IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 116. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 116.

contraria inclinantes : et sic timor op- contraria inclinantes : et sic timor op- ponitur inani gloriæ. Ad Roman. XI, ponitur inani gloriæ. Ad Roman. XI, 20 Noli altum sapere, sed time. Et 20 Noli altum sapere, sed time. Et Eccli. 1, 1 Sta in justitia et timore, et Eccli. 1, 1 Sta in justitia et timore, et præpara animam tuam ad tentationem. præpara animam tuam ad tentationem. Et Bernardus super Cantica: « Experi- Et Bernardus super Cantica: « Experi- mento didici, quod nihil tantum valet ad mento didici, quod nihil tantum valet ad gratiam Dei acquirendam et retinendam gratiam Dei acquirendam et retinendam et recuperandam, quantum numquam et recuperandam, quantum numquam altum sapere, sed timere semper. Scri- altum sapere, sed timere semper. Scri- ptum est enim, Jacobi, iv, 6: Deus su- ptum est enim, Jacobi, iv, 6: Deus su- perbis resistit, humilibus autem dat gra- perbis resistit, humilibus autem dat gra- tiam. Et, Judith, 1x, 16: Nec superbi ab tiam. Et, Judith, 1x, 16: Nec superbi ab initio tibi placuerunt: sed humilium et initio tibi placuerunt: sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit depre- mansuetorum semper tibi placuit depre- catio. » catio. »

357 357

2. Similiter, Secunda non videtur esse 2. Similiter, Secunda non videtur esse peccatum multa enim merentur homi- peccatum multa enim merentur homi- nes et sibi et aliis et si adscribunt illa nes et sibi et aliis et si adscribunt illa meritis, non videntur peccare, nec super- meritis, non videntur peccare, nec super- bire in aliquo. bire in aliquo. CONTRA: CONTRA:

1. I ad Corinth. iv, 7: Quid habes 1. I ad Corinth. iv, 7: Quid habes quod non accepisti? si autem accepisti, quod non accepisti? si autem accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis? Ergo quid gloriaris quasi non acceperis? Ergo cum nihil habet a se, peccat si aliquid cum nihil habet a se, peccat si aliquid sibi adscribit. sibi adscribit.

2. Similiter, Objicitur contra secun- 2. Similiter, Objicitur contra secun- dam, quod sit peccatum. I ad Corinth. dam, quod sit peccatum. I ad Corinth. xv, 10 Non ego autem, sed gratia Dei xv, 10 Non ego autem, sed gratia Dei mecum. Et ibidem, Gratia Dei in me va- mecum. Et ibidem, Gratia Dei in me va- cua non fuit. Qui ergo sibi adscribit cua non fuit. Qui ergo sibi adscribit Et hæc dicta de superbia et inani glo- quod gratiæ Dei est, peccat, et superbit Et hæc dicta de superbia et inani glo- quod gratiæ Dei est, peccat, et superbit

ria sufficiant. ria sufficiant.

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

De reliquis filiabus superbiæ, quæ sunt De reliquis filiabus superbiæ, quæ sunt præsumptio, arrogantia, et jactantia. præsumptio, arrogantia, et jactantia.

Post hæc de aliis filiabus superbiæ Post hæc de aliis filiabus superbiæ quæ sunt præsumptio, arrogantia, ja- quæ sunt præsumptio, arrogantia, ja- ctantia, sub uno quæstionis articulo in- ctantia, sub uno quæstionis articulo in- quiremus quia plura de talibus quærere quiremus quia plura de talibus quærere magis est curiosum, quam fructuosum. magis est curiosum, quam fructuosum. Prima est præsumptio, quando aliquis Prima est præsumptio, quando aliquis præsumit aliquid habere ex se, quod non præsumit aliquid habere ex se, quod non habet nisi ex Deo. habet nisi ex Deo.

Secunda est arrogantia, quando adscri- Secunda est arrogantia, quando adscri- bit propriis meritis quod non habet nisi bit propriis meritis quod non habet nisi ex gratia Dei. ex gratia Dei.

1. Et videtur prima non esse pecca- 1. Et videtur prima non esse pecca- tum, nec filia superbiæ: quia quod ho- tum, nec filia superbiæ: quia quod ho- mo habet ex se, si adscribit sibi, non vi- mo habet ex se, si adscribit sibi, non vi- detur esse peccatum, sed potius debitum: detur esse peccatum, sed potius debitum: nec videtur esse superbia, sed veritas. nec videtur esse superbia, sed veritas.

1 Job, xxxi, 28. 1 Job, xxxi, 28.

contra Deum. contra Deum.

3. Adhuc, II ad Corinth. III, 5: Non 3. Adhuc, II ad Corinth. III, 5: Non quod sufficientes simus cogitare aliquid quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est. Qui ergo aliquid ad- nostra ex Deo est. Qui ergo aliquid ad- scribit propriis meritis, peccat et super- scribit propriis meritis, peccat et super- bit contra Deum : usurpat enim sibi quod bit contra Deum : usurpat enim sibi quod Dei est. Dei est.

4. Adhuc, Job, xxx1, 27: Si osculatus 4. Adhuc, Job, xxx1, 27: Si osculatus sum manum meam ore meo. Ibi Grego- sum manum meam ore meo. Ibi Grego- rius in Glossa: « Osculari manum, est rius in Glossa: « Osculari manum, est bona quæ habet homo, vel quæ facit, sibi bona quæ habet homo, vel quæ facit, sibi vel propriis meritis adscribere et hæc vel propriis meritis adscribere et hæc est iniquitas maxima, ut ibidem dicit est iniquitas maxima, ut ibidem dicit textus', et negatio contra Deum altissi- textus', et negatio contra Deum altissi- mum. Videtur, quod hoc non tantum sit mum. Videtur, quod hoc non tantum sit peccatum superbiæ, sed etiam infidelita- peccatum superbiæ, sed etiam infidelita-

tis. tis.

5. Adhuc, Joan. xv, 5: Sine me nihil 5. Adhuc, Joan. xv, 5: Sine me nihil potestis facere. Glossa : « Nihil, hoc est, potestis facere. Glossa : « Nihil, hoc est, peccatum, illud potestis facere sine me, peccatum, illud potestis facere sine me, et nihil boni. » Joan. 1, 3: Sine ipso fa- et nihil boni. » Joan. 1, 3: Sine ipso fa- ctum est nihil. ctum est nihil.

SIMILITER, Objicitur de jactan ia, sci- SIMILITER, Objicitur de jactan ia, sci- licet quando aliquis jactat quod non ha- licet quando aliquis jactat quod non ha- bet, et in hoc superbit: hoc enim vide- bet, et in hoc superbit: hoc enim vide- tur potius esse filia mendacii quam tur potius esse filia mendacii quam superbiæ. superbiæ.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

358 358

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

JUXTA hoc hic quæritur de extollentia JUXTA hoc hic quæritur de extollentia quæ plus omnibus jactat se: hæc enim quæ plus omnibus jactat se: hæc enim videtur non esse peccatum, cum dicat videtur non esse peccatum, cum dicat Apostolus, I ad Corinth. xv, 10: Abun- Apostolus, I ad Corinth. xv, 10: Abun- dantius illis omnibus laboravi. dantius illis omnibus laboravi.

CONTRA: CONTRA:

1. Hoc est Antichristi proprium : ergo 1. Hoc est Antichristi proprium : ergo est peccatum. II ad Thessal. 11, 4: Extol- est peccatum. II ad Thessal. 11, 4: Extol- litur supra omne quod dicitur Deus, aut litur supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur. quod colitur.

2. Adhuc, Eccli. xxvi, 12: Fornicatio 2. Adhuc, Eccli. xxvi, 12: Fornicatio mulieris in extollentia oculorum: Glos- mulieris in extollentia oculorum: Glos- sa, hoc est, fornicatricis animæ. Job, sa, hoc est, fornicatricis animæ. Job, XLI, 23: Omne sublime videt: ipse est rex XLI, 23: Omne sublime videt: ipse est rex super universos filios superbiæ. Et pro- super universos filios superbiæ. Et pro- pter hoc superbia dicitur maximum pec- pter hoc superbia dicitur maximum pec- catum. Psal. xvIII, 14: Et emundabor a catum. Psal. xvIII, 14: Et emundabor a delicto maximo, Glossa, id est, a super- delicto maximo, Glossa, id est, a super-

bia, bia,

SOLUTIO. Dicendum, quod omnes illæ SOLUTIO. Dicendum, quod omnes illæ filiæ sunt superbiæ. filiæ sunt superbiæ.

Et quod objicitur de prima, dicendum Et quod objicitur de prima, dicendum quod homo nihil habet ex se, ut sæpe di- quod homo nihil habet ex se, ut sæpe di- ctum est, et probatum per auctoritatem ctum est, et probatum per auctoritatem Apostoli, 1 ad Corinth. iv, 7: Quid ha- Apostoli, 1 ad Corinth. iv, 7: Quid ha- bes, etc. Et ideo magna præsumptio est, bes, etc. Et ideo magna præsumptio est, adscribere sibi donum quod non suum adscribere sibi donum quod non suum est, sed Dei. Unde, I Paralip. xxix, 14 : est, sed Dei. Unde, I Paralip. xxix, 14 : Quæ de manu tua accepimus, dedimus Quæ de manu tua accepimus, dedimus tibi. Quasi diceret Propheta: Nihil a no- tibi. Quasi diceret Propheta: Nihil a no- bis habemus. bis habemus.

meritum ex congruo, et ex condigno.; meritum ex congruo, et ex condigno.; Ex congruo potest aliquis aliquid facere, Ex congruo potest aliquis aliquid facere, unde magis congruat sibi dari gratiam. unde magis congruat sibi dari gratiam. quam alii, sed ex condigno nihil. Et hoc quam alii, sed ex condigno nihil. Et hoc notatur in auctoritate præinducta quæ est: notatur in auctoritate præinducta quæ est: De manu tua accepimus. Et in Psalmo De manu tua accepimus. Et in Psalmo CXLIV, 16 Aperis tu manum tuam, et CXLIV, 16 Aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedictione. Et de imples omne animal benedictione. Et de hoc antiqui fecerunt versum, Præpositi- hoc antiqui fecerunt versum, Præpositi- vus scilicet, vus scilicet,

Quidquid habes meriti præventrix gratia donat. Quidquid habes meriti præventrix gratia donat. Nil Deus in nobis præter sua dona coronat. Nil Deus in nobis præter sua dona coronat.

Unde homo nihil potest facere ex con- Unde homo nihil potest facere ex con- digno, unde Deus efficiatur sibi debitor: digno, unde Deus efficiatur sibi debitor: et si adscribit sibi, arrogantia est et su- et si adscribit sibi, arrogantia est et su- perbia. perbia.

AD ALIUD dicendum, quod jactantia AD ALIUD dicendum, quod jactantia mendacium est in actu, sed radix incli- mendacium est in actu, sed radix incli- nans ad hoc superbia est : et ideo super- nans ad hoc superbia est : et ideo super- bia mater est jactantiæ. bia mater est jactantiæ.

AD ID quod ultimo objicitur de ex- AD ID quod ultimo objicitur de ex- tollentia, dicendum quod peccatum est tollentia, dicendum quod peccatum est imitatio primi peccati dæmonis, qui vo- imitatio primi peccati dæmonis, qui vo- luit esse sicut Deus, et extolli super alios luit esse sicut Deus, et extolli super alios Angelos. Et quod dicit Apostolus ', non Angelos. Et quod dicit Apostolus ', non est contrarium. In labore enim semper est contrarium. In labore enim semper debemus crescere, et non in extollentia debemus crescere, et non in extollentia animi sed dicere illud Lucæ, XVII, 10: animi sed dicere illud Lucæ, XVII, 10: Servi inutiles sumus: quod debuimus Servi inutiles sumus: quod debuimus

AD ALIUD dicendum, quod duplex est facere, fecimus. AD ALIUD dicendum, quod duplex est facere, fecimus.

Ad Ad

QUESTIO CXVII. QUESTIO CXVII.

De invidia. De invidia.

Post tractatum de superbia quæ est Post tractatum de superbia quæ est regina vitiorum, ut dicit Augustinus in regina vitiorum, ut dicit Augustinus in libro de Sancta virginitate, tractandum libro de Sancta virginitate, tractandum

I ad Corinth. xv, 10, I ad Corinth. xv, 10,

'est de invidia, quæ ejus est pedissequa, 'est de invidia, quæ ejus est pedissequa, ut ibidem dicit. ut ibidem dicit.

De invidia autem quæremus duo in De invidia autem quæremus duo in

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117.

genere, de invidia secundum se, et de genere, de invidia secundum se, et de filiabus ejus, quas Gregorius ponit in filiabus ejus, quas Gregorius ponit in Glossa super illud Job, xxxix, 25 : Ex- Glossa super illud Job, xxxix, 25 : Ex- hortationem ducum, et ululatum exer- hortationem ducum, et ululatum exer- citus, ubi ponit exercitum diaboli, et citus, ubi ponit exercitum diaboli, et dicit esse detractionem, et susurra- dicit esse detractionem, et susurra- tionem, et quasdam alias quas inferius tionem, et quasdam alias quas inferius inducemus. inducemus.

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

De invidia secundum se. De invidia secundum se.

De invidia secundum se quæremus De invidia secundum se quæremus quatuor. quatuor.

Primo, Quid sit ? Primo, Quid sit ?

Secundo, An semper sit mortale pec- Secundo, An semper sit mortale pec- catum, vel aliquando veniale? catum, vel aliquando veniale?

Tertio, Quomodo sit peccatum capi- Tertio, Quomodo sit peccatum capi- tale? tale?

ET OBJICITUR contra istas sic: ET OBJICITUR contra istas sic:

359 359

1. Definitio et nomen ad idem referun- 1. Definitio et nomen ad idem referun- tur. Invidia autem dicit privationem in tur. Invidia autem dicit privationem in usu rationis, quæ est potentia rationalis. usu rationis, quæ est potentia rationalis. Ergo deberet diffiniri vel per habitum Ergo deberet diffiniri vel per habitum vel per actum rationalis potentiæ: dolor vel per actum rationalis potentiæ: dolor autem et odium sunt potentiæ irascibilis: autem et odium sunt potentiæ irascibilis: ergo male diffinitur vel per dolorem vel ergo male diffinitur vel per dolorem vel per odium. per odium.

2. Adhuc, Odium, ut dicit Gregorius, 2. Adhuc, Odium, ut dicit Gregorius, est inveterata ira: hoc autem magis per- est inveterata ira: hoc autem magis per- tinet ad iram, quam ad invidiam: ergo tinet ad iram, quam ad invidiam: ergo male ponitur in definitione ejus odium. male ponitur in definitione ejus odium. 3. Adhuc, Aristoteles in II et III Ethi- 3. Adhuc, Aristoteles in II et III Ethi- corum dicit, quod nemesis et invidia op- corum dicit, quod nemesis et invidia op- ponuntur. Nemesis autem est tristitia in ponuntur. Nemesis autem est tristitia in malorum prosperitatibus. Invidia vero malorum prosperitatibus. Invidia vero in prosperitatibus bonorum est tristitia. in prosperitatibus bonorum est tristitia. Deberet ergo definiri per tristitiam, et Deberet ergo definiri per tristitiam, et non per odium. non per odium.

« «

4. Adhuc, Seneca ad Lucillum : << Cum 4. Adhuc, Seneca ad Lucillum : << Cum ea ingeruntur oculis quæ mens refugit, ea ingeruntur oculis quæ mens refugit, cum dolore videntur. Cum vero inge- cum dolore videntur. Cum vero inge- runtur quæ mens appetit, videntur cum runtur quæ mens appetit, videntur cum

Et quarto, Quomodo ex ipsa oriuntur gaudio. » Ergo videtur, quod invidia Et quarto, Quomodo ex ipsa oriuntur gaudio. » Ergo videtur, quod invidia

filiæ ? filiæ ?

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit invidia? Quid sit invidia?

definiatur per tristitiam et gaudium quæ definiatur per tristitiam et gaudium quæ sunt affectiones oppositæ : et hoc est sunt affectiones oppositæ : et hoc est impossibile quia opposita in uno non impossibile quia opposita in uno non

conveniunt. conveniunt.

SOLUTIO. Dicendum, quod in invidia SOLUTIO. Dicendum, quod in invidia duo sunt. Unum per comparationem ad duo sunt. Unum per comparationem ad subjectum in quo est. Aliud per compa- subjectum in quo est. Aliud per compa- rationem ad objectum de quo est, quod, rationem ad objectum de quo est, quod, est motivum ejus ad actum: quia, sicut est motivum ejus ad actum: quia, sicut dicit Philosophus, aclus sunt prævii po- dicit Philosophus, aclus sunt prævii po- tentiis, et objecta actibus secundum ra- tentiis, et objecta actibus secundum ra- tionem. Unde per comparationem ad tionem. Unde per comparationem ad

QUÆRITUR ergo primo, Quid sit invi- subjectum in duplici genere ponitur, QUÆRITUR ergo primo, Quid sit invi- subjectum in duplici genere ponitur,

dia? dia?

1. Joan Damascenus in libro III de 1. Joan Damascenus in libro III de Fide orthodoxa dicit, quod « invidia est Fide orthodoxa dicit, quod « invidia est tristitia de alienis bonis. » tristitia de alienis bonis. »

2. Adhuc, Augustinus super illud 2. Adhuc, Augustinus super illud Psalmi civ, 25: Convertit cor eorum, ut Psalmi civ, 25: Convertit cor eorum, ut odirent populum ejus, diffinit sic: « In- odirent populum ejus, diffinit sic: « In- vidia est odium felicitatis alienæ. » vidia est odium felicitatis alienæ. »

3. Adhuc, Remigius sic diffinit eam : 3. Adhuc, Remigius sic diffinit eam : « Invidia est dolor de alieno bono. » « Invidia est dolor de alieno bono. »

propter diversa objecta quæ causant di- propter diversa objecta quæ causant di- versas affectiones. Bonum enim in invi- versas affectiones. Bonum enim in invi- dia, est causa doloris et odii in proximo: dia, est causa doloris et odii in proximo: malum autem visum in proximo, est malum autem visum in proximo, est causa gaudii et amoris. Invidus enim causa gaudii et amoris. Invidus enim amat malum proximi. Opposita enim amat malum proximi. Opposita enim objecta oppositarum affectionum sunt objecta oppositarum affectionum sunt causa. Unde propter odium felicitatis causa. Unde propter odium felicitatis proximi, necesse est, quod per odium proximi, necesse est, quod per odium definiatur et tristitiam et propter gau- definiatur et tristitiam et propter gau-

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. 2. Ad object. 2.

Ad object. 3. Ad object. 3.

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dium adversitatis, necesse est, quod dium adversitatis, necesse est, quod gaudium in definitione ponatur: quia gaudium in definitione ponatur: quia aliter non diceretur totum quod est in aliter non diceretur totum quod est in invidia: quia, sicut dicit Aristoteles in invidia: quia, sicut dicit Aristoteles in Topicis et Ethicis, « Sicut ejusdem mo- Topicis et Ethicis, « Sicut ejusdem mo- ris est amicis benefacere, et inimicis ris est amicis benefacere, et inimicis male ita ejusdem moris est gaudere de male ita ejusdem moris est gaudere de bono proximi, et tristari de malo, et gau- bono proximi, et tristari de malo, et gau- dere de malis et tristari de bonis. » Et dere de malis et tristari de bonis. » Et propter hoc etiam vitium vocatur, quia propter hoc etiam vitium vocatur, quia bonum morem vitiat. bonum morem vitiat.

Dicendum ergo, quod definitiones in- Dicendum ergo, quod definitiones in- ductæ a Sanctis bonæ sunt, licet in du- ductæ a Sanctis bonæ sunt, licet in du- plici genere affectionum ponant invi- plici genere affectionum ponant invi- diam, propter causam quæ dicta est. diam, propter causam quæ dicta est.

AD PRIMUM ergo quo dicitur, quod in- AD PRIMUM ergo quo dicitur, quod in- vidia dicit privationem usus in ratione, vidia dicit privationem usus in ratione, dicendum quod hoc verum est secundum dicendum quod hoc verum est secundum Bernardum, quod invidia est quasi intus Bernardum, quod invidia est quasi intus vidia pervidet hoc quod videt: et hic vidia pervidet hoc quod videt: et hic est actus ejus quasi præambulus ad est actus ejus quasi præambulus ad actum motum. Sicut dicitur tertio capi- actum motum. Sicut dicitur tertio capi- tulo de Anima, de movente quod in om- tulo de Anima, de movente quod in om- nibus motivis actus cognitivæ faciens nibus motivis actus cognitivæ faciens signum de motu, præcedit et excitat mo- signum de motu, præcedit et excitat mo- tum ad actum et sic ingestum bonum tum ad actum et sic ingestum bonum cognitivæ invidorum, causa est doloris et cognitivæ invidorum, causa est doloris et odii in invido. odii in invido.

AD ALIUD dicendum, quod ad utrum- AD ALIUD dicendum, quod ad utrum- que potest pertinere diversis rationibus: que potest pertinere diversis rationibus: ad iram scilicet, secundum quod odium ad iram scilicet, secundum quod odium est inveterata ira in proximum et appeti- est inveterata ira in proximum et appeti- tus vindictæ ad invidiam autem, se- tus vindictæ ad invidiam autem, se- cundum quod est aversio oculi benepla- cundum quod est aversio oculi benepla- citi a bono proximi, et conversio oculi citi a bono proximi, et conversio oculi displicentiæ ad bonum proximi. displicentiæ ad bonum proximi.

: :

AD ALIUD dicendum, quod diffinitur AD ALIUD dicendum, quod diffinitur per odium et tristitiam: quia odium in per odium et tristitiam: quia odium in talibus causa tristitiæ est. talibus causa tristitiæ est.

Ad object. 4. AD ULTIMUM dicendum, quod Seneca Ad object. 4. AD ULTIMUM dicendum, quod Seneca verum dicit. Et quod dicitur, quod oppo- verum dicit. Et quod dicitur, quod oppo- sita in uno non conveniunt, intelligitur sita in uno non conveniunt, intelligitur de formaliter oppositis, sicut album et ni- de formaliter oppositis, sicut album et ni- grum sed de affectionibus oppositis non grum sed de affectionibus oppositis non est verum quando causantur ex oppositis est verum quando causantur ex oppositis objectis tunc enim in eodem sunt, et objectis tunc enim in eodem sunt, et ad eumdem motum referuntur secun- ad eumdem motum referuntur secun- dum doctrinam Philosophorum. Unum dum doctrinam Philosophorum. Unum enim sequitur ad aliud: quia gaudere enim sequitur ad aliud: quia gaudere

de malo proximi, sequitur tristari de de malo proximi, sequitur tristari de bono, et e converso, quia aliter opposita bono, et e converso, quia aliter opposita objecta non essent causæ oppositarum objecta non essent causæ oppositarum

affectionum. affectionum.

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum invidia sit semper mortale pec- Utrum invidia sit semper mortale pec- catum, vel aliquando veniale? catum, vel aliquando veniale?

Secundo quæritur, Utrum invidia sit Secundo quæritur, Utrum invidia sit semper mortale peccatum, vel aliquando semper mortale peccatum, vel aliquando veniale? veniale?

Et videtur, quod semper sit mortale. Et videtur, quod semper sit mortale. 1. Dicitur enim, Matth. xx11, 39: Dili- 1. Dicitur enim, Matth. xx11, 39: Dili- ges proximum tuum sicut teipsum. Et ges proximum tuum sicut teipsum. Et contra hæc directe venit invidia, quæ est contra hæc directe venit invidia, quæ est odium sive dolor felicitatis proximi. Ve- odium sive dolor felicitatis proximi. Ve- nire contra præceptum semper est mor- nire contra præceptum semper est mor- tale peccatum, et maxime contra istud tale peccatum, et maxime contra istud præceptum de quo dicitur, Matth. XXII, 37 præceptum de quo dicitur, Matth. XXII, 37 et seq. Diliges Dominum Deum tuum et seq. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota anima tua, et ex toto corde tuo, et in tota anima tua, et in tota mente tua. Hoc est maximum et in tota mente tua. Hoc est maximum et primum mandatum. Secundum autem primum mandatum. Secundum autem simile est huic: Diliges proximum tuum simile est huic: Diliges proximum tuum sicut teipsum. Ergo invidia semper est sicut teipsum. Ergo invidia semper est mortale peccatum. mortale peccatum.

2. Adhuc, Apostolus, I ad Corinth. 2. Adhuc, Apostolus, I ad Corinth. XIII, 4: Charitas non æmulatur. Glossa, XIII, 4: Charitas non æmulatur. Glossa, hoc est, non invidet. Ergo invidia venit hoc est, non invidet. Ergo invidia venit contra charitatem venire contra chari- contra charitatem venire contra chari- tatem semper est mortale peccatum : tatem semper est mortale peccatum : ergo videtur, quod invidia semper sit ergo videtur, quod invidia semper sit mortale peccatum. mortale peccatum.

3. Adhuc, Proverb. xiv, 30: Putredo 3. Adhuc, Proverb. xiv, 30: Putredo ossium invidia. Glossa: « Vult, quod ossium invidia. Glossa: « Vult, quod per ossa significentur virtutes. » Ergo per ossa significentur virtutes. » Ergo invidia destruit virtutes: quidquid de invidia destruit virtutes: quidquid de struit virtutes, mortale peccatum est: struit virtutes, mortale peccatum est: ergo invidia semper mortale peccatum ergo invidia semper mortale peccatum est. est.

|contra. |contra.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117.

4. Adhuc, Sapient. 11, 24 et 35: Invi- 4. Adhuc, Sapient. 11, 24 et 35: Invi- dia diaboli mors introivit in orbem terra- dia diaboli mors introivit in orbem terra- rum imitantur autem illum qui sunt rum imitantur autem illum qui sunt ex parte illius, id est, ex parte invidiæ. ex parte illius, id est, ex parte invidiæ. Imitari diabolum, mortale peccatum est. Imitari diabolum, mortale peccatum est. Ergo invidia semper mortale peccatum Ergo invidia semper mortale peccatum

est. est.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus et Damascenus dicunt, 1. Augustinus et Damascenus dicunt, quod invidia est tristitia de felicitate quod invidia est tristitia de felicitate proximi tristitia passio est et pœna: proximi tristitia passio est et pœna: ergo invidia passio est vel pœna: sed ergo invidia passio est vel pœna: sed nec passionibus nec pœnis meremur nec nec passionibus nec pœnis meremur nec demeremur, cum involuntaria fiant, et demeremur, cum involuntaria fiant, et omne peccatum est ita voluntarium, omne peccatum est ita voluntarium, quod si non sit voluntarium, non est quod si non sit voluntarium, non est peccatum, sicut dicit Augustinus: et ita peccatum, sicut dicit Augustinus: et ita videtur, quod invidia non sit peccatum, videtur, quod invidia non sit peccatum, cum ponatur in genere passionis. cum ponatur in genere passionis.

2. Adhuc, Seneca ad Lucillum : « Ne- 2. Adhuc, Seneca ad Lucillum : « Ne- quitia quæ est invidia, sui pœna est. quitia quæ est invidia, sui pœna est. Quanta enim sunt gaudia felicium, tanti Quanta enim sunt gaudia felicium, tanti sunt gemitus invidentium. » Et ideo di- sunt gemitus invidentium. » Et ideo di- cit, quod vellet oculos invidorum esse in cit, quod vellet oculos invidorum esse in toto mundo, ut ubique conspectis gau- toto mundo, ut ubique conspectis gau- diis felicium, semper torquerentur. Ad diis felicium, semper torquerentur. Ad hoc facit illud Horatii: hoc facit illud Horatii:

Invidia Siculi non invenere tyranni Invidia Siculi non invenere tyranni Majus tormentum. Majus tormentum.

Tormentum pœna est involuntaria. Tormentum pœna est involuntaria. Sed nullum peccatum involuntarium. Sed nullum peccatum involuntarium. Ergo invidia non est peccatum. Ergo invidia non est peccatum.

3. Adhuc, Videtur quod non sit sem- 3. Adhuc, Videtur quod non sit sem- per mortale peccatum, sed aliquando ve- per mortale peccatum, sed aliquando ve- niale quia sicut in aliis peccatis sunt niale quia sicut in aliis peccatis sunt primi motus, ita et in invidia, et primi primi motus, ita et in invidia, et primi motus non sunt mortalia peccata, quia ex motus non sunt mortalia peccata, quia ex subreptione surgunt. subreptione surgunt.

4. Adhuc, In omni peccato mortali est 4. Adhuc, In omni peccato mortali est aversio a bono incommutabili, et con- aversio a bono incommutabili, et con- versio ad bonum commutabile: in invi- versio ad bonum commutabile: in invi- dia non videtur bonum commutabile ad dia non videtur bonum commutabile ad quod convertatur: ergo videtur, quod in- quod convertatur: ergo videtur, quod in- vidia nec sit mortale, nec veniale pecca- vidia nec sit mortale, nec veniale pecca-

tum. tum.

361 361

SOLUTIO. Dicendum, quod invidia sem- SOLUTIO. Dicendum, quod invidia sem- per est peccatum, et aliquando veniale, per est peccatum, et aliquando veniale, et aliquando mortale, sicut objectum est. et aliquando mortale, sicut objectum est. Qualiter autem sit in genere passionis Qualiter autem sit in genere passionis vel pœnæ, in præcedenti articulo quæ- vel pœnæ, in præcedenti articulo quæ- stionis satis determinatum est. stionis satis determinatum est.

meremur, meremur,

Ad hoc autem quod objicitur, quod Ad hoc autem quod objicitur, quod passionibus vel pœnis non passionibus vel pœnis non quia involuntaria sunt, dicendum quod quia involuntaria sunt, dicendum quod hoc est verum in quantum involuntaria hoc est verum in quantum involuntaria sunt. In quantum autem virtus est in ra- sunt. In quantum autem virtus est in ra- tionabili ordine passionum et pœnarum, tionabili ordine passionum et pœnarum, est falsum quia tunc passionibus et est falsum quia tunc passionibus et poenis meremur et demeremur in cor- poenis meremur et demeremur in cor- ruptione talis ordinis. ruptione talis ordinis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ve- nire contra præceptum ex deliberatione nire contra præceptum ex deliberatione et consensu, semper est mortale pecca- et consensu, semper est mortale pecca- tum, sed ex subreptione et ex primo tum, sed ex subreptione et ex primo motu non semper: hoc enim non est motu non semper: hoc enim non est contra præceptum, sed præter præce- contra præceptum, sed præter præce- ptum. ptum.

EODEM modo respondendum est ad se- EODEM modo respondendum est ad se- quens quia primo motu non venit ali- quens quia primo motu non venit ali- quis contra charitatem, sed præter chari- quis contra charitatem, sed præter chari- tatem facit. tatem facit.

AD ALIUD dicendum, quod invidia non AD ALIUD dicendum, quod invidia non semper est putredo ossium, hoc est, vir- semper est putredo ossium, hoc est, vir- tutum sed quando est ex deliberato tutum sed quando est ex deliberato consensu cum actu susurrationis, vel de- consensu cum actu susurrationis, vel de- tractionis, vel alterius impedimenti, quo tractionis, vel alterius impedimenti, quo impeditur bonum proximi : tunc enim impeditur bonum proximi : tunc enim corrumpit virtutes. corrumpit virtutes.

EODEM modo dicendum est ad se- EODEM modo dicendum est ad se- quens quia non imitantur diabolum in quens quia non imitantur diabolum in quibus est primus motus subreptionis : quibus est primus motus subreptionis : sed qui ex consensu et voluntarie impe- sed qui ex consensu et voluntarie impe- diunt bonum proximi, et gaudent de diunt bonum proximi, et gaudent de malo, illi imitantur diabolum. malo, illi imitantur diabolum.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

1 et 2. 1 et 2.

AD DUO sequentia objecta quæ sunt in Ad object. AD DUO sequentia objecta quæ sunt in Ad object. contrarium, dicendum quod jam soluta contrarium, dicendum quod jam soluta sunt per distinctionem quæ paulo ante sunt per distinctionem quæ paulo ante ponitur in hujus articuli determinatione. ponitur in hujus articuli determinatione.

AD ID quod objicitur, quod non sem- Ad object. 3. AD ID quod objicitur, quod non sem- Ad object. 3. per sit mortale, sed aliquando veniale, per sit mortale, sed aliquando veniale, dicendum quod concedendum est, et dicendum quod concedendum est, et procedit, sicut dictum est. procedit, sicut dictum est.

AD ULTIMUM dicendum sicut dicitur in Ad object. 4. AD ULTIMUM dicendum sicut dicitur in Ad object. 4. Glossa Gregorii super Job, v, 2: Parvu- Glossa Gregorii super Job, v, 2: Parvu-

862 862

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lum occidit invidia : « Nisi parvulus esset, lum occidit invidia : « Nisi parvulus esset, non timeret æqualem sibi præferri, et non timeret æqualem sibi præferri, et minorem sibi parificari. » Unde omnis minorem sibi parificari. » Unde omnis invidus propter hoc invidus est quia de- invidus propter hoc invidus est quia de- lectatur in sui excellentia: et hoc est lectatur in sui excellentia: et hoc est commutabile bonum ad quod converti- commutabile bonum ad quod converti- tur, et timet alium sibi præferri vel tur, et timet alium sibi præferri vel æquari. Et propter hoc dicit Augustinus, æquari. Et propter hoc dicit Augustinus, quod individua pedissequa reginæ super- quod individua pedissequa reginæ super- biæ, est invidia. biæ, est invidia.

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quomodo invidia sit peccatum capitale? Quomodo invidia sit peccatum capitale? et Quomodo ex ipsa oriuntur filiæ ? et Quomodo ex ipsa oriuntur filiæ ?

Tertio quæritur, Quomodo invidia sit Tertio quæritur, Quomodo invidia sit peccatum capitale? et, Quomodo ex ipsa peccatum capitale? et, Quomodo ex ipsa oriuntur filiæ ? oriuntur filiæ ?

1. Quod sit capitale, probatur per Gre- 1. Quod sit capitale, probatur per Gre- gorium in Job, xxx1, 1 et seq., ubi dicit gorium in Job, xxx1, 1 et seq., ubi dicit septem esse capitalia, ex quibus alia septem esse capitalia, ex quibus alia oriuntur, inter quæ numeratur invidia: oriuntur, inter quæ numeratur invidia: ergo invidia est capitale peccatum. ergo invidia est capitale peccatum.

2. Adhuc, Super illud Threnorum, III, 2. Adhuc, Super illud Threnorum, III, 7 et 9 Circumædificavit adversum me, 7 et 9 Circumædificavit adversum me, ut non egrediar... Conclusit vias meus ut non egrediar... Conclusit vias meus lapidibus quadris, dicit Paschasius, lapidibus quadris, dicit Paschasius, quod « quatuor sunt primæ affectiones quod « quatuor sunt primæ affectiones sive passiones animi, scilicet spes, timor, sive passiones animi, scilicet spes, timor, gaudium, et tristitia, quibus diabolus gaudium, et tristitia, quibus diabolus concludit vias hominum ut de peccatis concludit vias hominum ut de peccatis non egrediantur. » Et una illarum est non egrediantur. » Et una illarum est tristitia, ut dictum est, circa quam est tristitia, ut dictum est, circa quam est invidia, quia est tristitia de bono proximi. invidia, quia est tristitia de bono proximi. Cum ergo sit circa unam de primis affe- Cum ergo sit circa unam de primis affe- ctionibus, videtur esse capitale vitium. ctionibus, videtur esse capitale vitium.

3. Adhuc, Amor de bonis proximi 3. Adhuc, Amor de bonis proximi charitas est, quæ præcipua virtutum et charitas est, quæ præcipua virtutum et omnis boni mater et caput est. Cum ergo omnis boni mater et caput est. Cum ergo opposita sint circa idem, dolor de bono opposita sint circa idem, dolor de bono

proximi erit capitale peccatum, mater et proximi erit capitale peccatum, mater et caput vitiorum. caput vitiorum.

CONTRA: CONTRA:

Dicit Gregorius, quod « ex amore pro- Dicit Gregorius, quod « ex amore pro- priæ excellentiæ nascitur invidia felicita- priæ excellentiæ nascitur invidia felicita- tis alienæ, dum timet eam sibi parificari tis alienæ, dum timet eam sibi parificari vel præferri. » Ergo videtur, quod invi- vel præferri. » Ergo videtur, quod invi- dia sit filia superbiæ et non capitale vi- dia sit filia superbiæ et non capitale vi-

tium. tium.

SOLUTIO. Dicendum, quod invidia ca- SOLUTIO. Dicendum, quod invidia ca- pitale vitium est ex quo oriuntur alia, pitale vitium est ex quo oriuntur alia, sicut dicit Gregorius, detractio, susurra- sicut dicit Gregorius, detractio, susurra- tio, æmulatio, et etiam zelus quando tio, æmulatio, et etiam zelus quando aliquis zelat malum alterius. Unde super aliquis zelat malum alterius. Unde super illud Psalmi xxXVI, 1 : Noli æmulari in illud Psalmi xxXVI, 1 : Noli æmulari in malignantibus, neque zelaveris facientes malignantibus, neque zelaveris facientes iniquitatem in Glossa, «Æmulari, hoc iniquitatem in Glossa, «Æmulari, hoc est, invidere. Et zelare est amare malum est, invidere. Et zelare est amare malum proximi. » proximi. »

Unde objectiones inductæ ad proban- Unde objectiones inductæ ad proban- dum hoc, procedunt. dum hoc, procedunt.

Sed Sed

Solutio Solutio

AD ID quod contra objicitur, scilicet Ad objet AD ID quod contra objicitur, scilicet Ad objet quod sit filia superbiæ, dicendum quod quod sit filia superbiæ, dicendum quod non est directe filia superbiæ, sed pe- non est directe filia superbiæ, sed pe- dissequa ejus, ut dicit Augustinus: quia dissequa ejus, ut dicit Augustinus: quia semper sequitur superbiam sicut pedis- semper sequitur superbiam sicut pedis- sequa dominam. Sicut enim dictum est, sequa dominam. Sicut enim dictum est, superbia est amor propriæ excellentiæ: superbia est amor propriæ excellentiæ: et invidus propter hoc est invidus et do- et invidus propter hoc est invidus et do- let de aliena felicitate, quia requiescit in let de aliena felicitate, quia requiescit in propria excellentia, timens ne alius sibi propria excellentia, timens ne alius sibi in hoc parificetur. in hoc parificetur.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

De filiabus invidiæ ? De filiabus invidiæ ?

Deinde, Quæritur de filiabus invidiæ, Deinde, Quæritur de filiabus invidiæ, quæ sunt, ut dicit Gregorius, detractio, quæ sunt, ut dicit Gregorius, detractio, susurratio, æmulatio, et zelus. susurratio, æmulatio, et zelus.

Et quæritur primo de detractione, Et quæritur primo de detractione, primo quid sit? primo quid sit?

Secundo, An sit semper peccatum Secundo, An sit semper peccatum mortale vel aliquando veniale? mortale vel aliquando veniale?

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117.

Tertio, In quo differt a susurratione? Tertio, In quo differt a susurratione? Quarto, Utrum detractor tenetur ad Quarto, Utrum detractor tenetur ad restitutionem famæ ejus cui detraxit ? restitutionem famæ ejus cui detraxit ? Denique, De æmulatione, quid sit, et Denique, De æmulatione, quid sit, et quomodo differat ab invidia? quomodo differat ab invidia?

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit detractio? Quid sit detractio?

Primo ergo quæritur, Quid sit detra- Primo ergo quæritur, Quid sit detra-

ctio? ctio?

Et dicitur, quod detractio est alienæ Et dicitur, quod detractio est alienæ famæ denigratio. famæ denigratio.

Vel sic, Detrahere est absentem pro- Vel sic, Detrahere est absentem pro- ximum dolose mordere. ximum dolose mordere.

363 363

5. Adhuc, Omne peccatum contra ali- 5. Adhuc, Omne peccatum contra ali- quod præceptum est: quia peccatum est quod præceptum est: quia peccatum est dictum vel factum vel concupitum con- dictum vel factum vel concupitum con- tra legem Dei, ut dicit Augustinus. Et tra legem Dei, ut dicit Augustinus. Et videtur, quod susurratio et detractio sint videtur, quod susurratio et detractio sint contra idem præceptum et hoc est, Non contra idem præceptum et hoc est, Non maledices surdo. Absens enim surdus maledices surdo. Absens enim surdus reputatur, eo quod non audit ut contra- reputatur, eo quod non audit ut contra- dicat. Et sic susurratio et detractio (cum dicat. Et sic susurratio et detractio (cum sint contra idem præceptum) sunt pecca- sint contra idem præceptum) sunt pecca- tum unum, et non duæ filiæ, quod est tum unum, et non duæ filiæ, quod est contra Gregorium. contra Gregorium.

CONTRA: CONTRA:

Ad Roman. 1, 29 et 30, ubi Apostolus Ad Roman. 1, 29 et 30, ubi Apostolus enumerat susurrationem et detractionem enumerat susurrationem et detractionem dicens: Susurrones, detractores, Deo odi- dicens: Susurrones, detractores, Deo odi- biles ubi pro diversis peccatis nume- biles ubi pro diversis peccatis nume- rantur. Ergo non sunt unum peccatum, rantur. Ergo non sunt unum peccatum, sed diversa. sed diversa.

ADHUC, Ratione ejus quod dicitur, Le- ADHUC, Ratione ejus quod dicitur, Le- vit. xix, 16 et 18: Non eris criminator, vit. xix, 16 et 18: Non eris criminator, nec susurro in populo... Nec memor eris nec susurro in populo... Nec memor eris Neutra harum definitionum videtur injuriæ civium tuorum, quæritur, In Neutra harum definitionum videtur injuriæ civium tuorum, quæritur, In convenire. convenire.

quo differant ista tria, et utrum detractor quo differant ista tria, et utrum detractor

1. Contingit enim detrahere peccatori sit criminator? 1. Contingit enim detrahere peccatori sit criminator? qui non habet famam. qui non habet famam.

2. Et contingit detrahere terræ, sicut 2. Et contingit detrahere terræ, sicut dicitur, Numer. XIII, 26 et seq., quod dicitur, Numer. XIII, 26 et seq., quod exploratores missi a filiis Israel, detra- exploratores missi a filiis Israel, detra- xerunt terræ promissionis: et ideo non xerunt terræ promissionis: et ideo non intraverunt in eam. Unde non est detra- intraverunt in eam. Unde non est detra- ctio hominum tantum, imo aliarum re. ctio hominum tantum, imo aliarum re. rum. Et, Job, VI, 25: Quare detraxistis rum. Et, Job, VI, 25: Quare detraxistis sermonibus veritatis? sermonibus veritatis?

3. Adhuc, Definitio non respondet rei 3. Adhuc, Definitio non respondet rei definitæ quia detrahere est de summa definitæ quia detrahere est de summa alicujus aliquid deponere: et hoc multis alicujus aliquid deponere: et hoc multis modis aliis potest fieri sine denigratione modis aliis potest fieri sine denigratione famæ. famæ.

4. Adhuc, Occultum et apertum non 4. Adhuc, Occultum et apertum non differunt nisi per accidens: sed susurrum differunt nisi per accidens: sed susurrum est delatio occulta, detractio delatio est delatio occulta, detractio delatio aperta: ergo videtur, quod non differant aperta: ergo videtur, quod non differant nisi secundum accidens per occultum .et nisi secundum accidens per occultum .et apertum et sic non erunt duæ filiæ in- apertum et sic non erunt duæ filiæ in- vidiæ, sed una geminata per accidens. vidiæ, sed una geminata per accidens.

1 Levit. xix, 14. 1 Levit. xix, 14.

Et videtur, quod sic: quia nullus pot- Et videtur, quod sic: quia nullus pot- est denigrare famam alterius, nisi impo- est denigrare famam alterius, nisi impo- nat ei crimina : et sic videtur, quod de- nat ei crimina : et sic videtur, quod de- tractor sit criminator. tractor sit criminator.

SOLUTIO. Dicendum, quod definitiones SOLUTIO. Dicendum, quod definitiones bonæ sunt ad minus ad describendum bonæ sunt ad minus ad describendum detractionem: et tales definitiones suf- detractionem: et tales definitiones suf- ficientes sunt in moralibus, ubi non re- ficientes sunt in moralibus, ubi non re- quiruntur principia essentialia, sed tan- quiruntur principia essentialia, sed tan- tum accidentalia, per quæ cognoscuntur tum accidentalia, per quæ cognoscuntur mores et ideo satis dictum est, quod mores et ideo satis dictum est, quod detractio est alienæ famæ diminutio. detractio est alienæ famæ diminutio.

Sed contra. Sed contra.

Quaest. Quaest.

Solutio. Solutio.

AD ID quod primo objicitur, quod Ad 1. AD ID quod primo objicitur, quod Ad 1. peccator non habet famam, dicendum peccator non habet famam, dicendum quod licet non habeat famam generalem quod licet non habeat famam generalem virtutis, tamen in omni peccatore est virtutis, tamen in omni peccatore est aliquod bonum quod contingit denigrari aliquod bonum quod contingit denigrari vel diminui lingua detrahentis. vel diminui lingua detrahentis.

AD ALIUD dicendum, quod detractatio AD ALIUD dicendum, quod detractatio terræ redundat in eum qui terram pro- terræ redundat in eum qui terram pro-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. Ad quæst.

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

misit, quasi verax non fuerit. Similiter misit, quasi verax non fuerit. Similiter detractio sermonum redundat in eum qui detractio sermonum redundat in eum qui dixit sermones, quasi verax non fuerit. dixit sermones, quasi verax non fuerit.

AD ALIUD dicendum, quod definitio re- AD ALIUD dicendum, quod definitio re- spondet nomini: quia detractio deponit spondet nomini: quia detractio deponit aliquid de summa famæ et laudis ejus aliquid de summa famæ et laudis ejus cui detrahitur. cui detrahitur.

AD ALIUD dicendum, quod duæ filiæ AD ALIUD dicendum, quod duæ filiæ sunt invidiæ et diversa peccata. Detra- sunt invidiæ et diversa peccata. Detra- ctor enim plus nocet, quia in plures in- ctor enim plus nocet, quia in plures in- fundit venenum suæ detractionis: susur- fundit venenum suæ detractionis: susur- ro autem minus, quia in pauciores ro autem minus, quia in pauciores diffundit et occulte uterque tamen no- diffundit et occulte uterque tamen no- cet, sed non æqualiter. cet, sed non æqualiter.

unum unum

AD ALIUD dicendum, quod licet contra AD ALIUD dicendum, quod licet contra præceptum sunt, tamen plura præceptum sunt, tamen plura peccata sunt, quia diversæ malitiæ sunt. peccata sunt, quia diversæ malitiæ sunt. Dicit enim Augustinus, quod malum di- Dicit enim Augustinus, quod malum di- citur peccatum quia adimit publica au- citur peccatum quia adimit publica au- tem fama majus bonum est quæ adimitur tem fama majus bonum est quæ adimitur per detractionem, quam privata quæ per detractionem, quam privata quæ adimitur per occultam susurrationem. Et adimitur per occultam susurrationem. Et hoc est quod dicitur, Eccle. x, 11: Si hoc est quod dicitur, Eccle. x, 11: Si mordeat serpens in silentio, nihil eo mi- mordeat serpens in silentio, nihil eo mi- nus habet qui occulte detrahit. Propter nus habet qui occulte detrahit. Propter quod etiam serpentes dicuntur: quia quod etiam serpentes dicuntur: quia per linguam sicut serpens venena diffun- per linguam sicut serpens venena diffun- dunt. dunt.

AD ILLUD quod objicitur de epistola AD ILLUD quod objicitur de epistola ad Romanos, dicendum quod conceden- ad Romanos, dicendum quod conceden- dum est quia diversa peccata sunt, ut dum est quia diversa peccata sunt, ut dictum est. dictum est.

AD ID quod ultimo objicitur, dicendum AD ID quod ultimo objicitur, dicendum quod detractor non est criminator: quia quod detractor non est criminator: quia criminator tantum est impositor crimi- criminator tantum est impositor crimi- num detractor autem quatuor modis num detractor autem quatuor modis detrahit, scilicet malum quod non est detrahit, scilicet malum quod non est aliquando imponendo, et malum quod aliquando imponendo, et malum quod est in alios diffamando, et bonum quod est in alios diffamando, et bonum quod est vel negando, vel diminuendo: his est vel negando, vel diminuendo: his enim detrahitur fama proximi: et ista enim detrahitur fama proximi: et ista distinctio est Hesychii super Leviticum. distinctio est Hesychii super Leviticum.

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum detractio semper sit mortale pec- Utrum detractio semper sit mortale pec- catum, vel aliquando veniale? catum, vel aliquando veniale?

Secundo quæritur, Utrum detractio Secundo quæritur, Utrum detractio semper sit peccatum mortale, vel ali- semper sit peccatum mortale, vel ali- quando veniale? quando veniale?

Et videtur, quod semper mortale. Et videtur, quod semper mortale. 1. Prohibitum enim in sacra Scriptura 1. Prohibitum enim in sacra Scriptura transgressionem habet mortalem. Sed transgressionem habet mortalem. Sed dicitur, Jacobi, IV, 11: Nolite detrahere dicitur, Jacobi, IV, 11: Nolite detrahere alterutrum, fratres. Ibi Glossa: « Non alterutrum, fratres. Ibi Glossa: « Non solum debes vitare detractionem ne ut solum debes vitare detractionem ne ut transgressor a Deo judiceris, sed ideo transgressor a Deo judiceris, sed ideo fortasse, quia in nullo præcellis illos fortasse, quia in nullo præcellis illos quos vituperas. » Ergo detractio mortale quos vituperas. » Ergo detractio mortale peccatum. peccatum.

2. Adhuc, Ibidem, Qui detrahit fratri, 2. Adhuc, Ibidem, Qui detrahit fratri, detrahit legi. Glossa, « Quæ detractio- detrahit legi. Glossa, « Quæ detractio- nem prohibuit. » Ergo detrahere est le- nem prohibuit. » Ergo detrahere est le- gem transgredi: et sic mortale pecca- gem transgredi: et sic mortale pecca-

tum. tum.

3. Adhuc, Proverb. xxiv, 9: Abomi- 3. Adhuc, Proverb. xxiv, 9: Abomi- natio hominum detractor. Quod abomi- natio hominum detractor. Quod abomi- nationi est, est mortale peccatum. Ergo nationi est, est mortale peccatum. Ergo detractio est mortale peccatum. detractio est mortale peccatum.

4. Adhuc, Isa. v, 20: Væ qui dicitis 4. Adhuc, Isa. v, 20: Væ qui dicitis malum bonum et bonum malum! Væ in malum bonum et bonum malum! Væ in sacra Scriptura non est nisi comminatio sacra Scriptura non est nisi comminatio pœnæ æternæ. Ergo detractio habet com- pœnæ æternæ. Ergo detractio habet com- minationem pœnæ : ergo mortale pecca- minationem pœnæ : ergo mortale pecca- tum est. tum est.

5. Adhuc, Ad Roman. 1, 29 et 30: 5. Adhuc, Ad Roman. 1, 29 et 30: Susurrones, detractores, Deo odibiles. Susurrones, detractores, Deo odibiles. Odium Dei non est nisi super mortale Odium Dei non est nisi super mortale peccatum. Ergo detractio est mortale peccatum. Ergo detractio est mortale peccatum. peccatum.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus in libro de Correptione 1. Augustinus in libro de Correptione et gratia: « Detractio sub minutis pec- et gratia: « Detractio sub minutis pec- catis continetur. >> catis continetur. >>

Sed conti Sed conti

Solutio. Solutio.

Ad object. Ad object.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117.

2. Adhuc, « Adulatio et detractio op- 2. Adhuc, « Adulatio et detractio op- posita sunt. » Adulatio aliquando fit ve- posita sunt. » Adulatio aliquando fit ve- niali peccato, et non mortali. Ergo et niali peccato, et non mortali. Ergo et detractio. detractio.

SOLUTIO. Dicendum, quod detractio SOLUTIO. Dicendum, quod detractio aliquando est veniale, aliquando mor- aliquando est veniale, aliquando mor- tale sed in sacra Scriptura magis acci- tale sed in sacra Scriptura magis acci- pitur pro mortali quam veniali. Et hæc pitur pro mortali quam veniali. Et hæc est causa quia, Proverb. xx, 1, dicitur: est causa quia, Proverb. xx, 1, dicitur: Melius est nomen bonum quam divitiæ Melius est nomen bonum quam divitiæ multæ. Sed diripere substantiam proximi multæ. Sed diripere substantiam proximi per furtum vel rapinam, peccatum mor- per furtum vel rapinam, peccatum mor- tale est. Ergo multo magis diripere fa- tale est. Ergo multo magis diripere fa- mam bonam est mortale peccatum. Hoc mam bonam est mortale peccatum. Hoc facit detractor. Ergo detractio est mor- facit detractor. Ergo detractio est mor- tale peccatum tantum. Quia post corru- tale peccatum tantum. Quia post corru- ptionem homines proni sunt ad maledi- ptionem homines proni sunt ad maledi- cendum de se invicem, et ad prodendum cendum de se invicem, et ad prodendum malum quod sciunt de se invicem. Et malum quod sciunt de se invicem. Et fama hominis, ut dicit Augustinus, con- fama hominis, ut dicit Augustinus, con- sistit in lingua, quæ sita est in lubrico et sistit in lingua, quæ sita est in lubrico et humido ideo dicit Augustinus, quod humido ideo dicit Augustinus, quod inter minuta peccata est et consueta, hoc inter minuta peccata est et consueta, hoc est, quæ reputantur minuta. est, quæ reputantur minuta.

Et ideo antiqui Magistri distinxerunt Et ideo antiqui Magistri distinxerunt sic, quod ille qui detrahit, potest detra- sic, quod ille qui detrahit, potest detra- here animo nocendi ex malignitate: et here animo nocendi ex malignitate: et

365 365

ritum tenere nisi quia loquatur, dilatat ritum tenere nisi quia loquatur, dilatat malum proximi ex levitate plus quam ex malum proximi ex levitate plus quam ex malignitate. Et hoc est. quod dicitur, malignitate. Et hoc est. quod dicitur, Proverb. xxII, 20 Noli esse in convi- Proverb. xxII, 20 Noli esse in convi- viis peccatorum, nec in comessationibus viis peccatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum confe- eorum qui carnes ad vescendum confe- runt. Glossa ibidem, « Carnes ad vescen- runt. Glossa ibidem, « Carnes ad vescen- dum conferre, est mollia et infirma pro- dum conferre, est mollia et infirma pro- ximorum dente detractionis rodere. » ximorum dente detractionis rodere. » Job, xix, 22: Quare persequimini me Job, xix, 22: Quare persequimini me sicut Deus, et carnibus meis saturamini? sicut Deus, et carnibus meis saturamini? Et secundum istum modum procedunt Et secundum istum modum procedunt argumenta in contrarium adducta: et argumenta in contrarium adducta: et tunc est veniale peccatum. tunc est veniale peccatum.

AD ID quod de adulatione objicitur, AD ID quod de adulatione objicitur, dicendum quod non est simile: quia dicendum quod non est simile: quia adulatio plus se tenet in bono, detractio adulatio plus se tenet in bono, detractio plus in malo : et ideo gravius est pecca- plus in malo : et ideo gravius est pecca- tum detractio, quam adulatio. tum detractio, quam adulatio.

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

tunc peccat mortaliter: quia intendit au- In quo differat detractio a susurratione? tunc peccat mortaliter: quia intendit au- In quo differat detractio a susurratione?

ferre famam quia tunc est illud quod ferre famam quia tunc est illud quod dicitur in Psalmo XLIX, 20: Sedens ad- dicitur in Psalmo XLIX, 20: Sedens ad- versus fratrem tuum loquebaris, et ad- versus fratrem tuum loquebaris, et ad- versum filium matris tuæ ponebas scan- versum filium matris tuæ ponebas scan- dalum, etc. Aliquando fit ex levitate, et dalum, etc. Aliquando fit ex levitate, et non ex malignitate, nec animo nocendi, non ex malignitate, nec animo nocendi, sed ex lubrico linguæ et tunc est ve- sed ex lubrico linguæ et tunc est ve-

niale peccatum. niale peccatum.

ET PER HÆC patet sofutio ad argu- ET PER HÆC patet sofutio ad argu- menta. Primo enim adducta procedunt menta. Primo enim adducta procedunt secundum quod fit ex malignitate et ani- secundum quod fit ex malignitate et ani- mo nocendi. Tunc vero mortale pecca- mo nocendi. Tunc vero mortale pecca- tum est. Et sic loquitur de detractione tum est. Et sic loquitur de detractione sacra Scriptura: quia sic filia invidiæ sacra Scriptura: quia sic filia invidiæ

est. est.

Argumenta vero in contrarium addu- Argumenta vero in contrarium addu- cta, loquuntur secundum quod fit ex levi- cta, loquuntur secundum quod fit ex levi- tate et loquacitate quadam, quæ filia tate et loquacitate quadam, quæ filia gulæ est, ut dicit Gregorius: et non fit gulæ est, ut dicit Gregorius: et non fit animo nocendi : sed quia non potest spi- animo nocendi : sed quia non potest spi-

Tertio quæritur, In quo differat detra- Tertio quæritur, In quo differat detra- ctio a susurratione? ctio a susurratione?

Et videtur, quod in nullo: quia dicunt Et videtur, quod in nullo: quia dicunt etiam Sancti, quod detractio est quando etiam Sancti, quod detractio est quando per verba occulta denigratur alicujus fa- per verba occulta denigratur alicujus fa- ma et idem videtur esse susurratio. ma et idem videtur esse susurratio. CONTRA: CONTRA:

1. Super illud Apostoli, ad Roman. 1, 1. Super illud Apostoli, ad Roman. 1, 29 et 30: Susurrones, detractores, Deo 29 et 30: Susurrones, detractores, Deo odibiles. Glossa: «Detractores sunt, qui odibiles. Glossa: «Detractores sunt, qui aliorum bona negant vel invertunt: su- aliorum bona negant vel invertunt: su- surrones inter amicos discordiam semi- surrones inter amicos discordiam semi- nantes. » Ergo differunt susurratio et nantes. » Ergo differunt susurratio et detractio. detractio.

2. Adhuc, Sapient. I, 11: Custodite 2. Adhuc, Sapient. I, 11: Custodite vos a murmuratione quæ nihil prodest, vos a murmuratione quæ nihil prodest, et a detractione parcite linguæ: quoniam et a detractione parcite linguæ: quoniam sermo obscurus in vacuum non ibit. Ibi sermo obscurus in vacuum non ibit. Ibi

^d object. 2. ^d object. 2.

Solutio. Solutio.

Quæst. Quæst.

366 366

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

enumerantur tamquam duo. Ergo diffe- enumerantur tamquam duo. Ergo diffe-

runt. runt.

3. Adhuc, Gregorius super illud Job, 3. Adhuc, Gregorius super illud Job, XXXIX, 25 Exhortationem ducum, sic XXXIX, 25 Exhortationem ducum, sic dicit : « Ab invidia oriuntur odia, detra- dicit : « Ab invidia oriuntur odia, detra- ctiones, susurrationes. » Ibi iterum enu- ctiones, susurrationes. » Ibi iterum enu- merat tamquam diversa. Ergo diversa merat tamquam diversa. Ergo diversa

sunt. sunt.

4. Adhuc, Eccli. v, 16 et 17: Non ap- 4. Adhuc, Eccli. v, 16 et 17: Non ap- pelleris susurro, et lingua tua ne capia- pelleris susurro, et lingua tua ne capia- ris et confundaris: super furem enim ris et confundaris: super furem enim confusio et poenitentia, et denotatio pessi- confusio et poenitentia, et denotatio pessi- ma super bilinguem : susurratori autem ma super bilinguem : susurratori autem odium, et inimicitia, et contumelia. Er- odium, et inimicitia, et contumelia. Er- go videtur, quod differunt: quia ut di- go videtur, quod differunt: quia ut di- versa enumerantur et in textu et in Glos- versa enumerantur et in textu et in Glos- sa. Dicit enim Glossa, quod « bilinguis sa. Dicit enim Glossa, quod « bilinguis est, qui aliud loquitur de præsente, et est, qui aliud loquitur de præsente, et

aliud de absente. » aliud de absente. »

SOLUTIO. Dicendum, quod differunt su- SOLUTIO. Dicendum, quod differunt su- surratio et detractio, ut dicit Glossa, ad surratio et detractio, ut dicit Glossa, ad Roman. 1, 29 et 30, quæ inducta est. Roman. 1, 29 et 30, quæ inducta est. Detractio enim diminuit famam aliorum Detractio enim diminuit famam aliorum bona negando vel invertendo susurro bona negando vel invertendo susurro autem qui inter amicos seminat discor- autem qui inter amicos seminat discor- dias, uni de alio mala suggerendo. Pro- dias, uni de alio mala suggerendo. Pro- pter quod etiam, Proverb. xxiv, 21, di- pter quod etiam, Proverb. xxiv, 21, di- citur Cum detractoribus non commi- citur Cum detractoribus non commi- scearis. Dicit Glossa: «Hoc speciali vitio scearis. Dicit Glossa: «Hoc speciali vitio periclitatur pene totum genus humanum.»> periclitatur pene totum genus humanum.»> Et Hieronymus : « Hoc malum ideo ce- Et Hieronymus : « Hoc malum ideo ce- lebre est, quia in multis regnat hoc vi- lebre est, quia in multis regnat hoc vi- tium. » Et adhuc Hieronymus : « Tanta tium. » Et adhuc Hieronymus : « Tanta hujus mali libido mentes hominum in- hujus mali libido mentes hominum in- vasit, ut qui procul ab aliis peccatis re- vasit, ut qui procul ab aliis peccatis re- cesserunt, in istud quasi in ultimum la- cesserunt, in istud quasi in ultimum la- queum diaboli incidant quia pene ab queum diaboli incidant quia pene ab omnibus libenter auditur. » omnibus libenter auditur. »

JUXTA hoc quæritur, Utrum hoc pecca- JUXTA hoc quæritur, Utrum hoc pecca- tum fit contra prælatos tantum, vel com- tum fit contra prælatos tantum, vel com- muniter contra omnes? muniter contra omnes?

Et videtur,quod contra prælatos tantum. Et videtur,quod contra prælatos tantum. 1. Exod. xx11, 28 Diis non detrahes, 1. Exod. xx11, 28 Diis non detrahes, et principi populi tui non maledices. et principi populi tui non maledices. Glossa, hoc est, Doctoribus vel sacerdo- Glossa, hoc est, Doctoribus vel sacerdo- tibus. Ergo videtur, quod fiat contra tibus. Ergo videtur, quod fiat contra prælatos tantum. prælatos tantum.

2. Adhuc, Eccle. x, 20: In cogitatione 2. Adhuc, Eccle. x, 20: In cogitatione tua regi ne detrahas, et in secreto cubili- tua regi ne detrahas, et in secreto cubili- culi tui ne maledixeris diviti. Glossa: culi tui ne maledixeris diviti. Glossa:

« «

Simpliciter monet ne ira vel levitate Simpliciter monet ne ira vel levitate majoribus maledicamus. » majoribus maledicamus. »

SOLUTIO. Dicendum, quod utrumque, SOLUTIO. Dicendum, quod utrumque, scilicet detractio et susurratio fit contra scilicet detractio et susurratio fit contra omnes, frequentius tamen contra præla- omnes, frequentius tamen contra præla- tos et majores, de quibus dicit Augusti- tos et majores, de quibus dicit Augusti- nus, quod « sunt positi quasi signum ad nus, quod « sunt positi quasi signum ad sagittam. » Et ideo dicit Hieronymus, sagittam. » Et ideo dicit Hieronymus, quod est commune peccatum : lex tamen, quod est commune peccatum : lex tamen, et in Ecclesiastico prohibet Salomon ne et in Ecclesiastico prohibet Salomon ne fiat contra prælatos, quia contra illos fre- fiat contra prælatos, quia contra illos fre- quenter fit. quenter fit.

Et per hoc patet solutio ad totum ob- Et per hoc patet solutio ad totum ob- jectum. Uterque tamen bilinguis, sc`licet jectum. Uterque tamen bilinguis, sc`licet detractor et susurro: quia aliud loquitur detractor et susurro: quia aliud loquitur de præsente, et aliud de absente. de præsente, et aliud de absente.

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Utrum detractor teneatur ad restitutio- Utrum detractor teneatur ad restitutio- nem famæ ejus cui detrahit? nem famæ ejus cui detrahit?

Quarto quæritur, Utrum detractor te- Quarto quæritur, Utrum detractor te- netur ad restitutionem famæ ejus cui netur ad restitutionem famæ ejus cui detrahit ? detrahit ?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. Proverb. XXII, 1 : Melius est nomen 1. Proverb. XXII, 1 : Melius est nomen bonum quam divitiæ multæ : super ar- bonum quam divitiæ multæ : super ar- gentum et aurum gratia bona. Sed au- gentum et aurum gratia bona. Sed au- ferens aurum et argentum, tenetur ad ferens aurum et argentum, tenetur ad restitutionem. Ergo multo magis aufe- restitutionem. Ergo multo magis aufe- rens famam bonam, quod facit detra- rens famam bonam, quod facit detra-

ctor. ctor.

2. Adhuc, Gregorius: « Multum di- 2. Adhuc, Gregorius: « Multum di- stant damna morum a damnis rerum stant damna morum a damnis rerum corporalium cum ista extra nos sint, corporalium cum ista extra nos sint, illa autem in nobis. » Sed qui aufert illa autem in nobis. » Sed qui aufert exteriora bona, tenetur ad restitutionem. exteriora bona, tenetur ad restitutionem.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 117.

367 367

contra. contra.

Solutio. Solutio.

object. I. object. I.

object. 2. object. 2.

Ergo multo magis qui aufert interiora Ergo multo magis qui aufert interiora

bona. bona.

CONTRA: CONTRA:

1. Nemo tenetur ad impossibile: sed pot- 1. Nemo tenetur ad impossibile: sed pot- est esse, quod ille qui detraxit, non pot‐ est esse, quod ille qui detraxit, non pot‐ est auferre malam opinionem a cordibus est auferre malam opinionem a cordibus eorum qui detractionem audiverunt : ergo eorum qui detractionem audiverunt : ergo videtur, quod in illo casu non tenetur. videtur, quod in illo casu non tenetur.

2. Adhuc, Malum auditum de uno in 2. Adhuc, Malum auditum de uno in alium multiplicabile est in infinitum: alium multiplicabile est in infinitum: infinita non contingit pertransire, ut dicit infinita non contingit pertransire, ut dicit Aristoteles ergo non potest reparare: Aristoteles ergo non potest reparare: quia impossibile est isti pertransire om- quia impossibile est isti pertransire om- nes ad quos devenit mala fama quam se- nes ad quos devenit mala fama quam se- minavit. minavit.

SOLUTIO. Dicendum, quod ille qui ex SOLUTIO. Dicendum, quod ille qui ex malignitate et deliberatione animoque malignitate et deliberatione animoque nocendi detraxit, pro certo tenetur ad re- nocendi detraxit, pro certo tenetur ad re- parationem apud eos apud quos detraxit: parationem apud eos apud quos detraxit: quia aliter non impleret verbum Domini, quia aliter non impleret verbum Domini, ad Roman. vi, 19: Sicut exhibuistis ad Roman. vi, 19: Sicut exhibuistis membra vestra servire immunditiæ et ini- membra vestra servire immunditiæ et ini- quitati, ad iniquitatem, ita nunc exhibete quitati, ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justitiæ, in sancti- membra vestra servire justitiæ, in sancti- ficationem. ficationem.

Et in hoc casu loquuntur duæ auctori- Et in hoc casu loquuntur duæ auctori- tates primo inductæ, scilicet Proverbio- tates primo inductæ, scilicet Proverbio- rum, xxII, 1, et Gregorii. rum, xxII, 1, et Gregorii.

AD PRIMUM ergo quod in contrarium AD PRIMUM ergo quod in contrarium objicitur, dicendum, quod non est impos- objicitur, dicendum, quod non est impos- sibile, quod apud illos reparet famam sibile, quod apud illos reparet famam apud quos detraxit. apud quos detraxit.

AD ALIUD dicendum, quod licet malum AD ALIUD dicendum, quod licet malum multiplicabile sit in infinitum per audi- multiplicabile sit in infinitum per audi- tum, eo quod quilibet ipsum libenter tum, eo quod quilibet ipsum libenter audit, ut dicit Hieronymus: quia proni audit, ut dicit Hieronymus: quia proni sunt sensus hominis ad malum, ut dici- sunt sensus hominis ad malum, ut dici- tur, Genes. v, 21: tamen etiam per tur, Genes. v, 21: tamen etiam per eumdem modum reparatio famæ multi- eumdem modum reparatio famæ multi- plicabilis est in infinitum et sic potest plicabilis est in infinitum et sic potest vulnus detractionis reparari, de quo di- vulnus detractionis reparari, de quo di- citur, Jerem. 1x, 3: Sagitta vulnerans citur, Jerem. 1x, 3: Sagitta vulnerans lingua eorum, dolum locuta est. Et Au- lingua eorum, dolum locuta est. Et Au- gustinus in Regula: « Si autem in tantum gustinus in Regula: « Si autem in tantum processerit malum, ut convitio vel cri- processerit malum, ut convitio vel cri- minis objectu aliquem læserit, non pi- minis objectu aliquem læserit, non pi- geat ex ipso ore proferre medicamenta geat ex ipso ore proferre medicamenta unde facta sunt vulnera. » unde facta sunt vulnera. »

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quid sit æmulatio et in quo differat ab Quid sit æmulatio et in quo differat ab invidia? et si sit mater omnium ma- invidia? et si sit mater omnium ma- lorum sicut videntur sancti dicere? lorum sicut videntur sancti dicere?

Quinto, Quæritur de æmulatione, quæ Quinto, Quæritur de æmulatione, quæ etiam conjuncta est invidiæ sicut filia, etiam conjuncta est invidiæ sicut filia, de duo quæruntur, scilicet quid sit qua de duo quæruntur, scilicet quid sit qua æmulatio, et in quo differt ab invidia? æmulatio, et in quo differt ab invidia? Quæritur ergo primo, Quid sit æmula- Quæritur ergo primo, Quid sit æmula-

tio ? tio ?

Et videtur, quod sit idem quod indi- Et videtur, quod sit idem quod indi- dignatio: quia super illud Psalmi xxxvi, dignatio: quia super illud Psalmi xxxvi, 1: Noli æmulari in malignantibus, Glos- 1: Noli æmulari in malignantibus, Glos- sa, «Inter tales æmulari est indignari. » sa, «Inter tales æmulari est indignari. » CONTRA: CONTRA:

1. Chrysostomus super Joannem, Ho- 1. Chrysostomus super Joannem, Ho- milia 54, æmulationem ponit loco invi- milia 54, æmulationem ponit loco invi- diæ, et e converso. Ergo videtur, quod diæ, et e converso. Ergo videtur, quod sint idem. sint idem.

2. Adhuc, Invidus indignatur ei cui 2. Adhuc, Invidus indignatur ei cui invidet: si ergo æmulatio indignatio est, invidet: si ergo æmulatio indignatio est, videtur æmulatio idem esse cum invi- videtur æmulatio idem esse cum invi- dia. dia.

3. Adhuc, I Regum, 1, 6, de Anna 3. Adhuc, I Regum, 1, 6, de Anna dicitur et de Phenenna, uxoribus Elcanæ : dicitur et de Phenenna, uxoribus Elcanæ : Affligebat quoque eam æmula ejus, et Affligebat quoque eam æmula ejus, et vehementer angebat, in tantum, ut expro- vehementer angebat, in tantum, ut expro- braret quod Dominus conclusisset vulvam braret quod Dominus conclusisset vulvam ejus. Et constat, quod Phenenna non ejus. Et constat, quod Phenenna non æmulabatur Annam, nisi quia invidebat æmulabatur Annam, nisi quia invidebat ei de majori dilectione mariti. Ergo vi- ei de majori dilectione mariti. Ergo vi- detur, quod æmulatio et invidia sint detur, quod æmulatio et invidia sint idem. idem.

4. Adhuc, Contra istud Apostoli, ad 4. Adhuc, Contra istud Apostoli, ad Galat. v, 19 et 22: Manifesta sunt opera Galat. v, 19 et 22: Manifesta sunt opera carnis, quæ sunt... contentiones, æmula- carnis, quæ sunt... contentiones, æmula- tiones,... invidiæ. Apostolus æmulatio- tiones,... invidiæ. Apostolus æmulatio- nem ibi et invidiam tamquam diversa nem ibi et invidiam tamquam diversa enumerat. Ergo diversa sunt. enumerat. Ergo diversa sunt.