d 8. d 8.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17.

cile et maturabili, generantur fructus, et cile et maturabili, generantur fructus, et sic de aliis. sic de aliis.

: :

AD ALIUD dicendum, quod in plantis AD ALIUD dicendum, quod in plantis non est distinctio masculi et fœminæ per non est distinctio masculi et fœminæ per sexum, sed per proprietates, quæ pro- sexum, sed per proprietates, quæ pro- prietates sunt formam speciei et figuram prietates sunt formam speciei et figuram imprimere, et hæc impressa recipere: et imprimere, et hæc impressa recipere: et ideo ambæ istæ proprietates adunantur in ideo ambæ istæ proprietates adunantur in planta una, ut dicit Philosophus in primo planta una, ut dicit Philosophus in primo de Vegetabilibus et plantis. Calidi tantum de Vegetabilibus et plantis. Calidi tantum et sicci est imprimere et quasi sigillare et sicci est imprimere et quasi sigillare formam et figuram calidum enim est formam et figuram calidum enim est penetrativum, et siccum terminativum`: penetrativum, et siccum terminativum`: et cum hæc sint ubique in planta, pro- et cum hæc sint ubique in planta, pro- prietas masculi ubique erit in planta. Pro- prietas masculi ubique erit in planta. Pro- prietates autem fœminæ sunt frigidum et prietates autem fœminæ sunt frigidum et humidum et humidum est figuræ et spe- humidum et humidum est figuræ et spe- ciei receptivum, frigidum vero per coa- ciei receptivum, frigidum vero per coa- gulationem humidi aquosi eorumdem est gulationem humidi aquosi eorumdem est retentivum et istæ proprietates similiter retentivum et istæ proprietates similiter ubique sunt in planta. Et ideo dicit Phi- ubique sunt in planta. Et ideo dicit Phi- losophus, quod planta ubique est impræ- losophus, quod planta ubique est impræ- gnans et imprægnata. Quod autem non gnans et imprægnata. Quod autem non distinguitur sexus in plantis, hoc est distinguitur sexus in plantis, hoc est propter æqualitatem corporis plantæ in propter æqualitatem corporis plantæ in partibus. Ex hoc enim contingit, quod partibus. Ex hoc enim contingit, quod nutrimentum assimilatum parti uni, est nutrimentum assimilatum parti uni, est etiam assimilatum alteri: et assimilatum etiam assimilatum alteri: et assimilatum parti, est etiam assimilatum toti: et quod parti, est etiam assimilatum toti: et quod est potentia pars, est potentia totum: et est potentia pars, est potentia totum: et cum nutrimentum in planta ubique sit cum nutrimentum in planta ubique sit potentia pars, ubique erit potentia to- potentia pars, ubique erit potentia to- tum et sic ubique generatio. Quod au- tum et sic ubique generatio. Quod au- tem idem sit in planta humidum nutri- tem idem sit in planta humidum nutri- menti, et humidum generationis, patet menti, et humidum generationis, patet per experimentum : quia partes abscissæ per experimentum : quia partes abscissæ recrescunt, quod non fieret si esset humi- recrescunt, quod non fieret si esset humi- dum diversum: et ideo cum ad humidum dum diversum: et ideo cum ad humidum nutrimenti non exigatur distinctio sexus, nutrimenti non exigatur distinctio sexus, sed tantum calor agens cum virtute sed tantum calor agens cum virtute animæ et virtute coelesti, etiam ad ge- animæ et virtute coelesti, etiam ad ge- nerationem plantæ non exigitur nisi ca- nerationem plantæ non exigitur nisi ca- lor agens cum virtute animæ et cœli. Et lor agens cum virtute animæ et cœli. Et hoc est quod dixit Letineon, quod om- hoc est quod dixit Letineon, quod om- nium vegetabilium terra est mater, et sol nium vegetabilium terra est mater, et sol pater. pater.

Ad 9. AD ALIUD dicendum, quod distinctio Ad 9. AD ALIUD dicendum, quod distinctio maris et fœminæ duplex est, scilicet per maris et fœminæ duplex est, scilicet per proprietatem et sexum. Per sexum est in proprietatem et sexum. Per sexum est in

147 147

animalibus, per proprietatem autem in animalibus, per proprietatem autem in plantis. Et hoc est ideo, quod anima sen- plantis. Et hoc est ideo, quod anima sen- sibilis diversas habet virtutes et opera- sibilis diversas habet virtutes et opera- tiones, præcipue ubi perfecta est: et ideo tiones, præcipue ubi perfecta est: et ideo exigit magnam diversitatem partium in exigit magnam diversitatem partium in corpore quo utuntur ut organo in illis corpore quo utuntur ut organo in illis virtutibus et operationibus. Et cum talia virtutibus et operationibus. Et cum talia sint difficilioris generationis secundum sint difficilioris generationis secundum naturam, contingit ex hoc quod nutri- naturam, contingit ex hoc quod nutri- mentum assimilatum parti uni, non est mentum assimilatum parti uni, non est assimilatum parti alteri : et quod est assi- assimilatum parti alteri : et quod est assi- milatum parti, non est assimilatum toti. milatum parti, non est assimilatum toti. Ulterius quod est potentia pars, non est Ulterius quod est potentia pars, non est potentia totum : et quia species non sal- potentia totum : et quia species non sal- vatur nisi in eo quod est potentia totum, vatur nisi in eo quod est potentia totum, oportet talia habere speciale organum in oportet talia habere speciale organum in quo sit virtus animæ, quæ trahat partem quo sit virtus animæ, quæ trahat partem cibi a toto corpore, et faciat ipsum po- cibi a toto corpore, et faciat ipsum po- tentia totum vel materialiter vel effective, tentia totum vel materialiter vel effective, ut supra diximus et distinctio horum ut supra diximus et distinctio horum organorum facit distinctionem sexus in organorum facit distinctionem sexus in animalibus. Et hoc patet ex hoc, quia si animalibus. Et hoc patet ex hoc, quia si sunt animalia similia in partibus, quo- sunt animalia similia in partibus, quo- rum facilis est generatio, et præcipue rum facilis est generatio, et præcipue quæ non sunt completa in numero sen- quæ non sunt completa in numero sen- suum, multa eorum generantur ex pu- suum, multa eorum generantur ex pu- trefactione et virtute stellarum, ut dicit trefactione et virtute stellarum, ut dicit Aristoteles in libro de Animalibus. Aristoteles in libro de Animalibus.

AD ALIUD dicendum, quod perfectiorem AD ALIUD dicendum, quod perfectiorem habent generationem animata quam ina- habent generationem animata quam ina- nimata, tam ex parte agentis, quam ex nimata, tam ex parte agentis, quam ex parte materiæ. Ex parte agentis: quia parte materiæ. Ex parte agentis: quia in illis agit qualitas activa, sicut calidum in illis agit qualitas activa, sicut calidum et frigidum tantum : in istis autem non et frigidum tantum : in istis autem non sufficit hoc, sed cum calore oportet ad- sufficit hoc, sed cum calore oportet ad- dere virtutem animæ et virtutem coeli. dere virtutem animæ et virtutem coeli.

: :

Ex parte materiæ vero : quia illa gene- Ex parte materiæ vero : quia illa gene- rando præparant materiam in istis au- rando præparant materiam in istis au- tem oportet esse materiam ante præpa- tem oportet esse materiam ante præpa- ratam. Quod vero illa non generant de ratam. Quod vero illa non generant de sua substantia, hujus causa est: quia sua substantia, hujus causa est: quia homogenia sunt, et in homogeniis nihil homogenia sunt, et in homogeniis nihil est quod sit in potentia ad formam, sed est quod sit in potentia ad formam, sed totum est in actu: in animatis autem totum est in actu: in animatis autem sunt quædam partes potentia, et quæ- sunt quædam partes potentia, et quæ- dam actu nutrimentum enim assimila- dam actu nutrimentum enim assimila- tum est pars potentia et non actu: et tum est pars potentia et non actu: et cum generatio fiat ex potentia ente et cum generatio fiat ex potentia ente et non actu, in his quæ sunt animata, debet non actu, in his quæ sunt animata, debet

Ad 10. Ad 10.

Ad 11. Ad 11.

148 148

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fieri generatio ex talibus partibus: in fieri generatio ex talibus partibus: in illis autem quæ non sunt animata, non illis autem quæ non sunt animata, non potest fieri quia omnes partes eorum potest fieri quia omnes partes eorum sunt actu et ex ente actu non fit gene- sunt actu et ex ente actu non fit gene- ratio et ideo oportet, quod generent ratio et ideo oportet, quod generent speciem suam super naturam alienam, speciem suam super naturam alienam, quæ est extra ipsa. quæ est extra ipsa.

AD ALIUD dicendum est secundum su- AD ALIUD dicendum est secundum su- pra dicta, quod prima virtus generativa pra dicta, quod prima virtus generativa quæ pars animæ est, in organo est et in quæ pars animæ est, in organo est et in generante et hinc est actus ille primus generante et hinc est actus ille primus qui est decisio seminis. Sed ab hac vir- qui est decisio seminis. Sed ab hac vir- tute influxa est alia virtus in semen, tute influxa est alia virtus in semen, cujus est converterė substantiam seminis cujus est converterė substantiam seminis in similitudinem speciei primi generan- in similitudinem speciei primi generan- tis, et iste est actus secundus, et virtus tis, et iste est actus secundus, et virtus hæc non est in generante, sed in semine. hæc non est in generante, sed in semine. Per hoc patet solutio ad ultimum. Per hoc patet solutio ad ultimum.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid generatur ? Quid generatur ?

secundum successionem primi hominis secundum successionem primi hominis in eo quia ex illo sunt omnes secundum in eo quia ex illo sunt omnes secundum corporalem successionem, nec subjacere corporalem successionem, nec subjacere animas ut primogenitas, neque nunc animas ut primogenitas, neque nunc creari. creari.

Et hujus ponit talem rationem: quia Et hujus ponit talem rationem: quia

1. Si dicatur, quod anima creatur a 1. Si dicatur, quod anima creatur a Deo, erit Deus cooperator adulterorum : Deo, erit Deus cooperator adulterorum : pueri etenim illi ex his generantur. pueri etenim illi ex his generantur.

2. Alia ratio sua est hæc: quia requie- 2. Alia ratio sua est hæc: quia requie- vit Deus ab omnibus operibus suis quæ vit Deus ab omnibus operibus suis quæ coeperat facere 1: ergo nunc non creat coeperat facere 1: ergo nunc non creat animas, sed per generationem fiunt. animas, sed per generationem fiunt.

3. Ista etiam disputatio multum tangi- 3. Ista etiam disputatio multum tangi- tur ab Augustino in libris super Genesim tur ab Augustino in libris super Genesim ad litteram. Et una ratio quæ potissima ad litteram. Et una ratio quæ potissima videtur, talis est: quia fides Catholica videtur, talis est: quia fides Catholica supponit, quod pueri trahunt peccatum supponit, quod pueri trahunt peccatum originale a parentibus subjectum auten originale a parentibus subjectum auten proprium peccati nihil aliud est nisi ani- proprium peccati nihil aliud est nisi ani- ma. Cum igitur peccatum trahunt ex ma. Cum igitur peccatum trahunt ex traduce, videntur etiam animam trahere traduce, videntur etiam animam trahere ex traduce et ita anima filii descinditur ex traduce et ita anima filii descinditur ab anima parentum. ab anima parentum.

4. Item, Omne quod in primo sui es- 4. Item, Omne quod in primo sui es- sendi principio immaculatum est, com- sendi principio immaculatum est, com- maculationem videtur habere maculationem videtur habere

ex suis ex suis

Tertio quæritur, Quid generatur, et principiis primis anima est hujusmodi: Tertio quæritur, Quid generatur, et principiis primis anima est hujusmodi:

ex quo? ex quo?

Et hic occurrit illa disputatio, Utrum Et hic occurrit illa disputatio, Utrum anima sit ex traduce, quemadmodum anima sit ex traduce, quemadmodum dixit Apollinaris quidam hæreticus? dixit Apollinaris quidam hæreticus?

Et, Utrum anima sit in semine, sicut Et, Utrum anima sit in semine, sicut videtur dicere quidam Philosophus ? videtur dicere quidam Philosophus ?

Et, Utrum anima sit per creationem et Et, Utrum anima sit per creationem et infusionem, vel per actum naturæ qui infusionem, vel per actum naturæ qui est generatio? est generatio?

Et si hoc universaliter quærendum est Et si hoc universaliter quærendum est de omni anima, vel tantum de anima de omni anima, vel tantum de anima humana? humana?

Et si specialiter de anima humana quæ Et si specialiter de anima humana quæ infundendo creatur, tunc assignanda erit infundendo creatur, tunc assignanda erit hujus ratio. hujus ratio.

Dicit igitur Apollinaris, ut refert. Gre- Dicit igitur Apollinaris, ut refert. Gre- gorius Nyssenus in libro de Homine, ani- gorius Nyssenus in libro de Homine, ani- mas ab animabus generari, sicut corpora mas ab animabus generari, sicut corpora a corporibus provenire enim animam a corporibus provenire enim animam

1Cf. Genes. 11, 2 et 3. 1Cf. Genes. 11, 2 et 3.

ergo commaculationem ex suis principiis ergo commaculationem ex suis principiis primis habere videtur: sed a Deo non primis habere videtur: sed a Deo non potest habere ullam commaculationem : potest habere ullam commaculationem : ergo Deus non erit proximum principium ergo Deus non erit proximum principium animæ et ita erit anima ex traduce. animæ et ita erit anima ex traduce.

5. Item, Omne quod consequitur actus 5. Item, Omne quod consequitur actus alicujus efficientis, per esse causatur ab alicujus efficientis, per esse causatur ab illo efficiente: anima rationalis semper illo efficiente: anima rationalis semper consequitur actum generationis qui est consequitur actum generationis qui est actus parentum generativum ergo per actus parentum generativum ergo per esse causatur a parentibus generantibus. esse causatur a parentibus generantibus. MAJOR probatur per diffinitionem efficien- MAJOR probatur per diffinitionem efficien- tis quia efficiens est, ut dicit Boetius, tis quia efficiens est, ut dicit Boetius, qui movet et operatur ad hoc ut aliquid qui movet et operatur ad hoc ut aliquid sit. MINOR patet sensu. sit. MINOR patet sensu.

6. Sed cum quæstio nostra sit de omni 6. Sed cum quæstio nostra sit de omni anima, et non tantum de anima rationali, anima, et non tantum de anima rationali, quærunt quidam probantes e contrario quærunt quidam probantes e contrario nullam animam esse nisi per infusionem, nullam animam esse nisi per infusionem,

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 17. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 17.

nec vegetabilem, nec sensibilem, neque nec vegetabilem, nec sensibilem, neque rationalem, adhibentes suæ opinioni has rationalem, adhibentes suæ opinioni has rationes. Dicit Avicenna : « Cum creatur rationes. Dicit Avicenna : « Cum creatur materia corporis, cum sit dignum fieri materia corporis, cum sit dignum fieri instrumentum animæ, et ejus regnum: instrumentum animæ, et ejus regnum: tunc causa separata quæ solet dare unam- tunc causa separata quæ solet dare unam- quamque animam, creat animam : ergo quamque animam, creat animam : ergo ut animas creet et sine corporibus, qui- ut animas creet et sine corporibus, qui- bus propria sit creatio unius et non alte- bus propria sit creatio unius et non alte- rius, impossibile est. » Ex hoc accipitur, rius, impossibile est. » Ex hoc accipitur, quod anima creatur a Deo, sed non crea- quod anima creatur a Deo, sed non crea- tur nisi corpore organizato, eo quod uni tur nisi corpore organizato, eo quod uni corpori debeatur una, et alteri alia. corpori debeatur una, et alteri alia.

7. Item, Avicenna in VII de Naturali- 7. Item, Avicenna in VII de Naturali- bus dicit « Accipiendo animam, hoc bus dicit « Accipiendo animam, hoc est, aptitudinem instrumenti comitatur : est, aptitudinem instrumenti comitatur : quia creatur a causis separatis id quod quia creatur a causis separatis id quod est anima. Hoc autem non convenit in est anima. Hoc autem non convenit in anima tantum, sed in omnibus formis anima tantum, sed in omnibus formis habentibus initium, quarum esse non habentibus initium, quarum esse non præponderat super earum non esse, nisi præponderat super earum non esse, nisi quia materia acceptior est quantum ad quia materia acceptior est quantum ad illas, et dignior illis, scilicet recipiendis. illas, et dignior illis, scilicet recipiendis. Ex hoc iterum accipitur, quod non solum Ex hoc iterum accipitur, quod non solum anima, sed omnis forma est per creatio- anima, sed omnis forma est per creatio- nem vel infusionem primæ causæ. nem vel infusionem primæ causæ.

») »)

8. Item, Ibidem, « Attribuens esse 8. Item, Ibidem, « Attribuens esse animæ non est corpus, nec corporalis animæ non est corpus, nec corporalis virtus, sed est sine dubio essentia exi- virtus, sed est sine dubio essentia exi- stens nuda a materiis et mensuris. >> stens nuda a materiis et mensuris. >>

9. Item, Ibidem, in cap. de diluviis, 9. Item, Ibidem, in cap. de diluviis, quæ numerantur in Timæo Platonis : quæ numerantur in Timæo Platonis : « Dator formarum dat virtutes agentes, « Dator formarum dat virtutes agentes, et matrix facit ad meliorationem. Quod et matrix facit ad meliorationem. Quod enim matrix sit largiens causas, non est enim matrix sit largiens causas, non est sententia Peripateticorum, sed formæ et sententia Peripateticorum, sed formæ et virtutes substantiales veniunt a principiis virtutes substantiales veniunt a principiis intransmutabilibus æternis. >> intransmutabilibus æternis. >>

10. Item, Aristoteles in libro de Causis 10. Item, Aristoteles in libro de Causis proprietatum elementorum dicit, quod in proprietatum elementorum dicit, quod in habitatoribus climatis primi, quod est habitatoribus climatis primi, quod est propinquius lineæ æqualitatis, hoc est, propinquius lineæ æqualitatis, hoc est, æquinoctiali, propter assiduam fixionem æquinoctiali, propter assiduam fixionem motus solis accidit siccitas, et minoratur motus solis accidit siccitas, et minoratur in eis frigiditas et humiditas: quare ca- in eis frigiditas et humiditas: quare ca- lefiunt matrices mulierum earum, et lefiunt matrices mulierum earum, et communicant eis nigredinem corporum communicant eis nigredinem corporum et crispitudinem capillorum quod est, et crispitudinem capillorum quod est, quia aqua viri quando cadit in mulie- quia aqua viri quando cadit in mulie-

149 149

rem, decoquit eam matrix caliditate sua, rem, decoquit eam matrix caliditate sua, et commiscetur aqua illa cum sanguine et commiscetur aqua illa cum sanguine matricis donec sit frustum. Deinde for- matricis donec sit frustum. Deinde for- matur, et fit in ea spiritus vitæ jussu matur, et fit in ea spiritus vitæ jussu Dei. Dei.

11. Item, In libro de Motu cordis : 11. Item, In libro de Motu cordis : « Inest semen vitæ principium quod « Inest semen vitæ principium quod extrinsecis quidem adminiculis trahitur extrinsecis quidem adminiculis trahitur ad actum mixti. Igitur ad vegetationem ad actum mixti. Igitur ad vegetationem primi continentis beneficio exterius in- primi continentis beneficio exterius in- durata vaporem ingenitum exhalare non durata vaporem ingenitum exhalare non permittunt, quæ si spiritum consequun- permittunt, quæ si spiritum consequun- tur, habile fit corpus animatum necessa- tur, habile fit corpus animatum necessa- rio: hujus enim mixturæ a summo om- rio: hujus enim mixturæ a summo om- nium creatore sunt, et statim anima nium creatore sunt, et statim anima infunditur. » infunditur. »

12. ltem, In II Machabæorum, vii, 22 12. ltem, In II Machabæorum, vii, 22 et 23, dicit mater filiis suis: Nescio qua- et 23, dicit mater filiis suis: Nescio qua- liter in utero meo apparuistis: neque liter in utero meo apparuistis: neque enim ego spiritum et animam donavi enim ego spiritum et animam donavi vobis et vitam, et singulorum membra vobis et vitam, et singulorum membra non ego ipsa compegi: sed enim mundi non ego ipsa compegi: sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativita-. Creator, qui formavit hominis nativita-. tem, quique omnium invenit originem, tem, quique omnium invenit originem, et spiritum vobis iterum cum misericor- et spiritum vobis iterum cum misericor- dia reddet et vitam, sicut nunc vosmet- dia reddet et vitam, sicut nunc vosmet- ipsos despicitis propter leges ejus. ipsos despicitis propter leges ejus.

13. Sunt etiam rationes pro hac parte 13. Sunt etiam rationes pro hac parte facientes, ut videtur. Dicit enim Philo- facientes, ut videtur. Dicit enim Philo- sophus in V1 Topicorum, quod eadem sophus in V1 Topicorum, quod eadem est ratio animæ et omnis animæ. Si igi- est ratio animæ et omnis animæ. Si igi- tur una anima est per infusionem, erit tur una anima est per infusionem, erit omnis anima per infusionem: sed primæ omnis anima per infusionem: sed primæ causæ primorum vegetativorum et pri- causæ primorum vegetativorum et pri- morum animalium et primi hominis sunt morum animalium et primi hominis sunt datæ per creationem : ergo et omnes datæ per creationem : ergo et omnes animæ. animæ.

14. Præterea, Ex principiis naturali- 14. Præterea, Ex principiis naturali- bus sic ostenditur : In materia quæ est bus sic ostenditur : In materia quæ est subjectum generationis et corruptionis subjectum generationis et corruptionis in corporibus animatis non videmus in corporibus animatis non videmus agentia et patientia, nisi qualitates pri- agentia et patientia, nisi qualitates pri- mas elementales: harum autem non est mas elementales: harum autem non est nisi duplex effectus. Aut enim una est nisi duplex effectus. Aut enim una est agens, et altera patiens: tunc enim agens agens, et altera patiens: tunc enim agens vincendo patientem transmutat eam ad vincendo patientem transmutat eam ad se invicem, sicut in generatione elemen- se invicem, sicut in generatione elemen- torum. Aut ambæ sunt agentes et patien- torum. Aut ambæ sunt agentes et patien- tes et tunc utraque remittit alteram, et tes et tunc utraque remittit alteram, et

150 150

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ex eis non producitur nisi effectus mixti. ex eis non producitur nisi effectus mixti. Anima vero et quælibet pars formæ sub- Anima vero et quælibet pars formæ sub- stantialis compositi, nec est simplex stantialis compositi, nec est simplex elementum, nec mixta tantum elementum, nec mixta tantum mentis. Ergo non causantur ab illis. mentis. Ergo non causantur ab illis.

ex ele- ex ele-

Si forte diceretur, quod causantur a Si forte diceretur, quod causantur a forma substantiali quæ est in agente. forma substantiali quæ est in agente. CONTRA hoc est, quod formæ substantia- CONTRA hoc est, quod formæ substantia- les nec activæ nec passivæ sunt. Si enim les nec activæ nec passivæ sunt. Si enim essent activæ et passivæ, tunc ea quæ essent activæ et passivæ, tunc ea quæ habent formas substantiales, quando habent formas substantiales, quando appropinquarent sibi invicem, corrum- appropinquarent sibi invicem, corrum- perent se per actionem formæ substan- perent se per actionem formæ substan- tialis. Et hoc nos non videmus. Ergo tialis. Et hoc nos non videmus. Ergo non potest dici, quod causentur a for- non potest dici, quod causentur a for- mis substantialibus, cum illæ nec activæ mis substantialibus, cum illæ nec activæ nec passivæ sunt. Et istæ sunt rationes nec passivæ sunt. Et istæ sunt rationes Theodori et Avicennæ. Theodori et Avicennæ.

15. Item, Nihil agit ultra speciem 15. Item, Nihil agit ultra speciem suam ergo calidum, frigidum, humi- suam ergo calidum, frigidum, humi- dum, siccum, quæ sunt in materia, non dum, siccum, quæ sunt in materia, non agunt nisi similia suæ speciei: sed forma agunt nisi similia suæ speciei: sed forma substantialis et anima præcipue non sunt substantialis et anima præcipue non sunt de speciebus illarum qualitatum. Quod de speciebus illarum qualitatum. Quod probatur sic nam formæ substantia- probatur sic nam formæ substantia- les non habent contrarium, illæ autem les non habent contrarium, illæ autem qualitates habent contrarium: ergo ani- qualitates habent contrarium: ergo ani- ma et formæ substantiales non fiunt nec ma et formæ substantiales non fiunt nec aguntur ab illis. Cum igitur nihil sit aguntur ab illis. Cum igitur nihil sit activum et passivum in natura, nisi ca- activum et passivum in natura, nisi ca- lidum, frigidum, humidum, vel siccum, lidum, frigidum, humidum, vel siccum, nulla forma substantialis et præcipue nulla forma substantialis et præcipue anima fiet ab illis principiis naturalibus. anima fiet ab illis principiis naturalibus. Si vero diceretur, quod aliquid potest Si vero diceretur, quod aliquid potest agere ultra speciem suam, probatur agere ultra speciem suam, probatur quod non quia si in specie agentis non quod non quia si in specie agentis non terminaretur actio, tunc non esset ratio terminaretur actio, tunc non esset ratio quare in aliquo terminaretur: et sic pro- quare in aliquo terminaretur: et sic pro- cederetur in infinitum. Præterea, Actio cederetur in infinitum. Præterea, Actio et passio sunt inter contraria: ergo tam- et passio sunt inter contraria: ergo tam- diu durat actio agentis, quamdiu est diu durat actio agentis, quamdiu est contrarium in patiente: sed suscepta contrarium in patiente: sed suscepta specie agentis non est ultra contrarium specie agentis non est ultra contrarium in patiente ergo tunc terminatur actio : in patiente ergo tunc terminatur actio : et sic videtur sequi quod prius conclu- et sic videtur sequi quod prius conclu-

sum est. sum est.

: :

16. Item, Principium in naturis est, 16. Item, Principium in naturis est,

1 IX Metaphys., tex. com. 13. 1 IX Metaphys., tex. com. 13.

quod ex non substantiis non fiat sub- quod ex non substantiis non fiat sub- stantia. Cum ergo qualitates primæ sint stantia. Cum ergo qualitates primæ sint non substantiæ, ex ipsis non fient formæ non substantiæ, ex ipsis non fient formæ substantiales ergo multo magis nec substantiales ergo multo magis nec anima. anima.

17. Item, Dicit Philosophus, quod 17. Item, Dicit Philosophus, quod nihil exit in actum nisi per illud quod nihil exit in actum nisi per illud quod est in actu. Et probatur sic: si enim de- est in actu. Et probatur sic: si enim de- tur, quod exit in actum per id quod est tur, quod exit in actum per id quod est in potentia, tunc non exibit in actum, in potentia, tunc non exibit in actum, nisi per id quod est in potentia illa. A nisi per id quod est in potentia illa. A potentia vero non potest esse nisi poten- potentia vero non potest esse nisi poten- tia et ita accipiendo potentiam accipiet tia et ita accipiendo potentiam accipiet actum, quod est impossibile. Præterea actum, quod est impossibile. Præterea accipiendo potentiam habebit duas po- accipiendo potentiam habebit duas po- tentias, quod est superfluum in natura. tentias, quod est superfluum in natura. Item de potentia educente aliam poten- Item de potentia educente aliam poten- tiam esset similis quæstio, Quid educeret tiam esset similis quæstio, Quid educeret eam? Hoc enim esset in actu, vel poten- eam? Hoc enim esset in actu, vel poten- tia. Et si esset in actu, tunc verificaretur tia. Et si esset in actu, tunc verificaretur propositio, videlicet quod nihil educitur propositio, videlicet quod nihil educitur in actum nisi per hoc quod est in actu. in actum nisi per hoc quod est in actu. Si autem esset in potentia, tunc de illa Si autem esset in potentia, tunc de illa esset quæstio, Per quid educeretur? Et esset quæstio, Per quid educeretur? Et sic iretur in infinitum. Ergo hæc erit sic iretur in infinitum. Ergo hæc erit probata, scilicet quod omne quod edu- probata, scilicet quod omne quod edu- citur in actum, educitur per id quod est citur in actum, educitur per id quod est in actu. Illud igitur educens aut est in in actu. Illud igitur educens aut est in materia generabilium et corruptibilium, materia generabilium et corruptibilium, aut extra. Si est in materia, tunc de ipsa aut extra. Si est in materia, tunc de ipsa eadem erit quæstio, Quid ipsum fecerit eadem erit quæstio, Quid ipsum fecerit in materia? Nulla enim forma est in in materia? Nulla enim forma est in materia generabilium et corruptibilium, materia generabilium et corruptibilium, nisi facta et generata et deficiente illo nisi facta et generata et deficiente illo iterum eadem erit quæstio, Utrum sit in iterum eadem erit quæstio, Utrum sit in materia, vel extra? Et ibitur in infini- materia, vel extra? Et ibitur in infini- tum, nisi detur aliquid existens extra tum, nisi detur aliquid existens extra materiam educens materiam in actum. materiam educens materiam in actum. Ergo videtur, quod omnes formæ sub- Ergo videtur, quod omnes formæ sub- stantiales sint a datore formarum, qui est stantiales sint a datore formarum, qui est forma nuda a materia et mensura mate- forma nuda a materia et mensura mate- riali. riali.

18. Amplius, Omne quod est non defi- 18. Amplius, Omne quod est non defi- ciens et inquietum semper reiteratum ciens et inquietum semper reiteratum secundum unum modum, necesse est secundum unum modum, necesse est reducere illud ad principium immobile reducere illud ad principium immobile æternum generatio formarum substan- æternum generatio formarum substan-

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 17. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 17.

tialium et præcipue animæ est talis: tialium et præcipue animæ est talis: ergo necesse est ipsam reduci ad prin- ergo necesse est ipsam reduci ad prin- cipium immobile et æternum, quod est cipium immobile et æternum, quod est Deus. MAJOR patet ex hoc quod agens Deus. MAJOR patet ex hoc quod agens quandoque, et quandoque non, non pot-. quandoque, et quandoque non, non pot-. est esse causa essendi semper eodem est esse causa essendi semper eodem modo. MINOR probatur sic ex hoc quod modo. MINOR probatur sic ex hoc quod cursus generationis ad formam substan- cursus generationis ad formam substan- tialem semper est eodem modo. tialem semper est eodem modo.

19. Amplius, Si primæ qualitates fa- 19. Amplius, Si primæ qualitates fa- cerent formas substantiales, tunc ubi cerent formas substantiales, tunc ubi essent potentiores, efficacius efficerent essent potentiores, efficacius efficerent eas. Sed in simplicibus, ut scribitur in eas. Sed in simplicibus, ut scribitur in fine libri de Sensu et sensato, sunt po- fine libri de Sensu et sensato, sunt po- tentiores quam in mixtis. Ergo potius tentiores quam in mixtis. Ergo potius facerent ibi animas, quam in mixtis. facerent ibi animas, quam in mixtis.

20. Amplius, In rationibus ita est 20. Amplius, In rationibus ita est quod differentiæ specificæ potestate om- quod differentiæ specificæ potestate om- nes sunt in genere, et non educuntur de nes sunt in genere, et non educuntur de ipso genere per virtutem aliquam quæ ipso genere per virtutem aliquam quæ est in genere, sed potius per intellectum est in genere, sed potius per intellectum virtutem generis distinguentem per dif- virtutem generis distinguentem per dif- ferentias oppositas: ergo similiter erit ferentias oppositas: ergo similiter erit in naturis, quod formæ substantiales in naturis, quod formæ substantiales quæ potentia in materia sunt, non edu- quæ potentia in materia sunt, non edu- cuntur ex ipsa per virtutem aliquam, cuntur ex ipsa per virtutem aliquam, quæ est in materia, sed per lumen in- quæ est in materia, sed per lumen in- telligentiæ separatæ, quæ est causa prima telligentiæ separatæ, quæ est causa prima illustrans omnia sua causata per datio- illustrans omnia sua causata per datio- nem formarum substantialium. nem formarum substantialium.

: :

21. Item, Hoc etiam videtur velle di- 21. Item, Hoc etiam videtur velle di- cere Philosophus in secundo Physico- cere Philosophus in secundo Physico- rum ibi enim assignando differentiam rum ibi enim assignando differentiam inter metaphysicum et physicum, dicit inter metaphysicum et physicum, dicit quod metaphysicus nullam formam sepa- quod metaphysicus nullam formam sepa- ratam a materia considerat: sed physi- ratam a materia considerat: sed physi- cus licet consideret aliquam quæ est in cus licet consideret aliquam quæ est in materia, non tamen ex materia, sed est materia, non tamen ex materia, sed est separata a materia, sic dicens : « Physi- separata a materia, sic dicens : « Physi- cus est circa hæc quæ sunt separatæ cus est circa hæc quæ sunt separatæ quidem species in materia: homo enim quidem species in materia: homo enim hominem ex materia generat et sol. hominem ex materia generat et sol. Quomodo autem habeat se hic separabi- Quomodo autem habeat se hic separabi- lis, et quid sit, philosophiæ primæ opus lis, et quid sit, philosophiæ primæ opus est determinare. » Ex hoc accipitur; est determinare. » Ex hoc accipitur; quod homo et sol generant id quod est quod homo et sol generant id quod est in homine ex materia et non generant in homine ex materia et non generant

1 II Physicorum, tex. com. 26. 1 II Physicorum, tex. com. 26.

151 151

animam rationalem quæ est substantia animam rationalem quæ est substantia separata a materia, sed est a substantiis separata a materia, sed est a substantiis perpetuis ingenerabilibus et incorrupti- perpetuis ingenerabilibus et incorrupti- bilibus, de quibus pertinet considerare bilibus, de quibus pertinet considerare ad primum Philosophum. ad primum Philosophum.

22. Si forte diceretur, quemadmodum 22. Si forte diceretur, quemadmodum Aristoteles vult dicere, quod anima ve Aristoteles vult dicere, quod anima ve getabilis et anima sensibilis sunt in se- getabilis et anima sensibilis sunt in se- mine, sed non anima rationalis. CONTRA mine, sed non anima rationalis. CONTRA hoc sic objicitur: Anima vegetabilis et hoc sic objicitur: Anima vegetabilis et anima sensibilis non possunt accipi nisi anima sensibilis non possunt accipi nisi tribus modis, scilicet in genere, specie, tribus modis, scilicet in genere, specie, et virtute, quæ potentia vocatur. Si igi- et virtute, quæ potentia vocatur. Si igi- tur est in semine, erit ibi secundum ali- tur est in semine, erit ibi secundum ali- quem istorum modorum. Non primo quem istorum modorum. Non primo modo quia anima accepta ut genus non modo quia anima accepta ut genus non est nisi in intellectu, et non habet sub- est nisi in intellectu, et non habet sub- jectum determinatum in natura. Simili- jectum determinatum in natura. Simili- ter nec secundo modo anima enim ter nec secundo modo anima enim accepta per speciem est substantia dans accepta per speciem est substantia dans esse et rationem ei in quo est, sicut su- esse et rationem ei in quo est, sicut su- pra habitum est in diffinitione : et se- pra habitum est in diffinitione : et se- cundum hoc semen in quo esset anima cundum hoc semen in quo esset anima vegetabilis, esset planta et illud in quo vegetabilis, esset planta et illud in quo esset sensibilis, esset animal, quod patet esset sensibilis, esset animal, quod patet esse falsum. Præterea, Anima sic accepta esse falsum. Præterea, Anima sic accepta est actus corporis physici organici po- est actus corporis physici organici po- tentia vitam habentis. Cum igitur semen tentia vitam habentis. Cum igitur semen non sit tale corpus, non erit in ipso ani- non sit tale corpus, non erit in ipso ani- ma per hunc modum. Similiter nec ter- ma per hunc modum. Similiter nec ter- tio modo quia virtus quæ est in po- tio modo quia virtus quæ est in po- tentia animæ, est de consequentibus tentia animæ, est de consequentibus secundum naturam speciem animæ : et secundum naturam speciem animæ : et ideo si non est in semine anima aliqua ideo si non est in semine anima aliqua secundum speciem, et non erit in aliqua secundum speciem, et non erit in aliqua virtute ejus. virtute ejus.

23. Item, Corrupto subjecto alicujus, 23. Item, Corrupto subjecto alicujus, de necessitate corrumpitur forma sub- de necessitate corrumpitur forma sub- stantialis quæ est in ipso sed quidquid stantialis quæ est in ipso sed quidquid est in semine, movet ad seminis trans- est in semine, movet ad seminis trans- mutationem ergo per consequens ad mutationem ergo per consequens ad seminis corruptionem : si ergo anima seminis corruptionem : si ergo anima vegetabilis et sensibilis essent in semine, vegetabilis et sensibilis essent in semine, moverent ad suiipsius corruptionem,. moverent ad suiipsius corruptionem,. quod falsum est: quia secundum na- quod falsum est: quia secundum na- turam nihil movet ad corruptionem turam nihil movet ad corruptionem sui. sui.

152 152

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

24. Item, Detur quod anima quæ est 24. Item, Detur quod anima quæ est in semine, generat animam aut ergo in semine, generat animam aut ergo generabit eamdem animam, aut aliam. generabit eamdem animam, aut aliam. Si eamdem, tunc idem generat seipsum, Si eamdem, tunc idem generat seipsum, quod est impossibile apud omnem quod est impossibile apud omnem naturam quia sic idem esset et non naturam quia sic idem esset et non esset simul: quia generans est, et quod esset simul: quia generans est, et quod generatur, non est. Si autem generat generatur, non est. Si autem generat aliam aut salvatur cum illa generata, aliam aut salvatur cum illa generata, aut perit. Si primo modo, tunc duæ ani- aut perit. Si primo modo, tunc duæ ani- mæ ejusdem speciei existentes erunt in mæ ejusdem speciei existentes erunt in eodem corpore. Si secundo modo, quæ- eodem corpore. Si secundo modo, quæ- ritur, Quo destruente periit? et non erit ritur, Quo destruente periit? et non erit facile assignare rationem etiam volenti- facile assignare rationem etiam volenti- bus fingere. bus fingere.

25. Item, Ars imitatur naturam: sed 25. Item, Ars imitatur naturam: sed in arte faciens est omnino extra mate- in arte faciens est omnino extra mate- riam in quam inducit formam artis : riam in quam inducit formam artis : ergo et in natura faciens formam sub- ergo et in natura faciens formam sub- stantialem, omnino erit extra materiam. stantialem, omnino erit extra materiam. Cum igitur semen sit materia animati, Cum igitur semen sit materia animati, et anima forma substantialis, faciens ani- et anima forma substantialis, faciens ani- mam non erit in semine. mam non erit in semine.

26. Item, Philosophus assignat diffe- 26. Item, Philosophus assignat diffe- rentiam inter mechanicum architectum, rentiam inter mechanicum architectum, et usualem in secundo Physicorum', et usualem in secundo Physicorum', hanc scilicet, quod architectus considerat hanc scilicet, quod architectus considerat materiam super quam potest inducere materiam super quam potest inducere formam artis, ut faber ferrum, et æs, formam artis, ut faber ferrum, et æs, ex quibus facit gladium: quoniam non ex quibus facit gladium: quoniam non potest facere ex lana et lino. Usualis au- potest facere ex lana et lino. Usualis au- tem non considerat materiam, sed utitur tem non considerat materiam, sed utitur ea tamquam præparata ab architecto, ut ea tamquam præparata ab architecto, ut miles utitur gladio. Et similiter se ha- miles utitur gladio. Et similiter se ha- bent factor frænorum et equester. Et ex bent factor frænorum et equester. Et ex hoc patet, cum similitudo sit inter artem hoc patet, cum similitudo sit inter artem et naturam, quod non est ejusdem virtu- et naturam, quod non est ejusdem virtu- tis in specie facere aliquid et uti eo. tis in specie facere aliquid et uti eo. Cum igitur animæ animalis et plantæ sit Cum igitur animæ animalis et plantæ sit uti corpore organico, non erit ejusdem uti corpore organico, non erit ejusdem facere ipsum ergo anima non est in se- facere ipsum ergo anima non est in se- mine existens, ut faciat corpus organi- mine existens, ut faciat corpus organi- cum vel animam. Et istæ rationes sunt cum vel animam. Et istæ rationes sunt ad hoc quod necesse sit ponere datorem ad hoc quod necesse sit ponere datorem formarum, ut posuerunt Plato, Avi- formarum, ut posuerunt Plato, Avi-

75. 75.

AII Physicorum, tex. com. 24. AII Physicorum, tex. com. 24.

2 I de Generatione et Corruptione, tex com. 2 I de Generatione et Corruptione, tex com.

cenna, Theodorus, et alii sequentes eos. cenna, Theodorus, et alii sequentes eos.

SED QUIA Aristotelis philosophia vadit Sed com SED QUIA Aristotelis philosophia vadit Sed com in contrarium, ponamus rationes ejus in contrarium, ponamus rationes ejus sic: sic:

1. Omne transmutans materiam se- 1. Omne transmutans materiam se- cundum substantiam necesse est, quod cundum substantiam necesse est, quod conjunctum sit illi: illud quod facit for- conjunctum sit illi: illud quod facit for- mam substantialem est transmutans ma- mam substantialem est transmutans ma- teriam secundum substantiam : ergo teriam secundum substantiam : ergo necesse est, quod conjunctum sit illi. necesse est, quod conjunctum sit illi. MAJOR probatur ex eo quod inter agens MAJOR probatur ex eo quod inter agens et patiens non potest esse medium, sicut et patiens non potest esse medium, sicut probatur in primo de Generatione et probatur in primo de Generatione et Corruptione, et in septimo Physico- Corruptione, et in septimo Physico- rum 3. MINOR probatur ex hoc quod nulla rum 3. MINOR probatur ex hoc quod nulla est alia transmutatio substantialis quæ est alia transmutatio substantialis quæ dicitur generatio nisi factio formæ super dicitur generatio nisi factio formæ super materiam. materiam.

2. Item, Causæ separatæ agentes aut 2. Item, Causæ separatæ agentes aut agunt per motum corporum naturalem, agunt per motum corporum naturalem, aut per se. Si primo modo, tunc nullam aut per se. Si primo modo, tunc nullam formam inducunt super materiam, nisi formam inducunt super materiam, nisi per motus illorum corporum : et sic ex per motus illorum corporum : et sic ex illa materia generantium et corrumpen- illa materia generantium et corrumpen- tium non moventur immediate, nisi per tium non moventur immediate, nisi per calidum et frigidum, humidum et sic- calidum et frigidum, humidum et sic- cum inducerentur formæ substantiales cum inducerentur formæ substantiales proximæ. Si vero agerent per se, tunc proximæ. Si vero agerent per se, tunc omnis actio eorum erit secundum mo- omnis actio eorum erit secundum mo- dum substantiæ agentis : substantia dum substantiæ agentis : substantia autem agens per se est separata a mate- autem agens per se est separata a mate- ria ergo formæ sic factæ ab eis, non ria ergo formæ sic factæ ab eis, non erunt conjungibiles materiæ generabi- erunt conjungibiles materiæ generabi- lium et corruptibilium, et sic nihil pro- lium et corruptibilium, et sic nihil pro- sunt ad generationem. sunt ad generationem.

3. Item, Probatur in secundo de Colo 3. Item, Probatur in secundo de Colo et Mundo, quod semper potentia mo- et Mundo, quod semper potentia mo- ventis proportionetur potentiæ mobilis, ventis proportionetur potentiæ mobilis, et e contra. Ergo mobile incorruptibile et e contra. Ergo mobile incorruptibile erit movens incorruptibile per proxi- erit movens incorruptibile per proxi- mum, et corruptibile erit movens cor- mum, et corruptibile erit movens cor- ruptibile: generabilia autem et corrupti- ruptibile: generabilia autem et corrupti- bilia corrumpuntur omnia de necessitate bilia corrumpuntur omnia de necessitate tempore determinato : ergo secundum tempore determinato : ergo secundum substantiam non moventur a motore in- substantiam non moventur a motore in-

3 VII Physicorum, tex. com. 10 et infra. 3 VII Physicorum, tex. com. 10 et infra.

* II de Coelo et Mundo, tex. com. 38. * II de Coelo et Mundo, tex. com. 38.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17.

corruptibili proximo: ergo nec a causis corruptibili proximo: ergo nec a causis separatis quia illæ substantiæ omnes separatis quia illæ substantiæ omnes sunt incorruptibiles. sunt incorruptibiles.

4. Item, Causa uno modo se habens 4. Item, Causa uno modo se habens secundum naturam, non potest esse secundum naturam, non potest esse causa proxima diversimode se haben- causa proxima diversimode se haben- tium, ut probatur in secundo de Gene- tium, ut probatur in secundo de Gene- ratione et Corruptione¹. Cum igitur ratione et Corruptione¹. Cum igitur substantiæ separatæ in se uno modo se substantiæ separatæ in se uno modo se habeant, non erunt causæ diversimode habeant, non erunt causæ diversimode se habentium omnia autem generabilia se habentium omnia autem generabilia et corruptibilia secundum suas formas et corruptibilia secundum suas formas diversimode se habent secundum esse diversimode se habent secundum esse et non esse : ergo causæ separatæ non et non esse : ergo causæ separatæ non erunt causæ proximæ illorum. erunt causæ proximæ illorum.

Si forte dicatur, quod per se non Si forte dicatur, quod per se non creant formas, sed per motum superio- creant formas, sed per motum superio- motum elementorum, tunc motum elementorum, tunc

rum, rum,

et per et per reditur ad propositum : quia bene conce- reditur ad propositum : quia bene conce- ditur, quod causæ separatæ sunt primæ ditur, quod causæ separatæ sunt primæ causæ agentes in naturam, sed non pro- causæ agentes in naturam, sed non pro- xime facientes formas substantiales ge- xime facientes formas substantiales ge- nerantium et corrumpentium. nerantium et corrumpentium.

5. Item, Mutationis perpetuæ sive mo- 5. Item, Mutationis perpetuæ sive mo- tus perpetui et non perpetui non potest tus perpetui et non perpetui non potest esse eadem causa agens proxima : quod esse eadem causa agens proxima : quod patet ex hoc, quia cum motus propor- patet ex hoc, quia cum motus propor- tionetur causæ proximæ secundum na- tionetur causæ proximæ secundum na- turam, oporteret quod perpetuum et non turam, oporteret quod perpetuum et non perpetuum proportionarentur eidem se- perpetuum proportionarentur eidem se- cundum naturam, quod non potest esse. cundum naturam, quod non potest esse. Inde proceditur sic: Motus cœlestium Inde proceditur sic: Motus cœlestium est motus perpetuus, generatio vero cu- est motus perpetuus, generatio vero cu- juslibet rei non est perpetua : ergo se- juslibet rei non est perpetua : ergo se- cundum naturam non sunt ab eodem cundum naturam non sunt ab eodem agente proximo. agente proximo.

Si forte dicatur, quod etiam generatio Si forte dicatur, quod etiam generatio est inquieta et infinita, ut probatur in est inquieta et infinita, ut probatur in secundo de Generatione et Corruptione2: secundo de Generatione et Corruptione2: nihil est ad propositum : quia illa infi- nihil est ad propositum : quia illa infi- nita est secundum successionem omnium nita est secundum successionem omnium generabilium nos autem quærimus de generabilium nos autem quærimus de causa agente proxima hujus formæ ge- causa agente proxima hujus formæ ge- nerabilis, vel illius. nerabilis, vel illius.

Præterea, Infinitatio generis per suc- Præterea, Infinitatio generis per suc- cessionem non est immediate et proxime cessionem non est immediate et proxime

56. 56.

II de Generatione et Corruptione, tex. com. II de Generatione et Corruptione, tex. com.

153 153

a causis separatis, sed per motum cœle- a causis separatis, sed per motum cœle- stium corporum et elementorum. Propter stium corporum et elementorum. Propter quod etiam generationis continuatio as- quod etiam generationis continuatio as- similatur continuationi soni in cithara, similatur continuationi soni in cithara, in qua non continuatur sonus in una in qua non continuatur sonus in una chorda, vel duabus, vel tribus, sed in chorda, vel duabus, vel tribus, sed in omnibus sicut quando non sonat una, omnibus sicut quando non sonat una, tunc sonat alia. tunc sonat alia.

6. Item, In superioribus videmus, 6. Item, In superioribus videmus, quod licet omnia sint incorruptibilia se- quod licet omnia sint incorruptibilia se- cundum naturam, nec sint in potentia cundum naturam, nec sint in potentia nisi ad unum tantum, tamen propter di- nisi ad unum tantum, tamen propter di- versitatem motus localis in eis non pot- versitatem motus localis in eis non pot- est esse motor proximus: ergo multo est esse motor proximus: ergo multo minus in inferioribus quæ diversitatem minus in inferioribus quæ diversitatem habent a superioribus, tam in motu habent a superioribus, tam in motu quam in substantia, erit idem agens pro- quam in substantia, erit idem agens pro- ximum et sic in inferioribus non sunt ximum et sic in inferioribus non sunt formæ separatæ vel substantiæ facientes formæ separatæ vel substantiæ facientes formas proxime. formas proxime.

7. Præterea, Specialiter de hoc quod 7. Præterea, Specialiter de hoc quod est de proposito, scilicet de infusione est de proposito, scilicet de infusione animæ objicitur sic: Quidquid est causa animæ objicitur sic: Quidquid est causa efficiens generationis, hoc agendo indu- efficiens generationis, hoc agendo indu- cit formam substantialem : semen est cit formam substantialem : semen est causa efficiens generationis: ergo agendo causa efficiens generationis: ergo agendo inducit substantialem formam forma inducit substantialem formam forma autem substantialis est anima: ergo autem substantialis est anima: ergo agendo inducit illam. PRIMA probatur ex agendo inducit illam. PRIMA probatur ex diffinitione efficientis supra posita. SE- diffinitione efficientis supra posita. SE- CUNDA scribitur in secundo Physicorum ³. CUNDA scribitur in secundo Physicorum ³.

8. Item, Quidquid movet et operatur 8. Item, Quidquid movet et operatur ad hoc ut aliquid fiat, et quiescit facta ad hoc ut aliquid fiat, et quiescit facta illa operatione sua, includit illud ut illa operatione sua, includit illud ut finem semen in generatione animato- finem semen in generatione animato- rum movet et operatur ad hoc ut duca- rum movet et operatur ad hoc ut duca- tur anima in corpus organicum, et illo tur anima in corpus organicum, et illo facto quiescit ergo est causa efficiens facto quiescit ergo est causa efficiens generationis animatorum secundum for- generationis animatorum secundum for- mam quæ est anima. PRIMA probatur mam quæ est anima. PRIMA probatur per diffinitionem agentis. SECUNDA scri- per diffinitionem agentis. SECUNDA scri- bitur in libro XVI de Animalibus, ubi bitur in libro XVI de Animalibus, ubi dicitur, quod semen facit hoc in sanguine dicitur, quod semen facit hoc in sanguine menstruo, quod coagulum in lacte. menstruo, quod coagulum in lacte.

9. Præterea, Videtur quod anima sit 9. Præterea, Videtur quod anima sit in semine. Dicit enim in secundo de in semine. Dicit enim in secundo de

2 Ibidem, tex. com. 56 et infra. 2 Ibidem, tex. com. 56 et infra.

3 II Physicorum, tex. com. 28 et 29. 3 II Physicorum, tex. com. 28 et 29.

154 154

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Anima 1, quod nihil alitur nisi quod vi- Anima 1, quod nihil alitur nisi quod vi- tam habet et animam: embrya concepta tam habet et animam: embrya concepta aluntur ergo habent vitam et animam. aluntur ergo habent vitam et animam. Si non creditur PRIMÆ propter auctorita- Si non creditur PRIMÆ propter auctorita- tem, tunc probatur per supra dicta, ubi tem, tunc probatur per supra dicta, ubi habitum est, quod uti cibo actus est nu- habitum est, quod uti cibo actus est nu- tritivæ potentiæ, quæ est pars animæ tritivæ potentiæ, quæ est pars animæ vegetabilis. Similiter SECUNDA scribitur vegetabilis. Similiter SECUNDA scribitur expresse in multis locis libri de Animali- expresse in multis locis libri de Animali- bus. Similiter in primo de Somno et vi- bus. Similiter in primo de Somno et vi- gilia dicitur, quod embrya quiescunt in gilia dicitur, quod embrya quiescunt in matricibus quinque mensibus propter matricibus quinque mensibus propter multum fluxum nutrimenti in superiora. multum fluxum nutrimenti in superiora. Si autem non crederetur hoc, tunc sic Si autem non crederetur hoc, tunc sic probatur Omne quod accipit augmen- probatur Omne quod accipit augmen- tum absque hoc quod rarificatur in sub- tum absque hoc quod rarificatur in sub- Istantia, necesse est, quod hoc fiat per- Istantia, necesse est, quod hoc fiat per- nutrimentum additum sibi semina ac- nutrimentum additum sibi semina ac- cepta sic augentur : hoc ergo fit per cepta sic augentur : hoc ergo fit per nutrimentum additum sibi : et sic se- nutrimentum additum sibi : et sic se- quitur, quod habent vitam et animam. quitur, quod habent vitam et animam.

10. Item, In primo de Somno et vigi- 10. Item, In primo de Somno et vigi- lia dicitur Manifestum est, quod ne- lia dicitur Manifestum est, quod ne- cessarium est animali cum sensum ha- cessarium est animali cum sensum ha- beat primum, alimentum suscipere beat primum, alimentum suscipere atque augmentum : sed semina concepta atque augmentum : sed semina concepta suscipiunt alimentum et augmentum, ut suscipiunt alimentum et augmentum, ut probatum est ergo habent sensum. Et probatum est ergo habent sensum. Et prius probatum est, quod habent ani- prius probatum est, quod habent ani- mam vegetabilem : ergo habent sensibi- mam vegetabilem : ergo habent sensibi- lem animam et vegetabilem. lem animam et vegetabilem.

11. Item, Virtus formativa organo- 11. Item, Virtus formativa organo- rum est virtus animæ in semine : ergo in rum est virtus animæ in semine : ergo in semine est virtus animæ : sed virtus semine est virtus animæ : sed virtus animæ non est sine substantia animæ : animæ non est sine substantia animæ : ergo in semine est substantia animæ et ergo in semine est substantia animæ et virtus ejus. PRIMA probatur per Avicen- virtus ejus. PRIMA probatur per Avicen- nam qui dicit, quod primum quod ema- nam qui dicit, quod primum quod ema- nat ab anima ut sperma, est semen et nat ab anima ut sperma, est semen et virtus generationis qua generat membra virtus generationis qua generat membra secundum unamquamque virtutem con- secundum unamquamque virtutem con- gruam actioni illius. gruam actioni illius.

12. Præterea, Constat quod semen 12. Præterea, Constat quod semen agit et movet in generatione. Aut ergo agit et movet in generatione. Aut ergo principium motus hujus est in semine, principium motus hujus est in semine,

1 II de Anima, tex. com. 37. 1 II de Anima, tex. com. 37.

2 I de Somno et Vigilia, cap. 3. 2 I de Somno et Vigilia, cap. 3.

3 II de Anima, tex. com 41. 3 II de Anima, tex. com 41.

aut extra illud. Si extra illud, quæratur aut extra illud. Si extra illud, quæratur in quo. Si dicatur, quod in matrice, hoc in quo. Si dicatur, quod in matrice, hoc erit contra Avicennam qui dicit, quod erit contra Avicennam qui dicit, quod matrix non facit nisi ad meliorationem, matrix non facit nisi ad meliorationem, et quod in ea non est nisi virtus forma- et quod in ea non est nisi virtus forma- tiva. Præterea ad propositum non erit : tiva. Præterea ad propositum non erit : quia nos loquimur hic generaliter de ve- quia nos loquimur hic generaliter de ve- getabilibus animalibus: et constat, quod getabilibus animalibus: et constat, quod semina plantarum non projiciuntur in semina plantarum non projiciuntur in matricem a materia: ergo oportet, quod matricem a materia: ergo oportet, quod principium hujus actionis sit intra se- principium hujus actionis sit intra se- men ipsum. Aut ergo ipsa est calidum, men ipsum. Aut ergo ipsa est calidum, aut frigidum, aut anima, vel corporea aut frigidum, aut anima, vel corporea virtus vel incorporea. Si corporea vir- virtus vel incorporea. Si corporea vir- tus, tunc non potest esse frigidum : quia tus, tunc non potest esse frigidum : quia hoc non est principium vitæ et genera- hoc non est principium vitæ et genera- tionis et motus, sed potius immobilitatis, tionis et motus, sed potius immobilitatis, ut dicit Avicenna. Nec calidum potest ut dicit Avicenna. Nec calidum potest esse illius enim est alterare in infinitum esse illius enim est alterare in infinitum quousque est combustibile et calefacti- quousque est combustibile et calefacti- bile, ut dicit Aristoteles in secundo de bile, ut dicit Aristoteles in secundo de Anima contra Empedoclem 3. Ergo erit Anima contra Empedoclem 3. Ergo erit virtus incorporea. Virtus autem incor- virtus incorporea. Virtus autem incor- porea non est nisi in anima. Ergo in porea non est nisi in anima. Ergo in semine est virtus animæ et cum nulla semine est virtus animæ et cum nulla virtutum animæ sit separata a substantia virtutum animæ sit separata a substantia animæ, in semine erit substantia animæ. animæ, in semine erit substantia animæ. 13. Præterea, Ponantur rationes Ari- 13. Præterea, Ponantur rationes Ari- stotelis positæ in littera libri XVI de Ani- stotelis positæ in littera libri XVI de Ani- malibus. Quarum una hæc est quam malibus. Quarum una hæc est quam dicit sub his verbis: Volumus inquirere dicit sub his verbis: Volumus inquirere illud quod facit membra in generatione. illud quod facit membra in generatione. Illud ergo aut est res extrinseca opera- Illud ergo aut est res extrinseca opera- trix, aut ex spermate pars animæ. Et di- trix, aut ex spermate pars animæ. Et di- cere, quod est extrinsecus operator quo- cere, quod est extrinsecus operator quo- rumdam interiorum membrorum vel ex- rumdam interiorum membrorum vel ex- teriorum corporis, est falsum: quia non teriorum corporis, est falsum: quia non incipit movere nisi secundum conta- incipit movere nisi secundum conta- ctum et si non posset movere, non pos- ctum et si non posset movere, non pos- set alterare. Manifestum est ergo, quod set alterare. Manifestum est ergo, quod in embryone est ista virtus: quoniam si in embryone est ista virtus: quoniam si non est in eo, necessario est distincta non est in eo, necessario est distincta vel divisa. Et dicere quod est res divisa, vel divisa. Et dicere quod est res divisa, falsum est. falsum est.

14. Item, Probat Philosophus ibidem 14. Item, Probat Philosophus ibidem

* Capitulo 1 in lib. II de Generatione anima- * Capitulo 1 in lib. II de Generatione anima- lium in translatione Theodori (Nota edit. Lugd.) lium in translatione Theodori (Nota edit. Lugd.)

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 17.

consequenter, quod eadem anima facit consequenter, quod eadem anima facit corpus quæ recipit ipsum semen. Et ra- corpus quæ recipit ipsum semen. Et ra- tio sua colligitur ex hoc quod membra tio sua colligitur ex hoc quod membra corporis non fiunt simul, sed successive, corporis non fiunt simul, sed successive, primo cor, et postea alia. Supponit primo cor, et postea alia. Supponit etiam, quod quodlibet factum per natu- etiam, quod quodlibet factum per natu- ram necesse est habere formatorem con- ram necesse est habere formatorem con- junctum sibi et intrinsecum. Vis ergo junctum sibi et intrinsecum. Vis ergo formativa cordis aut parit formationes formativa cordis aut parit formationes cordis, aut non. Si parit, tunc non erit cordis, aut non. Si parit, tunc non erit aliquid formans cætera membra: quia aliquid formans cætera membra: quia illa formantur ex corde. Si vero non illa formantur ex corde. Si vero non parit, tunc eadem virtus quæ formavit parit, tunc eadem virtus quæ formavit unum membrum, et alterum formabit, unum membrum, et alterum formabit, manens post formatum membrum. Ergo manens post formatum membrum. Ergo virtus formativa manet post singula virtus formativa manet post singula membra formata, conservans et regens membra formata, conservans et regens illud quod formatum est: quia non est illud quod formatum est: quia non est alterius conservare et regere, quam ejus alterius conservare et regere, quam ejus cujus est formare. Sed regere et conser- cujus est formare. Sed regere et conser- vare formatum est animæ. Quod proba- vare formatum est animæ. Quod proba- tur ex hoc quod dicitur in fine primi de tur ex hoc quod dicitur in fine primi de Anima, quod anima continet corpus, Anima, quod anima continet corpus, qua egrediente corpus exspirat et mar- qua egrediente corpus exspirat et mar- cescit. Ergo eadem erit formatrix mem- cescit. Ergo eadem erit formatrix mem- brorum et sic eadem anima erit in se- brorum et sic eadem anima erit in se-

155 155

nis erit ex virtute maris, quæ est in nis erit ex virtute maris, quæ est in semine. Item, Hoc non tantum sensui, semine. Item, Hoc non tantum sensui, sed rationi est manifestum : quoniam sed rationi est manifestum : quoniam conceptum sustentatur ex semine maris. conceptum sustentatur ex semine maris. Item, ibidem, Manifestum est, quod ma- Item, ibidem, Manifestum est, quod ma- teria est ex fœmina, et principium mo- teria est ex fœmina, et principium mo- tus est ex masculo. Item, ibidem, Re- tus est ex masculo. Item, ibidem, Re- ctum est quærere quæstionem gravem ctum est quærere quæstionem gravem dicendo, quod si talis anima est in fœmi- dicendo, quod si talis anima est in fœmi- na, et superfluitas fœminæ est materia, na, et superfluitas fœminæ est materia, qua de causa fœmina indiget mare, et qua de causa fœmina indiget mare, et non generat per se sine mare? Causa non generat per se sine mare? Causa ergo illius est, quia inter animalia et ar- ergo illius est, quia inter animalia et ar- bores est differentia sensus. Ergo non bores est differentia sensus. Ergo non

potest esse manus, aut caro, vel aliud potest esse manus, aut caro, vel aliud membrum, nisi sit in eo anima sensibi- membrum, nisi sit in eo anima sensibi- lis aut actu aut potentia: quoniam sim- lis aut actu aut potentia: quoniam sim- pliciter erit sicut membrum mortui. Si pliciter erit sicut membrum mortui. Si vero mas est factio illius animæ, quando vero mas est factio illius animæ, quando dividitur mas a fœmina, non potest fœ- dividitur mas a fœmina, non potest fœ- mina per se generare animal: quoniam mina per se generare animal: quoniam

virtus est maris, sicut narravimus in virtus est maris, sicut narravimus in quæstione gravi. Item, Avicenna in suo quæstione gravi. Item, Avicenna in suo libro XI de Animalibus magnam et lon- libro XI de Animalibus magnam et lon- gam ponens disputationem de alterca- gam ponens disputationem de alterca- tione Galeni et Aristotelis, sic dicit: In tione Galeni et Aristotelis, sic dicit: In spermate est virtus maturativa et infor- spermate est virtus maturativa et infor-

rare membra, sicut est potens generare rare membra, sicut est potens generare ossa, nervos, et venas: quoniam gene- ossa, nervos, et venas: quoniam gene- ratio est impertinens ad matricem. Item, ratio est impertinens ad matricem. Item, ibidem, Stultus est qui dicit, quod eo- ibidem, Stultus est qui dicit, quod eo- dem modo operatur matrix sicut furnus dem modo operatur matrix sicut furnus in coctura panis: quia licet matrix sit in coctura panis: quia licet matrix sit calidissima, ejus tamen superficies inte- calidissima, ejus tamen superficies inte- rior est humida valde ex sua substantia: rior est humida valde ex sua substantia: et ideo non est de sua natura assare ali- et ideo non est de sua natura assare ali- quam substantiam. Item, Avicenna in quam substantiam. Item, Avicenna in cap. de diluviis, quæ numerantur in Ti- cap. de diluviis, quæ numerantur in Ti- mæo Platonis Omnia ista generantur ex mæo Platonis Omnia ista generantur ex complexione elementorum, et matrix complexione elementorum, et matrix nihil facit nisi retinere. Item, ibidem, nihil facit nisi retinere. Item, ibidem, Matrix non facit nisi ad meliorationem, Matrix non facit nisi ad meliorationem, et non format. et non format.

mine et in corpore organizato. mine et in corpore organizato. 15. Item, Philosophus ibi dicit, quod mativa, et illa virtus erit potens gene- 15. Item, Philosophus ibi dicit, quod mativa, et illa virtus erit potens gene- anima est in semine sicut artificiatum in anima est in semine sicut artificiatum in artifice. Si forte velit aliquis dicere pro- artifice. Si forte velit aliquis dicere pro- pter hoc, quod embrya ante infusionem pter hoc, quod embrya ante infusionem animæ moventur et crescunt ad modum animæ moventur et crescunt ad modum plantæ quia sicut plantæ præparatur plantæ quia sicut plantæ præparatur nutrimentum in terra ab extra, ita in nutrimentum in terra ab extra, ita in matre ab anima matris præparatur con- matre ab anima matris præparatur con- cepto nutrimentum et ex illo nutrimen- cepto nutrimentum et ex illo nutrimen- to formantur membra, sicut etiam post to formantur membra, sicut etiam post partum mater præparat nutrimentum partum mater præparat nutrimentum jam nato hoc est contra dictum om- jam nato hoc est contra dictum om- nium Philosophorum naturalium. Dicit nium Philosophorum naturalium. Dicit enim Aristoteles in libro XVI de Ani- enim Aristoteles in libro XVI de Ani- malibus foeminam dare materiam, et malibus foeminam dare materiam, et marem dare illud quod creat. Item, Cum marem dare illud quod creat. Item, Cum exiverit semen a masculo, et intraverit exiverit semen a masculo, et intraverit matricem mulieris, frequentabit super- matricem mulieris, frequentabit super- fluitatem mundam valde sanguinis men- fluitatem mundam valde sanguinis men- strui. Item, ibidem, Sustentatio embryo- strui. Item, ibidem, Sustentatio embryo-

1 I de Anima, tex. com. 90. 1 I de Anima, tex. com. 90.

SOLUTIO. Sine præjudicio aliorum non SOLUTIO. Sine præjudicio aliorum non discedimus a nostra positione quam su- discedimus a nostra positione quam su-

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

156 156

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pra posuimus in quæstione de creatione, pra posuimus in quæstione de creatione, scilicet quod formæ omnes præter ani- scilicet quod formæ omnes præter ani- mam rationalem potentia sunt in materia mam rationalem potentia sunt in materia ipsa generabilium et corruptibilium, et ipsa generabilium et corruptibilium, et educuntur per actionem calidi et frigidi educuntur per actionem calidi et frigidi humidi et sicci in commixtionem. De humidi et sicci in commixtionem. De anima autem sola rationali dicimus, anima autem sola rationali dicimus, quod ipsa infundendo creatur, et crean- quod ipsa infundendo creatur, et crean- do infunditur a prima causa, quæ est do infunditur a prima causa, quæ est ipse Deus gloriosus et sublimis. Dicimus. ipse Deus gloriosus et sublimis. Dicimus. etiam, quod anima plantæ et bruti sunt etiam, quod anima plantæ et bruti sunt in semine potentia, non actu, et non po- in semine potentia, non actu, et non po- tentia materiali tantum, sed potentia tentia materiali tantum, sed potentia efficientis et operantis. Sic autem non efficientis et operantis. Sic autem non est de anima rationali, quæ est anima est de anima rationali, quæ est anima hominis, quæ est creata ad imaginem hominis, quæ est creata ad imaginem Dei, quare in sui substantia imaginem Dei, quare in sui substantia imaginem Dei habet, nec habet efficientem nisi Dei habet, nec habet efficientem nisi solum Deum. In semine igitur hominis solum Deum. In semine igitur hominis est virtus formativa membrorum corpo- est virtus formativa membrorum corpo- ris humani, quibus formatis per creatio- ris humani, quibus formatis per creatio- nem infunditur anima a Deo. nem infunditur anima a Deo.

Quorum omnium ratio patebit in so- Quorum omnium ratio patebit in so- lutione singulorum objectorum. lutione singulorum objectorum.

DICITUR ergo ad primum, sicut dicit DICITUR ergo ad primum, sicut dicit Gregorius Nyssenus respondens Apolli- Gregorius Nyssenus respondens Apolli- nari, quod in his qui in adulterio gene- nari, quod in his qui in adulterio gene- rantur, providentiæ rationem relinqua- rantur, providentiæ rationem relinqua- mus, ignota nobis existenti. Si autem mus, ignota nobis existenti. Si autem operetur quid providentia quidem, om- operetur quid providentia quidem, om- nino novit Deus quod gignitur vel vitæ nino novit Deus quod gignitur vel vitæ vel sibiipsi utile futurum. Et propterea vel sibiipsi utile futurum. Et propterea concedit animationem hanc fieri. Suffi- concedit animationem hanc fieri. Suffi- ciens autem argumentum hujus accepi- ciens autem argumentum hujus accepi- mus illum Salomonem qui fuit ex ea quæ mus illum Salomonem qui fuit ex ea quæ fuit Uriæ, et a David generatum. Pos- fuit Uriæ, et a David generatum. Pos- set etiam dici, quod distinguendum est set etiam dici, quod distinguendum est opus naturæ ab opere voluntatis. Adul- opus naturæ ab opere voluntatis. Adul- terium malum est, quia est concubitus terium malum est, quia est concubitus illicitus opus autem naturæ quod est illicitus opus autem naturæ quod est formatio corporis et infusio animæ, formatio corporis et infusio animæ, quam operatur Deus cooperando naturæ, quam operatur Deus cooperando naturæ, non est malum ipse enim Deus totius non est malum ipse enim Deus totius naturæ motor est primus, et ideo debet naturæ motor est primus, et ideo debet naturæ cooperari. naturæ cooperari.

1 Matth. 1, 6. 1 Matth. 1, 6.

2 Cf. supra, Quæst. 5, Art. 3 ad 8. 2 Cf. supra, Quæst. 5, Art. 3 ad 8.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Nuptiis et concu- 3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Nuptiis et concu- piscentia, cap. 24. piscentia, cap. 24.

2 2

AD ALIUD est responsum supra ³, qua- AD ALIUD est responsum supra ³, qua- liter Deus requievit ab omni opere quod liter Deus requievit ab omni opere quod fecerat. fecerat.

. .

AD ID quod objicitur de Augustino, AD ID quod objicitur de Augustino, dicendum quod anima non est ex tradu- dicendum quod anima non est ex tradu- ce, sed corpus quod generatur, duplici ce, sed corpus quod generatur, duplici corruptione corruptum est, scilicet pas- corruptione corruptum est, scilicet pas- sionis, et vitii et ex illa corruptione sionis, et vitii et ex illa corruptione quæ est vitii, dicit Augustinus in libro quæ est vitii, dicit Augustinus in libro de Nuptiis et concupiscentia ³, quod de Nuptiis et concupiscentia ³, quod tamquam ex filia peccati causatur origi- tamquam ex filia peccati causatur origi- nale in anima, cum tamen tantum pœna nale in anima, cum tamen tantum pœna sit in corpore. Quod tamen qualiter fiat, sit in corpore. Quod tamen qualiter fiat, expressius determinari habet in quæstio- expressius determinari habet in quæstio- ne de originali peccato. ne de originali peccato.

AD ALIUD dicendum, quod verum qui- AD ALIUD dicendum, quod verum qui- dem est animam statim cum est, esse dem est animam statim cum est, esse commaculatam originali peccato : sed commaculatam originali peccato : sed illam commaculationem non trahit a pa- illam commaculationem non trahit a pa- rentibus tamquam sit ex traduce, sed rentibus tamquam sit ex traduce, sed potius sequitur ipsam unionem animæ potius sequitur ipsam unionem animæ ad corpus, sicut liquor aliquis purus ad corpus, sicut liquor aliquis purus corruptionem contrahit a vase in quo corruptionem contrahit a vase in quo est. Subtiles tamen rationes omnium est. Subtiles tamen rationes omnium horum poni habent in quæstione de horum poni habent in quæstione de originali peccato *. originali peccato *.

AD ALIUD dicendum, quod est duplex AD ALIUD dicendum, quod est duplex efficiens : unus qui operatur rem, et efficiens : unus qui operatur rem, et alius qui operatur ad rem. Et de primo alius qui operatur ad rem. Et de primo tenet quod objectum est, de secundo tenet quod objectum est, de secundo vero non. Bonitas enim Dei cooperatur vero non. Bonitas enim Dei cooperatur voluntati operanti ad se semper: quan- voluntati operanti ad se semper: quan- documque enim aliquis facit quod in se documque enim aliquis facit quod in se est, Deus infudit ei gratiam. Et similiter est, Deus infudit ei gratiam. Et similiter eadem bonitas Dei cooperatur naturæ in eadem bonitas Dei cooperatur naturæ in generatione hominis quandocumque generatione hominis quandocumque enim natura sufficienter formavit organa enim natura sufficienter formavit organa corporis humani, Deus creando infundit corporis humani, Deus creando infundit animam rationalem : et hoc non est animam rationalem : et hoc non est ex potestate efficientis naturæ, sed ex ex potestate efficientis naturæ, sed ex ordine cooperationis Dei ad opus natu- ordine cooperationis Dei ad opus natu-

ræ. ræ.

AD SEQUENTES vero rationes quæ vi- AD SEQUENTES vero rationes quæ vi- dentur esse physicæ, dicendum quod si dentur esse physicæ, dicendum quod si voluerimus sustinere Avicennam, dice- voluerimus sustinere Avicennam, dice-

4 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- 4 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XXX, Art. 1. Tom. XXVII novæ tentiarum, Dist. XXX, Art. 1. Tom. XXVII novæ editionis nostræ. editionis nostræ.

Ad 2. Ad 2.

Adi Adi

Ad Ad

Ad Ad

Ad 6 e Ad 6 e

$ 8. $ 8.

№ 9. № 9.

d10. d10.

d 11. d 11.

12. 12.