IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107.

297 297

mans intrinsecum et ideo corruptio mam tantum, cum anima non est ex mans intrinsecum et ideo corruptio mam tantum, cum anima non est ex seminis viri serpit in parvulum, et non seminis viri serpit in parvulum, et non

corruptio uteri matris. corruptio uteri matris.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

traduce. traduce.

Dicit enim Augustinus in libro de Dicit enim Augustinus in libro de Ecclesiasticis dogmatibus : « Animas Ecclesiasticis dogmatibus : « Animas hominum non dicimus esse ab initio inter hominum non dicimus esse ab initio inter cæteras intellectuales creaturas, sicut cæteras intellectuales creaturas, sicut Origenes fingit. Nec dicimus eas cum Origenes fingit. Nec dicimus eas cum corporibus per coitum seminari, sicut corporibus per coitum seminari, sicut dixerunt Luciferiani et Cyrillus, et qui- dixerunt Luciferiani et Cyrillus, et qui-

De modo traductionis originalis peccati. dam Latinorum præsumptores affirmant. De modo traductionis originalis peccati. dam Latinorum præsumptores affirmant.

Deinde, Quæritur ratione ejus quod Deinde, Quæritur ratione ejus quod dicitur in fine illius capituli, Sed quod dicitur in fine illius capituli, Sed quod originale peccatum culpa sit ', ubi dicit originale peccatum culpa sit ', ubi dicit Magister, quod originale peccatum culpa Magister, quod originale peccatum culpa sit, et in omnibus concupiscentialiter sit, et in omnibus concupiscentialiter genitis trahitur a parentibus. genitis trahitur a parentibus.

Ubi specialiter quæruntur tria ad per- Ubi specialiter quæruntur tria ad per- fectam cognitionem originalis peccati. fectam cognitionem originalis peccati.

Primum est, Utrum trahatur ab anima Primum est, Utrum trahatur ab anima tantum, vel a carne tantum, vel ab utro- tantum, vel a carne tantum, vel ab utro- que que ? ?

Secundum est, Utrum originale pec- Secundum est, Utrum originale pec- catum sit tantum in parvulis, vel etiam catum sit tantum in parvulis, vel etiam fuerit in primis parentibus ? fuerit in primis parentibus ?

Tertium est, Quomodo per baptismum Tertium est, Quomodo per baptismum peccatum originale transit reatu, et re- peccatum originale transit reatu, et re- manet actu ? manet actu ?

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA I. PARTICULA I.

Utrum peccatum originale contrahatur Utrum peccatum originale contrahatur ab anima tantum, vel a carne tan- ab anima tantum, vel a carne tan- tum, vel ab utroque² ? tum, vel ab utroque² ?

Ad primum objicitur sic, quod pec- Ad primum objicitur sic, quod pec- catum originale non trahitur per ani- catum originale non trahitur per ani-

1 II Sententiarum, Dist. XXX, cap. F. Cf. 1 II Sententiarum, Dist. XXX, cap. F. Cf. tom. XXVII nostræ editionis Opp. B. Alberti, tom. XXVII nostræ editionis Opp. B. Alberti, pag. 499. pag. 499.

Sed dicimus corpus tantum per conjugii Sed dicimus corpus tantum per conjugii copulam seminari: animam vero crea- copulam seminari: animam vero crea- tioni divinæ attribuimus, sicut dicit Da- tioni divinæ attribuimus, sicut dicit Da- vid, Psal. xxx11, 15: Qui finxit sigilla- vid, Psal. xxx11, 15: Qui finxit sigilla- tim corda eorum. » Ergo videtur, quod tim corda eorum. » Ergo videtur, quod anima pueri cum non sit ex traduce anima pueri cum non sit ex traduce animæ parentis, vel Adæ, nullum con- animæ parentis, vel Adæ, nullum con- trahat originale. Ergo nec per carnem et trahat originale. Ergo nec per carnem et animam simul relinquitur ergo, quod animam simul relinquitur ergo, quod per carnem solam. per carnem solam. CONTRA: CONTRA:

1. Caro non est susceptibilis vitii vel 1. Caro non est susceptibilis vitii vel peccati, sicut nec virtutis: constat au- peccati, sicut nec virtutis: constat au- tem, quod si in infusione animæ inficit tem, quod si in infusione animæ inficit animam, non potest eam inficere nisi animam, non potest eam inficere nisi secundum infectionem quæ est in ipsa : secundum infectionem quæ est in ipsa : et hæc est infectio vitii pœnæ, et non et hæc est infectio vitii pœnæ, et non culpæ ergo non inficit animam secun- culpæ ergo non inficit animam secun- dum infectionem culpæ originalis. dum infectionem culpæ originalis.

2. Adhuc, Infectio aut est culpæ, aut 2. Adhuc, Infectio aut est culpæ, aut pœnæ. Infectio culpæ in carne non est: pœnæ. Infectio culpæ in carne non est: quia caro talis infectionis susceptibilis quia caro talis infectionis susceptibilis non est, ut paulo ante dictum est. Vide- non est, ut paulo ante dictum est. Vide- tur ergo, quod talem infectionem non tur ergo, quod talem infectionem non imprimit in animam. imprimit in animam.

3. Adhuc, Illud est susceptibile culpæ, 3. Adhuc, Illud est susceptibile culpæ, quod est susceptibile virtutis: constat, quod est susceptibile virtutis: constat, quod caro susceptibilis virtutis non est : quod caro susceptibilis virtutis non est : ergo nec vitii quod sit peccatum. ergo nec vitii quod sit peccatum.

4. Adhuc, Objicitur a quibusdam lo- 4. Adhuc, Objicitur a quibusdam lo- gice sic Minus forte non agit in magis gice sic Minus forte non agit in magis forte caro minus fortis est quam anima: forte caro minus fortis est quam anima: ergo non agit in ipsam : ergo non inficit ergo non agit in ipsam : ergo non inficit secundum originale peccatum. secundum originale peccatum.

5. Adhuc, Si aliquid agit in aliud, non 5. Adhuc, Si aliquid agit in aliud, non

2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- 2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XXX, Art. 1. Tom. XXVII tentiarum, Dist. XXX, Art. 1. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

Sed contra. Sed contra.

298 298

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

imprimit in ipsum nisi dispositionem qua imprimit in ipsum nisi dispositionem qua ipsum dispositum est: caro non est dis- ipsum dispositum est: caro non est dis- posita dispositione peccati: ergo non posita dispositione peccati: ergo non imprimit ipsum in animam. imprimit ipsum in animam.

6. Adhuc, Si dicatur, quod inficitur 6. Adhuc, Si dicatur, quod inficitur anima a corpore, sicut vinum ex vase anima a corpore, sicut vinum ex vase corrupto. CONTRA: Caro non est susce- corrupto. CONTRA: Caro non est susce- ptibilis vitii ergo non inficit animam ptibilis vitii ergo non inficit animam infectione culpæ : et sic videtur, quod infectione culpæ : et sic videtur, quod in anima non potest esse culpa originalis. in anima non potest esse culpa originalis.

7. Adhuc, Intellectus non est permix- 7. Adhuc, Intellectus non est permix- tus carni vel corpori, nec seminatur cum tus carni vel corpori, nec seminatur cum corpore et quod est impermixtum alii, corpore et quod est impermixtum alii, non foedatur ex ipso: ergo videtur, non foedatur ex ipso: ergo videtur, quod ad minus ex carne nullum contra- quod ad minus ex carne nullum contra- hat originale intellectus et rationalis hat originale intellectus et rationalis anima et ita videtur, quod peccatum anima et ita videtur, quod peccatum originale non contrahatur a parvulis se- originale non contrahatur a parvulis se- cundum animam ex corruptione carnis. cundum animam ex corruptione carnis.

8. Adhuc, Corruptio aut est culpabi- 8. Adhuc, Corruptio aut est culpabi- lis, aut poenalis. Culpabilis non videtur: lis, aut poenalis. Culpabilis non videtur: quia caro non est susceptibilis culpæ : et quia caro non est susceptibilis culpæ : et quando ex carne inficitur anima, non in- quando ex carne inficitur anima, non in- ficitur nisi secundum formam et qualita- ficitur nisi secundum formam et qualita- tem quam habet caro: quia nihil agens tem quam habet caro: quia nihil agens imprimit in patiens nisi qualitatem quam imprimit in patiens nisi qualitatem quam habet ergo videtur, quod culpam caro habet ergo videtur, quod culpam caro non generat in anima. non generat in anima.

9. Adhuc, Objiciunt quidam, quod 9. Adhuc, Objiciunt quidam, quod nullus est in peccato pro eo quod vitare nullus est in peccato pro eo quod vitare non potest anima non potest vitare non potest anima non potest vitare conjunctionem ad carnem, quia natura- conjunctionem ad carnem, quia natura- liter est actus corporis organici physici: liter est actus corporis organici physici: ergo videtur, quod fœdari non debeat ex ergo videtur, quod fœdari non debeat ex conjunctione cum corpore, quod vitare conjunctione cum corpore, quod vitare non potest. non potest.

10. Adhuc, Objicitur logice: Deus in- 10. Adhuc, Objicitur logice: Deus in- fundens animam corpori, scit eam esse fundens animam corpori, scit eam esse foedandam ex conjunctione ad corpus. foedandam ex conjunctione ad corpus. Videtur ergo, quod non deberet infunde- Videtur ergo, quod non deberet infunde- re: quia dicit Augustinus, quod sapiens re: quia dicit Augustinus, quod sapiens non facit quo opus suum fiat deterius. non facit quo opus suum fiat deterius.

11. Adhuc, Ignorantia invincibilis om- 11. Adhuc, Ignorantia invincibilis om- nino excusat peccatum : anima antequam nino excusat peccatum : anima antequam infundatur corpori, ignorantiam invin- infundatur corpori, ignorantiam invin- cibilem habet ad fœditatem corporis : cibilem habet ad fœditatem corporis : ergo videtur, quod injuste corrumpitur ergo videtur, quod injuste corrumpitur

1 Genes. II, 17. 1 Genes. II, 17.

fœditate corporis, eo quod non eligit. fœditate corporis, eo quod non eligit.

SOLUTIO. Dicendum, quod in originali SOLUTIO. Dicendum, quod in originali peccato procul dubio corruptio a carne peccato procul dubio corruptio a carne procedit in animam, et corrumpit eam, procedit in animam, et corrumpit eam, et corruptione culpæ, et corruptione pœ- et corruptione culpæ, et corruptione pœ- næ. Et hoc est quod dicitur, Sapient. ix, næ. Et hoc est quod dicitur, Sapient. ix, 15: Corpus quod corrumpitur aggravat 15: Corpus quod corrumpitur aggravat animam, et terrena inhabitatio deprimit animam, et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitantem. Duo enim sensum multa cogitantem. Duo enim sunt in originali peccato, sicut dicunt sunt in originali peccato, sicut dicunt Auctores, scilicet sensualitas illiciti, quæ Auctores, scilicet sensualitas illiciti, quæ est sicut serpens sive suasio serpentis. Et est sicut serpens sive suasio serpentis. Et ab illa est pœna aggravationis, scilicet ab illa est pœna aggravationis, scilicet animæ ex carne. Et est ibi carentia de- animæ ex carne. Et est ibi carentia de- bitæ justitiæ: et ab illa est culpa. Cum bitæ justitiæ: et ab illa est culpa. Cum enim peccatum in eo quod culpa est, sit enim peccatum in eo quod culpa est, sit corruptio modi, speciei, et ordinis in corruptio modi, speciei, et ordinis in bono gratiæ, talis corruptio fit in anima bono gratiæ, talis corruptio fit in anima ex carentia debitæ justitiæ. Unde secun- ex carentia debitæ justitiæ. Unde secun- dum hoc dicimus, quod originale pecca- dum hoc dicimus, quod originale pecca- tum est et culpa et pœna in parvulis, a tum est et culpa et pœna in parvulis, a parentibus ad parvulos transmissa per parentibus ad parvulos transmissa per concubitum seminalem: quia dicit Au- concubitum seminalem: quia dicit Au- gustinus, quod a corrupto seminato non gustinus, quod a corrupto seminato non potest esse nisi corruptum: et propter potest esse nisi corruptum: et propter hoc et culpa et pœna est in parvulis. hoc et culpa et pœna est in parvulis.

AD PRIMUM dicendum, quod licet anima AD PRIMUM dicendum, quod licet anima non sit ex traduce, tamen contrahit ori- non sit ex traduce, tamen contrahit ori- ginale cum infunditur corpori, sicut di- ginale cum infunditur corpori, sicut di- cunt Doctores, sicut vinum corrumpi- cunt Doctores, sicut vinum corrumpi- tur ex vase corrupto, propter infectionem tur ex vase corrupto, propter infectionem concupiscentiæ, quæ est in corpore: concupiscentiæ, quæ est in corpore: propter quam omne quod secundum le- propter quam omne quod secundum le- gem concupiscentiæ descendit ab Adam, gem concupiscentiæ descendit ab Adam, infectum originali peccato descendit : infectum originali peccato descendit : talis enim concupiscentia directe signum talis enim concupiscentia directe signum et effectus est primæ inobedientiæ, qua et effectus est primæ inobedientiæ, qua transgressus est primus homo. transgressus est primus homo.

AD ID quod objicitur in. contrarium, Ad o AD ID quod objicitur in. contrarium, Ad o dicendum, quod licet infectio culpæ non dicendum, quod licet infectio culpæ non sit in carne sicut in subjecto, nec etiam sit in carne sicut in subjecto, nec etiam in semine, est tamen in ea sicut in causa, in semine, est tamen in ea sicut in causa, sicut sæpe dictum est, et contrahit vir- sicut sæpe dictum est, et contrahit vir- tutem a sententia Domini, qua tutem a sententia Domini, qua dixit : dixit : Maledicta terra in opere tuo‘, id est, Maledicta terra in opere tuo‘, id est, in semine. in semine.

object. 2. object. 2.

lobject. 3. lobject. 3.

lobject. 4. lobject. 4.

lobject. 5. lobject. 5.

i object. 6. i object. 6.

d object.7. d object.7.

11 object. 8. 11 object. 8.

Ad object. 9. Ad object. 9.

299 299

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107. quod contrahitur ex vitio radicis cor- quod contrahitur ex vitio radicis cor- ruptæ. ruptæ.

AD ALIUD dicendum, quod licet infe- AD ALIUD dicendum, quod licet infe- ctio culpæ non sit in carne formaliter sic- ctio culpæ non sit in carne formaliter sic- ut in subjecto, tamen est in ea ut in ut in subjecto, tamen est in ea ut in causa, sicut dictum est. Et ponit Augu- causa, sicut dictum est. Et ponit Augu- stinus rationem quia enim primo stinus rationem quia enim primo Adam infecit carnem per inobedientiam Adam infecit carnem per inobedientiam in gustu vetiti, ita inflictum est per ju- in gustu vetiti, ita inflictum est per ju- stitiam divinam animæ, ut inficiatur in- stitiam divinam animæ, ut inficiatur in- fecta carne vitiosa infectione. fecta carne vitiosa infectione.

AD ALIUD eodem modo dicendum, AD ALIUD eodem modo dicendum, quod nec vitium, nec virtus formaliter quod nec vitium, nec virtus formaliter sunt in carne, sed causaliter et disposi- sunt in carne, sed causaliter et disposi- tive. tive.

AD ALIUD dicendum, quod tales ratio- AD ALIUD dicendum, quod tales ratio- nes parum valent: quia licet caro minus nes parum valent: quia licet caro minus fortis fit quam anima, vel spiritus: ta- fortis fit quam anima, vel spiritus: ta- men ex vi maledictionis sententiæ divinæ men ex vi maledictionis sententiæ divinæ accipit virtutem ut possit in ipsam. accipit virtutem ut possit in ipsam.

AD ALIUD dicendum sicut jam supra AD ALIUD dicendum sicut jam supra dictum est, quod licet caro non sit dispo- dictum est, quod licet caro non sit dispo- sita dispositione formali a peccato, ta- sita dispositione formali a peccato, ta- men causaliter est in ipsa propter virtu- men causaliter est in ipsa propter virtu- tem maledictionis divinæ. tem maledictionis divinæ.

AD ALIUD dicendum eodem modo, AD ALIUD dicendum eodem modo, quod licet non sit susceptibilis culpæ per quod licet non sit susceptibilis culpæ per formam, tamen susceptibilis per cau- formam, tamen susceptibilis per cau- sam, propter sententiam divinam. sam, propter sententiam divinam.

AD ALIUD dicendum, quod licet intelle- AD ALIUD dicendum, quod licet intelle- ctus secundum se sit impermixtus et se- ctus secundum se sit impermixtus et se- paratus, tamen secundum potentias infe- paratus, tamen secundum potentias infe- riores conjunctas sibi in toto potestativo riores conjunctas sibi in toto potestativo quod est anima, conjungitur carni: et sic quod est anima, conjungitur carni: et sic redundat in ipsum infectio carnis per redundat in ipsum infectio carnis per originale peccatum: quia redundat in originale peccatum: quia redundat in animam rationalem, cujus ipse superior animam rationalem, cujus ipse superior pars est et purior. Et propter hoc dicunt pars est et purior. Et propter hoc dicunt Sancti, quod ignorantia pœna est origi- Sancti, quod ignorantia pœna est origi- nalis peccati. nalis peccati.

AD ALIUD dicendum sicut dictum est, AD ALIUD dicendum sicut dictum est, quod licet infectio culpæ non sit in carne quod licet infectio culpæ non sit in carne sicut in subjecto, tamen est in ea sicut sicut in subjecto, tamen est in ea sicut in causa, ut dictum est: et quare per hæ- in causa, ut dictum est: et quare per hæ- reditatem maledictionis primæ mittitur reditatem maledictionis primæ mittitur ad posteros, ut dicit Augustinus, in ad posteros, ut dicit Augustinus, in carne secundum legem concupiscentiæ carne secundum legem concupiscentiæ seminata. seminata.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est de peccato actuali quod per volunta- est de peccato actuali quod per volunta- tem liberam efficitur, et non de originali tem liberam efficitur, et non de originali

AD ALIUD dicendum, quod Deus infun- Ad object.10. AD ALIUD dicendum, quod Deus infun- Ad object.10. dens animam ordinem naturæ servat: dens animam ordinem naturæ servat: qui ordo non est corrumpendus propter qui ordo non est corrumpendus propter inordinationem peccati originalis. Et inordinationem peccati originalis. Et ideo bene facit corpori organizato creans ideo bene facit corpori organizato creans et infundens animam rationalem. Sicut et infundens animam rationalem. Sicut enim dicit Plato in Timæo : « Creatoris enim dicit Plato in Timæo : « Creatoris est nulli aliquid negare eorum quæ per- est nulli aliquid negare eorum quæ per- tinent ad esse, et bene esse ipsius. » tinent ad esse, et bene esse ipsius. »

AD ULTIMUM dicendum, quod ignoran- Ad object.11. AD ULTIMUM dicendum, quod ignoran- Ad object.11. tia invincibilis excusat in peccato actuali, tia invincibilis excusat in peccato actuali, quod fit per voluntatem facientis, sed quod fit per voluntatem facientis, sed non in peccato originali quod ex vitiosa non in peccato originali quod ex vitiosa radice contrahitur ex corruptione naturæ, radice contrahitur ex corruptione naturæ, et non per voluntatem contrahentis. et non per voluntatem contrahentis.

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA II. PARTICULA II.

Utrum peccatum originale sit tantum in Utrum peccatum originale sit tantum in parvulis, vel etiam fuerit in primis parvulis, vel etiam fuerit in primis parentibus ? parentibus ?

Secundo quæritur, Utrum peccatum Secundo quæritur, Utrum peccatum originale sit tantum in parvulis, vel originale sit tantum in parvulis, vel etiam fuerit in primis parentibus? etiam fuerit in primis parentibus?

Et videtur, quod in primis parentibus, Et videtur, quod in primis parentibus, Adam scilicet et Heva: quia Adam scilicet et Heva: quia

1. Peccatum originale non est nisi 1. Peccatum originale non est nisi nuditas et carentia debitæ justitiæ per nuditas et carentia debitæ justitiæ per inobedientiam primorum parentum con- inobedientiam primorum parentum con- tracta, ut dicit Anselmus. Hæc omnia tracta, ut dicit Anselmus. Hæc omnia fuerunt in primis parentibus. Ergo ori- fuerunt in primis parentibus. Ergo ori- ginale fuit in eis. ginale fuit in eis.

2. Adhuc, Sicut dicit Augustinus, 2. Adhuc, Sicut dicit Augustinus, poena non est sine culpa, quia aliter in- poena non est sine culpa, quia aliter in- justa esset: sed Adam et Heva puniti justa esset: sed Adam et Heva puniti erant poena originalis peccati, scilicet erant poena originalis peccati, scilicet carentia visionis Dei: descenderunt enim carentia visionis Dei: descenderunt enim ad limbum ergo videtur, quod habue- ad limbum ergo videtur, quod habue- runt originale peccatum. runt originale peccatum.

Sed contra. Sed contra.

300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Adhuc, Omne peccatum ortum est a 3. Adhuc, Omne peccatum ortum est a peccato eorum, ut dicit Apostolus ¹, et in peccato eorum, ut dicit Apostolus ¹, et in hoc oportet ut posteri portent imaginem hoc oportet ut posteri portent imaginem terreni parentis. Imago autem illa primo terreni parentis. Imago autem illa primo fuit in parentibus terrenis. Ergo videtur, fuit in parentibus terrenis. Ergo videtur, quod originale fuit in eis. quod originale fuit in eis.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus contra Pelagianos et Co- 1. Augustinus contra Pelagianos et Co- lestianos tractans illud verbum Apostoli, lestianos tractans illud verbum Apostoli, I ad Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, I ad Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, tales et terreni, sic dicit: « Et hoc quo- tales et terreni, sic dicit: « Et hoc quo- modo? nisi per seminis sparsionem. Si modo? nisi per seminis sparsionem. Si dicis mihi, e diverso veniens: ergo semen dicis mihi, e diverso veniens: ergo semen peccatum est. Jam superius dixi, quia peccatum est. Jam superius dixi, quia quando peccavit homo, natura peccavit quando peccavit homo, natura peccavit cujus sunt semina. Semen ergo vitiatum cujus sunt semina. Semen ergo vitiatum est, sicut scriptum est, Sapient. XII, 10 est, sicut scriptum est, Sapient. XII, 10 et 11: Quoniam non poterat mutari co- et 11: Quoniam non poterat mutari co- gitatio illorum in perpetuum. Semen gitatio illorum in perpetuum. Semen enim erat maledictum ab initio. Hæc enim erat maledictum ab initio. Hæc enim maledictio fuit post peccatum : sed, enim maledictio fuit post peccatum : sed, sicut dicitur, Genes. 111, 17: Maledicta sicut dicitur, Genes. 111, 17: Maledicta terra in opere tuo. » Ex hoc accipitur, terra in opere tuo. » Ex hoc accipitur, quod originale non transfunditur nisi quod originale non transfunditur nisi in eum qui nascitur per seminis sparsio- in eum qui nascitur per seminis sparsio- nem: Adam et Heva non sunt sic nati: nem: Adam et Heva non sunt sic nati: ergo non habuerunt originale. ergo non habuerunt originale.

2. Adhuc, Augustinus contra Pelagia- 2. Adhuc, Augustinus contra Pelagia- nos, libro de Nuptiis et concupiscentia: nos, libro de Nuptiis et concupiscentia: « Non propagatio, sed libido transmittit « Non propagatio, sed libido transmittit originale in posteros. » Sed primorum originale in posteros. » Sed primorum parentum corpora non fuerunt seminata parentum corpora non fuerunt seminata in libidine. Ergo videtur, quod non ha in libidine. Ergo videtur, quod non ha buerunt originale peccatum. buerunt originale peccatum.

3. Adhuc, Constat, quod ex Deo for- 3. Adhuc, Constat, quod ex Deo for- mante non poterant habere originale. mante non poterant habere originale. Iterum ex conjunctione animæ ad corpus Iterum ex conjunctione animæ ad corpus quod Deus formavit, non poterat infici quod Deus formavit, non poterat infici anima infectione originalis: quia corpus anima infectione originalis: quia corpus non erat corruptum vitiosa corruptione. non erat corruptum vitiosa corruptione. Ergo videtur, quod in primis parentibus Ergo videtur, quod in primis parentibus nullum fuit originale. nullum fuit originale.

4. Adhuc, Augustinus in libro de Nu- 4. Adhuc, Augustinus in libro de Nu- ptiis et concupiscentia ad comitem ptiis et concupiscentia ad comitem quemdam : « Ex concupiscentia libidi- quemdam : « Ex concupiscentia libidi- nosa tamquam filia peccati nascitur nosa tamquam filia peccati nascitur peccatum in parvulis, cujus impudicus peccatum in parvulis, cujus impudicus

1 Cf. I ad Corinth. xv, 42 et seq. 1 Cf. I ad Corinth. xv, 42 et seq.

prædicator est Pelagius. » Talis concu- prædicator est Pelagius. » Talis concu- piscentia non fuit in primis parentibus. piscentia non fuit in primis parentibus. Ergo nec originale. Ergo nec originale.

SOLUTIO. Dicendum, quod originale SOLUTIO. Dicendum, quod originale dicitur duobus modis: originale origi- dicitur duobus modis: originale origi- nans, et originale originatum. In origi- nans, et originale originatum. In origi- nali primo modo dicto, hoc est, origi- nali primo modo dicto, hoc est, origi- nante, persona corrumpit naturam. Dicit nante, persona corrumpit naturam. Dicit enim Apostolus: In quo omnes peccave- enim Apostolus: In quo omnes peccave- runt ². Et dicit Augustinus, quod « non runt ². Et dicit Augustinus, quod « non omnes in ipso peccassent, si non omnes omnes in ipso peccassent, si non omnes in ipso fuissent per corpulentam substan- in ipso fuissent per corpulentam substan- tiam, et nisi omnes ipse peccans fuisset tiam, et nisi omnes ipse peccans fuisset tunc quando peccavit. » In originali au- tunc quando peccavit. » In originali au- tem originato natura corrumpit perso- tem originato natura corrumpit perso- nam ex hoc enim quod in libidine se- nam ex hoc enim quod in libidine se- minatur, statim accipit concupiscentiam minatur, statim accipit concupiscentiam noxiorum, et ignorantiam agendorum, noxiorum, et ignorantiam agendorum, quæ proprie pœnæ sunt originalis peccati. quæ proprie pœnæ sunt originalis peccati. Et, sicut dicit Augustinus, justitiæ Dei Et, sicut dicit Augustinus, justitiæ Dei non congrueret, quod aliquem teneret non congrueret, quod aliquem teneret poena quem non tenet culpa. Et sic relin- poena quem non tenet culpa. Et sic relin- quitur, quod in animabus parvulorum quitur, quod in animabus parvulorum est culpa originalis contracta ex vitiosa est culpa originalis contracta ex vitiosa corruptione carnis: et sic quidem corru- corruptione carnis: et sic quidem corru- ptio originalis fuit in primis parentibus ptio originalis fuit in primis parentibus ex vitio personæ, quæ infecit naturam ex vitio personæ, quæ infecit naturam per peccatum quod commiserunt. per peccatum quod commiserunt.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- catum originale fuit in Adam et Heva, catum originale fuit in Adam et Heva, non per eumdem modum quo est in par- non per eumdem modum quo est in par- vulis, sicut dictum est. vulis, sicut dictum est.

Sa Sa

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod in primis Ad AD ALIUD dicendum, quod in primis Ad parentibus fuit nuditas justitiæ ex perso- parentibus fuit nuditas justitiæ ex perso- nali peccato causata. nali peccato causata.

AD ULTIMUM dicendum, quod imago Ad AD ULTIMUM dicendum, quod imago Ad prima omnis corruptionis fuit in primis prima omnis corruptionis fuit in primis parentibus sicut in exemplo et similitu- parentibus sicut in exemplo et similitu- dine: quia aliter non diceret Apostolus, dine: quia aliter non diceret Apostolus, I ad Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, I ad Corinth. xv, 48: Qualis terrenus, etc. Et ibidem, . 49: Igitur, sicut por- etc. Et ibidem, . 49: Igitur, sicut por- tavimus imaginem terreni, portemus et tavimus imaginem terreni, portemus et imaginem cœlestis. Sed totum hoc ex imaginem cœlestis. Sed totum hoc ex peccato personæ causatum fuit, non ex peccato personæ causatum fuit, non ex vitio naturæ sicut in parvulis: et propter vitio naturæ sicut in parvulis: et propter hoc improprie dicitur originale. hoc improprie dicitur originale.

2 Ad Roman. v, 12. 2 Ad Roman. v, 12.

object. 1. object. 1.

object. 2. object. 2.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 107.

AD ID quod objicitur ab Augustino AD ID quod objicitur ab Augustino contra Pelagianos et Coelestianos, dicen- contra Pelagianos et Coelestianos, dicen- dum, quod ibidem loquitur Augustinus dum, quod ibidem loquitur Augustinus de originali proprie dicto sicut est in de originali proprie dicto sicut est in parvulis, quod ex vitio naturæ contrahi- parvulis, quod ex vitio naturæ contrahi- tur: quia de hoc solum fuit quæstio inter tur: quia de hoc solum fuit quæstio inter eum et Pelagium. eum et Pelagium.

AD ALIUD dicendum eodem modo, AD ALIUD dicendum eodem modo, quod ibi non loquitur nisi de originali quod ibi non loquitur nisi de originali originato in parvulis, quod causatur ex originato in parvulis, quod causatur ex vitiosa libidine corruptæ naturæ. vitiosa libidine corruptæ naturæ. object. 3. AD ALIUD dicendum, quod hoc modo object. 3. AD ALIUD dicendum, quod hoc modo non fuit originale in primis parentibus, non fuit originale in primis parentibus, sed modo quo dictum est. sed modo quo dictum est.

object. 4. object. 4.

AD ULTIMUM dicendum, quod ibi non AD ULTIMUM dicendum, quod ibi non loquitur Augustinus nisi de originali loquitur Augustinus nisi de originali proprie dicto secundum quod est in par- proprie dicto secundum quod est in par- vulis quia de hoc solum fuit quæstio vulis quia de hoc solum fuit quæstio inter eum et Pelagium, ut dictum est. inter eum et Pelagium, ut dictum est.

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA III. PARTICULA III.

Quomodo per baptismum peccatum ori- Quomodo per baptismum peccatum ori- ginale transit reatu, et manet actu' ? ginale transit reatu, et manet actu' ?

Tertio quæritur, Quomodo per bapti- Tertio quæritur, Quomodo per bapti- smum peccatum originale transit reatu, smum peccatum originale transit reatu,

et manet actu? et manet actu?

Ad hoc objicitur sic: Ad hoc objicitur sic:

1. Augustinus in libro de Baptismo 1. Augustinus in libro de Baptismo parvulorum tractans illud verbum Apo- parvulorum tractans illud verbum Apo- stoli, ad Roman. iv, 6 et 7: Sicut et Da- stoli, ad Roman. iv, 6 et 7: Sicut et Da- vid dicit beatitudinem hominis, cui vid dicit beatitudinem hominis, cui Deus accepto fert justitiam sine operi- Deus accepto fert justitiam sine operi- bus: Beati quorum remissæ sunt iniqui- bus: Beati quorum remissæ sunt iniqui- tates 2, dicit sic: « Concupiscentia quæ tates 2, dicit sic: « Concupiscentia quæ est originale peccatum, præterit reatu, et est originale peccatum, præterit reatu, et manet actu. » Ex hoc arguitur sic: Actus manet actu. » Ex hoc arguitur sic: Actus ibi aut dicitur id quod facit peccatum ibi aut dicitur id quod facit peccatum

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen. 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen. tentiarum, Dist. XXXII, Art. 1. Tom. XXVII tentiarum, Dist. XXXII, Art. 1. Tom. XXVII

301 301

esse actu secundum quod est formale in esse actu secundum quod est formale in ipso: aut dicitur actus operatio. Si ipso: aut dicitur actus operatio. Si primo modo, carentia debitæ justitiæ primo modo, carentia debitæ justitiæ erit, quæ per peccatum dicitur actu: et erit, quæ per peccatum dicitur actu: et illa tollitur in baptismo: ergo non manet illa tollitur in baptismo: ergo non manet actu. Si actus dicitur operatio: hoc non actu. Si actus dicitur operatio: hoc non videtur: quia originale in parvulo non videtur: quia originale in parvulo non habet talem actum qui sit in parvulo, habet talem actum qui sit in parvulo, cum ex natura corrupta contrahatur : cum ex natura corrupta contrahatur : ergo videtur, quod nihil sit dictum, ergo videtur, quod nihil sit dictum, quod peccatum originale transit reatu, et quod peccatum originale transit reatu, et manet actu. manet actu.

2. Adhuc, ad Roman. IV, 7, super 2. Adhuc, ad Roman. IV, 7, super illud: Beati quorum, etc. Glossa: « Con- illud: Beati quorum, etc. Glossa: « Con- cupiscentia carnis dimittitur in baptis- cupiscentia carnis dimittitur in baptis- mate ut non imputetur peccatum. » mate ut non imputetur peccatum. » Ergo non manet actu peccatum. Ergo non manet actu peccatum.

CONTRA: CONTRA:

1. Ad Roman. IV, 7, super illud 1. Ad Roman. IV, 7, super illud verbum: Beati quorum, Glossa: « Quo- verbum: Beati quorum, Glossa: « Quo- modo potest fieri, quod alia peccata modo potest fieri, quod alia peccata (actualia scilicet) prætereunt actu et re- (actualia scilicet) prætereunt actu et re- manent reatu: ita e contrario fieri manent reatu: ita e contrario fieri potest, ut originale remaneat actu, et potest, ut originale remaneat actu, et transeat reatu. » Ergo videtur, quod transeat reatu. » Ergo videtur, quod transit reatu, et remanet actu. transit reatu, et remanet actu.

2. Adhuc, Joannes Damascenus in 2. Adhuc, Joannes Damascenus in libro IV de Fide orthodoxa, cap. de ba- libro IV de Fide orthodoxa, cap. de ba- ptismo: « Quoniam duplex est homo, ptismo: « Quoniam duplex est homo, ex anima scilicet et corpore, duplicem ex anima scilicet et corpore, duplicem purgationem dedit ei Deus, scilicet per purgationem dedit ei Deus, scilicet per spiritum, et per aquam. Per spiritum, spiritum, et per aquam. Per spiritum, quia secundum imaginem et similitudi- quia secundum imaginem et similitudi- nem Dei renovatur: per aquam etiam nem Dei renovatur: per aquam etiam per Spiritus sancti gratiam corpus a per Spiritus sancti gratiam corpus a peccato purgatur, et a corruptione libe- peccato purgatur, et a corruptione libe- ratur. » Et sic videtur, si illa corruptio ratur. » Et sic videtur, si illa corruptio dicitur actus originalis, quod originale dicitur actus originalis, quod originale

transit actu et reatu: et sic iterum non transit actu et reatu: et sic iterum non est verum, quod transit reatu, et rema- est verum, quod transit reatu, et rema- net actu. net actu.

ULTERIUS quæritur hic, Si totum ori- ULTERIUS quæritur hic, Si totum ori- ginale quantum ad culpam et pœnam ginale quantum ad culpam et pœnam tollitur in baptismo? tollitur in baptismo?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis. 2 Psal. xxxi, 1. 2 Psal. xxxi, 1.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Poena enim originalis est carentia vi- Poena enim originalis est carentia vi- sionis Dei culpa autem carentia debitæ sionis Dei culpa autem carentia debitæ justitiæ. Et constat, quod per gratiam justitiæ. Et constat, quod per gratiam Christi tollitur culpa, quia confertur ei Christi tollitur culpa, quia confertur ei justitia in baptismo: et aufertur pœna, justitia in baptismo: et aufertur pœna, quia hoc dicit fides, quod si baptizatus quia hoc dicit fides, quod si baptizatus moreretur, statim evolaret, et non care- moreretur, statim evolaret, et non care- ret visione Dei. Ergo totum tollitur in ret visione Dei. Ergo totum tollitur in baptismo, et culpa et pœna. baptismo, et culpa et pœna.

SED ITERUM contra hoc videtur esse, SED ITERUM contra hoc videtur esse, 1. Quod dicit Glossa super epist. ad 1. Quod dicit Glossa super epist. ad Romanos, IV, 7, super illud: Beati quo- Romanos, IV, 7, super illud: Beati quo- rum, etc. « Fomes peccati ante baptis- rum, etc. « Fomes peccati ante baptis- mum et culpa est et pœna: post baptis- mum et culpa est et pœna: post baptis- mum vero pœna et non culpa. » Ergo mum vero pœna et non culpa. » Ergo videtur, quod non totum originale tolli- videtur, quod non totum originale tolli- tur in baptismo quia fomitem vocat ori- tur in baptismo quia fomitem vocat ori- ginale. ginale.

2. Quod si concedatur, iterum contra- 2. Quod si concedatur, iterum contra- rium est quod dicitur in Glossa super rium est quod dicitur in Glossa super epist. ad Roman. v, 15, super illud: Sed epist. ad Roman. v, 15, super illud: Sed non sicut delictum, ita et donum: et quia non sicut delictum, ita et donum: et quia donum gratiæ potentius est in delendo, donum gratiæ potentius est in delendo, quam peccatum primi hominis in indu- quam peccatum primi hominis in indu- cendo peccatum : sed peccatum primi ho- cendo peccatum : sed peccatum primi ho- minis induxit peccatum originale quan- minis induxit peccatum originale quan- tum ad culpam et pœnam: ergo gratia tum ad culpam et pœnam: ergo gratia Christi quæ potentior est, debet delere Christi quæ potentior est, debet delere quantum ad culpam et pœnam. quantum ad culpam et pœnam.

SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicunt SOLUTIO. Dicendum, quod sicut dicunt Sancti, peccatum originale in baptismo Sancti, peccatum originale in baptismo transit reatu, et manet actu. Et hujus transit reatu, et manet actu. Et hujus causa est, quia secus est de actu istius causa est, quia secus est de actu istius peccati et alterius. In actuali enim pec- peccati et alterius. In actuali enim pec- cato actus præcedit reatum, et est causa cato actus præcedit reatum, et est causa reatus. In originali vero reatus præcedit reatus. In originali vero reatus præcedit actum et est causa actus. Quia enim actum et est causa actus. Quia enim puer nascitur cum carentia debitæ justi- puer nascitur cum carentia debitæ justi- tiæ, ideo ex corruptione carnis contra- tiæ, ideo ex corruptione carnis contra- ctæ per nativitatem, incenditur fomes ad ctæ per nativitatem, incenditur fomes ad illicitos actus, quæ sicut dicit Augusti- illicitos actus, quæ sicut dicit Augusti-

nus, nus,

vocatur concupiscibilitas in parvu- vocatur concupiscibilitas in parvu- lis, concupiscentia in adultis, et hæc lis, concupiscentia in adultis, et hæc dicitur actus originalis peccati, et dicitur dicitur actus originalis peccati, et dicitur etiam a quibusdam sanctis lex membro- etiam a quibusdam sanctis lex membro- rum, quia ligat membra. Ad Roman. rum, quia ligat membra. Ad Roman. VII, 23: Video aliam legem in membris VII, 23: Video aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meæ, et meis repugnantem legi mentis meæ, et

captivantem me in lege peccati quæ est captivantem me in lege peccati quæ est in membris meis. Dicitur etiam a qui- in membris meis. Dicitur etiam a qui- busdam tyrannus, quia vehementia libi- busdam tyrannus, quia vehementia libi- dinis quasi cogit ad illicitum. dinis quasi cogit ad illicitum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod actus AD PRIMUM ergo dicendum, quod actus originalis est qui sequitur originale, et originalis est qui sequitur originale, et est actus concupiscentiæ et fomitis : et est actus concupiscentiæ et fomitis : et quoad illum manet actu: quia talis con- quoad illum manet actu: quia talis con- cupiscentia manet in baptizatis secundum cupiscentia manet in baptizatis secundum actum concupiscendi et de illo intendit actum concupiscendi et de illo intendit Augustinus. Augustinus.

quod concupi- quod concupi-

AD ALIUD dicendum, AD ALIUD dicendum, scentia carnis duplex est, suffocans scili- scentia carnis duplex est, suffocans scili- cet, et promovens. Suffocans dicitur, cet, et promovens. Suffocans dicitur, quæ præfocat vitalem spiritum gratiæ, quæ præfocat vitalem spiritum gratiæ, ita scilicet, quod homo compellatur ad ita scilicet, quod homo compellatur ad illicitum et illa dimittitur in baptismo, illicitum et illa dimittitur in baptismo, ita scilicet quod peccatum non regnet in ita scilicet quod peccatum non regnet in nostro mortali corpore, ita quod com- nostro mortali corpore, ita quod com- pellat ad illicitum sicut tyrannus. Pro- pellat ad illicitum sicut tyrannus. Pro- movens dicitur, quæ est ad exercitium movens dicitur, quæ est ad exercitium virtutis. Et quia illa est ad coronam: virtutis. Et quia illa est ad coronam: non enim coronatur, ut dicitur, II ad non enim coronatur, ut dicitur, II ad Timoth. 11, 5, nisi qui legitime certave- Timoth. 11, 5, nisi qui legitime certave- rit: concordat cum gratia baptismali, et rit: concordat cum gratia baptismali, et manet cum ipsa. manet cum ipsa.

Ad Ad

Ad Ad

AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad objec AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad objec quod patet solutio: quia hoc modo ma- quod patet solutio: quia hoc modo ma- net actu et hoc potest fieri, sicut dicit net actu et hoc potest fieri, sicut dicit Glossa et in hoc non discordat a gratia, Glossa et in hoc non discordat a gratia, ut dictum est. ut dictum est.

AD DICTUM Joannis Damasceni, dicen- Ad object AD DICTUM Joannis Damasceni, dicen- Ad object dum, quod sacramentum baptismi ex dum, quod sacramentum baptismi ex spiritu et aqua componitur: et ideo la- spiritu et aqua componitur: et ideo la- vatur secundum imaginem, et secundum vatur secundum imaginem, et secundum carnis corruptionem: sed secundum car- carnis corruptionem: sed secundum car- nem a concupiscentia suffocante et non nem a concupiscentia suffocante et non promovente, ut dictum est. promovente, ut dictum est.

AD ID quod ulterius quæritur, jam Ad AD ID quod ulterius quæritur, jam Ad patet solutio: quia licet tollatur pœna patet solutio: quia licet tollatur pœna quæ est carentia visionis Dei, quæ est quæ est carentia visionis Dei, quæ est pœna damni, tamen non tota pœna tolli- pœna damni, tamen non tota pœna tolli- tur, quæ est pœna sensus concupiscentiæ tur, quæ est pœna sensus concupiscentiæ ad exercitium virtutis. ad exercitium virtutis.

AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad of AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad of quod post baptismum manet fomes non quod post baptismum manet fomes non suffocans, sed promovens in pugna con- suffocans, sed promovens in pugna con- tra vitia et hoc non est contrarium tra vitia et hoc non est contrarium gratiæ baptismali, ut dictum est. gratiæ baptismali, ut dictum est.

bject. 2. bject. 2.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108.

AD ULTIMUM dicendum, quod gratia AD ULTIMUM dicendum, quod gratia potentior est quam delictum et quamvis potentior est quam delictum et quamvis delictum induxit peccatum quantum ad delictum induxit peccatum quantum ad poenam et culpam, et gratia non delet poenam et culpam, et gratia non delet

303 303

omnem pœnam tamen delet pœnam omnem pœnam tamen delet pœnam impedientem gratiam, et dimittit eam impedientem gratiam, et dimittit eam quæ promovet ad gratiam et meritum. quæ promovet ad gratiam et meritum.

QUÆSTIO CVIII. QUÆSTIO CVIII.

De concupiscentia et fomite. De concupiscentia et fomite.

Deinde transeundum est ad ea quæ Deinde transeundum est ad ea quæ dicuntur a Magistro in libro II Senten- dicuntur a Magistro in libro II Senten- tiarum, distinct. XXX, cap. Nunc su- tiarum, distinct. XXX, cap. Nunc su- perest videre quid sit ipsum originale perest videre quid sit ipsum originale peccatum. peccatum.

Ratione enim hujus quod dicit Magi- Ratione enim hujus quod dicit Magi- ster in eodem cap. Originale peccatum ster in eodem cap. Originale peccatum est fomes et concupiscentia: oportet est fomes et concupiscentia: oportet quærere de concupiscentia et fomite. quærere de concupiscentia et fomite.

Et quæruntur tria. Et quæruntur tria.

Primo, Quid sit fomes sive concupi- Primo, Quid sit fomes sive concupi- scentia fomitis? Et, Quare fomes voce- scentia fomitis? Et, Quare fomes voce- tur? tur?

Secundo, In quo sit, utrum in carne, Secundo, In quo sit, utrum in carne, vel anima, vel in utroque? vel anima, vel in utroque?

Tertio, A quo sit sicut a causa? Tertio, A quo sit sicut a causa?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Quid sit concupiscentia sive fomes ? Quid sit concupiscentia sive fomes ?

Ad primum objicitur sic: Ad primum objicitur sic:

1. Augustinus ad Valerium : « Con- 1. Augustinus ad Valerium : « Con- cupiscentia est affectio quædam malæ cupiscentia est affectio quædam malæ voluntatis sicut languor. » voluntatis sicut languor. »

2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Con- 2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Con- cupiscentia est radix omnium malo- cupiscentia est radix omnium malo-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Civitate Dei, cap. 13. cap. 13.

rum. » Et hoc accipitur ex epist. I ad rum. » Et hoc accipitur ex epist. I ad Timoth. vi, 10, ubi dicitur: Radix om- Timoth. vi, 10, ubi dicitur: Radix om- nium malorum est cupiditas. nium malorum est cupiditas.

3. Adhuc, Augustinus in libro XIII 3. Adhuc, Augustinus in libro XIII de Civitate Dei: « Concupiscentia est de Civitate Dei: « Concupiscentia est malum nobiscum congenitum ³. » Et huic malum nobiscum congenitum ³. » Et huic concordat quod dicitur in II Ethicorum, concordat quod dicitur in II Ethicorum, ubi dicit Aristoteles, quod oportet nos ubi dicit Aristoteles, quod oportet nos fugere maxime delectationem sive con- fugere maxime delectationem sive con- cupiscentiam contemporaneam vitæ : et cupiscentiam contemporaneam vitæ : et pati ad eam quod sapientes plebis passi pati ad eam quod sapientes plebis passi sunt ad Helenam, qui videntes decorem sunt ad Helenam, qui videntes decorem Helenæ dixerunt: Fugiamus, fugiamus, Helenæ dixerunt: Fugiamus, fugiamus, ne capiamur decore ejus quam juvenes ne capiamur decore ejus quam juvenes prosecuti sunt et capti. prosecuti sunt et capti.

4. Adhuc, Augustinus ad Valerium: 4. Adhuc, Augustinus ad Valerium: « Concupiscentia est vulnus humano « Concupiscentia est vulnus humano generi a diabolo inflictum, ut tamquam generi a diabolo inflictum, ut tamquam de suo genere fructum decerpat. » de suo genere fructum decerpat. »

5. Adhuc, Eccli, xvi, 30 et 31: Fili, 5. Adhuc, Eccli, xvi, 30 et 31: Fili, post concupiscentias tuas non eas, et a post concupiscentias tuas non eas, et a voluntate tua avertere. Si præstes animæ voluntate tua avertere. Si præstes animæ tuæ concupiscentias ejus, faciet te in tuæ concupiscentias ejus, faciet te in gaudium inimicis tuis. gaudium inimicis tuis.

6. Adhuc, Augustinus in libro XIV de 6. Adhuc, Augustinus in libro XIV de Civitate Dei: « Post peccatum orta est Civitate Dei: « Post peccatum orta est hæc libido post peccatum eam natura hæc libido post peccatum eam natura non impudens, amissa potestate cui cor- non impudens, amissa potestate cui cor- pus ex omni parte serviebat, sensit *. » Et pus ex omni parte serviebat, sensit *. » Et ibidem: « Libido eo magis erubescenda ibidem: « Libido eo magis erubescenda

* IDEM, Ibidem, Lib. XIV, cap. 21. * IDEM, Ibidem, Lib. XIV, cap. 21.

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

existit, quo animus in ea, nec sibi effi- existit, quo animus in ea, nec sibi effi- caciter imperat, ut omnino non libeat: caciter imperat, ut omnino non libeat: nec omnino corpori, ut pudenda membra nec omnino corpori, ut pudenda membra voluntas potius quam libido commo- voluntas potius quam libido commo- veat *. » Ex omnibus istis auctoritatibus veat *. » Ex omnibus istis auctoritatibus sumitur, quod concupiscentia est in du- sumitur, quod concupiscentia est in du- plici genere, scilicet in genere culpæ, et plici genere, scilicet in genere culpæ, et in genere pœnæ. in genere pœnæ.

Et hoc videtur.esse inconveniens : quia Et hoc videtur.esse inconveniens : quia sicut dicit Aristoteles in Prædicamentis: sicut dicit Aristoteles in Prædicamentis: « Diversorum generum et non subalter- « Diversorum generum et non subalter- natim positorum diversæ sunt species et natim positorum diversæ sunt species et differentia. » Nisi enim esset in genere differentia. » Nisi enim esset in genere peccati, non diceret Glossa super illud peccati, non diceret Glossa super illud epist. ad Roman. IV, 7: Beati quorum epist. ad Roman. IV, 7: Beati quorum remissæ, etc. « Concupiscentia ante ba- remissæ, etc. « Concupiscentia ante ba- ptismum peccatum est, post baptismum ptismum peccatum est, post baptismum vero pœna. » Ex his sequitur, quod vero pœna. » Ex his sequitur, quod in generibus duobus sit, quod est incon- in generibus duobus sit, quod est incon- veniens. veniens.

tum Et sunt verba Augustini: « Ex hac tum Et sunt verba Augustini: « Ex hac tamquam filia peccati, in omnibus qui tamquam filia peccati, in omnibus qui secundum legem concupiscentiæ descen- secundum legem concupiscentiæ descen- dunt ab Adam propagatione corruptæ dunt ab Adam propagatione corruptæ naturæ, innascitur originale peccatum. naturæ, innascitur originale peccatum. Et ideo quidam sancti ponunt eam in Et ideo quidam sancti ponunt eam in genere peccati, quidam in genere genere peccati, quidam in genere poenæ. » Et sic patet solutio ad omnes poenæ. » Et sic patet solutio ad omnes auctoritates inductas pro prima parte. auctoritates inductas pro prima parte.

AD ID quod objicitur in contrarium AD ID quod objicitur in contrarium per Aristotelem, dicendum, quod diver- per Aristotelem, dicendum, quod diver- sorum generum, sicut dicit Aristoteles, sorum generum, sicut dicit Aristoteles, dummodo sunt diversa genera ratione et dummodo sunt diversa genera ratione et natura, diversæ sunt species. Sed hic non natura, diversæ sunt species. Sed hic non est ita: quia sicut dictum est, concupi- est ita: quia sicut dictum est, concupi- scentia non dicitur peccatum, nisi quia ex scentia non dicitur peccatum, nisi quia ex peccato, et ad peccatum: quia secun- peccato, et ad peccatum: quia secun- dum suam essentiam est pœna, et filia dum suam essentiam est pœna, et filia peccati dicitur ab Augustino. peccati dicitur ab Augustino.

AD ID quod ulterius quæritur, Quare Ad AD ID quod ulterius quæritur, Quare Ad

ULTERIUS quæritur, Quare dicatur fo- fomes dicatur? leve est solvere: verba ULTERIUS quæritur, Quare dicatur fo- fomes dicatur? leve est solvere: verba mes? mes?

1. Ad Roman. VII, 8, super illud : 1. Ad Roman. VII, 8, super illud : Occasione accepta, peccatum, etc., dicit Occasione accepta, peccatum, etc., dicit Glossa « Fomes peccati, id est, vitium Glossa « Fomes peccati, id est, vitium concupiscentiæ. » concupiscentiæ. »

2. Adhuc, Ambrosius: « Fomes est 2. Adhuc, Ambrosius: « Fomes est quidam morbidus affectus, qui commovet quidam morbidus affectus, qui commovet ad desiderium illicitum. » ad desiderium illicitum. »

CONTRA hoc objici potest sic: CONTRA hoc objici potest sic:

Constat, quod concupiscentia est in Constat, quod concupiscentia est in anima: fomes autem in carne, quia di- anima: fomes autem in carne, quia di- citur etiam lex membrorum: ergo vide- citur etiam lex membrorum: ergo vide- tur, quod male dicitur fomes. tur, quod male dicitur fomes.

SOLUTIO. Dicendum ad primo quæsi- SOLUTIO. Dicendum ad primo quæsi- tum, scilicet quid sit fomes sive concu- tum, scilicet quid sit fomes sive concu- piscentia? quod concupiscentia secun- piscentia? quod concupiscentia secun- dum sui essentiam pro certo est in dum sui essentiam pro certo est in genere pœnæ, et est una de pœnis quæ genere pœnæ, et est una de pœnis quæ causantur de originali peccato, sicut causantur de originali peccato, sicut paulo ante habitum est. Dicitur tamèn paulo ante habitum est. Dicitur tamèn aliquando peccatum, sicut dicit Augusti- aliquando peccatum, sicut dicit Augusti- nus in libro de Nuptiis et concupiscentia nus in libro de Nuptiis et concupiscentia contra Julianum et Pelagianum: quia contra Julianum et Pelagianum: quia est et ex peccato, et inclinat ad pecca- est et ex peccato, et inclinat ad pecca-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIV de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIV de Civitate Dei,

enim Ambrosii inducta solvunt hoc. Est enim Ambrosii inducta solvunt hoc. Est enim morbidus affectus fovens illicita, enim morbidus affectus fovens illicita, sicut dicitur fomes ignis illud quod fovet sicut dicitur fomes ignis illud quod fovet ignem ut ardeat. Et dicitur etiam lex ignem ut ardeat. Et dicitur etiam lex membrorum, quia ligat membra ad illi-. membrorum, quia ligat membra ad illi-. cita. Et hac ratione dicitur etiam tyran- cita. Et hac ratione dicitur etiam tyran- in quantum cum quadam coactione in quantum cum quadam coactione compellit ad illicita corruptam naturam. compellit ad illicita corruptam naturam.

nus, nus,

" "

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod sicut dicit Glossa super epist. ad quod sicut dicit Glossa super epist. ad Galat. v, 17, super illud: Caro concu- Galat. v, 17, super illud: Caro concu- piscit adversus spiritum, Concupi- piscit adversus spiritum, Concupi- scentia non est in anima tantum, nec in scentia non est in anima tantum, nec in carne tantum, sed in ipso conjuncto : carne tantum, sed in ipso conjuncto : quia nulla delectatio sentitur sine utro- quia nulla delectatio sentitur sine utro- que. » Unde cum dicitur: Caro con- que. » Unde cum dicitur: Caro con- cupiscit adversus spiritum, dicitur caro cupiscit adversus spiritum, dicitur caro carnalis affectus, spiritus spiritualis af- carnalis affectus, spiritus spiritualis af- fectus: quæ semper sibi reluctantur. Et fectus: quæ semper sibi reluctantur. Et homo qui sequitur carnalem affectum, homo qui sequitur carnalem affectum, dicitur animalis homo. I ad Corinth. II, dicitur animalis homo. I ad Corinth. II, 14, super illud: Animalis homo non per- 14, super illud: Animalis homo non per- cipit ea quæ sunt Spiritus Dei, dicit cipit ea quæ sunt Spiritus Dei, dicit Glossa: «Animalis vita est, quæ disso- Glossa: «Animalis vita est, quæ disso- luta lascivia fertur in delectabilia quin- luta lascivia fertur in delectabilia quin-

cap. 23. cap. 23.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108.

que sensuum quam inter metas suas que sensuum quam inter metas suas spiritus rector non continet. » Et hic ab spiritus rector non continet. » Et hic ab Aristotele in VII Ethicorum, vocatur in- Aristotele in VII Ethicorum, vocatur in- continens, quem scilicet passio concu- continens, quem scilicet passio concu- piscentiæ violenter abducit extra metas piscentiæ violenter abducit extra metas mentis et rationis. mentis et rationis.

305 305

Roman. vi, 13: Ne exhibeatis membra Roman. vi, 13: Ne exhibeatis membra vestra arma iniquitatis peccato. vestra arma iniquitatis peccato.

Et sic patet solutio, et etiam auctorita- Et sic patet solutio, et etiam auctorita- tes inductæ. tes inductæ.

contra. contra.

lutio. lutio.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

In quo sit fomes, utrum in corpore, vel In quo sit fomes, utrum in corpore, vel in anima, vel in utroque ? in anima, vel in utroque ?

SECUNDO quæritur, Utrum fomes sit in SECUNDO quæritur, Utrum fomes sit in anima, vel in corpore, vel in utroque ? anima, vel in corpore, vel in utroque ?

Et videtur, quod in carne sola. Inter Et videtur, quod in carne sola. Inter poenas enim causatas ex originali peccato poenas enim causatas ex originali peccato ponuntur concupiscentia et ignorantia. ponuntur concupiscentia et ignorantia. Videtur ergo, quod sicut ignorantia re- Videtur ergo, quod sicut ignorantia re- fertur ad animam, ita concupiscentia re- fertur ad animam, ita concupiscentia re- feratur ad carnem. feratur ad carnem.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus in libro de Spiritu et 1. Augustinus in libro de Spiritu et anima dicit: « Concupiscentia quasi ge- anima dicit: « Concupiscentia quasi ge- nerale malum complexus est Dominus nerale malum complexus est Dominus cum dixit: Non concupisces: neque cum dixit: Non concupisces: neque enim unum aliquod peccatum est quod enim unum aliquod peccatum est quod non concupiscendo committatur. » Vide- non concupiscendo committatur. » Vide- tur ergo, quod fomes sit in anima: quia tur ergo, quod fomes sit in anima: quia concupiscentia est in anima. concupiscentia est in anima.

2. Adhuc, Augustinus in libro 2. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum : « Turpis est LXXXIII Quæstionum : « Turpis est affectio, quam animus inferior sectatur, affectio, quam animus inferior sectatur, quæ magis proprie dicitur concupiscen- quæ magis proprie dicitur concupiscen- tia. » Videtur ergo, quod sit in anima : tia. » Videtur ergo, quod sit in anima : quia concupiscentia est in anima. quia concupiscentia est in anima.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate fomes, sive libido, sive concupiscentia, fomes, sive libido, sive concupiscentia, in anima sunt, et propriæ passiones et in anima sunt, et propriæ passiones et actiones animæ, sed dicuntur in carne actiones animæ, sed dicuntur in carne esse, quia delectabilia sunt in carne : et esse, quia delectabilia sunt in carne : et ad membra corporalia se extendunt, ad membra corporalia se extendunt, quæ habent quasi arma iniquitatis. Ad quæ habent quasi arma iniquitatis. Ad

1 Exod. xx, 17. 1 Exod. xx, 17.

XXXIII XXXIII

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

A quo sit fomes sicut a causa? A quo sit fomes sicut a causa?

TERTIO quæritur, A quo sit fomes sic- TERTIO quæritur, A quo sit fomes sic- ut a causa? ut a causa?

Et videtur, quod a Deo. Et videtur, quod a Deo.

1. Augustinus in libro de Libero ar- 1. Augustinus in libro de Libero ar- bitrio «Poena peccati justa est, et sup- bitrio «Poena peccati justa est, et sup- plicium nominatur. » Fomes poena pec- plicium nominatur. » Fomes poena pec- cati est. Ergo justa est. Omne justum cati est. Ergo justa est. Omne justum bonum, ut dicunt Augustinus et Boe- bonum, ut dicunt Augustinus et Boe- tius tius

omne justum et bonum a Deo : omne justum et bonum a Deo : ergo fomes est a Deo. ergo fomes est a Deo.

2. Adhuc, Augustinus, ibidem in libro 2. Adhuc, Augustinus, ibidem in libro de Libero arbitrio : « Deus fecit concu- de Libero arbitrio : « Deus fecit concu- piscentiam ut ultor peccati. »] Ultio talis piscentiam ut ultor peccati. »] Ultio talis a Deo est. Ergo concupiscentia sive fo- a Deo est. Ergo concupiscentia sive fo- mes a Deo est. mes a Deo est.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus in libro Quinque re- 1. Augustinus in libro Quinque re- sponsionum : « Libido non est naturæ sponsionum : « Libido non est naturæ bonum, sed per peccatum primorum ho- bonum, sed per peccatum primorum ho- minum accidens malum atque puden- minum accidens malum atque puden- dum, cujus auctor Deus non est, sed dia- dum, cujus auctor Deus non est, sed dia- bolus. » Videtur ergo, quod fomes a bolus. » Videtur ergo, quod fomes a diabolo est, non a Deo. diabolo est, non a Deo.

2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Libi- 2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Libi- do est inimica vitæ quæ me currentem, do est inimica vitæ quæ me currentem, et placere Deo per ducatum gratiæ vo- et placere Deo per ducatum gratiæ vo- lentem, diversorum libitu malorum acu- lentem, diversorum libitu malorum acu- leis impugnat et provocat. » Tale quid leis impugnat et provocat. » Tale quid non potest esse a Deo, sed a diabolo. non potest esse a Deo, sed a diabolo. Ergo fomes non est a Deo. Ergo fomes non est a Deo.

3. Adhuc, Ad Roman. vi, 12, super 3. Adhuc, Ad Roman. vi, 12, super illud Non regnet peccatum in vestro illud Non regnet peccatum in vestro mortali corpore, Glossa, id est, fomes mortali corpore, Glossa, id est, fomes peccati: peccatum non est a Deo : ergo peccati: peccatum non est a Deo : ergo nec fomes. nec fomes.

2 Lib. IV Hypog. (Nota edit. Lugd.) 2 Lib. IV Hypog. (Nota edit. Lugd.)

20 20

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Adhuc, Ad Roman. VI, 6, super 4. Adhuc, Ad Roman. VI, 6, super illud Vetus homo noster simul crucifi- illud Vetus homo noster simul crucifi- xus est, Glossa, id est, fomes, qui nobis xus est, Glossa, id est, fomes, qui nobis non est a Deo. non est a Deo.

5. Adhuc, Augustinus in libro Quin- 5. Adhuc, Augustinus in libro Quin- que responsionum : « Credite malum que responsionum : « Credite malum esse a diabolo, non bonum. » Sed libido esse a diabolo, non bonum. » Sed libido est quoddam malum, quam Apostolus est quoddam malum, quam Apostolus legem carnis, id est, malam consuetudi- legem carnis, id est, malam consuetudi- nem nominat. Ergo libido non est a nem nominat. Ergo libido non est a Deo ergo nec fomes. Deo ergo nec fomes.

6. Adhuc, Fulgentius : « Sapiens non 6. Adhuc, Fulgentius : « Sapiens non facit unde opus suum fiat deterius. » Ex facit unde opus suum fiat deterius. » Ex libidine opus Dei deterius fit. Ergo libi- libidine opus Dei deterius fit. Ergo libi- dinem sapiens Deus in opere suo non dinem sapiens Deus in opere suo non facit ergo libido sive fomes a Deo non facit ergo libido sive fomes a Deo non est. est.

7. Adhuc, Omnes poenas indetractabi- 7. Adhuc, Omnes poenas indetractabi- les, ut dicit Damascenus, quas Deus les, ut dicit Damascenus, quas Deus plantavit in nobis, Christus suscipiendo plantavit in nobis, Christus suscipiendo nostram naturam suscepit. Libidinem nostram naturam suscepit. Libidinem sive fomitem in nostra natura non susce- sive fomitem in nostra natura non susce- pit. Ergo in nostra natura non planta- pit. Ergo in nostra natura non planta- vit ergo fomes non est a Deo. vit ergo fomes non est a Deo.

8. Adhuc, Secundum Philosophum in 8. Adhuc, Secundum Philosophum in Moralibus, passiones vel habitus bona Moralibus, passiones vel habitus bona vel mala differunt operatione. Nulla vel mala differunt operatione. Nulla operatio libidinis bona est: quia dicit operatio libidinis bona est: quia dicit Augustinus, quod universorum malorum Augustinus, quod universorum malorum est causa, et secundum Aristotelem in est causa, et secundum Aristotelem in Ethicis, maxime fugienda est his qui vo- Ethicis, maxime fugienda est his qui vo- lunt esse boni secundum virtutem. Ergo lunt esse boni secundum virtutem. Ergo libido non est bona: ergo non a Deo libido non est bona: ergo non a Deo est: quia dicit Dionysius, quod bonum est: quia dicit Dionysius, quod bonum est, quod est a Deo bono. est, quod est a Deo bono.

ULTERIUS quæritur ad intellectum di- ULTERIUS quæritur ad intellectum di- ctorum, Ad quid sit concupiscentia in ctorum, Ad quid sit concupiscentia in nobis ? nobis ?

Et videtur, quod ad nihil nisi ad ma- Et videtur, quod ad nihil nisi ad ma- lum. lum.

1. Augustinus in libro de Libero arbi- 1. Augustinus in libro de Libero arbi- trio : « Clarum est, nihil aliud quam li- trio : « Clarum est, nihil aliud quam li- bidinem esse causam omnium malo- bidinem esse causam omnium malo-

rum. » rum. »

2. Adhuc, Super illud epist. ad Ro- 2. Adhuc, Super illud epist. ad Ro- man, VII, 24 Ego carnalis sum, ve- man, VII, 24 Ego carnalis sum, ve-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Nuptiis et concu. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Nuptiis et concu.

numdatus sub peccato, Glossa: numdatus sub peccato, Glossa: << Hic << Hic peccati nomine concupiscentiam appel- peccati nomine concupiscentiam appel- lat, unde oriuntur omnia peccata: quid- lat, unde oriuntur omnia peccata: quid- quid enim peccatorum est in dictis et in quid enim peccatorum est in dictis et in factis et in cogitationibus, non oritur factis et in cogitationibus, non oritur nisi ex mala concupiscentia quæ ex pec- nisi ex mala concupiscentia quæ ex pec-

cato est. » cato est. » CONTRA: CONTRA:

1. Super illud epist. ad Galat. v, 19 : 1. Super illud epist. ad Galat. v, 19 : Manifesta sunt opera carnis, Glossa: Manifesta sunt opera carnis, Glossa: << Credere omnia mala accidere ex carne, << Credere omnia mala accidere ex carne, error est non enim omnia vitæ inquæ error est non enim omnia vitæ inquæ vitia tribuenda sunt carni, ne forte ab vitia tribuenda sunt carni, ne forte ab his omnibus mundemus diabolum qui his omnibus mundemus diabolum qui carnem non habet. » Ergo concupiscen- carnem non habet. » Ergo concupiscen- tia non est causa omnium malorum. tia non est causa omnium malorum.

2. Adhuc, Peccatum est in diabolo : et 2. Adhuc, Peccatum est in diabolo : et constat non esse ex fomite, quia carnem constat non esse ex fomite, quia carnem non habet, et fomes non habetur nisi in non habet, et fomes non habetur nisi in carne ergo non omne peccatum est ex carne ergo non omne peccatum est ex fomite. fomite.

Sod Sod

ULTERIUS quæritur ad perfectam in- Quest ULTERIUS quæritur ad perfectam in- Quest telligentiam prædictorum, Utrum fomes telligentiam prædictorum, Utrum fomes æqualiter sit in eis in quibus est? æqualiter sit in eis in quibus est? Et videtur, quod sic : quia Et videtur, quod sic : quia

1. Quod ex uno æquali est, in omni- 1. Quod ex uno æquali est, in omni- bus est æquale: fomes est ex uno, scili- bus est æquale: fomes est ex uno, scili- cet ex originali peccato et æquali : ergo cet ex originali peccato et æquali : ergo æqualis est in omnibus secundum legem æqualis est in omnibus secundum legem concupiscentiæ ab Adam descendenti- concupiscentiæ ab Adam descendenti- bus. bus.

2. Adhuc, Fomes est pronitas ad 2. Adhuc, Fomes est pronitas ad quodcumque peccatum: sed ultra quod- quodcumque peccatum: sed ultra quod- cumque non potest se extendi, quia illud cumque non potest se extendi, quia illud omnia comprehendit : ergo videtur, omnia comprehendit : ergo videtur, quod æqualiter sit in omnibus in quibus quod æqualiter sit in omnibus in quibus

est. est.

CONTRA: CONTRA:

1. Unus pronior est ad peccandum 1. Unus pronior est ad peccandum quam alius et non nisi ex fomite, qui quam alius et non nisi ex fomite, qui magis intenditur in uno quam in alio. magis intenditur in uno quam in alio.

2. Adhuc, Augustinus ad Valerium: 2. Adhuc, Augustinus ad Valerium: « Concupiscentia quotidie minuitur in « Concupiscentia quotidie minuitur in proficientibus et continentibus, maxime proficientibus et continentibus, maxime accedente senectute 1. >> accedente senectute 1. >>

3. Adhuc, Augustinus in libro de 3. Adhuc, Augustinus in libro de

piscentia, cap. 25. (Nota edit. Lugd.). piscentia, cap. 25. (Nota edit. Lugd.).

olutio. olutio.

2. 2.

oject. oject.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XVII, QUÆST. 108.

Lapsu mundi Lapsu mundi

: :

qua qua

nati sumus, nati sumus, diu vivimus diu vivimus

non potest. » non potest. »

« Concupiscentia cum « Concupiscentia cum finiri non potest quam- finiri non potest quam- minui potest, sed finiri minui potest, sed finiri

307 307

sive vituperabilem, quam Deus nec in sive vituperabilem, quam Deus nec in natura plantavit, nec cum natura susce- natura plantavit, nec cum natura susce- pit. pit.

AD ID quod ulterius quæritur, Ad Ad quæst. 1 AD ID quod ulterius quæritur, Ad Ad quæst. 1

SOLUTIO. Ad primo quæsitum, scilicet quid sit? SOLUTIO. Ad primo quæsitum, scilicet quid sit? a quo sit fomes sicut a causa? a quo sit fomes sicut a causa?

Dicendum quod dupliciter considera- Dicendum quod dupliciter considera- tur fomes, scilicet secundum ordinem ad tur fomes, scilicet secundum ordinem ad peccatum originale, ex quo est ut pro- peccatum originale, ex quo est ut pro- pria sequela ipsius et poena. Considera- pria sequela ipsius et poena. Considera- tur etiam secundum ordinem ad pecca- tur etiam secundum ordinem ad pecca- tum sequens, ad quod instigat et inflam- tum sequens, ad quod instigat et inflam- mat et sic causa mali est. Et in istis mat et sic causa mali est. Et in istis duabus considerationibus a Deo esse non duabus considerationibus a Deo esse non potest quia Deus causa mali non est : potest quia Deus causa mali non est : tamen ordinator mali est et ordinat ma- tamen ordinator mali est et ordinat ma- lum. Unde ordinatio fomitis hoc modo a lum. Unde ordinatio fomitis hoc modo a Deo est, quod scilicet sit in poenam pec- Deo est, quod scilicet sit in poenam pec- cati præteriti, et in exercitium sancto- cati præteriti, et in exercitium sancto- rum in pugna contra futurum peccatum : rum in pugna contra futurum peccatum : quia si non esset fomes, non esset pugna quia si non esset fomes, non esset pugna contra incontinentiam. Et propter hoc contra incontinentiam. Et propter hoc Sancti loquuntur diversimode de fomite. Sancti loquuntur diversimode de fomite. Quidam enim dicunt, quod non sit a Quidam enim dicunt, quod non sit a Deo quidam, quod sit a Deo : quia or- Deo quidam, quod sit a Deo : quia or- dinatio ejus a Deo est: et sic justa pœna dinatio ejus a Deo est: et sic justa pœna est ordinatione divina inflicta. est ordinatione divina inflicta.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod di- AD PRIMUM ergo dicendum, quod di- ctum Augustini respicit ordinationem et ctum Augustini respicit ordinationem et justitiam, et sic a Deo est: secundum se justitiam, et sic a Deo est: secundum se tamen a Deo non est. tamen a Deo non est.

AD ALIUD dicendum, quod solutio pa- AD ALIUD dicendum, quod solutio pa- tet per idem talis enim ultio respicit tet per idem talis enim ultio respicit justitiam divinam : et illa a Deo est, licet justitiam divinam : et illa a Deo est, licet fomes prout est concupiscentia inordi- fomes prout est concupiscentia inordi- nata, a Deo non sit. nata, a Deo non sit.