hujus vel illius.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD dicendum, quod universale Ad 3, 4 et 5. AD ALIUD dicendum, quod universale Ad 3, 4 et 5. est de omni secundum quod est ratio et est de omni secundum quod est ratio et natura communis suorum particularium, natura communis suorum particularium,

29. 29.

Ad 6. Ad 6.

494 494

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et non secundum quod est accidens et non secundum quod est accidens animæ. animæ.

Et per hoc patet solutio ad duo se- Et per hoc patet solutio ad duo se- quentia, quæ omnia procedunt secun- quentia, quæ omnia procedunt secun- dum quod universale est ratio suorum dum quod universale est ratio suorum particularium abstracta ab illis. particularium abstracta ab illis.

AD ALIUD dicendum, quod secundum AD ALIUD dicendum, quod secundum quod universale est accidens animæ, non quod universale est accidens animæ, non est ratio rei. Quod patet: ratio enim est est ratio rei. Quod patet: ratio enim est quidditas rei et substantia: species au- quidditas rei et substantia: species au- tem intelligibilis est accidens non rei, sed tem intelligibilis est accidens non rei, sed intellectus et propter hoc cum indivi- intellectus et propter hoc cum indivi- duetur a solis intelligibilibus, numera- duetur a solis intelligibilibus, numera- bitur per numerum intelligibilium. bitur per numerum intelligibilium.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum species intelligibiles sunt in Utrum species intelligibiles sunt in intellectu ut in loco ? intellectu ut in loco ?

Quarto quæritur, Utrum species in- Quarto quæritur, Utrum species in- telligibiles sunt in intellectu ut in loco telligibiles sunt in intellectu ut in loco vel in materia? vel in materia?

Et videtur, quod ut in loco. Et videtur, quod ut in loco.

1. Dicit enim Aristoteles in III de 1. Dicit enim Aristoteles in III de Anima', quod Philosophi bene dicentes Anima', quod Philosophi bene dicentes sunt animam esse locum specierum, sunt animam esse locum specierum, præter hoc quod non tota est locus, sed præter hoc quod non tota est locus, sed secundum intellectum, neque actu, sed secundum intellectum, neque actu, sed potentia est species, supple, anima in- potentia est species, supple, anima in- tellectiva. tellectiva.

2. Item, Quidquid est in aliquo a quo 2. Item, Quidquid est in aliquo a quo habet esse incorruptibile et conserva- habet esse incorruptibile et conserva- tum, est in ipso ut in loco species au- tum, est in ipso ut in loco species au- tem sunt in intellectu ut a quo habent tem sunt in intellectu ut a quo habent esse incorruptibile: ergo sunt in ipso esse incorruptibile: ergo sunt in ipso sicut in loco. PRIMA probatur per hoc sicut in loco. PRIMA probatur per hoc quod locus est salvativus locati, ut ha- quod locus est salvativus locati, ut ha- betur in IV Physicorum 2. SECUNDA pro- betur in IV Physicorum 2. SECUNDA pro- batur per hoc quod universale non est batur per hoc quod universale non est nisi in rebus et in intellectu. In rebus au- nisi in rebus et in intellectu. In rebus au-

* III de Anima, tex. com. 6. * III de Anima, tex. com. 6.

2 IV Physicorum, tex. com. 41. 2 IV Physicorum, tex. com. 41. 3 Ibidem. 3 Ibidem.

tem corrumpitur: quia destructis primis tem corrumpitur: quia destructis primis substantiis impossibile est aliquod alio- substantiis impossibile est aliquod alio- rum remanere, ut habetur in Prædica- rum remanere, ut habetur in Prædica- mentis. Et in libro primo de Morte et mentis. Et in libro primo de Morte et vita: « Secundum accidens corrumpun- vita: « Secundum accidens corrumpun- tur quæ sunt in subjectis contrariorum, tur quæ sunt in subjectis contrariorum, propter id quod de illo subjecto non præ- propter id quod de illo subjecto non præ- dicant substantiam. » dicant substantiam. »

3. Item, Quæcumque moventur ad 3. Item, Quæcumque moventur ad aliquod ut ad immobile simpliciter, mo- aliquod ut ad immobile simpliciter, mo- ventur ad ipsum ut ad locum: species ventur ad ipsum ut ad locum: species intelligibiles sic moventur ad intelle- intelligibiles sic moventur ad intelle- ctum ergo moventur ad ipsum ut ad lo- ctum ergo moventur ad ipsum ut ad lo- cum. PRIMA probatur per hoc quod si cum. PRIMA probatur per hoc quod si aliqua moventur ad aliquid, moventur ad aliqua moventur ad aliquid, moventur ad ipsum ut ad locum, vel ut ad materiam. ipsum ut ad locum, vel ut ad materiam. Et si ut ad materiam moventur, tunc Et si ut ad materiam moventur, tunc moventur ad id quod simpliciter est mo- moventur ad id quod simpliciter est mo- bile. Si enim moventur ad locum, mo- bile. Si enim moventur ad locum, mo- ventur ad immobile. Habemus enim in ventur ad immobile. Habemus enim in IV Physicorum 3, quod locus ut locus IV Physicorum 3, quod locus ut locus semper est immobilis, sed motus est ab semper est immobilis, sed motus est ab ipso et ad ipsum, licet locus ut vas mo- ipso et ad ipsum, licet locus ut vas mo- veatur. SECUNDA probatur in VII Physi- veatur. SECUNDA probatur in VII Physi- corum, ubi probatur, quod in intellectu corum, ubi probatur, quod in intellectu non est aliqua species motus. non est aliqua species motus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Omnis locus est terminus corporis 1. Omnis locus est terminus corporis alicujus intellectus non est terminus alicujus intellectus non est terminus alicujus corporis: ergo non est locus. alicujus corporis: ergo non est locus.

: :

2. Item, Aristoteles hic reprehendit 2. Item, Aristoteles hic reprehendit Hesiodum, qui dicit eamdem esse loci po- Hesiodum, qui dicit eamdem esse loci po- tentiam et materiæ: sed potentia intelle- tentiam et materiæ: sed potentia intelle- ctus ad speciem intelligibilem est potentia ctus ad speciem intelligibilem est potentia materiæ, ut supra est probatum: ergo materiæ, ut supra est probatum: ergo non erit potentia loci. non erit potentia loci.

3. Item, Reprehendit Platonem qui 3. Item, Reprehendit Platonem qui idem dicit esse locum et materiam 6, cum idem dicit esse locum et materiam 6, cum materia nihil terminet, sed potius ter- materia nihil terminet, sed potius ter- minetur a specie locus autem est forma minetur a specie locus autem est forma et species uniuscujusque quo terminan- et species uniuscujusque quo terminan- tur magnitudo et materia magnitudinis. tur magnitudo et materia magnitudinis. Cum igitur intellectus ad speciem sit hy- Cum igitur intellectus ad speciem sit hy- lealis secundum Alexandrum, potentia lealis secundum Alexandrum, potentia sua non erit potentia loci. sua non erit potentia loci.

* VII Physicorum, tex. com. 20. * VII Physicorum, tex. com. 20.

IV Physicorum, tex. com. 6, 7 et infra. IV Physicorum, tex. com. 6, 7 et infra.

* Ibidem, tex. com. 15 et infra. * Ibidem, tex. com. 15 et infra.

Sed contra. Sed contra.

st. st.

ontra. ontra.

lutio. lutio.

JI P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 37. JI P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 37.

ITEM juxta hoc quæritur, Utrum in- ITEM juxta hoc quæritur, Utrum in- tellectus sit potentia duarum specierum? tellectus sit potentia duarum specierum? Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

Dicit enim Averroes super tertium de Dicit enim Averroes super tertium de Anima, quod quando omnia specula- Anima, quod quando omnia specula- tiva fiunt in nobis existentia in potentia, tiva fiunt in nobis existentia in potentia, tunc etiam agens continuatur nobis in tunc etiam agens continuatur nobis in potentia, quia non continuatur nobis nisi potentia, quia non continuatur nobis nisi per illa et cum fuerint existentia in no- per illa et cum fuerint existentia in no- bis in actu, tunc ipse continuatur nobis bis in actu, tunc ipse continuatur nobis in actu. Ex hoc accipitur, quod intelle- in actu. Ex hoc accipitur, quod intelle- ctus est in potentia ad speciem agentis et ctus est in potentia ad speciem agentis et ad speciem intelligibilis: et ita est in po- ad speciem intelligibilis: et ita est in po- tentia ad alias species simul. tentia ad alias species simul.

2. Item, Ibidem Averroes dicit : « Ma- 2. Item, Ibidem Averroes dicit : « Ma- nifestum est, quod subjectum intellecto- nifestum est, quod subjectum intellecto- rum speculativorum et intellectus agen- rum speculativorum et intellectus agen- tis est unum et idem simul, et est sicut tis est unum et idem simul, et est sicut diaphanum quod recipit colorem et lu- diaphanum quod recipit colorem et lu- cem in simul, et lux est efficiens colo- cem in simul, et lux est efficiens colo- rem. » Et ex hoc sequitur idem. rem. » Et ex hoc sequitur idem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Actus habent diffiniri in propria ma- Actus habent diffiniri in propria ma- teria, ut dicit Aristoteles 2. Cum ergo teria, ut dicit Aristoteles 2. Cum ergo species agentis et species intelligentis species agentis et species intelligentis non sunt idem actus, non erunt in uno ut non sunt idem actus, non erunt in uno ut in propria potentia et simul. in propria potentia et simul.

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod intellectus respectu specierum habet con- intellectus respectu specierum habet con- venientiam cum loco, et convenientiam venientiam cum loco, et convenientiam cum subjecto. Per hoc enim quod con- cum subjecto. Per hoc enim quod con- fert esse simplex intelligibilibus et quo- fert esse simplex intelligibilibus et quo- dammodo incorruptibile, habet conve- dammodo incorruptibile, habet conve- nientiam cum loco, et maxime cum loco nientiam cum loco, et maxime cum loco superiori: quia de illo dicit Aristoteles in superiori: quia de illo dicit Aristoteles in II de Generatione et Corruptione ³, quod II de Generatione et Corruptione ³, quod species maxime in terminis est: forma- species maxime in terminis est: forma- lia enim maxime sunt in loco superiori, lia enim maxime sunt in loco superiori, et materialia in inferiori. Item, per hoc et materialia in inferiori. Item, per hoc quod variatio intellectuum fit circa in- quod variatio intellectuum fit circa in- tellectum sine mutatione ipsius et motu tellectum sine mutatione ipsius et motu simul, habet similitudinem cum loco, ut simul, habet similitudinem cum loco, ut probatur in secunda objectione. Per hoc probatur in secunda objectione. Per hoc vero quod est in potentia, non potest vero quod est in potentia, non potest

AVERROES, super III de Anima, com. 36 AVERROES, super III de Anima, com. 36 versus finem. versus finem.

2 II de Anima, tex. com. 2, 4 et 26. 2 II de Anima, tex. com. 2, 4 et 26.

495 495

agere per se, et efficitur in actu per in- agere per se, et efficitur in actu per in- telligibile et sic habet similitudinem telligibile et sic habet similitudinem cum subjecto et materia. cum subjecto et materia.

Et per hanc distinctionem patet solu- Et per hanc distinctionem patet solu- tio ad omnia objecta. tio ad omnia objecta.

AD ID quod juxta hoc quæritur, scili- Ad quæst. AD ID quod juxta hoc quæritur, scili- Ad quæst. cet utrum sit potentia ad duas species cet utrum sit potentia ad duas species simul? simul?

Dicendum, quod suscipit speciem agen- Dicendum, quod suscipit speciem agen- tis, et speciem intelligibilis. Sed illæ duæ tis, et speciem intelligibilis. Sed illæ duæ species non sunt nisi actus unius. Spe- species non sunt nisi actus unius. Spe- cies enim agentis est actus speciei intel- cies enim agentis est actus speciei intel- ligibilis, sicut lux est actus coloris, sicut ligibilis, sicut lux est actus coloris, sicut supra in quæstione de intellectu agente supra in quæstione de intellectu agente est determinatum. est determinatum.

Et per hoc patet solutio ejus quod ob- Et per hoc patet solutio ejus quod ob- jicitur in contrarium. jicitur in contrarium.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Utrum habitus intellectus speculativi Utrum habitus intellectus speculativi post considerationem manet in ipso, post considerationem manet in ipso, vel in memoria? vel in memoria?

Quinto et ultimo quæritur, Utrum ha- Quinto et ultimo quæritur, Utrum ha- bitus intellectus speculativi post conside- bitus intellectus speculativi post conside- rationem manet in ipso, vel in memoria rationem manet in ipso, vel in memoria aliqua quæ sit pas animæ rationalis, vel aliqua quæ sit pas animæ rationalis, vel non manet in anima rationali? Hæc est non manet in anima rationali? Hæc est quæstio Avicennæ in VI de Naturalibus. quæstio Avicennæ in VI de Naturalibus. Et videtur, quod manet in ipso. Et videtur, quod manet in ipso.

1. Habitum enim est, quod anima se- 1. Habitum enim est, quod anima se- cundum intellectum possibilem est locus cundum intellectum possibilem est locus formarum intelligibilium: locatum au- formarum intelligibilium: locatum au- tem manet in loco continue: ergo vide- tem manet in loco continue: ergo vide- tur, quod species continue post conside- tur, quod species continue post conside- rationem maneant in intellectu possibili. rationem maneant in intellectu possibili. 2. Item, Habemus in Prædicamentis, 2. Item, Habemus in Prædicamentis, quod habitus est qualitas difficile mobi- quod habitus est qualitas difficile mobi- lis. Cum ergo habitus sit perfectio po- lis. Cum ergo habitus sit perfectio po-

3 II de Generatione et Corruptione, tex. 3 II de Generatione et Corruptione, tex. com. 50. com. 50.

496 496

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tentiæ cujuslibet, habitus manebit in in- igitur post considerationem non manent tentiæ cujuslibet, habitus manebit in in- igitur post considerationem non manent tellectu. tellectu. in memoria sensibilium. in memoria sensibilium.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Formæ remanentes post consideratio- Formæ remanentes post consideratio- nem, aut manent in actu completo, aut nem, aut manent in actu completo, aut in actu incompleto. Si primo modo, tunc in actu incompleto. Si primo modo, tunc cum sint in intellectu, in actu completo cum sint in intellectu, in actu completo erunt in intellectu: sed intellectus est erunt in intellectu: sed intellectus est virtus apprehendens: ergo species illæ virtus apprehendens: ergo species illæ in actu completo manebunt in intellectu in actu completo manebunt in intellectu tamquam in virtute apprehendente. Sed tamquam in virtute apprehendente. Sed dicit Avicenna, quod apprehendere se- dicit Avicenna, quod apprehendere se- cundum actum nihil aliud esse quam spe- cundum actum nihil aliud esse quam spe- ciem esse secundum actum in virtute ciem esse secundum actum in virtute apprehendente. Ergo intellectus post apprehendente. Ergo intellectus post considerationem species illas apprehen- considerationem species illas apprehen- dit in actu ergo continue considerat dit in actu ergo continue considerat secundum actum, quod falsum est. Si secundum actum, quod falsum est. Si dicatur, quod non manent in actu com- dicatur, quod non manent in actu com- pleto in intellectu post considerationem : pleto in intellectu post considerationem : ergo cum actus completus specierum in- ergo cum actus completus specierum in- telligibilium nihil aliud sit quam abstra- telligibilium nihil aliud sit quam abstra- ctio omnimoda specierum a materia et ctio omnimoda specierum a materia et materiæ appendiciis, erunt illæ species materiæ appendiciis, erunt illæ species post considerationem revertentes ad ma- post considerationem revertentes ad ma- teriam et materiæ appendicia: sed omnis teriam et materiæ appendicia: sed omnis species conjuncta appendiciis materiæ in species conjuncta appendiciis materiæ in aliqua virtutum sensibilis animæ est ut in aliqua virtutum sensibilis animæ est ut in subjecto ergo illæ species post conside- subjecto ergo illæ species post conside- rationem erunt in anima sensibili ut in rationem erunt in anima sensibili ut in subjecto, et non manent in intellectu. subjecto, et non manent in intellectu.

Si forte dicatur, quod hoc non est in- Si forte dicatur, quod hoc non est in- conveniens, eo quod Aristoteles dicat, conveniens, eo quod Aristoteles dicat, quod memoria est intelligibilium per ac- quod memoria est intelligibilium per ac- cidens. CONTRA: Dicit Aristoteles in II de cidens. CONTRA: Dicit Aristoteles in II de Anima', quod mutatus ex habitu in Anima', quod mutatus ex habitu in actum, non est alteratus secundum scien- actum, non est alteratus secundum scien- tiam eo quod nihil novum recipit quod tiam eo quod nihil novum recipit quod prius non habuit: igitur intellectus pro- prius non habuit: igitur intellectus pro- cedens ex habitu in actum considerandi, cedens ex habitu in actum considerandi, nihil novum recipit quod prius non ha- nihil novum recipit quod prius non ha- buit: sed si species manent in memoria buit: sed si species manent in memoria sensibili, exigitur nova abstractio ab ap- sensibili, exigitur nova abstractio ab ap- pendiciis materiæ: ergo nova acceptio pendiciis materiæ: ergo nova acceptio ab intellectu possibili: ergo intellectus ab intellectu possibili: ergo intellectus erit alteratus secundum scientiam in tali erit alteratus secundum scientiam in tali processu, quod est contra Philosophum: processu, quod est contra Philosophum:

1 II de Anima, tex. com. 58. 1 II de Anima, tex. com. 58.

Si forte dicatur, quod manent in me- Si forte dicatur, quod manent in me- moria rationalis animæ. moria rationalis animæ. CONTRA: CONTRA:

1. Memoriæ actus est converti super 1. Memoriæ actus est converti super speciem cum intentione præteriti: inten- speciem cum intentione præteriti: inten- tio præteriti non est de ratione universa- tio præteriti non est de ratione universa- lis ergo species universalis non est in lis ergo species universalis non est in aliquo sicut in memoria: ergo anima ra- aliquo sicut in memoria: ergo anima ra- tionalis, quæ non habet nisi species uni- tionalis, quæ non habet nisi species uni- versales, non habet memoriam. PRIMA versales, non habet memoriam. PRIMA probatur ex præhabitis. SECUNDA proba- probatur ex præhabitis. SECUNDA proba- tur per hoc quod eadem est ratio univer- tur per hoc quod eadem est ratio univer- salis in præterito, in præsenti, et futuro, salis in præterito, in præsenti, et futuro, eo quod abstrahit ab hoc et nunc. eo quod abstrahit ab hoc et nunc.

2. Item, Tempus est una conditio par- 2. Item, Tempus est una conditio par- ticularis: universale autem remotum est ticularis: universale autem remotum est ab omnibus conditionibus particularis: ab omnibus conditionibus particularis: ergo universale remotum est a differen- ergo universale remotum est a differen- tia temporis. PRIMA probatur per hoc tia temporis. PRIMA probatur per hoc quod tempus est proprietas motus, et quod tempus est proprietas motus, et motus non est nisi proprietas ejus quod motus non est nisi proprietas ejus quod est in materia particulari. SECUNDA pro- est in materia particulari. SECUNDA pro- batur per rationes particularis et univer- batur per rationes particularis et univer- salis particulare enim est, quod de uno salis particulare enim est, quod de uno prædicatur, universale quod de pluribus. prædicatur, universale quod de pluribus. 3. Item sic: Omnis memoria est cum 3. Item sic: Omnis memoria est cum differentia temporis determinata: nullum differentia temporis determinata: nullum universale est cum differentia temporis: universale est cum differentia temporis: ergo nullum universale est in memo- ergo nullum universale est in memo- ria: intellectus autem tantum est uni- ria: intellectus autem tantum est uni- versalis ergo nulla memoria est in versalis ergo nulla memoria est in intellectu. Et quia de hoc plura sunt intellectu. Et quia de hoc plura sunt objecta supra in quæstione de memoria, objecta supra in quæstione de memoria, hæc in hoc loco sufficiunt. hæc in hoc loco sufficiunt.

Si forte dicatur, sicut dicit Avicenna, Si forte dicatur, sicut dicit Avicenna, quod hujusmodi species post considera- quod hujusmodi species post considera- tionem non manent in intellectu possibi- tionem non manent in intellectu possibi- li, sed per ipsas efficitur intellectus pos- li, sed per ipsas efficitur intellectus pos- sibilis apertus sufficienter ad petendum sibilis apertus sufficienter ad petendum intelligibilia ab intelligentia agente. intelligibilia ab intelligentia agente. CONTRA: CONTRA:

1. Secundum hoc species non est in- 1. Secundum hoc species non est in- tellectu possibili, nisi quando actualiter tellectu possibili, nisi quando actualiter considerat eam : ergo sic secunda consi- considerat eam : ergo sic secunda consi- deratione aliquid recipit intellectus pos- deratione aliquid recipit intellectus pos-

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 57. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 57.

sibilis ergo mutatus est: et hoc est con- sibilis ergo mutatus est: et hoc est con- tra Philosophum. tra Philosophum.

2. Præterea, Illa intelligibilia aut sunt 2. Præterea, Illa intelligibilia aut sunt semper in intelligentia agente, aut reci- semper in intelligentia agente, aut reci- pit ea. Si primo modo, tunc nihil addi- pit ea. Si primo modo, tunc nihil addi- scimus, sed per studium et acquisitionem scimus, sed per studium et acquisitionem tantum excitamur ad hoc ut convertamur tantum excitamur ad hoc ut convertamur ad intelligentiam agentem, et accipiamus ad intelligentiam agentem, et accipiamus ab ea intelligibilia: et hic est error Pla- ab ea intelligibilia: et hic est error Pla- tonis. Si secundo modo, tunc intellectus tonis. Si secundo modo, tunc intellectus agens est in potentia ad recipiendum ali- agens est in potentia ad recipiendum ali- quid, quod supra in quæstione de intel- quid, quod supra in quæstione de intel- lectu agente multis rationibus est impro- lectu agente multis rationibus est impro- batum. batum.

Si forte dicatur, quod intelligibilia ma- Si forte dicatur, quod intelligibilia ma- nent in anima, et intellectus possibilis nent in anima, et intellectus possibilis convertitur ad ipsa, et tunc resultant in convertitur ad ipsa, et tunc resultant in ipso sicut in speculo. ipso sicut in speculo.

CONTRA: Aut manent ut res per se CONTRA: Aut manent ut res per se existentes, aut ut in aliquo subjecto. Si existentes, aut ut in aliquo subjecto. Si primo modo, tunc species essent sub- primo modo, tunc species essent sub- stantiæ, quod falsum est: res enim per se stantiæ, quod falsum est: res enim per se existens non est nisi substantia composi- existens non est nisi substantia composi- ta species autem quæ sunt in anima, ta species autem quæ sunt in anima, sunt passiones, sicut habetur in principio sunt passiones, sicut habetur in principio libri Perihermenias. Si secundo modo, libri Perihermenias. Si secundo modo, cum non sint in anima nisi in aliqua ejus cum non sint in anima nisi in aliqua ejus virtute sint, quæratur quæ sit illa, et virtute sint, quæratur quæ sit illa, et redibit eadem quæstio quæ prius. redibit eadem quæstio quæ prius.

Si vero dicatur, quod sunt in memoria Si vero dicatur, quod sunt in memoria sensibilis animæ, et manet in ipsa sicut sensibilis animæ, et manet in ipsa sicut universalia: et propter hoc non exigitur universalia: et propter hoc non exigitur iterata abstractio. iterata abstractio.

CONTRA: Memoria sensibilis animæ est CONTRA: Memoria sensibilis animæ est

potentia situata in organo, ut supra pro- potentia situata in organo, ut supra pro-

batum est omnis autem talis virtus non batum est omnis autem talis virtus non accipit nisi formam habentem appendicia accipit nisi formam habentem appendicia materiæ, sicut dicit Avicenna: ergo me- materiæ, sicut dicit Avicenna: ergo me- moria non accipit universale: quia uni- moria non accipit universale: quia uni- versale abstractum est a situ et materia versale abstractum est a situ et materia et omnibus appendiciis materiæ. et omnibus appendiciis materiæ.

Ad hoc respondet Avicenna eligendo Ad hoc respondet Avicenna eligendo illam partem, quod intelligibilia ema- illam partem, quod intelligibilia ema- nant ab intelligentia agente in intelle- nant ab intelligentia agente in intelle- ctum possibilem, et quod addiscere nihil ctum possibilem, et quod addiscere nihil aliud sit quam per studium acquirere aliud sit quam per studium acquirere aptitudinem perfectam in intellectu pos- aptitudinem perfectam in intellectu pos- sibili ad convertendum se ad intelligen- sibili ad convertendum se ad intelligen- tiam agentem, ex qua emanant intelle- tiam agentem, ex qua emanant intelle-

XXXV XXXV

497 497

ctus simplices in intellectum possibilem, ctus simplices in intellectum possibilem, quas tamen intellectus possibilis accipit quas tamen intellectus possibilis accipit cum ordine et compositione. Dicit etiam, cum ordine et compositione. Dicit etiam, quod hæc aptitudo in intellectu possibili quod hæc aptitudo in intellectu possibili ante addiscere est imperfecta, post addi- ante addiscere est imperfecta, post addi- scere autem erit perfecta: et ideo post scere autem erit perfecta: et ideo post perfectionem illam nihil addiscimus : perfectionem illam nihil addiscimus : quia nullam aptitudinem acquirimus quia nullam aptitudinem acquirimus quam non habeamus: sed ante ipsam quam non habeamus: sed ante ipsam addiscimus acquirendo aptitudinem quam addiscimus acquirendo aptitudinem quam non habemus. non habemus.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Illa intelligibilia quæ emanant ab in- Illa intelligibilia quæ emanant ab in- telligentia agente, aut sunt abstracta a telligentia agente, aut sunt abstracta a phantasmatibus, aut semper sunt in in- phantasmatibus, aut semper sunt in in- tellectu agente. Si primo modo, tunc tellectu agente. Si primo modo, tunc oportet, quod in aliquo recipiantur ut in oportet, quod in aliquo recipiantur ut in subjecto cum abstracta sint: hoc autem subjecto cum abstracta sint: hoc autem non est intellectus agens, eo quod ipse non est intellectus agens, eo quod ipse non sit in potentia, sed est agens univer- non sit in potentia, sed est agens univer- saliter: ideo addiscere non erit tantum saliter: ideo addiscere non erit tantum acquirere aptitudinem convertendi se ad acquirere aptitudinem convertendi se ad intellectum agentem, sed etiam acquirere intellectum agentem, sed etiam acquirere formam intelligibilem. Si secundo mo- formam intelligibilem. Si secundo mo- do, tunc nulla formarum intelligibilium do, tunc nulla formarum intelligibilium acquiritur per intellectum et sic nihil acquiritur per intellectum et sic nihil videntur prodesse phantasmata quæ videntur prodesse phantasmata quæ accipiuntur per sensus. accipiuntur per sensus.

Si forte dicatur, quod prosunt ad hoc Si forte dicatur, quod prosunt ad hoc phantasmata, quod ad ipsa determinan- phantasmata, quod ad ipsa determinan- tur universalia, quia emanant ab intel- tur universalia, quia emanant ab intel- lectu agente universalia determinabilia lectu agente universalia determinabilia ad phantasmata illa. ad phantasmata illa.

CONTRA: CONTRA:

1. Universalia universaliter non deter- 1. Universalia universaliter non deter- minantur ad phantasma nisi attingant minantur ad phantasma nisi attingant illud vel aliquam conditionem ipsius: illud vel aliquam conditionem ipsius: sed id quod emanat ab intellectu agente, sed id quod emanat ab intellectu agente, non attingit phantasiam in se nec ali- non attingit phantasiam in se nec ali- quam conditionem suam : ergo illud quam conditionem suam : ergo illud quod emanat ab intellectu agente, non quod emanat ab intellectu agente, non determinatur a phantasia. Prima proba- determinatur a phantasia. Prima proba- tur per hoc quod universale non contra- tur per hoc quod universale non contra- hitur a particulari nisi per hoc quod in hitur a particulari nisi per hoc quod in ipso ponitur, vel in aliqua conditione ipso ponitur, vel in aliqua conditione ipsius. SECUNDA probatur per hoc quod ipsius. SECUNDA probatur per hoc quod emanatio non fit nisi in intellectum pos- emanatio non fit nisi in intellectum pos- sibilem, et ad illum non pertingit phan- sibilem, et ad illum non pertingit phan- tasia, nec aliqua conditio phantasmatis. tasia, nec aliqua conditio phantasmatis.

32 32

74- 74-

Solutio. Solutio.

498 498

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Præterea quæritur, Qualis emanatio 2. Præterea quæritur, Qualis emanatio sit quæ fit ab intellectu agente in possi- sit quæ fit ab intellectu agente in possi- bilem? Aut enim ita est quod formæ illæ bilem? Aut enim ita est quod formæ illæ fiant in possibili ex conversione ad agen- fiant in possibili ex conversione ad agen- tem per modum generationis, aut per tem per modum generationis, aut per modum dationis. Si primo modo, tunc modum dationis. Si primo modo, tunc intellectus possibilis continue erit in intellectus possibilis continue erit in ignorantia nisi sit actualiter considerans. ignorantia nisi sit actualiter considerans. Ignorantia enim nihil est aliud quam Ignorantia enim nihil est aliud quam privatio habitus scientiæ. Si secundo privatio habitus scientiæ. Si secundo modo, aut ergo formæ datæ ejusdem spe- modo, aut ergo formæ datæ ejusdem spe- ciei sunt infinitæ in intellectu agente, ciei sunt infinitæ in intellectu agente, aut finitæ, aut plures, aut una. Si primo aut finitæ, aut plures, aut una. Si primo modo, tunc infinitæ formæ ejusdem spe- modo, tunc infinitæ formæ ejusdem spe- ciei sunt in eodem ut in subjecto. Si se- ciei sunt in eodem ut in subjecto. Si se- cundo modo, ergo tot potest dare quod cundo modo, ergo tot potest dare quod non habebit plures: et tunc desunt intel- non habebit plures: et tunc desunt intel- ligibilia, quod absurdum est. ligibilia, quod absurdum est.

SOLUTIO. Sine præjudicio aliorum dici- SOLUTIO. Sine præjudicio aliorum dici- mus, quod anima rationalis proprie lo- mus, quod anima rationalis proprie lo- quendo non habeat memoriam. Et si quendo non habeat memoriam. Et si Augustinus dicat, quod memoria est pars Augustinus dicat, quod memoria est pars imaginis, ipse accipit memoriam prout imaginis, ipse accipit memoriam prout est præsentium, præteritorum, et futuro- est præsentium, præteritorum, et futuro- rum, ut supra diximus: et de hoc quæ- rum, ut supra diximus: et de hoc quæ- ritur infra in quæstione de imagine. Sen- ritur infra in quæstione de imagine. Sen- tentia autem Avicennæ in hoc quod non tentia autem Avicennæ in hoc quod non est habere memoriam animam rationa- est habere memoriam animam rationa- lem, est eadem nobiscum, et ipse dis- lem, est eadem nobiscum, et ipse dis- tinguit inter thesaurum formarum, et tinguit inter thesaurum formarum, et virtutem apprehensivam dicens, quod virtutem apprehensivam dicens, quod thesauri est recipere formam, et non ap- thesauri est recipere formam, et non ap- prehendere. Et propter hoc forma non prehendere. Et propter hoc forma non est in thesauro sicut in virtute apprehen- est in thesauro sicut in virtute apprehen- siva sed virtutis apprehensivæ est ap- siva sed virtutis apprehensivæ est ap- prehendere formam et non retinere: et prehendere formam et non retinere: et propter hoc dicit, quod species intelli- propter hoc dicit, quod species intelli- gibiles non retinentur in intellectu pos- gibiles non retinentur in intellectu pos-

sibili: quia ipse est virtus apprehensiva : sibili: quia ipse est virtus apprehensiva : sed ex conversione sui ad intellectum sed ex conversione sui ad intellectum agentem generatur in ipso cum actuali- agentem generatur in ipso cum actuali- ter considerat. Nos autem dicimus, quod ter considerat. Nos autem dicimus, quod manent in intellectu possibili, eo quod manent in intellectu possibili, eo quod Aristoteles expresse dicat, quod memo- Aristoteles expresse dicat, quod memo- ria et reminiscentia habent suos actus ria et reminiscentia habent suos actus apprehensionis. Unde falsum est, quod apprehensionis. Unde falsum est, quod thesauri non sit apprehendere. In virtu- thesauri non sit apprehendere. In virtu- tibus enim corporalibus alterius quidem tibus enim corporalibus alterius quidem virtutis est recipere, et alterius retinere: virtutis est recipere, et alterius retinere: humidi enim est bene recipere, et sicci humidi enim est bene recipere, et sicci bene retinere. Sed in intelligibili virtute bene retinere. Sed in intelligibili virtute ejusdem virtutis est recipere et retinere, ejusdem virtutis est recipere et retinere, eo quod oppositorum actus ibi non sunt eo quod oppositorum actus ibi non sunt oppositi, cum sint separata opposita a oppositi, cum sint separata opposita a materia et potentia agendi et patiendi : materia et potentia agendi et patiendi : unde intellectus possibilis recipit formas unde intellectus possibilis recipit formas intelligibilium et retinet eas. intelligibilium et retinet eas.

Ad hoc autem quod objicit Avicenna, Ad hoc autem quod objicit Avicenna, quod actuale considerare nihil aliud est quod actuale considerare nihil aliud est quam speciem intelligibilem esse in po- quam speciem intelligibilem esse in po- tentia apprehensiva in actu perfecto, di- tentia apprehensiva in actu perfecto, di- cendum quod hoc falsum est: exigitur cendum quod hoc falsum est: exigitur enim insuper, quod ad ipsam speciem enim insuper, quod ad ipsam speciem convertatur, et quod referat eam ad rem convertatur, et quod referat eam ad rem cujus est species. cujus est species.

Si autem quæritur, Quid sit reducens Si autem quæritur, Quid sit reducens possibilem de habitu in actum ? Dicen- possibilem de habitu in actum ? Dicen- dum, quod nihil nisi voluntas. Et hoc dum, quod nihil nisi voluntas. Et hoc patet per diffinitionem habitus datam a patet per diffinitionem habitus datam a Philosopho, scilicet quod habitus est quo Philosopho, scilicet quod habitus est quo quis aliquid agit quando voluerit. Volun- quis aliquid agit quando voluerit. Volun- tas enim tripliciter est in anima, scilicet tas enim tripliciter est in anima, scilicet motor aliarum potentiarum ad actum, et motor aliarum potentiarum ad actum, et pars imaginis, et pars liberi arbitrii, ut pars imaginis, et pars liberi arbitrii, ut

infra dicetur. infra dicetur.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 58. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 58.

499 499

QUESTIO LVIII. QUESTIO LVIII.

De differentia intelligibilis. De differentia intelligibilis.

Deinde quæritur de differentia intelligibilis. Deinde quæritur de differentia intelligibilis.

Et quæruntur tria. Et quæruntur tria.

Quorum primum est, Quid faciat speciem intelligibilem esse intelligibi- Quorum primum est, Quid faciat speciem intelligibilem esse intelligibi-

lem? lem?

Secundum est de diversitate intelligibilium? Secundum est de diversitate intelligibilium?

Tertium, An omnia intelligibilia sunt in anima, an abstrahuntur a rebus Tertium, An omnia intelligibilia sunt in anima, an abstrahuntur a rebus extra? extra?

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid faciat speciem intelligibilem esse Quid faciat speciem intelligibilem esse intelligibilem ? intelligibilem ?

Ad primum sic proceditur: Ad primum sic proceditur:

: :

1. Dicit Avicenna, quod species intel- 1. Dicit Avicenna, quod species intel- ligibilis est species nuda a materia et ma- ligibilis est species nuda a materia et ma- teriæ appendiciis: materia autem non teriæ appendiciis: materia autem non est in omnibus rebus nisi per potentiam est in omnibus rebus nisi per potentiam ad motum, ut habetur in undecimo Me- ad motum, ut habetur in undecimo Me- taphysicæ ergo videtur, quod non sit taphysicæ ergo videtur, quod non sit aliquid intelligibile nisi abstractum a aliquid intelligibile nisi abstractum a motu et a materia. Et ex hoc sequitur motu et a materia. Et ex hoc sequitur duplex inconveniens, quorum unum est, duplex inconveniens, quorum unum est, quod nullus sit intellectus rerum natu- quod nullus sit intellectus rerum natu- ralium quia dicit Aristoteles 2, quod illa ralium quia dicit Aristoteles 2, quod illa per intellectum non abstrahuntur a mo- per intellectum non abstrahuntur a mo-

1 XI Metaphysicæ, tex. com. 10. 1 XI Metaphysicæ, tex. com. 10.

2 II Physicorum, tex. com. 71; et I de Ani- 2 II Physicorum, tex. com. 71; et I de Ani- ma, tex, com. 16%; et VI Metaphysicæ, tex. ma, tex, com. 16%; et VI Metaphysicæ, tex.

tu et a materia. Secundum est, quod tu et a materia. Secundum est, quod nullus sit intellectus substantiarum sepa- nullus sit intellectus substantiarum sepa- ratarum quæ dicuntur intellectivæ : quod ratarum quæ dicuntur intellectivæ : quod enim numquam est in materia et motu, enim numquam est in materia et motu, numquam separatur et dividitur ab illis. numquam separatur et dividitur ab illis. Item, Aristoteles in tertio de Anima dicit: Item, Aristoteles in tertio de Anima dicit: « Omnino autem ut sunt separabiles res « Omnino autem ut sunt separabiles res a materia, et sic quæ circa intellectum a materia, et sic quæ circa intellectum sunt 3. » Sed quædam res nullo modo sunt 3. » Sed quædam res nullo modo sunt separabiles a materia, ut naturales. sunt separabiles a materia, ut naturales. Ergo illarum nullus est intellectus. Ergo illarum nullus est intellectus.

2. Item, Quidquid dicatur de aliis, ma- 2. Item, Quidquid dicatur de aliis, ma- teria numquam separatur a materia + : teria numquam separatur a materia + : ergo nullus erit intellectus materiæ. ergo nullus erit intellectus materiæ.

3. Si forte dicatur, quod secundum 3. Si forte dicatur, quod secundum Avicennam, quædam sunt intelligibilia Avicennam, quædam sunt intelligibilia muda per seipsa, et in his non eget intel- muda per seipsa, et in his non eget intel- lectus denudatione, quæratur, quæ sunt lectus denudatione, quæratur, quæ sunt illa? Et si dicatur, quod substantiæ se- illa? Et si dicatur, quod substantiæ se- paratæ. CONTRA: Intellectus est quodlibet paratæ. CONTRA: Intellectus est quodlibet intelligibile in potentia antequam intelli- intelligibile in potentia antequam intelli- gatur: cum autem intelligitur, tunc fit gatur: cum autem intelligitur, tunc fit illud intelligibile in actu. Ponamus igitur illud intelligibile in actu. Ponamus igitur

com. 2. com. 2.

8 III de Anima, tex. com. 11. 8 III de Anima, tex. com. 11. * Ibidem. * Ibidem.

500 500

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

intellectum nostrum intelligere aliquam intellectum nostrum intelligere aliquam substantiarum separatarum: tunc ergo substantiarum separatarum: tunc ergo in actu noster intellectus efficitur illud in in actu noster intellectus efficitur illud in actu secundum rem, aut secundum inten- actu secundum rem, aut secundum inten- tionem. Si primo modo, tunc oporteret, tionem. Si primo modo, tunc oporteret, quod intellectus intelligens aliquam sub- quod intellectus intelligens aliquam sub- stantiarum separatarum, efficeretur illa stantiarum separatarum, efficeretur illa substantia secundum rem, quod falsum substantia secundum rem, quod falsum est: ergo efficitur illa secundum intentio- est: ergo efficitur illa secundum intentio- nem. Illa autem intentio non est intentio nem. Illa autem intentio non est intentio substantiæ separatæ, nisi per hoc quod substantiæ separatæ, nisi per hoc quod est abstracta ab illa: ergo intellectus no- est abstracta ab illa: ergo intellectus no- ster abstrahit a talibus, quæ omnino de- ster abstrahit a talibus, quæ omnino de- nudata sunt a materia. nudata sunt a materia.

4. Item, Intelligentia quidem est intel- 4. Item, Intelligentia quidem est intel- lectus communis substantiis separatis lectus communis substantiis separatis omnibus omne autem commune abstra- omnibus omne autem commune abstra- hitur a particularibus, eo quod non habet hitur a particularibus, eo quod non habet esse nisi in illis. Cum igitur nullus intel- esse nisi in illis. Cum igitur nullus intel- lectus communis prædicatum hujus et lectus communis prædicatum hujus et illius intelligentiæ accipiat, et non acci- illius intelligentiæ accipiat, et non acci- piat commune nisi denudando a particu- piat commune nisi denudando a particu- lari hoc et illo, noster intellectus abstra- lari hoc et illo, noster intellectus abstra- hit intelligibilia quædam a substantiis hit intelligibilia quædam a substantiis separatis. separatis.

5. Ad hoc volunt quidam dicere, quod 5. Ad hoc volunt quidam dicere, quod in intellectu nostro sunt duplices species, in intellectu nostro sunt duplices species, scilicet abstractionis, et compositionis. scilicet abstractionis, et compositionis. Et species abstractionis sunt, quæ per re- Et species abstractionis sunt, quæ per re- solutionem simplicis a composito et prio- solutionem simplicis a composito et prio- ris a posteriori fiunt in intellectu, sicut ris a posteriori fiunt in intellectu, sicut species resolvuntur ab individuis, et ge- species resolvuntur ab individuis, et ge- nus a speciebus, et generalissimum a nus a speciebus, et generalissimum a subalternis, et principium a generalissi- subalternis, et principium a generalissi- mis. Compositionis autem species sunt, mis. Compositionis autem species sunt, quæ non fiunt per resolutionem ab ali- quæ non fiunt per resolutionem ab ali- quo, sed potius res intellectæ componunt quo, sed potius res intellectæ componunt suas species cum intellectu nostro, sicut suas species cum intellectu nostro, sicut hic intelligitur Angelus, et hæc intelli- hic intelligitur Angelus, et hæc intelli- gentia. gentia.

SED CONTRA: Est intellectus Angeli et SED CONTRA: Est intellectus Angeli et intelligentiæ in communi et communis intelligentiæ in communi et communis intellectus non habetur nisi per resolutio- intellectus non habetur nisi per resolutio- nem a particulari, sicut patet: ab hoc nem a particulari, sicut patet: ab hoc enim Angelo et ab illo abstrahit naturam enim Angelo et ab illo abstrahit naturam incorpoream, et non nisi per resolutio- incorpoream, et non nisi per resolutio- nem prioris et posterioris: ergo species nem prioris et posterioris: ergo species

1 III de Anima, tex. com. 13. 1 III de Anima, tex. com. 13.

illorum non sunt species compositionis, illorum non sunt species compositionis, sed resolutionis. sed resolutionis.

6. Si propter hoc dicatur, quod intelle- 6. Si propter hoc dicatur, quod intelle- ctus abstrahit ab omnibus. ctus abstrahit ab omnibus.

CONTRA: Separata a motu et a mate- CONTRA: Separata a motu et a mate- ria, sunt simplicia: a simplicibus autem ria, sunt simplicia: a simplicibus autem non potest esse resolutio: omnis autem non potest esse resolutio: omnis autem intellectus est per resolutionem univer- intellectus est per resolutionem univer- salis a particulari: ergo nullus intellectus salis a particulari: ergo nullus intellectus potest esse de simplicibus. potest esse de simplicibus.

7. Si forte dicatur, quod hujusmodi 7. Si forte dicatur, quod hujusmodi simplicia non intelliguntur nisi per hoc simplicia non intelliguntur nisi per hoc quod habent ordinem a materiam et mo- quod habent ordinem a materiam et mo- tum, sicut motores intelliguntur ex motu tum, sicut motores intelliguntur ex motu et materia. et materia.

CONTRA: Quod non contingit intelligi, CONTRA: Quod non contingit intelligi, eo modo non contingit significari sermo- eo modo non contingit significari sermo- ne et ratione: ergo a destructione con- ne et ratione: ergo a destructione con- sequentis, quod contingit significari ser- sequentis, quod contingit significari ser- mone et ratione, contingit eo modo in- mone et ratione, contingit eo modo in- telligi quo significatur: sed substantiæ telligi quo significatur: sed substantiæ separatæ ut separatæ significantur ser- separatæ ut separatæ significantur ser- mone et ratione, ergo ut separatas con- mone et ratione, ergo ut separatas con- tingit eas intelligi: non ergo tantum per tingit eas intelligi: non ergo tantum per ordinem ad motum et materiam. ordinem ad motum et materiam.

8. Item, In quocumque contingit in- 8. Item, In quocumque contingit in- venire universale et particulare, in ipso venire universale et particulare, in ipso contingit invenire speciem intelligibilem : contingit invenire speciem intelligibilem : in omni autem quod est citra primum, in omni autem quod est citra primum, est invenire universale et particulare: er- est invenire universale et particulare: er- go in omnibus quæ sunt citra primum, go in omnibus quæ sunt citra primum, contingit accipere speciem intelligibilem. contingit accipere speciem intelligibilem. PRIMA probatur per hoc quod universale PRIMA probatur per hoc quod universale ut universale non est nisi in intellectu. ut universale non est nisi in intellectu. SECUNDA patet per dictum Boetii in libro SECUNDA patet per dictum Boetii in libro de Trinitate, et per multas probationes de Trinitate, et per multas probationes Avicennæ et Algazelis in prima philoso- Avicennæ et Algazelis in prima philoso- phia. Quarum una est, quod omnis res phia. Quarum una est, quod omnis res quæ est citra primum, est res ordinabilis quæ est citra primum, est res ordinabilis sub prædicamento: et non ordinatur in sub prædicamento: et non ordinatur in prædicamento nisi per inventionem uni- prædicamento nisi per inventionem uni- versalis vel particularis. versalis vel particularis.

PRÆTEREA quæritur de verbo quod di- PRÆTEREA quæritur de verbo quod di- cit Aristoteles in tertio de Anima: cit Aristoteles in tertio de Anima: « Unum autem aliquid esse intelligibile « Unum autem aliquid esse intelligibile specie est ' ». Et Avicenna dicit, quod specie est ' ». Et Avicenna dicit, quod

Quient Quient

st. 2. st. 2.

olutio. olutio.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 58. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 58.

omne intelligibile cum omni intelligibili omne intelligibile cum omni intelligibili est idem specie. Hoc enim videtur esse est idem specie. Hoc enim videtur esse falsum species enim intelligibiles diffe- falsum species enim intelligibiles diffe- runt secundum intelligibilia: intelligibi runt secundum intelligibilia: intelligibi lia autem non sunt unius speciei: ergo lia autem non sunt unius speciei: ergo videtur, quod nec species intelligibiles. videtur, quod nec species intelligibiles.

QUÆRITUR etiam, Utrum intellectus no- QUÆRITUR etiam, Utrum intellectus no- ster semper procedat resolvendo prius a ster semper procedat resolvendo prius a posteriori, vel etiam componendo prius posteriori, vel etiam componendo prius cum posteriori? cum posteriori?

Et videtur, quod sic: nos enim habe- Et videtur, quod sic: nos enim habe- mus intellectum quo distinguimus unam mus intellectum quo distinguimus unam speciem ab alia per comparationem diffe- speciem ab alia per comparationem diffe- rentiæ cum genere: et distinguimus unum rentiæ cum genere: et distinguimus unum particulare ab alio, et aliqua accidentia particulare ab alio, et aliqua accidentia individuantia speciem in uno et in alio : individuantia speciem in uno et in alio : ergo videtur, quod intellectus procedat ergo videtur, quod intellectus procedat componendo. Aut ergo hæc compositio componendo. Aut ergo hæc compositio procedit usque ad materiam individui, aut procedit usque ad materiam individui, aut sistit in specie specialissima. Si primo sistit in specie specialissima. Si primo modo, tunc intellectus est etiam particu- modo, tunc intellectus est etiam particu- laris, quod est contra Boetium, qui dicit, laris, quod est contra Boetium, qui dicit, quod universale est dum intelligitur, par- quod universale est dum intelligitur, par- ticulare vero dum sentitur. Et est contra ticulare vero dum sentitur. Et est contra Avicennam dicentem, quod non est nisi Avicennam dicentem, quod non est nisi forma denudata a materia et appendiciis forma denudata a materia et appendiciis materiæ. Si secundo modo, tunc non co- materiæ. Si secundo modo, tunc non co- gnoscemus aliam rem nisi in universali: gnoscemus aliam rem nisi in universali: sed scire in universali est scire in poten- sed scire in universali est scire in poten- tia, scire autem in particulari est scire in tia, scire autem in particulari est scire in propria natura: ergo scientia nostra propria natura: ergo scientia nostra semper erit in potentia, et numquam erit semper erit in potentia, et numquam erit de re secundum propriam naturam rei. de re secundum propriam naturam rei.

SOLUTIO. Dicimus, quod omne intelli- SOLUTIO. Dicimus, quod omne intelli- gibile secundum quod est intelligibile, gibile secundum quod est intelligibile, habet illam simplicitatem quæ fit per re- habet illam simplicitatem quæ fit per re- solutionem a materia et appendiciis ma- solutionem a materia et appendiciis ma- teriæ. Sed duplex est materia, scilicet teriæ. Sed duplex est materia, scilicet subjecta motui, et substans universali. subjecta motui, et substans universali. Materia autem quæ est subjecta motui, Materia autem quæ est subjecta motui, non est illud quod est res, et est in po- non est illud quod est res, et est in po- tentia ad formam quæ est pars rei et non tentia ad formam quæ est pars rei et non est totum, et propter hoc non prædicatur est totum, et propter hoc non prædicatur de re. Materia autem quæ substat univer- de re. Materia autem quæ substat univer-

1 III de Anima, tex. com. 10. 1 III de Anima, tex. com. 10.

2 Ibidem, tex. com. 9. 2 Ibidem, tex. com. 9.

501 501

sali, est id quod est res, quia ipsa est hoc sali, est id quod est res, quia ipsa est hoc particulare demonstratum, et forma sua particulare demonstratum, et forma sua est forma totius et non partis, et propter est forma totius et non partis, et propter hoc prædicatur de tota re: et appendicia hoc prædicatur de tota re: et appendicia illius materiæ sunt proprietates et acci- illius materiæ sunt proprietates et acci- dentia contrahentia et individuantia for- dentia contrahentia et individuantia for- mam quæ est universalis supra materiam mam quæ est universalis supra materiam quæ est particulare. Et cum dicitur, quod quæ est particulare. Et cum dicitur, quod intellectus abstrahat a materia, intelli- intellectus abstrahat a materia, intelli- gitur de materia quæ est particulare : gitur de materia quæ est particulare : quod patet hominem enim non ab- quod patet hominem enim non ab- strahit intellectus nisi ab hoc homine, strahit intellectus nisi ab hoc homine, et ab illo, et non abstrahit animam ab et ab illo, et non abstrahit animam ab homine, nec abstrahit hominem a se- homine, nec abstrahit hominem a se- mine et a corpore hominis. Et simi- mine et a corpore hominis. Et simi- liter abstrahit Angelum ab hoc Angelo liter abstrahit Angelum ab hoc Angelo et illo, et similiter animam ab hac anima et illo, et similiter animam ab hac anima et illa, et sic de aliis. et illa, et sic de aliis.

Intelligendum tamen est, quod alia est Intelligendum tamen est, quod alia est separatio rerum secundum rationem dif- separatio rerum secundum rationem dif- finitivam considerantem esse et essendi finitivam considerantem esse et essendi principia, et alia est separatio intellectus principia, et alia est separatio intellectus possibilis secundum rationem diffiniti- possibilis secundum rationem diffiniti- vam considerantem principia cognoscen- vam considerantem principia cognoscen- di. Primo enim modo tripliciter separa- di. Primo enim modo tripliciter separa- tur res secundum quod sunt res triplici- tur res secundum quod sunt res triplici- ter: et propter hoc naturalis diffinit rem ter: et propter hoc naturalis diffinit rem per principia conjungentia ipsam cum per principia conjungentia ipsam cum materia et motu, quæ materia non est id materia et motu, quæ materia non est id quod est res particularis, sed subjectum quod est res particularis, sed subjectum transmutationis et motus, ut patet in transmutationis et motus, ut patet in diffinitione carnis quæ ponitur in tertio diffinitione carnis quæ ponitur in tertio de Anima, ubi dicit Aristoteles, quod de Anima, ubi dicit Aristoteles, quod caro est ratio quædam frigidi et calidi in- caro est ratio quædam frigidi et calidi in- dicando in sensitivo tactus 1. Et propter dicando in sensitivo tactus 1. Et propter hoc dicit Aristoteles 2, quod non est aliud hoc dicit Aristoteles 2, quod non est aliud caro et carnis esse in hac materia mixta caro et carnis esse in hac materia mixta ex calido et frigido ad actum medii in ex calido et frigido ad actum medii in sensitivo tactus. Et non est ita intelligen- sensitivo tactus. Et non est ita intelligen- dum sicut quidam male dicunt, quod caro dum sicut quidam male dicunt, quod caro sit simplex, cum dicit Aristoteles in libro sit simplex, cum dicit Aristoteles in libro primo de Generatione et Corruptione ³, primo de Generatione et Corruptione ³, quod caro et os et unaquæque partium quod caro et os et unaquæque partium homogeniarum est duplex, quemadmo- homogeniarum est duplex, quemadmo- dum et aliorum in materia speciem ha- dum et aliorum in materia speciem ha- bentium etenim materia et species, caro bentium etenim materia et species, caro

3 I de Generatione et Corruptione, tex. com. 3 I de Generatione et Corruptione, tex. com. 35. 35.

Ad 1. Ad 1.

502 502

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicitur aut os. Mathematica autem sunt dicitur aut os. Mathematica autem sunt ante motum quod patet ex hoc, quia ad ante motum quod patet ex hoc, quia ad motum exigitur movens et motum, quæ motum exigitur movens et motum, quæ divisa sunt in specie et talis divisio sive divisa sunt in specie et talis divisio sive diversitas non invenitur in quanto secun- diversitas non invenitur in quanto secun- dum quod est quantum: una enim pars dum quod est quantum: una enim pars quanti non potest moveri ut alia movea- quanti non potest moveri ut alia movea- tur,nec punctum movet lineam, nec econ- tur,nec punctum movet lineam, nec econ- tra: nec linea superficiem, nec superficies tra: nec linea superficiem, nec superficies corpus, nec econtra. Est tamen unum- corpus, nec econtra. Est tamen unum- quodque mobile quantum et propter quodque mobile quantum et propter hoc quantitas est ante motum: et ideo hoc quantitas est ante motum: et ideo mathematica sunt abstracta a motu : mathematica sunt abstracta a motu : esse tamen ipsorum est in rebus natu- esse tamen ipsorum est in rebus natu- ralibus mobilibus. Diffinitio ergo dicens ralibus mobilibus. Diffinitio ergo dicens quid est quantitas et magnitudo, dicit quid est quantitas et magnitudo, dicit ea quæ sunt abstracta a motu, non di- ea quæ sunt abstracta a motu, non di- cit esse ipsius. Et propter hoc dicit cit esse ipsius. Et propter hoc dicit Philosophus, quod aliud est magni- Philosophus, quod aliud est magni- tudo, et aliud magnitudinis esse. Simili- tudo, et aliud magnitudinis esse. Simili- ter metaphysici qui considerant prima ter metaphysici qui considerant prima entis prædicamenta, non accipiunt rem entis prædicamenta, non accipiunt rem nisi per quidditatem substantialitatis suæ, nisi per quidditatem substantialitatis suæ, et ideo non considerant materiam ut ma- et ideo non considerant materiam ut ma- teriam, sed ut partem substantiæ. Esse teriam, sed ut partem substantiæ. Esse autem multarum specierum est in mate- autem multarum specierum est in mate- ria miscibili et mobili: et ideo diffinitio ria miscibili et mobili: et ideo diffinitio data per principia essentialia rei quæ data per principia essentialia rei quæ sunt partes entis, dicit hoc quod res est, sunt partes entis, dicit hoc quod res est, sed non rei esse. Et propter hoc dicit sed non rei esse. Et propter hoc dicit Aristoteles, quod aliud est aqua et aliud Aristoteles, quod aliud est aqua et aliud est aquæ esse: accipiens aquam prout est aquæ esse: accipiens aquam prout est substantia considerata a metaphysico est substantia considerata a metaphysico per partes entis, quæ sunt materia et for- per partes entis, quæ sunt materia et for- ma, secundum quod reducuntur ad sub- ma, secundum quod reducuntur ad sub- stantiam. Et sicut est in diffinitionibus stantiam. Et sicut est in diffinitionibus substantiarum, sic est in diffinitione pas- substantiarum, sic est in diffinitione pas- sionum. Et propter hoc idem est motus sionum. Et propter hoc idem est motus et motus esse, et idem est simum et simi et motus esse, et idem est simum et simi esse sed aliud est rectum et recti esse, esse sed aliud est rectum et recti esse, et aliud multum et multi esse, et sic de et aliud multum et multi esse, et sic de aliis. Diffinitio autem quæ est per prin- aliis. Diffinitio autem quæ est per prin- cipia cognoscendi, datur per formas abs- cipia cognoscendi, datur per formas abs- tractas a particulari quæ sunt genus et tractas a particulari quæ sunt genus et differentia et ex his cognoscimus unum- differentia et ex his cognoscimus unum- quodque aliorum. quodque aliorum.

nudatio quæ est a materia quæ est par- nudatio quæ est a materia quæ est par- ticularis, fit ab omnibus: separatæ enim ticularis, fit ab omnibus: separatæ enim substantiæ particulares sunt, et intelle- substantiæ particulares sunt, et intelle- ctus agit in eis universalitatem accipien- ctus agit in eis universalitatem accipien- do naturam communem in ipsis, sicut do naturam communem in ipsis, sicut abstrahitur intellectus Angeli ab hoc An- abstrahitur intellectus Angeli ab hoc An- gelo et illo. Similiter naturalia licet con- gelo et illo. Similiter naturalia licet con- juncta sint materiæ quæ est subjectum juncta sint materiæ quæ est subjectum motus in ratione sua diffinitiva, tamen motus in ratione sua diffinitiva, tamen separata sunt a materia quæ est particu- separata sunt a materia quæ est particu- laris, et non consideratur hæc caro vel laris, et non consideratur hæc caro vel illa, sed caro in communi. illa, sed caro in communi.

AD ALIUD dicendum, quod materia non AD ALIUD dicendum, quod materia non potet abstrahi ab intellectu entis, ut supra potet abstrahi ab intellectu entis, ut supra dictum est, et contrahitur sub ente et dictum est, et contrahitur sub ente et privatione formæ et est hæc ratio ma- privatione formæ et est hæc ratio ma- teriæ in communi, quam abstrahit intel- teriæ in communi, quam abstrahit intel- lectus ab hac materia et illa. lectus ab hac materia et illa.

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD dicendum, quod intelligentiæ Ad 3 et 1 AD ALIUD dicendum, quod intelligentiæ Ad 3 et 1 habent materiam quæ est particularis, et habent materiam quæ est particularis, et a Boelio vocatur id quod est et ab hac a Boelio vocatur id quod est et ab hac abstrahitur intentio communis, quæ est abstrahitur intentio communis, quæ est objectum intellectus. objectum intellectus.

Sequens autem concedimus de plano. Sequens autem concedimus de plano. AD ALIUD dicendum, quod illa divisio AD ALIUD dicendum, quod illa divisio specierum non habet locum in intellectu specierum non habet locum in intellectu speculativo: sed si sunt species composi- speculativo: sed si sunt species composi- tionis, sunt in intellectu practico in me- tionis, sunt in intellectu practico in me- taphysicis, qui formas quas habet, com- taphysicis, qui formas quas habet, com- ponit in materia. ponit in materia.

AD ALIUD dicendum, quod separata non AD ALIUD dicendum, quod separata non sunt adeo separata, quin sit in eis accipe- sunt adeo separata, quin sit in eis accipe- re universale et particulare, ut supra re universale et particulare, ut supra docuimus. docuimus.

AD IDEM dicendum, quod nihil præter AD IDEM dicendum, quod nihil præter primum adeo simplex est, quin in ipso primum adeo simplex est, quin in ipso sit accipere materiam universalis et par- sit accipere materiam universalis et par- ticularis et propter hoc dico de his quæ ticularis et propter hoc dico de his quæ sunt in materia perfecta, sicut substantiæ sunt in materia perfecta, sicut substantiæ sensibiles et separatæ : licet igitur sepa- sensibiles et separatæ : licet igitur sepa- rata sint simplicia quodammodo, tamen rata sint simplicia quodammodo, tamen sunt composita modo alio: quia ambo sunt composita modo alio: quia ambo modi supra expositi sunt: et ideo ab ip- modi supra expositi sunt: et ideo ab ip- sis potest fieri resolutio. sis potest fieri resolutio.