Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

72 72

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mum et optimum et desideratum ab mum et optimum et desideratum ab omnibus motoribus inferioribus. Ergo omnibus motoribus inferioribus. Ergo relinquitur, quod hæc potentia non relinquitur, quod hæc potentia non egrediatur in actum. Unde non est po- egrediatur in actum. Unde non est po- tentia nisi tantum potentia permittens, tentia nisi tantum potentia permittens, sicut dicit Anselmus, quod dicitur aliquis sicut dicit Anselmus, quod dicitur aliquis facere aliquid cum permittit fieri quod facere aliquid cum permittit fieri quod prohibere posset, cum tamen justa ra- prohibere posset, cum tamen justa ra- tione permittat. Et sic dicitur, Isa. LXIII, tione permittat. Et sic dicitur, Isa. LXIII, 17: Quare errare nos fecisti, Domine, 17: Quare errare nos fecisti, Domine, de viis tuis: indurasti cor nostrum ne de viis tuis: indurasti cor nostrum ne timeremus te? Et Apostolus, ad Ro- timeremus te? Et Apostolus, ad Ro- manos, 1, 24 Tradidit illos Deus in manos, 1, 24 Tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, in immundi- desideria cordis eorum, in immundi- tiam ut contumeliis afficiant corpora tiam ut contumeliis afficiant corpora sua in semetipsis. Cum igitur potentia sua in semetipsis. Cum igitur potentia faciendi prava. in anima sit reducibilis faciendi prava. in anima sit reducibilis in actum, in Deo autem permittens tan- in actum, in Deo autem permittens tan- tum, patet quod non est una potestas tum, patet quod non est una potestas Dei et animæ ergo non sunt idem. Dei et animæ ergo non sunt idem.

: :

SOLUTIO. Secundum Catholicam fidem SOLUTIO. Secundum Catholicam fidem et secundum omnium recte philoso- et secundum omnium recte philoso- phantium attestationem dicimus, quod phantium attestationem dicimus, quod Deus et anima et hyle non sunt idem. Deus et anima et hyle non sunt idem.

AD AUCTORITATEM autem Varronis AD AUCTORITATEM autem Varronis Philosophi quam inducit Augustinus in Philosophi quam inducit Augustinus in libro de Civitate Dei, responsum est libro de Civitate Dei, responsum est supra in quæstione de cœlo. Aliorum supra in quæstione de cœlo. Aliorum autem dicta omnium putamus delira- autem dicta omnium putamus delira-

menta. menta.

AD RATIONEM autem dicendum, quod AD RATIONEM autem dicendum, quod res extra res diversimode intelliguntur. res extra res diversimode intelliguntur. Quædam enim intelliguntur per se ut Quædam enim intelliguntur per se ut primæ causæ, quædam autem a priori, primæ causæ, quædam autem a priori, quædam vero ex posteriori, et quædam quædam vero ex posteriori, et quædam intellectu composito, et quædam incom- intellectu composito, et quædam incom- pleto. Et quæ intelliguntur intellectu in- pleto. Et quæ intelliguntur intellectu in- completo, sic intelliguntur duabus de completo, sic intelliguntur duabus de causis, scilicet propter elevationem sui causis, scilicet propter elevationem sui esse supra nostrum intellectum et hoc esse supra nostrum intellectum et hoc modo intelligitur Deus incomplete, ut modo intelligitur Deus incomplete, ut dicunt Boetius et Avicenna. Aut propter dicunt Boetius et Avicenna. Aut propter debilitatem sui esse, ut materia, tempus, debilitatem sui esse, ut materia, tempus, et motus. Quædam etiam intelliguntur et motus. Quædam etiam intelliguntur per se, ut habitus et affirmatio: quædam per se, ut habitus et affirmatio: quædam per suum oppositum, ut privatio et per suum oppositum, ut privatio et negatio, sicut infra habebitur ubi quæ- negatio, sicut infra habebitur ubi quæ- stio erit de intellectu et intelligibili: et stio erit de intellectu et intelligibili: et

hoc ignoravit David cum dixit omnia hoc ignoravit David cum dixit omnia intelligi per similitudinem propriæ for- intelligi per similitudinem propriæ for- mæ et per identitatem. mæ et per identitatem.

AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum AD ALIUD dicendum, quod hoc falsum est, quod illud quod unum est in activis est, quod illud quod unum est in activis et passivis, non patiatur: imo illud et passivis, non patiatur: imo illud patitur tantum, et reliqua, id est, formæ patitur tantum, et reliqua, id est, formæ contrariæ tantum agunt. Anima autem contrariæ tantum agunt. Anima autem non patitur nisi quodammodo et secun- non patitur nisi quodammodo et secun- dum quid, sicut in objectione tactum dum quid, sicut in objectione tactum est et propter hoc non est ejusdem est et propter hoc non est ejusdem materiæ cum corporalibus, in quibus est materiæ cum corporalibus, in quibus est passivum simpliciter. Hoc tamen melius passivum simpliciter. Hoc tamen melius infra discutietur cum quæretur, Utrum infra discutietur cum quæretur, Utrum anima sit ex materia vel non? anima sit ex materia vel non?

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est quod ostenditur de puncto et unitate. est quod ostenditur de puncto et unitate. Ideo autem sunt idem abstractis diffe- Ideo autem sunt idem abstractis diffe- rentiis: quia conveniunt in eadem rentiis: quia conveniunt in eadem natura generis discretum et continuum. natura generis discretum et continuum. In nulla autem generis natura conve- In nulla autem generis natura conve- niunt Deus et hyle, sicut habet probari niunt Deus et hyle, sicut habet probari in quæstione, Utrum Deus sit ens in in quæstione, Utrum Deus sit ens in prædicamento, vel non ? et, Utrum Deus prædicamento, vel non ? et, Utrum Deus sit ens cadens sub communitate entis ? sit ens cadens sub communitate entis ? Et ideo per intellectum separatis omni- Et ideo per intellectum separatis omni- bus differentiis materiæ primæ et Dei, bus differentiis materiæ primæ et Dei, non remanet adhuc ens unum, sed divi- non remanet adhuc ens unum, sed divi-

sum. sum.

Ad Ad

Ad 3 Ad 3

AD ALIUD dicendum, quod David Ad ! AD ALIUD dicendum, quod David Ad ! prave intellexit litteram Aristotelis. prave intellexit litteram Aristotelis. Dicit enim Aristoteles, quod scientia Dicit enim Aristoteles, quod scientia secundum actum est res scita, et non secundum actum est res scita, et non secundum esse: et vocat scientiam in- secundum esse: et vocat scientiam in- tellectum speculativum, et vocat actum. tellectum speculativum, et vocat actum. speciem rei intellectæ. Species autem in speciem rei intellectæ. Species autem in anima est res extra per actum ipsius anima est res extra per actum ipsius speciei, et non per esse quod habet in speciei, et non per esse quod habet in materia extra: et ideo non sequitur, materia extra: et ideo non sequitur, quod anima sit res intellecta, sed quod quod anima sit res intellecta, sed quod actus speculativus sit species rei intel- actus speculativus sit species rei intel- lectæ, et non ipsa res et sic intelligitur lectæ, et non ipsa res et sic intelligitur quod dicit Philosophus, quod anima quod dicit Philosophus, quod anima quodammodo est omnia: quia species quodammodo est omnia: quia species lapidis est in anima et non lapis. De hoc lapidis est in anima et non lapis. De hoc autem infra melius patebit. autem infra melius patebit.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, quod omnis differentia est a forma falsa, quod omnis differentia est a forma quam habet res differens. Forma enim quam habet res differens. Forma enim

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5.

non habet formam, et hyle secundum non habet formam, et hyle secundum quod hyle non habet formam, et tamen quod hyle non habet formam, et tamen forma differt a materia. Similiter hæc forma differt a materia. Similiter hæc est falsa, quod omne quod differt ab est falsa, quod omne quod differt ab aliquo, differt per differentiam aliquam aliquo, differt per differentiam aliquam quam habet quia una differentia differt quam habet quia una differentia differt ab alia differentia, et tamen non habet ab alia differentia, et tamen non habet differentiam per quam ab alia differat: differentiam per quam ab alia differat: quia si haberet, iretur in infinitum. Unde quia si haberet, iretur in infinitum. Unde patet, quod multa differunt seipsis. Et patet, quod multa differunt seipsis. Et cum dicit Philosophus, quod idem est a cum dicit Philosophus, quod idem est a quo non differt differentia, intelligit quo non differt differentia, intelligit omnem modum differendi, sive per se, omnem modum differendi, sive per se, sive per formam quæ insit, differentia sive per formam quæ insit, differentia accipiatur. accipiatur.

AD ALIUD dicendum, quod sicut habi- AD ALIUD dicendum, quod sicut habi- tum est, probari habet alibi, quod Deus tum est, probari habet alibi, quod Deus non sit ens determinatum sub commu- non sit ens determinatum sub commu- nitate entis. Prima enim determinatio nitate entis. Prima enim determinatio entis est ad species ejus quæ sunt præ- entis est ad species ejus quæ sunt præ- dicamenta Deus autem non est ens in dicamenta Deus autem non est ens in prædicamento, neque ut generalissi- prædicamento, neque ut generalissi- mum, nec ut subalternum, neque ut mum, nec ut subalternum, neque ut specialissimum, nec ut individuum, nec specialissimum, nec ut individuum, nec ut materia, neque ut forma, neque ut ut materia, neque ut forma, neque ut compositum eo quod ipse nullo modo compositum eo quod ipse nullo modo compositus est, neque componibilis alte- compositus est, neque componibilis alte- ri et ideo licet omnia distinguentia eas ri et ideo licet omnia distinguentia eas abstrahantur, et remaneat solum ens abstrahantur, et remaneat solum ens indistinctum, quia per intellectum etiam indistinctum, quia per intellectum etiam abstrahitur a materia indistincta distin- abstrahitur a materia indistincta distin- guibili per formas, cum illo ente relicto guibili per formas, cum illo ente relicto non uniuntur materia, Deus, et vous: eo non uniuntur materia, Deus, et vous: eo quod Deus non potest esse unum aliquid quod Deus non potest esse unum aliquid distinctum et determinatum sub commu- distinctum et determinatum sub commu- nitate entis. nitate entis.

Versus autem Lucani non faciunt ali- Versus autem Lucani non faciunt ali- quid pro David: quia etsi Lucanus quid pro David: quia etsi Lucanus errando Deum omnipotentem appellavit errando Deum omnipotentem appellavit Jovem, non tamen sequitur ad hoc, Jovem, non tamen sequitur ad hoc, quod Deus sit esse omnium materiale, quod Deus sit esse omnium materiale, sed quod Deus est ubique et in omnibus sed quod Deus est ubique et in omnibus præsens et extra omnia, sicut etiam præsens et extra omnia, sicut etiam beatus Bernardus supra Cantica dicit, beatus Bernardus supra Cantica dicit, quod Deus est esse omnium, non mate- quod Deus est esse omnium, non mate-

1 Act. XVII, 28. 1 Act. XVII, 28.

2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce

73 73

riale, sed causale. Et sicut dicitur in riale, sed causale. Et sicut dicitur in Actibus, quod in ipso vivimus, et move- Actibus, quod in ipso vivimus, et move- mur, et sumus 1. mur, et sumus 1.

Dictum autem Senecæ, quod Deus Dictum autem Senecæ, quod Deus est mens universi, intelligitur secundum est mens universi, intelligitur secundum quod Deus est primus motorum et rector quod Deus est primus motorum et rector mundi, sicut anima regit et movet cor- mundi, sicut anima regit et movet cor- pus. Ex hoc autem non sequitur quod pus. Ex hoc autem non sequitur quod Deus sit omnia. Deus sit omnia.

Similiter dicimus antiquissimos vete- Similiter dicimus antiquissimos vete- rum errasse in hoc quod Deum Palladem rum errasse in hoc quod Deum Palladem nominaverunt, sed non errasse in hoc nominaverunt, sed non errasse in hoc quod Deum dixerunt fuisse et esse in quod Deum dixerunt fuisse et esse in omni eo quod est, fuit, et erit, et ipsum omni eo quod est, fuit, et erit, et ipsum Deum esse rerum esse non materiale, Deum esse rerum esse non materiale, sed causale. Et dicemus tunc, quod sed causale. Et dicemus tunc, quod peplum significabat proprium esse re- peplum significabat proprium esse re- rum, quod habent a propriis formis: rum, quod habent a propriis formis: quia res in quibus cognoscitur Deus ut quia res in quibus cognoscitur Deus ut per imaginem et vestigium, velant eum, per imaginem et vestigium, velant eum, eo quod non perfecte repræsentant eum eo quod non perfecte repræsentant eum ad cognoscendum et nullum sapientum ad cognoscendum et nullum sapientum per rationem posse revelare peplum hoc, per rationem posse revelare peplum hoc, quia nullus per inquisitionem naturarum quia nullus per inquisitionem naturarum perfecte posset cognoscere Deum : et perfecte posset cognoscere Deum : et ideo fides est necessaria, quæ est argu- ideo fides est necessaria, quæ est argu- mentum faciens cognoscere divina re- mentum faciens cognoscere divina re- rum non apparentia. rum non apparentia.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum omnes animæ ante corpus fue- Utrum omnes animæ ante corpus fue- runt creatæ in comparibus stellis = ? runt creatæ in comparibus stellis = ?

Deinde, Quæritur de sententia Plato- Deinde, Quæritur de sententia Plato- nicorum : quia ipsi ponunt animas fuisse nicorum : quia ipsi ponunt animas fuisse multas et in comparibus stellis positas, multas et in comparibus stellis positas, donec in corpora descenderent, et ite- donec in corpora descenderent, et ite- rum post corruptionem corporum ad rum post corruptionem corporum ad compares stellas redire. compares stellas redire.

1. Videtur autem Augustinus super 1. Videtur autem Augustinus super

novæ editionis. Cf. etiam IIam Part. Summæ novæ editionis. Cf. etiam IIam Part. Summæ theologiæ, Quæst. 72, membr. 4, art. 3. theologiæ, Quæst. 72, membr. 4, art. 3. Tom. XXXIII ejusdem editionis. Tom. XXXIII ejusdem editionis.

74 74

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Genesim, in quadam Glossa dicere, quod Genesim, in quadam Glossa dicere, quod anima humana creata sit ante corpus: anima humana creata sit ante corpus: reputat enim inconveniens, quod aliquid reputat enim inconveniens, quod aliquid sit creatum post diem septimum in quo sit creatum post diem septimum in quo requievit Deus ab omni opere suo, id requievit Deus ab omni opere suo, id est, creationis, dispositionis, et ornatus. est, creationis, dispositionis, et ornatus. Cum igitur anima humana creata sit, vi- Cum igitur anima humana creata sit, vi- detur quod in operibus septem dierum detur quod in operibus septem dierum sit creata. Glossæ autem quæ sunt su- sit creata. Glossæ autem quæ sunt su- per Genesim accipiuntur ex libro VII per Genesim accipiuntur ex libro VII super Genesim ad litteram ', ubi Augu- super Genesim ad litteram ', ubi Augu- stinus sic disputat: Unde sit anima, id stinus sic disputat: Unde sit anima, id est, de qua velut materia facta sit, vel est, de qua velut materia facta sit, vel de qua velut perfecta beataque natura de qua velut perfecta beataque natura defluxerit, vel utrum omnino ex nihilo defluxerit, vel utrum omnino ex nihilo facta sit, etiamsi dubitatur et quæritur: facta sit, etiamsi dubitatur et quæritur: illud tamen minime dubitandum est, et illud tamen minime dubitandum est, et si aliquid antea fuit, a Deo factum esse si aliquid antea fuit, a Deo factum esse quod fuit, et eam nunc a Deo factam, ut quod fuit, et eam nunc a Deo factam, ut anima viva sit aut enim nihil fuit, aut anima viva sit aut enim nihil fuit, aut hoc quod est non fuit. Et quia consueve- hoc quod est non fuit. Et quia consueve- runt dicere, quod omnia creata sint ope- runt dicere, quod omnia creata sint ope- ribus septem dierum vel in materia, vel ribus septem dierum vel in materia, vel in similitudine. In materia, ut corpora : in similitudine. In materia, ut corpora : in similitudine, ut anima, quia similitu- in similitudine, ut anima, quia similitu- dinem habet cum Angelis. » Obviat Au- dinem habet cum Angelis. » Obviat Au- gustinus ibidem dicens 2, quod si in an- gustinus ibidem dicens 2, quod si in an- gelica natura est causalis ratio animæ gelica natura est causalis ratio animæ creata, tunc Angeli filia esset et si in creata, tunc Angeli filia esset et si in alicujus corporis natura, tunc illius filia alicujus corporis natura, tunc illius filia erit, quod durius est dicere. erit, quod durius est dicere.

2. Item, Augustinus, ibidem : « Hu- 2. Item, Augustinus, ibidem : « Hu- manæ opinioni tolerabilius mihi videtur, manæ opinioni tolerabilius mihi videtur, Deum in illis primis operibus, quæ simul Deum in illis primis operibus, quæ simul omnia creavit, prius animam etiam huma- omnia creavit, prius animam etiam huma- nam creasse, quam suo tempore membris nam creasse, quam suo tempore membris ex limo formati corporis inspiraret. » ex limo formati corporis inspiraret. »

3. Item, lbidem, « Credatur ergo si 3. Item, lbidem, « Credatur ergo si nulla Scripturarum auctoritas seu veri- nulla Scripturarum auctoritas seu veri- tatis ratio contradicit, hominem ita fa- tatis ratio contradicit, hominem ita fa- ctum sexto die, ut corporis quidem hu- ctum sexto die, ut corporis quidem hu- mani ratio causalis in elementis mundi, mani ratio causalis in elementis mundi, anima vero jam ipsa causaretur. >> anima vero jam ipsa causaretur. >>

4. Item, Ibidem, « Melius creditur 4. Item, Ibidem, « Melius creditur animam prius creatam naturaliter velle animam prius creatam naturaliter velle incorporari, sicut naturale est nobis velle incorporari, sicut naturale est nobis velle

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad litteram, cap. 21. litteram, cap. 21.

vivere: male autem vivere non est jam vivere: male autem vivere non est jam naturæ, sed perversæ voluntatis quam naturæ, sed perversæ voluntatis quam juste poena subsequitur 3. » Hæc et his juste poena subsequitur 3. » Hæc et his similia multa inveniuntur in Augustino similia multa inveniuntur in Augustino ibidem, a quibus omnibus videtur accipi, ibidem, a quibus omnibus videtur accipi, quod animæ humanæ creatæ sint ante quod animæ humanæ creatæ sint ante corpus, et postea per imperium Dei et corpus, et postea per imperium Dei et voluntatém naturalem incorporatæ. voluntatém naturalem incorporatæ.

5. Hoc idem non solum videtur di- 5. Hoc idem non solum videtur di- cere, sed etiam multis rationibus pro- cere, sed etiam multis rationibus pro- bare Gregorius Nyssenus in libro de Ho- bare Gregorius Nyssenus in libro de Ho- mine, loquens contra Eunomium Philo- mine, loquens contra Eunomium Philo- sophum, qui determinavit animam sub sophum, qui determinavit animam sub materia incorpoream in corpore crea- materia incorpoream in corpore crea- tam. Et prima ratio sua est hæc: Omne tam. Et prima ratio sua est hæc: Omne quod habet generationem corporalem et quod habet generationem corporalem et temporalem, corporale est et mortale : temporalem, corporale est et mortale : si ergo anima creationem habet in cor- si ergo anima creationem habet in cor- pore, mortalis erit. pore, mortalis erit.

6. Alia ratio est ex verbi Moysi in qua 6. Alia ratio est ex verbi Moysi in qua sic dicit « Concordant autem cum his et sic dicit « Concordant autem cum his et ea quæ sunt Moysi. Sensibilium enim ea quæ sunt Moysi. Sensibilium enim generationem subscribens non inter generationem subscribens non inter eam, et eam quæ intelligibilium est, ex- eam, et eam quæ intelligibilium est, ex- pressam dixit substitui naturam. Sed pressam dixit substitui naturam. Sed comminantes hoc quidam opinantur. » comminantes hoc quidam opinantur. » Et sensus est, quod inter corpora pro- Et sensus est, quod inter corpora pro- pter hoc animam rationalem et Angelos pter hoc animam rationalem et Angelos Moyses non dixit creari, ut intelligantur Moyses non dixit creari, ut intelligantur

ante creata. ante creata.

7. Tertia ratio sua est in qua dicit sic : 7. Tertia ratio sua est in qua dicit sic : Si autem quis ex eo quod post plasma- Si autem quis ex eo quod post plasma- tionem corporis immissa est anima, exi- tionem corporis immissa est anima, exi- stimaverit post corpus generatam eam stimaverit post corpus generatam eam esse, excidet a veritate. Aut enim eam esse, excidet a veritate. Aut enim eam mortalem dicet, ut Aristoteles qui dixit mortalem dicet, ut Aristoteles qui dixit eam in corpore generatam esse aut eam in corpore generatam esse aut dicet ut Stoici, qui dicunt eam substan- dicet ut Stoici, qui dicunt eam substan- tiam esse incorpoream, et ante corpus tiam esse incorpoream, et ante corpus creatam, ut non mortalis animæ intelli- creatam, ut non mortalis animæ intelli- gentiam nobis repræsentet, et ideo irra- gentiam nobis repræsentet, et ideo irra- tionalem. tionalem.

8. Quarta est hæc : Creationis hoc 8. Quarta est hæc : Creationis hoc principalissimum est, opus ex non enti- principalissimum est, opus ex non enti- bus facere. Si igitur ad invicem genera- bus facere. Si igitur ad invicem genera- tione animæ fiunt, ratione providentiæ tione animæ fiunt, ratione providentiæ

2 IDEM, Ibidem, cap. 23. 2 IDEM, Ibidem, cap. 23. 3 IDEM, Ibidem, cap. 26. 3 IDEM, Ibidem, cap. 26.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5.

fiunt, et corruptibiles sunt, quemadmo- fiunt, et corruptibiles sunt, quemadmo- dum alia quæ ex successione generis dum alia quæ ex successione generis fiunt. Si autem ex non entibus animæ fiunt. Si autem ex non entibus animæ deducuntur, creatio quidem fit et tunc deducuntur, creatio quidem fit et tunc non est verum dictum Moysi, Requievit non est verum dictum Moysi, Requievit Deus die septimo ab universo opere quod Deus die septimo ab universo opere quod potrarat. Inconvenientia vero sunt utra- potrarat. Inconvenientia vero sunt utra- que. Ergo relinquitur animas simul ante que. Ergo relinquitur animas simul ante omnia corpora fuisse creatas. Et quia omnia corpora fuisse creatas. Et quia aliquis posset objicere in his verbis aliquis posset objicere in his verbis Joannis, v, 17: Pater meus usque modo Joannis, v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor: solvit ibidem operatur, et ego operor: solvit ibidem dicens, quod non de novo creando, sed dicens, quod non de novo creando, sed providendo hoc dictum esse bene vide- providendo hoc dictum esse bene vide-

tur. tur.

9. Item, Hoc videtur consentire Da- 9. Item, Hoc videtur consentire Da- masceno in libro II de Fide orthodoxa, masceno in libro II de Fide orthodoxa, ubi dicit : « Ego autem Gregorio theo- ubi dicit : « Ego autem Gregorio theo- logo consentio . » Dicebat enim primo logo consentio . » Dicebat enim primo intellectualem substantiam creari, et ita intellectualem substantiam creari, et ita sensibilem, hoc est, consequenter. Cum sensibilem, hoc est, consequenter. Cum igitur anima rationalis sit intellectualis igitur anima rationalis sit intellectualis naturæ, videtur creata ante substantiam naturæ, videtur creata ante substantiam sensibilem quæ est corpus. sensibilem quæ est corpus.

10. In idem feruntur dicta Platonis in 10. In idem feruntur dicta Platonis in libro II Timæi, ubi inducit Deum lo- libro II Timæi, ubi inducit Deum lo- quentem ad stellas de genere morta- quentem ad stellas de genere morta- lium, et dicentem: «Hujus universi ge- lium, et dicentem: «Hujus universi ge- neris, id est, mortalium, sementem neris, id est, mortalium, sementem faciam, id est, animam, vobisque tra- faciam, id est, animam, vobisque tra- dam vosque cætera exsequi par est, ita dam vosque cætera exsequi par est, ita ut immortalem cœlestemque naturam ut immortalem cœlestemque naturam mortali textu extrinseco ambiatis, jubea- mortali textu extrinseco ambiatis, jubea- tisque moveri, cibumque provideatis, et tisque moveri, cibumque provideatis, et incrementa detis. At post dissolutionem incrementa detis. At post dissolutionem id seminis quod credideratis, facta se- id seminis quod credideratis, facta se- ctione animæ et corporis recipiatis. » ctione animæ et corporis recipiatis. » Ex hoc accipitur, quod secundum Plato- Ex hoc accipitur, quod secundum Plato- nem animæ prius creatæ sunt, et in nem animæ prius creatæ sunt, et in stellis positæ, et a stellis ad corpora de- stellis positæ, et a stellis ad corpora de- scenderunt, et iterum post mortem ad scenderunt, et iterum post mortem ad stellas redeunt. stellas redeunt.

11. Item, Plato : « Si quidem passio- 11. Item, Plato : « Si quidem passio- nes ac perturbationes frænarent ac sub- nes ac perturbationes frænarent ac sub- jugarent, justam his levemque vitam jugarent, justam his levemque vitam fore sed si vincerentur, injuste victu- fore sed si vincerentur, injuste victu- ros. Atque illum qui recte curriculum ros. Atque illum qui recte curriculum

1 J. S. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa, 1 J. S. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa,

75 75

vivendi a natura datum confecerit, ad vivendi a natura datum confecerit, ad illud astrum cui accommodatum fuerit, illud astrum cui accommodatum fuerit, reversum, beatam vitam acturum. Con- reversum, beatam vitam acturum. Con- tra vero agentem, cogi in ortu secundo tra vero agentem, cogi in ortu secundo sexu mutato fieri mulierem. Et qui ne sexu mutato fieri mulierem. Et qui ne tum quidem finem peccandi faciet, qua- tum quidem finem peccandi faciet, qua- tenus depravatur, eatenus in brutorum tenus depravatur, eatenus in brutorum naturam suis motibus similem permu- naturam suis motibus similem permu- tari. »> tari. »>

12. Hoc idem videtur dicere Macro- 12. Hoc idem videtur dicere Macro- bius in primo libro sic : « Zodiacum bius in primo libro sic : « Zodiacum circulum lacteus circulus obliquæ cir- circulum lacteus circulus obliquæ cir- cumflexionis in occursum ambiendo cumflexionis in occursum ambiendo complectitur, quem duo tropica signa, complectitur, quem duo tropica signa, Capricornus scilicet et Cancer intersecant. Capricornus scilicet et Cancer intersecant. Has solum planetas physici vocaverunt: Has solum planetas physici vocaverunt: quia in utroque obviante solstitio ulte- quia in utroque obviante solstitio ulte- rius solis inhibetur accessus, et fit ei re- rius solis inhibetur accessus, et fit ei re- gressus ad zonæ viam, cujus terminos gressus ad zonæ viam, cujus terminos numquam relinquit. Per has portas ani- numquam relinquit. Per has portas ani- mas de coelo in terram meare, et de ter- mas de coelo in terram meare, et de ter- ris in coelum remeare credunt: ideo ho- ris in coelum remeare credunt: ideo ho- minum una, altera deorum vocatur : minum una, altera deorum vocatur : hominum Cancer, quia per hunc in in- hominum Cancer, quia per hunc in in- feriora descensus est: Capricornus deo- feriora descensus est: Capricornus deo- rum, quia per illum animæ in propriæ rum, quia per illum animæ in propriæ immortalitatis sedem et in deorum nu- immortalitatis sedem et in deorum nu- merum revertuntur. >> merum revertuntur. >>

13. Item, Macrobius infra in eodem: 13. Item, Macrobius infra in eodem: « Hoc ergo primo pondere de zodiaco et « Hoc ergo primo pondere de zodiaco et lacteo ad subjectas usque sphæras anima lacteo ad subjectas usque sphæras anima delapsa, dum et per illas labitur, non delapsa, dum et per illas labitur, non solum, ut diximus, luminosi, id est, solum, ut diximus, luminosi, id est, visibilis corporis avertitur accessu, sed visibilis corporis avertitur accessu, sed etiam singulos motus quos in exercitio etiam singulos motus quos in exercitio est habitura, producit, et in Saturni est habitura, producit, et in Saturni sphæra ratiocinationem et intelligen- sphæra ratiocinationem et intelligen- tiam, quod logisticon theoricon vocant: tiam, quod logisticon theoricon vocant: in Jovis vim agendi, quod practicum in Jovis vim agendi, quod practicum dicitur in Martis animositatis ardorem, dicitur in Martis animositatis ardorem, quod thiniton nuncupatur : in Solis sen- quod thiniton nuncupatur : in Solis sen- tiendi opinandique naturam, quod ethe- tiendi opinandique naturam, quod ethe- ticon et phantasticon appellant: desiderii ticon et phantasticon appellant: desiderii vero motum quod epimeticon vocatur, vero motum quod epimeticon vocatur, in Veneris pronuntiandi et interpre- in Veneris pronuntiandi et interpre- tandi quæ sentiat, quod hententicon di- tandi quæ sentiat, quod hententicon di- citur, in orbe Mercurii: phiticon vero, citur, in orbe Mercurii: phiticon vero,

cap. 3. cap. 3.

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

id est, naturam plantandi et augmen- id est, naturam plantandi et augmen- tandi corpora in ingressu globi lunaris tandi corpora in ingressu globi lunaris

exercet. » exercet. »

14. Item, Idem Macrobius parum ante 14. Item, Idem Macrobius parum ante hoc «Animæ beatæ ab omni cujusque hoc «Animæ beatæ ab omni cujusque contagione corporis liberæ, cœlum pos- contagione corporis liberæ, cœlum pos- sident. Quæ vero appetentia corporis sident. Quæ vero appetentia corporis hujus, quam in terris vitam vocamus, hujus, quam in terris vitam vocamus, ab illa specula altissima et perpetua luce ab illa specula altissima et perpetua luce fulgenti, desiderio latenti descendere co- fulgenti, desiderio latenti descendere co- gitaverit, pondere ipso terrenæ cogita- gitaverit, pondere ipso terrenæ cogita- tionis paulatim in inferiora dilabitur : tionis paulatim in inferiora dilabitur : nec subito a perfecta incorporalitate lu- nec subito a perfecta incorporalitate lu- teum corpus induit, sed sensum per ta- teum corpus induit, sed sensum per ta- cita decrementa et longiorem simplicis cita decrementa et longiorem simplicis et absolutissimæ puritatis recessum in et absolutissimæ puritatis recessum in quadam siderei corporis incrementa ter- quadam siderei corporis incrementa ter- git. In singulis enim sphæris, quæ cœlo git. In singulis enim sphæris, quæ cœlo subjectæ sunt, ætherea obvolutione ve- subjectæ sunt, ætherea obvolutione ve- stitur, ut per eas gradatim societati hu- stitur, ut per eas gradatim societati hu- jusmodi indumenti testei concilietur : et jusmodi indumenti testei concilietur : et ideo totidem motibus quot sphæras trans- ideo totidem motibus quot sphæras trans- it, ad hanc pervenit in terris quæ vita it, ad hanc pervenit in terris quæ vita

vocatur. » vocatur. »

15. Item, Idem videtur dicere Pytha- 15. Item, Idem videtur dicere Pytha- goras putat enim a lacteo circulo inci- goras putat enim a lacteo circulo inci- pere Ditis, id est, Plutonis imperium: pere Ditis, id est, Plutonis imperium: quia animæ inde lapsæ videntur jam a quia animæ inde lapsæ videntur jam a superis recessisse, et inde primum na- superis recessisse, et inde primum na- scentibus afferri ad lactis alimoniam : scentibus afferri ad lactis alimoniam : quia primus eis motus a lacteo incipit in quia primus eis motus a lacteo incipit in corpora terrena labentibus. corpora terrena labentibus.

16. Per rationem autem hoc idem vi- 16. Per rationem autem hoc idem vi- detur posse probari sic: Nulla forma detur posse probari sic: Nulla forma substantialis est activa vel passiva. Ve- substantialis est activa vel passiva. Ve- ritas hujus patet per hoc quod forma ritas hujus patet per hoc quod forma substantialis non habet contrarium: om- substantialis non habet contrarium: om- nis autem actio vel passio est inter con- nis autem actio vel passio est inter con- traria. Ergo si anima per generationem traria. Ergo si anima per generationem producitur in esse, hoc non erit per producitur in esse, hoc non erit per actionem formarum substantialium quæ actionem formarum substantialium quæ sunt in corporibus. Sed accidentales for- sunt in corporibus. Sed accidentales for- mæ non possunt facere substantiam. Cu- mæ non possunt facere substantiam. Cu- jus probatio est, quia accidentales formæ jus probatio est, quia accidentales formæ fiunt a substantia: ens enim fit ab ente fiunt a substantia: ens enim fit ab ente præcedente. Ex hoc igitur habetur, quod præcedente. Ex hoc igitur habetur, quod

1 Ex libro de Sensu et sensato colligitur, et 1 Ex libro de Sensu et sensato colligitur, et ex lib. VII Metaphys., com. 31 (Nota edit. ex lib. VII Metaphys., com. 31 (Nota edit.

cum anima sit substantia, non potest cum anima sit substantia, non potest fieri a formis corporalibus, sive sub- fieri a formis corporalibus, sive sub- stantialibus, sive accidentalibus. Formæ stantialibus, sive accidentalibus. Formæ autem corporales agunt in omni natura. autem corporales agunt in omni natura. Ergo anima non potest esse facta in na- Ergo anima non potest esse facta in na- tura. Relinquitur igitur, quod anima tura. Relinquitur igitur, quod anima facta sit ante cursum hujus naturæ, vel facta sit ante cursum hujus naturæ, vel futura sit post : sed non est futura futura sit post : sed non est futura post: ergo factæ sunt omnes animæ ante post: ergo factæ sunt omnes animæ ante corpoream creaturam. corpoream creaturam.

17. Item, Id quod operatur per se, 17. Item, Id quod operatur per se, operatur sibi simile: ergo si operaretur operatur sibi simile: ergo si operaretur anima per se in natura, oporteret quod anima per se in natura, oporteret quod illud esset anima. Aut igitur faceret eam illud esset anima. Aut igitur faceret eam de nihilo, aut de aliquo. Non de nihilo : de nihilo, aut de aliquo. Non de nihilo : quia hoc est creare, quod competit tan- quia hoc est creare, quod competit tan- tum creatori. Ergo oporteret, quod fa- tum creatori. Ergo oporteret, quod fa- ceret eam de aliquo et sic anima fieret ceret eam de aliquo et sic anima fieret de aliqua materia, et esset ens composi- de aliqua materia, et esset ens composi- tum et perfectum in natura per genera- tum et perfectum in natura per genera- tionem productum quod iterum non est tionem productum quod iterum non est verum ergo relinquitur, quod animæ verum ergo relinquitur, quod animæ omnes sunt ante corpus, et postea in- omnes sunt ante corpus, et postea in- corporentur. corporentur.

18. Item, Sicut se habent formæ exi- 18. Item, Sicut se habent formæ exi- stentes in potentia ad potentiam illam, stentes in potentia ad potentiam illam, ita etiam se habent formæ quæ non sunt ita etiam se habent formæ quæ non sunt in potentia in aliquo ad ea in quibus in potentia in aliquo ad ea in quibus sunt. Et veritas hujus patet ex hoc quod sunt. Et veritas hujus patet ex hoc quod forma quæ est potentia in aliqua mate- forma quæ est potentia in aliqua mate- ria, cum educitur ex ipsa, est actus ria, cum educitur ex ipsa, est actus illius. Similiter etiam anima rationalis illius. Similiter etiam anima rationalis quæ non educitur de materia, ejus est quæ non educitur de materia, ejus est actus et substantia ejus in quo est: et actus et substantia ejus in quo est: et sic est quod formæ quæ educuntur de sic est quod formæ quæ educuntur de materia, omnes simul factæ sunt in es- materia, omnes simul factæ sunt in es- sentialibus rationibus in illa, ut dicit sentialibus rationibus in illa, ut dicit Augustinus ergo necesse est, quod illæ Augustinus ergo necesse est, quod illæ quæ non educuntur de materia, aliquo quæ non educuntur de materia, aliquo modo etiam sint simul factæ non au- modo etiam sint simul factæ non au- tem possunt simul fieri in materia : ergo tem possunt simul fieri in materia : ergo simul factæ sunt in actu. simul factæ sunt in actu.

QUOD SI concedatur, in contrarium Sed con QUOD SI concedatur, in contrarium Sed con sunt rationes Avicennæ, quas ponit sunt rationes Avicennæ, quas ponit etiam Collectanus, sic: etiam Collectanus, sic:

1. Si anima est ante corpus, aut est 1. Si anima est ante corpus, aut est

Lugd.) Lugd.)

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5.

: :

unum, vel multa. Si unum, tunc oporte- unum, vel multa. Si unum, tunc oporte- ret, quod ex illo uno animarentur omnia ret, quod ex illo uno animarentur omnia corpora et hoc non posset contingere, corpora et hoc non posset contingere, nisi altero duorum modorum, scilicet ut nisi altero duorum modorum, scilicet ut eadem anima numero esset in omnibus eadem anima numero esset in omnibus corporibus animatis, quod supra impro- corporibus animatis, quod supra impro- batum est aut quod omnes animæ par- batum est aut quod omnes animæ par- ticulares essent partes illius et sic opor- ticulares essent partes illius et sic opor- teret, quod in cujuslibet animati corporis teret, quod in cujuslibet animati corporis generatione descenderet pars ab anima generatione descenderet pars ab anima illa, quod absurdum est dicere. Si vero illa, quod absurdum est dicere. Si vero dicatur, quod est multa, cum non sint dicatur, quod est multa, cum non sint nisi quinque causæ multitudinis, necesse nisi quinque causæ multitudinis, necesse est, quod aliqua illarum causarum fece- est, quod aliqua illarum causarum fece- rit multas animas. Causæ enim multitu- rit multas animas. Causæ enim multitu- dinis sunt ex divisione formali, vel ma- dinis sunt ex divisione formali, vel ma- teriali, vel accidentali, vel causali, se- teriali, vel accidentali, vel causali, se- cundum quod causa extrinseca dividit cundum quod causa extrinseca dividit quandoque causata extra: et divisione quandoque causata extra: et divisione accidentali duobus modis, scilicet secun- accidentali duobus modis, scilicet secun- dum quod quædam divisa sunt loco, dum quod quædam divisa sunt loco, ét secundum quod quædam divisa sunt ét secundum quod quædam divisa sunt tempore. Cum enim differentia sit causa tempore. Cum enim differentia sit causa numeri, et non contingat pluribus modis numeri, et non contingat pluribus modis inveniri differentiam dividentem quam inveniri differentiam dividentem quam per numerum et esse, oportet quod ani- per numerum et esse, oportet quod ani- marum multiplicatio sit aliquo istorum. marum multiplicatio sit aliquo istorum. Patet autem, quod non est hæc divisio Patet autem, quod non est hæc divisio formalis convenientium enim in forma formalis convenientium enim in forma non est differentia vel numerus secun- non est differentia vel numerus secun- dum formam illam animæ autem hu- dum formam illam animæ autem hu- manæ omnes conveniunt in diffinitione manæ omnes conveniunt in diffinitione et forma: ergo non est ipsarum nume- et forma: ergo non est ipsarum nume- rus et differentia secundum formam. rus et differentia secundum formam.

Si vero dicatur, quod divisio materiæ Si vero dicatur, quod divisio materiæ facit numerum. CONTRA: Aut materiæ facit numerum. CONTRA: Aut materiæ intra in qua est anima, aut materiæ intra in qua est anima, aut materiæ extra ex qua est corpus. Si primo modo, extra ex qua est corpus. Si primo modo, tunc anima esset ex materia divisibili et tunc anima esset ex materia divisibili et quanta, et sic ipsa esset corpus, quod quanta, et sic ipsa esset corpus, quod improbatum est. Si secundo modo, tunc improbatum est. Si secundo modo, tunc animæ non habebunt multitudinem nisi animæ non habebunt multitudinem nisi in generatione corporum. Et quia hoc in generatione corporum. Et quia hoc non potest fieri nisi duobus modis, sci- non potest fieri nisi duobus modis, sci- licet quod ante corpus fuerunt omnes licet quod ante corpus fuerunt omnes una anima solum, quæ per generatio- una anima solum, quæ per generatio- nem dividatur in partes, quod prius nem dividatur in partes, quod prius destructum est. Aut quod nec fuerunt destructum est. Aut quod nec fuerunt omnino ante, sed simul esse et multitu- omnino ante, sed simul esse et multitu-

77 77

dinem accipiant in corporum genera- dinem accipiant in corporum genera- tione et hoc erit contrarium opinioni tione et hoc erit contrarium opinioni illi quæ dicit ante corpora fuisse ani- illi quæ dicit ante corpora fuisse ani-

mas. mas.

Si vero dicatur, quod multitudinem Si vero dicatur, quod multitudinem habent per respectum ad corpus. Con- habent per respectum ad corpus. Con- TRA Aut illud corpus ad quod habent TRA Aut illud corpus ad quod habent respectum, erit actu, vel potentia. Si respectum, erit actu, vel potentia. Si actu, tunc oporteret, quod omnia corpo- actu, tunc oporteret, quod omnia corpo- ra essent simul facta sicut et animæ, ra essent simul facta sicut et animæ, quod esset contra sensum. Si vero po- quod esset contra sensum. Si vero po- tentia. CONTRA: Illud quod est in po- tentia. CONTRA: Illud quod est in po- tentia materiali tantum, est contingens tentia materiali tantum, est contingens possibile fieri et non fieri. Ponamus possibile fieri et non fieri. Ponamus ego, quod non fiat, tunc non erit re- ego, quod non fiat, tunc non erit re- spectus ad ipsum. Ergo anima ejus non spectus ad ipsum. Ergo anima ejus non erit una per respectum illum : et quod erit una per respectum illum : et quod non est unum, non est: ergo anima non est unum, non est: ergo anima illius non est ante ipsum et eadem ra- illius non est ante ipsum et eadem ra- tio est de qualibet anima: ergo nulla tio est de qualibet anima: ergo nulla est ante respectum illum. est ante respectum illum.

: :

Si vero dicatur, quod hæc multitudo Si vero dicatur, quod hæc multitudo est a est a causa extrinseca dividente, hoc causa extrinseca dividente, hoc nihil est ab extrinseco enim neque res nihil est ab extrinseco enim neque res est una, neque multa: unum enim et est una, neque multa: unum enim et multa sunt in his quæ sunt unum et multa sunt in his quæ sunt unum et multa ab aliquibus dividentibus vel multa ab aliquibus dividentibus vel unientibus ea causa autem extrinseca unientibus ea causa autem extrinseca efficiens in quantum hujusmodi, non fa- efficiens in quantum hujusmodi, non fa- cit unitatem, nec multitudinem: si enim cit unitatem, nec multitudinem: si enim faceret per se unitatem, numquam faceret faceret per se unitatem, numquam faceret multitudinem, et e converso. Sed nos multitudinem, et e converso. Sed nos videmus, quod quandoque facit unitatem videmus, quod quandoque facit unitatem dando formam unam, et quandoque dando formam unam, et quandoque multitudinem dando formas diversas. multitudinem dando formas diversas.

Si vero dicatur, quod hæc multitudo Si vero dicatur, quod hæc multitudo est ab accidente, quod est tempus et est ab accidente, quod est tempus et locus. CONTRA: Loco non dividuntur locus. CONTRA: Loco non dividuntur quæ in nullo loco sunt per se: ergo quæ in nullo loco sunt per se: ergo animæ per locum non dividuntur. Ea- animæ per locum non dividuntur. Ea- dem ratio est de tempore quia quæ- dem ratio est de tempore quia quæ- cumque simul sunt tempore, non divi- cumque simul sunt tempore, non divi- duntur tempore. Sed animæ ab istis duntur tempore. Sed animæ ab istis ponuntur omnes simul creatæ. Ergo ponuntur omnes simul creatæ. Ergo tempore non dividuntur. tempore non dividuntur.

Si vero dicatur, quod per accidentia Si vero dicatur, quod per accidentia spiritualia distinguuntur, sicut per gra- spiritualia distinguuntur, sicut per gra- tiam, sapientiam, vel virtutem, adhuc tiam, sapientiam, vel virtutem, adhuc sequeretur duplex inconveniens, scilicet sequeretur duplex inconveniens, scilicet

78 78

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod ante corpus talia habeantur, et quod ante corpus talia habeantur, et quod in illis non differant : non est quod in illis non differant : non est enim ratio, quare una habeat gratiam, enim ratio, quare una habeat gratiam, sapientiam, vel virtutem, et alia non : sapientiam, vel virtutem, et alia non : ergo vel omnes habent, vel nulla. Et sic ergo vel omnes habent, vel nulla. Et sic patet, quod in illis accidentibus omnes patet, quod in illis accidentibus omnes conveniunt et differentia sola est causa conveniunt et differentia sola est causa numeri ergo per illam non numeran- numeri ergo per illam non numeran- tur. Cum igitur ante corpus non sint tur. Cum igitur ante corpus non sint animæ unum vel multa, sequitur quod animæ unum vel multa, sequitur quod non sint : quia omne quod est, est unum, non sint : quia omne quod est, est unum, vel multa. vel multa.

2. Postea ponit Avicenna unam per 2. Postea ponit Avicenna unam per se solum sic Singularitas unius est ex se solum sic Singularitas unius est ex collectione accidentium, quam in alio collectione accidentium, quam in alio non est possibile invenire. Aut igitur non est possibile invenire. Aut igitur hæc singularitas convenit animæ in eo hæc singularitas convenit animæ in eo quod est anima hujus corporis. Si primo quod est anima hujus corporis. Si primo modo, tunc conveniret omni animæ et modo, tunc conveniret omni animæ et sic una sic una numero accidentium collectio numero accidentium collectio esset in omnibus animalibus et sic esset in omnibus animalibus et sic omnis anima esset una anima numero, omnis anima esset una anima numero, quod est inconveniens. Si vero secundo quod est inconveniens. Si vero secundo modo dicatur, tunc singularitas animæ modo dicatur, tunc singularitas animæ incipit quando incipit illud esse in cor- incipit quando incipit illud esse in cor- pore. Sed quando incipit singularitas pore. Sed quando incipit singularitas alicujus, tunc incipit esse illud singulare. alicujus, tunc incipit esse illud singulare. Ergo hæc anima singularis non haberet Ergo hæc anima singularis non haberet esse ante corpus, quod est contra Plato- esse ante corpus, quod est contra Plato- nicos. nicos.

3. Adhuc etiam ponit Collectanus 3. Adhuc etiam ponit Collectanus per se unam rationem, sic: Nihil est per se unam rationem, sic: Nihil est vanum in natura: ergo anima non vanum in natura: ergo anima non habebit esse quando esse ejus erit va- habebit esse quando esse ejus erit va- num esset autem vanum quando esset num esset autem vanum quando esset motor et actus corporis, et nullum cor- motor et actus corporis, et nullum cor- pus faceret esse actu et movere et hoc pus faceret esse actu et movere et hoc esset si esset ante corpus: ergo anima esset si esset ante corpus: ergo anima non est ante corpus. non est ante corpus.

Sed quia Avicennæ posset objici, quod Sed quia Avicennæ posset objici, quod anima humana eadem ratione non re- anima humana eadem ratione non re- maneret post corpus, cum non esset maneret post corpus, cum non esset causa unitatis ver multitudinis vel sin- causa unitatis ver multitudinis vel sin- gularitatis ejus, solvit Avicenna dicens, gularitatis ejus, solvit Avicenna dicens, quod hoc non esset necesse. Anima quod hoc non esset necesse. Anima enim in corpore incipit esse, quod ta- enim in corpore incipit esse, quod ta- men esse non habet a corpore, et rema- men esse non habet a corpore, et rema-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. X super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. X super Genesim ad

nent sibi proprietates quas habet in cor- nent sibi proprietates quas habet in cor- pore proprias non communicatas corpori, pore proprias non communicatas corpori, quibus differt ab alia anima, etiam cum quibus differt ab alia anima, etiam cum corpore erit absoluta. corpore erit absoluta.

: :

4. Ad hoc idem objicitur theologice 4. Ad hoc idem objicitur theologice sic Dicit Psalmus xxxII, 16: Qui finxit sic Dicit Psalmus xxxII, 16: Qui finxit sigillatim corda eorum. Fingere autem sigillatim corda eorum. Fingere autem est creare et cor ponitur ibi pro anima, est creare et cor ponitur ibi pro anima, ut dicit Glossa: ergo sigillatim creantur ut dicit Glossa: ergo sigillatim creantur animæ et non simul. animæ et non simul.

5. Item, Dicit Apostolus de Jacob et 5. Item, Dicit Apostolus de Jacob et Esau, ad Ronanos, 1x, 11: Cum non- Esau, ad Ronanos, 1x, 11: Cum non- dum nati essent, aut aliquid boni egis- dum nati essent, aut aliquid boni egis- sent aut mali. Ergo ante corpus non sent aut mali. Ergo ante corpus non fuerunt. fuerunt.

6. Item, Augustinus in libro X super 6. Item, Augustinus in libro X super Genesim ad litteram : « Quia non alterius Genesim ad litteram : « Quia non alterius naturæ est anima quam illius secundum naturæ est anima quam illius secundum quam sexto die factus est homo ad ima- quam sexto die factus est homo ad ima- ginem Dei, non recte dicit Deum ea ginem Dei, non recte dicit Deum ea facere nunc quæ tunc non consumma- facere nunc quæ tunc non consumma- vit. Jam enim tunc animam fecerat, vit. Jam enim tunc animam fecerat, quales et nunc facit: et ideo non aliquod quales et nunc facit: et ideo non aliquod novum creaturæ genus nunc facit, quod novum creaturæ genus nunc facit, quod tunc in suis consummatis operibus non tunc in suis consummatis operibus non creavit'. » Ex hoc accipitur, quod nunc creavit'. » Ex hoc accipitur, quod nunc Deus facit animas quæ sunt ejusdem Deus facit animas quæ sunt ejusdem rationis cum anima Adæ quam in sexta die rationis cum anima Adæ quam in sexta die fecerat, quod expressius infra in eodem fecerat, quod expressius infra in eodem libro dicit sic : « Corporibus humanis, libro dicit sic : « Corporibus humanis, quorum ex illis primis operibus propa- quorum ex illis primis operibus propa- gatio continuata successione protenditur, gatio continuata successione protenditur, tales congruit animas inferi, quales nunc tales congruit animas inferi, quales nunc Deus facit atque inserit. » Deus facit atque inserit. »

SOLUTIO. Dicendum, quod Deus infun- Solutio SOLUTIO. Dicendum, quod Deus infun- Solutio dendo creat animas humanas, et creando dendo creat animas humanas, et creando infundit eas et omnia alia reputamus infundit eas et omnia alia reputamus deliramenta. deliramenta.

3 et 4 3 et 4

AD AUCTORITATES autem Augustini di- Ad 1, AD AUCTORITATES autem Augustini di- Ad 1, cendum, quod opinando et opiniones cendum, quod opinando et opiniones aliorum sequendo talia dicit, et non sic aliorum sequendo talia dicit, et non sic sentiendo, ut patet per auctoritates ad sentiendo, ut patet per auctoritates ad oppositum ex eodem loco inductas. Si oppositum ex eodem loco inductas. Si tamen vellemus distinguere, diceremus tamen vellemus distinguere, diceremus quod anima duobus modis prior est cor- quod anima duobus modis prior est cor- pore, et corpus uno modo prius anima : pore, et corpus uno modo prius anima :

litteram, cap. 3. litteram, cap. 3.

II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5. II P. SUMMÆ DE CREATURIS, QUÆST. 5.

est enim substantia prius corpore, et sic est enim substantia prius corpore, et sic corpus prius est anima: quia non infun- corpus prius est anima: quia non infun- ditur ei nisi jam organizato. ditur ei nisi jam organizato.

Et quod Augustinus dicit difficile Et quod Augustinus dicit difficile dicere aliquid de nihilo factum esse dicere aliquid de nihilo factum esse postquam requievit ab omni opere quod postquam requievit ab omni opere quod patrarat, duobus modis glossatur ab an- patrarat, duobus modis glossatur ab an- tiquis. Quorum unus est, quod cessavit tiquis. Quorum unus est, quod cessavit ab operibus novis, et nova tunc dicuntur ab operibus novis, et nova tunc dicuntur opera, quia ante non fuerunt per mate- opera, quia ante non fuerunt per mate- riam, vel similitudinem. Unde omnia riam, vel similitudinem. Unde omnia corpora quæ generantur, fuerunt prius corpora quæ generantur, fuerunt prius in materia animæ autem humanæ prius in materia animæ autem humanæ prius fuerunt in similitudine, quia natura an- fuerunt in similitudine, quia natura an- gelica in hoc quod intellectualis est, si- gelica in hoc quod intellectualis est, si- militudinem habet cum anima rationali. militudinem habet cum anima rationali. Alius modus est, quod novum dicatur Alius modus est, quod novum dicatur opus a quo cessavit Deus, quod ante non opus a quo cessavit Deus, quod ante non fuit per speciem et rationem. Licet ergo fuit per speciem et rationem. Licet ergo modo animæ creantur, tamen Adam modo animæ creantur, tamen Adam factus fuit sexto die, qui habuit animam factus fuit sexto die, qui habuit animam rationalem, quæ ejusdem speciei et ra- rationalem, quæ ejusdem speciei et ra- tionis est cum omnibus animabus post- tionis est cum omnibus animabus post- ea creatis. Et hæc Glossa videtur acci- ea creatis. Et hæc Glossa videtur acci- pi ex verbis Augustini ultimo inductis. pi ex verbis Augustini ultimo inductis.

Possemus tamen dicere, quod hoc Possemus tamen dicere, quod hoc proprie creatur, quod fit sine omni præ- proprie creatur, quod fit sine omni præ- cedente materia. Materia autem duplex cedente materia. Materia autem duplex est, scilicet ex qua et in qua. Materia est, scilicet ex qua et in qua. Materia autem ex qua non habet formam ali- autem ex qua non habet formam ali- quam unde si propter defectionem quam unde si propter defectionem illius materiæ diceretur anima humana illius materiæ diceretur anima humana creata, tunc diceretur creari omnis for- creata, tunc diceretur creari omnis for- ma eadem ratione et eadem difficultas ma eadem ratione et eadem difficultas quæ videtur esse de anima humana con- quæ videtur esse de anima humana con- tra textum Genesis si crearetur, seque- tra textum Genesis si crearetur, seque- retur de omni forma. Est etiam materia retur de omni forma. Est etiam materia in qua, et hæc est duplex. Una cum in qua, et hæc est duplex. Una cum aliqua forma quæ sic est in materia quod aliqua forma quæ sic est in materia quod non educitur ex ipsa per actum genera- non educitur ex ipsa per actum genera- tionis et naturæ, sed tantum natura tionis et naturæ, sed tantum natura operatur aliquid respectu ejus, et talis operatur aliquid respectu ejus, et talis est anima humana: unde anima humana est anima humana: unde anima humana non est omnino sine materia. nec omni- non est omnino sine materia. nec omni- no sine opere naturæ. Posset igitur dici, no sine opere naturæ. Posset igitur dici, quod requievit Deus die septimo ab quod requievit Deus die septimo ab omni opere creationis et dispositionis et omni opere creationis et dispositionis et ornatus, quæ sic sunt opera divina, quod ornatus, quæ sic sunt opera divina, quod nec natura operatur ea, nec aliquid ope- nec natura operatur ea, nec aliquid ope-

79 79

ratur ad ipsa, ut diximus supra in quæ- ratur ad ipsa, ut diximus supra in quæ- stionibus de operibus sex dierum: sed stionibus de operibus sex dierum: sed non requievit ab operibus illis quæ ope- non requievit ab operibus illis quæ ope- ratur in natura, et quæ operatur in se, ratur in natura, et quæ operatur in se, ita tamen quod natura operatur ad ea. ita tamen quod natura operatur ad ea. De his videtur intelligi illud Joannis, v, De his videtur intelligi illud Joannis, v, 17 Pater meus usque modo operatur, 17 Pater meus usque modo operatur,

et ego operor. et ego operor.

AD RATIONES Gregoriis Nysseni dicen- AD RATIONES Gregoriis Nysseni dicen- dum, quod Platonicus fuit valde, in tan- dum, quod Platonicus fuit valde, in tan- tum quod nititur excusare Platonem tum quod nititur excusare Platonem in hoc quod dixit animas virorum non in hoc quod dixit animas virorum non colentium justitiam et diis non obse- colentium justitiam et diis non obse- quentium, in secunda generatione post quentium, in secunda generatione post mortem transire ad fœminas, in quibus mortem transire ad fœminas, in quibus si iterum justitiam negligunt, in ter- si iterum justitiam negligunt, in ter- tia generatione post mortem transeunt tia generatione post mortem transeunt ad bestias. Hanc enim transformatio- ad bestias. Hanc enim transformatio- nem dicit Gregorius Nyssenus secun- nem dicit Gregorius Nyssenus secun- dum metaphoricam debere locutionem dum metaphoricam debere locutionem intelligi, ut quidam dicunt Platonici, ut intelligi, ut quidam dicunt Platonici, ut dicantur transire in fœminas quando effi- dicantur transire in fœminas quando effi- ciuntur effœminati, et in leones quando ciuntur effœminati, et in leones quando furibundi, et in asinos quando inconti- furibundi, et in asinos quando inconti- nentes. Sed hoc est aperte contra inten- nentes. Sed hoc est aperte contra inten- tionem Platonis et Platonicorum: trans- tionem Platonis et Platonicorum: trans- formationem enim Eunomius et Theodo- formationem enim Eunomius et Theodo- rus et Porphyrius Platonici sic dicebant rus et Porphyrius Platonici sic dicebant fieri, quod omnis anima unius est spe- fieri, quod omnis anima unius est spe- ciei, scilicet rationalis, et quod illa trans- ciei, scilicet rationalis, et quod illa trans- it per diversa corpora pro meritis suis, it per diversa corpora pro meritis suis, et quod in quibusdam corporibus exercet et quod in quibusdam corporibus exercet quasdam vires, et quasdam non, hoc quasdam vires, et quasdam non, hoc tantum fieri ex diversitate corporum et tantum fieri ex diversitate corporum et meritis animarum. Jamblicus autem qui- meritis animarum. Jamblicus autem qui- dam discipulus Platonis dicit animas dam discipulus Platonis dicit animas esse duplicis speciei, scilicet rationalis, esse duplicis speciei, scilicet rationalis, et non rationalis, et transformationem et non rationalis, et transformationem esse non extra speciem, sed in eadem esse non extra speciem, sed in eadem specie ad diversa corpora, ita scilicet specie ad diversa corpora, ita scilicet quod rationales animæ ad diversa corpo- quod rationales animæ ad diversa corpo- ra hominum transeunt, et irrationales ad ra hominum transeunt, et irrationales ad diversa corpora irrationabilium : quem diversa corpora irrationabilium : quem etiam collaudat Gregorius Nyssenus, etiam collaudat Gregorius Nyssenus, non quia transformationem ponat, sed non quia transformationem ponat, sed quia minus cæteris errat. quia minus cæteris errat.

Dicendum est ergo ad rationem Gre- Dicendum est ergo ad rationem Gre- gorii, quod hoc non sequitur, si humana gorii, quod hoc non sequitur, si humana anima sit creata in corpore, quod propter anima sit creata in corpore, quod propter

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

80 80

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hoc corrumpatur corrupto corpore : sed hoc corrumpatur corrupto corpore : sed sequeretur si in corpore fieret et secun- sequeretur si in corpore fieret et secun- dum esse dependeret ad corpus : sed hoc dum esse dependeret ad corpus : sed hoc non est verum, eo quod anima humana non est verum, eo quod anima humana non est tantum forma, sed etiam sub- non est tantum forma, sed etiam sub- stantia completa in seipsa, ut probant stantia completa in seipsa, ut probant Philosophi naturales et nos infra de Philosophi naturales et nos infra de hoc habebimus quæstionem. hoc habebimus quæstionem.

AD ALIUD dicendum, quod Moyses ta- AD ALIUD dicendum, quod Moyses ta- cet de natura angelica, sed de anima cet de natura angelica, sed de anima rationali non tacet in formatione corpo- rationali non tacet in formatione corpo- ris hominis quia homo non est ad ris hominis quia homo non est ad imaginem et similitudinem Dei nisi imaginem et similitudinem Dei nisi quantum ad animam. quantum ad animam.

AD ALIUD dicendum, quod dicens ani- AD ALIUD dicendum, quod dicens ani- mam humanam creari in corpore secun- mam humanam creari in corpore secun- dum esse, non tamen dependere a cor- dum esse, non tamen dependere a cor- pore, non excidit a veritate, sed potius pore, non excidit a veritate, sed potius dicens oppositum. Nec Aristoteles um- dicens oppositum. Nec Aristoteles um- quam dixit animam humanam mori cum quam dixit animam humanam mori cum corpore, nec dicit eam in corpore gene- corpore, nec dicit eam in corpore gene- rari. Quod enim non dicat eam corrumpi rari. Quod enim non dicat eam corrumpi cum corpore, patet per hæc verba sua cum corpore, patet per hæc verba sua in libro primo suo de Anima: «Intel- in libro primo suo de Anima: «Intel- lectus vero substantia quædam est, et lectus vero substantia quædam est, et non corrumpitur'. » Item, ibidem, «In- non corrumpitur'. » Item, ibidem, «In- tellectus est divinum aliquid et impassi- tellectus est divinum aliquid et impassi- bile. » Similiter autem Averroes qui se- bile. » Similiter autem Averroes qui se- quitur Aristotelem in omnibus, multis quitur Aristotelem in omnibus, multis rationibus probat animam non corrumpi rationibus probat animam non corrumpi corrupto corpore, sed potius separari corrupto corpore, sed potius separari eam sicut perpetuum a corporali. Quod eam sicut perpetuum a corporali. Quod autem non generetur sed creetur in cor- autem non generetur sed creetur in cor- pore secundum Aristotelem, patet in pore secundum Aristotelem, patet in libro XVI de Animalibus 2, ubi dicit libro XVI de Animalibus 2, ubi dicit intellectualem animam non esse ab ali- intellectualem animam non esse ab ali- quo principio efficiente quod sit in se- quo principio efficiente quod sit in se- mine. Quod autem ejus principium sit mine. Quod autem ejus principium sit Deus, et quod ingreditur per creationem Deus, et quod ingreditur per creationem in corpore, patet per hæc verba sua quæ in corpore, patet per hæc verba sua quæ sunt in libro primo de Causis proprieta- sunt in libro primo de Causis proprieta- tum elementorum: « Aqua viri quando tum elementorum: « Aqua viri quando cadit in matricem mulieris, decoquit eam cadit in matricem mulieris, decoquit eam maxima caliditate sua, et commiscetur maxima caliditate sua, et commiscetur aqua illa cum sanguine matricis donec sit aqua illa cum sanguine matricis donec sit frustum deinde formatur et fit in eo frustum deinde formatur et fit in eo

1 I de Anima, tex. com. 66 et 82. 1 I de Anima, tex. com. 66 et 82.

2 Vel II de Generatione animalium, cap. 3. 2 Vel II de Generatione animalium, cap. 3.

spiritus vitæ jussu Dei. » Patet ergo, quod spiritus vitæ jussu Dei. » Patet ergo, quod imponitur falsum Aristoteli. Similiter imponitur falsum Aristoteli. Similiter imponitur falsum Stoicis: quia nec om- imponitur falsum Stoicis: quia nec om- nes illi dicebant, quod anima moreretur nes illi dicebant, quod anima moreretur cum corpore. Plato enim Stoicus fuit, cum corpore. Plato enim Stoicus fuit, nec tamen ponit animam mori cum cor- nec tamen ponit animam mori cum cor- pore, ut etiam ipse Gregorius Nyssenus pore, ut etiam ipse Gregorius Nyssenus dicit. Similiter Cleombrotus Stoicus dicit. Similiter Cleombrotus Stoicus fuit, de quo dicit Augustinus in primo de fuit, de quo dicit Augustinus in primo de Civitate Dei, quod lecto Platonis li- Civitate Dei, quod lecto Platonis li- bro, ubi de immortalitate animæ dispu- bro, ubi de immortalitate animæ dispu- tavit, se præcipitem dedit de muro, at- tavit, se præcipitem dedit de muro, at- que ita de hac vita migravit ad eam que ita de hac vita migravit ad eam quam credidit esse meliorem. quam credidit esse meliorem.

AD ALIUD dicendum, quod licet pona- AD ALIUD dicendum, quod licet pona- mus animam creari cum infunditur, non mus animam creari cum infunditur, non tamen contradicimus Moysi, ut patet ex tamen contradicimus Moysi, ut patet ex prædictis. Nemo tamen credat nos velle prædictis. Nemo tamen credat nos velle consentire Eunomio, licet bene dicamus consentire Eunomio, licet bene dicamus eum animam diffinisse, cum dicit ani- eum animam diffinisse, cum dicit ani- mam esse substantiam incorpoream in mam esse substantiam incorpoream in corpore creatam: sed in hoc quod dicit corpore creatam: sed in hoc quod dicit mundum mundum vere non esse plenum, sed vere non esse plenum, sed semiperfectum, et omni die recipere ad- semiperfectum, et omni die recipere ad- ditionem ad minus quinquaginta mil- ditionem ad minus quinquaginta mil- lium substantiarum intellectualium de lium substantiarum intellectualium de novo generatarum, et cum perfectus fue- novo generatarum, et cum perfectus fue- rit, quod statim tunc dissolvetur, contra- rit, quod statim tunc dissolvetur, contra- dicimus ei. Sed infra erit quæstio de dicimus ei. Sed infra erit quæstio de hoc, cum de mundo disputabitur. hoc, cum de mundo disputabitur.

AD ID quod objicitur de Damasceno AD ID quod objicitur de Damasceno responsum est supra in quæstione de responsum est supra in quæstione de Angelis, ubi quæsitum est, Quando Angelis, ubi quæsitum est, Quando Angeli fuerunt creati. Angeli fuerunt creati.

A A

A A

Verba autem Platonis simpliciter refu- Ad 10 Verba autem Platonis simpliciter refu- Ad 10

tamus. tamus.

14 € 14 €

Hoc autem quod dicit Macrobius, ex- Ad 1 Hoc autem quod dicit Macrobius, ex- Ad 1 presse est hæresis et in fide et in naturali presse est hæresis et in fide et in naturali scientia. Et hæresis quorumdam Mani- scientia. Et hæresis quorumdam Mani- chæorum, qui dicunt animas descendere chæorum, qui dicunt animas descendere per septem circulos, et in quolibet simul per septem circulos, et in quolibet simul deponere unum corpus, et simul mori, et deponere unum corpus, et simul mori, et postea detrudi in hanc vitam mortalem, postea detrudi in hanc vitam mortalem, in qua etiam transformantur in multa in qua etiam transformantur in multa corpora, ut ipsi dicunt, et tandem re- corpora, ut ipsi dicunt, et tandem re- ascendent et reinduent corpora, quæ in ascendent et reinduent corpora, quæ in

22. 22.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Civitate Dei, cap. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Civitate Dei, cap.

II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 5. II P. SUMME DE CREATURIS, QUÆST. 5.

circulis septem inferioribus et octavo su- circulis septem inferioribus et octavo su- periori lacteo reliquerunt. Innituntur au- periori lacteo reliquerunt. Innituntur au- tem verbo Psalmi cxxxvi, 1 et 2: Super tem verbo Psalmi cxxxvi, 1 et 2: Super flumina Babylonis illic sedimus et fle- flumina Babylonis illic sedimus et fle- vimus, cum recordaremur Sion. In sali- vimus, cum recordaremur Sion. In sali- cibus in medio ejus suspendimus organa cibus in medio ejus suspendimus organa nostra. Dicunt enim flumina Babylonis nostra. Dicunt enim flumina Babylonis corruptionem esse et confusionem hujus corruptionem esse et confusionem hujus vitæ, in quam animæ eorum detrusæ vitæ, in quam animæ eorum detrusæ sunt, in qua flendum est, dum recordan- sunt, in qua flendum est, dum recordan- tur Sion. Cum enim recordatio præteriti tur Sion. Cum enim recordatio præteriti sit, oporteret, ut dicunt, quod in præ- sit, oporteret, ut dicunt, quod in præ- terito fuerint in Sion, id est, in cœlo. Et terito fuerint in Sion, id est, in cœlo. Et dicunt, quod in Sion dum descenderent, dicunt, quod in Sion dum descenderent, suspenderunt organa sua, hoc est, cor- suspenderunt organa sua, hoc est, cor- pora sua, quæ reliquerunt in circulis, pora sua, quæ reliquerunt in circulis, quæ dicuntur pro tanto suspensa in sali- quæ dicuntur pro tanto suspensa in sali- cibus quæ arbores infructuosæ sunt, quia cibus quæ arbores infructuosæ sunt, quia corpora illa sine vita sunt, suspensa ta- corpora illa sine vita sunt, suspensa ta- men ad reiteratam reinductionem. men ad reiteratam reinductionem.

Innituntur etiam ei quod habetur, Innituntur etiam ei quod habetur, Sapient. vi, 19 et 20, ubi Salomon sic Sapient. vi, 19 et 20, ubi Salomon sic loquitur: Sortitus sum animam bonam. loquitur: Sortitus sum animam bonam. Et cum essem magis bonus, veni ad cor- Et cum essem magis bonus, veni ad cor- pus incoinquinatum. Si igitur anima sic pus incoinquinatum. Si igitur anima sic bona venit ad corpus, ipsa fuit ante corpus. bona venit ad corpus, ipsa fuit ante corpus. Sed ad hoc dicendum, quod Psalmus Sed ad hoc dicendum, quod Psalmus loquitur de filiis Israel ductis in captivi- loquitur de filiis Israel ductis in captivi- tatem in Babylonem, qui ad litteram se- tatem in Babylonem, qui ad litteram se- derunt super flumina Babylonis et fleve- derunt super flumina Babylonis et fleve- runt super destructionem Sion. runt super destructionem Sion.

Ad aliud dicendum, quod Salomon Ad aliud dicendum, quod Salomon non potuit animam sortiri antequam non potuit animam sortiri antequam esset, sicut etiam per præcedentem litte- esset, sicut etiam per præcedentem litte- ram patet, ut dicit: Puer autem eram ram patet, ut dicit: Puer autem eram ingeniosus, et sortitus sum animam bo- ingeniosus, et sortitus sum animam bo- nam. Et quod dicit: Veni ad corpus in- nam. Et quod dicit: Veni ad corpus in- coinquinatum, intelligitur venisse per coinquinatum, intelligitur venisse per considerationem corporis, non per lo- considerationem corporis, non per lo- cum et hoc videtur ex modo loquendi : cum et hoc videtur ex modo loquendi : dicit enim sic Veni ad corpus incoin- dicit enim sic Veni ad corpus incoin- quinatum. Et ut scivi quoniam aliter non quinatum. Et ut scivi quoniam aliter non possem esse continens, nisi Deus det, etc'. possem esse continens, nisi Deus det, etc'. Si autem dicatur, quod anima venit ad Si autem dicatur, quod anima venit ad corpus, intelligitur ordo naturæ, non corpus, intelligitur ordo naturæ, non temporis. temporis.

1 Sapient. VIII, 21. 1 Sapient. VIII, 21.

* II de Generatione et Corruptione, tex. com. * II de Generatione et Corruptione, tex. com.

81 81

AD ILLUD quod objicitur per primam Ad 16. AD ILLUD quod objicitur per primam Ad 16. rationem, dicendum quod formæ substan- rationem, dicendum quod formæ substan- tiales non sunt activæ et passivæ physice: tiales non sunt activæ et passivæ physice: sed nihil prohibet, quin sint motivæ, et sed nihil prohibet, quin sint motivæ, et præcipue secundum locum: forma enim præcipue secundum locum: forma enim substantialis ignis movet ignem sursum, substantialis ignis movet ignem sursum, et forma substantialis terræ movet ter- et forma substantialis terræ movet ter- ram deorsum. Similiter anima quæ est ram deorsum. Similiter anima quæ est forma substantialis, movet animatum forma substantialis, movet animatum corpus multis motibus. Hæc autem pro- corpus multis motibus. Hæc autem pro- positio, quod accidens non facit substan- positio, quod accidens non facit substan- tiam, vera est, si intelligitur accidens ut tiam, vera est, si intelligitur accidens ut elementum non facere substantiam: quia elementum non facere substantiam: quia nec est forma in substantia composita, nec est forma in substantia composita, nec materia. Si autem intelligitur effe- nec materia. Si autem intelligitur effe- ctive, tunc iterum verum est, quod non ctive, tunc iterum verum est, quod non facit substantiam illam cujus est acci- facit substantiam illam cujus est acci- dens. Sed nihil prohibet transmutari ma- dens. Sed nihil prohibet transmutari ma- teriam per ipsum accidens ad hoc ut teriam per ipsum accidens ad hoc ut educatur de materia forma substantiæ, educatur de materia forma substantiæ, quæ non est, sicut videmus calidum et quæ non est, sicut videmus calidum et frigidum transmutare naturam omnium frigidum transmutare naturam omnium generabilium et corruptibilium. Similiter generabilium et corruptibilium. Similiter qualitates elementares multa possunt, qualitates elementares multa possunt, quando conjunguntur eis virtutes stella- quando conjunguntur eis virtutes stella- rum, et virtutes animæ, quæ non possunt rum, et virtutes animæ, quæ non possunt per se solas. Nec hoc dicimus, quod ve- per se solas. Nec hoc dicimus, quod ve- limus animam educi in esse ex materia limus animam educi in esse ex materia virtute stellarum, sed potius dicimus eam virtute stellarum, sed potius dicimus eam creari a Deo. Utrum autem similiter sit creari a Deo. Utrum autem similiter sit de vegetabili in plantis, et sensibili in de vegetabili in plantis, et sensibili in brutis, infra declarabitur, cum disputa- brutis, infra declarabitur, cum disputa- bitur de potentia generativa. bitur de potentia generativa.

AD ALIUD dicendum, quod hoc non AD ALIUD dicendum, quod hoc non oportet, quod omne efficiens sit in ea- oportet, quod omne efficiens sit in ea- dem specie cum effecto: sol enim efficit dem specie cum effecto: sol enim efficit generata inferius, ut probatur in secundo generata inferius, ut probatur in secundo de Generatione et Corruptione 2: sed hoc de Generatione et Corruptione 2: sed hoc tantum exigitur in efficiente habente na- tantum exigitur in efficiente habente na- turam communicabilem ei quod efficitur. turam communicabilem ei quod efficitur. Et hoc infra melius patebit. Et hoc infra melius patebit.