Jolutio. Jolutio.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 6. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 6.

SOLUTIO. Dicendum secundum Philo- SOLUTIO. Dicendum secundum Philo- sophum in II de Anima', quod eadem sophum in II de Anima', quod eadem est determinatio de anima et partibus est determinatio de anima et partibus ejus, quæ est de figura et partibus ejus. ejus, quæ est de figura et partibus ejus. Et hoc duplici ratione. Quarum una est, Et hoc duplici ratione. Quarum una est, quod figura secundum se rationem habet quod figura secundum se rationem habet quamdam generis, secundum quod di- quamdam generis, secundum quod di- citur, figura est terminatio quanti linea citur, figura est terminatio quanti linea vel lineis contenta: et hæc ratio con- vel lineis contenta: et hæc ratio con- venit cuilibet speciei figuræ: et tamen venit cuilibet speciei figuræ: et tamen nullius est propria ratio: et ideo ad per- nullius est propria ratio: et ideo ad per- fectam cognitionem figuræ oportet co- fectam cognitionem figuræ oportet co- gnoscere etiam proprias rationes partium gnoscere etiam proprias rationes partium ejus, ut quid circulus, quid triangulus. ejus, ut quid circulus, quid triangulus. Et similiter est in anima, quod est quæ- Et similiter est in anima, quod est quæ- dam ratio ipsius animæ secundum se, dam ratio ipsius animæ secundum se, quæ nullius partium est propria, et qua quæ nullius partium est propria, et qua cognita non cognoscunt partes nisi in cognita non cognoscunt partes nisi in universali et potentia, et non in propria universali et potentia, et non in propria natura. Unde si debeat perfecte cognosci natura. Unde si debeat perfecte cognosci anima, oportet quærere rationes pro- anima, oportet quærere rationes pro- prias partium, et cum sit in quolibet prias partium, et cum sit in quolibet genere per comparationem ad suas spe- genere per comparationem ad suas spe- cies, anima quoad hoc in divisione sui cies, anima quoad hoc in divisione sui similitudinem habet cum divisione gene- similitudinem habet cum divisione gene- ris. Alia ratio est in figuris, quod figura ris. Alia ratio est in figuris, quod figura præcedens quæ est paucorum angulo- præcedens quæ est paucorum angulo- rum, semper est in consequente, et cum rum, semper est in consequente, et cum per se accipitur, habet esse proprium et per se accipitur, habet esse proprium et speciem in genere figuræ: cum autem speciem in genere figuræ: cum autem accipitur in consequente, tunc non habet accipitur in consequente, tunc non habet esse proprium et speciem, sed tantum esse proprium et speciem, sed tantum potentia distinguibilis est in sequenti potentia distinguibilis est in sequenti figura. Trigonus enim in tetragono non figura. Trigonus enim in tetragono non est nisi in potentia, et non secundum est nisi in potentia, et non secundum actum, fit tamen actu, si dividatur tetra- actum, fit tamen actu, si dividatur tetra- gonus per lineam diagonalem. Hoc au- gonus per lineam diagonalem. Hoc au- tem ideo contingit, quia in omni quanto tem ideo contingit, quia in omni quanto continuo vel discreto in majori et pluri continuo vel discreto in majori et pluri semper includitur minus et paucius, semper includitur minus et paucius, quod tamen sic inclusum non est in illo quod tamen sic inclusum non est in illo nisi tantum sicut materialiter et poten- nisi tantum sicut materialiter et poten- tialiter, non distinctum per esse pro- tialiter, non distinctum per esse pro- prium in specie quod tamen si distin- prium in specie quod tamen si distin- gueretur, haberet proprium esse et gueretur, haberet proprium esse et propriam speciem sub genere suo: sed propriam speciem sub genere suo: sed tunc esset separatum a consequente : et tunc esset separatum a consequente : et

4 II de Anima, tex. com. 31. 4 II de Anima, tex. com. 31.

87 87

licet hoc sit in omni quanto, ut dictum licet hoc sit in omni quanto, ut dictum est, tamen Philosophus dat exemplum, est, tamen Philosophus dat exemplum, quod sicut trigonus est in tetragono,. quod sicut trigonus est in tetragono,. quia de omni figura hoc verum est quia de omni figura hoc verum est quod de triangulo probatur, scilicet quod de triangulo probatur, scilicet quod in qualibet figura plurium angu- quod in qualibet figura plurium angu- lorum sunt tot trianguli, quot habet illa lorum sunt tot trianguli, quot habet illa figura angulos, et resultant a quolibet figura angulos, et resultant a quolibet angulo figuræ si trahatur linea a centro angulo figuræ si trahatur linea a centro ipsius figuræ quæ est plurium angulo- ipsius figuræ quæ est plurium angulo- rum. Et sic est in partibus animæ: rum. Et sic est in partibus animæ: vegetativum enim est in sensitivo non vegetativum enim est in sensitivo non per proprium esse, sed ut virtus et per proprium esse, sed ut virtus et potentia ipsius. Sicut enim dicit Boetius potentia ipsius. Sicut enim dicit Boetius in Divisionibus: Quidquid potest poten- in Divisionibus: Quidquid potest poten- tia inferior, potest et superior, sed non tia inferior, potest et superior, sed non convertitur quandoque enim separatur convertitur quandoque enim separatur vegetativum a sensitivo. Ex his patet, vegetativum a sensitivo. Ex his patet, quod divisio animæ per vegetabile et sen- quod divisio animæ per vegetabile et sen- sibile et rationale, est divisio totius poten- sibile et rationale, est divisio totius poten- tialis quæ media est inter divisionem to- tialis quæ media est inter divisionem to- tius universalis et totius integralis. Et hoc tius universalis et totius integralis. Et hoc expresse dicit Boetius in Divisionibus. expresse dicit Boetius in Divisionibus.

AD ILLUD vero quod contra hoc objici- Ad object. AD ILLUD vero quod contra hoc objici- Ad object. tur, patet solutio per prædicta: vegeta- tur, patet solutio per prædicta: vegeta- bile enim secundum quod est species bile enim secundum quod est species animæ dividens eam, est aliquid separa- animæ dividens eam, est aliquid separa- tum a sensibili et rationali, et est in tum a sensibili et rationali, et est in plantis tantum : et tunc est species plantis tantum : et tunc est species hujus unius totius potestativi quod est hujus unius totius potestativi quod est anima. Si vero sumitur ut virtus et anima. Si vero sumitur ut virtus et potentia quædam, tunc non habet esse potentia quædam, tunc non habet esse specificum per se, sed est potentia in specificum per se, sed est potentia in sensitivo vel rationali. Alia enim est sensitivo vel rationali. Alia enim est divisio animæ in species, et alia in vires divisio animæ in species, et alia in vires sive in potentias. sive in potentias.

1. 1.

AD ILLUD quod dicitur de divisione Ad quæst. AD ILLUD quod dicitur de divisione Ad quæst. Platonicorum, dicendum quod non est Platonicorum, dicendum quod non est bona: non enim proprie vegetabile dici- bona: non enim proprie vegetabile dici- tur irrationale secundum quod dicit tur irrationale secundum quod dicit differentiam dividentem. Si autem redu- differentiam dividentem. Si autem redu- catur ad affirmationem et negationem, catur ad affirmationem et negationem, et sic non dicatur habere medium, tunc et sic non dicatur habere medium, tunc nihil faciet ad propositum: quia irratio- nihil faciet ad propositum: quia irratio- nale non ponit differentiam aliquam nale non ponit differentiam aliquam dividentem vel constituentem. dividentem vel constituentem.

Ad quæst. Ad quæst.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

88 88

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ILLUD quod quæritur de sufficientia AD ILLUD quod quæritur de sufficientia divisionis, dicendum quod hæc divisio divisionis, dicendum quod hæc divisio sufficiens est, et data penes genera ani- sufficiens est, et data penes genera ani-

matorum. matorum.

Ad primum autem quod contra hoc Ad primum autem quod contra hoc est, dicendum quod alia est divisio ani- est, dicendum quod alia est divisio ani- mæ in vires, et alia in species. Species mæ in vires, et alia in species. Species enim sunt constitutivæ animatorum enim sunt constitutivæ animatorum differentium specie: vires vero sunt differentium specie: vires vero sunt potentiæ quæ species constitutas se- potentiæ quæ species constitutas se- quuntur per comparationem ad opera, quuntur per comparationem ad opera, ut nutritiva, visiva, intellectiva. ut nutritiva, visiva, intellectiva.

AD ALIUD dicendum, quod non datur AD ALIUD dicendum, quod non datur penes species specialissimas, sed penes penes species specialissimas, sed penes species subalternas, ut probatum est. species subalternas, ut probatum est.

AD ULTIMUM dicendum, quod motivum AD ULTIMUM dicendum, quod motivum secundum locum non habet virtutem secundum locum non habet virtutem propriam, sed tantum extensionem qua- propriam, sed tantum extensionem qua- rumdam virtutum cum appetitu. Intel- rumdam virtutum cum appetitu. Intel- lectus enim pars est rationalis animæ, lectus enim pars est rationalis animæ, quo extendente se per considerationem quo extendente se per considerationem boni vel mali operabilis, et imperante boni vel mali operabilis, et imperante motum, si conjungatur imperio ejus motum, si conjungatur imperio ejus voluntas, fit motus processivus. Simili- voluntas, fit motus processivus. Simili- ter phantastica quæ est pars sensibilis ter phantastica quæ est pars sensibilis animæ, extendens se ad apprehensio- animæ, extendens se ad apprehensio- nem convenientis et inconvenientis, im- nem convenientis et inconvenientis, im- perat motum, cujus imperio si conjun- perat motum, cujus imperio si conjun- gatur appetitus et desiderium, fit motus. gatur appetitus et desiderium, fit motus. Unde patet, quod moventia in motu Unde patet, quod moventia in motu processivo sunt vires consequentes ani- processivo sunt vires consequentes ani- mam sensibilem et rationalem, secun- mam sensibilem et rationalem, secun- dum quod hujusmodi et ideo non dum quod hujusmodi et ideo non faciunt speciem animæ per se. Quod faciunt speciem animæ per se. Quod autem quædam alia motiva sint secun- autem quædam alia motiva sint secun-

dum locum, et quædam non, hoc ideo dum locum, et quædam non, hoc ideo accidit, quia quorumdam salus et nu- accidit, quia quorumdam salus et nu- trimentum sunt in loco uno, et quorum- trimentum sunt in loco uno, et quorum- dam in locis diversis. Et illa quorum dam in locis diversis. Et illa quorum salus et nutrimentum sunt in loco uno, salus et nutrimentum sunt in loco uno, accipiunt nutrimentum ad modum plan- accipiunt nutrimentum ad modum plan- tæ digestum prima digestione tractum tæ digestum prima digestione tractum a terra, et ideo non moventur nec ha- a terra, et ideo non moventur nec ha- bent organa processivi motus. Et hoc est bent organa processivi motus. Et hoc est quod dicit Philosophus in libro VII de quod dicit Philosophus in libro VII de Animalibus circa principium sic: « Na- Animalibus circa principium sic: « Na- tura graditur paulatim a non animato tura graditur paulatim a non animato ad animatum, et propter continuationem ad animatum, et propter continuationem rerum non apparent termini et medium rerum non apparent termini et medium inter ea, et primum ens quod invenitur inter ea, et primum ens quod invenitur post inanimata, est plantarum genus, et post inanimata, est plantarum genus, et diversificatur etiam hoc genus, quo- diversificatur etiam hoc genus, quo- niam in eo est magis durans et minus niam in eo est magis durans et minus durans, et hoc genus si confertur ad alia durans, et hoc genus si confertur ad alia corpora animata, videtur in aliquo simile corpora animata, videtur in aliquo simile animali, quia remotio inter ipsum et animali, quia remotio inter ipsum et animal est continua: et in mari sunt animal est continua: et in mari sunt quædam, in quibus est dubium utrum quædam, in quibus est dubium utrum sint animalia vel plantæ, et sunt conti- sint animalia vel plantæ, et sunt conti- nua cum locis in quibus inveniuntur, et nua cum locis in quibus inveniuntur, et plura ex eis corrumpentur si mutentur plura ex eis corrumpentur si mutentur ab illis locis, sicut solmera, et rivaria: ab illis locis, sicut solmera, et rivaria: quoniam ista non possunt vivere si era- quoniam ista non possunt vivere si era- dicentur a suis locis et omne genus. dicentur a suis locis et omne genus. corii testei est simile plantæ, cum ad corii testei est simile plantæ, cum ad animal ambulans confertur. » Similiter animal ambulans confertur. » Similiter dicit Avicenna in VI de Naturalibus. dicit Avicenna in VI de Naturalibus. quod ordines animalium variantur gra- quod ordines animalium variantur gra- datim quousque perveniatur ad speciem datim quousque perveniatur ad speciem completam, quæ est rationale. completam, quæ est rationale.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7.

89 89

QUÆSTIO VII. QUÆSTIO VII.

Utrum vegetabile, sensibile, et rationale sint una substantia in Utrum vegetabile, sensibile, et rationale sint una substantia in homine? et, Utrum in quolibet animato sint plures animæ ? homine? et, Utrum in quolibet animato sint plures animæ ?

Deinde quæritur de istis differentiis animæ, vegetabili, sensibili, et ratio- Deinde quæritur de istis differentiis animæ, vegetabili, sensibili, et ratio- nali, utrum sint una substantia in homine vel non? et, Utrum in quolibet nali, utrum sint una substantia in homine vel non? et, Utrum in quolibet animato sint plures animæ ? animato sint plures animæ ?

Et quæruntur tria, quorum primum est, utrum ista tria in homine sint Et quæruntur tria, quorum primum est, utrum ista tria in homine sint substantia una, vel diversæ ? substantia una, vel diversæ ?

Secundum, Utrum quodlibet istorum vel aliquod sit potentia plura, mul- Secundum, Utrum quodlibet istorum vel aliquod sit potentia plura, mul- tiplicabile in actu per divisionem corporis in quo est. tiplicabile in actu per divisionem corporis in quo est.

Tertium, Utrum anima quæ continet hæc tria,sit simplex,vel composita? Tertium, Utrum anima quæ continet hæc tria,sit simplex,vel composita?

ARTICULUS 1. ARTICULUS 1.

Utrum vegetabile, sensibile, et rationale Utrum vegetabile, sensibile, et rationale in homine sint substantia una vel di- in homine sint substantia una vel di- versæ 1 ? versæ 1 ?

: :

Ad primum proceditur sic et videtur, Ad primum proceditur sic et videtur, quod in homine ista tria sint una sub- quod in homine ista tria sint una sub- stantia. stantia.

1. Unius enim perfectibilis una est 1. Unius enim perfectibilis una est perfectio sed corpus est perfectibile perfectio sed corpus est perfectibile unum ergo anima quæ est ejus perfe- unum ergo anima quæ est ejus perfe- ctio, erit una. ctio, erit una.

2. Item, Possibilium non differentium 2. Item, Possibilium non differentium substantia actus indifferentes sunt se- substantia actus indifferentes sunt se- cundum substantiam : sed corpus huma- cundum substantiam : sed corpus huma-

A Cf. Opp. B. Alberti. IIa Part. Summæ theo- A Cf. Opp. B. Alberti. IIa Part. Summæ theo- logiæ, Quæst. 70, membr. 3. Tom. XXXIII novæ logiæ, Quæst. 70, membr. 3. Tom. XXXIII novæ editionis nostræ. editionis nostræ.

num est possibile indifferens secundum num est possibile indifferens secundum substantiam ergo actus ejus indifferen- substantiam ergo actus ejus indifferen- tes erunt secundum substantiam: sed tes erunt secundum substantiam: sed vegetabile, sensibile, et rationale actus vegetabile, sensibile, et rationale actus sunt hominis ergo non differunt secun- sunt hominis ergo non differunt secun- dum substantiam. Quod autem illa tria dum substantiam. Quod autem illa tria sint actus hominis, probatur ex hoc sint actus hominis, probatur ex hoc quod forma et actus est id quod movet quod forma et actus est id quod movet ad opera, et sic faciunt vegetabile et sen- ad opera, et sic faciunt vegetabile et sen- sibile in homine. sibile in homine.

3. Item, Aristoteles in XII Metaphy- 3. Item, Aristoteles in XII Metaphy- sicæ 2 investigat numerum motorum ex sicæ 2 investigat numerum motorum ex numero mobilium. Ergo secundum nu- numero mobilium. Ergo secundum nu- merum mobilium est numerus moto- merum mobilium est numerus moto- rum ergo etiam unius mobilis substan- rum ergo etiam unius mobilis substan- tia et numero unus erit motor substantia tia et numero unus erit motor substantia

et numero. et numero.

4. Item, Dicit Philosophus in II de 4. Item, Dicit Philosophus in II de Anima quod sicut trigonus in tetra- Anima quod sicut trigonus in tetra- gono est, sic vegetativum in sensitivo gono est, sic vegetativum in sensitivo

2 XII Metaphysicæ, tex com. 43 et infra. 2 XII Metaphysicæ, tex com. 43 et infra. 3 II de Anima, tex. com. 31. 3 II de Anima, tex. com. 31.

90 90

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est, et sensitivum in rationali: sed tri- est, et sensitivum in rationali: sed tri- gonus in tetragono existens non est di- gonus in tetragono existens non est di- stinctum ab illo per substantiam : ergo stinctum ab illo per substantiam : ergo similiter vegetativum et sensitivum non similiter vegetativum et sensitivum non sunt distincta per substantiam a ratio- sunt distincta per substantiam a ratio- nali ergo sunt una substantia. nali ergo sunt una substantia.

5. Præterea, Est objectio Avicennæ, 5. Præterea, Est objectio Avicennæ, quod in quibuscumque unum existens in quod in quibuscumque unum existens in actu retrahit alterum ab actu et opera- actu retrahit alterum ab actu et opera- tione, uniuntur in aliquo uno secundum tione, uniuntur in aliquo uno secundum substantiam sed sic est, quod potentiæ substantiam sed sic est, quod potentiæ sensibiles animæ in actu existentes retra- sensibiles animæ in actu existentes retra- hunt potentias animæ rationalis ab actu et hunt potentias animæ rationalis ab actu et operatione, et e converso: ergo uniuntur operatione, et e converso: ergo uniuntur secundum substantiam in aliquo uno. secundum substantiam in aliquo uno.

6. Item, Si vegetabile, sensibile, et 6. Item, Si vegetabile, sensibile, et rationale ponantur diversa secundum rationale ponantur diversa secundum substantiam, hoc erit propter operatio- substantiam, hoc erit propter operatio- nes diversas sed in vegetabili inveniun- nes diversas sed in vegetabili inveniun- tur operationes diverse, similiter in sen- tur operationes diverse, similiter in sen- sibili et rationali: ergo eadem ratione sibili et rationali: ergo eadem ratione illæ sunt multæ substantiæ. illæ sunt multæ substantiæ.

7. Præterea, Quæritur secundum Phi- 7. Præterea, Quæritur secundum Phi- losophum in fine primi de Anima 1, si losophum in fine primi de Anima 1, si hæc multa sunt, Quid est quod continet hæc multa sunt, Quid est quod continet animam, si partibilis apta nata est? Non animam, si partibilis apta nata est? Non enim corpus videtur enim contrarium enim corpus videtur enim contrarium magis, scilicet animam corpus conti- magis, scilicet animam corpus conti- nere egrediente enim anima corpus nere egrediente enim anima corpus exspirat et marcescit. Si igitur alterum exspirat et marcescit. Si igitur alterum aliquid ipsam contineat, unumque faciat, aliquid ipsam contineat, unumque faciat, illud magis utique est anima. Ex hoc illud magis utique est anima. Ex hoc accipitur, quod Philosophus reputat in- accipitur, quod Philosophus reputat in- conveniens, quod aliqua multa secun- conveniens, quod aliqua multa secun- dum quod multa possint esse anima dum quod multa possint esse anima una, sed necesse est ea uniri. una, sed necesse est ea uniri.

8. Item, Philosophus in XVI de Ani- 8. Item, Philosophus in XVI de Ani- malibus « Anima una est in corpore, malibus « Anima una est in corpore, et quodlibet membrum communicatio- et quodlibet membrum communicatio- nem habet cum anima. » nem habet cum anima. »

9. Item, Avicenna in quarto et in sexto 9. Item, Avicenna in quarto et in sexto de Naturalibus dicit, quod ex una ani- de Naturalibus dicit, quod ex una ani- ma secundum substantiam emanant di- ma secundum substantiam emanant di- versæ virtutes, quarum quædam habent versæ virtutes, quarum quædam habent colligantiam in corpore, ut sensus, et colligantiam in corpore, ut sensus, et quædam non, ut intellectus. quædam non, ut intellectus.

1 I de Anima, tex. com. 90. 1 I de Anima, tex. com. 90. 2 Ibidem. 2 Ibidem.

10. Item, Philosophus in fine primi de 10. Item, Philosophus in fine primi de Anima: «Si namque tota anima totum Anima: «Si namque tota anima totum corpus continet, oportet unamquamque corpus continet, oportet unamquamque etiam partem continere quid corporis 2. » etiam partem continere quid corporis 2. » Hoc autem videtur impossibile: quam Hoc autem videtur impossibile: quam enim partem corporis et quomodo intel- enim partem corporis et quomodo intel- lectus continet, grave est etiam fingere. lectus continet, grave est etiam fingere. Ex hoc etiam accipitur, quod Philoso- Ex hoc etiam accipitur, quod Philoso- phus vult, quod una est tota anima in phus vult, quod una est tota anima in homine, cujus partes sunt vegetabile, homine, cujus partes sunt vegetabile, sensibile, et rationale. sensibile, et rationale.

11. Item, Averroes in commento ibi- 11. Item, Averroes in commento ibi- dem dicit, quod anima est una secundum dem dicit, quod anima est una secundum substantiam, et diversa agit diversis vir- substantiam, et diversa agit diversis vir- tutibus. In hoc enim anima distinguitur tutibus. In hoc enim anima distinguitur a natura: quia natura est ad unum per a natura: quia natura est ad unum per unam virtutem, anima vero ad plura per unam virtutem, anima vero ad plura per plures virtutes. plures virtutes.

Ex his omnibus accipitur, quod sen- Ex his omnibus accipitur, quod sen- tentia omnium Philosophorum est, quod tentia omnium Philosophorum est, quod vegetabile, sensibile, et rationale in ho- vegetabile, sensibile, et rationale in ho- mine sunt una substantia. Et hoc ex- mine sunt una substantia. Et hoc ex- presse dicit Augustinus in libro de Spi- presse dicit Augustinus in libro de Spi- ritu et anima. ritu et anima.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Rei corruptibilis et incorruptibilis 1. Rei corruptibilis et incorruptibilis numquam est eadem essentia et substan- numquam est eadem essentia et substan- tia sed sola anima rationalis incorru- tia sed sola anima rationalis incorru- plibilis est, cæteræ vero corruptibiles : plibilis est, cæteræ vero corruptibiles : ergo numquam earum est substantia ergo numquam earum est substantia una. MAJOR patet: quia si corruptibilis una. MAJOR patet: quia si corruptibilis et incorruptibilis esset substantia eadem, et incorruptibilis esset substantia eadem, oporteret quod idem numero esset cor- oporteret quod idem numero esset cor- ruptibile et incorruptibile. MINOR vero ruptibile et incorruptibile. MINOR vero ponitur in secundo de Anima ³, ubi dicit. ponitur in secundo de Anima ³, ubi dicit. Philosophus, quod anima sola rationalis Philosophus, quod anima sola rationalis separatur ab aliis sicut perpetuum a cor- separatur ab aliis sicut perpetuum a cor- ruptibili. ruptibili.

2. Item, Separabile a corpore et inse- 2. Item, Separabile a corpore et inse- parabile, numquam erunt substantia parabile, numquam erunt substantia una quia aliter idem essent separabile una quia aliter idem essent separabile et inseparabile. Sed rationalis est separa- et inseparabile. Sed rationalis est separa- bilis a corpore, vegetabile vero et sen- bilis a corpore, vegetabile vero et sen- sibile non. Ergo non sunt unius sub- sibile non. Ergo non sunt unius sub- stantiæ. stantiæ.

3. Item, Si ratio et sensus sunt idem 3. Item, Si ratio et sensus sunt idem

3 II de Anima, tex. com. 21. 3 II de Anima, tex. com. 21.

Sed cor Sed cor

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7.

in substantia, ergo ubicumque est inve- in substantia, ergo ubicumque est inve- nire sensum, est invenire rationem. Sed nire sensum, est invenire rationem. Sed in oculo est sensus: ergo in oculo erit in oculo est sensus: ergo in oculo erit ratio, quod falsum est. ratio, quod falsum est.

4. Item, Sicut differunt operationes, 4. Item, Sicut differunt operationes, sic etiam potentiæ a quibus procedunt sic etiam potentiæ a quibus procedunt operationes illæ : et sicut differunt po- operationes illæ : et sicut differunt po- tentiæ, ita et essentie respondentes po- tentiæ, ita et essentie respondentes po- tentiis illis sed potentiæ multæ sunt : tentiis illis sed potentiæ multæ sunt : ergo et essentiæ et substantiæ. ergo et essentiæ et substantiæ.

5. Item, Aristoteles in libro XVI de 5. Item, Aristoteles in libro XVI de Animalibus « Ex eo quod diximus in Animalibus « Ex eo quod diximus in secundo de Anima, sciat qui voluerit, secundo de Anima, sciat qui voluerit, quod necessario est in concepto prius quod necessario est in concepto prius anima cibativa, et cum creverit, in eo anima cibativa, et cum creverit, in eo anima sensibilis per quam dicitur ani- anima sensibilis per quam dicitur ani- mal, et non est animal et homo simul, mal, et non est animal et homo simul, neque equus et animal : sed comple- neque equus et animal : sed comple- mentum erit in ultimo, quia ex hoc mentum erit in ultimo, quia ex hoc complementum habet proprium suæ complementum habet proprium suæ generationis . » Ex hoc accipitur, quod generationis . » Ex hoc accipitur, quod vegetabile et sensibile præcedunt se in- vegetabile et sensibile præcedunt se in- vicem tempore: sed quæ præcedunt se vicem tempore: sed quæ præcedunt se tempore, non sunt ejusdem substantiæ: tempore, non sunt ejusdem substantiæ: ergo sensibile et vegetabile non sunt ergo sensibile et vegetabile non sunt ejusdem substantiæ: ergo multo minus ejusdem substantiæ: ergo multo minus hæc ulterius erunt ejusdem substantiæ hæc ulterius erunt ejusdem substantiæ cum rationali. cum rationali.

: :

6. Item, Ens ab agente extrinseco qui 6. Item, Ens ab agente extrinseco qui est extra materiam, et ens ab intrinseco est extra materiam, et ens ab intrinseco eductum de materia, non sunt ejusdem eductum de materia, non sunt ejusdem substantiæ quia aliter idem secundum substantiæ quia aliter idem secundum substantiam esset a duobus agentibus substantiam esset a duobus agentibus non conjunctis in operatione. Sed intel- non conjunctis in operatione. Sed intel- lectus est ens ab agente extrinseco: sen- lectus est ens ab agente extrinseco: sen- sibilis autem et vegetabilis ab intrinseco, sibilis autem et vegetabilis ab intrinseco, ut dicitur in XVI de Animalibus. Ergo ut dicitur in XVI de Animalibus. Ergo non sunt ejusdem substantiæ. non sunt ejusdem substantiæ.

7. Item, Actus eductus de materia ens 7. Item, Actus eductus de materia ens in potentia in illa, non est idem in sub- in potentia in illa, non est idem in sub- stantia cum actu qui nec educitur de stantia cum actu qui nec educitur de materia, nec est in potentia illa: sed materia, nec est in potentia illa: sed vegetabile et sensibile sunt educta de vegetabile et sensibile sunt educta de materia, et existentia in potentia, ratio- materia, et existentia in potentia, ratio- nale vero non ergo non sunt idem in nale vero non ergo non sunt idem in substantia. Hoc autem probat Philoso- substantia. Hoc autem probat Philoso-

3. 3.

1 ARISTOTELES, Lib. XVI de Animalibus, cap. 1 ARISTOTELES, Lib. XVI de Animalibus, cap.

91 91

phus in libro XVI de Animalibus sic: phus in libro XVI de Animalibus sic: « Nos dicimus, quod anima cibativa est « Nos dicimus, quod anima cibativa est in semine, et in concepto animalis quod in semine, et in concepto animalis quod est divisum ab animali et manifestum est divisum ab animali et manifestum est, quod illa anima est in eis in poten- est, quod illa anima est in eis in poten- tia, in actu autem non, antequam adve- tia, in actu autem non, antequam adve- niat cibus, et faciat operationem ani- niat cibus, et faciat operationem ani- mæ quoniam videtur, quod omne quod mæ quoniam videtur, quod omne quod est conceptum, vivit in principio sicut est conceptum, vivit in principio sicut vivunt arbores 2. » Et sequitur dicere de vivunt arbores 2. » Et sequitur dicere de dispositione animæ sensibilis: quoniam dispositione animæ sensibilis: quoniam necessarium est, ut istæ animæ sint necessarium est, ut istæ animæ sint prius in potentia, aut non sint prius in prius in potentia, aut non sint prius in potentia, et aut quod nullum eorum sit potentia, et aut quod nullum eorum sit extra, aut quædam sint, quædam non. extra, aut quædam sint, quædam non. Et manifestum est, quoniam impossibile Et manifestum est, quoniam impossibile est dicere, quod omnia sint ante in se- est dicere, quod omnia sint ante in se- mine ex ipsis rationibus, quas diximus mine ex ipsis rationibus, quas diximus supra in libro de Anima: quoniam supra in libro de Anima: quoniam quando operatio principiorum fuerit cor- quando operatio principiorum fuerit cor- ruptibilis, non possent illa principia sine ruptibilis, non possent illa principia sine corpore esse. Verbi gratia, quoniam am- corpore esse. Verbi gratia, quoniam am- bulatio non potest esse sine pedibus : est bulatio non potest esse sine pedibus : est ergo impossibile, quod intret in corpus ergo impossibile, quod intret in corpus ab extrinseco, scilicet vegetabile et sen- ab extrinseco, scilicet vegetabile et sen- sibile, quoniam corpus est superfluitas sibile, quoniam corpus est superfluitas cibi alterati. Et sequitur dicere, quod cibi alterati. Et sequitur dicere, quod intellectus tantum intrat ab extrinseco, intellectus tantum intrat ab extrinseco, et quia ipse solus est divinus : quoniam et quia ipse solus est divinus : quoniam operatio ejus non habet communicatio- operatio ejus non habet communicatio- nem cum operatione corporali aliquo nem cum operatione corporali aliquo modo. Ex hoc accipitur, quod sensibile modo. Ex hoc accipitur, quod sensibile et vegetabile sunt actus materiales edu- et vegetabile sunt actus materiales edu- cti de materia et ideo operationes illo- cti de materia et ideo operationes illo- rum non possunt expleri sine corporali- rum non possunt expleri sine corporali- bus instrumentis. Intellectus autem, eo bus instrumentis. Intellectus autem, eo quod operatio ejus expletur sine instru- quod operatio ejus expletur sine instru- mentis corporalibus, ideo non erit edu- mentis corporalibus, ideo non erit edu- ctus de materia, nec actus materia- ctus de materia, nec actus materia- lis. lis.

8. Præterea, Si sunt unum, oporteret 8. Præterea, Si sunt unum, oporteret quod aliquo modo unirentur. quod aliquo modo unirentur.

Et de hoc sunt tres sententiæ diversæ. Et de hoc sunt tres sententiæ diversæ. Prima enim est Philosophi, qui dicit Prima enim est Philosophi, qui dicit sic: « Trigonus unitur tetragono cum sic: « Trigonus unitur tetragono cum est in ipso ³. est in ipso ³.

2 IDEM, Ibidem. 2 IDEM, Ibidem.

3 II de Anima, tex. com. 31. 3 II de Anima, tex. com. 31.

92 92

SED CONTRA: SED CONTRA:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Trigonus est pars tetragoni quando 1. Trigonus est pars tetragoni quando est in ipso et corrupto trigono corrum- est in ipso et corrupto trigono corrum- pitur tetragonus ergo videtur, quod pitur tetragonus ergo videtur, quod corrupto sensitivo corrumpatur intelle- corrupto sensitivo corrumpatur intelle- ctivum, quod falsum est. ctivum, quod falsum est.

2. Item, Secundum hoc intellectiva 2. Item, Secundum hoc intellectiva anima componitur ex vegetativo et sen- anima componitur ex vegetativo et sen- sitivo et rationali. Quæratur ergo de ip- sitivo et rationali. Quæratur ergo de ip- sis componentibus nihil enim compo- sis componentibus nihil enim compo- nitur ex uno. Cum igitur anima bruti nitur ex uno. Cum igitur anima bruti habeat sensitivam et vegetabilem, et habeat sensitivam et vegetabilem, et vegetabile sit unum componentium, sen- vegetabile sit unum componentium, sen- sibile autem sit aliud componens illud: sibile autem sit aliud componens illud: ergo sensibile aut erit idem cum vegeta- ergo sensibile aut erit idem cum vegeta- bili, aut omnino diversum ab ipso, aut bili, aut omnino diversum ab ipso, aut in se habens vegetabile et quoddam in se habens vegetabile et quoddam aliud. Si primo modo, tunc unum opor- aliud. Si primo modo, tunc unum opor- tet tantum esse componens, quod falsum tet tantum esse componens, quod falsum est. Si secundo modo, tunc inveniretur est. Si secundo modo, tunc inveniretur sensitivum sine vegetativo, quod est sensitivum sine vegetativo, quod est contra Philosophum. Si tertio modo, contra Philosophum. Si tertio modo, sequuntur duo inconvenientia, quorum sequuntur duo inconvenientia, quorum unum est, quod componens non differt unum est, quod componens non differt a composito. Alterum est: quia de illo a composito. Alterum est: quia de illo quod ibi est præter vegetativum, est ea- quod ibi est præter vegetativum, est ea- dem quæstio. Utrum in illo scilicet dem quæstio. Utrum in illo scilicet sit vegetativum et quoddam aliud, sit vegetativum et quoddam aliud, vel vegetativum solum, et sic ibitur in vel vegetativum solum, et sic ibitur in infinitum. infinitum.

Propter hoc dicunt quidam alii, quod Propter hoc dicunt quidam alii, quod in homine anima rationalis sola sit in homine anima rationalis sola sit actus, sensibilis autem et vegetabilis sunt actus, sensibilis autem et vegetabilis sunt dispositiones, et in bruto sensibilis est dispositiones, et in bruto sensibilis est actus, et vegetabilis dispositio. actus, et vegetabilis dispositio.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Omnis actus per dispositionem ens 1. Omnis actus per dispositionem ens in materia quærit ultimatam dispositio- in materia quærit ultimatam dispositio- nem per quam conjungatur materiæ. Ve- nem per quam conjungatur materiæ. Ve- ritas hujus patet per inductionem: ignis ritas hujus patet per inductionem: ignis enim actus non erit in materia ignis, nisi enim actus non erit in materia ignis, nisi per calidissimum et rarissimum, quæ per calidissimum et rarissimum, quæ sunt dispositiones ultimæ. Si igitur sunt dispositiones ultimæ. Si igitur anima sensibilis est dispositio ad ratio- anima sensibilis est dispositio ad ratio- nalem, aut est ultimata, aut non. Si nalem, aut est ultimata, aut non. Si primo modo, tunc cum talis dispositio primo modo, tunc cum talis dispositio trahat semper secum formam in eadem trahat semper secum formam in eadem

1 II de Anima, tex. com. 7. 1 II de Anima, tex. com. 7.

materia, oporteret necessario, quod om- materia, oporteret necessario, quod om- ne sensibile esset rationale, quod est ne sensibile esset rationale, quod est contra sensum et contra Philosophum. contra sensum et contra Philosophum. Si autem secundo modo, oportet quod Si autem secundo modo, oportet quod sensibili addatur aliqua dispositio per sensibili addatur aliqua dispositio per quam fiat ultimata, et illa dispositio ma- quam fiat ultimata, et illa dispositio ma- jori ratione erit alia quam sensibilis: et jori ratione erit alia quam sensibilis: et sic habemus plures differentias animæ sic habemus plures differentias animæ quam vegetabile, sensibile, et rationale. quam vegetabile, sensibile, et rationale. Eadem esset prorsus objectio de vege- Eadem esset prorsus objectio de vege- tabili in comparatione ad sensibile in tabili in comparatione ad sensibile in bruto. bruto.

2. Item, Nulla forma ens actu sub- 2. Item, Nulla forma ens actu sub- stantialis unius substantiæ, potest esse stantialis unius substantiæ, potest esse dispositio materialis ad actum substan- dispositio materialis ad actum substan- tialem alterius substantiæ. Veritas hujus tialem alterius substantiæ. Veritas hujus patet per inductionem : forma enim patet per inductionem : forma enim substantialis ignis non est dispositio ad substantialis ignis non est dispositio ad formam substantialem aquæ. Cum igitur formam substantialem aquæ. Cum igitur anima sensibilis sit actus substantialis in anima sensibilis sit actus substantialis in bruto, non potest esse dispositio materia- bruto, non potest esse dispositio materia-

lis in homine. lis in homine.

3. Item, Potentia et actus oppositio- 3. Item, Potentia et actus oppositio- nem quamdam habent. Igitur sicut po- nem quamdam habent. Igitur sicut po- tentia materialis nullius est actus, ita tentia materialis nullius est actus, ita actus substantialis nullius debet esse actus substantialis nullius debet esse potentia materialis: sed sensibile est potentia materialis: sed sensibile est actus substantialis bruti: ergo non pot- actus substantialis bruti: ergo non pot- est esse dispositio materialis ad animam est esse dispositio materialis ad animam rationalem quia omnis dispositio ma- rationalem quia omnis dispositio ma- terialis etiam potentia ad materiam re- terialis etiam potentia ad materiam re- ducitur. ducitur.

4. Item, Anima secundum se diffini- 4. Item, Anima secundum se diffini- tur, quod est actus corporis potentia vi- tur, quod est actus corporis potentia vi- tam habentis 1 : ergo convenit omni tam habentis 1 : ergo convenit omni animæ ergo nulla videtur esse actus animæ ergo nulla videtur esse actus potentiæ quæ est anima, sed potius po- potentiæ quæ est anima, sed potius po- tentiæ quæ est corpus et sic iterum tentiæ quæ est corpus et sic iterum una non erit dispositio nec potentia ad una non erit dispositio nec potentia ad alteram. alteram.

5. Item, Si forte dicatur, quod sen- 5. Item, Si forte dicatur, quod sen- sitiva non disponit ad hoc quod anima sitiva non disponit ad hoc quod anima rationalis sit in corpore, sed quod ope- rationalis sit in corpore, sed quod ope- retur in ipso, eo quod intellectus huma- retur in ipso, eo quod intellectus huma- nus non intelligit sine phantasmate, ut nus non intelligit sine phantasmate, ut videtur dicere Philosophus 2. CONTRA : videtur dicere Philosophus 2. CONTRA : Operatio animæ in corpore reducitur ad Operatio animæ in corpore reducitur ad

2 Ibidem, tex. com. 20 et 39. 2 Ibidem, tex. com. 20 et 39.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7.

actum secundum, esse autem animam in actum secundum, esse autem animam in corpore reducitur ad actum primum: corpore reducitur ad actum primum: sed secundum ordinatur ad primum : sed secundum ordinatur ad primum : ergo si est dispositio ad operationes, ergo si est dispositio ad operationes, erit dispositio ad esse, quod improbatum erit dispositio ad esse, quod improbatum est ergo nullo modo erit dispositio. est ergo nullo modo erit dispositio. Præterea, Sicut se habet operatio ad Præterea, Sicut se habet operatio ad operationem, ita virtus ad virtutem, et operationem, ita virtus ad virtutem, et essentia ad essentiam : ergo si operatio essentia ad essentiam : ergo si operatio disponit ad operationem, et virtus ad disponit ad operationem, et virtus ad virtutem, et essentia ad essentiam, et virtutem, et essentia ad essentiam, et hoc improbatum est ergo nihil est di- hoc improbatum est ergo nihil est di- clu, quod disponat ad operationem, ct clu, quod disponat ad operationem, ct

non ad esse. non ad esse.

Propter hoc venit tertia opinio et di- Propter hoc venit tertia opinio et di- cit, quod in veritate tres substantiæ sunt cit, quod in veritate tres substantiæ sunt in homine, vegetabilis, sensibilis, et ra- in homine, vegetabilis, sensibilis, et ra- tionalis. Et vegetabile est substantia, tionalis. Et vegetabile est substantia, quæ est ex traduce, per quam vivit quæ est ex traduce, per quam vivit homo vita qua communicat cum plantis. homo vita qua communicat cum plantis. Sensibile autem est substantia, quæ est Sensibile autem est substantia, quæ est ex virtute activa masculi et stellis et ex virtute activa masculi et stellis et orbe declivi. Intellectus vero sive anima orbe declivi. Intellectus vero sive anima rationalis est substantia, quæ est imme- rationalis est substantia, quæ est imme- diate a Deo, et ad imaginem Dei creata. diate a Deo, et ad imaginem Dei creata. Et istæ tres uniuntur in actu illo, qui est Et istæ tres uniuntur in actu illo, qui est perficere corpus humanum, et ideo sunt perficere corpus humanum, et ideo sunt

unus actus. unus actus.

1. Et isti ponunt exemplum, quod 1. Et isti ponunt exemplum, quod bene contingit tria uniri in actu uno, bene contingit tria uniri in actu uno, quæ sunt diversa secundum substantiam quæ sunt diversa secundum substantiam et naturam, sicut radius ignis et radius et naturam, sicut radius ignis et radius stellæ et radius solis uniuntur in illumi- stellæ et radius solis uniuntur in illumi- nando, cum tamen radius ignis corru- nando, cum tamen radius ignis corru- ptibilis sit, radius autem solis et stellæ ptibilis sit, radius autem solis et stellæ non et sic dicunt, quod licet vegetabile non et sic dicunt, quod licet vegetabile et sensibile corruptibilia sint, uniuntur et sensibile corruptibilia sint, uniuntur tamen intellectuali in perfectione humani tamen intellectuali in perfectione humani corporis. corporis.

2. Ponunt etiam rationem pro se sic: 2. Ponunt etiam rationem pro se sic: Si vegetabile et sensibile non essent nisi Si vegetabile et sensibile non essent nisi potentiæ rationalis et non substantiæ di- potentiæ rationalis et non substantiæ di- versæ ab ipsa, aut essent naturales, aut versæ ab ipsa, aut essent naturales, aut accidentales. Si primo modo, tunc cum accidentales. Si primo modo, tunc cum naturalis potentia semper sequatur id naturalis potentia semper sequatur id cujus est potentia, anima rationalis èxuta cujus est potentia, anima rationalis èxuta a corpore retineret potentias illas, et sic a corpore retineret potentias illas, et sic

1 II de Anima, tex. com. 21. 1 II de Anima, tex. com. 21.

93 93

anima post mortem sentiret, quod ab- anima post mortem sentiret, quod ab- surdum est dicere. Et si diceretur, quod surdum est dicere. Et si diceretur, quod haberet quidem potentiam, sed non haberet quidem potentiam, sed non egredientem in actum, sequeretur quod egredientem in actum, sequeretur quod illa potentia esset vana. Præterea hoc illa potentia esset vana. Præterea hoc esset contra Philosophum, qui dicit, esset contra Philosophum, qui dicit, quod intellectus solus separatur sicut quod intellectus solus separatur sicut perpetuum a corruptibili. perpetuum a corruptibili.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Quæratur de illo sensibili, quod per 1. Quæratur de illo sensibili, quod per substantiam divisum est a vegetabili, substantiam divisum est a vegetabili, utrum in intellectu ejus claudatur vege- utrum in intellectu ejus claudatur vege- tabile, aut non? Si sic, tunc sequeretur, tabile, aut non? Si sic, tunc sequeretur, quod in sensitivo semper esset vegeta- quod in sensitivo semper esset vegeta- bile et redibit quæstio eadem de illo bile et redibit quæstio eadem de illo vegetativo et sensitivo, utrum sint di- vegetativo et sensitivo, utrum sint di- stincta per substantiam, aut non? Et sic stincta per substantiam, aut non? Et sic procedetur in infinitum. Si autem non procedetur in infinitum. Si autem non est in ipso vegetativum, ergo sensibile est in ipso vegetativum, ergo sensibile non ponit de necessitate vivum, quod non ponit de necessitate vivum, quod vivere est vegetabilis primo, ut dicit vivere est vegetabilis primo, ut dicit Philosophus et sic non valet processus Philosophus et sic non valet processus ille, est sensibile, ergo est vivum. ille, est sensibile, ergo est vivum.

2. Præterea, Philosophus in libro de 2. Præterea, Philosophus in libro de Causis in prima propositione dicit in Causis in prima propositione dicit in commento, quod causa secunda habet in commento, quod causa secunda habet in prima quod est, et quod causa est. Et prima quod est, et quod causa est. Et dicit ibidem, quod vegetabile est ut dicit ibidem, quod vegetabile est ut causa prima, et sensibile ut causa se- causa prima, et sensibile ut causa se- cunda et ita videtur, quod sensibile cunda et ita videtur, quod sensibile non potest abstrahi per intellectum a non potest abstrahi per intellectum a vegetabili, licet possit fieri e converso. vegetabili, licet possit fieri e converso.

3. Præterea, Boetius in libro Divi- 3. Præterea, Boetius in libro Divi- sionum dicit, quod potentia inferior sem- sionum dicit, quod potentia inferior sem- per sit in superiori : et quidquid potest per sit in superiori : et quidquid potest inferior, potest et superior, sed non con- inferior, potest et superior, sed non con- vertitur. Ergo videtur, quod in eadem vertitur. Ergo videtur, quod in eadem substantia numero sit potentia ad opera substantia numero sit potentia ad opera vegetativæ et sensitivæ : quia quidquid vegetativæ et sensitivæ : quia quidquid potest vegetabile, potest sensibile, sed potest vegetabile, potest sensibile, sed non convertitur. non convertitur.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Solutio. omnes Philosophos etiam naturales, ve- omnes Philosophos etiam naturales, ve- getabile, sensibile, et rationale sunt in getabile, sensibile, et rationale sunt in homine substantia una, et anima una, homine substantia una, et anima una, et actus unus. et actus unus.

Ad object.1 Ad object.1

Ad object.2 Ad object.2

94 94

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD PRIMUM autem quod contra hoc AD PRIMUM autem quod contra hoc objicitur, dicendum quod corruptibile et objicitur, dicendum quod corruptibile et incorruptibile per se et in se et secun- incorruptibile per se et in se et secun- dum idem numquam est substantia una : dum idem numquam est substantia una : et sic non est anima rationalis corrupti- et sic non est anima rationalis corrupti- bilis et incorruptibilis. Anima enim ra- bilis et incorruptibilis. Anima enim ra- tionalis est substantia una et incorrupti- tionalis est substantia una et incorrupti- bilis tantum existens, ex qua fluunt bilis tantum existens, ex qua fluunt quædam potentiæ operantes sine instru- quædam potentiæ operantes sine instru- mentis corporalibus. Unde corruptio non mentis corporalibus. Unde corruptio non est ex parte animæ, sed ex parte organo- est ex parte animæ, sed ex parte organo- rum est et corruptio operationis non rum est et corruptio operationis non potentiæ operantis aliter enim oporte- potentiæ operantis aliter enim oporte- ret ipsam rationalem animam dicere di ret ipsam rationalem animam dicere di versas substantias in motu enim pro- versas substantias in motu enim pro- cessivo hominis movent intellectus et cessivo hominis movent intellectus et voluntas, quorum utrumque rationalis voluntas, quorum utrumque rationalis animæ est et cum operatio illa non sit animæ est et cum operatio illa non sit absoluta a corpore, eo quod ambulatio absoluta a corpore, eo quod ambulatio non posset esse sine pedibus, principia non posset esse sine pedibus, principia illius operationis erunt operantia in in- illius operationis erunt operantia in in- strumentis corporalibus: et si potentia strumentis corporalibus: et si potentia animæ corrumperetur propter corruptio- animæ corrumperetur propter corruptio- nem operationis, oporteret nos dicere, nem operationis, oporteret nos dicere, quod aliqua pars animæ rationalis cor- quod aliqua pars animæ rationalis cor- rumperetur et ita una pars animæ cum rumperetur et ita una pars animæ cum alia essent diversæ substantiæ. alia essent diversæ substantiæ.

Præterea, Secundum omnes Philoso- Præterea, Secundum omnes Philoso- phos intellectus practicus sive actualis phos intellectus practicus sive actualis totus innititur corpori, et præcipue in totus innititur corpori, et præcipue in mechanicis, eo quod actuale bonum non mechanicis, eo quod actuale bonum non acquiritur sine operatione corporis: nec acquiritur sine operatione corporis: nec tamen ideo dicimus ipsum secundum tamen ideo dicimus ipsum secundum substantiam corrumpi corrupto corpore, substantiam corrumpi corrupto corpore, vel esse diversæ substantiæ ab aliis par- vel esse diversæ substantiæ ab aliis par- tibus animæ rationalis: corruptio enim tibus animæ rationalis: corruptio enim hæc accidit ex parte corporis, et non ex hæc accidit ex parte corporis, et non ex parte partium animæ, sicut et debilitas parte partium animæ, sicut et debilitas operationis accidit ex debilitate organi, operationis accidit ex debilitate organi, et non ex debilitate virtutis organi. Dicit et non ex debilitate virtutis organi. Dicit enim Philosophus ', quod si senior acci- enim Philosophus ', quod si senior acci- piat juvenis oculum, videbit utique sicut piat juvenis oculum, videbit utique sicut juvenis. Hoc tamen melius patebit infra, juvenis. Hoc tamen melius patebit infra, cum de immortalitate animæ rationalis cum de immortalitate animæ rationalis disputabitur. disputabitur.

AD ALIUD dicendum eodem modo, AD ALIUD dicendum eodem modo, quod potentiæ animæ rationalis sepa- quod potentiæ animæ rationalis sepa-

1 I de Anima, tex. com. 63. 1 I de Anima, tex. com. 63.

rantur quidem secundum quod sunt in rantur quidem secundum quod sunt in substantia animæ, sed secundum opera- substantia animæ, sed secundum opera- tiones ex organis deficientibus corrum- tiones ex organis deficientibus corrum- puntur. puntur.

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- Ad cl AD ALIUD dicendum, quod non sequi- Ad cl tur, quod si sensibile et rationale sint tur, quod si sensibile et rationale sint idem in substantia, quod ubicumque sit idem in substantia, quod ubicumque sit sensus, quod ibi sit etiam ratio: sed se- sensus, quod ibi sit etiam ratio: sed se- quitur, quod ubi est sensus in homine, quitur, quod ubi est sensus in homine, quod ibi est substantia animæ rationa- quod ibi est substantia animæ rationa- lis quia sensus et ratio uniuntur in lis quia sensus et ratio uniuntur in homine in substantia una. homine in substantia una.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est Ad o AD ALIUD dicendum, quod hæc est Ad o falsa, quod sicut differunt operationes, falsa, quod sicut differunt operationes, quod ita differant virtutes a quibus sunt quod ita differant virtutes a quibus sunt opera nisi intelligatur hoc modo quo opera nisi intelligatur hoc modo quo virtutes per opera diffiniuntnr. Verum virtutes per opera diffiniuntnr. Verum etiam est, quod diversa opera in specie, etiam est, quod diversa opera in specie, diversas ponunt virtutes in specie: sed diversas ponunt virtutes in specie: sed non oportet, quod sicut diversa opera non oportet, quod sicut diversa opera specie, non reducuntur ad unam virtu- specie, non reducuntur ad unam virtu- tem, quod sic diversæ virtutes non re- tem, quod sic diversæ virtutes non re- ducantur ad unam substantiam. Aliter ducantur ad unam substantiam. Aliter enim oporteret tot esse substantias ani- enim oporteret tot esse substantias ani- mæ, quot sunt virtutes particulares et mæ, quot sunt virtutes particulares et potentiæ. Et hic fuit error quorumdam potentiæ. Et hic fuit error quorumdam Pythagoricorum dicentium, quod in quo- Pythagoricorum dicentium, quod in quo- libet corpore animato sunt infinitæ ani- libet corpore animato sunt infinitæ ani- mæ quarum quædam sedent in cere- mæ quarum quædam sedent in cere- bro, ut intellectus et ratio: quædam in bro, ut intellectus et ratio: quædam in hepate, ut nutritiva: quædam in mem- hepate, ut nutritiva: quædam in mem- bris genitalibus, ut generativa, et sic de bris genitalibus, ut generativa, et sic de aliis. Et iste error improbatus est ab aliis. Et iste error improbatus est ab Avicenna in VI de Naturalibus. Avicenna in VI de Naturalibus.

: :

AD ALIUD dicendum, quod Philoso- Ado AD ALIUD dicendum, quod Philoso- Ado phus non intendit dicere, quod anima phus non intendit dicere, quod anima vegetabilis vel sensibilis sint in semine vegetabilis vel sensibilis sint in semine sicut actus in potentia, sed sunt in ipso, sicut actus in potentia, sed sunt in ipso, ut ibidem dicit, sicut artificium in arti- ut ibidem dicit, sicut artificium in arti- fice et non intendit dicere, quod anima fice et non intendit dicere, quod anima vegetabilis sit ante sensibilem in homine vegetabilis sit ante sensibilem in homine tempore, sed quod prius manifestantur tempore, sed quod prius manifestantur operationes ejus : et hoc nihil prohibet, operationes ejus : et hoc nihil prohibet, quin anima rationalis sit substantia una quin anima rationalis sit substantia una cum sensibili et vegetabili: et tamen cum sensibili et vegetabili: et tamen prius tempore sunt opera vegetabilis prius tempore sunt opera vegetabilis quam sensibilis, et sensibilis quam ra- quam sensibilis, et sensibilis quam ra-

object. object.

1 7. 1 7.

bject.8 bject.8

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 7.

tionalis. Utrum autem anima vegetabi- tionalis. Utrum autem anima vegetabi- lis et sensibilis sint in semine, vel ex se- lis et sensibilis sint in semine, vel ex se- mine, et quomodo sint, et quomodo mine, et quomodo sint, et quomodo non, quæretur infra cum disputabitur de non, quæretur infra cum disputabitur de potentia generativa. potentia generativa.

AD ALIUD dicendum, quod propositio AD ALIUD dicendum, quod propositio vera est, quod ens ab agente extrinseco, vera est, quod ens ab agente extrinseco, etc. sed hæc falsa est, quod anima ve- etc. sed hæc falsa est, quod anima ve- getabilis et sensibilis in homine sint ab getabilis et sensibilis in homine sint ab agente intrinseco substantia enim ani- agente intrinseco substantia enim ani- mæ rationalis secundum se totam est mæ rationalis secundum se totam est per creationem, quæ infunditur corpori per creationem, quæ infunditur corpori organico, et in quibusdam partibus ejus organico, et in quibusdam partibus ejus operatur opera vegetativæ, et in quibus- operatur opera vegetativæ, et in quibus- dam sensitive. dam sensitive.

Ad hoc quod objicitur de Philosopho, Ad hoc quod objicitur de Philosopho, dicendum quod ipse ibi intendit reddere dicendum quod ipse ibi intendit reddere causam maris et fœminæ, et ostendere, causam maris et fœminæ, et ostendere, quod in plantis sufficit ad vegetabile quod in plantis sufficit ad vegetabile materia seminis cum virtute coelesti sine materia seminis cum virtute coelesti sine operatione masculi. In brutis vero opor- operatione masculi. In brutis vero opor- tet in materia esse semen masculi, quod tet in materia esse semen masculi, quod substantificat et movet materiam : quia substantificat et movet materiam : quia aliter non egrederetur animal sensibile. aliter non egrederetur animal sensibile. Præter hoc in hominibus propter diver- Præter hoc in hominibus propter diver- sam virtutem ipsius intellectus exigitur sam virtutem ipsius intellectus exigitur creator extrinsecus ipsius animæ. Et creator extrinsecus ipsius animæ. Et hæc omnia patebunt infra, cum disputa hæc omnia patebunt infra, cum disputa bitur de potentia generativa. bitur de potentia generativa.

93 93

tur, scilicet ut genus, et ut species, et ut tur, scilicet ut genus, et ut species, et ut potentia. Ut genus, secundum quod di- potentia. Ut genus, secundum quod di- citur contrahi per sensibile et rationale citur contrahi per sensibile et rationale ad constituendam speciem bruti vel ho- ad constituendam speciem bruti vel ho- minis. Ut species, secundum quod con- minis. Ut species, secundum quod con- stituit speciem plantæ. Ut potentia au- stituit speciem plantæ. Ut potentia au- tem, secundum quod est pars virtualis tem, secundum quod est pars virtualis consequens substantiam animæ sensibi- consequens substantiam animæ sensibi- lis et rationalis. lis et rationalis.

Secundus modus unionis istarum est Secundus modus unionis istarum est ut causæ primæ et consequentium et ut causæ primæ et consequentium et iste modus unionis tangitur in principio iste modus unionis tangitur in principio de causis. Cum enim prima causa sit, de causis. Cum enim prima causa sit, quæ influit non influente secunda: se- quæ influit non influente secunda: se- cunda autem, quæ non influit sine pri- cunda autem, quæ non influit sine pri- ma, secundum quod substituit suam ma, secundum quod substituit suam rem magis quam prima : patet, quod rem magis quam prima : patet, quod vegetabile est ut causa prima, et sensi- vegetabile est ut causa prima, et sensi- bile unitur ei ut causa secunda, et ratio- bile unitur ei ut causa secunda, et ratio- nale unitur sensibili ut causa tertia : nale unitur sensibili ut causa tertia : potest enim per intellectum vegetabile potest enim per intellectum vegetabile abstrahi a sensibili et influere causalita- abstrahi a sensibili et influere causalita- tem sine ipso: sed sensibile non potest tem sine ipso: sed sensibile non potest abstrahi a vegetabili et eadem est com- abstrahi a vegetabili et eadem est com- paratio rationalis ad sensibile. paratio rationalis ad sensibile.

Tertius autem modus unionis istorum Tertius autem modus unionis istorum est ut partium virtualium in toto: et est ut partium virtualium in toto: et hunc modum unionis tangit Boetius in hunc modum unionis tangit Boetius in Divisionibus et videtur innui in exem- Divisionibus et videtur innui in exem-

Per hoc etiam patet solutio ad se- plo Philosophi de trigono et tetragono : Per hoc etiam patet solutio ad se- plo Philosophi de trigono et tetragono : quentia. quentia.

AD ALIUD quod objicitur de modo AD ALIUD quod objicitur de modo unionis istorum trium, dicendum quod unionis istorum trium, dicendum quod triplex est modus unionis eorum, scilicet triplex est modus unionis eorum, scilicet ut potentiæ et actus, et ut causæ primæ ut potentiæ et actus, et ut causæ primæ et sequentium, et ut partium virtualium et sequentium, et ut partium virtualium in toto. Dico autem ut potentiæ et actus, in toto. Dico autem ut potentiæ et actus, sic quod materia dicatur potentia, et sic quod materia dicatur potentia, et forma actus, secundum quod genus po- forma actus, secundum quod genus po- tentia, et differentia constitutiva actus: tentia, et differentia constitutiva actus: relatio enim differentiæ ad genus est relatio enim differentiæ ad genus est relatio actus ad potentiam, et propter relatio actus ad potentiam, et propter hoc immediate unitur ei ad constituen- hoc immediate unitur ei ad constituen- dum speciem et sicut differentia pote- dum speciem et sicut differentia pote- state est in genere, actu autem non, nisi state est in genere, actu autem non, nisi quando cum genere constituit speciem, quando cum genere constituit speciem, sic sensitivum est in vegetativo. Et istam sic sensitivum est in vegetativo. Et istam unionem tangit Avicenna, qui dicit, unionem tangit Avicenna, qui dicit, quod vegetabile tribus modis considera- quod vegetabile tribus modis considera-

trigonum enim non est in tetragono se- trigonum enim non est in tetragono se- cundum esse proprium, sed secundum cundum esse proprium, sed secundum esse tetragoni distinguibile enim est esse tetragoni distinguibile enim est trigonum per divisionem tetragoni.. trigonum per divisionem tetragoni..

Et est ibi similitudo duplex, et uno Et est ibi similitudo duplex, et uno modo dissimilitudo est enim similitudo modo dissimilitudo est enim similitudo quantitatis continuæ et partium ejus ad quantitatis continuæ et partium ejus ad totum potestativum et partes ejus, in totum potestativum et partes ejus, in hoc quod sicut in toto continuo inclu- hoc quod sicut in toto continuo inclu- duntur partes secundum essentiam et duntur partes secundum essentiam et habent actum in ipso et esse et non per habent actum in ipso et esse et non per se, ita in toto potestativo sunt partes se, ita in toto potestativo sunt partes potestatum particularium, quæ partes potestatum particularium, quæ partes vires vel virtutes dicuntur, et non secun- vires vel virtutes dicuntur, et non secun- dum esse et speciem propriam, sed se- dum esse et speciem propriam, sed se- cundum esse et speciem sui totius: ve- cundum esse et speciem sui totius: ve- getabile enim quod est pars rationalis getabile enim quod est pars rationalis animæ, non est species animæ, sed pars animæ, non est species animæ, sed pars hujus totius quod est anima rationalis. hujus totius quod est anima rationalis.

Prima sen- Prima sen- tentia. tentia. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

96 96

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et hæc similitudo sumitur ex compara- Et hæc similitudo sumitur ex compara- tione totius ad totum secundum conti- tione totius ad totum secundum conti- nentiam partium, secundum quam mi- nentiam partium, secundum quam mi- nus semper est in majore, et attenditur nus semper est in majore, et attenditur a Philosopho in secundo de Anima 1. a Philosopho in secundo de Anima 1.

Secunda similitudo est in modo divi- Secunda similitudo est in modo divi- sionis sicut enim continuum dividitur sionis sicut enim continuum dividitur in plura, sic et totum potestativum divi- in plura, sic et totum potestativum divi- ditur in plura potentialia secundum ea in ditur in plura potentialia secundum ea in quæ potest. Sed in hoc est differentia: quæ potest. Sed in hoc est differentia: quia continuum dividitur per intranea, quia continuum dividitur per intranea, et ideo non manet unum quando divi- et ideo non manet unum quando divi- sum est potestativum autem non divi- sum est potestativum autem non divi- ditur per intranea, sed objecta poten- ditur per intranea, sed objecta poten- tiæ, secundum quod potest in duo, vel tiæ, secundum quod potest in duo, vel tria, vel quatuor, et ideo manet unum tria, vel quatuor, et ideo manet unum respectu illorum. Differentia etiam est in respectu illorum. Differentia etiam est in hoc quod partes continui non possunt hoc quod partes continui non possunt signari nisi per divisionem continui. Sed signari nisi per divisionem continui. Sed partes potestativi signantur per opera- partes potestativi signantur per opera- tiones. Secundum autem duos primos tiones. Secundum autem duos primos modos unionis per intellectum vegeta- modos unionis per intellectum vegeta- bile est ante sensibile, et sensibile ante bile est ante sensibile, et sensibile ante rationale sed secundum tertium mo- rationale sed secundum tertium mo- dum vegetabile per naturam sequitur dum vegetabile per naturam sequitur sensibile, et sensibile per naturam sequi- sensibile, et sensibile per naturam sequi- tur rationale, ut pars suum totum, licet tur rationale, ut pars suum totum, licet tempore operationes vegetabiles præce- tempore operationes vegetabiles præce- dant operationes sensibiles, et sensibiles dant operationes sensibiles, et sensibiles operationes præcedant operationes ra- operationes præcedant operationes ra- tionales. tionales.

: :

AD ID vero quod dicitur contra objecta, AD ID vero quod dicitur contra objecta, dicendum quod sensibile quod est pars dicendum quod sensibile quod est pars rationalis secundum quod est pars ejus, rationalis secundum quod est pars ejus, non corrumpitur, ut patet ex supra di- non corrumpitur, ut patet ex supra di- ctis. ctis.

AD ALIUD dicendum, quod sensibile. AD ALIUD dicendum, quod sensibile. non est compositum ex vegetabili et non est compositum ex vegetabili et aliquo alio, ut rationale compositum est aliquo alio, ut rationale compositum est ex sensibili et aliquo alio nulla enim ex sensibili et aliquo alio nulla enim differentia composita ex genere est : si differentia composita ex genere est : si enim composita esset, non posset esse enim composita esset, non posset esse composita nisi ex genere et differentia. composita nisi ex genere et differentia. Et ad hoc sequuuntur tria inconvenien- Et ad hoc sequuuntur tria inconvenien- tia, quorum primum est, quod differen- tia, quorum primum est, quod differen- tia esset species, quia compositum est ex tia esset species, quia compositum est ex genere et differentia. Secundum est, genere et differentia. Secundum est,

1 II de Anima, tex. com. 31. 1 II de Anima, tex. com. 31.

quod eadem quæstio esset de differentia quod eadem quæstio esset de differentia quæ componit differentiam, et iretur in quæ componit differentiam, et iretur in infinitum. Tertium est, quia genus bis infinitum. Tertium est, quia genus bis poneretur in diffinitione speciei, scilicet poneretur in diffinitione speciei, scilicet per se secundum quod differentia con- per se secundum quod differentia con- stituit speciem, et secundum quod diffe- stituit speciem, et secundum quod diffe- rentia constituit differentiam. Et adhuc rentia constituit differentiam. Et adhuc sequeretur, quod differentia esset diffini- sequeretur, quod differentia esset diffini- bilis per differentiam, et sic differentia bilis per differentiam, et sic differentia esset prior differentia, et posterior. Et esset prior differentia, et posterior. Et ideo quia omnia hæc valde inconvenientia ideo quia omnia hæc valde inconvenientia sunt et absurda, non potest dici, quod sunt et absurda, non potest dici, quod differentia sit composita. differentia sit composita.

Dicendum igitur, quod sensibilis ani- Dicendum igitur, quod sensibilis ani- ma species animæ est et composita, ut ma species animæ est et composita, ut supra dictum est, et similiter anima ra- supra dictum est, et similiter anima ra- tionalis sed sensibilis et rationalis tionalis sed sensibilis et rationalis constituentia has species, simplicia sunt: constituentia has species, simplicia sunt: et tamen ab intellectu vegetabilis non et tamen ab intellectu vegetabilis non potest abstrahi sensibile, quia vegeta- potest abstrahi sensibile, quia vegeta- bile semper intelligitur in sensibili: sed bile semper intelligitur in sensibili: sed non intelligitur in ipso sicut pars es- non intelligitur in ipso sicut pars es- sentialis speciei quæ est genus, sed in- sentialis speciei quæ est genus, sed in- telligitur in ipso ut potentia a qua edu- telligitur in ipso ut potentia a qua edu- citur actus, sine qua actus talis non pot- citur actus, sine qua actus talis non pot- est educi. Differentiæ enim potestative est educi. Differentiæ enim potestative sunt in genere et educuntur ex ipso, et sunt in genere et educuntur ex ipso, et non possunt educi, nisi ex tali potentia : non possunt educi, nisi ex tali potentia : et ideo comparatio differentiæ ad genus et ideo comparatio differentiæ ad genus est comparatio actus ad potentiam, quæ est comparatio actus ad potentiam, quæ præcedit ipsum secundum rationem et præcedit ipsum secundum rationem et naturam, et in hoc differt a forma natu- naturam, et in hoc differt a forma natu- rali et a propria passione: forma enim rali et a propria passione: forma enim naturalis educitur de materia et de poten- naturalis educitur de materia et de poten- tia quæ præcedit ipsam tempore, non tia quæ præcedit ipsam tempore, non natura et ratione: sed convenit in hoc natura et ratione: sed convenit in hoc cum eadem, quod sicut materia non est cum eadem, quod sicut materia non est pars formæ, ita genus non est pars diffe- pars formæ, ita genus non est pars diffe- rentiæ. Propria vero passio comparatur rentiæ. Propria vero passio comparatur ad subjectum constitutum et completum ad subjectum constitutum et completum ut ad id quod est prius tempore et ra- ut ad id quod est prius tempore et ra- tione, et in hoc convenit cum differen- tione, et in hoc convenit cum differen- tia in comparatione ad genus: sed dif- tia in comparatione ad genus: sed dif- fert in hoc, quia ipsum subjectum diffinit fert in hoc, quia ipsum subjectum diffinit passionem propriam, secundum quod passionem propriam, secundum quod dicimus, quod impar est numerus me- dicimus, quod impar est numerus me- dium habens, sed genus non diffinit dif- dium habens, sed genus non diffinit dif-

ecunda ecunda Falentia. Falentia.

la sen- la sen- lentia. lentia. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 7. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 7.

ferentiam convenit enim in hoc quod ferentiam convenit enim in hoc quod subjectum non est pars essentialis pas- subjectum non est pars essentialis pas- sionis, sed id sine quo passio non intel- sionis, sed id sine quo passio non intel- ligitur. ligitur.

AD ILLUD quod dicitur, quod una est AD ILLUD quod dicitur, quod una est dispositio ad alteram, dicimus falsum dispositio ad alteram, dicimus falsum esse simpliciter, ut bene probatum est in esse simpliciter, ut bene probatum est in objiciendo. objiciendo.

AD ILLUD quod objicitur de tribus sub- AD ILLUD quod objicitur de tribus sub- stantiis in homine, quarum una est ex stantiis in homine, quarum una est ex traduce, alia ex stellis, tertia a Deo traduce, alia ex stellis, tertia a Deo creante, dicendum quod non est verum, creante, dicendum quod non est verum, nec secundum philosophiam est dictum : nec secundum philosophiam est dictum : quia philosophia contradicit, et Aristo- quia philosophia contradicit, et Aristo- teles, et Avicenna, et Sancti contradi- teles, et Avicenna, et Sancti contradi- cunt, ut Boetius et Augustinus. Neque cunt, ut Boetius et Augustinus. Neque valet simile inductum, duabus rationi- valet simile inductum, duabus rationi- bus, quarum una est, quod illuminantia bus, quarum una est, quod illuminantia conveniunt in actu illuminandi, et id- conveniunt in actu illuminandi, et id- circo uniri possunt in opere, sed diversa circo uniri possunt in opere, sed diversa sunt secundum substantiam: sed vege- sunt secundum substantiam: sed vege- tabilis, sensibilis, et rationalis in opere tabilis, sensibilis, et rationalis in opere non conveniunt, sicut patet inspicienti non conveniunt, sicut patet inspicienti opera vegetabilis, sensibilis, et rationa- opera vegetabilis, sensibilis, et rationa- lis. Unde secundum eos manebunt diver- lis. Unde secundum eos manebunt diver- sæ secundum opera et secundum sub- sæ secundum opera et secundum sub- stantias, et sic nullo modo unitæ. Alia stantias, et sic nullo modo unitæ. Alia ratio est quare non valet simile quia ratio est quare non valet simile quia propter hoc conveniunt ignis, stella, et propter hoc conveniunt ignis, stella, et sol in illuminando: quia aliquid unum sol in illuminando: quia aliquid unum commune generatur ab ipsis, quod facit commune generatur ab ipsis, quod facit actu esse perspicuum, verbi gratia, lu- actu esse perspicuum, verbi gratia, lu- men quod est actus lucidi secundum men quod est actus lucidi secundum quod est lucidum, ut dicitur in secundo quod est lucidum, ut dicitur in secundo de Anima sed non unum tale generatur de Anima sed non unum tale generatur a vegetabili, sensibili, et rationali, quæ a vegetabili, sensibili, et rationali, quæ differunt substantia et ratione secundum differunt substantia et ratione secundum istos, quod faciat actu hominem vel cor- istos, quod faciat actu hominem vel cor- pus humanum. pus humanum.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate vegetabile et sensibile non sunt nisi po- vegetabile et sensibile non sunt nisi po- tentiæ animæ rationalis, naturaliter con- tentiæ animæ rationalis, naturaliter con- sequentes ipsam. Qualiter autem ma- sequentes ipsam. Qualiter autem ma- neant vel corrumpantur ex parte post neant vel corrumpantur ex parte post mortem hominis, partim patet ex præ- mortem hominis, partim patet ex præ- dictis, sed subtilius infra discutietur. dictis, sed subtilius infra discutietur.

XXXV XXXV

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

97 97

Utrum quodlibet istorum, scilicet vege- Utrum quodlibet istorum, scilicet vege- tabile, sensibile, et rationale, vel ali- tabile, sensibile, et rationale, vel ali- quod sit potentia plura, multiplicabile quod sit potentia plura, multiplicabile in actu per divisionem corporis ? in actu per divisionem corporis ?

Secundo quæritur, Utrum quodlibet Secundo quæritur, Utrum quodlibet istorum, scilicet vegetabile, sensibile, et istorum, scilicet vegetabile, sensibile, et rationale, vel aliquod sit potentia plura, rationale, vel aliquod sit potentia plura, multiplicabile in actu per divisionem multiplicabile in actu per divisionem corporis in quo est? corporis in quo est?

De hoc enim disputat Augustinus pro- De hoc enim disputat Augustinus pro- pter divisionem quorumdam vermium, pter divisionem quorumdam vermium, in quibus videtur eadem anima numero in quibus videtur eadem anima numero manere in utraque parte. Quod etiam di- manere in utraque parte. Quod etiam di- cit Anselmus in Monologio vult enim, cit Anselmus in Monologio vult enim, quod proprium Dei sit esse ubique : quod proprium Dei sit esse ubique : sed creatura spiritualis quæ est anima, sed creatura spiritualis quæ est anima, in pluribus locis possit esse, licet non in pluribus locis possit esse, licet non ubique. ubique.

Quæremus ergo de hoc. Videtur enim, Quæremus ergo de hoc. Videtur enim,

quod quod

1. Anima una numero sit in utraque 1. Anima una numero sit in utraque parte post divisionem corporis. Hujus parte post divisionem corporis. Hujus signum videtur in plantis. Cum enim signum videtur in plantis. Cum enim planta dividitur, frequenter contingit, planta dividitur, frequenter contingit, quod utraque pars convalescit et germi- quod utraque pars convalescit et germi- nat tunc enim indivisa non fuit, nisi nat tunc enim indivisa non fuit, nisi una anima maneat post divisionem. una anima maneat post divisionem.

2. Item, Ea quæ dividuntur, per acci- 2. Item, Ea quæ dividuntur, per acci- dens vel per se dividuntur. Per se, ut dens vel per se dividuntur. Per se, ut quanta per accidens vero ea quæ distin- quanta per accidens vero ea quæ distin- ctionem habent in quanto, ut altitudo, ctionem habent in quanto, ut altitudo, et hujusmodi. Sed anima neutro modo et hujusmodi. Sed anima neutro modo divisibilis est. Ergo videtur, quod una divisibilis est. Ergo videtur, quod una maneat in omnibus partibus divisi cor- maneat in omnibus partibus divisi cor- poris. poris.