312 312

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

naturalis, quod chymus qui primam di- naturalis, quod chymus qui primam di- gestionem accipit in stomacho, non tra- gestionem accipit in stomacho, non tra- hitur ad hepar nisi per aliquid hepatis: hitur ad hepar nisi per aliquid hepatis: humor enim qui est in hepate et virtu- humor enim qui est in hepate et virtu- tem hepatis habet, per venas mesaraicas tem hepatis habet, per venas mesaraicas immittitur in chymum, sive in massam immittitur in chymum, sive in massam thisavariam, quæ est in cibo: et humor thisavariam, quæ est in cibo: et humor hepatis vaporabiliter dispergitur per to- hepatis vaporabiliter dispergitur per to- tam substantiam chymi, et obtinet totum tam substantiam chymi, et obtinet totum sicut coagulum lac, et fermentum pa- sicut coagulum lac, et fermentum pa- stam: et dat ei virtutem et motum hepa- stam: et dat ei virtutem et motum hepa- tis ex materiali et substantiali humido tis ex materiali et substantiali humido hepatis, quod transivit in ipsum cum tali hepatis, quod transivit in ipsum cum tali virtute. Deinde a gibbo hepatis elevatur virtute. Deinde a gibbo hepatis elevatur ad medium thalamum cordis : et ibi ite- ad medium thalamum cordis : et ibi ite- rum a medio thalamo cordis descendente rum a medio thalamo cordis descendente humido cordis in ipsum, quod humidum humido cordis in ipsum, quod humidum corporalis substantiæ est, et est aliquid corporalis substantiæ est, et est aliquid cordis quo vaporabiliter diffundente se cordis quo vaporabiliter diffundente se in ipso, accipit virtutem cordis et motum in ipso, accipit virtutem cordis et motum ad membra omnia. Et hæc est tertia di- ad membra omnia. Et hæc est tertia di- gestio: quia prima fuit in stomacho, gestio: quia prima fuit in stomacho, secunda in hepate, tertia distribuitur sin- secunda in hepate, tertia distribuitur sin- gulis membris per motum qui est a vir- gulis membris per motum qui est a vir- tute cordis. Cor enim, sicut dicit Aristo- tute cordis. Cor enim, sicut dicit Aristo- teles, membrum universale est, ad quod teles, membrum universale est, ad quod omnes motus membrorum referuntur: omnes motus membrorum referuntur: et ibi accipit albedinem quæ cambium et ibi accipit albedinem quæ cambium dicitur nec ibi influit statum membro dicitur nec ibi influit statum membro per seipsum, sed potius per humidum per seipsum, sed potius per humidum radicale quod est in membro a membro radicale quod est in membro a membro corporaliter descendente in ipsum, et corporaliter descendente in ipsum, et comprehendente ipsum totum, sicut lac comprehendente ipsum totum, sicut lac comprehenditur a coagulo, accipit virtu- comprehenditur a coagulo, accipit virtu- tem illius membri et motum, et sic unit tem illius membri et motum, et sic unit se ei, et influit in ipsum. Et hæc est se ei, et influit in ipsum. Et hæc est quarta digestio, cujus superfluum est se- quarta digestio, cujus superfluum est se- men generationis, ut dicunt Philosophi. men generationis, ut dicunt Philosophi. Et patet, quod non est simplex humor Et patet, quod non est simplex humor nutrimentalis, sed est humor quidam nutrimentalis, sed est humor quidam commixtus ex humido nutrimentali, et commixtus ex humido nutrimentali, et ex corporali humido hepatis, cordis, et ex corporali humido hepatis, cordis, et omnium membrorum, quæ virtute com- omnium membrorum, quæ virtute com- prehendunt ipsum totum et formant. prehendunt ipsum totum et formant. Unde corporaliter in semine sunt humi- Unde corporaliter in semine sunt humi- ditates omnium membrorum et virtutes: ditates omnium membrorum et virtutes: et sic fit decisio seminis ab ipso. Pro- et sic fit decisio seminis ab ipso. Pro- pter quod dicit Plato, semen esse par- pter quod dicit Plato, semen esse par- vum animal, ut recitat Aristoteles in vum animal, ut recitat Aristoteles in

libris de Animalibus de ipso. Et licet libris de Animalibus de ipso. Et licet quælibet humiditas cujuslibet membri quælibet humiditas cujuslibet membri parva sit quantitate, tamen virtute com- parva sit quantitate, tamen virtute com- prehendit totum sicut parva stilla bal- prehendit totum sicut parva stilla bal- sami in magnum vas immissa, totum sami in magnum vas immissa, totum comprehendit virtute sua. Et hoc modo comprehendit virtute sua. Et hoc modo corpulenta substantia Adæ totum semen corpulenta substantia Adæ totum semen generationis totius humani generis com- generationis totius humani generis com- prehendit, et fuit in ipso etiam secundum prehendit, et fuit in ipso etiam secundum corpulentam substantiam. corpulentam substantiam.

AD PRIMA ergo quæ hoc probant, di- Ad 18 AD PRIMA ergo quæ hoc probant, di- Ad 18 cendum quod procedunt, et veritatem cendum quod procedunt, et veritatem concludunt. concludunt.

AD PRIMUM quod in contrarium est, di- Ad obje AD PRIMUM quod in contrarium est, di- Ad obje cendum secundum Augustinum, quod cendum secundum Augustinum, quod quodlibet continuum divisibile est in in- quodlibet continuum divisibile est in in- finitum. Unde nihil prohibet, quod hu- finitum. Unde nihil prohibet, quod hu- midum radicale quod fuit in corpore midum radicale quod fuit in corpore Adæ, quantitate quidem parvum, virtute Adæ, quantitate quidem parvum, virtute autem maximum, quantitate corporali autem maximum, quantitate corporali divideretur in infinitum in omnes qui divideretur in infinitum in omnes qui nascituri erant de Adam, etsi infiniti nascituri erant de Adam, etsi infiniti sunt, et toti generationi humanæ daret sunt, et toti generationi humanæ daret virtutem formativam, et comprehenderet virtutem formativam, et comprehenderet ipsam : nec oportuit propter hoc majus ipsam : nec oportuit propter hoc majus esse corpus Adæ quam fuit: quia corpus esse corpus Adæ quam fuit: quia corpus parvum divisibile est in infinitum sicut parvum divisibile est in infinitum sicut et magnum. Tamen Magistri in Senten- et magnum. Tamen Magistri in Senten- tiis opinio est, quod factum est hoc per tiis opinio est, quod factum est hoc per multiplicationem corporis Adæ in seipso, multiplicationem corporis Adæ in seipso, sicut multiplicavit Dominus quinque sicut multiplicavit Dominus quinque panes in satietatem quinque millium panes in satietatem quinque millium hominum. Sed quia ex hoc sequitur, hominum. Sed quia ex hoc sequitur, quod totum opus naturæ quod fit per quod totum opus naturæ quod fit per generationem, esset miraculosum, ideo generationem, esset miraculosum, ideo primum dictum Augustini probabilius primum dictum Augustini probabilius est, quod scilicet fiat per divisionem in est, quod scilicet fiat per divisionem in infinitum corpulentæ substantiæ, quæ infinitum corpulentæ substantiæ, quæ fuit in Adam. fuit in Adam.

AD ALIUD dicendum, quod superfluum Ad AD ALIUD dicendum, quod superfluum Ad quartæ digestionis non est unum humi- quartæ digestionis non est unum humi- dum simplex, sed ex multis humidis ra- dum simplex, sed ex multis humidis ra- dicalium membrorum mixtum, quorum dicalium membrorum mixtum, quorum quodlibet divisibile est in infinitum se- quodlibet divisibile est in infinitum se- cundum corpulentam substantiam, quæ cundum corpulentam substantiam, quæ est in ipso per actum generationis. est in ipso per actum generationis.

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- Ad. AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- Ad. mentum provenit ex ignorantia philoso- mentum provenit ex ignorantia philoso- phiæ: quia delectationem in operatione phiæ: quia delectationem in operatione

object. 4. object. 4.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110.

non facit, quod sit actu pars vel potentia non facit, quod sit actu pars vel potentia separata vel conjuncta sive divisa vel separata vel conjuncta sive divisa vel unita sed quod sit operatio secundum unita sed quod sit operatio secundum proprium et connaturalent habitum non proprium et connaturalent habitum non impedita, ut dicit Aristoteles in X Ethi- impedita, ut dicit Aristoteles in X Ethi- corum. Titillationem autem in coitu facit corum. Titillationem autem in coitu facit confricatio seminis ad nervos sensibiles confricatio seminis ad nervos sensibiles in exitu. in exitu.

Et ad id quod objicitur de dolore sen- Et ad id quod objicitur de dolore sen- sus divisionis continui, dicendum quod sus divisionis continui, dicendum quod est divisio violenta, et illius sensus est est divisio violenta, et illius sensus est dolor. Et est divisio communicationis et dolor. Et est divisio communicationis et propagationis, et illius sensus est maxi- propagationis, et illius sensus est maxi- ma delectatioquia, sicut dicunt Philo- ma delectatioquia, sicut dicunt Philo- sophi sic « Coitus est res divina, in quo sophi sic « Coitus est res divina, in quo natura posuit delectationem ut appeta- natura posuit delectationem ut appeta- tur propter esse divinum et conservatio- tur propter esse divinum et conservatio- nem speciei. » nem speciei. »

AD ULTIMUM dicendum, quod in hoc AD ULTIMUM dicendum, quod in hoc probatur unitas animæ secundum sub- probatur unitas animæ secundum sub- stantiam quia quando intense est in stantiam quia quando intense est in actu unius potentiæ, non potest esse in- actu unius potentiæ, non potest esse in- tense in actu alterius: et cum delectatio tense in actu alterius: et cum delectatio maxima sit in coitu, et delectatio, ut maxima sit in coitu, et delectatio, ut dicit Plato, est generatio in sensibilem dicit Plato, est generatio in sensibilem animam, non potest cum hoc esse in animam, non potest cum hoc esse in intensa delectatione devotionis: et ideo intensa delectatione devotionis: et ideo Sancti prohibuerunt amplexus tempore Sancti prohibuerunt amplexus tempore devotionis. devotionis.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

De modo propagationis ex uno in De modo propagationis ex uno in omnes¹. omnes¹.

SECUNDO, Quæritur de modo propaga- SECUNDO, Quæritur de modo propaga- tionis ex uno in omnes. tionis ex uno in omnes.

Et hoc quæritur ratione ejus quod di- Et hoc quæritur ratione ejus quod di- cit Magister in illo cap. ibi, Quibus re- cit Magister in illo cap. ibi, Quibus re- sponderi potest. Ubi sic dicit, quod « ma- sponderi potest. Ubi sic dicit, quod « ma- terialiter et causaliter, non formaliter, terialiter et causaliter, non formaliter,

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in III Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in III Sen- tentiarum, Dist. III, Art. 26. Tom. XXVIII hu. tentiarum, Dist. III, Art. 26. Tom. XXVIII hu.

313 313

omne omne

dicitur fuisse in primo parente dicitur fuisse in primo parente quod in humanis corporibus naturaliter quod in humanis corporibus naturaliter est, descenditque a primo parente lege est, descenditque a primo parente lege propagationis, et in se auctum et multi- propagationis, et in se auctum et multi- plicatum est, nulla exteriori substantia plicatum est, nulla exteriori substantia in id transeunte, et ipsum in futuro re- in id transeunte, et ipsum in futuro re- surget. Fomentum quidem habet a ci- surget. Fomentum quidem habet a ci- bis, sed non convertuntur cibi in huma- bis, sed non convertuntur cibi in huma- nam substantiam, quæ scilicet per pro- nam substantiam, quæ scilicet per pro- pagationem descendit ab Adam. Trans- pagationem descendit ab Adam. Trans- misit. enim Adam modicum quid de misit. enim Adam modicum quid de substantia sua in corpora filiorum, substantia sua in corpora filiorum, quando eos procreavit, id est, aliquid quando eos procreavit, id est, aliquid modicum de massa substantiæ ejus divi- modicum de massa substantiæ ejus divi- sum est, et inde formatum corpus filii, sum est, et inde formatum corpus filii, suique multiplicatione sine rei extrinse- suique multiplicatione sine rei extrinse- cæ adjectione auctum est et de illo ita cæ adjectione auctum est et de illo ita augmentato aliquid inde separatur, augmentato aliquid inde separatur, unde formantur posterorum corpora : unde formantur posterorum corpora : et ita progreditur. procreationis ordo et ita progreditur. procreationis ordo lege propagationis usque ad finem hu- lege propagationis usque ad finem hu- mani generis. Propter quod constat mani generis. Propter quod constat omne genus humanum secundum cor- omne genus humanum secundum cor- pulentam substantiam in Adam fuisse. » pulentam substantiam in Adam fuisse. » Ex hoc concluditur, quod modus propa- Ex hoc concluditur, quod modus propa- gationis descendendi ab Adam per mul- gationis descendendi ab Adam per mul- tiplicationem seminis, est in seipso sine tiplicationem seminis, est in seipso sine additione rei extrinsecæ. additione rei extrinsecæ.

XV, XV,

2. Adhuc, Beda super illud Matthæi, 2. Adhuc, Beda super illud Matthæi, 17 Non intelligitis quia omne 17 Non intelligitis quia omne quod in os intrat, in ventrem vadit, et quod in os intrat, in ventrem vadit, et in secessum emittitur? « Nihil extra in secessum emittitur? « Nihil extra hominem introiens in eum est, quod hominem introiens in eum est, quod possit ipsum coinquinare: quia ad pri- possit ipsum coinquinare: quia ad pri- mum tactum liquidior cibus et potus ad mum tactum liquidior cibus et potus ad membra diffunditur, quamvis tenuissi- membra diffunditur, quamvis tenuissi- mus humor et liquens esca cum in venis mus humor et liquens esca cum in venis et artubus cocta fuerit et digesta, per et artubus cocta fuerit et digesta, per occultos meatus, quos Græci poros vo- occultos meatus, quos Græci poros vo- cant, ad inferiora dilabitur, et in seces- cant, ad inferiora dilabitur, et in seces- sun emittitur, non cedit in naturam sun emittitur, non cedit in naturam ejus quod alitur. » Est ergo modus pro- ejus quod alitur. » Est ergo modus pro- pagationis secundum hoc per multipli- pagationis secundum hoc per multipli- cationem ejus in seipso quod.descendit a cationem ejus in seipso quod.descendit a primo parente. primo parente.

3. Adhuc, Augustinus in libro XXII de 3. Adhuc, Augustinus in libro XXII de

jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

Sed contra. Sed contra.

314 314

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Civitate Dei quærit, Si unus comeda- Civitate Dei quærit, Si unus comeda- tur ab alio, in quo resurgat caro com- tur ab alio, in quo resurgat caro com- esta? Et solvit dicens, quod resurget esta? Et solvit dicens, quod resurget in eo in quo prima caro humana esse in eo in quo prima caro humana esse cœpit, et non in eo qui comedit: quia cœpit, et non in eo qui comedit: quia ab illo in alimentum quasi mutuo est ab illo in alimentum quasi mutuo est accepta. Et sic patet, quod non conver- accepta. Et sic patet, quod non conver- titur in humanam naturam nutrimentum titur in humanam naturam nutrimentum secundum veritatem humanæ naturæ : secundum veritatem humanæ naturæ : ergo nihil est de veritate humanæ naturæ ergo nihil est de veritate humanæ naturæ nisi quod per propagationem descendit nisi quod per propagationem descendit ab Adam. ab Adam.

4. Adhuc, Augustinus, ibidem 2, quæ- 4. Adhuc, Augustinus, ibidem 2, quæ- rit, In qua quantitate parvuli resurgant? rit, In qua quantitate parvuli resurgant? Et solvit, quod resurgent in quantitate Et solvit, quod resurgent in quantitate quæ fuit in virtute seminali. Omnis enim quæ fuit in virtute seminali. Omnis enim illa quantitas quæ per incrementa ætatis illa quantitas quæ per incrementa ætatis apparet in hominibus, primo fuit in vir- apparet in hominibus, primo fuit in vir- tute seminali, in qua etiam fuerunt den- tute seminali, in qua etiam fuerunt den- tes in his qui moriuntur sine dentibus, tes in his qui moriuntur sine dentibus, sicut abortivi. Ex quo videtur, quod sicut abortivi. Ex quo videtur, quod solum illud sit de veritate humanæ na- solum illud sit de veritate humanæ na- turæ, quod est in virtute seminali, et turæ, quod est in virtute seminali, et quod decisum est a primis parentibus. quod decisum est a primis parentibus.

CONTRA objiciunt quidam ex his quæ CONTRA objiciunt quidam ex his quæ fiunt circa naturam et in natura per si- fiunt circa naturam et in natura per si- mile. mile.

1. Dicunt enim, quod licet in grano 1. Dicunt enim, quod licet in grano sit virtus augmentandi se, tamen non sit virtus augmentandi se, tamen non augmentat se nisi per conversionem augmentat se nisi per conversionem alterius in ipsum, sicut per humidum alterius in ipsum, sicut per humidum nutrimentale. Cum ergo in omnibus nutrimentale. Cum ergo in omnibus quæ augmentantur, una ratio sit aug- quæ augmentantur, una ratio sit aug- menti, ut dicit Philosophus in libro II de menti, ut dicit Philosophus in libro II de Anima « Omnium natura constantium Anima « Omnium natura constantium terminus est et ratio magnitudinis et terminus est et ratio magnitudinis et augmenti » videtur, quod aliquid ex- augmenti » videtur, quod aliquid ex- trinsecum convertatur in veritatem na- trinsecum convertatur in veritatem na- turæ hominis, per quod augmentatur et turæ hominis, per quod augmentatur et crescit. crescit.

2. Adhuc, In primo de Generatione et 2. Adhuc, In primo de Generatione et Corruptione, cap. de augmento, deter- Corruptione, cap. de augmento, deter- minat Philosophus, quod in augmento minat Philosophus, quod in augmento et nutrimento additio fit cuilibet parti et nutrimento additio fit cuilibet parti secundum formam, et non cuilibet se- secundum formam, et non cuilibet se- cundum materiam: pars autem secun- cundum materiam: pars autem secun-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXII de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXII de Civitate Dei, cap. 11. cap. 11.

dum formam de veritate humanæ naturæ dum formam de veritate humanæ naturæ est ergo in augmento et nutrimento est ergo in augmento et nutrimento additio fit ei quod negatur naturæ hu- additio fit ei quod negatur naturæ hu- manæ ergo aliquod extrinsecum per manæ ergo aliquod extrinsecum per augmentum et nutrimentum videtur augmentum et nutrimentum videtur converti in veritatem humanæ naturæ. converti in veritatem humanæ naturæ.

3. Adhuc, Opus multiplicationis rei in 3. Adhuc, Opus multiplicationis rei in seipsa miraculosum opus est, et soli Deo seipsa miraculosum opus est, et soli Deo attribuendum, natura enim non potest attribuendum, natura enim non potest in illud propagatio autem opus naturæ in illud propagatio autem opus naturæ est ergo non est ex multiplicatione rei est ergo non est ex multiplicatione rei alicujus in seipsa. alicujus in seipsa.

4. Adhuc, Quidam objiciunt ex hoc 4. Adhuc, Quidam objiciunt ex hoc quod dicit Magister Hugo in Sententiis, quod dicit Magister Hugo in Sententiis, sic : « Sane sex sunt opera quibus om- sic : « Sane sex sunt opera quibus om- nia quæ fiunt, ad effectum producuntur. nia quæ fiunt, ad effectum producuntur. Primum est, de nihilo aliquid facere : Primum est, de nihilo aliquid facere : et hoc soli Deo convenit. Secundum est, et hoc soli Deo convenit. Secundum est, de aliquo aliqua facere secundum sub- de aliquo aliqua facere secundum sub- stantiam et quantitatem in majus : et est stantiam et quantitatem in majus : et est opus augmentationis. Tertium est, de opus augmentationis. Tertium est, de aliquo aliqua facere et secundum sub- aliquo aliqua facere et secundum sub- stantiam et quantitatem in minus: et stantiam et quantitatem in minus: et est opus diminutionis. Quartum, de ali- est opus diminutionis. Quartum, de ali- quo aliqua facere, non tamen secundum quo aliqua facere, non tamen secundum substantiam et quantitatem in majus, substantiam et quantitatem in majus, sicut est opus multiplicationis, nisi ali- sicut est opus multiplicationis, nisi ali- quid in seipso parvum multiplicatum quid in seipso parvum multiplicatum magnam in seipso acceperit quantitatem, magnam in seipso acceperit quantitatem, sicut multiplicatio quinque panum in sicut multiplicatio quinque panum in saturitatem quinque millium hominum. saturitatem quinque millium hominum. Quintum opus est, de aliquibus aliqua Quintum opus est, de aliquibus aliqua facere, non tamen secundum substan- facere, non tamen secundum substan- tiam et quantitatem in minus, sicut est tiam et quantitatem in minus, sicut est divisio totius in partes. Sextum est, de divisio totius in partes. Sextum est, de aliquo nihil facere. Et ex his operibus aliquo nihil facere. Et ex his operibus quatuor soli Deo conveniunt. Duo con- quatuor soli Deo conveniunt. Duo con- veniunt etiam creaturæ. Dividere enim veniunt etiam creaturæ. Dividere enim totum in partes in minus, potest crea- totum in partes in minus, potest crea- tura et componere multa in unum in tura et componere multa in unum in majus, potest etiam creatura. Sed de ni- majus, potest etiam creatura. Sed de ni- hilo aliquid facere non potest creatura. hilo aliquid facere non potest creatura. Similiter parvum in magnum secundum Similiter parvum in magnum secundum substantiam et quantitatem, quod opus substantiam et quantitatem, quod opus est multiplicationis, non potest creatura : est multiplicationis, non potest creatura : quia hoc non fit sine creatione substan- quia hoc non fit sine creatione substan-

2 IDEM, Ibidem, cap. 14. 2 IDEM, Ibidem, cap. 14.

Solutio. Solutio.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110.

tiæ. Similiter aliquid in nihilum redi- tiæ. Similiter aliquid in nihilum redi- gere, est opus solius creatoris, non crea- gere, est opus solius creatoris, non crea- turæ. Similiter incrementum dare rei turæ. Similiter incrementum dare rei constitutæ et parvæ secundum naturam, constitutæ et parvæ secundum naturam, opus solius Dei est. Unde, I ad Corinth. opus solius Dei est. Unde, I ad Corinth. III, 7 Neque qui plantat est aliquid, III, 7 Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum neque qui rigat: sed qui incrementum dat, Deus. » Ex his patet, quod quatuor dat, Deus. » Ex his patet, quod quatuor opera soli Deo conveniunt, et duo crea- opera soli Deo conveniunt, et duo crea- turæ. Videtur ergo, quod opus propaga- turæ. Videtur ergo, quod opus propaga- tionis per multiplicationem rei in seipsa, tionis per multiplicationem rei in seipsa, non est opus naturæ, sed solius Dei. non est opus naturæ, sed solius Dei.

5. Adhuc, Chrysostomus super Joan- 5. Adhuc, Chrysostomus super Joan- nem, et Anselmus, cursus rerum distin- nem, et Anselmus, cursus rerum distin- guunt dicentes, quod cursus rerum aut guunt dicentes, quod cursus rerum aut est voluntarius, aut naturalis, aut mira- est voluntarius, aut naturalis, aut mira- bilis. Propagatio naturæ non est de bilis. Propagatio naturæ non est de cursu voluntario, nec mirabili: ergo na- cursu voluntario, nec mirabili: ergo na- turali ergo non fit modo mirabili. turali ergo non fit modo mirabili. Multiplicatio rei in seipsa est de modo Multiplicatio rei in seipsa est de modo et cursu mirabili: ergo propagatio quæ et cursu mirabili: ergo propagatio quæ est opus naturale tantum, non est mul- est opus naturale tantum, non est mul- tiplicatio rei in seipsa quod de cursu tiplicatio rei in seipsa quod de cursu mirabili est ergo et soli Deo attribuen- mirabili est ergo et soli Deo attribuen- dum. dum.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate « omnes Doctores sancti, Augustinus, « omnes Doctores sancti, Augustinus, et Beda, Strabus, Hieronymus, Grego- et Beda, Strabus, Hieronymus, Grego- rius, et Magister in Sententiis, in hoc rius, et Magister in Sententiis, in hoc conveniunt, quod secundum corpulen- conveniunt, quod secundum corpulen- tam substantiam propagatio hominum tam substantiam propagatio hominum facta est ex Adam, ita quod modicum facta est ex Adam, ita quod modicum corporis Adæ decisum ab ipso, transivit corporis Adæ decisum ab ipso, transivit in generationem filiorum suorum: quod in generationem filiorum suorum: quod multiplicatum in seipso per virtutem di- multiplicatum in seipso per virtutem di- vinam, auctum est in totam quantitatem vinam, auctum est in totam quantitatem corporum filiorum et ex illis produ- corporum filiorum et ex illis produ- ctum in nepotes, per eamdem virtutem ctum in nepotes, per eamdem virtutem auctum est et multiplicatum in seipso in auctum est et multiplicatum in seipso in totius mundi propagationem. Et quia totius mundi propagationem. Et quia credimus tantos patres hoc per inspira- credimus tantos patres hoc per inspira- tionem dixisse, non licet contradicere tionem dixisse, non licet contradicere eis, præcipue cum nulla auctoritas inve- eis, præcipue cum nulla auctoritas inve- niatur quæ contrarium dicat. niatur quæ contrarium dicat.

Et ad hoc quidam antiquorum Magi- Et ad hoc quidam antiquorum Magi- strorum invenerunt quasdam convenien- strorum invenerunt quasdam convenien- tias satis bonas. Dicunt enim, quod ma- tias satis bonas. Dicunt enim, quod ma- teriæ elementali datum est et inditum a teriæ elementali datum est et inditum a

315 315

Creatore, quod dilatet se et multiplicet ad Creatore, quod dilatet se et multiplicet ad suæ formæ extensionem et quantitatem : suæ formæ extensionem et quantitatem : quia aliter ex uno pugillo aquæ non fie- quia aliter ex uno pugillo aquæ non fie- rent decem aeris, ut dicit Philosophus rent decem aeris, ut dicit Philosophus in II de Generatione et Corruptione. Ita in II de Generatione et Corruptione. Ita dicunt, quod inditum est primæ materiæ dicunt, quod inditum est primæ materiæ elementorum, quod ex modico illius ma- elementorum, quod ex modico illius ma- teriæ per multiplicationem ejusdem in teriæ per multiplicationem ejusdem in seipso, potest fieri materia in totam for- seipso, potest fieri materia in totam for- mam illam dilatanda, etiam si totum mam illam dilatanda, etiam si totum mundum occuparet et sic ex modico mundum occuparet et sic ex modico illius materiæ primæ fieri potest totus illius materiæ primæ fieri potest totus aer, qui totum mundum replet, multi- aer, qui totum mundum replet, multi- plicante se materia ad formam et dila- plicante se materia ad formam et dila- tante. Et similiter est de materia aquæ tante. Et similiter est de materia aquæ ad aquam, et de materia terræ ad ter- ad aquam, et de materia terræ ad ter- ram, et de materia ignis ad ignem. De ram, et de materia ignis ad ignem. De hoc duo dant exempla : unum in naturis, hoc duo dant exempla : unum in naturis, et alterum in mathematicis. In naturis et alterum in mathematicis. In naturis de luce, quæ multiplicat se in seipsa de luce, quæ multiplicat se in seipsa sine sui diminutione. Unde Ovidius in sine sui diminutione. Unde Ovidius in Arte amandi: Arte amandi:

Quid vetat apposito lumen de lumine tolli ? Quid vetat apposito lumen de lumine tolli ? Mille licet sumant, deperit inde nihil. Mille licet sumant, deperit inde nihil.

In mathematicis est exemplum de In mathematicis est exemplum de puncto, quod est substantia posita in puncto, quod est substantia posita in continuo, ut dicit Aristoteles in primo continuo, ut dicit Aristoteles in primo Posteriorum, cujus imaginabilis cursus Posteriorum, cujus imaginabilis cursus in continuo multiplicat ipsum in totam in continuo multiplicat ipsum in totam lineam, principium, medium, et finem, lineam, principium, medium, et finem, sine aliqua adjectione alicujus extrinseci sine aliqua adjectione alicujus extrinseci ad ipsum. Ita dicunt, quod cum homo ad ipsum. Ita dicunt, quod cum homo compositus sit ex materia quatuor ele- compositus sit ex materia quatuor ele- mentorum, conveniens fuit, ut poten- mentorum, conveniens fuit, ut poten- tiam, multiplicationis materiæ quatuor tiam, multiplicationis materiæ quatuor elementorum haberet sibi inditam, ut elementorum haberet sibi inditam, ut scilicet posset se multiplicare ad suam scilicet posset se multiplicare ad suam formam. Forma autem est anima, quæ formam. Forma autem est anima, quæ est actus corporis organici. Et ideo ma- est actus corporis organici. Et ideo ma- teria seminalis ex qua fit propagatio, teria seminalis ex qua fit propagatio, virtute indita sibi multiplicat se ad nu- virtute indita sibi multiplicat se ad nu- merum et ad quantitatem organorum, merum et ad quantitatem organorum, quæ possunt moveri ad tot et tantas po- quæ possunt moveri ad tot et tantas po- tentias quot et quantæ sunt in anima. tentias quot et quantæ sunt in anima. Etiam addunt, quod hoc maxime fuit Etiam addunt, quod hoc maxime fuit concedendum corpori Adæ : quia illud concedendum corpori Adæ : quia illud factum fuit non ut esset corpus hujus factum fuit non ut esset corpus hujus

316 316

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

individui tantum, sed ut esset princi- individui tantum, sed ut esset princi- pium totius humanæ naturæ propagan- pium totius humanæ naturæ propagan- dæ ex ipso quia aliter negasset ei crea- dæ ex ipso quia aliter negasset ei crea- tor id unde posset esse principium, quod tor id unde posset esse principium, quod est contra Platonem, qui in secunda est contra Platonem, qui in secunda parte Timeæi sic dicit : « Creator nulli parte Timeæi sic dicit : « Creator nulli negavit aliquid eorum quæ faciunt ad negavit aliquid eorum quæ faciunt ad esse, vel bene esse ipsius. » Hoc igitur esse, vel bene esse ipsius. » Hoc igitur præcipue non debuit negari illi corpori, præcipue non debuit negari illi corpori, cujus veram et corpulentam substantiam cujus veram et corpulentam substantiam per propagationem etiam ipse creator per propagationem etiam ipse creator assumpturus erat: et sic totam naturam assumpturus erat: et sic totam naturam liberaturus a corruptione primæ præva- liberaturus a corruptione primæ præva- ricationis. ricationis.

Ad object. 1 SIC ERGO dicendo, quod propagatio fit Ad object. 1 SIC ERGO dicendo, quod propagatio fit ex primo, quod secundum corpulentam ex primo, quod secundum corpulentam substantiam descendit a corpore Adam substantiam descendit a corpore Adam per multiplicationem sui in seipso, di- per multiplicationem sui in seipso, di- cendum est ad primum quod objicitur cendum est ad primum quod objicitur in contrarium, quod non est simile de in contrarium, quod non est simile de natura hominis, et de natura aliorum. natura hominis, et de natura aliorum. Alia enim nutriuntur et augmentantur Alia enim nutriuntur et augmentantur secundum cursum naturæ simplicem : secundum cursum naturæ simplicem : homo autem secundum cursum provi- homo autem secundum cursum provi- dentiæ divinæ, qui in hoc fecit hominem dentiæ divinæ, qui in hoc fecit hominem ad imaginem suam, ut dicit Augustinus, ad imaginem suam, ut dicit Augustinus, ut esset principium sui generis, quem- ut esset principium sui generis, quem- admodum Deus principium omnium. admodum Deus principium omnium. Cum enim non possit esse principium Cum enim non possit esse principium per causam efficientem sicut Deus, opor- per causam efficientem sicut Deus, opor- tuit quod esset principium per corpulen- tuit quod esset principium per corpulen- tam substantiam materiæ. tam substantiam materiæ.

Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod ut dicit Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod ut dicit Philosophus, quælibet pars nutriti auge- Philosophus, quælibet pars nutriti auge- tur secundum formam, et non secun- tur secundum formam, et non secun- dum materiam : sed non fit hoc per dum materiam : sed non fit hoc per conversionem nutrimenti in ipsum, ut conversionem nutrimenti in ipsum, ut dicunt Sancti sed quia per nutrimen- dicunt Sancti sed quia per nutrimen- tum fovet ipsum ad hoc ut multiplicet tum fovet ipsum ad hoc ut multiplicet in seipso. Sicut enim supra dictum est, in seipso. Sicut enim supra dictum est, humiditates sunt in nutrimento et virtu- humiditates sunt in nutrimento et virtu- tes omnium membrorum, ex quibus ac- tes omnium membrorum, ex quibus ac- cipit virtutem multiplicandi se ad for- cipit virtutem multiplicandi se ad for- mas omnium membrorum, sicut quæli- mas omnium membrorum, sicut quæli- bet materia multiplicat se ad extensionem bet materia multiplicat se ad extensionem suæ formæ. suæ formæ.

Cf. Joan. VI, 5 et seq. Cf. Joan. VI, 5 et seq.

* Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in IV Sen- * Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in IV Sen-

AD ALIUD dicendum, quod multiplica- Adob AD ALIUD dicendum, quod multiplica- Adob tio rei in seipsa sine aliquo extrinseco tio rei in seipsa sine aliquo extrinseco ipsum fovente, illa non potest esse sine ipsum fovente, illa non potest esse sine creatione novæ materiæ, et illa est mira- creatione novæ materiæ, et illa est mira- culosa, et non fit nisi per creatorem : culosa, et non fit nisi per creatorem : sed multiplicatio rei in seipsa cum ex- sed multiplicatio rei in seipsa cum ex- trinseco fovente ipsum et alente, est de trinseco fovente ipsum et alente, est de propagatione corporis humani, quod est propagatione corporis humani, quod est principium materiale totius naturæ hu- principium materiale totius naturæ hu- manæ, illud est naturale et non miracu- manæ, illud est naturale et non miracu- losum. losum.

AD ALIUD dicendum, quod illi sex mo- Ad objec AD ALIUD dicendum, quod illi sex mo- Ad objec di propagandi sunt, ut dicit Magister di propagandi sunt, ut dicit Magister Hugo, et quatuor soli Deo conveniunt. Hugo, et quatuor soli Deo conveniunt. Sed iste modus propagationis, quod Sed iste modus propagationis, quod scilicet aliquid accipit virtutem multipli- scilicet aliquid accipit virtutem multipli- candi se in seipso ex aliquo extrinseco candi se in seipso ex aliquo extrinseco fomentum sibi præstante, quo se possit fomentum sibi præstante, quo se possit extendere et multiplicare ad quantitatem extendere et multiplicare ad quantitatem suæ formæ debitam, non est idem ille suæ formæ debitam, non est idem ille quo multiplicatur res in seipsa per crea- quo multiplicatur res in seipsa per crea- tionem sicut quinque panes 1. Sed est ille tionem sicut quinque panes 1. Sed est ille qui debetur corpori primi hominis, se- qui debetur corpori primi hominis, se- cundum quod est principium materiale cundum quod est principium materiale totius generis sui. totius generis sui.

AD ULTIMUM dicendum, quod jam so- Ad objec AD ULTIMUM dicendum, quod jam so- Ad objec lutum est: quia ille cursus multiplicatio- lutum est: quia ille cursus multiplicatio- nis talis non est mirabilis, sed naturalis nis talis non est mirabilis, sed naturalis illi corpori, quod principium materiale illi corpori, quod principium materiale est totius generis sui, ut dictum est. est totius generis sui, ut dictum est.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

Utrum aliquid de cibo transeat in veri- Utrum aliquid de cibo transeat in veri- tatem humanæ naturæ *? tatem humanæ naturæ *?

Tertio quæritur, Utrum aliquid de cibo Tertio quæritur, Utrum aliquid de cibo transeat in veritatem humanæ naturæ ? transeat in veritatem humanæ naturæ ? Et hoc quæritur ratione ejus quod di- Et hoc quæritur ratione ejus quod di- cit Magister in illo cap. Quod vero nihil cit Magister in illo cap. Quod vero nihil extrinsecum in humani corporis naturam extrinsecum in humani corporis naturam transeat. transeat.

tentiarum, Dist. XLIV, Art. 7. Tom. XXX tentiarum, Dist. XLIV, Art. 7. Tom. XXX hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 110.

Videtur autem, quod aliquid extrinse- Videtur autem, quod aliquid extrinse- cum transeat in naturam. cum transeat in naturam.

1. Augustinus in libro de Vera religione 1. Augustinus in libro de Vera religione inquit: «Aliquid de cibo sive alimento inquit: «Aliquid de cibo sive alimento quod est fœculentissimum, redditur ter- quod est fœculentissimum, redditur ter- ræ ad alias formas assumendas: illud ræ ad alias formas assumendas: illud convertitur in fimum terræ, qui fœcun- convertitur in fimum terræ, qui fœcun- dat terram ad plantas producendas et dat terram ad plantas producendas et stirpes. Aliud per totum corpus exhalat stirpes. Aliud per totum corpus exhalat per fumositates et sudores. Aliquid in per fumositates et sudores. Aliquid in totius animalis corpore latentes nume- totius animalis corpore latentes nume- ros, hoc est, proportiones accipit, et ros, hoc est, proportiones accipit, et inchoat, sive transit in prolem. » Patet inchoat, sive transit in prolem. » Patet ergo, quod aliquid de cibis assumptis ergo, quod aliquid de cibis assumptis transit in veritatem humanæ naturæ transit in veritatem humanæ naturæ quæ ex semine nascitur. quæ ex semine nascitur.

2. Adhuc, Gimundus in libro II de 2. Adhuc, Gimundus in libro II de Corpore Domini contra Berengarium: Corpore Domini contra Berengarium: « Aliquid de cibis nostris corruptibilibus « Aliquid de cibis nostris corruptibilibus Philosophi et medici docent, dicentes Philosophi et medici docent, dicentes partem ciborum nostrorum et potuum, partem ciborum nostrorum et potuum, eam scilicet quæ corpulentior et corru- eam scilicet quæ corpulentior et corru- ptior est, per secessum emitti: partem ptior est, per secessum emitti: partem autem subtiliorem et utiliorem vi natu- autem subtiliorem et utiliorem vi natu- ræ per diversas partes corporis distrahi, ræ per diversas partes corporis distrahi, et in carnis naturam et sanguinis versam et in carnis naturam et sanguinis versam iri vel vertendam esse: partem vero iri vel vertendam esse: partem vero aliam subtilem quidem, sed minus utilem aliam subtilem quidem, sed minus utilem corpulentam, vel quidem per fluxum corpulentam, vel quidem per fluxum narium, vel sputa, vel quolibet alio mo- narium, vel sputa, vel quolibet alio mo- do jactari. » Ex his patet, quod aliquid do jactari. » Ex his patet, quod aliquid de cibo convertitur in naturam veram et de cibo convertitur in naturam veram et humanam per nutrimentum et augmen- humanam per nutrimentum et augmen- tum et sic non est verum quod dicit tum et sic non est verum quod dicit Magister, quod nihil de cibo transeat in Magister, quod nihil de cibo transeat in veritatem naturæ humanæ. veritatem naturæ humanæ.

3. Adhuc, Objiciunt quidam, quod si 3. Adhuc, Objiciunt quidam, quod si hoc solum est de veritate humanæ na- hoc solum est de veritate humanæ na- turæ, quod decisum est a primis paren- turæ, quod decisum est a primis paren- tibus et multiplicatum in seipso: cum tibus et multiplicatum in seipso: cum hoc quod est de veritate humanæ natu- hoc quod est de veritate humanæ natu- ræ, ut dicit Augustinus in libro XXII de ræ, ut dicit Augustinus in libro XXII de Civitate Dei, resurgat in eo in quo pri- Civitate Dei, resurgat in eo in quo pri- mo coepit esse vera natura humana, se- mo coepit esse vera natura humana, se- quitur ex hoc, quod tota veritas huma- quitur ex hoc, quod tota veritas huma- næ naturæ resurget in Adam: et sic næ naturæ resurget in Adam: et sic nullus resurget nisi Adam: quod hære- nullus resurget nisi Adam: quod hære-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Civitate Dei, cap. 14. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Civitate Dei, cap. 14.

317 317

sis est, cum dicat Apostolus, I ad Co- sis est, cum dicat Apostolus, I ad Co- rinth. xv, 31: Omnes quidem resurge- rinth. xv, 31: Omnes quidem resurge- mus, sed non omnes immutabimur. Et, mus, sed non omnes immutabimur. Et, Job, xix, 26: Rursum circumdabor Job, xix, 26: Rursum circumdabor pelle mea. pelle mea.

4. Adhuc, Act. 1x, 19: Cum accepisset 4. Adhuc, Act. 1x, 19: Cum accepisset cibum, confortatus est. Cibus non con- cibum, confortatus est. Cibus non con- fortat nisi additus substantiæ. Ergo vi- fortat nisi additus substantiæ. Ergo vi- detur, quod cibus additur substantiæ : detur, quod cibus additur substantiæ : et substantia de veritate humanæ natu- et substantia de veritate humanæ natu- ræ est ergo cibus convertitur in verita- ræ est ergo cibus convertitur in verita- tem humanæ naturæ. tem humanæ naturæ.

5. Adhuc, Augustinus in libro XXII de 5. Adhuc, Augustinus in libro XXII de Civitate Dei, quærit, Quid fiat de par- Civitate Dei, quærit, Quid fiat de par- vulis in minima quantitate mortuis? vulis in minima quantitate mortuis? Utrumne resurgant in quantitate debita Utrumne resurgant in quantitate debita secundum longitudinem, spissitudinem, secundum longitudinem, spissitudinem, et latitudinem, præcipue cum nihil de et latitudinem, præcipue cum nihil de cibo convertitur in veritatem humanæ cibo convertitur in veritatem humanæ naturæ unde accipiatur materia, cum naturæ unde accipiatur materia, cum dicat Apostolus, I ad Corinth. xv, 52, dicat Apostolus, I ad Corinth. xv, 52, quod mortui resurgent incorrupti. In- quod mortui resurgent incorrupti. In- corruptus enim est, qui in nullo a corruptus enim est, qui in nullo a quantitate debita diminuitur : et hoc non quantitate debita diminuitur : et hoc non potest haberi ab illo quod decisum est a potest haberi ab illo quod decisum est a corpore Adæ : oportet ergo, quod corpore Adæ : oportet ergo, quod de cibo sumatur qui transeat in verita- de cibo sumatur qui transeat in verita- tem humanæ naturæ: quia nihil resur- tem humanæ naturæ: quia nihil resur- get quod non est de veritate humanæ get quod non est de veritate humanæ naturæ, et quod accepit ab anima radi- naturæ, et quod accepit ab anima radi- cem immortalitatis. Dicit enim Dama- cem immortalitatis. Dicit enim Dama- scenus in libro IV de Fide orthodoxa, scenus in libro IV de Fide orthodoxa, cap. de resurrectione, quod ideo sola cap. de resurrectione, quod ideo sola anima in resurrectione sine corpore re- anima in resurrectione sine corpore re- surgente non præmiabitur: quia non surgente non præmiabitur: quia non sola sine corpore dum homo viveret sola sine corpore dum homo viveret athletice pugnavit contra diabolum et athletice pugnavit contra diabolum et vitia, sed cum corpore: propter quod vitia, sed cum corpore: propter quod necesse est, quod corpus resurgat secun- necesse est, quod corpus resurgat secun- dum ordinem justitiæ divinæ: quia ali- dum ordinem justitiæ divinæ: quia ali- ter non præmiaretur. ter non præmiaretur.

6. Adhuc, Augustinus loquens contra 6. Adhuc, Augustinus loquens contra Tertullianum in libro VI super Genesim Tertullianum in libro VI super Genesim ad litteram dicit, quod « nihil potest ad litteram dicit, quod « nihil potest inspissari in parte una, nisi attenuetur inspissari in parte una, nisi attenuetur in parte altera, nisi aliquid addatur ei. » in parte altera, nisi aliquid addatur ei. » Si ergo primum decisum de corpore Si ergo primum decisum de corpore

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Adæ per multiplicationem dividitur in Adæ per multiplicationem dividitur in multa, oportet, quod deficiat in ipso et multa, oportet, quod deficiat in ipso et annihiletur, nisi per additionem recupe- annihiletur, nisi per additionem recupe- ret substantiam : et sic necesse est, quod ret substantiam : et sic necesse est, quod cibus addat ei substantiam per conver- cibus addat ei substantiam per conver- sionem in ipsum. sionem in ipsum.

CONTRA: CONTRA:

1. Si hoc concedatur, objicit Magister 1. Si hoc concedatur, objicit Magister in contrarium de Evangelio Matthæi, xv, in contrarium de Evangelio Matthæi, xv, 17, quia omne quod in os intrat, in ven- 17, quia omne quod in os intrat, in ven- trem vadit, et in secessum emittitur. Et trem vadit, et in secessum emittitur. Et Glossam Bedæ inducit quæ supra indu- Glossam Bedæ inducit quæ supra indu- cta est. cta est.

2. Objicit etiam per rationem sic di- 2. Objicit etiam per rationem sic di- cens Quod etiam ratione ostendi pot- cens Quod etiam ratione ostendi pot- est hoc modo: Puer qui statim post or- est hoc modo: Puer qui statim post or- tum moritur, in illa statura resurget tum moritur, in illa statura resurget quam habiturus erat, si viveret usque ad quam habiturus erat, si viveret usque ad ætatem triginta annorum nullo vitio im- ætatem triginta annorum nullo vitio im- peditus. Unde ergo illa substantia quæ peditus. Unde ergo illa substantia quæ adeo parva fuit in ortu, in resurrectione adeo parva fuit in ortu, in resurrectione tam magna erit, nisi sui in se multipli- tam magna erit, nisi sui in se multipli- catione? Unde apparet, quod etiamsi catione? Unde apparet, quod etiamsi viveret, non aliunde sed in se augmen- viveret, non aliunde sed in se augmen- taretur illa substantia: sicut costa de taretur illa substantia: sicut costa de qua facta est prima mulier, et sicut pa- qua facta est prima mulier, et sicut pa- nes evangelici ¹. nes evangelici ¹.

SOLUTIO. Dicendum, quod propter SOLUTIO. Dicendum, quod propter istas rationes quidam dixerunt, quod in istas rationes quidam dixerunt, quod in veritate ex superfluo nutrimenti quod veritate ex superfluo nutrimenti quod convertitur in veram naturam hominis convertitur in veram naturam hominis secundum omnia similia, ex quorum nu- secundum omnia similia, ex quorum nu- trimento et augmento nutriuntur et au- trimento et augmento nutriuntur et au- gentur membra dissimilia, ut dicunt gentur membra dissimilia, ut dicunt physici, fit generatio. Et illi tenent viam physici, fit generatio. Et illi tenent viam superius positam, quod scilicet nutri- superius positam, quod scilicet nutri- mentum primo accipit virtutem hepatis, mentum primo accipit virtutem hepatis, secundo cordis, tertio virtutes omnium secundo cordis, tertio virtutes omnium membrorum, et maxime cerebri, a quo membrorum, et maxime cerebri, a quo fit decisio seminis principaliter. Et mo- fit decisio seminis principaliter. Et mo- dum acceptionis ponunt sicut superius dum acceptionis ponunt sicut superius positus est, quod scilicet membrum de positus est, quod scilicet membrum de humore suo radicali immittit aliquid humore suo radicali immittit aliquid in humorem cibi, qui diffusus in ipso in humorem cibi, qui diffusus in ipso principaliter totum comprehendit et for- principaliter totum comprehendit et for- mat, et virtutem dat ei convertendi se in mat, et virtutem dat ei convertendi se in

1 Cf. Joan. VI, 5 et seq. 1 Cf. Joan. VI, 5 et seq.

membrum quod quidem primo separa- membrum quod quidem primo separa- tum fuit a membris Adæ, secundo con- tum fuit a membris Adæ, secundo con- ceptum in membris filiorum, et sic trans- ceptum in membris filiorum, et sic trans- fusum ulterius in posteros, et sic in in- fusum ulterius in posteros, et sic in in- finitum dicitur dare generationem: quia finitum dicitur dare generationem: quia illud humidum vaporaliter diffusum, di- illud humidum vaporaliter diffusum, di- visibile est in infinitum: quod semper visibile est in infinitum: quod semper sequitur virtus formativa cibum conver- sequitur virtus formativa cibum conver- tens in seipsum. Et illi concedunt, quod tens in seipsum. Et illi concedunt, quod de cibo aliquid transit in veritatem hu- de cibo aliquid transit in veritatem hu- manæ naturæ, modo quo dictum est: manæ naturæ, modo quo dictum est: et quod hoc modo secundum corpulen- et quod hoc modo secundum corpulen- tam substantiam originaliter fuimus om- tam substantiam originaliter fuimus om- nes in Adam, et non secundum aliquid nes in Adam, et non secundum aliquid substantialiter et materialiter distinctum substantialiter et materialiter distinctum quantitate determinata. Et hæc opinio quantitate determinata. Et hæc opinio videtur habere originem a Platone, qui videtur habere originem a Platone, qui dixit semen esse parvum animal, pro- dixit semen esse parvum animal, pro- pter virtutes omnes in ipso congregatas, pter virtutes omnes in ipso congregatas, ut ante dictum est. ut ante dictum est.

Dicunt etiam isti, quod aliquid de Dicunt etiam isti, quod aliquid de corpulenta substantia Adæ divisum spi- corpulenta substantia Adæ divisum spi- ritualiter in omnes, est in quolibet : et ritualiter in omnes, est in quolibet : et propter hoc dixisse sanctos, quod om- propter hoc dixisse sanctos, quod om- nis homo secundum corpulentam sub- nis homo secundum corpulentam sub- stantiam fuit in Adam: quia aliquid stantiam fuit in Adam: quia aliquid divisum ab illo in quolibet est. Sed non divisum ab illo in quolibet est. Sed non dicunt, quod illud multiplicatum in se- dicunt, quod illud multiplicatum in se- ipso, accipiat quantitatem debitam et per- ipso, accipiat quantitatem debitam et per- fectionem, sed potius ex cibo alitum, cui fectionem, sed potius ex cibo alitum, cui ut ad se possit converti, illud spirituale ut ad se possit converti, illud spirituale humidum immissum dat virtutem et humidum immissum dat virtutem et motum. motum.

Et hi ad argumenta Magistri inducta Et hi ad argumenta Magistri inducta pro se sic respondent. pro se sic respondent.

AD HOC quod de Evangelio inducitur, Ad object. AD HOC quod de Evangelio inducitur, Ad object. dicunt, quod licet Dominus dicat, Omne dicunt, quod licet Dominus dicat, Omne quod in os intrat, non dicit totum : et quod in os intrat, non dicit totum : et est accommoda distributio, hoc est, de est accommoda distributio, hoc est, de quolibet aliquid. quolibet aliquid.

Per omnem eumdem modum respon- Per omnem eumdem modum respon- dent ad auctoritatem Bedæ. dent ad auctoritatem Bedæ.

AD ID quod objicitur per rationem de Ad object AD ID quod objicitur per rationem de Ad object parvulis qui resurgent in ætate triginta parvulis qui resurgent in ætate triginta annorum. Respondent per Augustinum, annorum. Respondent per Augustinum, ibidem, in libro XXII de Civitate Dei, ibidem, in libro XXII de Civitate Dei, qui non assignat causam, quod multi- qui non assignat causam, quod multi-

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 111. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 111.

plicetur in seipso, sed dicit, unde de- plicetur in seipso, sed dicit, unde de- esset creatori materia qui de nihilo esset creatori materia qui de nihilo cuncta creavit ? Et significat, quod de cuncta creavit ? Et significat, quod de materia creata perficiat quantitatem re- materia creata perficiat quantitatem re- surgentium et ideo non sequitur quod surgentium et ideo non sequitur quod infert Magister, quod si parvulus ille infert Magister, quod si parvulus ille vixisset, quantitatem debitam ex multi- vixisset, quantitatem debitam ex multi- plicatione primi in seipso accepisset. plicatione primi in seipso accepisset. Hoc autem quod inducit de costa Hevæ, Hoc autem quod inducit de costa Hevæ, supra disputatum et solutum est in supra disputatum et solutum est in quæstione de formatione Hevæ. quæstione de formatione Hevæ.

Et quod inducit de panibus, jam ante Et quod inducit de panibus, jam ante solutum est: quia non fuit sine crea- solutum est: quia non fuit sine crea- tionè novæ materiæ illa multiplicatio : tionè novæ materiæ illa multiplicatio : ideo miraculosa est. ideo miraculosa est.

319 319

AD AUCTORITATES Augustini et Gimun- Ad 1, 2,3 et 4. AD AUCTORITATES Augustini et Gimun- Ad 1, 2,3 et 4. di primo inductas, et etiam Actuum, di primo inductas, et etiam Actuum, 1x, 19, dicendum, quod secundum istam 1x, 19, dicendum, quod secundum istam opinionem concedendæ sunt et proce- opinionem concedendæ sunt et proce- dunt. dunt.

AD ID quod objicitur, Si tota veritas AD ID quod objicitur, Si tota veritas humanæ naturæ fuit in Adam secundum humanæ naturæ fuit in Adam secundum corpulentam substantiam, tunc deberet corpulentam substantiam, tunc deberet in Adam resurgere, et non in aliis: di- in Adam resurgere, et non in aliis: di- cendum quod id quod est de substantia cendum quod id quod est de substantia individui quod est Adam, resurget in individui quod est Adam, resurget in eo: id autem quod est separatum ab eo: id autem quod est separatum ab eo, in substantiam alterius, resurget in eo, in substantiam alterius, resurget in eo in quem separatum est: quia illud eo in quem separatum est: quia illud est de veritate illius naturæ et non Adæ. est de veritate illius naturæ et non Adæ.

Ad 5. Ad 5.

QUÆSTIO CXI. QUÆSTIO CXI.

De fomite. De fomite.

Reliqua hujus distinctionis, scilicet Reliqua hujus distinctionis, scilicet qualiter peccatum per carnem, et non qualiter peccatum per carnem, et non per animam transit in posteros? et, per animam transit in posteros? et, Qualiter propter concupiscentiam pec- Qualiter propter concupiscentiam pec- catum dicitur esse in carne, et est cau- catum dicitur esse in carne, et est cau- sa peccati in anima? et, Utrum fœditas sa peccati in anima? et, Utrum fœditas quæ est fomes in carne, sit culpa vel quæ est fomes in carne, sit culpa vel poena? et, A quo sit, utrum a Deo, vel poena? et, A quo sit, utrum a Deo, vel a quo, et ad quid sit? et, Utrum concu- a quo, et ad quid sit? et, Utrum concu- bitus matrimonialis per cujus legem bitus matrimonialis per cujus legem concupiscentialem transfunditur origina- concupiscentialem transfunditur origina- le in parvulos, sit peccatum vel non? le in parvulos, sit peccatum vel non? et, Qualiter a parentibus qui nullum ha- et, Qualiter a parentibus qui nullum ha- bent peccatum, tamen originaliter trans- bent peccatum, tamen originaliter trans- funditur in parvulos ? Omnia in præha- funditur in parvulos ? Omnia in præha- bitis et disputata et determinata sunt: bitis et disputata et determinata sunt: et ideo transeundum est ad distinctio- et ideo transeundum est ad distinctio- nem XXXII, ubi Magister determinat de nem XXXII, ubi Magister determinat de remissione originalis peccati. remissione originalis peccati.

1 Cf. Artic. præcedentem, ad object. 4. 1 Cf. Artic. præcedentem, ad object. 4.

Dicit autem, cap. Duplici ergo ratio- Dicit autem, cap. Duplici ergo ratio- ne originale peccatum dicitur dimitti in ne originale peccatum dicitur dimitti in baptismo. baptismo.

Ubi tria sunt quærenda. Ubi tria sunt quærenda.

Primo, An contingat fomitem exstin- Primo, An contingat fomitem exstin-

gui? gui?

Secundo, Quid sit fomitem exstingui ? Secundo, Quid sit fomitem exstingui ? Tertio, In quibus sanctis exstinctus Tertio, In quibus sanctis exstinctus sit ? sit ?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Utrum contingat fomitem exstingui? Utrum contingat fomitem exstingui?

Primo objicitur sic: Primo objicitur sic:

Videtur enim, quod non contingat Videtur enim, quod non contingat exstingui. exstingui.

320 320

1. I Joan. 1. I Joan.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

8: Si dixerimus quoniam 8: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seduci- peccatum non habemus, ipsi nos seduci- mus, et veritas in nobis non est. Pecca- mus, et veritas in nobis non est. Pecca- tum non est nisi ex concupiscentia et tum non est nisi ex concupiscentia et fomite quia dicit Augustinus in libro fomite quia dicit Augustinus in libro de Nuptiis et concupiscentia, quod ex de Nuptiis et concupiscentia, quod ex concupiscentia et fomite tamquam filia concupiscentia et fomite tamquam filia peccati innascitur peccatum : ergo vide- peccati innascitur peccatum : ergo vide- tur, quod in nullo exstinguitur. tur, quod in nullo exstinguitur.

2. Adhuc, Job, xv, 14: Quid est ho- 2. Adhuc, Job, xv, 14: Quid est ho- mo ut immaculatus sit, et ut justus ap- mo ut immaculatus sit, et ut justus ap- pareat natus de muliere ? Cum ergo pareat natus de muliere ? Cum ergo peccatum non insit sine concupiscentia peccatum non insit sine concupiscentia et fomite, videtur quod nullus sit sine et fomite, videtur quod nullus sit sine fomite : ergo in nullo exstinguitur. fomite : ergo in nullo exstinguitur.

5. Adhuc, Augustinus in libro Retra- 5. Adhuc, Augustinus in libro Retra- ctationum « In hac vita nemo ita servat ctationum « In hac vita nemo ita servat mandata justitiæ, ut non sit ei necessa- mandata justitiæ, ut non sit ei necessa- rium orare pro peccatis suis, et dicere: rium orare pro peccatis suis, et dicere: Dimitte nobis debita nostra 1. » Er- Dimitte nobis debita nostra 1. » Er- go videtur, quod nullus in hac vita go videtur, quod nullus in hac vita absolvitur a fomite concupiscentiæ : quia absolvitur a fomite concupiscentiæ : quia debita non sunt nisi propter peccata debita non sunt nisi propter peccata contracta. contracta.

4. Adhuc, Augustinus in libro de 4. Adhuc, Augustinus in libro de Natura et gratia: « Etiamsi non hic vi- Natura et gratia: « Etiamsi non hic vi- vatur sine peccato, licet tamen mori sine vatur sine peccato, licet tamen mori sine peccato, dum peccatum venia deletur, peccato, dum peccatum venia deletur, quod peccatum ignorantia vel infirmita- quod peccatum ignorantia vel infirmita- te committitur. » Sine infirmitate non te committitur. » Sine infirmitate non vivit homo quæ proprius effectus est fo- vivit homo quæ proprius effectus est fo- mitis. Ergo videtur, quod in toto fomes mitis. Ergo videtur, quod in toto fomes non exstinguitur in aliquo. non exstinguitur in aliquo.

5. Adhuc, Ad Roman. VII, 16 et 17: 5. Adhuc, Ad Roman. VII, 16 et 17: Si quod nolo, illud facio, consentio legi, Si quod nolo, illud facio, consentio legi, quoniam bona est. Nunc autem jam quoniam bona est. Nunc autem jam non ego operor illud, sed quod habitat non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum. Dicit Glossa ibi, quod in me peccatum. Dicit Glossa ibi, quod loquitur in persona hominis damnati. loquitur in persona hominis damnati. Omnes damnati sunt qui contrahunt Omnes damnati sunt qui contrahunt originale. Ergo videtur, quod omnes qui originale. Ergo videtur, quod omnes qui contrahunt originale, fomitem habent contrahunt originale, fomitem habent non exstinctum. non exstinctum.

6. Adhuc, Bernardus super Cantica: 6. Adhuc, Bernardus super Cantica: « Quantumlibet in hoc corpore manens « Quantumlibet in hoc corpore manens profeceris, erras si vitia putes emortua, profeceris, erras si vitia putes emortua, et non magis suppressa. Velis nolis in- et non magis suppressa. Velis nolis in-

1 Matth. vi, 12. 1 Matth. vi, 12.

tra fines tuos habitat Jebusæus subju- tra fines tuos habitat Jebusæus subju- gari potest, sed non exterminari *. » Sed gari potest, sed non exterminari *. » Sed habitare Jebusæum, est fomitem et con- habitare Jebusæum, est fomitem et con- cupiscentiam habitare. Ergo videtur, cupiscentiam habitare. Ergo videtur, quod in nullo exstinguitur concupiscen- quod in nullo exstinguitur concupiscen- tia et fomes. tia et fomes. CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus in libro de Baptismo 1. Augustinus in libro de Baptismo parvulorum: « Non præstatur in baptis- parvulorum: « Non præstatur in baptis- mo ut lex peccati quæ est in membris mo ut lex peccati quæ est in membris nostris, exstinguatur prorsus, ita ut non nostris, exstinguatur prorsus, ita ut non sit, nisi forte vinculo creatoris ineffabili. >> sit, nisi forte vinculo creatoris ineffabili. >> Ergo ad minus potest exstingui vinculo Ergo ad minus potest exstingui vinculo creatoris miraculose. creatoris miraculose.

2. Adhuc, Constat, quod in Christo 2. Adhuc, Constat, quod in Christo nullus fuit fomes: propinquissimo autem nullus fuit fomes: propinquissimo autem vinculo naturæ et gratiæ alligata fuit vinculo naturæ et gratiæ alligata fuit Virgo mater Filio: ergo et in matre fo- Virgo mater Filio: ergo et in matre fo- mes in toto fuit exstinctus: ergo in aliquo mes in toto fuit exstinctus: ergo in aliquo potest in toto exstingui. potest in toto exstingui.

3. Adhuc, Anselmus in libro de Con- 3. Adhuc, Anselmus in libro de Con- ceptu virginali : « Decebat ut Virgo illa ceptu virginali : « Decebat ut Virgo illa ea puritate niteret, qua major sub Deo ea puritate niteret, qua major sub Deo nequit intelligi, quam Deus Pater umbra nequit intelligi, quam Deus Pater umbra suæ virtutis et imagine, Filio suo quem suæ virtutis et imagine, Filio suo quem de corde suo genitum tamquam seipsum de corde suo genitum tamquam seipsum diligebat, et de qua Filius pellem nostræ diligebat, et de qua Filius pellem nostræ mortalitatis accepit et, sicut dicit Gre- mortalitatis accepit et, sicut dicit Gre- gorius, flamma divinitatis suæ implevit, gorius, flamma divinitatis suæ implevit, qua mulier evangelica, sapientia scilicet qua mulier evangelica, sapientia scilicet divina, composuit lucernam, totam do- divina, composuit lucernam, totam do- mum Ecclesiæ illustravit, et invenit drach- mum Ecclesiæ illustravit, et invenit drach- mam decimam per peccatum primi mam decimam per peccatum primi parentis perditam, summi Regis imagine parentis perditam, summi Regis imagine insignitam,et in thesaurum summi Regis insignitam,et in thesaurum summi Regis reponendam et non amplius perdendam. reponendam et non amplius perdendam. et quam Spiritus omni perfectione san- et quam Spiritus omni perfectione san- ctitatis sanctificavit ei matrem, de quo ctitatis sanctificavit ei matrem, de quo ipse secundum divinitatem procedit : ut ipse secundum divinitatem procedit : ut sic triplici illustratione, Patris scilicet, sic triplici illustratione, Patris scilicet, Filii, et Spiritus sancti, eluxerit in eam Filii, et Spiritus sancti, eluxerit in eam claritatem, qua major sub Deo nequit claritatem, qua major sub Deo nequit intelligi. » Sed talis sanctitas non potest intelligi. » Sed talis sanctitas non potest esse in eo in quo est aliqua umbra pec- esse in eo in quo est aliqua umbra pec- cati: umbra peccati est fomes: ergo in cati: umbra peccati est fomes: ergo in beata Virgine fomes in toto exstinctus beata Virgine fomes in toto exstinctus fuit ergo in aliquo potest exstingui. fuit ergo in aliquo potest exstingui.

2 S. BERNARDUS, Serm. 58 super Cantica. 2 S. BERNARDUS, Serm. 58 super Cantica.

olutio. olutio.

d 1. d 1.

2. 2.

3. 3.

14 14

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 111. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 111.

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut pro- SOLUTIO. Dicendum, quod sicut pro- bant ultimæ objectiones, fomes in beata bant ultimæ objectiones, fomes in beata Virgine totus exstinctus fuit. Unde Ma- Virgine totus exstinctus fuit. Unde Ma- gister in libro III Sententiarum, distinct. gister in libro III Sententiarum, distinct. III, cap. Quare etiam Mariam Spiritus III, cap. Quare etiam Mariam Spiritus sanctus in eam præveniens a peccato sanctus in eam præveniens a peccato prorsus purgavit, et a fomite peccati prorsus purgavit, et a fomite peccati etiam liberavit. Ex eo patet, quod fomes etiam liberavit. Ex eo patet, quod fomes penitus in ea extinctus fuit. penitus in ea extinctus fuit.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Au- gustinus de concupiscentia et fomite lo- gustinus de concupiscentia et fomite lo- quitur prout habet inclinationem ad ve- quitur prout habet inclinationem ad ve- niale vel mortale et etiam auctoritas niale vel mortale et etiam auctoritas Joannis vult hoc. Et sic fuit in omnibus Joannis vult hoc. Et sic fuit in omnibus qui contrahunt originale, præterquam in qui contrahunt originale, præterquam in beata Virgine. Unde Augustinus in libro beata Virgine. Unde Augustinus in libro de Natura et gratia tractans idem ver- de Natura et gratia tractans idem ver- bum, sic dicit « Excepta beata Virgine bum, sic dicit « Excepta beata Virgine Maria, de qua propter honorem Domini Maria, de qua propter honorem Domini cum de peccatis agitur, nullam volo cum de peccatis agitur, nullam volo quæstionem prorsus haberi. Unde enim quæstionem prorsus haberi. Unde enim scimus, quod ei plus gratiæ collatum fuit scimus, quod ei plus gratiæ collatum fuit ad vincendum ex omni parte peccatum, ad vincendum ex omni parte peccatum, nisi quia concipere et parere meruit nisi quia concipere et parere meruit Deum, quem nullum constat habuisse Deum, quem nullum constat habuisse peccatum. Hac igitur Virgine excepta, si peccatum. Hac igitur Virgine excepta, si omnes alios sanctos et sanctas congregare omnes alios sanctos et sanctas congregare possemus et interrogare, utrum essent possemus et interrogare, utrum essent sine peccato? quid putamus eos respon- sine peccato? quid putamus eos respon- suros, nisi quod una voce clamassent: Si suros, nisi quod una voce clamassent: Si dixerimus quoniam peccatum non habe- dixerimus quoniam peccatum non habe- mus, ipsi nos seducimus, et veritas in mus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est'. » Fomitem enim haben- nobis non est'. » Fomitem enim haben- tes, inclinationem habebant et ad veniale tes, inclinationem habebant et ad veniale et mortale. et mortale.

AD ALIUD dicendum eodem modo, quod AD ALIUD dicendum eodem modo, quod in nullo penitus exstinguitur, sed in om- in nullo penitus exstinguitur, sed in om- nibus est. In parvulis dicitur tantum nibus est. In parvulis dicitur tantum concupiscibilitas, ut dicit Augustinus, in concupiscibilitas, ut dicit Augustinus, in adultis autem concupiscentia. adultis autem concupiscentia.

AD ALIUD dicendum eodem modo, quod AD ALIUD dicendum eodem modo, quod Augustinus loquitur ibi de fomite prout Augustinus loquitur ibi de fomite prout est inclinatio ad veniale vel mortale quod est inclinatio ad veniale vel mortale quod facit debitum, pro quo orandum est in facit debitum, pro quo orandum est in hac vita, ut dimittatur. hac vita, ut dimittatur.

AD ALIUD dicendum, quod Augusti- AD ALIUD dicendum, quod Augusti- nus loquitur ibi de martyribus, in qui- nus loquitur ibi de martyribus, in qui-

1 I Joan. 1, 8. 1 I Joan. 1, 8.

XXXIII XXXIII

321 321

bus falx martyrii resecat omne peccatum bus falx martyrii resecat omne peccatum

et pœnam peccati: et ideo immediate et pœnam peccati: et ideo immediate evolant ad visionem Dei, cujus carentia evolant ad visionem Dei, cujus carentia poena est originalis peccati. Ideo dicit eos poena est originalis peccati. Ideo dicit eos sine peccato mori, quia moriuntur sine sine peccato mori, quia moriuntur sine poena debita originali peccato. poena debita originali peccato.

AD ALIUD dicendum, quod sicut dictum AD ALIUD dicendum, quod sicut dictum est, ibi loquitur Apostolus in persona est, ibi loquitur Apostolus in persona hominis damnati. Ille autem damnatus hominis damnati. Ille autem damnatus est, qui fomitem habet secundum incli- est, qui fomitem habet secundum incli- nationem ad veniale et mortale. Unde ibi- nationem ad veniale et mortale. Unde ibi- dem Glossa dicit, quod ille ante repara- dem Glossa dicit, quod ille ante repara- tionem gratiæ non potest non peccare tionem gratiæ non potest non peccare venialiter: sed ex hoc non sequitur, quin venialiter: sed ex hoc non sequitur, quin in aliquo possit esse exstinctus, sicut in in aliquo possit esse exstinctus, sicut in beata Virgine : quia privilegia paucorum beata Virgine : quia privilegia paucorum non faciunt legem communem. non faciunt legem communem.

AD ULTIMUM dicendum, quod Bernar- AD ULTIMUM dicendum, quod Bernar- dus non loquitur ibi de eo in quo fomes dus non loquitur ibi de eo in quo fomes est secundum inclinationem ad veniale est secundum inclinationem ad veniale vel mortale vel utrumque, in quo fomes vel mortale vel utrumque, in quo fomes supprimi potest ne veniat ad consensum, supprimi potest ne veniat ad consensum, sed exstingui non potest in hac vita. Ni- sed exstingui non potest in hac vita. Ni- hilominus ex hoc non sequitur, quod hilominus ex hoc non sequitur, quod exstinctus non potest esse secundum pri- exstinctus non potest esse secundum pri- vilegium speciale in beata Virgine. In vilegium speciale in beata Virgine. In Christo autem non exstinctus fuit, quia Christo autem non exstinctus fuit, quia numquam in eo fuit. Et hoc est quod di- numquam in eo fuit. Et hoc est quod di- cit beatus Augustinus in libro de Baptis- cit beatus Augustinus in libro de Baptis- mo parvulorum : « Sola illa medici- mo parvulorum : « Sola illa medici- nam præstare potuit nostro corpori, quæ nam præstare potuit nostro corpori, quæ non ex peccati vulnere germen piæ prolis non ex peccati vulnere germen piæ prolis emisit. » emisit. »

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

Quid sit fomitem exstingui, utrum scili- Quid sit fomitem exstingui, utrum scili- cet exstinguatur ut omnino tollatur, cet exstinguatur ut omnino tollatur, vel quod aliquo modo remaneat debi- vel quod aliquo modo remaneat debi- litatus ? litatus ?

SECUNDO quæritur, Quid sit fomitem SECUNDO quæritur, Quid sit fomitem exstingui, scilicet utrum exstinguatur, ut exstingui, scilicet utrum exstinguatur, ut

21 21

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Sed contra. Sed contra.

322 322

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omnino tollatur, vel quod aliquo modo omnino tollatur, vel quod aliquo modo remaneat debilitatus? remaneat debilitatus?

Circa primum sic proceditur : Circa primum sic proceditur :

1. Videtur, quod omnino exstingua- 1. Videtur, quod omnino exstingua- tur: quia ex opposito se habent scintilla tur: quia ex opposito se habent scintilla rationis, quæ est synderesis, et scintilla rationis, quæ est synderesis, et scintilla fomitis quæ instigat ad malum. Sed scin- fomitis quæ instigat ad malum. Sed scin- tilla rationis aliquando exstinguitur, ut tilla rationis aliquando exstinguitur, ut dicit Hieronymus super illud Proverbio- dicit Hieronymus super illud Proverbio- rum, xvIII, 3: Impius, cum in profundum rum, xvIII, 3: Impius, cum in profundum peccatorum venerit, contemnit : quod peccatorum venerit, contemnit : quod in eis præcipitatur conscientia, ita ut ma- in eis præcipitatur conscientia, ita ut ma- lo non remurmuret. Cum ergo gratia po- lo non remurmuret. Cum ergo gratia po- tentior sit in quolibet quam peccatum, tentior sit in quolibet quam peccatum, videtur quod fomes in aliquo in toto videtur quod fomes in aliquo in toto exstingui potest. exstingui potest.

2. Adhuc, Omne quod diminuitur, de- 2. Adhuc, Omne quod diminuitur, de- ficere potest in toto: constat autem, quod ficere potest in toto: constat autem, quod fomes minuitur in baptizatis per gratiam : fomes minuitur in baptizatis per gratiam : ergo videtur, quod in toto potest tolli et ergo videtur, quod in toto potest tolli et exstingui, si crescat gratia et augmente- exstingui, si crescat gratia et augmente-

tur. tur.

3. Adhuc, Exstingui est ejus quod ali- 3. Adhuc, Exstingui est ejus quod ali- quo modo est ignis: sed calor naturalis quo modo est ignis: sed calor naturalis qui in nobis conservat naturam, in toto qui in nobis conservat naturam, in toto exstinguitur, ita quod homo moritur: exstinguitur, ita quod homo moritur: ergo videtur cum infirmius sit peccatum ergo videtur cum infirmius sit peccatum quam natura, quod etiam ignis fomitis in quam natura, quod etiam ignis fomitis in toto exstingui potest. toto exstingui potest.

CONTRA: CONTRA:

1. Job, xxx1, 12 : Ignis est usque ad 1. Job, xxx1, 12 : Ignis est usque ad perditionem devorans, et omnia eradi- perditionem devorans, et omnia eradi- cans genimina. Ergo videtur, quamdiu cans genimina. Ergo videtur, quamdiu est ibi aliquid consumendum, quod non est ibi aliquid consumendum, quod non exstinguitur ignis fomitis. exstinguitur ignis fomitis.

2. Adhuc, Proverb. xxx, 16: Ignis 2. Adhuc, Proverb. xxx, 16: Ignis numquam dicit: Sufficit. Ergo non numquam dicit: Sufficit. Ergo non exstinguitur ignis fomitis quamdiu est exstinguitur ignis fomitis quamdiu est ibi aliquid cremabile. ibi aliquid cremabile.

3. Adhuc, Gregorius in libro IV Dia- 3. Adhuc, Gregorius in libro IV Dia- logorum scribit, quod quidam sacerdos logorum scribit, quod quidam sacerdos qui ante sacerdotium habuit uxorem, qui ante sacerdotium habuit uxorem, quam cum sacerdos efficeretur, locavit in quam cum sacerdos efficeretur, locavit in claustro cum sacris virginibus qui de- claustro cum sacris virginibus qui de- venit in ultimam ætatem, et in infirmi- venit in ultimam ætatem, et in infirmi- tate mortis positus, ita ut jam tentaretur tate mortis positus, ita ut jam tentaretur pilis ante os positis si adhuc spiritum ha- pilis ante os positis si adhuc spiritum ha- beret, accedente muliere ad lectulum ut beret, accedente muliere ad lectulum ut plangeret mortuum, collegit spiritum, et plangeret mortuum, collegit spiritum, et

dixit Recede, mulier, adhuc vivit igni- dixit Recede, mulier, adhuc vivit igni- culus, tolle paleam. Si ergo in illo in culus, tolle paleam. Si ergo in illo in toto exstinctus non fuit, videtur quod in toto exstinctus non fuit, videtur quod in nullo in toto exstingui potest. nullo in toto exstingui potest.

4. Adhuc, Hieronymus ad Marcellam : 4. Adhuc, Hieronymus ad Marcellam : « Pallebant ora jejuniis, laxa cutis ossi- « Pallebant ora jejuniis, laxa cutis ossi- bus adhærebat: et in his omnibus cor bus adhærebat: et in his omnibus cor miserabilis senis choris puellarum Romæ miserabilis senis choris puellarum Romæ interfuit. » Ergo videtur, quod in se- interfuit. » Ergo videtur, quod in se- nectute jejuniis et laboribus fatigata ad- nectute jejuniis et laboribus fatigata ad- huc manet igniculus: ergo in nullo in huc manet igniculus: ergo in nullo in toto exstinguitur. toto exstinguitur.