Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

effectivum eorum secundum actum. Si effectivum eorum secundum actum. Si forte dicatur, quod lux est in tenebra forte dicatur, quod lux est in tenebra supra diaphanum, hoc est absurdum : supra diaphanum, hoc est absurdum : quia secundum hoc habitus erit in pri- quia secundum hoc habitus erit in pri- vatione lumen enim et tenebra oppo- vatione lumen enim et tenebra oppo- nuntur ut privatio et habitus circa dia- nuntur ut privatio et habitus circa dia- phanum, ut dicit Aristoteles. phanum, ut dicit Aristoteles.

3. Item, Cujuscumque sensibilis est 3. Item, Cujuscumque sensibilis est duplex agens, ipsum velocius transit duplex agens, ipsum velocius transit medium quam illud cujus non est nisi medium quam illud cujus non est nisi unum. Si ergo soni agens est lux, ut isti unum. Si ergo soni agens est lux, ut isti dicunt, et similiter agens percutiens, ut dicunt, et similiter agens percutiens, ut dicit Philosophus, coloris autem non est dicit Philosophus, coloris autem non est nisi lux, transibunt soni velocius per me- nisi lux, transibunt soni velocius per me- dium quam colores, quod est contra Ari- dium quam colores, quod est contra Ari- stotelem in libro de Sensu et sensato, et stotelem in libro de Sensu et sensato, et contra sensum. Nos enim videmus citius contra sensum. Nos enim videmus citius coruscationem, quam audiamus toni- coruscationem, quam audiamus toni- truum, cum tamen tonitruus et corusca- truum, cum tamen tonitruus et corusca- tio sunt simul. tio sunt simul.

SOLUTIO. Dicimus, quod sonus duplex SOLUTIO. Dicimus, quod sonus duplex habet medium, scilicet acrem et aquam, habet medium, scilicet acrem et aquam, sed diversimode. Aer enim est medium sed diversimode. Aer enim est medium et materia in quo generatur sonus, et et materia in quo generatur sonus, et sine quo non est ejus esse. Aqua vero sine quo non est ejus esse. Aqua vero est medium tantum, in quo et per quod est medium tantum, in quo et per quod transit sonus in sua materia, qui est aer transit sonus in sua materia, qui est aer impulsus et propter hoc etiam aqua impulsus et propter hoc etiam aqua confundit et prohibet sonos, aer autem confundit et prohibet sonos, aer autem conservat, quia conservatio rei est in conservat, quia conservatio rei est in propria materia. propria materia.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod aer, AD PRIMUM ergo dicendum, quod aer, ut dicit Aristoteles in IV de Coelo et ut dicit Aristoteles in IV de Coelo et Mundo, levis est in aqua, et propter hoc Mundo, levis est in aqua, et propter hoc ascendit secundum naturam, nisi sit ascendit secundum naturam, nisi sit commotus, sicut in his quæ generantur commotus, sicut in his quæ generantur sub aqua nihilominus impulsus violen- sub aqua nihilominus impulsus violen- ter penetrat aquam secundum aliquam ter penetrat aquam secundum aliquam partem, et secundum illam partem de- partem, et secundum illam partem de- fertur sonus sub aqua. Impulsus enim fertur sonus sub aqua. Impulsus enim aer penetrat grossa corpora, ut parietes : aer penetrat grossa corpora, ut parietes : et quando sunt solida non cedentia aeri et quando sunt solida non cedentia aeri impulso vehementer, scindit ea, ut ha- impulso vehementer, scindit ea, ut ha- betur in I de Anima2, quod aer cum betur in I de Anima2, quod aer cum tonitru scindit ligna et lapides et inde tonitru scindit ligna et lapides et inde est, quod in turribus ubi sunt magnæ est, quod in turribus ubi sunt magnæ

1 IV de Coelo et Mundo, tex. com. 30 et 31. 1 IV de Coelo et Mundo, tex. com. 30 et 31.

campanæ, aer vehementer movetur et campanæ, aer vehementer movetur et impellit aerem, qui est in rimis et poris impellit aerem, qui est in rimis et poris murorum, qui cum non habeat quo ce- murorum, qui cum non habeat quo ce- dat ex soliditate murorum, scindit mu- dat ex soliditate murorum, scindit mu- rum. Et hinc est, quod aer impulsus a rum. Et hinc est, quod aer impulsus a tonitru veniens ad bursam in qua est tonitru veniens ad bursam in qua est solidum aurum, scindit et comminuit to- solidum aurum, scindit et comminuit to- tum aurum, et bursa apparet illæsa, eo tum aurum, et bursa apparet illæsa, eo quod est ex molli substantia porosa præ- quod est ex molli substantia porosa præ- benti viam aeri impulso permixto cum benti viam aeri impulso permixto cum vapore terrestri sicco, et quandoque vapore terrestri sicco, et quandoque comminuit gladium in vagina illæsa va- comminuit gladium in vagina illæsa va- gina propter eamdem causam. gina propter eamdem causam.

AD ALIUD patet solutio et ad consequens Ad 2 et AD ALIUD patet solutio et ad consequens Ad 2 et per jam dicta. per jam dicta.

AD ALIUD quod objicitur, Utrum sit Ad qua AD ALIUD quod objicitur, Utrum sit Ad qua aqua medium et materia? aqua medium et materia?

Dicendum, quod non : sed est medium Dicendum, quod non : sed est medium tantum, ut per quod divisum et non al- tantum, ut per quod divisum et non al- teratum secundum speciem soni transit teratum secundum speciem soni transit aer impulsus, in quo est sonus ut in ma- aer impulsus, in quo est sonus ut in ma- teria et quia resistit hujusmodi divi- teria et quia resistit hujusmodi divi- sioni, obscurat sonum et impedit eum. sioni, obscurat sonum et impedit eum.

1. 1.

AD ILLUD quod quæritur, Secundum Ad qua AD ILLUD quod quæritur, Secundum Ad qua quid aer sit medium? quid aer sit medium?

Dicendum, quod secundum quod ipse Dicendum, quod secundum quod ipse est absonus, id est, secundum quod nul- est absonus, id est, secundum quod nul- lum habet sonum, et hoc vocat Aristote- lum habet sonum, et hoc vocat Aristote- les vacuum. Vacuum enim dicitur tribus les vacuum. Vacuum enim dicitur tribus modis, scilicet locus non habens corpus : modis, scilicet locus non habens corpus : et sic nihil actu est vacuum. Et etiam di- et sic nihil actu est vacuum. Et etiam di- citur materia non habens formam et citur materia non habens formam et sic iterum nihil est actu vacuum, sed sic iterum nihil est actu vacuum, sed potentia. Tertio modo aer quietus non potentia. Tertio modo aer quietus non habens sonum et hoc proprie vocatur habens sonum et hoc proprie vocatur absonum. absonum.

Et si quæritur, Quid supponit illud Et si quæritur, Quid supponit illud absonum? Dicimus, quod aer ex raritate, absonum? Dicimus, quod aer ex raritate, et humido spirituali, id est, non grosso et humido spirituali, id est, non grosso et incorruptibili habet quod facile divi- et incorruptibili habet quod facile divi- sibilis sit secundum naturam. Si autem sibilis sit secundum naturam. Si autem prævenitur motu percutientis alicujus prævenitur motu percutientis alicujus divisibilitatis secundum naturam, tunc divisibilitatis secundum naturam, tunc frangitur et efficitur motus fractivus ae- frangitur et efficitur motus fractivus ae- ris pars autem fracta impellendo inun- ris pars autem fracta impellendo inun-

2 II de Anima, tex. com. 126. 2 II de Anima, tex. com. 126.

2. 2.

quæst. quæst.

3. 3.

quæst. quæst.

1. 1.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 27. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 27.

dat super alteram, ut dicit Algazel, et dat super alteram, ut dicit Algazel, et secundum naturam hujus frangibilitatis secundum naturam hujus frangibilitatis aer est medium soni et materia. aer est medium soni et materia.

AD ALIUD dicendum, quod si aqua es- AD ALIUD dicendum, quod si aqua es- set medium recipiens speciem soni tan- set medium recipiens speciem soni tan- tum, sicut est recipiens speciem coloris, tum, sicut est recipiens speciem coloris, tunc sequeretur, quod esset objectum : tunc sequeretur, quod esset objectum : sed, ut habitum est, ipsa est medium sed, ut habitum est, ipsa est medium per quod divisum transit sonus in mate- per quod divisum transit sonus in mate- ria sua unde quia impedit motum fra- ria sua unde quia impedit motum fra- ctivum aeris propter sui spissitudinem, ctivum aeris propter sui spissitudinem, efficitur ipsa objectum minus servabile efficitur ipsa objectum minus servabile soni quam aer. soni quam aer.

AD ID quod quæritur, Utrum sonus AD ID quod quæritur, Utrum sonus habeat esse spirituale in medio? habeat esse spirituale in medio?

233 233

Dicendum, quod non, ut probant bene Dicendum, quod non, ut probant bene multæ rationes. multæ rationes.

1 et 2. 1 et 2.

AD PRIMUM vero quod contra hoc est, Ad object. AD PRIMUM vero quod contra hoc est, Ad object. dicendum quod in sono secus est ut in dicendum quod in sono secus est ut in visu. In visu enim medium est me- visu. In visu enim medium est me- dium tantum, ut supra habitum est in dium tantum, ut supra habitum est in quæstione de visu : sed sonus suum esse quæstione de visu : sed sonus suum esse materiale et naturale habet in medio, et materiale et naturale habet in medio, et non extra ipsum. Qualiter autem sit de non extra ipsum. Qualiter autem sit de odore, post dicemus. odore, post dicemus.

Idem dicendum ad sequens. Idem dicendum ad sequens.

3. 3.

AD ALIUD dicendum, quod omnis sen- Ad object. AD ALIUD dicendum, quod omnis sen- Ad object. sus secundum quod est discretivus sensi- sus secundum quod est discretivus sensi- bilis, non accipit nisi speciem sensibilis bilis, non accipit nisi speciem sensibilis et non materiam: sed non oportet, quod et non materiam: sed non oportet, quod secundum esse tale sensibile sit in medio: secundum esse tale sensibile sit in medio: quia aliter oporteret idem fieri in tactu quia aliter oporteret idem fieri in tactu et gustu, quod falsum est. et gustu, quod falsum est.

QUÆSTIO XXVII. QUÆSTIO XXVII.

De actu et nervo audiendi. De actu et nervo audiendi.

pil contra. pil contra.

Ultimo, Quæritur de actu et nervo Ultimo, Quæritur de actu et nervo audiendi. audiendi.

Dicunt enim Philosophi, Aristoteles, Dicunt enim Philosophi, Aristoteles, Avicenna, et Alpharabius, quod nervus Avicenna, et Alpharabius, quod nervus audibilis concavus est, et apparet versus audibilis concavus est, et apparet versus tympanum auris, ut elaudat in se partem tympanum auris, ut elaudat in se partem connaturalem aeris, qui impellitur ab connaturalem aeris, qui impellitur ab exteriori aere impulso. Et secundum hoc exteriori aere impulso. Et secundum hoc videtur, quod non tantum species soni videtur, quod non tantum species soni perveniat ad virtutem auditivam, sed perveniat ad virtutem auditivam, sed etiam esse soni secundum materiam : etiam esse soni secundum materiam : virtus enim auditiva est in organo suo. virtus enim auditiva est in organo suo. SED CONTRA hoc videtur, quod omnis SED CONTRA hoc videtur, quod omnis potentia apprehensiva est abstractiva potentia apprehensiva est abstractiva speciei a materia, licet una plus abstra- speciei a materia, licet una plus abstra- hat et altera minus: et sic videtur, cum hat et altera minus: et sic videtur, cum auditus sit potentia apprehensiva, quod auditus sit potentia apprehensiva, quod non percipiet nisi speciem sine materia non percipiet nisi speciem sine materia ejus. ejus.

PRÆTEREA quæritur, Utrum soni trans- PRÆTEREA quæritur, Utrum soni trans- eant per aerem subito sicut est in vi- eant per aerem subito sicut est in vi- su? su?

Quæst. Quæst.

SOLUTIO. Dicendum, quod aer tangit Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod aer tangit Solutio. nervum in principio sui, sed in spiritu de- nervum in principio sui, sed in spiritu de- scendente ab interiori parte capitis non scendente ab interiori parte capitis non imprimitur nisi species soni, nisi vehe- imprimitur nisi species soni, nisi vehe- mentissima fiat impulsio, et illa est quae mentissima fiat impulsio, et illa est quae corrumpit per excellentiam. Quod autem corrumpit per excellentiam. Quod autem dicunt Philosophi, intelligitur quantum dicunt Philosophi, intelligitur quantum ad principium sui nervi, et in quibusdam ad principium sui nervi, et in quibusdam animalibus tantum, scilicet non aqua- animalibus tantum, scilicet non aqua- ticis. ticis.

AD ALIUD dicendum, quod soni non Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod soni non Ad quæst. transeunt subito: sed quando sonans est transeunt subito: sed quando sonans est propinquum, tunc veniunt ad auditum propinquum, tunc veniunt ad auditum repente, id est, in tempore impercepti-. repente, id est, in tempore impercepti-.

254 254

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bili quando vero distat, tunc bene per- bili quando vero distat, tunc bene per- cipitur tempore. Et adnotandum, sicut cipitur tempore. Et adnotandum, sicut diximus de visu, quod auditus etiam au- diximus de visu, quod auditus etiam au- dibilis est et non audibilis: et non audi- dibilis est et non audibilis: et non audi- bile dicitur secundum duos modos, quo- bile dicitur secundum duos modos, quo- rum primus est secundum quod privat rum primus est secundum quod privat actum audibilem relinquendo potentiam, actum audibilem relinquendo potentiam, et secundum hoc dicitur non audibile et secundum hoc dicitur non audibile absonum sive vacuum sono. Secundus absonum sive vacuum sono. Secundus

modus secundum quod privat harmoniam modus secundum quod privat harmoniam objecti ad auditum et hoc secundum objecti ad auditum et hoc secundum duos modos, scilicet secundum exces- duos modos, scilicet secundum exces- sum, et hoc est excellens corrumpens sum, et hoc est excellens corrumpens sensum, et secundum diminutionem, sensum, et secundum diminutionem, quando scilicet minus immutat auditum quando scilicet minus immutat auditum quam immutabilis sit ad actum audiendi, quam immutabilis sit ad actum audiendi, et idem est judicium de olfactu, gustu, et et idem est judicium de olfactu, gustu, et tactu. tactu.

QUESTIO XXVIII. QUESTIO XXVIII.

De olfactu ex parte olfacientis. De olfactu ex parte olfacientis.

Consequenter quæritur de olfactu. Consequenter quæritur de olfactu.

Et quæruntur quatuor. Et quæruntur quatuor.

Primum est, De olfactu ex parte olfacientis. Primum est, De olfactu ex parte olfacientis.

Secundum, De olfactu ex parte odoris et odorantis. Secundum, De olfactu ex parte odoris et odorantis.

Tertium, De olfactu ex parte medii. Tertium, De olfactu ex parte medii.

Quartum, De olfactu ex parte modi olfaciendi. Quartum, De olfactu ex parte modi olfaciendi.

De olfactu ex parte olfacientis quæruntur duo, scilicet quid sit olfactus? De olfactu ex parte olfacientis quæruntur duo, scilicet quid sit olfactus?

Et secundo, Quare homo inter cætera animalia prave odorat? Et secundo, Quare homo inter cætera animalia prave odorat?

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit olfactus ? Quid sit olfactus ?

Ad primum proceditur sic : Ad primum proceditur sic :

1. Dicit Avicenna, quod olfactus est vis 1. Dicit Avicenna, quod olfactus est vis ordinata in duabus carunculis anterioris ordinata in duabus carunculis anterioris partis cerebri similibus mamillarum ca- partis cerebri similibus mamillarum ca- pitibus, ad apprehendendum illud quod pitibus, ad apprehendendum illud quod offert ei aer attractus de odore qui est offert ei aer attractus de odore qui est in vapore permixto, aut de odore im- in vapore permixto, aut de odore im-

presso in illo ex permutatione quæ fit ex presso in illo ex permutatione quæ fit ex corpore odorifero. corpore odorifero.

2. Item, Algazel, Olfactus fit per virtu- 2. Item, Algazel, Olfactus fit per virtu- tem quæ est in duabus carunculis cere- tem quæ est in duabus carunculis cere- bri, quæ sunt similes summitatibus ube- bri, quæ sunt similes summitatibus ube- rum capræ, quæ apprehendit mediante, rum capræ, quæ apprehendit mediante, corpore ex odoribus, et retinet eos: vel corpore ex odoribus, et retinet eos: vel partes odoriferorum permiscentur illi partes odoriferorum permiscentur illi corpori, sicut aer, et aqua, etc. corpori, sicut aer, et aqua, etc.

Secundum utramque harum diffinitio- Secundum utramque harum diffinitio- num videtur, quod olfactus sit vis non num videtur, quod olfactus sit vis non ordinata in nervo. ordinata in nervo.

3. Item, Etiam videtur per Gregorium 3. Item, Etiam videtur per Gregorium Nyssenum dicentem : « Olfactus qui fit Nyssenum dicentem : « Olfactus qui fit per nares, finitur in fine anteriorum ven- per nares, finitur in fine anteriorum ven- triculorum cerebri: ipsi enim vaporatis- triculorum cerebri: ipsi enim vaporatis-

d contra. d contra.

II P. SUMMEÆ DE CREATURIS, QUÆST. 28. II P. SUMMEÆ DE CREATURIS, QUÆST. 28.

simi existentes vapores apprehendunt simi existentes vapores apprehendunt facile. » Ex hoc etiam videtur, quod ol- facile. » Ex hoc etiam videtur, quod ol- factus sit immediate pars anterior cere- factus sit immediate pars anterior cere- bri, quæ vaporatissimæ est naturæ. bri, quæ vaporatissimæ est naturæ.

4. Præterea, Idem dicit Gregorius: 4. Præterea, Idem dicit Gregorius: « Nam sicut aliis membris sensuum ner- « Nam sicut aliis membris sensuum ner- vum sensibilem subjungit cerebrum, ita vum sensibilem subjungit cerebrum, ita et huic sensui sed in finibus suiipsius et huic sensui sed in finibus suiipsius nervorum replet usum et vaporum red- nervorum replet usum et vaporum red- ditionem suscipit. » Hoc expresse dicit ditionem suscipit. » Hoc expresse dicit Gregorius, quod odoratus non est per Gregorius, quod odoratus non est per nervum sensibilem sicut alii sensus. nervum sensibilem sicut alii sensus.

5. Item, Videtur ex Constabulo, qui 5. Item, Videtur ex Constabulo, qui dicit quinque paria nervorum oriri ab dicit quinque paria nervorum oriri ab anteriori parte capitis, quorum nullum anteriori parte capitis, quorum nullum dirigitur ad instrumentum olfactus. dirigitur ad instrumentum olfactus.

6. Præterea, Idem videtur per ratio- 6. Præterea, Idem videtur per ratio- nem Quidquid enim secundum sui sub- nem Quidquid enim secundum sui sub- stantiam est origo nervorum sensibilium, stantiam est origo nervorum sensibilium, ad ipsum non dirigitur aliquis nervus ad ipsum non dirigitur aliquis nervus sensibilis: organum olfaciendi secundum sensibilis: organum olfaciendi secundum sui substantiam est origo nervorum sen- sui substantiam est origo nervorum sen- sibilium ergo ad ipsum non dirigitur sibilium ergo ad ipsum non dirigitur nervus aliquis. PRIMA probatur per hoc nervus aliquis. PRIMA probatur per hoc quod non potest esse idem principium quod non potest esse idem principium et principiatum secundum substantiam. et principiatum secundum substantiam. SECUNDA autem scribitur in libro Avicen- SECUNDA autem scribitur in libro Avicen- næ de Animalibus, cap. de anatomia næ de Animalibus, cap. de anatomia nervorum, ubi dicit sic: « Nervus facti- nervorum, ubi dicit sic: « Nervus facti- vus sensuum nascitur ab anteriori parte vus sensuum nascitur ab anteriori parte cerebri, quod est magis humidum: et fac- cerebri, quod est magis humidum: et fac- tivus motus a posteriori, quod est magis tivus motus a posteriori, quod est magis siccum et a medulla nascuntur quinque siccum et a medulla nascuntur quinque paria nervorum, et primum habet origi- paria nervorum, et primum habet origi- nem a primis duabus partibus medulla nem a primis duabus partibus medulla anterioris, ubi nascuntur duæ mamillæ anterioris, ubi nascuntur duæ mamillæ olfactus. » olfactus. »

SED CONTRA hunc modum, SED CONTRA hunc modum,

1. Objicitur in Anatomia quæ secun- 1. Objicitur in Anatomia quæ secun- dum Gregorium dicitur facta esse, sic : dum Gregorium dicitur facta esse, sic : Duo nervi sensibiles diriguntur ad duas Duo nervi sensibiles diriguntur ad duas carunculas narium, quæ dependent ad carunculas narium, quæ dependent ad modum mamillarum in naribus ad fa- modum mamillarum in naribus ad fa- ciendum odoratum sive olfactum. ciendum odoratum sive olfactum.

2. Item, In primo de Somno et vigilia 2. Item, In primo de Somno et vigilia probat Philosophus somnum esse passio- probat Philosophus somnum esse passio- nem primi sensibilis quod est tactus: et nem primi sensibilis quod est tactus: et per hoc vult claudere omnes sensus: quia per hoc vult claudere omnes sensus: quia sensibile tactus fundamentum est om- sensibile tactus fundamentum est om-

255 255

nium aliorum sensuum. Et sunt hæc nium aliorum sensuum. Et sunt hæc verba post multas rationes: « Somnus verba post multas rationes: « Somnus est in primo quo sentit anima, in primo est in primo quo sentit anima, in primo organo tactus cum enim hoc impotens organo tactus cum enim hoc impotens fuerit, necesse est organa sentiendi ha- fuerit, necesse est organa sentiendi ha- bere defectum sensuum: cum vero illo- bere defectum sensuum: cum vero illo- rum aliquid, non est hoc necesse. » Ex rum aliquid, non est hoc necesse. » Ex hoc accipitur, quod omnes sensus fun- hoc accipitur, quod omnes sensus fun- dantur aliquo modo in organo tactus: et dantur aliquo modo in organo tactus: et cum tactus sit in nervo sensitivo, opor- cum tactus sit in nervo sensitivo, opor- tet omnes alios sensus fundari in ipso tet omnes alios sensus fundari in ipso per nervum aliquem: et ita olfactus fun- per nervum aliquem: et ita olfactus fun- datus erit in nervo. datus erit in nervo.

3. Item, Videtur falsum esse quod dicit 3. Item, Videtur falsum esse quod dicit Gregorius Nyssenus, scilicet quod vapo- Gregorius Nyssenus, scilicet quod vapo- ratissima sit anterior pars capitis: vapo- ratissima sit anterior pars capitis: vapo- ratissimum est enim in actu calidum et ratissimum est enim in actu calidum et siccum, et illi opponitur frigidum et hu- siccum, et illi opponitur frigidum et hu- midum quod est natura cerebri, ut dicit midum quod est natura cerebri, ut dicit Philosophus. Philosophus.

4. Præterea, Dicit Gregorius, quod 4. Præterea, Dicit Gregorius, quod unumquodque organum sensus secun- unumquodque organum sensus secun- dum similitudinem quamdam et familia- dum similitudinem quamdam et familia- ritatem propria sensibilia comprehendat : ritatem propria sensibilia comprehendat : ergo videtur, cum odor sit vaporativum ergo videtur, cum odor sit vaporativum sicci, quod organum olfactus debeat esse sicci, quod organum olfactus debeat esse calidum et siccum, et sic non erit pars calidum et siccum, et sic non erit pars cerebri immediata. cerebri immediata.

SOLUTIO. Dicendum est ad prædicta, Solutio. SOLUTIO. Dicendum est ad prædicta, Solutio. quod in veritate organa olfactus sunt quod in veritate organa olfactus sunt immediate in cerebro secundum auctori- immediate in cerebro secundum auctori- tates, scilicet Avicennæ, Constantini et tates, scilicet Avicennæ, Constantini et Gregorii, et etiam Aristoteles vult in li- Gregorii, et etiam Aristoteles vult in li- bro de Sensu et sensato dicens : « Ascen- bro de Sensu et sensato dicens : « Ascen- dentibus odoribus ad cerebrum propter dentibus odoribus ad cerebrum propter levitatem caloris qui est circa illos, sanius levitatem caloris qui est circa illos, sanius se habere facit circa locum odoris: nam se habere facit circa locum odoris: nam odoris virtus natura est calida. » Item, odoris virtus natura est calida. » Item, « In aliquo loco frigido natura existente « In aliquo loco frigido natura existente in cerebro vel sanguine circa illud in ve- in cerebro vel sanguine circa illud in ve- nis existente subtili et puro, de facili au- nis existente subtili et puro, de facili au- tem infrigidabili (qua de causa et cibi tem infrigidabili (qua de causa et cibi frigiditas infrigidata propter locum infir- frigiditas infrigidata propter locum infir- mantia reumata facere solet) hominibus mantia reumata facere solet) hominibus ad adjutorium sanitatis facta est species ad adjutorium sanitatis facta est species odoratus. » Item, In principio libri de odoratus. » Item, In principio libri de Sensu et sensato: « Instrumentum odora- Sensu et sensato: « Instrumentum odora- tus proprium est loci qui est circa cere- tus proprium est loci qui est circa cere-

256 256

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

brum: quia virtute calidum materia est brum: quia virtute calidum materia est frigidi cerebrum autem est frigidius et frigidi cerebrum autem est frigidius et humidius omnibus partibus corporis, humidius omnibus partibus corporis, supple, principalibus. » Item, Expresse supple, principalibus. » Item, Expresse dicit hoc idem Aristoteles in libro XVIII dicit hoc idem Aristoteles in libro XVIII de Animalibus, sic: « Instrumentum ol- de Animalibus, sic: « Instrumentum ol- factus et visus habent coopertorium, et factus et visus habent coopertorium, et exeunt a suis instrumentis sicut aqua a exeunt a suis instrumentis sicut aqua a canalibus. » Cum ergo nervus non CO- canalibus. » Cum ergo nervus non CO- operiatur coopertorio, sed potius anterior operiatur coopertorio, sed potius anterior pars cerebri, et præcipue erit in homine pars cerebri, et præcipue erit in homine primum instrumentum olfactus pars ce- primum instrumentum olfactus pars ce- rebri. » Et ideo patet, quod mentitur ille rebri. » Et ideo patet, quod mentitur ille qui fecit anatomiam quam dicit extraxisse qui fecit anatomiam quam dicit extraxisse de libro Gregorii. Verum quidem est, de libro Gregorii. Verum quidem est, quod quidam ramus nervorum, ut dicit quod quidam ramus nervorum, ut dicit Avicenna, venit ad nasum, et penetrat Avicenna, venit ad nasum, et penetrat nares in suis panniculis: sed nervus ille nares in suis panniculis: sed nervus ille non facit ibi sensum olfactus, sed potius non facit ibi sensum olfactus, sed potius sensum tactus. sensum tactus.

Causa autem quare immediate in ce- Causa autem quare immediate in ce- rebro est sensus olfactus, est, quia odor rebro est sensus olfactus, est, quia odor secundum suum esse materiale et natu- secundum suum esse materiale et natu- rale quod habet in vaporativo sicco, sa- rale quod habet in vaporativo sicco, sa- nus est cerebro: et ideo oportuit, quod nus est cerebro: et ideo oportuit, quod in sua materia pertingeret ad ipsum, et in sua materia pertingeret ad ipsum, et non tantum per speciem sensibilem se- non tantum per speciem sensibilem se- paratam a materia, sicut accidit in aliis paratam a materia, sicut accidit in aliis sensibilibus. Si autem esset vis ordinata sensibilibus. Si autem esset vis ordinata in nervo concavo deferente spiritum ad in nervo concavo deferente spiritum ad odoratum, ille spiritus non reciperet im- odoratum, ille spiritus non reciperet im- pressionem nisi tantum speciei sine ma- pressionem nisi tantum speciei sine ma- teria sed cum species separata a materia teria sed cum species separata a materia non sit calida neque frigida, non confer- non sit calida neque frigida, non confer- ret adjuvamentum cerebri. Nasus autem ret adjuvamentum cerebri. Nasus autem consistit anterius ex cartilagine et supe- consistit anterius ex cartilagine et supe- rius ex osse et distinguuntur nares per rius ex osse et distinguuntur nares per os quoddam in medio veniens, et fiunt os quoddam in medio veniens, et fiunt quasi duo trianguli, propter hoc quod quasi duo trianguli, propter hoc quod quando una naris recipit superfluitatem quando una naris recipit superfluitatem descendentem a capite, per alteram in- descendentem a capite, per alteram in- spiretur aer: aer enim inspiratus, licet ex spiretur aer: aer enim inspiratus, licet ex magna parte descendat ad pulmonem, et magna parte descendat ad pulmonem, et ad pectus, tamen in aliqua parte ascendit ad pectus, tamen in aliqua parte ascendit ad cerebrum, ut mitiget calorem cerebri ad cerebrum, ut mitiget calorem cerebri accidentalem, qui ascendit in ipsum ex accidentalem, qui ascendit in ipsum ex membris nutritivis et spiritualibus. Per membris nutritivis et spiritualibus. Per

1 II de Anima, tex. com. 63. 1 II de Anima, tex. com. 63.

immixtos autem odores et vaporiferos immixtos autem odores et vaporiferos efficitur aer levior propter calorem va- efficitur aer levior propter calorem va- porum, et habilis ad descendendum, et porum, et habilis ad descendendum, et quantum ad hoc temperat naturalem quantum ad hoc temperat naturalem frigiditatem et humiditatem cerebri. Par- frigiditatem et humiditatem cerebri. Par- tes autem anteriores cerebri propter figu- tes autem anteriores cerebri propter figu- ram dicuntur additamenta mamillarum, ram dicuntur additamenta mamillarum, quia similia sunt conis mamillarum, et quia similia sunt conis mamillarum, et in animalibus respirantibus propter mol- in animalibus respirantibus propter mol- litiem cerebri et puritatem habent co- litiem cerebri et puritatem habent co- opertoria sicut oculi molles. Sed differunt opertoria sicut oculi molles. Sed differunt in hoc a coopertoriis oculi, quod non in hoc a coopertoriis oculi, quod non sunt mobiles per se, sed oportet, quod sunt mobiles per se, sed oportet, quod eleventur per impetum aeris attracti per eleventur per impetum aeris attracti per inspirationem. In animalibus vero non inspirationem. In animalibus vero non respirantibus non sunt coopertoria: et respirantibus non sunt coopertoria: et hoc contingit propter duritiem cerebri hoc contingit propter duritiem cerebri eorum, quæ sufficit per se ad conserva- eorum, quæ sufficit per se ad conserva- tionem cerebri.. tionem cerebri..

AD PRIMUM dicendum, quod anatomia Ad obj AD PRIMUM dicendum, quod anatomia Ad obj illa falsa est. illa falsa est.

2. 2.

AD ALIUD dicendum, quod sensus tactus Ad obje AD ALIUD dicendum, quod sensus tactus Ad obje non est in uno nervo, sed in omnibus: non est in uno nervo, sed in omnibus: unusquisque enim sensus in organo suo unusquisque enim sensus in organo suo supponit tactum, ut posterius dicemus. Et supponit tactum, ut posterius dicemus. Et propter hoc intendit Philosophus, quod propter hoc intendit Philosophus, quod a frigido descendente in cerebro primo a frigido descendente in cerebro primo occupantur organa sensuum et immutan- occupantur organa sensuum et immutan- tur et quia talis immutatio non est per tur et quia talis immutatio non est per objectum tactus, necesse est vim tacti- objectum tactus, necesse est vim tacti- vam esse in organis: et ex hoc causatur vam esse in organis: et ex hoc causatur sonus. Unde etiam si vis alterius sensus sonus. Unde etiam si vis alterius sensus fundata super tactum removetur ab or- fundata super tactum removetur ab or- gano, non propter hoc removetur tactus, gano, non propter hoc removetur tactus, sed remoto tactu removentur omnes alii sed remoto tactu removentur omnes alii sensus. Et hoc patet in illis qui cæci sunt, sensus. Et hoc patet in illis qui cæci sunt, et tamen habent oculos: quia si tangatur et tamen habent oculos: quia si tangatur pupilla eorum, sentiunt læsionem. pupilla eorum, sentiunt læsionem.

3. 3.

AD ALIUD dicendum, quod anterior Ad object AD ALIUD dicendum, quod anterior Ad object pars capitis dicitur vaporatissima, non pars capitis dicitur vaporatissima, non quia emittit vapores, sed quia nata est quia emittit vapores, sed quia nata est vaporibus immutari. vaporibus immutari.

4. 4.

AD ULTIMUM dicendum, quod in veritate Ad obj AD ULTIMUM dicendum, quod in veritate Ad obj organum cujuslibet sensus substantiam organum cujuslibet sensus substantiam habet, quæ apta nata est recipere sensi- habet, quæ apta nata est recipere sensi- bile suum, sicut dicit Gregorius. Et hoc bile suum, sicut dicit Gregorius. Et hoc est quod dicit Aristoteles in II de Anima', est quod dicit Aristoteles in II de Anima',

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 28. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 28.

257 257

quod sensibilia secundum se propria quod sensibilia secundum se propria

proprie sunt sensibilia, ad quæ proprie sunt sensibilia, ad quæ substan- substan- tia apta nata est cujuslibet sensus. tia apta nata est cujuslibet sensus. Cujus quidem igitur est visus, hoc est vi- Cujus quidem igitur est visus, hoc est vi- sibile. Cum autem contraria nata sunt sibile. Cum autem contraria nata sunt transmutare se invicem, quia eorum ma- transmutare se invicem, quia eorum ma- teria et subjectum unum est, cum odor teria et subjectum unum est, cum odor transmutans olfactum, sit in calido sicco transmutans olfactum, sit in calido sicco vaporativo actu, erit organum transmu- vaporativo actu, erit organum transmu- tabile ab ipso actu humidum et frigidum. tabile ab ipso actu humidum et frigidum.

Si autem objiciatur, quod habentium Si autem objiciatur, quod habentium symbolum facilior est transmutatio, di- symbolum facilior est transmutatio, di- cendum quod ea quæ habent symbolum cendum quod ea quæ habent symbolum in toto, non transmutant se invicem, quia in toto, non transmutant se invicem, quia nec agunt nec patiuntur ad invicem: sed nec agunt nec patiuntur ad invicem: sed quæ habent symbolum in altera qualitate quæ habent symbolum in altera qualitate et in reliqua contrarietatem, illa de facili et in reliqua contrarietatem, illa de facili transmutantur ad invicem secundum sub- transmutantur ad invicem secundum sub- stantiam, ita quod aliquid corrumpitur. stantiam, ita quod aliquid corrumpitur. Et talis convenientia non debet esse in- Et talis convenientia non debet esse in- ter cerebrum et odorem: quia secundum ter cerebrum et odorem: quia secundum hoc per facilem alterationem ab odoribus hoc per facilem alterationem ab odoribus recederet cerebrum a temperamento et recederet cerebrum a temperamento et corrumperetur animal: sicut enim vide- corrumperetur animal: sicut enim vide- tur, quod a vaporibus calidis et siccis tur, quod a vaporibus calidis et siccis vehementer incipit homo dolere caput vehementer incipit homo dolere caput propter nimiam siccitatem cerebri, sicut propter nimiam siccitatem cerebri, sicut in fumo carbonum: et propter hoc etiam in fumo carbonum: et propter hoc etiam carbones resperguntur sale vel vino, ut carbones resperguntur sale vel vino, ut humidum salis vel vini resolutum ex ip- humidum salis vel vini resolutum ex ip- sis temperet siccitatem illius vaporis, sis temperet siccitatem illius vaporis, quod non exsiccet nimis cerebrum : et quod non exsiccet nimis cerebrum : et ideo natura ordinavit contrarietatem in- ideo natura ordinavit contrarietatem in- ter cerebrum et odorem secundum utram- ter cerebrum et odorem secundum utram- que contrarietatem, ut ab odoribus cali- que contrarietatem, ut ab odoribus cali- dis et siccis non mutaretur, nisi secundum dis et siccis non mutaretur, nisi secundum superfluum frigidum et humidum, et superfluum frigidum et humidum, et non secundum frigidum et humidum, non secundum frigidum et humidum, quod est de temperamento naturali quod est de temperamento naturali suo, etc. suo, etc.

* II de Anima, tex. com. 92. * II de Anima, tex. com. 92.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Quare homo inter cætera animalia Quare homo inter cætera animalia male odorat? male odorat?

Secundo quæritur, Quare homo inter Secundo quæritur, Quare homo inter cætera animalia prave odorat? cætera animalia prave odorat?

1. Hoc enim expresse dicit Philoso- 1. Hoc enim expresse dicit Philoso- phus in II de Anima¹, sic : « De odore phus in II de Anima¹, sic : « De odore autem et olfactu minus terminabile di- autem et olfactu minus terminabile di- ctis. Non enim manifestum est quid sit ctis. Non enim manifestum est quid sit odor sicut sonus aut color. Causa autem odor sicut sonus aut color. Causa autem est, quoniam sensum hunc non habemus est, quoniam sensum hunc non habemus certum, sed pejorem multis animalibus: certum, sed pejorem multis animalibus: prave enim odorat homo. » prave enim odorat homo. »

2. Item, In libro de Sensu et sensato: 2. Item, In libro de Sensu et sensato: << Manifestius nobis est saporum genus, << Manifestius nobis est saporum genus, quam odoratus. Hujus autem causa est, quam odoratus. Hujus autem causa est, quoniam pejorem habemus aliis anima- quoniam pejorem habemus aliis anima- libus odoratum, et ipsis sensibus qui in libus odoratum, et ipsis sensibus qui in nobis sunt. » Ex his accipitur, quod ho- nobis sunt. » Ex his accipitur, quod ho- mo pejus odorat quam aliis sensibus per- mo pejus odorat quam aliis sensibus per- cipiat sensibilia, et pejus etiam aliis ani- cipiat sensibilia, et pejus etiam aliis ani- malibus. malibus.

IN CONTRARIUM autem sic objicitur : IN CONTRARIUM autem sic objicitur : 1. Omne animal optime dispositum 1. Omne animal optime dispositum secundum naturam animalis, optime secundum naturam animalis, optime disponi debet secundum sensum. Homo disponi debet secundum sensum. Homo optime dispositum est animal secundum optime dispositum est animal secundum naturam animalis. Ergo optime disponi naturam animalis. Ergo optime disponi debet secundum sensum: ergo secun- debet secundum sensum: ergo secun- dum olfactum. PRIMA probatur ex hoc dum olfactum. PRIMA probatur ex hoc quod dicitur, quod differentia constitu- quod dicitur, quod differentia constitu- tiva animalis est sensus et sic nobilis- tiva animalis est sensus et sic nobilis- simum animal nobilissimum debet ha- simum animal nobilissimum debet ha- bere sensum. bere sensum.

2. Item, Animal propter quod maxime 2. Item, Animal propter quod maxime inventæ sunt species odoris, maxime de- inventæ sunt species odoris, maxime de- bet percipere odorem: homo est animal bet percipere odorem: homo est animal tale ergo maxime debet percipere odo- tale ergo maxime debet percipere odo- res. PRIMA patet per se. SECUNDA scribi- res. PRIMA patet per se. SECUNDA scribi- tur in libro de Sensu et sensato, ubi di- tur in libro de Sensu et sensato, ubi di-

Sed contra. Sed contra.

XXXV XXXV

17 17

Solutio. Solutio.

258 258

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cit Aristoteles, quod delectabile odoris cit Aristoteles, quod delectabile odoris per se est propter hominem tantum, et per se est propter hominem tantum, et propter alia animalia non. propter alia animalia non.

3. Item, Cuicumque sensibili sunt 3. Item, Cuicumque sensibili sunt duo delectabilia, et alicujus sensus per- duo delectabilia, et alicujus sensus per- cipit illud secundum utrumque, alterius cipit illud secundum utrumque, alterius autem secundum unum tantum, illud autem secundum unum tantum, illud quod percipit ipsum secundum utrum- quod percipit ipsum secundum utrum- que, magis percipit quam illud quod se- que, magis percipit quam illud quod se- cundum alterum tantum odoris sunt cundum alterum tantum odoris sunt duo delectabilia, ut dicitur in libro de duo delectabilia, ut dicitur in libro de Sensu et sensato, et propter cibum, et Sensu et sensato, et propter cibum, et propter se et homo suscipit ipsum se- propter se et homo suscipit ipsum se- cundum utrumque delectabile, et nullum cundum utrumque delectabile, et nullum aliud animal, sicut dicitur ibidem : ergo aliud animal, sicut dicitur ibidem : ergo homo magis suscipit odores quam ali- homo magis suscipit odores quam ali- quod aliud animal. quod aliud animal.

SOLUTIO. Omnes auctoritates natura- SOLUTIO. Omnes auctoritates natura- lium dicunt, quod homo inter omnia lium dicunt, quod homo inter omnia animalia prave odorat. Unde dicit Avi- animalia prave odorat. Unde dicit Avi- cenna, quod licet homo majoris sit in- cenna, quod licet homo majoris sit in- genii quam alia animalia in eliciendo genii quam alia animalia in eliciendo odores ab odorantibus per confricatio- odores ab odorantibus per confricatio- nem, subtiliationem, et distractionem nem, subtiliationem, et distractionem odoris, tamen minus ab odoribus affici- odoris, tamen minus ab odoribus affici- tur, et debilius imprimuntur in organo tur, et debilius imprimuntur in organo olfactus humani. Et hujusmodi signum olfactus humani. Et hujusmodi signum est, quia cum species omnium sensuum est, quia cum species omnium sensuum reponantur in imaginatione et phanta- reponantur in imaginatione et phanta- sia, species illius sensus debilius impri- sia, species illius sensus debilius impri- muntur in organo phantasiæ. Et hujus muntur in organo phantasiæ. Et hujus duplex est signum, scilicet quod homo duplex est signum, scilicet quod homo rarissime somniat de odoribus et quan- rarissime somniat de odoribus et quan- do somniat se esse in foetidis odoribus, do somniat se esse in foetidis odoribus, non multum perturbatur, eo quod phan- non multum perturbatur, eo quod phan- tasma illud debilem motum relinquit in tasma illud debilem motum relinquit in homine. Aliud signum est, quod cum homine. Aliud signum est, quod cum phantasmatis sit movere possibilem in- phantasmatis sit movere possibilem in- tellectum ad discernendas naturas re- tellectum ad discernendas naturas re- rum, movet illud phantasma debiliter rum, movet illud phantasma debiliter intellectum. Et propter hoc non bene intellectum. Et propter hoc non bene discernimus differentias odorum: et ideo discernimus differentias odorum: et ideo odores denominamus a nominibus ex- odores denominamus a nominibus ex- cellentiarum, scilicet nomine redolentis cellentiarum, scilicet nomine redolentis sive fragrantis et fœtentis. Causa autem sive fragrantis et fœtentis. Causa autem hujus dicta est homo enim inter omnia hujus dicta est homo enim inter omnia animalia rationalis est et propter hoc animalia rationalis est et propter hoc oportet, ut perveniant species rerum oportet, ut perveniant species rerum

: :

puræ, optime receptæ, et optime retentæ puræ, optime receptæ, et optime retentæ inter omnia animalia puritatem autem inter omnia animalia puritatem autem operatur spiritus animalis purissimus : operatur spiritus animalis purissimus : optimam autem receptionem operatur optimam autem receptionem operatur humidum, et optimam retentionem fri- humidum, et optimam retentionem fri- gidum. Quod sic probatur: Videtur, gidum. Quod sic probatur: Videtur, quod cerebrum sit calidum, ut quidam quod cerebrum sit calidum, ut quidam medici mentientes dicunt. Si igitur cum medici mentientes dicunt. Si igitur cum calido est humidum, cum calidum sit calido est humidum, cum calidum sit congregativum homogeniorum sibi, con- congregativum homogeniorum sibi, con- tinue elevabit humidum vaporabiliter a tinue elevabit humidum vaporabiliter a cerebro et propter hoc continue vapo- cerebro et propter hoc continue vapo- rabit spiritum animalem, sicut nos vide- rabit spiritum animalem, sicut nos vide- mus, quod post cibum et præcipue in mus, quod post cibum et præcipue in ebriis bibentibus vinum, a loco calido ebriis bibentibus vinum, a loco calido digestionis ascendunt vapores ad caput digestionis ascendunt vapores ad caput non tantum turbantes spiritum anima- non tantum turbantes spiritum anima- lem secundum quod deferre debet for- lem secundum quod deferre debet for- mas ad cellam logisticam quæ est cella mas ad cellam logisticam quæ est cella rationis, quæ est in medio capitis, sed rationis, quæ est in medio capitis, sed etiam secundum quod recipere debet etiam secundum quod recipere debet species sensibiles: et ideo accidit, quod species sensibiles: et ideo accidit, quod turbantur oculi, odoratus, et similiter turbantur oculi, odoratus, et similiter alii sensus. Unde etiam dicit quidam alii sensus. Unde etiam dicit quidam Philosophus, quod Mauri bene odorant, Philosophus, quod Mauri bene odorant, quia non potant vinum. Ergo patet, quia non potant vinum. Ergo patet, quod cerebrum humanum non potest quod cerebrum humanum non potest esse calidum et humidum. Detur ergo, esse calidum et humidum. Detur ergo, quod sit calidum et siccum. Cum igitur quod sit calidum et siccum. Cum igitur calidum coagulat siccum, ut dicitur in calidum coagulat siccum, ut dicitur in libro Meteororum, erit cerebrum se- libro Meteororum, erit cerebrum se- cundum naturam solidum et repugnans cundum naturam solidum et repugnans receptioni formarum, quod est inconve- receptioni formarum, quod est inconve- niens. Si vero detur, quod sit frigidum niens. Si vero detur, quod sit frigidum et siccum, cum frigidum sit constricti- et siccum, cum frigidum sit constricti- vum sicci, erunt duæ qualitates contra- vum sicci, erunt duæ qualitates contra- riantes receptioni formarum: quod est riantes receptioni formarum: quod est iterum inconveniens. Ergo relinquitur, iterum inconveniens. Ergo relinquitur, quod sit frigidum et humidum, ut ex quod sit frigidum et humidum, ut ex humido causetur facilis impressio, et ex humido causetur facilis impressio, et ex frigido bona retentio: quia frigidum frigido bona retentio: quia frigidum spissat humidum aliquantulum, et ex spissat humidum aliquantulum, et ex carentia vaporum causatur puritas spiri- carentia vaporum causatur puritas spiri- talis deferens formas receptas et reten- talis deferens formas receptas et reten- tas. Et propter hoc dicit Aristoteles in tas. Et propter hoc dicit Aristoteles in libro de Animalibus, quod homo habet libro de Animalibus, quod homo habet humidius et frigidius cerebrum inter om humidius et frigidius cerebrum inter om nia animalia respectu sui capitis et cor- nia animalia respectu sui capitis et cor- poris. Causa autem quam quidam po- poris. Causa autem quam quidam po-

↓ object. ↓ object. 1. 1.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29.

nunt, aperte falsa est, scilicet quod ha- nunt, aperte falsa est, scilicet quod ha- beat calidissimum cor, cujus caliditas beat calidissimum cor, cujus caliditas reprimi debeat ex frigiditate cerebri : reprimi debeat ex frigiditate cerebri : cum enim temperatissimum animal sit, cum enim temperatissimum animal sit, et principium totius temperamenti sit et principium totius temperamenti sit cor, impossibile est, quod cor hominis cor, impossibile est, quod cor hominis calidissimum sit inter omnia animalia. calidissimum sit inter omnia animalia. Præterea auctoritates dicunt, quod cor Præterea auctoritates dicunt, quod cor leonis calidius sit corde hominis: si leonis calidius sit corde hominis: si enim cor hominis esset calidissimum, enim cor hominis esset calidissimum, continue elevaret vapores turbantes ce- continue elevaret vapores turbantes ce- rebrum, ut habitum est. rebrum, ut habitum est.

AD PRIMUM dicendum, quod sensus se- AD PRIMUM dicendum, quod sensus se- cundum quem animal est animal, tactus cundum quem animal est animal, tactus tantum est et hunc habet homo cer- tantum est et hunc habet homo cer- tissimum et non oportet, quod maxi- tissimum et non oportet, quod maxi-

259 259

mam certitudinem habeat in aliis. mam certitudinem habeat in aliis.

2. 2.

AD ALIUD dicendum, quod species odo- Ad object. AD ALIUD dicendum, quod species odo- Ad object. ris secundum quod ad sanitatem confert, ris secundum quod ad sanitatem confert, est tantum propter hominem et hujus est tantum propter hominem et hujus ratio supra assignata est. ratio supra assignata est.

3. 3.

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- Ad object. AD ALIUD dicendum, quod non sequi- Ad object. tur, si aliquod animal plura delectabilia tur, si aliquod animal plura delectabilia percipiat in uno sensu, quod ipsum cer- percipiat in uno sensu, quod ipsum cer- tius percipiat et intensius: sed mutatur tius percipiat et intensius: sed mutatur ibi prædicatum a discreto intensum se- ibi prædicatum a discreto intensum se- cundum quale. Unde patet cum odor cundum quale. Unde patet cum odor temperate calidus et siccus est, et non temperate calidus et siccus est, et non excellenter, quod cerebrum humidum excellenter, quod cerebrum humidum excellenter et frigidum ipsius hominis excellenter et frigidum ipsius hominis non immutabit nisi parum et ideo ho- non immutabit nisi parum et ideo ho- mo prave odorat, etc. mo prave odorat, etc.

QUÆSTIO XXIX. QUÆSTIO XXIX.

De olfactu ex parte odoris. De olfactu ex parte odoris.

Consequenter quæritur de olfactu ex parte odoris. Consequenter quæritur de olfactu ex parte odoris.

Et quæruntur sex. Et quæruntur sex.

Quorum primum est, Utrum odor sit qualitas simplex vel composita? Quorum primum est, Utrum odor sit qualitas simplex vel composita?

Secundum, Qualiter odor sit actus calidi et sicci? Secundum, Qualiter odor sit actus calidi et sicci?

Tertium, Qualiter immutat per evaporationem ? Tertium, Qualiter immutat per evaporationem ?

Quartum, Qualiter est passio saporum? Quartum, Qualiter est passio saporum?

Quintum, Utrum sit sequela totius complexionis rei oc'orantis ? Quintum, Utrum sit sequela totius complexionis rei oc'orantis ?

Sextum et ultimum, De speciebus odoris et differentiis. Sextum et ultimum, De speciebus odoris et differentiis.

260 260

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum odor sit qualitas simplex vel Utrum odor sit qualitas simplex vel composita ? composita ?

Ad primum proceditur sic: Ad primum proceditur sic:

1. Omne agens proportionatum est 1. Omne agens proportionatum est suo proprio patienti: odor est agens in suo proprio patienti: odor est agens in olfactum ergo proportionabitur instru- olfactum ergo proportionabitur instru- mento olfactus : instrumentum autem mento olfactus : instrumentum autem olfactus habet naturam simplicem, quia olfactus habet naturam simplicem, quia dominatur in eo humidum et frigidum, dominatur in eo humidum et frigidum, ut supra dictum est: ergo odor erit qua- ut supra dictum est: ergo odor erit qua- litas simplex. litas simplex.

2. Item, In libro de Sensu et sensato 2. Item, In libro de Sensu et sensato adhuc Philosophus contra Pythagoricos adhuc Philosophus contra Pythagoricos inducit quatuor rationes. Quarum prima inducit quatuor rationes. Quarum prima est hæc Quidquid nutrit, oportet esse est hæc Quidquid nutrit, oportet esse cibum compositum incorporabile: odo- cibum compositum incorporabile: odo- res sunt simplices: ergo odores non res sunt simplices: ergo odores non nutriunt. Pythagorici enim dicebant nutriunt. Pythagorici enim dicebant odores esse compositos et nutrire. odores esse compositos et nutrire.

3. Amplius, Aqua quæ accipitur in 3. Amplius, Aqua quæ accipitur in potu, nec ipsa sola nutrit, sed mixta potu, nec ipsa sola nutrit, sed mixta cum alio corporale enim mixtum opor- cum alio corporale enim mixtum opor- tet esse constrictivum corporis. Cum tet esse constrictivum corporis. Cum ergo odores sint magis simplices quam ergo odores sint magis simplices quam aqua, nec ipsi nutrient. aqua, nec ipsi nutrient.

4. Amplius, Quidquid ad naturam ae- 4. Amplius, Quidquid ad naturam ae- ris accedit cum sit simplex et corporale, ris accedit cum sit simplex et corporale, non nutrit odores qui omnes sunt in non nutrit odores qui omnes sunt in vaporativo sicco, accedunt ad naturam vaporativo sicco, accedunt ad naturam aeris ergo sunt simplices, et non nu- aeris ergo sunt simplices, et non nu- triunt. triunt.

5. Amplius, Omne nutrimentum com- 5. Amplius, Omne nutrimentum com- positum ab animali receptum vadit ad positum ab animali receptum vadit ad locum digestionis, a quo totum corpus locum digestionis, a quo totum corpus nutritur odores autem non vadunt ad nutritur odores autem non vadunt ad locum digestionis, sed ad caput: ergo locum digestionis, sed ad caput: ergo non sunt compositi ut cibus, nec nu- non sunt compositi ut cibus, nec nu- triunt. Et ex his concludit Philosophus, triunt. Et ex his concludit Philosophus,

II de Anima, tex. com. 93. II de Anima, tex. com. 93.

quod odores nihil conferunt ad nutri- quod odores nihil conferunt ad nutri- mentum, sicut supra habitum est. mentum, sicut supra habitum est. SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Nihil conferens desiderium nutri- 1. Nihil conferens desiderium nutri- menti, simplex est: odor est qualitas menti, simplex est: odor est qualitas conferens desiderium nutrimenti: ergo conferens desiderium nutrimenti: ergo non est simplex qualitas. MAJOR patet non est simplex qualitas. MAJOR patet per rationes supra inductas a Philoso- per rationes supra inductas a Philoso- pho quia scilicet nutrimentum non est pho quia scilicet nutrimentum non est simplex, sed compositum. MINOR etiam simplex, sed compositum. MINOR etiam scribitur ibidem in eodem capitulo. scribitur ibidem in eodem capitulo.

2. Item, Quidquid sentitur per diffe- 2. Item, Quidquid sentitur per diffe- rentias compositi, est compositum : rentias compositi, est compositum : odor sentitur per differentias compositi. odor sentitur per differentias compositi. PRIMA probatur per hoc quod species PRIMA probatur per hoc quod species compositi compositæ sunt. SECUNDA compositi compositæ sunt. SECUNDA scribitur in libro de Sensu et sensato, scribitur in libro de Sensu et sensato, ubi dicitur, quod non oportet proportio- ubi dicitur, quod non oportet proportio- nabiles esse odores humoribus, id est, nabiles esse odores humoribus, id est, saporibus. Et in secundo de Anima', saporibus. Et in secundo de Anima', ubi dicitur, quod odores videntur analo- ubi dicitur, quod odores videntur analo- giam habere ad gustum : et ita est hu- giam habere ad gustum : et ita est hu- mor, id est, sapor ille quidem dul- mor, id est, sapor ille quidem dul- cis, ille vero amarus sic et odores cis, ille vero amarus sic et odores

sunt. sunt.

Sed cont Sed cont

SOLUTIO. Dicimus, quod odor duobus Solutio. SOLUTIO. Dicimus, quod odor duobus Solutio. modis consideratur, scilicet in se secun- modis consideratur, scilicet in se secun- dum quod habet naturam qualitatis, et dum quod habet naturam qualitatis, et sic est simplex. Et consideratur in com- sic est simplex. Et consideratur in com- paratione ad subjectum in quo est, quod paratione ad subjectum in quo est, quod est materia et odoris causa, et hoc est est materia et odoris causa, et hoc est corpus odorabile: et sic odor non sim- corpus odorabile: et sic odor non sim- plex est, nec simplici constituitur : quod plex est, nec simplici constituitur : quod patet calidum enim erit vaporativum, patet calidum enim erit vaporativum, et humidum saporosum erit vaporati- et humidum saporosum erit vaporati- vum, siccum autem erit terminativum vum, siccum autem erit terminativum illius humidi. Consideratur etiam in illius humidi. Consideratur etiam in comparatione ad medium quod est sub- comparatione ad medium quod est sub- jectum deferens: et sic iterum simplex jectum deferens: et sic iterum simplex est quodammodo, secundum quod sim- est quodammodo, secundum quod sim- plex dicitur quod est spirituale secun- plex dicitur quod est spirituale secun- dum naturam aeris, et compositum se- dum naturam aeris, et compositum se- cundum quod est grossum mixtum ha- cundum quod est grossum mixtum ha- bens purum cum impuro et grave cum bens purum cum impuro et grave cum levi, sicut est cibus inanimatorum cor- levi, sicut est cibus inanimatorum cor- porum et de hac simplicitate intelligit porum et de hac simplicitate intelligit

Ad 1. Ad 1.

2,3, 2,3, 1 et 5. 1 et 5.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29.

Philosophus in suis rationibus contra Philosophus in suis rationibus contra

Pythagoricos. Pythagoricos.

261 261

desiderium desiderium

satur desiderium ejusdem satur desiderium ejusdem autem nutrimenti causatur a fame, et autem nutrimenti causatur a fame, et

Et patet per hoc solutio ad quatuor fames est appetitus calidi et sicci : ergo Et patet per hoc solutio ad quatuor fames est appetitus calidi et sicci : ergo rationes Philosophi. rationes Philosophi. odor constituitur ex calido et sicco prin- odor constituitur ex calido et sicco prin- cipaliter. cipaliter.

: :

AD PRIMUM autem dicendum, quod AD PRIMUM autem dicendum, quod agens et patiens semper sunt proportio- agens et patiens semper sunt proportio- nabilia sed illa proportio non attendi- nabilia sed illa proportio non attendi- tur in simplicitate vel in compositione, tur in simplicitate vel in compositione, sed potius in hoc quod patiens recepti- sed potius in hoc quod patiens recepti- vum sit formæ agentis: simplex enim vum sit formæ agentis: simplex enim bene agit in composito, ut patet quando bene agit in composito, ut patet quando calidum ignis exurit ligna. calidum ignis exurit ligna.

AD ALIUD dicendum, quod odor est AD ALIUD dicendum, quod odor est vaporativum sicci ex humido vaporoso : vaporativum sicci ex humido vaporoso : et propter hoc secundum comparatio- et propter hoc secundum comparatio- nem quam habet ad corpus ex quo est nem quam habet ad corpus ex quo est vaporatio, indicat nutrimentum. vaporatio, indicat nutrimentum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum odor sit actus calidi et sicci? Utrum odor sit actus calidi et sicci?

Secundo quæritur, Qualiter odor sit Secundo quæritur, Qualiter odor sit actus calidi et sicci? actus calidi et sicci?

1. Dicitur enim in libro de Sensu et 1. Dicitur enim in libro de Sensu et sensato, quod id quod facit in alio ge- sensato, quod id quod facit in alio ge- nere odoris, scilicet enchimum humi- nere odoris, scilicet enchimum humi- dum in aere et in aqua similiter, hoc dum in aere et in aqua similiter, hoc est, sicut in uno genere sensibilis in actu est, sicut in uno genere sensibilis in actu humido siccum permixtum facit sapo- humido siccum permixtum facit sapo- rem, ita et in alio genere, odoris scilicet rem, ita et in alio genere, odoris scilicet sensibilis in actu sicco permixtum en- sensibilis in actu sicco permixtum en- chimum humidum, id est, saporosum, chimum humidum, id est, saporosum, constituit odorem et sic siccum erit constituit odorem et sic siccum erit principaliter constitutivum odoris, et principaliter constitutivum odoris, et humidum enchimum secundario. humidum enchimum secundario.

2. Item habetur in libro de Anima, 2. Item habetur in libro de Anima, sic Est autem odor sicci, sicut humor, sic Est autem odor sicci, sicut humor, id est, sapor humidi olfactus autem id est, sapor humidi olfactus autem instrumentum potentia est hujusmodi '. instrumentum potentia est hujusmodi '.

3. Item, Omne conferens desiderium 3. Item, Omne conferens desiderium nutrimenti, necesse est principaliter con- nutrimenti, necesse est principaliter con- stitui ex illis qualitatibus ex quibus cau- stitui ex illis qualitatibus ex quibus cau-

1 II de Anima, tex. com. 100. 1 II de Anima, tex. com. 100.

4. Præterea, Sapor et odor conferunt 4. Præterea, Sapor et odor conferunt alimentum, ut dicit Philosophus aut alimentum, ut dicit Philosophus aut ergo eodem modo, aut diversis modis. ergo eodem modo, aut diversis modis. Si eodem modo, tunc erunt sensibilia Si eodem modo, tunc erunt sensibilia ejusdem sensus, quod est impossibile. Si ejusdem sensus, quod est impossibile. Si diversis modis: ergo cum in sapore do- diversis modis: ergo cum in sapore do- minetur actu humidum, et secundario minetur actu humidum, et secundario insit ei siccum, necesse est ex contrario insit ei siccum, necesse est ex contrario dominari actu siccum et secundario hu- dominari actu siccum et secundario hu- midum. midum.

SED CONTRA: SED CONTRA:

Omne quod immutat longe, quærit Omne quod immutat longe, quærit terminos alienos: odor est hujusmodi : terminos alienos: odor est hujusmodi : ergo quærit terminos alienos. PRIMA pro- ergo quærit terminos alienos. PRIMA pro- batur ex hoc quod stans in terminis suis, batur ex hoc quod stans in terminis suis, non recedit longe. SECUNDA patet ad non recedit longe. SECUNDA patet ad sensum. Inde proceditur sic: Quidquid sensum. Inde proceditur sic: Quidquid quærit terminos alienos, principaliter est quærit terminos alienos, principaliter est humidum odor quærit terminos alie- humidum odor quærit terminos alie- nos ergo odor principaliter constituitur nos ergo odor principaliter constituitur ex humido. PRIMA probatur per diffini- ex humido. PRIMA probatur per diffini- tionem humidi: quia humidum est male tionem humidi: quia humidum est male terminabile proprio termino, bene au- terminabile proprio termino, bene au- tem alieno. SECUNDA autem probata est tem alieno. SECUNDA autem probata est prius. prius.

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicimus, quod odor princi- Solutio. SOLUTIO. Dicimus, quod odor princi- Solutio. paliter constituitur in actu sicco, secun- paliter constituitur in actu sicco, secun- dario in humido saporoso: et hoc contin- dario in humido saporoso: et hoc contin- git propter tres causas. git propter tres causas.

Quarum una est secundum quam odor Quarum una est secundum quam odor refertur ad alimentum, cujus confert de- refertur ad alimentum, cujus confert de- siderium. Cum enim alimentum debeat siderium. Cum enim alimentum debeat incorporari, et omne quod incorporatur, incorporari, et omne quod incorporatur, necesse est subintrare in id cui incorpo- necesse est subintrare in id cui incorpo- ratur: non autem subintrat nisi in hoc ratur: non autem subintrat nisi in hoc quod est humidum subtile, ut per hoc quod est humidum subtile, ut per hoc quod est humidum, quærat terminos quod est humidum, quærat terminos alienos et terminetur ad partes ejus quod alienos et terminetur ad partes ejus quod nutritur et per hoc quod est sub- nutritur et per hoc quod est sub- tile, sit penetrativum partium et partis tile, sit penetrativum partium et partis partium, ut habetur in secundo de Ge- partium, ut habetur in secundo de Ge-

Ad object. Ad object.

262 262

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

neratione et Corruptione necesse est neratione et Corruptione necesse est saporem qui est in ipso alimento, princi- saporem qui est in ipso alimento, princi- paliter consistere in humido, et secunda- paliter consistere in humido, et secunda- rio in sicco. Odor autem propter hoc rio in sicco. Odor autem propter hoc quod non debet incorporari, ut prius ha- quod non debet incorporari, ut prius ha- bitum est, debet constitui opposito modo, bitum est, debet constitui opposito modo, scilicet principaliter ex sicco, et secunda- scilicet principaliter ex sicco, et secunda- rio ex humido saporoso. rio ex humido saporoso.

Secunda causa est in comparatione ad Secunda causa est in comparatione ad organum sensus : illud enim frigidum et organum sensus : illud enim frigidum et humidum est, ut supra habitum est: er- humidum est, ut supra habitum est: er- go sicut necesse est odorem esse calidum go sicut necesse est odorem esse calidum actu ut temperet excellens frigidum in actu ut temperet excellens frigidum in cerebro, ita necesse est, quod in actu sit cerebro, ita necesse est, quod in actu sit siccus ut temperet excellens humidum in siccus ut temperet excellens humidum in eodem. eodem.

Tertia causa est in comparatione ad Tertia causa est in comparatione ad medium per quod est odoratus: hoc medium per quod est odoratus: hoc enim est medium extra, scilicet aer, et enim est medium extra, scilicet aer, et aqua. Dicit enim Aristoteles in primo aqua. Dicit enim Aristoteles in primo Meteororum, quod vapor calidus et sic- Meteororum, quod vapor calidus et sic- cus omni vapore altius ascendit et citius. cus omni vapore altius ascendit et citius. Ut ergo odores cito perveniant a longe Ut ergo odores cito perveniant a longe ad odoratum, necesse est, quod sint in ad odoratum, necesse est, quod sint in vapore actu calido et sicco. vapore actu calido et sicco.

AD ILLUD autem quod objicitur in con- AD ILLUD autem quod objicitur in con- trarium, dicendum quod quærere termi- trarium, dicendum quod quærere termi- nos alienos contingit propter duas cau- nos alienos contingit propter duas cau- sas, scilicet propter vehementiam pas- sas, scilicet propter vehementiam pas- sibilitatis, quia nullo modo stat in se : et sibilitatis, quia nullo modo stat in se : et sic humidum quærit terminos alienos. sic humidum quærit terminos alienos. Alia causa est propter vehementiam Alia causa est propter vehementiam qualitatis activæ : quia quærit aliorum qualitatis activæ : quia quærit aliorum naturam in se transmutare: et sic cali- naturam in se transmutare: et sic cali- dum quærit terminos alienos, et præci- dum quærit terminos alienos, et præci- pue siccum et hoc modo quærit odor pue siccum et hoc modo quærit odor terminos alienos. terminos alienos.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Qualiter odor immutat per evapora- Qualiter odor immutat per evapora- tionem ? tionem ?

Tertio quæritur, Qualiter odor immu- Tertio quæritur, Qualiter odor immu- tat per evaporationem ? In hoc enim tat per evaporationem ? In hoc enim

differunt odores ab omnibus aliis sensi- differunt odores ab omnibus aliis sensi- bilibus. bilibus.

Dicit enim Aristoteles in primo de Dicit enim Aristoteles in primo de Sensu et de sensato, quod odor est fuma- Sensu et de sensato, quod odor est fuma- lis evaporatio. Fumalis autem evaporatio lis evaporatio. Fumalis autem evaporatio est ab igne. est ab igne.

SED CONTRA hoc objicitur sic primo : SED CONTRA hoc objicitur sic primo :

1. Quæcumque sunt simul circa eas- 1. Quæcumque sunt simul circa eas- dem differentias, si differentiæ unius dem differentias, si differentiæ unius sentiuntur per evaporationem, necesse sentiuntur per evaporationem, necesse est etiam per evaporationem sentiri diffe- est etiam per evaporationem sentiri diffe- rentias alterius: odor et sapor sunt circa rentias alterius: odor et sapor sunt circa easdem differentias, ut dicit Philoso- easdem differentias, ut dicit Philoso- phus: ergo si odor est per evaporatio- phus: ergo si odor est per evaporatio- nem, necesse est saporem per evapora- nem, necesse est saporem per evapora- tionem fieri, et hoc est falsum. tionem fieri, et hoc est falsum.

Si forte dicatur, quod sapor est in Si forte dicatur, quod sapor est in grosso et humido, et odor in subtili eva- grosso et humido, et odor in subtili eva- porativo humido, secundum hoc odor et porativo humido, secundum hoc odor et sapor non differunt nisi per subtile et sapor non differunt nisi per subtile et grossum et secundum hoc odor non grossum et secundum hoc odor non erit nisi quidam subtilis sapor: sicut au- erit nisi quidam subtilis sapor: sicut au- tem differunt objecta, ita differunt sen- tem differunt objecta, ita differunt sen- sus ergo odoratus est quidam subtilis sus ergo odoratus est quidam subtilis gustus. gustus.

2. Præterea, Non fit evaporatio nisi 2. Præterea, Non fit evaporatio nisi quibusdam partibus subtilioribus a cor- quibusdam partibus subtilioribus a cor- pore evaporante: partes autem illius pore evaporante: partes autem illius corporis sunt, in quibus est humidum corporis sunt, in quibus est humidum saporosum ergo videtur, quod humi- saporosum ergo videtur, quod humi- dum saporosum sit in vapore odorum : dum saporosum sit in vapore odorum : ergo sapores deferuntur cum odoribus, ergo sapores deferuntur cum odoribus, et discernuntur cum eis per olfactum, et discernuntur cum eis per olfactum, quod falsum est : ergo et hoc est fal- quod falsum est : ergo et hoc est fal- sum, quod odores fiunt per evaporatio- sum, quod odores fiunt per evaporatio-

nem. nem.

3. Item, Si differentiæ odorum sunt 3. Item, Si differentiæ odorum sunt circa differentias saporum, et differentia circa differentias saporum, et differentia cum sit qualitas et forma, non est sepa- cum sit qualitas et forma, non est sepa- rabilis actu ab eo cujus est differentia et rabilis actu ab eo cujus est differentia et forma, tunc non contingit differentias forma, tunc non contingit differentias odorum in aliquo inveniri in quo non odorum in aliquo inveniri in quo non inveniuntur differentiæ saporum : sed inveniuntur differentiæ saporum : sed differentiæ saporum numquam inveniun- differentiæ saporum numquam inveniun- tur in evaporatione: ergo nec odores sunt tur in evaporatione: ergo nec odores sunt per evaporationem. per evaporationem.

QUOD SI concedatur, objicitur in con- Sed contra QUOD SI concedatur, objicitur in con- Sed contra

trarium sic: trarium sic:

Membrum illud quod excellenter est Membrum illud quod excellenter est

æst. æst.

lutio. lutio.

d 1. d 1.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 29.

calidum et principium caloris in respi- calidum et principium caloris in respi- rantibus, necesse est habere mitigatio- rantibus, necesse est habere mitigatio- nem caloris per inspiratum aerem: ergo nem caloris per inspiratum aerem: ergo similiter membrum quod excellenter est similiter membrum quod excellenter est frigidum, necesse est habere mitigatio- frigidum, necesse est habere mitigatio- nem frigoris per aliquod quod est actu nem frigoris per aliquod quod est actu calidum pertingens ad ipsum : hoc au- calidum pertingens ad ipsum : hoc au- tem membrum est cerebrum : ergo ali- tem membrum est cerebrum : ergo ali- quid actu calidum oportet pertingere ad quid actu calidum oportet pertingere ad cerebrum et non potest nisi per evapo- cerebrum et non potest nisi per evapo- rationem ergo necesse est per evapora- rationem ergo necesse est per evapora- tionem pertingere: sed nullum sensibile tionem pertingere: sed nullum sensibile organum suum immediate habet a cere- organum suum immediate habet a cere- bro, nisi odor: ergo necesse est odo- bro, nisi odor: ergo necesse est odo- rem per evaporationem pertingere ad rem per evaporationem pertingere ad cerebrum. cerebrum.

QUÆRITUR etiam circa hoc, Quæ est QUÆRITUR etiam circa hoc, Quæ est differentia inter fumum evaporativum, differentia inter fumum evaporativum, et exhalationem? Hæc enim omnia no- et exhalationem? Hæc enim omnia no- mina attribuuntur odoribus. mina attribuuntur odoribus.

SOLUTIO. Dicimus, quod odores semper SOLUTIO. Dicimus, quod odores semper fiunt per evaporationem. fiunt per evaporationem.

263 263

autem hebetat sapores et exstinguit odo- autem hebetat sapores et exstinguit odo- res per hoc quod impedit evaporationem. res per hoc quod impedit evaporationem. Unde per hoc patet, quod cum differen- Unde per hoc patet, quod cum differen- tiæ odorum et saporum non sunt circa tiæ odorum et saporum non sunt circa idem numero, quod sit immediatum utri- idem numero, quod sit immediatum utri- que, actu enim humidum et actu siccum que, actu enim humidum et actu siccum non sunt idem numero, ideo bene possunt non sunt idem numero, ideo bene possunt separari differentiæ odorum a differentiis separari differentiæ odorum a differentiis saporum. saporum.

AD ALIUD dicendum, quod cum partes AD ALIUD dicendum, quod cum partes saporosi separati elevatæ sunt ab ipso per saporosi separati elevatæ sunt ab ipso per evaporationem, tunc non sunt subjectum evaporationem, tunc non sunt subjectum vaporis nec humidi saporosi, sed potius vaporis nec humidi saporosi, sed potius quando sunt in commixto corpore in quo quando sunt in commixto corpore in quo dominatur humidum saporosum : et dominatur humidum saporosum : et tunc non sunt subjectum saporis nisi tunc non sunt subjectum saporis nisi potentia, scilicet in quantum possunt potentia, scilicet in quantum possunt evaporare per calidum et siccum. evaporare per calidum et siccum. AD ALIUD patet solutio per prædicta. AD ALIUD patet solutio per prædicta.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

AD ULTIMUM dicitur, quod fumus dici- Ad quæst AD ULTIMUM dicitur, quod fumus dici- Ad quæst tur proprie qui elicitur ab exteriori cali- tur proprie qui elicitur ab exteriori cali- do igneo, hoc est, agente secundum pro- do igneo, hoc est, agente secundum pro- prietatem ignis, sicut terrestre siccum prietatem ignis, sicut terrestre siccum quod permixtum est vaporibus odorum : quod permixtum est vaporibus odorum : fumus enim est vapor terræ, ut dicit fumus enim est vapor terræ, ut dicit Aristoteles in libro Meteororum: vapor Aristoteles in libro Meteororum: vapor enim est in quantum elevatur ab extrin- enim est in quantum elevatur ab extrin- seco calido, exhalatio vero in quantum seco calido, exhalatio vero in quantum ab exteriori calido agente educitur cali- ab exteriori calido agente educitur cali- dum naturale, et cum illo humidum sic- dum naturale, et cum illo humidum sic- cabile et quia hæc omnia inveniuntur cabile et quia hæc omnia inveniuntur in evaporatione quæ est subjectum odo. in evaporatione quæ est subjectum odo. ris, propter hoc nomina hæc odoribus ris, propter hoc nomina hæc odoribus attribuuntur. attribuuntur.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc quod dicit Philosophus, quod differentiæ quod dicit Philosophus, quod differentiæ odorum sunt circa differentias saporum, odorum sunt circa differentias saporum, non intelligitur sic, quod differentiæ sa- non intelligitur sic, quod differentiæ sa- porum et differentiæ odorum sint ea- porum et differentiæ odorum sint ea- dem sed quia differentiæ odorum du- dem sed quia differentiæ odorum du- plicem analogiam habent ad differentias plicem analogiam habent ad differentias saporum. Quarum una est, quia quidquid saporum. Quarum una est, quia quidquid non habet saporem, non habet etiam non habet saporem, non habet etiam odorem et hoc tangit etiam Philoso- odorem et hoc tangit etiam Philoso- phus in libro secundo de Sensu et sen- phus in libro secundo de Sensu et sen- sato, sic dicens : « Elementa odorabilia sato, sic dicens : « Elementa odorabilia non sunt, velut ignis, aer, aqua, terra: non sunt, velut ignis, aer, aqua, terra: quia humida et sicca elementorum achi- quia humida et sicca elementorum achi- ma sunt, id est, sine sapore, nisi quidem ma sunt, id est, sine sapore, nisi quidem commixta fiant. » Secunda quidem ana- commixta fiant. » Secunda quidem ana- logia est, quia ex eisdem primis qualita- logia est, quia ex eisdem primis qualita- tibus constituuntur sapores et odores, tibus constituuntur sapores et odores, licet non eodem modo complexis activis licet non eodem modo complexis activis et passivissapor enim principaliter et passivissapor enim principaliter constituitur ex humido et secundario ex constituitur ex humido et secundario ex sicco calido commiscente siccum cum sicco calido commiscente siccum cum humido odor autem principaliter natura humido odor autem principaliter natura est ex sicco, et secundario ex calido hu- 1. Omnis passio est in eo cujus est est ex sicco, et secundario ex calido hu- 1. Omnis passio est in eo cujus est mido faciente evaporationem: frigidum passio ut forma in subjecto, non separa- mido faciente evaporationem: frigidum passio ut forma in subjecto, non separa-