est. 2. est. 2.

Jumst. 3. Jumst. 3.

umst. 4. umst. 4.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29.

et delectatio quæ est in odore tantum, et delectatio quæ est in odore tantum, convenit odori per accidens. convenit odori per accidens.

2. Præterea, Accidens est quod adest 2. Præterea, Accidens est quod adest et abest præter subjecti corruptionem, et abest præter subjecti corruptionem, ut dicit Porphyrius: vel quod contingit ut dicit Porphyrius: vel quod contingit eidem inesse et non inesse, ut dicit eidem inesse et non inesse, ut dicit Aristoteles. Si ergo delectatio cibi con- Aristoteles. Si ergo delectatio cibi con- venit odori per accidens, contingit eam venit odori per accidens, contingit eam odori inesse et non inesse respectu ani- odori inesse et non inesse respectu ani- malis ergo contingit aliquod brutum malis ergo contingit aliquod brutum delectari in odore non propter cibum, delectari in odore non propter cibum, quod est contra Aristotelem, qui dicit : quod est contra Aristotelem, qui dicit : « Aliorum ab homine animalium quod- « Aliorum ab homine animalium quod- dam non indignatur ad ea quæ sunt dam non indignatur ad ea quæ sunt secundum se foetida, nisi quod affert secundum se foetida, nisi quod affert corruptionem ex odoribus enim quan- corruptionem ex odoribus enim quan- doque corrumpitur, et tunc fugit eos ¹. » doque corrumpitur, et tunc fugit eos ¹. »

3. Item, Dicit Pilosophus, quod cæ- 3. Item, Dicit Pilosophus, quod cæ- tera animalia ab homine non curant tera animalia ab homine non curant ipsam fœditatem secundum se, quamvis ipsam fœditatem secundum se, quamvis multa crescentium vegetabilium fœtidos multa crescentium vegetabilium fœtidos habeant odores, nisi quid conferant ad habeant odores, nisi quid conferant ad gustum. gustum.

PRÆTEREA quæritur, Quare delectatio PRÆTEREA quæritur, Quare delectatio in odore secundum se propria sit ho- in odore secundum se propria sit ho-

mini? mini?

Cujus enim melius est sentire odorem, Cujus enim melius est sentire odorem, illius magis est delectari quam tristari in illius magis est delectari quam tristari in odoribus quorumdam brutorum me- odoribus quorumdam brutorum me- lius est sentire odores quam hominis: lius est sentire odores quam hominis: ergo ipsorum est magis delectari vel ergo ipsorum est magis delectari vel tristari in odoribus et sic non erit pro- tristari in odoribus et sic non erit pro- prium homini. prium homini.

PRÆTEREA, Quæritur de hoc quod di- PRÆTEREA, Quæritur de hoc quod di- cunt Aristoteles et Avicenna, scilicet cunt Aristoteles et Avicenna, scilicet quod illi qui secundum accidens habent quod illi qui secundum accidens habent delectabile, dividuntur in species secun- delectabile, dividuntur in species secun- dum sapores illi vero qui secundum dum sapores illi vero qui secundum se, non sic dividuntur. Hoc enim vide- se, non sic dividuntur. Hoc enim vide- tur esse contrarium præhabitis : cujus tur esse contrarium præhabitis : cujus causa est, quia oportet cognoscere om- causa est, quia oportet cognoscere om- nes odores per sapores. nes odores per sapores.

PRÆTEREA, Quæritur de differentiis PRÆTEREA, Quæritur de differentiis odorum, scilicet quot sunt, et quæ sunt : odorum, scilicet quot sunt, et quæ sunt :

ARISTOTELES, Lib. de Sensu et sensato. ARISTOTELES, Lib. de Sensu et sensato.

267 267

videntur enim tres esse secundum Gre- videntur enim tres esse secundum Gre- gorium Nyssenum dicentem in capitulo gorium Nyssenum dicentem in capitulo de odore vaporum : « Quorum genera- de odore vaporum : « Quorum genera- lissima diffrentia bonus odor est, et ma- lissima diffrentia bonus odor est, et ma- lus, et quod medium horum est, quod lus, et quod medium horum est, quod neque bene nec secundum foetidum odo- neque bene nec secundum foetidum odo- rabile est. » rabile est. »

Ad quæst. Ad quæst.

SOLUTIO. Dicendum est, quod species Solutio. SOLUTIO. Dicendum est, quod species Solutio. odorum distinguuntur secundum tres odorum distinguuntur secundum tres modos, scilicet in se et in comparatione modos, scilicet in se et in comparatione ad delectationem vel tristitiam quam ad delectationem vel tristitiam quam inferunt olfactui. In se autem distin- inferunt olfactui. In se autem distin- guuntur secundum duos modos, scilicet guuntur secundum duos modos, scilicet absolute, et in comparatione ad sapores. absolute, et in comparatione ad sapores. Absolute autem non habemus propria Absolute autem non habemus propria nomina eo quod male odoramus. Unde nomina eo quod male odoramus. Unde in illa distinctione non habemus nisi in illa distinctione non habemus nisi nomina excellentiarum, et unum dici- nomina excellentiarum, et unum dici- mus redolens, et aliud fœtens : et si mus redolens, et aliud fœtens : et si habemus medium, hoc est per abnega- habemus medium, hoc est per abnega- tionem extremorum, et non per com- tionem extremorum, et non per com- mixtionem, scilicet quod nec redolens mixtionem, scilicet quod nec redolens est, neque foetens. Et per hoc patet est, neque foetens. Et per hoc patet solutio ad ultimam actoritatem Grego- solutio ad ultimam actoritatem Grego- rii. rii.

In comparatione vero ad sapores de- In comparatione vero ad sapores de- nominamus odores nominibus sapo- nominamus odores nominibus sapo- rum, ut a dulci sapore dulcem odorem, rum, ut a dulci sapore dulcem odorem, et ab amaro amarum, et ita a pingui et ab amaro amarum, et ita a pingui pinguem, et sic de aliis: et sic multipli- pinguem, et sic de aliis: et sic multipli-

candi sunt odores secundum doctrinam candi sunt odores secundum doctrinam supra habitam de coloribus et sonis. supra habitam de coloribus et sonis.

Penes delectabile autem distinguuntur Penes delectabile autem distinguuntur odores in duas species tantum, scilicet odores in duas species tantum, scilicet secundum delectabile quod confert ad secundum delectabile quod confert ad alimentum, et secundum delectabile alimentum, et secundum delectabile quod confert ad sanitatem: delectabile quod confert ad sanitatem: delectabile autem quod ad alimentum confert, prin- autem quod ad alimentum confert, prin- cipaliter est in sapore cibi, secundario cipaliter est in sapore cibi, secundario in odore, sicut dicit Philosophus de in odore, sicut dicit Philosophus de Strate qui vituperans Euripidem quem- Strate qui vituperans Euripidem quem- dam coquum, dixit: Cum decoquis len- dam coquum, dixit: Cum decoquis len- tem, non infundas miron, hoc est, pin- tem, non infundas miron, hoc est, pin- guedinem quia μpov in Greco tantum guedinem quia μpov in Greco tantum valet sicut unctio odor enim pinguis valet sicut unctio odor enim pinguis manifestat saporem pinguem, qui est manifestat saporem pinguem, qui est

2 IDEM, Ibidem. 2 IDEM, Ibidem.

268 268

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

delectabilis in cibo. Delectabile autem delectabilis in cibo. Delectabile autem quod confert ad sanitatem cerebri, est quod confert ad sanitatem cerebri, est per se in odore cum enim odor sit per se in odore cum enim odor sit quædam evaporatio, pertingit ad locum quædam evaporatio, pertingit ad locum cerebri, ad quem non potest pertingere cerebri, ad quem non potest pertingere substantia cibi. Et ideo necesse est, substantia cibi. Et ideo necesse est, quod hoc delectabile sit in odore per se, quod hoc delectabile sit in odore per se, et non in odore in comparatione ad ci- et non in odore in comparatione ad ci- bum et hoc est præcipue quod est in bum et hoc est præcipue quod est in floribus et aromaticis. Quia vero humi- floribus et aromaticis. Quia vero humi- dum vaporativum, ut est vinum vel dum vaporativum, ut est vinum vel mustum præcipue nocet cerebro hu- mustum præcipue nocet cerebro hu- mano vapores enim elevati ad cere- mano vapores enim elevati ad cere- brum, infrigidantur propter naturam brum, infrigidantur propter naturam cerebri, et corrumpuntur, et fluunt inde cerebri, et corrumpuntur, et fluunt inde catarrhi, et defluentia reumata: et ideo catarrhi, et defluentia reumata: et ideo homo in potu talium immiscet odori- homo in potu talium immiscet odori- fera, ut duo delectabilia duorum sen- fera, ut duo delectabilia duorum sen- suum in unum conveniant, scilicet de- suum in unum conveniant, scilicet de- lectabile saporis in potu ad linguam lectabile saporis in potu ad linguam quod confert ad alimentum, et delecta- quod confert ad alimentum, et delecta- bile aromaticorum in evaporationem bile aromaticorum in evaporationem ad cerebrum quod confert ad sanita- ad cerebrum quod confert ad sanita- tem. tem.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod odor AD PRIMUM ergo dicendum, quod odor semper constituitur ex eisdem qualitati- semper constituitur ex eisdem qualitati- bus primis de quibus est sapor, sed non bus primis de quibus est sapor, sed non semper denominantur odores secundum semper denominantur odores secundum species saporum, sed quandoque, ut su- species saporum, sed quandoque, ut su- pra habitum est, et tunc habent pro- pra habitum est, et tunc habent pro- prium delectabile. prium delectabile.

Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod duabus Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod duabus Ad 1 et 2. rationibus delectabile cibi convenit odori Ad 1 et 2. rationibus delectabile cibi convenit odori per accidens secundum duplicem acce- per accidens secundum duplicem acce- ptionem accidentis. Accidens enim op- ptionem accidentis. Accidens enim op- ponitur ad per se, et sic per accidens ponitur ad per se, et sic per accidens convenit quod non convenit gratia sui convenit quod non convenit gratia sui sed gratia alterius et hoc modo id sed gratia alterius et hoc modo id quod sapori est proprium delectabile, quod sapori est proprium delectabile, convenit odori gratia saporis, et sic per convenit odori gratia saporis, et sic per accidens. Alio modo dicitur per acci- accidens. Alio modo dicitur per acci- dens, quod non semper inest : et hoc dens, quod non semper inest : et hoc modo delectabile cibi convenit odori per modo delectabile cibi convenit odori per accidens quia licet odor cibi desidera- accidens quia licet odor cibi desidera-

bilis sit esurientibus, non tamen plenis bilis sit esurientibus, non tamen plenis vel saturatis, ut dicit Philosophus. vel saturatis, ut dicit Philosophus. AD ALIUD dicendum, quod omnibus Ad AD ALIUD dicendum, quod omnibus Ad animalibus convenit quandoque delectari animalibus convenit quandoque delectari in odore cibi, quandoque non, ut jam in odore cibi, quandoque non, ut jam dictum est. dictum est.

AD ALIUD patet solutio per ante dicta Ad qu AD ALIUD patet solutio per ante dicta Ad qu ubi dictum est de dispositione cerebri ubi dictum est de dispositione cerebri humani in comparatione ad alia anima- humani in comparatione ad alia anima- lia. lia.

Ad aliud autem quod objicitur in con- Ad aliud autem quod objicitur in con- trarium, dicendum quod animalia bruta trarium, dicendum quod animalia bruta melius sentiunt odores quam homo, sed melius sentiunt odores quam homo, sed non indignantur vel lætantur ad eos, nisi non indignantur vel lætantur ad eos, nisi sint corrupti, sicut apes et formicæ fu- sint corrupti, sicut apes et formicæ fu- giunt odorem sulphuris, et serpentes giunt odorem sulphuris, et serpentes odorem cornu cervi combusti: nec est odorem cornu cervi combusti: nec est causa naturalis delectationis melius sen- causa naturalis delectationis melius sen- tire odorem, sed potius quod magis con- tire odorem, sed potius quod magis con- fert ad sanitatem. fert ad sanitatem.

3. 3.

AD ALIUD dicendum, quod odores qui Ad qua AD ALIUD dicendum, quod odores qui Ad qua habent delectabile saporum, proportio- habent delectabile saporum, proportio- nati sunt saporibus, et ideo distinguun- nati sunt saporibus, et ideo distinguun- tur penes ipso. Qui autem habent pro- tur penes ipso. Qui autem habent pro- prium delectabile, non semper sunt pro- prium delectabile, non semper sunt pro- portionati: odor enim floris quandoque portionati: odor enim floris quandoque dulcis est et ideo penes sapores non dulcis est et ideo penes sapores non possunt distingui. possunt distingui.

Ex his patet solutio cujusdam quæ- Ex his patet solutio cujusdam quæ- stionis quam tangit Aristoteles in libro stionis quam tangit Aristoteles in libro de Sensu et sensato, scilicet quare quin- de Sensu et sensato, scilicet quare quin- que existentibus sensibus odoratus me- que existentibus sensibus odoratus me- dius ponitur? Ratio hujus est, quia sen- dius ponitur? Ratio hujus est, quia sen- sus gustus et tractus sunt alimenti con- sus gustus et tractus sunt alimenti con- stituentis substantiam animalis et cum stituentis substantiam animalis et cum his convenit odoratus, eo quod habet his convenit odoratus, eo quod habet delectabile gustus per accidens secun- delectabile gustus per accidens secun- dum quod conducit ad alimentum : visus dum quod conducit ad alimentum : visus autem et auditus non habent talia dele- autem et auditus non habent talia dele- ctabilia, et sunt propter bene esse : et ctabilia, et sunt propter bene esse : et cum his convenit odoratus secundum cum his convenit odoratus secundum quod habet delectabile per se, et est per quod habet delectabile per se, et est per medium extrinsecum. medium extrinsecum.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 30. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 30.

269 269

QUÆSTIO XXX. QUÆSTIO XXX.

De olfactu ex parte medii. Utrum aër et aqua sint medium De olfactu ex parte medii. Utrum aër et aqua sint medium olfactus ? olfactus ?

contra. contra.

Deinde quæritur de olfactu ex parte Deinde quæritur de olfactu ex parte medii. medii.

Dicit Aristoteles', quod medium est Dicit Aristoteles', quod medium est aer et aqua. aer et aqua.

Sed videtur, quod aer non possit esse Sed videtur, quod aer non possit esse medium, per ipsas rationes quas ponit medium, per ipsas rationes quas ponit in libro de Sensu et sensato contra He- in libro de Sensu et sensato contra He- raclitum. qui dicebat odorem esse fuma- raclitum. qui dicebat odorem esse fuma- lem evaporationum communem lem evaporationum communem stentem terræ et aeri, et si omnia entia stentem terræ et aeri, et si omnia entia fumus fierent, quod nares discernerent fumus fierent, quod nares discernerent odores in omnibus entibus. odores in omnibus entibus.

exi- exi-

Objicit autem Philosophus in contra- Objicit autem Philosophus in contra- rium sic Fumalis evaporatio impossi- rium sic Fumalis evaporatio impossi- bile est, quod sit in aqua: odor autem bile est, quod sit in aqua: odor autem est fumalis evaporatio: ergo impossibile est fumalis evaporatio: ergo impossibile est odorem esse in aqua. PRIMA proba- est odorem esse in aqua. PRIMA proba- existens existens tur per hoc quod aer tur per hoc quod aer ascendit superius, et ascendit superius, et aereus. SECUNDA autem aereus. SECUNDA autem primo de Sensu et sensato. primo de Sensu et sensato.

in aqua in aqua similiter vapor similiter vapor scribitur in libro scribitur in libro

SI HOC concedatur, contra: Pisces in SI HOC concedatur, contra: Pisces in aqua sentiunt odores: corrumpuntur aqua sentiunt odores: corrumpuntur enim fœtidis, et fugiunt eos. Cum ergo enim fœtidis, et fugiunt eos. Cum ergo non contingant aerem, oportet quod per non contingant aerem, oportet quod per medium aquæ sentiant et sic odor est in medium aquæ sentiant et sic odor est in

aqua. aqua.

Præterea quæritur juxta hoc, Secun- Præterea quæritur juxta hoc, Secun- dum quam materiam communem aer et dum quam materiam communem aer et aqua sint medium ? aqua sint medium ?

Et videtur, quod secundum nullam. Et videtur, quod secundum nullam. In ipsis enim sunt tria, scilicet natura In ipsis enim sunt tria, scilicet natura diaphani, et natura frigidi, et natura hu- diaphani, et natura frigidi, et natura hu- midi. Secundum autem naturam diapha- midi. Secundum autem naturam diapha-

1 II de Anima, tex. com. 97. 1 II de Anima, tex. com. 97.

ni non sunt media: quia sic sunt media ni non sunt media: quia sic sunt media visus. Similiter nec secundum naturam visus. Similiter nec secundum naturam humidi quia odor est principaliter sicci, humidi quia odor est principaliter sicci, sicut habitum est supra. Nec secundum sicut habitum est supra. Nec secundum naturam calidi vel frigidi : quia neutrum naturam calidi vel frigidi : quia neutrum convenit communiter ambobus. Præter- convenit communiter ambobus. Præter- ea frigus exstinguit odores, sicut dicit ea frigus exstinguit odores, sicut dicit Philosophus. Philosophus.

QUÆRITUR etiam juxta hoc quæstio Quæst. QUÆRITUR etiam juxta hoc quæstio Quæst. Avicennæ, scilicet utrum odor fiat ex Avicennæ, scilicet utrum odor fiat ex parte medii ex permutatione sola medii, parte medii ex permutatione sola medii, vel ex permixtione corporis odorabilis vel ex permixtione corporis odorabilis cum ipso medio? cum ipso medio?

Et videtur, quod ex permutatione sola: Et videtur, quod ex permutatione sola: vaporantis enim materia non potest am- vaporantis enim materia non potest am- plius extendi, quam sub specie ignis: plius extendi, quam sub specie ignis: videmus autem, quod à corpore vapora- videmus autem, quod à corpore vapora- bili per vapores elevetur pugillus par- bili per vapores elevetur pugillus par- tium materiæ ejus, et ille pugillus per tium materiæ ejus, et ille pugillus per rarefactionem extendatur in decem pu- rarefactionem extendatur in decem pu- gillos aquæ, et illi decem aquæ exten- gillos aquæ, et illi decem aquæ exten- dantur in centum aeris. Cum igitur eva- dantur in centum aeris. Cum igitur eva- poratio odoris sit in corpore magis grosso poratio odoris sit in corpore magis grosso quam aer, minor erit extensio odoriferi quam aer, minor erit extensio odoriferi vaporis: et sic odor alicujus rei non sen- vaporis: et sic odor alicujus rei non sen- tiretur ad spatium longinquum, quod est tiretur ad spatium longinquum, quod est contra hoc experimentum quod est de contra hoc experimentum quod est de avibus tygridibus, quae deveniunt ad ca- avibus tygridibus, quae deveniunt ad ca- davera per centum leucas, tamen ducem davera per centum leucas, tamen ducem non habent nisi odorem. Hoc idem patet non habent nisi odorem. Hoc idem patet in camphora, quia illa vaporat usque ad in camphora, quia illa vaporat usque ad aliquem terminum, et ad hoc ut diffun- aliquem terminum, et ad hoc ut diffun- datur odor ejus in duplum illius termnii, datur odor ejus in duplum illius termnii,

Sed contra.. Sed contra..

Solutio. Solutio.

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

oporteret ut ex illo odore evaporaret oporteret ut ex illo odore evaporaret alius et si deberet sentire in triplum, alius et si deberet sentire in triplum, oporteret quod ex illo iterum resolvere- oporteret quod ex illo iterum resolvere- tur alius, et sic ulterius, quod videtur in- tur alius, et sic ulterius, quod videtur in- conveniens et sic videtur, quod non conveniens et sic videtur, quod non cum odore diffundatur vapor, sed tan- cum odore diffundatur vapor, sed tan- tum species odoris permutet medium. tum species odoris permutet medium. CONTRA hoc est, quod odorabilia post CONTRA hoc est, quod odorabilia post multum attractum odorum fiunt leviora multum attractum odorum fiunt leviora et putrescentia, sicut patet in pomis. et putrescentia, sicut patet in pomis.

SOLUTIO. Dicimus, quod odores sunt SOLUTIO. Dicimus, quod odores sunt in aere et aqua. Heraclitus enim errabat in aere et aqua. Heraclitus enim errabat dicens, quod odores resolvuntur ab om- dicens, quod odores resolvuntur ab om- nibus entibus, et quod non sint in medio nibus entibus, et quod non sint in medio nisi in aere. Simplicia enim non sunt nisi in aere. Simplicia enim non sunt odorabilia etsi evaporent. Præterea odo- odorabilia etsi evaporent. Præterea odo- res sunt in aqua, et in aqua non est aer. res sunt in aqua, et in aqua non est aer. Et illi sunt modi quibus contradicit Ari- Et illi sunt modi quibus contradicit Ari- stoteles. Dicebant autem quidam, quod stoteles. Dicebant autem quidam, quod odor fumalis est evaporatio, et fumus est odor fumalis est evaporatio, et fumus est vapor terræ, ut supra habitum est, et vapor terræ, ut supra habitum est, et quod odor non resolvitur nisi a terra: et quod odor non resolvitur nisi a terra: et illis est contrarium quod dicit Aristote- illis est contrarium quod dicit Aristote- les. les.

AD PRIMUM dicendum, quod odor est in AD PRIMUM dicendum, quod odor est in aqua et in aere ut in medio, ut dicunt aqua et in aere ut in medio, ut dicunt Aristoteles, Algazel, et Avicenna. Hoc Aristoteles, Algazel, et Avicenna. Hoc autem quod objicit contra Heraclitum, autem quod objicit contra Heraclitum, non intelligitur sic, quod velit, quod odo- non intelligitur sic, quod velit, quod odo- res non sint in aqua, sed est deductio ad res non sint in aqua, sed est deductio ad inconveniens dicebat enim Heraclitus inconveniens dicebat enim Heraclitus odores non esse in medio nisi in aere, et odores non esse in medio nisi in aere, et hos resolvi a terra: et ex hoc sequitur, hos resolvi a terra: et ex hoc sequitur, quod cum aer non sit in aqua nisi com- quod cum aer non sit in aqua nisi com- mixtus, secundum quod videmus herbas mixtus, secundum quod videmus herbas generari ex commixtione elementorum generari ex commixtione elementorum in aqua, quod odor non sit in aqua, in aqua, quod odor non sit in aqua, quod est inconveniens. Fumalis enim quod est inconveniens. Fumalis enim evaporatio non est in aere ut in me- evaporatio non est in aere ut in me- dio. Aer enim commixtus aliis elementis dio. Aer enim commixtus aliis elementis ad generationem vegetabilium non est ad generationem vegetabilium non est medium alicujus sensus: unde licet ille medium alicujus sensus: unde licet ille non ascendat in aqua, tamen aer purus non ascendat in aqua, tamen aer purus ascendit. Et secundum hoc non essent ascendit. Et secundum hoc non essent odores in aqua. odores in aqua.

AD ALIUD dicendum, quod odor est in AD ALIUD dicendum, quod odor est in aqua et in aere secundum quod utrum- aqua et in aere secundum quod utrum- que est sine odore, perceptibile tamen que est sine odore, perceptibile tamen odoris, secundum quod est sonus in aere odoris, secundum quod est sonus in aere secundum quod est absonum, suscepti- secundum quod est absonum, suscepti- bile tamen soni. Et quod objicitur, quod bile tamen soni. Et quod objicitur, quod non sit secundum naturam humidi, vel non sit secundum naturam humidi, vel frigidi, vel diaphani, bene concedimus. frigidi, vel diaphani, bene concedimus.

Si autem quæratur tunc, Quare non Si autem quæratur tunc, Quare non sit in aliis corporibus simplicibus, quæ sit in aliis corporibus simplicibus, quæ etiam sunt sine odore? Dicendum, quod etiam sunt sine odore? Dicendum, quod illa non sunt susceptiva evaporationis illa non sunt susceptiva evaporationis odoriferæ, ita quod possibilis sit evapo- odoriferæ, ita quod possibilis sit evapo- ratio per ipsa. Evaporatio autem debilior ratio per ipsa. Evaporatio autem debilior est in aqua quam in aere, nihilominus est in aqua quam in aere, nihilominus tamen est sicut etiam est in frigido tamen est sicut etiam est in frigido tempore debilior in aere quam in alio: tempore debilior in aere quam in alio: et propter hoc odor est in utroque. Di- et propter hoc odor est in utroque. Di- cunt tamen quidam quod in odore est cunt tamen quidam quod in odore est permixtum humidum sicco, licet sit actu permixtum humidum sicco, licet sit actu sicci et ideo secundum quod magis ver- sicci et ideo secundum quod magis ver- tit ad humidum, est in aqua: et secun- tit ad humidum, est in aqua: et secun- dum quod magis ad siccum, est in aere. dum quod magis ad siccum, est in aere.

AD HOC quod quæritur, Utrum sit ex Ad qu AD HOC quod quæritur, Utrum sit ex Ad qu permutatione sola, vel evaporatione? permutatione sola, vel evaporatione?

Dicendum secundum Avicennam 1, Dicendum secundum Avicennam 1, quod est utroque modo. In evaporatione quod est utroque modo. In evaporatione enim dominatur natura aeris, et idcirco enim dominatur natura aeris, et idcirco evaporatio transmutat aerem secundum evaporatio transmutat aerem secundum odorem et sonum, etiam præter hoc odorem et sonum, etiam præter hoc quod recipiat aliquam partem rei eva- quod recipiat aliquam partem rei eva- porantis. Et similiter transmutat aquam, porantis. Et similiter transmutat aquam, sicut nos videmus vinum in dolio trans- sicut nos videmus vinum in dolio trans- mutari ad odorem eorum quæ ponuntur mutari ad odorem eorum quæ ponuntur juxta dolium et secundum hunc mo- juxta dolium et secundum hunc mo- dum per longum spatium potest fieri dum per longum spatium potest fieri immutatio secundum adores. Dicit au- immutatio secundum adores. Dicit au- tem Avicenna, quod aves tygrides sunt tem Avicenna, quod aves tygrides sunt acuti visus et alti volatus, et potuit esse, acuti visus et alti volatus, et potuit esse, quod per visum devenissent ad cadavera, quod per visum devenissent ad cadavera, non per odorem. non per odorem.

AD ALIUD quod objicitur contra, dicen- Ad obj AD ALIUD quod objicitur contra, dicen- Ad obj dum quod non sit odor sine evaporatio- dum quod non sit odor sine evaporatio- ne fumali propriæ rei odorabilis ; et ideo ne fumali propriæ rei odorabilis ; et ideo et illa alleviatur et putrescit per attra- et illa alleviatur et putrescit per attra-

* Vide in hac materia Averroem, II de Anima, (Nota edit. Lugd.) * Vide in hac materia Averroem, II de Anima, (Nota edit. Lugd.) com. 97, contradicentem opinioni Avicennæ com. 97, contradicentem opinioni Avicennæ

II P. SUMMA DE CREATURIS, QUÆST. 31. II P. SUMMA DE CREATURIS, QUÆST. 31.

271 271

ctionem multam odorum: sed nihil pro- ctionem multam odorum: sed nihil pro- hibet, quin ipsa evaporatio postea im- hibet, quin ipsa evaporatio postea im-

mutet aerem, etiam præter hoc quod mutet aerem, etiam præter hoc quod ulterius alia evaporatio fiat ex ipsa. ulterius alia evaporatio fiat ex ipsa.

QUESTIO XXXI. QUESTIO XXXI.

De olfactu ex parte modi olfaciendi. Utrum olfactus æquivoce De olfactu ex parte modi olfaciendi. Utrum olfactus æquivoce dicatur de respirantibus et non respirantibus ? dicatur de respirantibus et non respirantibus ?

Onæst. 1. Onæst. 1.

Consequenter quæritur de olfactu ex Consequenter quæritur de olfactu ex parte modi odorandi. parte modi odorandi.

1. Videmus enim odorare quælibet ani- 1. Videmus enim odorare quælibet ani- malia respirantia, et quædam non respi- malia respirantia, et quædam non respi- rantia. Ergo videtur, quod olfactus æqui- rantia. Ergo videtur, quod olfactus æqui- voce dicatur de respirantibus et non re- voce dicatur de respirantibus et non re- spirantibus. spirantibus.

2. Præterea, Dicitur in libro de Anima- 2. Præterea, Dicitur in libro de Anima- libus, quod viæ olfactus in animalibus libus, quod viæ olfactus in animalibus aquaticis clausæ sunt: licet enim qui- aquaticis clausæ sunt: licet enim qui- dam pisces quandoque quædam forami- dam pisces quandoque quædam forami- na videantur habere in naribus, tamen na videantur habere in naribus, tamen illa foramina non pertingunt usque ad illa foramina non pertingunt usque ad medullam cerebri, sicut patet in anato- medullam cerebri, sicut patet in anato- mia piscium, et in libro de Animalibus mia piscium, et in libro de Animalibus Aristotelis et Avicennæ. Assignatur au- Aristotelis et Avicennæ. Assignatur au- tem ratio duplex: quarum una est, quod tem ratio duplex: quarum una est, quod si apertæ essent viæ, penetraret aqua si apertæ essent viæ, penetraret aqua usque ad medullam cerebri, et infrigida- usque ad medullam cerebri, et infrigida- retur cerebrum, et exstingueretur ani- retur cerebrum, et exstingueretur ani- mal. Secunda causa est, quia talia anima- mal. Secunda causa est, quia talia anima- lia frigida sunt parum habentia caloris lia frigida sunt parum habentia caloris circa locum digestionis et ideo pauci circa locum digestionis et ideo pauci vapores elevantur ad cerebrum, qui si vapores elevantur ad cerebrum, qui si infrigidati fuerint in cerebro, pauca erit infrigidati fuerint in cerebro, pauca erit materia phlegmatica et purgabilis per materia phlegmatica et purgabilis per vias alias. Cum ergo quædam animalia vias alias. Cum ergo quædam animalia habent vias apertas odoratus, videtur habent vias apertas odoratus, videtur odoratus esse æquivocus in istis et in odoratus esse æquivocus in istis et in illis. illis.

PRÆTEREA quæritur juxta hoc, Utrum PRÆTEREA quæritur juxta hoc, Utrum ex æquali distantia odorant inspirans, ex æquali distantia odorant inspirans, vel non inspirans ? vel non inspirans ?

Et videtur, quod sic: ponamus enim Et videtur, quod sic: ponamus enim duo animalia, unum inspirans, et aliud duo animalia, unum inspirans, et aliud non inspirans in ultimo evaporationis non inspirans in ultimo evaporationis vel immutationis rei odoriferæ ibi enim vel immutationis rei odoriferæ ibi enim tangitur et alteratur cerebrum non inspi- tangitur et alteratur cerebrum non inspi- rantis, et eumdem aerem trahet inspi- rantis, et eumdem aerem trahet inspi- rans ergo odorant in æquali distantia. rans ergo odorant in æquali distantia.

QUÆRITUR etiam juxta hoc, Utrum in- QUÆRITUR etiam juxta hoc, Utrum in- spirantia omnia odorant ex æquali di- spirantia omnia odorant ex æquali di- stantia, et præcipue homo cum aliis ani- stantia, et præcipue homo cum aliis ani- malibus? malibus?

Et videtur, quod sic. Si enim stat Et videtur, quod sic. Si enim stat homo cum cane in ultimo evaporationis homo cum cane in ultimo evaporationis odoriferæ, eumdem aerem trahet homo odoriferæ, eumdem aerem trahet homo quem canis sed aer immutatus odore quem canis sed aer immutatus odore tangit cerebrum utriusque. Ergo agit tangit cerebrum utriusque. Ergo agit utrumque et alterat ipsum. utrumque et alterat ipsum.

SOLUTIO. Dicendum, quod olfactus non SOLUTIO. Dicendum, quod olfactus non dicitur æquivoce in olfacientibus diver- dicitur æquivoce in olfacientibus diver- simode, etiam diverso naso. Potentiæ simode, etiam diverso naso. Potentiæ enim sensuum passivæ habent diffiniri enim sensuum passivæ habent diffiniri per actus, et actus per objecta, sicut di- per actus, et actus per objecta, sicut di- cit Aristoteles. Unde cum objectum sit cit Aristoteles. Unde cum objectum sit unum, scilicet odor, unius rationis erit unum, scilicet odor, unius rationis erit olfactus et sicut diversitas oculorum in olfactus et sicut diversitas oculorum in habentibus duros oculos et molles, et ha- habentibus duros oculos et molles, et ha- bentibus velamen super oculos et non bentibus velamen super oculos et non habentibus, non facit visum æquivocum, habentibus, non facit visum æquivocum, ita nec diversitas nasi et habere organum ita nec diversitas nasi et habere organum odoratus coopertum vel non coopertum odoratus coopertum vel non coopertum facit odoratum æquivocum : a modo facit odoratum æquivocum : a modo enim organi non diffinitur aliqua poten- enim organi non diffinitur aliqua poten-

Quæst. 2. Quæst. 2.

Solutio. Solutio.

Ad quæst. Ad quæst. 1 et 2. 1 et 2.

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tia sensibilis, sed potius ab objecto, sic- tia sensibilis, sed potius ab objecto, sic- ut dictum est. Cum enim potentia sen- ut dictum est. Cum enim potentia sen- sibilis sit potentia passiva et diffiniri sibilis sit potentia passiva et diffiniri habet per actum suum, actum autem ha- habet per actum suum, actum autem ha- bet ab agente quod est objectum, opor- bet ab agente quod est objectum, opor- tet quod per objectum diffiniatur. tet quod per objectum diffiniatur.

AD ALIUD quod juxta hoc quæritur, AD ALIUD quod juxta hoc quæritur, dicendum quod non oportet, quod quæ- dicendum quod non oportet, quod quæ- cumque animalia odorant ex æquali di- cumque animalia odorant ex æquali di- stantia sive sint respirantia sive non re- stantia sive sint respirantia sive non re-

spirantia. Ad sensum enim odoris non spirantia. Ad sensum enim odoris non exigitur tantum æqualitas agentis, sed exigitur tantum æqualitas agentis, sed æqualitas patientis. Propter hoc in loco æqualitas patientis. Propter hoc in loco ubi debilis est odor, transmutatur cere- ubi debilis est odor, transmutatur cere- brum siccum alicujus animalis, eo quod brum siccum alicujus animalis, eo quod habentium symbolum facilior est trans- habentium symbolum facilior est trans- mutatio et in eodem loco non posset mutatio et in eodem loco non posset transmutari cerebrum frigidum et humi- transmutari cerebrum frigidum et humi- dum, sicut est hominis, non enim im- dum, sicut est hominis, non enim im- mutatur tale nisi a forti odore. mutatur tale nisi a forti odore.

QUESTIO XXXII. QUESTIO XXXII.

De gustu. De gustu.

Consequenter transeundum est ad gustum, de quo quæruntur quatuor. Consequenter transeundum est ad gustum, de quo quæruntur quatuor. Primum, Quid sit gustus ? Primum, Quid sit gustus ?

Secundum, Qualiter est quidam tactus et quidam non ? Secundum, Qualiter est quidam tactus et quidam non ?

Tertium, De gustu ex parte objecti. Tertium, De gustu ex parte objecti. Quartum, De gustu ex parte medii. Quartum, De gustu ex parte medii.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit gustus? Quid sit gustus?

Ad primum proceditur sic: Ad primum proceditur sic:

1. Dicit Avicenna, quod gustus est 1. Dicit Avicenna, quod gustus est vis ordinata in nervo expanso super cor- vis ordinata in nervo expanso super cor- pus linguæ ad comprehendendum sa- pus linguæ ad comprehendendum sa- pores solutos ex corporibus contingenti- pores solutos ex corporibus contingenti- bus ipsum, cum permiscentur humori bus ipsum, cum permiscentur humori unctuosæ linguæ, permixtione permu- unctuosæ linguæ, permixtione permu-

tante. tante.

Videtur autem insufficienter dictum Videtur autem insufficienter dictum quod dicit gustum esse ordinatum in quod dicit gustum esse ordinatum in

nervo linguæ quia dicit Gregorius Nys- nervo linguæ quia dicit Gregorius Nys- senus, quod organa gustus sunt lingua senus, quod organa gustus sunt lingua et hujus magis exercitium, adhuc cum et hujus magis exercitium, adhuc cum his palatum, in quibus sunt hi qui ex his palatum, in quibus sunt hi qui ex cerebro nervi dilatati, qui etiam annun- cerebro nervi dilatati, qui etiam annun- tiant genitam assumptionem principali, tiant genitam assumptionem principali, id est, cerebro. id est, cerebro.

2. Præterea, Hoc idem dicit Avicenna 2. Præterea, Hoc idem dicit Avicenna in libro suo de Animalibus, cap. de ana- in libro suo de Animalibus, cap. de ana- tomia linguæ. Vult enim ibi, quod ner- tomia linguæ. Vult enim ibi, quod ner- vus gustativus non sit tantum expansus vus gustativus non sit tantum expansus in lingua, sed etiam in palato et aliis in lingua, sed etiam in palato et aliis quibusdam partibus circumstantibus lin- quibusdam partibus circumstantibus lin- guam. guam.

3. Præterea, Videtur in quibusdam 3. Præterea, Videtur in quibusdam animalibus non esse lingua, sicut in ci- animalibus non esse lingua, sicut in ci- coniis et in quibusdam piscibus et ta- coniis et in quibusdam piscibus et ta- men illa habent gustum. men illa habent gustum.

lutio. lutio.

1 et 2. 1 et 2.

d 3. d 3.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 32. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 32.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate gustus est etiam in nervis palati, sicut gustus est etiam in nervis palati, sicut objectum est sed secundum sui opti- objectum est sed secundum sui opti- mum est in lingua et in membro quod mum est in lingua et in membro quod est in loco linguæ et cum ab optimo est in loco linguæ et cum ab optimo sumatur diffinitio, diffinitur a nervo ex- sumatur diffinitio, diffinitur a nervo ex- panso in superficie linguæ. panso in superficie linguæ.

: :

AD ALIUD autem quod objicitur de ani- AD ALIUD autem quod objicitur de ani- malibus, quod non videntur habere lin- malibus, quod non videntur habere lin- guam, dicendum quod habent aliquid guam, dicendum quod habent aliquid loco linguæ, scilicet carnem quamdam, loco linguæ, scilicet carnem quamdam, ad cujus radicem continuatur œsophagus ad cujus radicem continuatur œsophagus et canna, vel oesophagus tantum, vel sto- et canna, vel oesophagus tantum, vel sto- machus sine oesophago et canna. Dico machus sine oesophago et canna. Dico autem hoc, quia in quibusdam avibus autem hoc, quia in quibusdam avibus inveniuntur oesophagus et canna simul inveniuntur oesophagus et canna simul conjuncta ad linguam, vel ad id quod conjuncta ad linguam, vel ad id quod est in loco linguæ. In quibusdam autem est in loco linguæ. In quibusdam autem invenitur esophagus tantum sine canna. invenitur esophagus tantum sine canna. In quibusdam autem invenitur stomachus In quibusdam autem invenitur stomachus tantum sine oesophago et canna, sicut de tantum sine oesophago et canna, sicut de quodam pisce patet, de quo dicit Aristo- quodam pisce patet, de quo dicit Aristo- teles, quod non habet oesophagum, sed teles, quod non habet oesophagum, sed stomachum longum, et ideo quandoque stomachum longum, et ideo quandoque in voracitate ejicit ipsum per os. in voracitate ejicit ipsum per os.

Præterea, In quibusdam animalibus Præterea, In quibusdam animalibus sunt duæ linguæ, ut in serpentibus: di- sunt duæ linguæ, ut in serpentibus: di- cunt enim Gregorius Nyssenus et Dama- cunt enim Gregorius Nyssenus et Dama- scenus, quod organa sensuum creator scenus, quod organa sensuum creator animalium dedit duplicia, et linguas animalium dedit duplicia, et linguas duas sicut oculos duos, ut si unum de- duas sicut oculos duos, ut si unum de- strueretur, in altero salvaretur sensus. strueretur, in altero salvaretur sensus. Sed in quibusdam animalibus linguæ Sed in quibusdam animalibus linguæ sunt conjunctæ, scilicet in homine, et in sunt conjunctæ, scilicet in homine, et in quibusdam non conjunctæ, ut in serpen- quibusdam non conjunctæ, ut in serpen- te. In quibusdam longæ et acutæ, ut in te. In quibusdam longæ et acutæ, ut in apibus et in annulosis quæ sugunt nutri- apibus et in annulosis quæ sugunt nutri- mentum per linguam, quæ longe emitti- mentum per linguam, quæ longe emitti- tur ante os unde quandoque recurvant tur ante os unde quandoque recurvant eam dum non sugunt nutrimentum. In eam dum non sugunt nutrimentum. In quibusdam aut curta, sicut in ciconiis, et quibusdam aut curta, sicut in ciconiis, et in quibusdam piscibus et in quibusdam in quibusdam piscibus et in quibusdam media, sicut in hominibus et in quibus- media, sicut in hominibus et in quibus- dam ligata anterius ad palatum, ut in dam ligata anterius ad palatum, ut in ranis et ideo vox ranarum non potest ranis et ideo vox ranarum non potest esse nisi coax. esse nisi coax.

1 Cf. etiam II de Anima, tex. com. 33. 1 Cf. etiam II de Anima, tex. com. 33. 2 Ibidem, tex. com. 101. 2 Ibidem, tex. com. 101.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Qualiter gustus sit quidam tactus, Qualiter gustus sit quidam tactus, et qualiter non ? et qualiter non ?

273 273

Secundo quæritur, Qualiter gustus sit Secundo quæritur, Qualiter gustus sit quidam tactus, et qualiter non ? quidam tactus, et qualiter non ?

Videtur autem, quod nullus sit tactus. Videtur autem, quod nullus sit tactus. Potentiæ enim distinguuntur per actus, Potentiæ enim distinguuntur per actus, et actus per objecta, ut supra dictum et actus per objecta, ut supra dictum est ergo quarumcumque potentiarum est ergo quarumcumque potentiarum objecta sunt penitus diversa, illa sunt objecta sunt penitus diversa, illa sunt diversa objecta autem gustus et tactus diversa objecta autem gustus et tactus sunt penitus diversa: ergo gustus et ta- sunt penitus diversa: ergo gustus et ta- ctus sunt penitus diversi. PRIMA probata ctus sunt penitus diversi. PRIMA probata est per hoc quod sensus distinguuntur est per hoc quod sensus distinguuntur per objecta. SECUNDA autem probatur per objecta. SECUNDA autem probatur per hoc quod dictum est in Ethicis, quod per hoc quod dictum est in Ethicis, quod gustus saporum judicativus est: sapor gustus saporum judicativus est: sapor autem diversificatur penitus a tangenti- autem diversificatur penitus a tangenti- bus. bus.

SED CONTRA hoc est: quia manifeste Sed contra. SED CONTRA hoc est: quia manifeste Sed contra. dicit Philosophus in II de Anima 2, et in dicit Philosophus in II de Anima 2, et in libro de Sensu et sensato, quod gustus libro de Sensu et sensato, quod gustus est quidam tactus. est quidam tactus.

SOLUTIO. Dicendum, quod gustus acci- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod gustus acci- Solutio. pitur duobus modis, scilicet secundum pitur duobus modis, scilicet secundum quod est sensus alimenti, ut in multis quod est sensus alimenti, ut in multis locis dicit Philosophus, et sic gustus est locis dicit Philosophus, et sic gustus est quidam tactus quadruplici ratione. Qua- quidam tactus quadruplici ratione. Qua- rum prima est sumpta ex parte objecti rum prima est sumpta ex parte objecti quod est alimentum. Cum enim alimen- quod est alimentum. Cum enim alimen- tum non nutrit nisi per substantiam, tum non nutrit nisi per substantiam, sicut dicitur in libro primo de Genera- sicut dicitur in libro primo de Genera- tione et Corruptione 3, oportet quod sub- tione et Corruptione 3, oportet quod sub- stantia alimenti tangat illud quod nu- stantia alimenti tangat illud quod nu- tritur. Cum vero non nutriat nos nisi id tritur. Cum vero non nutriat nos nisi id ex quo sumus, oportet quod ipsum sit ex quo sumus, oportet quod ipsum sit commixtum ex calido, frigido, humido, commixtum ex calido, frigido, humido, et sicco, sicut et nos commixti sumus, et sicco, sicut et nos commixti sumus,

3 I de Generatione et Corruptione, tex. com. 3 I de Generatione et Corruptione, tex. com. 41. 41.

XXXV XXXV

18 18

274- 274-

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sicut dicitur in secundo de Generatione sicut dicitur in secundo de Generatione et Corruptione 1. Cum ergo sic tangat et Corruptione 1. Cum ergo sic tangat per substantiam sine medio extrinseco, per substantiam sine medio extrinseco, et immutat per calidum, frigidum, humi- et immutat per calidum, frigidum, humi- dum, et siccum, quæ sunt qualitates dum, et siccum, quæ sunt qualitates tangibiles, patet ex parte objecti quod tangibiles, patet ex parte objecti quod gustus quidam tactus est. gustus quidam tactus est.

Secunda ratio sumitur ex parte mate- Secunda ratio sumitur ex parte mate- riæ, quæ est medium gustabilium, hoc riæ, quæ est medium gustabilium, hoc est, humidum aqueum quod est insipi- est, humidum aqueum quod est insipi- dum et cum hoc sit unum tangibilium, dum et cum hoc sit unum tangibilium, erit gustus secundum hoc quidam ta- erit gustus secundum hoc quidam ta-

ctus. ctus.

Tertia ratio sumitur ex parte modi Tertia ratio sumitur ex parte modi gustandi non enim gustatur aliquid gustandi non enim gustatur aliquid nisi sit ultimum linguæ conjunctum cum nisi sit ultimum linguæ conjunctum cum ultimo rei gustatæ. Cum igitur illa se ultimo rei gustatæ. Cum igitur illa se contingant, ut dicitur in V Physicorum², contingant, ut dicitur in V Physicorum², quorum ultima sunt simul, patet quod quorum ultima sunt simul, patet quod ex modo gustandi gustus quidam tactus ex modo gustandi gustus quidam tactus

est. est.

Quarta ratio est, quia gustus est factus Quarta ratio est, quia gustus est factus in quibusdam membris, sicut in lingua in quibusdam membris, sicut in lingua et in palato tactus autem est in omni- et in palato tactus autem est in omni- bus membris corporis et ideo dicitur bus membris corporis et ideo dicitur quidam tactus quasi tactus particularis. quidam tactus quasi tactus particularis. Accipitur etiam gustus secundum quod Accipitur etiam gustus secundum quod est judicium saporum et secundum est judicium saporum et secundum hoc gustus nullo modo tactus est, ut pro- hoc gustus nullo modo tactus est, ut pro- batum est in objectione et quia per batum est in objectione et quia per objectum quod est diffiniens sensum sic objectum quod est diffiniens sensum sic distinguitur a tactu, ideo gustus ponitur distinguitur a tactu, ideo gustus ponitur unus quinque sensuum ex diverso a tactu unus quinque sensuum ex diverso a tactu divisus. divisus.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

De gustu ex parte objecti. De gustu ex parte objecti.

Tertio, Quæritur de gustu ex parte Tertio, Quæritur de gustu ex parte objecti quod est sapor. objecti quod est sapor.

1 II de Generatione et Corruptione, tex. com. 1 II de Generatione et Corruptione, tex. com. 49 et 50. 49 et 50.

2 V Physicorum, tex. com. 22. 2 V Physicorum, tex. com. 22.

Et quæruntur quinque. Quorum pri- Et quæruntur quinque. Quorum pri- mum est, Utrum sapor sit qualitas sim- mum est, Utrum sapor sit qualitas sim- plicis, vel compositi, vel utriusque ? plicis, vel compositi, vel utriusque ?

Secundum, Utrum sit actus humidi vel Secundum, Utrum sit actus humidi vel sicci vaporativi? sicci vaporativi?

Tertium, Quæ et quot sunt causæ sa- Tertium, Quæ et quot sunt causæ sa- porum? porum?

Quartum, De generatione saporum. Quartum, De generatione saporum. Quintum et ultimum, Qualiter hoc ve- Quintum et ultimum, Qualiter hoc ve- rum sit, quod tactus et gustus instru- rum sit, quod tactus et gustus instru- menta habeant circa cor? menta habeant circa cor?

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA I. PARTICULA I.

Utrum sapor sit qualitas simplicis, vel Utrum sapor sit qualitas simplicis, vel compositi, vel utriusque ? compositi, vel utriusque ?

Ad primum horum proceditur sic : Ad primum horum proceditur sic : 1. Dicit Philosophus in II de Genera- 1. Dicit Philosophus in II de Genera- tione et Corruptione³, et in libro de Ani- tione et Corruptione³, et in libro de Ani- ma, quod ex eisdem generamur et nutri- ma, quod ex eisdem generamur et nutri- mur sed generamur ex compositis com- mur sed generamur ex compositis com- mixtis ergo nutrimur ex eis. Cum ergo mixtis ergo nutrimur ex eis. Cum ergo sapor sit nutrimenti passio et qualitas, sapor sit nutrimenti passio et qualitas, erit sapor passio compositi et non sim- erit sapor passio compositi et non sim- plicis. plicis.

2. Præterea, Ad hoc ponit Philosoplius 2. Præterea, Ad hoc ponit Philosoplius quatuor rationes in libro de Sensu et quatuor rationes in libro de Sensu et sensato, cap. de gustu, objiciens contra sensato, cap. de gustu, objiciens contra quosdam Pythagoricos, sic dicens : « Ci- quosdam Pythagoricos, sic dicens : « Ci- bum oportet esse compositum: etenim bum oportet esse compositum: etenim nutrimenta non sunt simplicia. Quocirca nutrimenta non sunt simplicia. Quocirca et superfluitas fit cibi hoc in ipsis, hoc et superfluitas fit cibi hoc in ipsis, hoc vero extra, sicut in plantis. » Sensus est, vero extra, sicut in plantis. » Sensus est, quod nutrimentum propter hoc oportet quod nutrimentum propter hoc oportet esse commixtum : quia aliter per dige- esse commixtum : quia aliter per dige- stionem non separaretur superfluum a stionem non separaretur superfluum a nutrimento: cum enim simplex sit ho- nutrimento: cum enim simplex sit ho-

3 JI de Generatione et Corruptione, tex. com. 3 JI de Generatione et Corruptione, tex. com. 50. 50.

J contra. J contra.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 32. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 32.

mogenium, non est ratio quare una pars mogenium, non est ratio quare una pars objiciatur, altera autem sumatur in ci- objiciatur, altera autem sumatur in ci- bo sed hæc separatio superfluitatis bo sed hæc separatio superfluitatis quandoque fit in ipsis cibatis, ut in ani- quandoque fit in ipsis cibatis, ut in ani- malibus quæ stomachos habent et ventres, malibus quæ stomachos habent et ventres, quibus fit separatio puri ab impuro : quibus fit separatio puri ab impuro : quandoque extra ipsa cibata, ut in plan- quandoque extra ipsa cibata, ut in plan- tis, quæ terram habent pro ventre, et tis, quæ terram habent pro ventre, et propter hoc non egerunt. Secunda ratio propter hoc non egerunt. Secunda ratio est, quia nec aqua quæ magis videtur est, quia nec aqua quæ magis videtur esse nutritiva vel nutrimentum, est nu- esse nutritiva vel nutrimentum, est nu- trimentum, eo quod omne nutrimentum, trimentum, eo quod omne nutrimentum, quod omni mixto corpori est incorpora- quod omni mixto corpori est incorpora- bile, oportet esse corpus mixtum. Tertia bile, oportet esse corpus mixtum. Tertia ratio est, quia si unum simplicium nu- ratio est, quia si unum simplicium nu- triret, tunc quodlibet simplex nutriret: triret, tunc quodlibet simplex nutriret: quod falsum est: quia aer propter sui quod falsum est: quia aer propter sui simplicitatem non nutrit. Quarta ratio simplicitatem non nutrit. Quarta ratio est, quia cibi est locus receptibilis in cor- est, quia cibi est locus receptibilis in cor- pore animato, ad quem non ingrediuntur pore animato, ad quem non ingrediuntur simplicia, sed composita. Ex his conclu- simplicia, sed composita. Ex his conclu- ditur, quod cum sapor sit passio nutri- ditur, quod cum sapor sit passio nutri- menti, quod sapor non est passio simplex, menti, quod sapor non est passio simplex, sed composita. sed composita.

CONTRA hoc objicitur sic : CONTRA hoc objicitur sic :

1. Omnis cibus incorporabilis est ei 1. Omnis cibus incorporabilis est ei quod cibatur ergo necesse est ipsum quod cibatur ergo necesse est ipsum esse male terminabile in se, et tamen esse male terminabile in se, et tamen bene terminabile termino alieno: hoc bene terminabile termino alieno: hoc autem est natura humidi: et ita videtur autem est natura humidi: et ita videtur esse sapor principaliter passio humidi esse sapor principaliter passio humidi et cum humidum sit simplex, videtur esse et cum humidum sit simplex, videtur esse sapor passio simplicis. Hoc etiam videtur sapor passio simplicis. Hoc etiam videtur velle Philosophus in libro II de Anima', velle Philosophus in libro II de Anima', ubi dicit quod sapor est humidi sicut ubi dicit quod sapor est humidi sicut odor sicci. odor sicci.

2. Præterea, In libro de Sensu et sensa- 2. Præterea, In libro de Sensu et sensa- to videtur dicere, quod subjectum saporis to videtur dicere, quod subjectum saporis est humidum aqueum. est humidum aqueum.

3. Item, Quidquid est incorporabile ei 3. Item, Quidquid est incorporabile ei quod alitur, faciens augmentum in ipso quod alitur, faciens augmentum in ipso et habens contrarietatem, videtur esse et habens contrarietatem, videtur esse alimentum simplex est hujusmodi: ergo alimentum simplex est hujusmodi: ergo simplex potest esse alimentum : et ita simplex potest esse alimentum : et ita sapor erit passio simplicis. MAJOR patet sapor erit passio simplicis. MAJOR patet per se. MINOR probatur ex hoc quod per se. MINOR probatur ex hoc quod simplex est quantum per corporeitatem, simplex est quantum per corporeitatem,

1 II de Anima, tex. com. 100. 1 II de Anima, tex. com. 100.

275 275

et sic faciens augmentum et per substan- et sic faciens augmentum et per substan- tiam est salvatum in mixto, et sic faciens tiam est salvatum in mixto, et sic faciens nutrimentum. nutrimentum.

SOLUTIO. Dicimus, quod sapor est pas- Solutio. SOLUTIO. Dicimus, quod sapor est pas- Solutio. sio compositi corporis eo quod omne sio compositi corporis eo quod omne alimentum commixtum compositum alimentum commixtum compositum est sicut enim probat Philosophus in est sicut enim probat Philosophus in libro de Sensu et sensato, generatio sa- libro de Sensu et sensato, generatio sa- porum est ut in subjecto in humido et porum est ut in subjecto in humido et aqueo ut in efficiente autem in calido aqueo ut in efficiente autem in calido digerente, quod est calidum ignis et so- digerente, quod est calidum ignis et so- lis: in sicco autem terreo est sicut in pas- lis: in sicco autem terreo est sicut in pas- sivo terminante humidum aqueum. Et sivo terminante humidum aqueum. Et probatur hoc per experimentum. Cum probatur hoc per experimentum. Cum enim saporosum incorporabile sit, ne- enim saporosum incorporabile sit, ne- cesse est ipsum esse humidum. Cum au- cesse est ipsum esse humidum. Cum au- tem videamus in cibis et fructibus obla- tem videamus in cibis et fructibus obla- tis ad ignem et ad solem generari omni- tis ad ignem et ad solem generari omni- modos sapores, patet quod causa efficiens modos sapores, patet quod causa efficiens saporum est caliditas. Similiter videmus saporum est caliditas. Similiter videmus salsum generari ex terrestri adusto in salsum generari ex terrestri adusto in humido, et in aqua videmus generari humido, et in aqua videmus generari multos sapores ex hoc quod transeunt multos sapores ex hoc quod transeunt multa genera terrarum. Et ex his colli- multa genera terrarum. Et ex his colli- gitur, quod sapores generantur ut a pri- gitur, quod sapores generantur ut a pri- mis qualitatibus a calido igneo et sole mis qualitatibus a calido igneo et sole digerente, et humido aqueo et terrestri digerente, et humido aqueo et terrestri sicco patientibus. Si autem sapores con- sicco patientibus. Si autem sapores con- siderantur in se prout sunt unum genus siderantur in se prout sunt unum genus qualitatis, sic extremi simplices sunt, eo qualitatis, sic extremi simplices sunt, eo quod non sunt compositi ex aliis sapori- quod non sunt compositi ex aliis sapori- bus, et medii sunt compositi, sicut in bus, et medii sunt compositi, sicut in aliis objectis sensuum. aliis objectis sensuum.

1. 1.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod nutri- Ad object. AD PRIMUM ergo dicendum, quod nutri- Ad object. mentum quidem habet actum humidum mentum quidem habet actum humidum in hoc quod fluit ad terminos alienos: in hoc quod fluit ad terminos alienos: sed tamen non est de natura humidi tan- sed tamen non est de natura humidi tan- tum, sed etiam sicci terrestris et calidi tum, sed etiam sicci terrestris et calidi ignei. ignei.

2. 2.

AD ALIUD dicendum, quod verbum illud Ad object. AD ALIUD dicendum, quod verbum illud Ad object. Philosophi intelligitur, quod sapor est Philosophi intelligitur, quod sapor est humidi sicut subjecti, et odor sicci vapo- humidi sicut subjecti, et odor sicci vapo- rativi sicut subjecti. rativi sicut subjecti.

3. 3.

AD ULTIMUM dicendum, quod prima Ad object. AD ULTIMUM dicendum, quod prima Ad object. est vera, et secunda est falsa: quia sim- est vera, et secunda est falsa: quia sim- plex non est incorporabile ut nutrimen- plex non est incorporabile ut nutrimen-

Solutio. Solutio.

276 276

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tum et si commisceatur simplex in tum et si commisceatur simplex in mixto, hoc non erit per virtutem nutri- mixto, hoc non erit per virtutem nutri- tivam, sed potius per qualitates activas tivam, sed potius per qualitates activas et passivas moventes ad mixtum. et passivas moventes ad mixtum.

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA II. PARTICULA II.

Utrum sapor est actus humidi, vel sicci Utrum sapor est actus humidi, vel sicci evaporativi? evaporativi?

Secundo quæritur, Utrum sapor sit Secundo quæritur, Utrum sapor sit actus humidi, vel sicci vaporativi? actus humidi, vel sicci vaporativi?

Et videtur, quod quandoque sic, quan- Et videtur, quod quandoque sic, quan- doque alio modo. doque alio modo.

Ex eisdem enim nutrimur ex qui- Ex eisdem enim nutrimur ex qui- bus sumus, ut dicit Philosophus': sed bus sumus, ut dicit Philosophus': sed quædam sunt quæ constant principaliter quædam sunt quæ constant principaliter ex sicco terrestri, et per posterius ex hu- ex sicco terrestri, et per posterius ex hu- mido aqueo, quædam e contra: ergo vi- mido aqueo, quædam e contra: ergo vi- detur, quod cibus quorumdam principali- detur, quod cibus quorumdam principali- ter sit ex sicco terrestri, et quorumdam ter sit ex sicco terrestri, et quorumdam ex humido aqueo: et cum sapor sit passio ex humido aqueo: et cum sapor sit passio cibi, videbitur sapor sic diversimode esse cibi, videbitur sapor sic diversimode esse sicci terrestris et humidi aquei, quod est sicci terrestris et humidi aquei, quod est contra prædicta. contra prædicta.

2. Præterea, Videtur quod sapor sit 2. Præterea, Videtur quod sapor sit vaporativa qualitas qualitas enim quæ vaporativa qualitas qualitas enim quæ principaliter sequitur corpora vaporati- principaliter sequitur corpora vaporati- va, videtur esse vaporativa: sapor est va, videtur esse vaporativa: sapor est hujusmodi ergo est qualitas vaporati- hujusmodi ergo est qualitas vaporati- va. PROBATIO MINORIS: quia dicitur in va. PROBATIO MINORIS: quia dicitur in libro Meteororum, quod terra et aqua libro Meteororum, quod terra et aqua solum sunt elementa evaporativa: sapor solum sunt elementa evaporativa: sapor autem est sicci terrei commixti cum hu- autem est sicci terrei commixti cum hu- mido aqueo, ut habetur in libro de Sen- mido aqueo, ut habetur in libro de Sen-

su et sensato. su et sensato.

SOLUTIO. Dicendum, quod sapor prin- SOLUTIO. Dicendum, quod sapor prin- cipaliter est in humido ut in subjecto, et cipaliter est in humido ut in subjecto, et consequenter in sicco illi commixto. consequenter in sicco illi commixto.

II de Generatione et Corruptione, tex. com. II de Generatione et Corruptione, tex. com.

AD PRIMUM quod objicitur in contra- AD PRIMUM quod objicitur in contra- rium, dicendum quod licet quædam sint rium, dicendum quod licet quædam sint in quibus vincit terrestreitas, tamen in quibus vincit terrestreitas, tamen quia non possunt accipere nutrimentum quia non possunt accipere nutrimentum nisi influat cibus in quamlibet partem nisi influat cibus in quamlibet partem corporis eorum, et influxus non est nisi corporis eorum, et influxus non est nisi per actum humidi, oportet cibum princi- per actum humidi, oportet cibum princi- paliter esse humidum tamen potentia paliter esse humidum tamen potentia siccum quandoque. Et hoc patet in ha- siccum quandoque. Et hoc patet in ha- bentibus sanguinem in quibus ultimum bentibus sanguinem in quibus ultimum nutrimentum sanguis est, qui actu hu- nutrimentum sanguis est, qui actu hu- midus est. midus est.

AD ALIUD dicendum, quod prima est AD ALIUD dicendum, quod prima est falsa, hæc scilicet, quod omnis qualitas falsa, hæc scilicet, quod omnis qualitas corporis vaporativi vaporativa est. Va- corporis vaporativi vaporativa est. Va- por enim est qualitas humidi aquei et sic- por enim est qualitas humidi aquei et sic- ci terrei non in quantum vaporativa sunt, ci terrei non in quantum vaporativa sunt, sed in quantum commiscibilia per sed in quantum commiscibilia per actum calidi digerentis. actum calidi digerentis.

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA III. PARTICULA III.

Quæ et quot sunt causæ saporum ? Quæ et quot sunt causæ saporum ?

Tertio quæritur, Quæ et quot sint cau- Tertio quæritur, Quæ et quot sint cau- sæ saporum? sæ saporum?

Et videtur, quod quatuor, scilicet cali- Et videtur, quod quatuor, scilicet cali- dum, frigidum, humidum, et siccum. dum, frigidum, humidum, et siccum. 1. Omnia enim consequentia compo- 1. Omnia enim consequentia compo- nuntur a primis. Cum ergo sapor sit qua- nuntur a primis. Cum ergo sapor sit qua- litas corporis compositi consequens, erit litas corporis compositi consequens, erit causata a quatuor primis. causata a quatuor primis.

2. Præterea, Omnia quæ accipiunt nu- 2. Præterea, Omnia quæ accipiunt nu- trimentum cujus sapor est passio, sunt trimentum cujus sapor est passio, sunt composita a quatuor primis et cum ex composita a quatuor primis et cum ex eisdem nutriantur ex quibus sunt, erunt eisdem nutriantur ex quibus sunt, erunt saporosa composita ex quatuor primis. saporosa composita ex quatuor primis. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Dicit Philosophus ', quod frigiditas 1. Dicit Philosophus ', quod frigiditas

2 In libro de Sensu et sensato. 2 In libro de Sensu et sensato.

Ad 1 Ad 1

Ad 2 Ad 2

Sed conti Sed conti

50. 50.

Solutio. Solutio.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 32. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 32.

exstinguit odores, et hebetat sapores. exstinguit odores, et hebetat sapores. Ergo videtur, quod frigiditas non sit Ergo videtur, quod frigiditas non sit

causa saporum. causa saporum.

2. Præterea, Videtur quod humidum 2. Præterea, Videtur quod humidum aqueum principaliter sit causa saporis: aqueum principaliter sit causa saporis: unumquodque enim generatur principa- unumquodque enim generatur principa- liter ex privatione sui, quæ est potentia liter ex privatione sui, quæ est potentia tale quale ipsum est, sicut album ex non tale quale ipsum est, sicut album ex non albo quod potest esse album: ergo cum albo quod potest esse album: ergo cum humidum aqueum sit insipidum potens humidum aqueum sit insipidum potens esse sapidum per commixtionem sicci esse sapidum per commixtionem sicci terrei, ut dicitur in libro de Sensu et sen- terrei, ut dicitur in libro de Sensu et sen- sato, videtur sapor principaliter generari sato, videtur sapor principaliter generari et humido aqueo. et humido aqueo.

SOLUTIO. Dicimus, quod quædam sunt SOLUTIO. Dicimus, quod quædam sunt causæ saporum per se, quædam autem causæ saporum per se, quædam autem per accidens. Per se quædam sunt effi- per accidens. Per se quædam sunt effi- cientes, et quædam sunt passive. Effi- cientes, et quædam sunt passive. Effi- cientes, ut calidum solis, et calidum cientes, ut calidum solis, et calidum ignis: videmus enim in fructibus plan- ignis: videmus enim in fructibus plan- tarum amaris, in quibus humidum per tarum amaris, in quibus humidum per calidum solis non est sufficienter dige- calidum solis non est sufficienter dige- stum digestione quæ est pepansis, quod stum digestione quæ est pepansis, quod postea cum ponantur ad ignem, efficiun- postea cum ponantur ad ignem, efficiun- tur dulces per digestionem quæ est ep- tur dulces per digestionem quæ est ep- sesis vel optesis, sicut videmus in elixa- sesis vel optesis, sicut videmus in elixa- tis vel in assatis. Passivæ autem sunt tis vel in assatis. Passivæ autem sunt humidum aqueum, et subjectum in cujus humidum aqueum, et subjectum in cujus actu est, necesse est esse saporosum, actu est, necesse est esse saporosum, cum conjungitur ad gustum: quia aliter cum conjungitur ad gustum: quia aliter non penetraret ad nervum gustativum non penetraret ad nervum gustativum qui est in lingua: siccum vero terrestre. qui est in lingua: siccum vero terrestre. terminativum est humidi ad generatio- terminativum est humidi ad generatio- nem saporis. nem saporis.

Causæ vero per accidens quædam sunt Causæ vero per accidens quædam sunt

277 277

cipue crassum. Unde etiam dicit Philoso- cipue crassum. Unde etiam dicit Philoso- phus, quod frigida sunt magis sapida phus, quod frigida sunt magis sapida calidis. Causa autem per accidens est calidis. Causa autem per accidens est præcipue triplex, scilicet resudatio, re- præcipue triplex, scilicet resudatio, re- servatio, et constrictio: et præcipue in servatio, et constrictio: et præcipue in fructibus plantarum in prima enim ma- fructibus plantarum in prima enim ma- turatione respersum est in fructibus quod- turatione respersum est in fructibus quod- dam calidum, quod nimis facit exhalare dam calidum, quod nimis facit exhalare humidum, et remanet siccum fere durum humidum, et remanet siccum fere durum et insipidum, et non bene commixtum et insipidum, et non bene commixtum cum humido et postea fructus reservati cum humido et postea fructus reservati acquirunt humidum ex frigore quod na- acquirunt humidum ex frigore quod na- scitur in eis ex privatione caloris solis : scitur in eis ex privatione caloris solis : quia humidum subinductum commiscetur quia humidum subinductum commiscetur sicco terrestri, et subtiliat ipsum, et facit sicco terrestri, et subtiliat ipsum, et facit fructus saporosiores. Resudatio autem fructus saporosiores. Resudatio autem tollit superfluum humidum, post cujus tollit superfluum humidum, post cujus ablationem naturale humidum bene ad- ablationem naturale humidum bene ad- juvatur sicco terrestri, et generatur me- juvatur sicco terrestri, et generatur me- lior sapor. Et his duabus de causis me- lior sapor. Et his duabus de causis me- liores sunt ut frequenter fructus in hieme liores sunt ut frequenter fructus in hieme quam in æstate. Constrictio autem humi- quam in æstate. Constrictio autem humi- di quod clausum est in partibus, subtile di quod clausum est in partibus, subtile facit conjungibile linguæ, et per hoc facit conjungibile linguæ, et per hoc

causat meliorem saporem. causat meliorem saporem.

Et per hoc patet solutio ad omnia ob- Et per hoc patet solutio ad omnia ob- jecta. jecta.

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA IV. PARTICULA IV.

intrinsecæ, quædam extrinsecæ. Frigidi- Utrum sapor generatur ex qualitatibus intrinsecæ, quædam extrinsecæ. Frigidi- Utrum sapor generatur ex qualitatibus

tas enim est causa intrinseca, quæ per se tas enim est causa intrinseca, quæ per se hebetat sapores, sed per accidens facit hebetat sapores, sed per accidens facit quosdam cum enim calidum sit evapo- quosdam cum enim calidum sit evapo- rativum aeris subtilis, et subtiliativum rativum aeris subtilis, et subtiliativum aquei et terrestris, et per consequens dis- aquei et terrestris, et per consequens dis- solutivum commixti ex illis, frigidum per solutivum commixti ex illis, frigidum per oppositionem erit restrictivum aeris et oppositionem erit restrictivum aeris et ingrossativum, eo quod convertit aereum ingrossativum, eo quod convertit aereum ad aqueum, et aqueum ad terrestre : et ad aqueum, et aqueum ad terrestre : et ideo causat per accidens saporem, præ- ideo causat per accidens saporem, præ-

primis ? primis ?

Quarto, Quæritur de generatione sapo- Quarto, Quæritur de generatione sapo-

rum. rum.

Et videtur, quod generantur a quali- Et videtur, quod generantur a quali- tatibus primis quia sicut dicit Philoso- tatibus primis quia sicut dicit Philoso- phus in II de Generatione et Corruptio- phus in II de Generatione et Corruptio- ne, omnes posteriores secundum gene- ne, omnes posteriores secundum gene- rationem reducuntur ad primas: sapores rationem reducuntur ad primas: sapores

1 II de Generatione et Corruptione, tex. com. 7 et 8. 1 II de Generatione et Corruptione, tex. com. 7 et 8.

Solutio. Solutio.

278 278

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem qualitates sunt posteriores: ergo autem qualitates sunt posteriores: ergo generantur a primis. generantur a primis.

Hoc etiam videtur per hoc quod dicit Hoc etiam videtur per hoc quod dicit in fine libri de Plantis, scilicet quod mi- in fine libri de Plantis, scilicet quod mi- rabolani primo sunt dulces, et propter rabolani primo sunt dulces, et propter raritatem ligni calor solis digerens ubi- raritatem ligni calor solis digerens ubi- que consequitur humidum attractum : que consequitur humidum attractum : postea vero attrahit sicut sibi simile, et postea vero attrahit sicut sibi simile, et angustat poros arboris, ita quod calor angustat poros arboris, ita quod calor non habet subintrare ad digestionem hu- non habet subintrare ad digestionem hu- midi et tunc ex privatione calidi frigi- midi et tunc ex privatione calidi frigi- ditas et siccitas vincent calorem et hu- ditas et siccitas vincent calorem et hu- morem et erit tunc fructus ponticus et morem et erit tunc fructus ponticus et terrestris saporis: deinde vero sol cum terrestris saporis: deinde vero sol cum calore siccum oppilans, multum attrahit calore siccum oppilans, multum attrahit ad exterius et propter hoc multum in- ad exterius et propter hoc multum in- cipiunt dominari frigiditas et siccitas in- cipiunt dominari frigiditas et siccitas in- terius et erit tunc fructus fortissimæ terius et erit tunc fructus fortissimæ ponticitatis tandem resurget calor na- ponticitatis tandem resurget calor na- turalis interius per calorem solis, et ex- turalis interius per calorem solis, et ex- pulso frigido incipit adurere siccum in- pulso frigido incipit adurere siccum in- ventum in fructu illo et tunc erit fru- ventum in fructu illo et tunc erit fru- ctus amarus. ctus amarus.

Ex his colligitur, quod sapores gene- Ex his colligitur, quod sapores gene- rantur ex primis qualitatibus. rantur ex primis qualitatibus.

SED CONTRA hoc videtur esse quod di- SED CONTRA hoc videtur esse quod di- citur in libro de Sensu et sensato, ubi di- citur in libro de Sensu et sensato, ubi di- cit Aristoteles : « Quemadmodum autem cit Aristoteles : « Quemadmodum autem calores ex albi et nigri commixtione calores ex albi et nigri commixtione sunt, ita et sapores a dulci et amaro : et sunt, ita et sapores a dulci et amaro : et secundum proportionem in eo quod ma- secundum proportionem in eo quod ma- gis et minus unusquisque est, sive se- gis et minus unusquisque est, sive se- cundum numeros quosdam mixtionis et cundum numeros quosdam mixtionis et motus, sive etiam indeterminate. » motus, sive etiam indeterminate. »

SOLUTIO. Dicendum, quod duplex est SOLUTIO. Dicendum, quod duplex est generatio saporum. Una per causam effi- generatio saporum. Una per causam effi- cientem, et hæc est a qualitatibus primis. cientem, et hæc est a qualitatibus primis. Alia est per mixtionem earumdem quæ es- Alia est per mixtionem earumdem quæ es- sentialiter servantur in mixto: et secun- sentialiter servantur in mixto: et secun- dum hoc extremi sapores sunt simplices, dum hoc extremi sapores sunt simplices, et medii compositi ab illis. Quantum er- et medii compositi ab illis. Quantum er- go ad primam generationem causa sapo- go ad primam generationem causa sapo- rum in genere est humidum principaliter rum in genere est humidum principaliter ut subjectum, et siccum terrestre illi ut subjectum, et siccum terrestre illi commixtum, et calidum movens ad com- commixtum, et calidum movens ad com- mixtionem. Generatio vero saporum in mixtionem. Generatio vero saporum in specie, ut a causa efficiente est secundum specie, ut a causa efficiente est secundum quod a calido sufficienter digerente hu- quod a calido sufficienter digerente hu-

midum generatur sapor dulcis. A calido midum generatur sapor dulcis. A calido autem digerente et subtiliante humidum autem digerente et subtiliante humidum aqueum in humidum aereum generatur aqueum in humidum aereum generatur sapor pinguis. A calido vero non dige- sapor pinguis. A calido vero non dige- rente sed adurente secundum aliquem rente sed adurente secundum aliquem modum, siquidem est cum humido, ge- modum, siquidem est cum humido, ge- neratur ponticus sapor: et si est cum neratur ponticus sapor: et si est cum sicco, generatur amarus, vel salsus si sicco, generatur amarus, vel salsus si minus adurat: et secundum hanc gene- minus adurat: et secundum hanc gene- rationem loquitur Aristoteles in libro de rationem loquitur Aristoteles in libro de Plantis. Secundum autem alium modum Plantis. Secundum autem alium modum loquitur in libro de Sensu et sensato, et loquitur in libro de Sensu et sensato, et propter hoc dicit ibi, quod septem sunt sa- propter hoc dicit ibi, quod septem sunt sa- pores sicut septem colores secundum pro- pores sicut septem colores secundum pro- portionem arithmeticam: plures autem portionem arithmeticam: plures autem erunt secundum proportionem geometri- erunt secundum proportionem geometri- cam et sine proportione, sicut supra di- cam et sine proportione, sicut supra di- ximus in quæstione de coloribus. ximus in quæstione de coloribus.