Solutio. Solutio.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆȘT. 74. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆȘT. 74.

4. Adhuc, Ibidem, « Si quæratur qua- 4. Adhuc, Ibidem, « Si quæratur qua- re factus sit homo vel Angelus ? Brevi re factus sit homo vel Angelus ? Brevi sermone responderi potest: Propter bo- sermone responderi potest: Propter bo- nitatem Dei. » Iste est ergo finis. nitatem Dei. » Iste est ergo finis.

5. Adhuc, Ibidem « Si quæritur, Ad 5. Adhuc, Ibidem « Si quæritur, Ad quid creata sit rationalis creatura? Re- quid creata sit rationalis creatura? Re- spondetur Ad laudandum Deum, ad spondetur Ad laudandum Deum, ad serviendum ei, ad fruendum eo. » Isti serviendum ei, ad fruendum eo. » Isti ergo videntur esse fines, et non repara- ergo videntur esse fines, et non repara- tio angelicæ ruinæ. tio angelicæ ruinæ.

SOLUTIO. Dicendum, quod forma ani- SOLUTIO. Dicendum, quod forma ani- mæ venustior et pulchrior quam habere mæ venustior et pulchrior quam habere potuit est, quod sit ad imaginem Dei. potuit est, quod sit ad imaginem Dei. Imaginem dico creationis, recreationis, Imaginem dico creationis, recreationis, et similitudinis sic enim formatur ad et similitudinis sic enim formatur ad optimum et pulcherrimum. optimum et pulcherrimum.

: :

AD OBJECTUM contra, dicendum, quod AD OBJECTUM contra, dicendum, quod forma non est formæ in eodem genere, forma non est formæ in eodem genere, sed in alio genere, hoc est, in superiori sed in alio genere, hoc est, in superiori potest esse forma formæ : et illa est potest esse forma formæ : et illa est etiam vera forma, ut dicit Boetius in etiam vera forma, ut dicit Boetius in libro de Trinitate, sic: « Est exemplar libro de Trinitate, sic: « Est exemplar forma exempli, cum tamen utrumque sit forma exempli, cum tamen utrumque sit forma. » Similiter anima rationalis quæ forma. » Similiter anima rationalis quæ forma est et actus corporis, habet for- forma est et actus corporis, habet for- mam exemplar unius essentiæ divinæ in mam exemplar unius essentiæ divinæ in tribus personis, ad quam facta est, sicut tribus personis, ad quam facta est, sicut in præhabitis dictum est, ubi quærebatur in præhabitis dictum est, ubi quærebatur de imagine. Sic enim etiam secundum de imagine. Sic enim etiam secundum Platonem mundus archetypus, qui in Platonem mundus archetypus, qui in mente divina est et ipsa mens divina, mente divina est et ipsa mens divina,

57 57

forma et imago est totius istius mundi forma et imago est totius istius mundi sensibilis. Unde Boetius in libro V de sensibilis. Unde Boetius in libro V de Consolatione philosophiæ : Consolatione philosophiæ :

Mundum mente gerens pulchrum pulcherrimus Mundum mente gerens pulchrum pulcherrimus [ipse, [ipse,

".. "..

Similique imagine formans Similique imagine formans

AD ID quod ulterius quæritur de fine, Ad queest. AD ID quod ulterius quæritur de fine, Ad queest. dicendum quod duplex est finis, princi- dicendum quod duplex est finis, princi- palis scilicet, et adjunctus. Principalis palis scilicet, et adjunctus. Principalis est, qui tangitur a Magistro in libro se- est, qui tangitur a Magistro in libro se- cundo Sententiarum, distinctione pri- cundo Sententiarum, distinctione pri- ma, ut patet in objiciendo. Et ille du- ma, ut patet in objiciendo. Et ille du- pliciter distinguitur, sicut in objectis pliciter distinguitur, sicut in objectis dictum est, scilicet ut summum bonum dictum est, scilicet ut summum bonum intelligeret, et est hoc secundum ordi- intelligeret, et est hoc secundum ordi- nem intellectus ad veritatem : et intelli- nem intellectus ad veritatem : et intelli- gendo amaret, et est hoc secundum ordi- gendo amaret, et est hoc secundum ordi- nem voluntatis ad bonitatem: et aman- nem voluntatis ad bonitatem: et aman- do possideret, et hoc est secundum or- do possideret, et hoc est secundum or- dinem mentis et memoriæ ad beatitudi- dinem mentis et memoriæ ad beatitudi- nis æternitatem. Assignatio quæ ponitur nis æternitatem. Assignatio quæ ponitur ibidem, scilicet ut Deo serviret, refertur ibidem, scilicet ut Deo serviret, refertur ad opus ut Deum laudaret, refertur ad ad opus ut Deum laudaret, refertur ad os ut Deo frueretur, refertur ad totum os ut Deo frueretur, refertur ad totum hominem interius et exterius. Iste ergo hominem interius et exterius. Iste ergo finis est principalis quare creata sit ani- finis est principalis quare creata sit ani- ma. Adjunctus autem finis est, qui secu- ma. Adjunctus autem finis est, qui secu- tus est ex isto : et ille est reparatio rui- tus est ex isto : et ille est reparatio rui- næ angelicæ, sicut in præhabitis de casu næ angelicæ, sicut in præhabitis de casu Angelorum dictum est. Angelorum dictum est.

58 58

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

TRACTATUS XIII. TRACTATUS XIII.

DE FORMATIONE HOMINIS JUNCTA ANIMA. DE FORMATIONE HOMINIS JUNCTA ANIMA.

Hic autem determinato de formatione hominis secundum animam, tangit Hic autem determinato de formatione hominis secundum animam, tangit Magister formationem hominis secundum corpus in libro II Sententiarum, Magister formationem hominis secundum corpus in libro II Sententiarum, distinct XVII, cap. 1, sic dicens : « Sicut hominis formatio secundum cor- distinct XVII, cap. 1, sic dicens : « Sicut hominis formatio secundum cor- « pus describitur, cum dicitur: Formavit Deus hominem de limo terræ 1. » « pus describitur, cum dicitur: Formavit Deus hominem de limo terræ 1. » Et paulo post : « Corpus enim de limo terræ formavit Deus cui animam Et paulo post : « Corpus enim de limo terræ formavit Deus cui animam << inspiravit. » << inspiravit. »

Propter quod tractandum est hic de formatione hominis secundum cor- Propter quod tractandum est hic de formatione hominis secundum cor-

pus. pus.

Ubi quinque quærenda sunt, scilicet si ab alio quam a Deo potuit for- Ubi quinque quærenda sunt, scilicet si ab alio quam a Deo potuit for- mari corpus hominis primi? mari corpus hominis primi?

Secundum, De complexione et natura formati corporis. Secundum, De complexione et natura formati corporis.

Tertium, De unione corporis cum anima ? Tertium, De unione corporis cum anima ?

Quartum, Utrum tale corpus fuerit animale, et qua animalitate? Quartum, Utrum tale corpus fuerit animale, et qua animalitate? Quintum, De habitatione paradisi quæ congruebat tali corpori. Quintum, De habitatione paradisi quæ congruebat tali corpori.

QUESTIO LXXV. QUESTIO LXXV.

2 2

Utrum ab alio quam a Deo potuit formari corpus primi hominis ? ? Utrum ab alio quam a Deo potuit formari corpus primi hominis ? ?

Primo ergo quæritur, Utrum ab alio Primo ergo quæritur, Utrum ab alio quam a Deo potuit formari corpus primi quam a Deo potuit formari corpus primi hominis ? hominis ?

1 Genes. n, 7. 1 Genes. n, 7.

2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment in II Senten- 2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment in II Senten-

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Genes. 11, 7: Formavit igitur Do- 1. Genes. 11, 7: Formavit igitur Do- minus Deus hominem de limo terræ. minus Deus hominem de limo terræ.

tiarum, Dist. XVIII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. XVIII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. novæ editionis.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 75. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 75.

Sed dicit Anselmus, quod quidquid facit Sed dicit Anselmus, quod quidquid facit Deus, convenientissime facit, et mini- Deus, convenientissime facit, et mini- mum inconveniens de Deo est impossi- mum inconveniens de Deo est impossi- bile ergo convenientissimum fuit Deum bile ergo convenientissimum fuit Deum ipsum facere corpus hominis, et impossi- ipsum facere corpus hominis, et impossi- bile fuit fieri per alium, sive per Ange- bile fuit fieri per alium, sive per Ange- lum, sive per aliam creaturam. lum, sive per aliam creaturam.

2. Adhuc, Job, x, 8: Manus tuæ fe- 2. Adhuc, Job, x, 8: Manus tuæ fe- cerunt me, et plasmaverunt me totum cerunt me, et plasmaverunt me totum in circuitu. lbi dicit Gregorius: « Fe- in circuitu. lbi dicit Gregorius: « Fe- cerunt me in anima, plasmaverunt me cerunt me in anima, plasmaverunt me in circuitu in corpore. » Et inde argui- in circuitu in corpore. » Et inde argui- tur ut prius, quod inconveniens et im- tur ut prius, quod inconveniens et im- possibile fuisset fieri ab alio. possibile fuisset fieri ab alio.

3. Adhuc, Isa. LXIV, 8: Et nunc, Do- 3. Adhuc, Isa. LXIV, 8: Et nunc, Do- mine, pater noster es tu, nos vero lu- mine, pater noster es tu, nos vero lu- tum et fictor noster tu, et opera ma- tum et fictor noster tu, et opera ma- nuum tuarum omnes nos. Ex hoc iterum, nuum tuarum omnes nos. Ex hoc iterum, ut prius arguitur, quod convenientissi- ut prius arguitur, quod convenientissi- mum fuit Deum ipsum facere hominem. mum fuit Deum ipsum facere hominem.

4. Adhuc, Jerem. XVIII, 2: Surge, et 4. Adhuc, Jerem. XVIII, 2: Surge, et descende in domum figuli, et ibi audies descende in domum figuli, et ibi audies verba mea. Et sequitur, y. 3 et seq.: Et verba mea. Et sequitur, y. 3 et seq.: Et ecce ipse, scilicet figulus, faciebat opus ecce ipse, scilicet figulus, faciebat opus super rotam. Et dissipatum est vas quod super rotam. Et dissipatum est vas quod ipse faciebat e luto manibus suis con- ipse faciebat e luto manibus suis con- versusque fecit illud, scilicet lutum, vas versusque fecit illud, scilicet lutum, vas alterum, sicut placuerat in oculis ejus ut alterum, sicut placuerat in oculis ejus ut faceret. Et factum est verbum Domini ad faceret. Et factum est verbum Domini ad me, dicens... Ecce sicut lutum in manu me, dicens... Ecce sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea, domus Is- figuli, sic vos in manu mea, domus Is- rael. Et ex hoc iterum arguitur ut prius. rael. Et ex hoc iterum arguitur ut prius.

5. Adhuc, Hoc idem arguitur ex illo 5. Adhuc, Hoc idem arguitur ex illo Psalmo cxvIII, 73: Manus tuæ, Domine, Psalmo cxvIII, 73: Manus tuæ, Domine, fecerunt me, et plasmaverunt me: da fecerunt me, et plasmaverunt me: da mihi intellectum. mihi intellectum.

6. Adhuc, Hoc ostenditur per ratio- 6. Adhuc, Hoc ostenditur per ratio- nem Sicut enim in præcedentibus ha- nem Sicut enim in præcedentibus ha- bitum est, et dicit Magister in libro se- bitum est, et dicit Magister in libro se- cundo Sententiarum, distinctione XVI, cundo Sententiarum, distinctione XVI, homo etiam secundum corpus est ad homo etiam secundum corpus est ad imaginem Dei rectitudine enim corpo- imaginem Dei rectitudine enim corpo- ris, et positione quæ tota sursum dirigi- ris, et positione quæ tota sursum dirigi- tur, ostendit dispositionem animæ, sci- tur, ostendit dispositionem animæ, sci- licet quod intellectu tendit in summam licet quod intellectu tendit in summam veritatem, voluntate in summam boni- veritatem, voluntate in summam boni- tatem, mente sive memoria in æternam tatem, mente sive memoria in æternam divinorum notitiam, quæ ex mente pro- divinorum notitiam, quæ ex mente pro- cedit et in mente reservatur: quæ et cedit et in mente reservatur: quæ et

59 59

mens dicitur, ut dicit Damascenus, quia mens dicitur, ut dicit Damascenus, quia omnia ad rectæ rationis lineam mensu- omnia ad rectæ rationis lineam mensu- rat. Ergo non conveniebat corpus huma- rat. Ergo non conveniebat corpus huma- num fieri nisi a Deo, ad cujus imaginem num fieri nisi a Deo, ad cujus imaginem factum est, sicut nec anima fieri potuit factum est, sicut nec anima fieri potuit nisi a Deo. nisi a Deo.

7. Adhuc, In omnibus proportionata 7. Adhuc, In omnibus proportionata sunt perfectio et perfectum, et ad eam- sunt perfectio et perfectum, et ad eam- dem causam ordinantur: sed anima ra- dem causam ordinantur: sed anima ra- tionalis perfectio est corporis hominis: tionalis perfectio est corporis hominis: ergo proportionata est corpori hominis, ergo proportionata est corpori hominis, et ad eamdem causam efficientem utrum- et ad eamdem causam efficientem utrum- que ordinatur. Constat autem, quod que ordinatur. Constat autem, quod anima facta est a Deo immediate: quia anima facta est a Deo immediate: quia illa fit per creationem, et creatio nulli illa fit per creationem, et creatio nulli creaturæ convenire poterit. Ergo factura creaturæ convenire poterit. Ergo factura corporis hominis fieri non potuit nisi a corporis hominis fieri non potuit nisi a Deo immediate. Deo immediate.

8. Adhuc, Aliæ res ad distinctionem et 8. Adhuc, Aliæ res ad distinctionem et ornatum mundi pertinentes, non sunt ornatum mundi pertinentes, non sunt factæ, nec fieri poterant nisi a Deo. Cum factæ, nec fieri poterant nisi a Deo. Cum ergo corpus hominis præcipuum sit inter ergo corpus hominis præcipuum sit inter ea quæ pertinent ad ornatum, videtur ea quæ pertinent ad ornatum, videtur quod corpus hominis fieri non potuit nisi quod corpus hominis fieri non potuit nisi a Deo. a Deo.

9. Adhuc, II Machab. VII, 22 et 23, 9. Adhuc, II Machab. VII, 22 et 23, dixit mater filiis: Nescio qualiter in dixit mater filiis: Nescio qualiter in utero meo apparuistis: neque enim ego utero meo apparuistis: neque enim ego spiritum et animam donavi vobis et vi- spiritum et animam donavi vobis et vi- tam, et singulorum membra non ego ip- tam, et singulorum membra non ego ip- sa compegi sed enim mundi Creator, sa compegi sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativitatem, qui- qui formavit hominis nativitatem, qui- que omnium invenit originem, et spiri- que omnium invenit originem, et spiri- tum vobis iterum cum misericordia red- tum vobis iterum cum misericordia red- det, et vitam. det, et vitam.

CONTRA: CONTRA:

: :

In causis primordialibus mundi ordo In causis primordialibus mundi ordo est, quod primum influit super secun- est, quod primum influit super secun- dum, et secundum super tertium, et sic dum, et secundum super tertium, et sic deinceps. Sed in ordine illo corpus ho- deinceps. Sed in ordine illo corpus ho- minis ultimum est et inter facturas, et minis ultimum est et inter facturas, et secundum naturam. Inter facturas: quia secundum naturam. Inter facturas: quia post diem septimum homo secundum post diem septimum homo secundum corpus factus est, sicut dicitur, Genes. corpus factus est, sicut dicitur, Genes. II, 7 Formavit igitur Dominus Deus II, 7 Formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terræ. Secundum na- hominem de limo terræ. Secundum na- turam quia inter omnia corpora magis turam quia inter omnia corpora magis mixtum, et ex pluribus mixtum est, mixtum, et ex pluribus mixtum est, et majori compositione compositum. et majori compositione compositum.

Sed contra. Sed contra.

Sed contra. Sed contra.

60 60

60 60

Cum Cum

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ergo ordo quem Deus impo- ergo ordo quem Deus impo- suit rebus sit, quod prius semper in- suit rebus sit, quod prius semper in- fluit super posterius: tunc videtur, quod fluit super posterius: tunc videtur, quod corpus hominis non conveniebat imme- corpus hominis non conveniebat imme- diate a primo fieri, sed ab omnibus in- diate a primo fieri, sed ab omnibus in- termediis inter primum et ultimum: vel termediis inter primum et ultimum: vel Deus corrumperet ordinem quem ipse- Deus corrumperet ordinem quem ipse- met instituit, quod inconveniens est met instituit, quod inconveniens est valde, quia dicit Dionysius, quod « lex valde, quia dicit Dionysius, quod « lex divinitatis est per prima media, et per divinitatis est per prima media, et per media ultima reducere. » media ultima reducere. »

Sunt tamen quidam qui nituntur pro- Sunt tamen quidam qui nituntur pro- bare, quod corpus hominis fieri et condi bare, quod corpus hominis fieri et condi potuit ab Angelo, sic: potuit ab Angelo, sic:

1. Angeli (sicut supra in quæstione de 1. Angeli (sicut supra in quæstione de miraculo ostensum est per verba Augu- miraculo ostensum est per verba Augu- stini) seminales causas colligentes in ele- stini) seminales causas colligentes in ele- mentis, multa possunt producere ad mentis, multa possunt producere ad modum miraculi, omnia scilicet quæ se- modum miraculi, omnia scilicet quæ se- cundum seminales causas sunt in elemen- cundum seminales causas sunt in elemen- tis. Dicit enim Augustinus, quod corpus tis. Dicit enim Augustinus, quod corpus hominis antequam conderetur, secundum hominis antequam conderetur, secundum seminales causas in elementis fuit. Ergo seminales causas in elementis fuit. Ergo videtur, quod ministerio Angelorum pot- videtur, quod ministerio Angelorum pot-

erat educi de elementis. erat educi de elementis.

2. Adhuc, Augustinus in libro IX 2. Adhuc, Augustinus in libro IX super Genesim ad litteram : « Nonnulla super Genesim ad litteram : « Nonnulla est in Angelis potentia ut aliquid cre- est in Angelis potentia ut aliquid cre- etur. » Ergo multo magis nonnulla po- etur. » Ergo multo magis nonnulla po- tentia est in Angelis ut aliquid condatur: tentia est in Angelis ut aliquid condatur: quia creare plus est quam condere. Si quia creare plus est quam condere. Si ergo creent vel condant corpus homi- ergo creent vel condant corpus homi- nis, nihil est inconveniens, ut vide- nis, nihil est inconveniens, ut vide- tur. tur.

3. Adhuc, Ejusdem potentiæ est, ut vi- 3. Adhuc, Ejusdem potentiæ est, ut vi- detur, reformare corpora mortuorum ex detur, reformare corpora mortuorum ex pulvere, et condere ex pulvere corpus pulvere, et condere ex pulvere corpus hominis sed reformationem corporum hominis sed reformationem corporum mortuorum ex pulvere ministrabunt An- mortuorum ex pulvere ministrabunt An- geli ergo multo magis conveniebat An- geli ergo multo magis conveniebat An- gelis ministrare ad- formationem primi gelis ministrare ad- formationem primi hominis ex luto. hominis ex luto.

CONTRA: CONTRA:

Augustinus in libro IX super Genesim Augustinus in libro IX super Genesim ad litteram dicit, quod « Angeli non pot- ad litteram dicit, quod « Angeli non pot- erant formare mulierem ex costa viri. » erant formare mulierem ex costa viri. »

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad

Ergo multo minus ministrare poterant Ergo multo minus ministrare poterant ad conditionem corporis primi hominis ad conditionem corporis primi hominis ex luto. Plus enim distant lutum et cor- ex luto. Plus enim distant lutum et cor- pus, quam os et corpus mulieris, et sic pus, quam os et corpus mulieris, et sic dicit Philosophus in II de Generatione dicit Philosophus in II de Generatione et Corruptione: « Habentium symbolum et Corruptione: « Habentium symbolum facilior est transitus » facilior est transitus »

ULTERIUS quæritur hic propter hæreti- ULTERIUS quæritur hic propter hæreti- cos, qui dicunt, quod corpus hominis fa- cos, qui dicunt, quod corpus hominis fa- ctum sit a diabolo, Si hoc potuerit fieri? ctum sit a diabolo, Si hoc potuerit fieri? Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Angelus malus, sicut dicit Augusti- 1. Angelus malus, sicut dicit Augusti- nus, scit colligere semina ad opera mira- nus, scit colligere semina ad opera mira- culorum, sicut et bonus. Unde fecerunt culorum, sicut et bonus. Unde fecerunt serpentes, sicut et virga Moysi conversa serpentes, sicut et virga Moysi conversa est in serpentes per Angelos. Cum ergo est in serpentes per Angelos. Cum ergo hoc non sit minoris potentiæ quam ex hoc non sit minoris potentiæ quam ex seminibus producere figuram corporis seminibus producere figuram corporis humani, videtur etiam quod figuram humani, videtur etiam quod figuram corporis humani ex talibus seminibus corporis humani ex talibus seminibus producere possint. producere possint.

2. Adhuc, Tam boni quam mali Angeli 2. Adhuc, Tam boni quam mali Angeli assumunt corpora in quibus apparent : assumunt corpora in quibus apparent : et constat, quod illi condensando et figu- et constat, quod illi condensando et figu- rando transformant in figuram corporis rando transformant in figuram corporis humani: sed ex seminalibus causis cor- humani: sed ex seminalibus causis cor- pus hominis facilius est figurabile quam pus hominis facilius est figurabile quam ex elemento tenui. Cum ergo hæc pos- ex elemento tenui. Cum ergo hæc pos- sunt figurare ex elemento tenui, poterunt sunt figurare ex elemento tenui, poterunt etiam corpus hominis figurare de semi- etiam corpus hominis figurare de semi- nalibus causis. nalibus causis.

Quæst. Quæst.

ULTERIUS etiam quæritur, Si secundum Quæst. ULTERIUS etiam quæritur, Si secundum Quæst. quod quidam dicunt Philosophi, stellæ quod quidam dicunt Philosophi, stellæ et coelum habent aliquam potestatem for- et coelum habent aliquam potestatem for- mandi corpus? mandi corpus?

Et videtur, quod sic: Et videtur, quod sic:

1. Ptolemæus in Quadripartito, quod 1. Ptolemæus in Quadripartito, quod Alarva vocatur Arabice, per totum Alarva vocatur Arabice, per totum ostendit, qualiter constellatio et figuram ostendit, qualiter constellatio et figuram et complexionem et regimen vitæ dat et complexionem et regimen vitæ dat unicuique nato homini sub hac vel illa unicuique nato homini sub hac vel illa constellatione. Unde dicit, quod natus in constellatione. Unde dicit, quod natus in prima facie Leonis, quæ est domus solis, prima facie Leonis, quæ est domus solis, erit latus in facie splendentis coloris et erit latus in facie splendentis coloris et splendentis fortunæ. Ergo videtur, quod splendentis fortunæ. Ergo videtur, quod

litteram, cap. 15. litteram, cap. 15.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 75. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 75.

ad formationem corporis hominis astra ad formationem corporis hominis astra operentur. operentur.

2. Adhuc, Astra et constellationes ope- 2. Adhuc, Astra et constellationes ope- rantur ad meliorem dispositionem cor- rantur ad meliorem dispositionem cor- poris, et quo melius est dispositum, ut poris, et quo melius est dispositum, ut dicit Avicenna, meliores sortitur poten- dicit Avicenna, meliores sortitur poten- tias animæ et expeditiores ad actum: tias animæ et expeditiores ad actum: ergo videtur, quod ad formationem cor- ergo videtur, quod ad formationem cor- poris hominis operantur. poris hominis operantur.

CONTRA: CONTRA:

Damascenus in libro II de Fide ortho- Damascenus in libro II de Fide ortho- doxa: «Nos dicimus, quoniam astra doxa: «Nos dicimus, quoniam astra non sunt causa alicujus eorum quæ fiunt, non sunt causa alicujus eorum quæ fiunt, neque corruptionis eorum quæ corrum- neque corruptionis eorum quæ corrum- puntur 1. » puntur 1. »

SOLUTIO. Dicendum, quod corpus SOLUTIO. Dicendum, quod corpus primi hominis et secundum dicta Sancto- primi hominis et secundum dicta Sancto- rum et secundum Catholicam fidem nec rum et secundum Catholicam fidem nec conveniebat, nec potuit fieri nisi a Deo conveniebat, nec potuit fieri nisi a Deo ipso. Et hujus ratio est, quia in omni ipso. Et hujus ratio est, quia in omni natura ejusdem potentiæ est facere per- natura ejusdem potentiæ est facere per- fectionem et perfectum, et facere movens fectionem et perfectum, et facere movens et mobile, maxime quando ad eumdem et mobile, maxime quando ad eumdem finem movens movet, et mobile move- finem movens movet, et mobile move- tur, sicut est in anima rationali et cor- tur, sicut est in anima rationali et cor- pore secundum ordinem naturæ et sa- pore secundum ordinem naturæ et sa- pientiæ divinæ in hoc enim ordine pientiæ divinæ in hoc enim ordine anima rationalis ponitur in corpore, ut anima rationalis ponitur in corpore, ut perficiatur scientiis, et virtute intelle- perficiatur scientiis, et virtute intelle- ctuali, et virtute morali, et virtute theo- ctuali, et virtute morali, et virtute theo- logica infusa per gratiam, et donis Spiri- logica infusa per gratiam, et donis Spiri- tus sancti, et fructibus, et beatitudinibus, tus sancti, et fructibus, et beatitudinibus, et aliis bonis quibus homo ad meritum et aliis bonis quibus homo ad meritum vitæ disponitur et adjuvatur. Et propter vitæ disponitur et adjuvatur. Et propter hoc quod corpús cum anima meritum hoc quod corpús cum anima meritum tale perficit, ideo corpus ad eamdem tale perficit, ideo corpus ad eamdem beatitudinis participationem ordinatur beatitudinis participationem ordinatur sicut ad finem. Et hoc expresse dicit Da- sicut ad finem. Et hoc expresse dicit Da- mascenus in libro quarto de Fide ortho- mascenus in libro quarto de Fide ortho- doxa, cap. de resurrectione, dicens, quod doxa, cap. de resurrectione, dicens, quod « si anima sine corpore athletice pu- « si anima sine corpore athletice pu- gnasset contra dæmones et vitia, tunc gnasset contra dæmones et vitia, tunc aliqua ratio esset quare sine corpore aliqua ratio esset quare sine corpore præmiaretur nunc autem quia non pu- præmiaretur nunc autem quia non pu-

1 S. J. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa, 1 S. J. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa, cap. 7. cap. 7.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. II super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. II super Genesim ad

61 61

gnavit sine corpore, sed cum corpore, et gnavit sine corpore, sed cum corpore, et in corpore, ideo ordo justitiæ divinæ est in corpore, ideo ordo justitiæ divinæ est et naturæ, quod cum corpore præmie- et naturæ, quod cum corpore præmie- tur. » Propter quod etiam, ut paulo ante tur. » Propter quod etiam, ut paulo ante habitum est, homo etiam secundum cor- habitum est, homo etiam secundum cor- pus aliquo modo est ad imaginem Dei: pus aliquo modo est ad imaginem Dei: et ideo penitus ad eamdem potentiam et ideo penitus ad eamdem potentiam pertinet facere hominem secundum ani- pertinet facere hominem secundum ani- mam, et facere hominem secundum mam, et facere hominem secundum corpus. corpus.

AD PRIMUM ergo dicendum et ad alia AD PRIMUM ergo dicendum et ad alia octo quæ sequuntur, quod illa proce- octo quæ sequuntur, quod illa proce- dunt, et Catholicam veritatem dicunt: dunt, et Catholicam veritatem dicunt: et cum sint auctoritates ex canone sump- et cum sint auctoritates ex canone sump- tæ, non licet eis contradicere: quia, sicut tæ, non licet eis contradicere: quia, sicut dicit Augustinus in libro II super Gene- dicit Augustinus in libro II super Gene- sim ad litteram: « Major est hujus Scrip- sim ad litteram: « Major est hujus Scrip- turæ auctoritas, quam omnis humani in- turæ auctoritas, quam omnis humani in- genii capacitas *. » genii capacitas *. »

AD ID quod in contrarium objicitur, Ad object. AD ID quod in contrarium objicitur, Ad object. dicendum quod influentia quæ ex primo dicendum quod influentia quæ ex primo in secundum, et sic deinceps, est ad pro- in secundum, et sic deinceps, est ad pro- pagationem naturæ, et non ad institu- pagationem naturæ, et non ad institu- tionem principiorum naturæ: principia tionem principiorum naturæ: principia enim naturæ omnia oportuit fieri imme- enim naturæ omnia oportuit fieri imme- diate a Deo. Et cum corpus hominis sit diate a Deo. Et cum corpus hominis sit unum de præcipuis principiis, in quo unum de præcipuis principiis, in quo etiam imago Dei est, ut dicit Augusti- etiam imago Dei est, ut dicit Augusti- nus: quia sicut Deus est principium om- nus: quia sicut Deus est principium om- nium ex quo omnia, ita corpus Adæ est nium ex quo omnia, ita corpus Adæ est principium omnium corporum humano- principium omnium corporum humano- rum et naturæ, ita quod in ipso per cor- rum et naturæ, ita quod in ipso per cor- pulentam substantiam fuerunt omnia. pulentam substantiam fuerunt omnia. Et sicut Deus est finis omnium, ad quem Et sicut Deus est finis omnium, ad quem ordinantur omnia ut conserventur, prop- ordinantur omnia ut conserventur, prop- ter quod dicitur Alpha et Omega ³ : ita ter quod dicitur Alpha et Omega ³ : ita homo finis est creatorum, ad quem et homo finis est creatorum, ad quem et propter quem creata sunt omnia, et in propter quem creata sunt omnia, et in quo, sicut dicit Gregorius, propter con- quo, sicut dicit Gregorius, propter con- venientiam quamdam omnia sunt et venientiam quamdam omnia sunt et uniuntur. uniuntur.

AD ALIUD quod de Angelis objicitur, AD ALIUD quod de Angelis objicitur, dicendum, quod licet multa possint colli- dicendum, quod licet multa possint colli- gendo seminales causas et transmutando gendo seminales causas et transmutando

litteram, cap. 5. litteram, cap. 5.

3 Cf. Apocal. 1, 8. 3 Cf. Apocal. 1, 8.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

subito in hoc vel in illud, quod est mo- subito in hoc vel in illud, quod est mo- dus mirabilis vel miraculi: tamen omnia dus mirabilis vel miraculi: tamen omnia illa sunt forinsecus adhibita, ut dicit Au- illa sunt forinsecus adhibita, ut dicit Au- gustinus, sicut sunt opera agricolarum gustinus, sicut sunt opera agricolarum circa semina et plantas. Corpus autem circa semina et plantas. Corpus autem naturale in specie et forma et potentia naturale in specie et forma et potentia naturæ non fit nisi per intrinsecus et na- naturæ non fit nisi per intrinsecus et na- turaliter operantia, in quibus primum et turaliter operantia, in quibus primum et omnia alia informans est virtus divina. omnia alia informans est virtus divina. Et ideo licet Angeli in talibus vivificent Et ideo licet Angeli in talibus vivificent naturalia principia, et excitent ad ope- naturalia principia, et excitent ad ope- randum secundum Augustinum: tamen randum secundum Augustinum: tamen nec sunt creatores neç conditores talium, nec sunt creatores neç conditores talium, sicut nec agricolas dicimus creatores vel sicut nec agricolas dicimus creatores vel conditores fructuum quos colunt. Et si conditores fructuum quos colunt. Et si hoc in nullo corpore possunt, multo mi- hoc in nullo corpore possunt, multo mi- nus in corpore hominis, et maxime nus in corpore hominis, et maxime primi hominis. primi hominis.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus accipit ibi creare, non in propria et prin- accipit ibi creare, non in propria et prin- cipali significatione, sed prout dicitur cipali significatione, sed prout dicitur creare pro formare: sic enim nonnulla creare pro formare: sic enim nonnulla potentia est in eis ut aliquid formetur. potentia est in eis ut aliquid formetur. Sed hoc nihil est aliud, nisi quod adhi- Sed hoc nihil est aliud, nisi quod adhi- bent operam extrinsecus colligendo se- bent operam extrinsecus colligendo se- mina, et excitando ea ut sic vel sic et mina, et excitando ea ut sic vel sic et tardius vel velocius in actum exeat quæ tardius vel velocius in actum exeat quæ est in ipsis potentia. Quod autem est in ipsis potentia. Quod autem creare multipliciter dicitur et quibus mo- creare multipliciter dicitur et quibus mo- dis, in præhabitis per verba Sanctorum dis, in præhabitis per verba Sanctorum ostensum est, quæstione de creatio- ostensum est, quæstione de creatio-

ne. ne.

AD ALIUD dicendum, quod Angeli non AD ALIUD dicendum, quod Angeli non ministrabunt ad reformationem corpo- ministrabunt ad reformationem corpo- rum gloriosorum in resurrectione, nisi rum gloriosorum in resurrectione, nisi ministerio exteriori, quod quidam vocant, ministerio exteriori, quod quidam vocant, collectionem pulverum: sed ad immuta- collectionem pulverum: sed ad immuta- tionem in formam gloriosam nihil ope- tionem in formam gloriosam nihil ope- rantur, sed solus Deus. Hoc est enim rantur, sed solus Deus. Hoc est enim quod dicitur in Psalmo LXVII, 34: Dabit quod dicitur in Psalmo LXVII, 34: Dabit voci suæ vocem virtutis. Et sic operantur voci suæ vocem virtutis. Et sic operantur mirabilia vel mirabilibus similia, colli- mirabilia vel mirabilibus similia, colli- gendo semina in elementis sparsa ex qui- gendo semina in elementis sparsa ex qui- bus producantur. Sed hoc non conve- bus producantur. Sed hoc non conve- niebat fieri in corpore primi hominis, niebat fieri in corpore primi hominis, propter rationes paulo ante inductas. propter rationes paulo ante inductas.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in IV Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in IV Sen- tentiarum, Dist. XLIII, Art. 4. Tom. XXX novæ tentiarum, Dist. XLIII, Art. 4. Tom. XXX novæ

QUOD CONTRA objicitur, concedendum Ad obje QUOD CONTRA objicitur, concedendum Ad obje est. est.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæsi AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæsi dum quod hæretici propter hoc sunt dum quod hæretici propter hoc sunt hæretici, quia errant circa principia fidei hæretici, quia errant circa principia fidei et philosophiæ. Unde mali Angeli num- et philosophiæ. Unde mali Angeli num- quam possunt facere corpus alicujus quam possunt facere corpus alicujus hominis, nec primi, nec alicujus homi- hominis, nec primi, nec alicujus homi- nis quia si hoc boni Angeli non pos- nis quia si hoc boni Angeli non pos- sunt, sicut jam probatum est, multo sunt, sicut jam probatum est, multo minus mali. minus mali.

Ad objectum autem dicendum, quod Ad 1. Ad objectum autem dicendum, quod Ad 1. possunt quidem colligere semina et fo- possunt quidem colligere semina et fo- rinsecus adhibere operam sicut et boni : rinsecus adhibere operam sicut et boni : sed non propter hoc dicuntur vel creato- sed non propter hoc dicuntur vel creato- res vel factores vel conditores, sicut nec res vel factores vel conditores, sicut nec agricolæ dicuntur creatores vel factores agricolæ dicuntur creatores vel factores vel conditores fructuum, quibus tamen vel conditores fructuum, quibus tamen adhibent cultum exteriorem. adhibent cultum exteriorem.

AD ALIUD dicendum, quod Angeli cor- AD ALIUD dicendum, quod Angeli cor- pora assumere possunt ex tenui ele- pora assumere possunt ex tenui ele- mento, ut dicit Augustinus: sed hoc est mento, ut dicit Augustinus: sed hoc est opus ad modum artis, sed non naturæ : opus ad modum artis, sed non naturæ : et ideo minoris potentiæ est quam opus et ideo minoris potentiæ est quam opus naturæ et ideo hoc possunt secundum naturæ et ideo hoc possunt secundum exigentiam sui ministerii et boni et mali. exigentiam sui ministerii et boni et mali. Aliud autem non possunt, nisi forinse- Aliud autem non possunt, nisi forinse- cus operam adhibendo: quod est non cus operam adhibendo: quod est non facere, sed adjuvare ut fiat per causas facere, sed adjuvare ut fiat per causas naturales, ut paulo ante dictum est. naturales, ut paulo ante dictum est.

Ad 2 Ad 2

Ad 1 Ad 1

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæ AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæ dum quod astra nihil penitus possunt dum quod astra nihil penitus possunt facere circa hominem et actus hominis. facere circa hominem et actus hominis. Cujus enim virtus non venit ad hominem Cujus enim virtus non venit ad hominem et humana, nisi per aliud et per acci- et humana, nisi per aliud et per acci- dens, numquam potest esse per se causa dens, numquam potest esse per se causa humanorum aliquorum virtus stella- humanorum aliquorum virtus stella- rum, ut ipse Ptolemæus dicit in primo rum, ut ipse Ptolemæus dicit in primo capitulo Quadripartiti, numquam venit capitulo Quadripartiti, numquam venit ad inferiora, nisi per aliud et per acci- ad inferiora, nisi per aliud et per acci- dens : ergo numquam possunt esse dens : ergo numquam possunt esse causa per se alicujus inferiorum, sive causa per se alicujus inferiorum, sive humanorum, sive aliorum signa ta- humanorum, sive aliorum signa ta- men possunt esse. Qualiter autem hoc men possunt esse. Qualiter autem hoc

editionis nostræ. editionis nostræ.

Ad 2. Ad 2.

Ad object. Ad object.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76.

sit, tractatum est in prima parte Sum- sit, tractatum est in prima parte Sum- mæ theologiæ, tractatu de providentia et mæ theologiæ, tractatu de providentia et fato, et in ista secunda parte, in quæ- fato, et in ista secunda parte, in quæ- stione de virtutibus stellarum et effectu. stione de virtutibus stellarum et effectu. AD ALIUD dicendum, quod astra non AD ALIUD dicendum, quod astra non operantur nisi ut signa et remote dispo- operantur nisi ut signa et remote dispo- nentia, et nullam necessitatem imponen- nentia, et nullam necessitatem imponen- tia, ut dictum est. tia, ut dictum est.

verum verum

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod dictum Damasceni dum quod dictum Damasceni est quia astra non sunt causæ, sed sig- est quia astra non sunt causæ, sed sig- na, propter rationem quæ dicta est. na, propter rationem quæ dicta est.

Ex his patet solutio cujusdam quod Ex his patet solutio cujusdam quod quæri solet, Utrum scilicet majoris po- quæri solet, Utrum scilicet majoris po- tentiæ sit vel fuerit facere corpus homi- tentiæ sit vel fuerit facere corpus homi- nis de luto, vel creare de nihilo? nis de luto, vel creare de nihilo?

Si enim quæratur de potentia facien- Si enim quæratur de potentia facien- tis, tunc stulta quæstio est: quia una et tis, tunc stulta quæstio est: quia una et eadem et semper æquali potentia facit eadem et semper æquali potentia facit quidquid facit. Potentia enim facientis quidquid facit. Potentia enim facientis numquam disponitur per diversa, nec numquam disponitur per diversa, nec mutatur aliqua mutatione. mutatur aliqua mutatione.

Si autem quæratur de potentia facti, Si autem quæratur de potentia facti, scilicet utrum facilius fiat ex luto, vel ex scilicet utrum facilius fiat ex luto, vel ex nihilo? tunc iterum stulta quæstio est : nihilo? tunc iterum stulta quæstio est : quia inter nihil et aliquid est distantia quia inter nihil et aliquid est distantia infinita et ideo infinitæ potentiæ est infinita et ideo infinitæ potentiæ est

63 63

aliquid ex nihilo facere. Inter aliquid aliquid ex nihilo facere. Inter aliquid autem et aliquid, sicut inter lutum et autem et aliquid, sicut inter lutum et corpus hominis, quod factum est ex li- corpus hominis, quod factum est ex li- mo, distantia finita est: et ideo facilius mo, distantia finita est: et ideo facilius est fieri ex aliquo aliquid, quam ex ni- est fieri ex aliquo aliquid, quam ex ni- hilo aliquid, non quantum ad facientem, hilo aliquid, non quantum ad facientem, sed quantum ad factum. sed quantum ad factum.

Et si objicitur quod Augustinus dicit, Et si objicitur quod Augustinus dicit, quod magis est de impio facere pium, quod magis est de impio facere pium, quam creare cœlum et terram. quam creare cœlum et terram.

Dicendum, quod hoc non est simplici- Dicendum, quod hoc non est simplici- ter dictum, sed quoad aliquid quia sci- ter dictum, sed quoad aliquid quia sci- licet quando de impio fit pius, id ex quo licet quando de impio fit pius, id ex quo fit talis transmutatio, contrarietatem fit talis transmutatio, contrarietatem quamdam habet ad id ad quod fit talis quamdam habet ad id ad quod fit talis transmutatio quod non est quando transmutatio quod non est quando creatur coelum et terra et sic non est creatur coelum et terra et sic non est

quando de limo fit corpus hominis, quia quando de limo fit corpus hominis, quia limo et omni creaturæ inserta est ratio limo et omni creaturæ inserta est ratio obedientialis, ut fiat de ea quidquid obedientialis, ut fiat de ea quidquid creator vult et sicut dicit Augustinus, creator vult et sicut dicit Augustinus, « nihil justius est, quam quod creatura « nihil justius est, quam quod creatura obediat in omne quidquid creator vult. » obediat in omne quidquid creator vult. »

Sic ergo patet, quod unius et ejusdem Sic ergo patet, quod unius et ejusdem et æqualis potentiæ est divinæ facere et æqualis potentiæ est divinæ facere corpus hominis, puta ex nihilo, et ex corpus hominis, puta ex nihilo, et ex

luto. luto.

QUESTIO LXXVI. QUESTIO LXXVI.

De natura et complexione formati corporis '. De natura et complexione formati corporis '.

SECUNDO, Quæritur de natura et com- SECUNDO, Quæritur de natura et com- plexione formati corporis. plexione formati corporis.

Quidam enim nituntur probare, quod Quidam enim nituntur probare, quod convenientius esset humanum corpus convenientius esset humanum corpus simplex quam compositum, objicientes simplex quam compositum, objicientes logice sic: logice sic:

1. Motori simplici secundum conve- 1. Motori simplici secundum conve-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. XVII, Art. 3. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. XVII, Art. 3. Tom. XXVII hujusce

nientiam naturæ aptatur mobile sim- nientiam naturæ aptatur mobile sim- plex anima rationalis motor simplex plex anima rationalis motor simplex est, non compositus ex diversis quæ sunt est, non compositus ex diversis quæ sunt diversorum generum: corpus hominis diversorum generum: corpus hominis est mobile a tali anima: ergo videtur, est mobile a tali anima: ergo videtur, quod convenientius esset simplex quam quod convenientius esset simplex quam

commixtum. commixtum.

novæ editionis. novæ editionis.

Sed contra. Sed contra.

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Adhuc, Anima est in corpore (ut 2. Adhuc, Anima est in corpore (ut dicunt Socrates et Plato) ut perficiatur dicunt Socrates et Plato) ut perficiatur utraque virtute, scilicet intellectuali et utraque virtute, scilicet intellectuali et morali per Dei donum, non per doctri- morali per Dei donum, non per doctri- nam vel assuefactionem, sed ut hoc me- nam vel assuefactionem, sed ut hoc me- reatur a Deo. Hi enim duo dixerunt, reatur a Deo. Hi enim duo dixerunt, quod virtus nec est discibile vel assue- quod virtus nec est discibile vel assue- scibile bonum, sed Dei donum. Simplex scibile bonum, sed Dei donum. Simplex corpus, in quo non est resistentia vel corpus, in quo non est resistentia vel pugna unius ad alterum, facilius conver- pugna unius ad alterum, facilius conver- titur ad electionem motoris quam com- titur ad electionem motoris quam com- positum ergo videtur, quod convenien- positum ergo videtur, quod convenien- tius fuisset, quod corpus hominis fuisset tius fuisset, quod corpus hominis fuisset simplex quam compositum. simplex quam compositum.

CONTRA: CONTRA:

Dicit Commentator super secundum Dicit Commentator super secundum de Anima, quod diversitas quæ est in de Anima, quod diversitas quæ est in corpore, est a diversitate potentiarum corpore, est a diversitate potentiarum quæ est in anima. Sed multa diversitas quæ est in anima. Sed multa diversitas est in qualibet specie animæ. Vegetabilis est in qualibet specie animæ. Vegetabilis enim habet nutritivam, augmentativam, enim habet nutritivam, augmentativam, et generativam etiam in homine: sensi- et generativam etiam in homine: sensi- bilis quinque sensus extra, et quinque bilis quinque sensus extra, et quinque intus et exteriores noti sunt: quinque intus et exteriores noti sunt: quinque intus, ut dicit Avicenna, sunt sensus intus, ut dicit Avicenna, sunt sensus communis, imaginativa, phantasia, æsti- communis, imaginativa, phantasia, æsti- mativa, memorialis: et istæ sunt cog- mativa, memorialis: et istæ sunt cog- nitivæ omnes et præter hoc habet mo- nitivæ omnes et præter hoc habet mo- tum secundum appetitum et desiderium tum secundum appetitum et desiderium sensualitatis. Similiter rationalis multas sensualitatis. Similiter rationalis multas habet partes, scilicet intellectualem, ra- habet partes, scilicet intellectualem, ra- tionalem, et moralem, voluntatem, me- tionalem, et moralem, voluntatem, me- moriam, et secundum appetitum ratio- moriam, et secundum appetitum ratio- nalem motivum ad electionem, quæ nalem motivum ad electionem, quæ operantur omnes in organis. Quia sicut operantur omnes in organis. Quia sicut dicit Constabenluce in libro de Differen- dicit Constabenluce in libro de Differen- tia spiritus et animæ, etiam intellectua- tia spiritus et animæ, etiam intellectua- lis sive rationalis potentia operatur in lis sive rationalis potentia operatur in spiritu transeunte per tres cellulas cere- spiritu transeunte per tres cellulas cere- bri, anteriorem scilicet, mediam, et bri, anteriorem scilicet, mediam, et postremam, abstrahendo scilicet, ordi- postremam, abstrahendo scilicet, ordi- nando, et eliciendo quid judicandum sit nando, et eliciendo quid judicandum sit de quolibet. Cum ergo tot potentiarum de quolibet. Cum ergo tot potentiarum operationes per corpus homogenium operationes per corpus homogenium sive simplex nullo modo fieri possint, sive simplex nullo modo fieri possint, non conveniebat secundum naturam non conveniebat secundum naturam animæ rationali aptari corpus simplex animæ rationali aptari corpus simplex sive homogenium. sive homogenium.

Ulterius quæritur, Si corpus hominis Quæst Ulterius quæritur, Si corpus hominis Quæst commixtum est ex diversis elementis, commixtum est ex diversis elementis, utrum in illo mixto elementa sint æqua- utrum in illo mixto elementa sint æqua- lia secundum quantitatem? lia secundum quantitatem?

Et videtur, quod sic. Dicit enim Avi- Et videtur, quod sic. Dicit enim Avi- cenna, quod elementa secundum sub- cenna, quod elementa secundum sub- stantiam salvantur in mixto: cujus sig- stantiam salvantur in mixto: cujus sig- num est, quia mixta resolvuntur in ea. num est, quia mixta resolvuntur in ea. Cum ergo non sint mixta, nisi quia mi- Cum ergo non sint mixta, nisi quia mi- nimum unius est cum minimo alterius, nimum unius est cum minimo alterius, et in nullo genere sit aliquid minus mi- et in nullo genere sit aliquid minus mi- nimo, videtur quod minima ignis sint nimo, videtur quod minima ignis sint æqualia minimis aeris et aquæ et terræ : æqualia minimis aeris et aquæ et terræ : et sic æqualiter est ibi de quolibet ele- et sic æqualiter est ibi de quolibet ele- mento secundum quantitatem. mento secundum quantitatem.

CONTRA: CONTRA:

1. Avicenna et Algazel dicunt, quod 1. Avicenna et Algazel dicunt, quod verum est, quod æqualiter mixtum ex verum est, quod æqualiter mixtum ex quolibet elemento locum habere non quolibet elemento locum habere non potest in mundo ad quem moveatur vel potest in mundo ad quem moveatur vel in quo quiescat, nullum enim elemen- in quo quiescat, nullum enim elemen- tum dominatur in ipso ad cujus locum tum dominatur in ipso ad cujus locum inclinetur : corpus hominis inclinatur inclinetur : corpus hominis inclinatur secundum locum et motum ad terram : secundum locum et motum ad terram : ergo videtur, quod plus sit ex terra, et ergo videtur, quod plus sit ex terra, et minus ex aliis elementis. minus ex aliis elementis.

2. Adhuc, Hoc videtur dicere textus 2. Adhuc, Hoc videtur dicere textus Genesis, 11, 7: Fecit igitur Dominus Genesis, 11, 7: Fecit igitur Dominus Deus hominem de limo terræ, ubi dicit Deus hominem de limo terræ, ubi dicit Augustinus, quod « limus est terra hu- Augustinus, quod « limus est terra hu- mida sive infusa. » Non ergo videtur mida sive infusa. » Non ergo videtur æqualiter esse ex omnibus elementis. æqualiter esse ex omnibus elementis.

Sed con Sed con

ULTERIUS quæritur, Si in corpore Adæ Quæs ULTERIUS quæritur, Si in corpore Adæ Quæs elementa fuerint secundum æqualitatem elementa fuerint secundum æqualitatem virtutis et potentiæ ? virtutis et potentiæ ?

Et videtur, quod sic: corpus enim Et videtur, quod sic: corpus enim Adæ optimæ complexionis fuit sicut Adæ optimæ complexionis fuit sicut quod Deus ipse fecerat, et optimæ com- quod Deus ipse fecerat, et optimæ com- positionis in corpore. Optimæ comple- positionis in corpore. Optimæ comple- xionis virtutes reductæ sunt ad æquale : xionis virtutes reductæ sunt ad æquale : non enim est complexio nisi ad æquale. non enim est complexio nisi ad æquale. Complexio autem est æqualitas humo- Complexio autem est æqualitas humo- rum: æqualitas autem humorum non rum: æqualitas autem humorum non est nisi ex æqualitate qualitatum ele- est nisi ex æqualitate qualitatum ele-

mentorum mixtorum. Dicit enim Aristo- mentorum mixtorum. Dicit enim Aristo- teles in I de Generatione et Corrup- teles in I de Generatione et Corrup- tione, quod mixtio est miscibilium tione, quod mixtio est miscibilium alteratorum unio. Et intelligit de unione alteratorum unio. Et intelligit de unione

i contra. i contra.

est. 3. est. 3.

it. 4. it. 4.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76.

virtutis et potentiæ, quæ unio vocatur virtutis et potentiæ, quæ unio vocatur æqualitas in complexione. Ergo videtur æqualitas in complexione. Ergo videtur cum hæc sit bonitas uniuscujusque cor- cum hæc sit bonitas uniuscujusque cor- poris humani et sanitas, quod hanc bo. poris humani et sanitas, quod hanc bo. nitatem maxime illud corpus habuit nitatem maxime illud corpus habuit quia Deus ipse fecit et operatus est. quia Deus ipse fecit et operatus est. CONTRA: CONTRA:

in in

Augustinus dicit super Genesim, quod Augustinus dicit super Genesim, quod

corpore hominis prævalet elemen- corpore hominis prævalet elemen- tum ad patiendum quam ad faciendum tum ad patiendum quam ad faciendum aptius, sicut est elementum inferius, aptius, sicut est elementum inferius, scilicet aqua, et terra. Et si elementa scilicet aqua, et terra. Et si elementa inferiora prævalent, ergo virtutes eorum inferiora prævalent, ergo virtutes eorum prævalent ergo videtur, quod in cor- prævalent ergo videtur, quod in cor- pore hominis primi non æqualiter secun- pore hominis primi non æqualiter secun- dum virtutem fuerunt elementa. dum virtutem fuerunt elementa.

ULTERIUS quæritur, Quid factum sit de ULTERIUS quæritur, Quid factum sit de illa æqualitate post peccatum, vel unde illa æqualitate post peccatum, vel unde ablata? Debuit enim transfundi in natos ablata? Debuit enim transfundi in natos a parentibus et videmus, quod hoc a parentibus et videmus, quod hoc non fit corpora enim nostra infirma non fit corpora enim nostra infirma sunt et ponderosa, et non semper in sunt et ponderosa, et non semper in æqualitate et sanitate consistentia. æqualitate et sanitate consistentia.

Si dicatur, quod per justitiam divinam Si dicatur, quod per justitiam divinam ablata est illa æqualitas propter pecca- ablata est illa æqualitas propter pecca- tum. CONTRA Ex ordine justitiæ est, tum. CONTRA Ex ordine justitiæ est, quod si per aversionem aliquis punitur, quod si per aversionem aliquis punitur, per conversionem et satisfactionem pœna per conversionem et satisfactionem pœna eadem aufertur, et restituitur in statum eadem aufertur, et restituitur in statum pristinum. Sed nos videmus, quod post pristinum. Sed nos videmus, quod post baptismum et conversionem, etiam in baptismum et conversionem, etiam in sanctis adhuc remanet poena. Ergo vide- sanctis adhuc remanet poena. Ergo vide- tur, quod non sit secundum ordinem tur, quod non sit secundum ordinem justitiæ inflicta, sed a natura ipsa con- justitiæ inflicta, sed a natura ipsa con- tracta. tracta.

ULTERIUS quæritur de erectione et re- ULTERIUS quæritur de erectione et re- ctitudine staturæ hominis, qualiter et ctitudine staturæ hominis, qualiter et propter quid indita sit corpori hominis? propter quid indita sit corpori hominis?

1. Dicit enim Gregorius Nazianzenus, 1. Dicit enim Gregorius Nazianzenus, loquens de imagine ad quam factus est loquens de imagine ad quam factus est homo sic, quod rectus est hominis ha- homo sic, quod rectus est hominis ha- bitus, et ad coelum sese sustollens, sur- bitus, et ad coelum sese sustollens, sur- sumque respiciens. Principalia hæc dona sumque respiciens. Principalia hæc dona certissimum est esse approbantia regiam certissimum est esse approbantia regiam potestatem. Etenim solus ita formatus potestatem. Etenim solus ita formatus

1 Psal. XLVIII, 13. 1 Psal. XLVIII, 13.

XXXIII XXXIII

• •

65 65

est, cæterorumque omnia prona sunt est, cæterorumque omnia prona sunt corpora et in deorsum proclivius incli- corpora et in deorsum proclivius incli- nata. Differentia honoris ostenditur, sci- nata. Differentia honoris ostenditur, sci- licet ut constet illa esse hujus subjecta licet ut constet illa esse hujus subjecta potentiæ: hunc autem supereminentis potentiæ: hunc autem supereminentis existere dignitatis. existere dignitatis.

2. Adhuc, Cassiodorus dicit sic in li- 2. Adhuc, Cassiodorus dicit sic in li- bro de Anima: « Procerum animal ho- bro de Anima: « Procerum animal ho- mo, et in effigiem pulcherrimæ specula- mo, et in effigiem pulcherrimæ specula- tionis erectum ad res supernas intuen- tionis erectum ad res supernas intuen- das, et vestigium gratiæ imitandæ apparet das, et vestigium gratiæ imitandæ apparet in hac erectione. » in hac erectione. »

3. Adhuc, Basilius in Hexameron : 3. Adhuc, Basilius in Hexameron : « Pecudes omnes terrenæ sunt ob hoc « Pecudes omnes terrenæ sunt ob hoc inclinantur ad terram. Sed alia est plan inclinantur ad terram. Sed alia est plan tatio cœlestis hominis, qui quantum ha- tatio cœlestis hominis, qui quantum ha- bitu figuræ corporis, tantum dignitate bitu figuræ corporis, tantum dignitate distat a pecoribus. Illorum facies deor- distat a pecoribus. Illorum facies deor- sum fixa in terram perspectat: et quod sum fixa in terram perspectat: et quod ejus libidini jucundum est, hoc specta- ejus libidini jucundum est, hoc specta- tur. Tuum vero caput ad coelum semper tur. Tuum vero caput ad coelum semper erigitur, oculi tui superna semper respi- erigitur, oculi tui superna semper respi- ciunt. Sed si tu te corporis voluptate ciunt. Sed si tu te corporis voluptate foedaveris, obediendo luxui ventris et foedaveris, obediendo luxui ventris et inferioribus ejus partibus, comparatus inferioribus ejus partibus, comparatus es jumentis insipientibus, et similis fa- es jumentis insipientibus, et similis fa- ctus es illis ¹. » ctus es illis ¹. »

4. Adhuc, Ambrosius in Hexameron: 4. Adhuc, Ambrosius in Hexameron: « Sic dicendum est de corpore hominis, « Sic dicendum est de corpore hominis, quod præstantius cæteris decoris gratia quod præstantius cæteris decoris gratia esse quis abnuat? Nam si unam atque esse quis abnuat? Nam si unam atque eamdem omnium corporum terrenorum eamdem omnium corporum terrenorum videamus esse substantiam, fortitudo videamus esse substantiam, fortitudo quoque et proceritas major sit in qui- quoque et proceritas major sit in qui- busdam bestiis, formæ tamen humani busdam bestiis, formæ tamen humani corporis venustior est status, erectus, et corporis venustior est status, erectus, et mediocris, ut neque enormis proceritas mediocris, ut neque enormis proceritas sit, neque vilis et abjecta pusillitas, inter sit, neque vilis et abjecta pusillitas, inter coelestia positus, ut ibi semper habeat coelestia positus, ut ibi semper habeat animum. » animum. »

5. Adhuc, Augustinus in libro 5. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum : « Corpus ho- LXXXIII Quæstionum : « Corpus ho- minis solum inter animalium terreno- minis solum inter animalium terreno- rum corpora, non pronum, nec in ima rum corpora, non pronum, nec in ima prostratum est: cum sit visibile et ad prostratum est: cum sit visibile et ad intuendum cœlum erectum : et tale est, intuendum cœlum erectum : et tale est, ut ad contemplandum cœlum sit aptius : ut ad contemplandum cœlum sit aptius :

5 5

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad quæst.1. Ad quæst.1.

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et in hoc ad imaginem et similitudinem et in hoc ad imaginem et similitudinem Dei magis quam cætera animalium cor- Dei magis quam cætera animalium cor- pora merito videri potest esse factum'. » pora merito videri potest esse factum'. »

SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod SOLUTIO. Dicendum ad primum, quod stultum est et innaturale, animæ ratio- stultum est et innaturale, animæ ratio- nali attribuere corpus simplex vel homo- nali attribuere corpus simplex vel homo- genium quia in illo, sicut probatum est genium quia in illo, sicut probatum est objiciendo, non posset exercere opera- objiciendo, non posset exercere opera- tiones potentiarum. Sicut enim probat tiones potentiarum. Sicut enim probat Aristoteles in secundo de Anima, sicut Aristoteles in secundo de Anima, sicut partes animæ se habent ad particularia partes animæ se habent ad particularia organa, ita tota anima ad totum corpus. organa, ita tota anima ad totum corpus. Unde oculus esset animal, visus esset Unde oculus esset animal, visus esset anima ejus. Et ideo corpus simplex nul- anima ejus. Et ideo corpus simplex nul- lo modo competebat animæ in quo lo modo competebat animæ in quo exerceret operationes. exerceret operationes.

AD ARGUMENTUM quod videtur hoc AD ARGUMENTUM quod videtur hoc probare, dicendum quod est ab adjunctis probare, dicendum quod est ab adjunctis tractum, et est in secunda figura, in qua tractum, et est in secunda figura, in qua medium est ante extrema: et propter medium est ante extrema: et propter hoc incidit in eo fallacia consequentis. hoc incidit in eo fallacia consequentis. Adhuc etiam fundatur super falsum. Hæc Adhuc etiam fundatur super falsum. Hæc enim est falsa, anima rationalis est mo- enim est falsa, anima rationalis est mo- tor simplex: quia anima in habitudine tor simplex: quia anima in habitudine qua se habet ad corpus, valde est com- qua se habet ad corpus, valde est com- posita. posita.

AD ALIUD dicendum, quod simplex AD ALIUD dicendum, quod simplex corpus nec animabile est, nec mobile ab corpus nec animabile est, nec mobile ab anima et ideo nec ad bonum, nec ad anima et ideo nec ad bonum, nec ad malum convertibile ab anima: in illo malum convertibile ab anima: in illo enim non movetur spiritus qui est vir- enim non movetur spiritus qui est vir- tutis vector et ideo falsum est cum tutis vector et ideo falsum est cum dicit, quod hoc facilius convertitur ad dicit, quod hoc facilius convertitur ad

bonum. bonum.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod elementa secundum æqualem dum quod elementa secundum æqualem quantitatem non fuerunt in corpore Adæ, quantitatem non fuerunt in corpore Adæ, nec sunt in corpore alicujus hominis. Et nec sunt in corpore alicujus hominis. Et hujus ratio est secundum naturam : quia hujus ratio est secundum naturam : quia consistentia corporum inferiorum et sub- consistentia corporum inferiorum et sub- stantia, est ex terra et illam necesse stantia, est ex terra et illam necesse est abundare. Continuitas vero ex aqua est abundare. Continuitas vero ex aqua est continuante terrestrem substantiam est continuante terrestrem substantiam in omnibus partibus et ideo etiam illam in omnibus partibus et ideo etiam illam oportet abundare, ut undique diffundi oportet abundare, ut undique diffundi

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum,

possit continuando. Spirituale autem hu- possit continuando. Spirituale autem hu- midum quod in talibus corporibus est, midum quod in talibus corporibus est, sicut et ipse spiritus, non est nisi ad ve- sicut et ipse spiritus, non est nisi ad ve- hendam virtutem de una parte in alte- hendam virtutem de una parte in alte- ram secundum virtutem vitalem, natu- ram secundum virtutem vitalem, natu- ralem, et animalem: et ideo illud in ralem, et animalem: et ideo illud in quantitate non debuit esse tantum : esset quantitate non debuit esse tantum : esset enim ad impedimentum operationis ut enim ad impedimentum operationis ut evanesceret in eo virtus. Similiter igneum evanesceret in eo virtus. Similiter igneum non est in corpore nisi ad digestionem: non est in corpore nisi ad digestionem: quæ licet inchoetur in hepate, tamen quæ licet inchoetur in hepate, tamen sub medio thalamo cordis, ut dicit Ari- sub medio thalamo cordis, ut dicit Ari- stoteles, perficitur et ideo si abundaret stoteles, perficitur et ideo si abundaret sicut alia elementa secundum quantita- sicut alia elementa secundum quantita- tem, incenderet et dissolveret et membra tem, incenderet et dissolveret et membra et virtutes, propter suam ustivam quali- et virtutes, propter suam ustivam quali- tatem. Propter quod non poterunt ele- tatem. Propter quod non poterunt ele- menta superiora ita abundare in corpore menta superiora ita abundare in corpore sicut inferiora. sicut inferiora.

Et quod dicit Avicenna, quod elementa Et quod dicit Avicenna, quod elementa sunt in mixto, verum est. Aliter enim sunt in mixto, verum est. Aliter enim mixtum non resolveretur in elementa. mixtum non resolveretur in elementa. Unumquodque enim resolvitur in ea Unumquodque enim resolvitur in ea quæ essentialiter in ipso sunt. Sed quan- quæ essentialiter in ipso sunt. Sed quan- do dicitur, quod minimum unius est do dicitur, quod minimum unius est cum minimo alterius, non intelligitur de cum minimo alterius, non intelligitur de minimo secundum quantitatem, sed in- minimo secundum quantitatem, sed in- telligitur de minimo secundum pro- telligitur de minimo secundum pro- portionem ad actum medii, ad quod portionem ad actum medii, ad quod deducitur mixtum ab excellentiis con- deducitur mixtum ab excellentiis con- trariorum, quæ sunt in simplicibus. trariorum, quæ sunt in simplicibus. Talis enim numerus proportionum est, Talis enim numerus proportionum est, quo ligavit Deus omnia mixta ne dissol- quo ligavit Deus omnia mixta ne dissol- vantur, sed contineantur in uno actu vantur, sed contineantur in uno actu mixti. Et hoc est quod dicit Boetius in mixti. Et hoc est quod dicit Boetius in libro quinto de Consolatione philoso- libro quinto de Consolatione philoso- phiæ: phiæ:

Tu numeris elementa ligas, ut frigora flammis, Tu numeris elementa ligas, ut frigora flammis, Arida conveniant liquidis, ne purior ignis Arida conveniant liquidis, ne purior ignis Evolet, ac mersas deducant pondera terras. Evolet, ac mersas deducant pondera terras.

AD ID quod contra objicitur per Avi- AD ID quod contra objicitur per Avi- cennam, concedendum est. Et hæc est cennam, concedendum est. Et hæc est ratio, quod dicitur de limo terræ, cum ratio, quod dicitur de limo terræ, cum tamen sit ex omnibus elementis: limus tamen sit ex omnibus elementis: limus enim terra est infusa humido, rubra ca- enim terra est infusa humido, rubra ca-

Quæst. 51. Quæst. 51.

uæst. 2. uæst. 2.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XIII, QUÆST. 76.

lido igneo, formabilis in diversas formas lido igneo, formabilis in diversas formas spirituali aereo humido. Et ideo etiam spirituali aereo humido. Et ideo etiam magis dicitur de limo, quam de terra, ut magis dicitur de limo, quam de terra, ut ex terra habeat consistentiam, ex humi- ex terra habeat consistentiam, ex humi- do aqueo continuitatem, cx humido ae- do aqueo continuitatem, cx humido ae- reo spongiositatem, ut possit undique reo spongiositatem, ut possit undique penetrare spiritu et virtute, ex calido penetrare spiritu et virtute, ex calido igneo puritatem et digestionem. igneo puritatem et digestionem.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum in corpore Adæ complexionantia fuerint in corpore Adæ complexionantia fuerint æqualia secundum virtutem et poten- æqualia secundum virtutem et poten- tiam ? tiam ?

Dicendum, quod æqualitas est duplex, Dicendum, quod æqualitas est duplex, scilicet proportionis ad medium remo- scilicet proportionis ad medium remo- tum ab excellentiis contrariorum, hoc tum ab excellentiis contrariorum, hoc modo scilicet quod unumquodque tantæ modo scilicet quod unumquodque tantæ virtutis fuerit in eo, quanta optime suffe- virtutis fuerit in eo, quanta optime suffe- cit ad constituendam bonam habitudinem cit ad constituendam bonam habitudinem complexionis. Et talis fuit in corpore complexionis. Et talis fuit in corpore Adæ æqualitas talis enim æqualitas Adæ æqualitas talis enim æqualitas causa est sanitatis et optimæ habitudinis. causa est sanitatis et optimæ habitudinis. Et corpus Adæ, ut dicunt Sancti, in sta- Et corpus Adæ, ut dicunt Sancti, in sta- tu primo scilicet innocentiæ, nec fuit in- tu primo scilicet innocentiæ, nec fuit in- firmabile, nec dissolubile. Et est æquali- firmabile, nec dissolubile. Et est æquali- tas complexionantium virtutum intra se, tas complexionantium virtutum intra se, ut scilicet tantum sit de frigido, quan- ut scilicet tantum sit de frigido, quan- tum de sicco, et tantum de frigido, tum de sicco, et tantum de frigido, quantum de calido. Et hoc non fuit in quantum de calido. Et hoc non fuit in corpore Adæ quia hoc esset causa pu- corpore Adæ quia hoc esset causa pu- gnæ et dissolutionis, et non bonæ habi- gnæ et dissolutionis, et non bonæ habi- tudinis. Cum enim sint quatuor quali- tudinis. Cum enim sint quatuor quali- tates, et duæ tantum sint principia, ut tates, et duæ tantum sint principia, ut dicit Aristoteles in libro de Causis, lon- dicit Aristoteles in libro de Causis, lon- gioris vitæ, scilicet calidum et humidum. gioris vitæ, scilicet calidum et humidum. Calidum enim non facile infrigidabile, et Calidum enim non facile infrigidabile, et humidum non facile siccabile. Et duæ humidum non facile siccabile. Et duæ sint qualitates mortificativæ, frigidum sint qualitates mortificativæ, frigidum scilicet et siccum frigidum ut agens, scilicet et siccum frigidum ut agens, siccum ut patiens: quæ etiam non de- siccum ut patiens: quæ etiam non de- serviunt ad vitam, sed ad figuram vivi, serviunt ad vitam, sed ad figuram vivi, frigidum scilicet in comprimendo partes, frigidum scilicet in comprimendo partes, ne recedant ab invicem : siccum in te- ne recedant ab invicem : siccum in te- nendo figuram quam necesse est esse di- nendo figuram quam necesse est esse di- versam in omni corpore organico: quia versam in omni corpore organico: quia aliter anima operationes partium sua- aliter anima operationes partium sua- rum non posset perficere, nisi essent in rum non posset perficere, nisi essent in diversis figuris organa. Et ideo necesse diversis figuris organa. Et ideo necesse fuit, quod in corpore Adæ et in quolibet fuit, quod in corpore Adæ et in quolibet

67 67

corpore alio perfecto secundum com- corpore alio perfecto secundum com- plexionem et sanitatem, fuerit major plexionem et sanitatem, fuerit major virtus calidi quam frigidi, et major vir- virtus calidi quam frigidi, et major vir- tus humidi quam sicci. Proportione ta- tus humidi quam sicci. Proportione ta- men ad medium complexionale æqualia men ad medium complexionale æqualia sunt secundum virtutem, et æqualiter re- sunt secundum virtutem, et æqualiter re- mota ab excellentiis primarum qualita- mota ab excellentiis primarum qualita- tum simplicium. tum simplicium.

AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad object. AD ID quod contra objicitur, dicendum Ad object. quod dictum Augustini intelligitur, quod quod dictum Augustini intelligitur, quod inferiora elementa abundant in corpore inferiora elementa abundant in corpore hominis materialiter propter causam hominis materialiter propter causam quæ dicta fuit paulo superius: quia sci- quæ dicta fuit paulo superius: quia sci- licet ex terra est substantia corporis, et licet ex terra est substantia corporis, et ex aqua continuitas. Sed ex hoc non se- ex aqua continuitas. Sed ex hoc non se- quitur, quod adundent secundum excel- quitur, quod adundent secundum excel- lentiam virtutis agentis vel patientis : lentiam virtutis agentis vel patientis : quia numeris proportionum mixta et quia numeris proportionum mixta et complexionata ita ligantur, quod ad ex- complexionata ita ligantur, quod ad ex- cellentias erumpere non possunt. Istis cellentias erumpere non possunt. Istis enim numeris ligavit Deus elementa enim numeris ligavit Deus elementa mundi, ut unumquodque alteri conveniat, mundi, ut unumquodque alteri conveniat, et maxime in mixto et complexionato, et maxime in mixto et complexionato, sicut patuit in versibus Boetii paulo ante sicut patuit in versibus Boetii paulo ante inductis. inductis.

AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- AD ALIUD quod ulterius quæritur, di- cendum, quod si Adam remansisset in cendum, quod si Adam remansisset in statu innocentiæ, ut dicunt Augustinus et statu innocentiæ, ut dicunt Augustinus et Anselmus, et generasset in illo, æquali- Anselmus, et generasset in illo, æquali- tatem istam transfundisset in posteros. tatem istam transfundisset in posteros. Sed quia peccavit, et justitiæ ordinem Sed quia peccavit, et justitiæ ordinem corrupit, qui Deo subdi debuit et manda- corrupit, qui Deo subdi debuit et manda- tis ejus, ideo per ordinem justitiæ cor- tis ejus, ideo per ordinem justitiæ cor- ruptus est talis ordo in ipso et quia ruptus est talis ordo in ipso et quia peccavit non ut singularis homo, sed ut peccavit non ut singularis homo, sed ut principium materiale omnium hominum, principium materiale omnium hominum, ideo tota massa corrupta est in ipso : et ideo tota massa corrupta est in ipso : et quia ex massa fit transfusio seminis, ideo quia ex massa fit transfusio seminis, ideo necesse fuit per ordinem justitiæ divinæ, necesse fuit per ordinem justitiæ divinæ, quod corruptio transfunderetur in poste- quod corruptio transfunderetur in poste- ros. Et quamvis per conversionem et ros. Et quamvis per conversionem et baptismum auferatur culpa originalis, baptismum auferatur culpa originalis, tamen poena sequens culpam manet et in tamen poena sequens culpam manet et in corpore et in anima, ut dicit Augustinus, corpore et in anima, ut dicit Augustinus, ad exercitium virtutis, et promotionem ad exercitium virtutis, et promotionem meriti, quod acquirit homo ex pugna : meriti, quod acquirit homo ex pugna : quia non debetur corona nisi pugnanti et quia non debetur corona nisi pugnanti et vincenti. vincenti.

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

Ad quæst. 4. Ad quæst. 4.

99 99

68 68

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ID quod ulterius quæritur, scilicet AD ID quod ulterius quæritur, scilicet de rectitudine staturæ, dicendum quod de rectitudine staturæ, dicendum quod erectio et rectitudo indicant quod dicunt erectio et rectitudo indicant quod dicunt Sancti, et etiam Ovidius in I Metamor- Sancti, et etiam Ovidius in I Metamor- phoseon, qui dicit : phoseon, qui dicit :

Os homini sublime dedit, cœlumque tueri Os homini sublime dedit, cœlumque tueri Jussit, et erectos ad sidera tollere vultus. Jussit, et erectos ad sidera tollere vultus.

Unde sine dubio regiam potestatem et Unde sine dubio regiam potestatem et dignitatem in homine significat, ut dicit dignitatem in homine significat, ut dicit Gregorius. Et ipsa rectitudo rectitudinem Gregorius. Et ipsa rectitudo rectitudinem justitiæ demonstrat, ut dicit Bernardus, et justitiæ demonstrat, ut dicit Bernardus, et erectio faciei significat erectos debere esse erectio faciei significat erectos debere esse sensus et intentionem ad contemplanda sensus et intentionem ad contemplanda et desideranda coelestia. Et hujus causa et desideranda coelestia. Et hujus causa secundum naturales est, quod calor a secundum naturales est, quod calor a loco digestionis et a spiritualibus elevans loco digestionis et a spiritualibus elevans spiritum, quo rectius elevat, eo magis spiritum, quo rectius elevat, eo magis serenat, quod formæ elevatæ in spiritu serenat, quod formæ elevatæ in spiritu splendidiores eleventur ad caput, et fiant splendidiores eleventur ad caput, et fiant in ea operationes virtutum apprehensi- in ea operationes virtutum apprehensi- varum. Econtra de animalibus pronis in varum. Econtra de animalibus pronis in