42 42

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

MEMBRI QUARTI MEMBRI QUARTI

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

De sententia Pythagoræ, a quo derivata De sententia Pythagoræ, a quo derivata est Manichæa hæresis: Anima facta est Manichæa hæresis: Anima facta ante corpus, transit de corpore in ante corpus, transit de corpore in corpus '. corpus '.

SECUNDO, Quæritur de sententia Pytha- SECUNDO, Quæritur de sententia Pytha- goræ a qua derivata est Manichæa hære- goræ a qua derivata est Manichæa hære- sis: Anima facta ante corpus, transit de sis: Anima facta ante corpus, transit de corpore in corpus, sicut adhuc dicunt corpore in corpus, sicut adhuc dicunt hæretici Manichæi, et hæretici qui di- hæretici Manichæi, et hæretici qui di- cuntur Patarini et propter hoc non cuntur Patarini et propter hoc non occidunt animalia bruta, quia reputant occidunt animalia bruta, quia reputant homicidium, sicut si occiderent homi- homicidium, sicut si occiderent homi-

nem. nem.

« «

1. Et ut melius intelligatur disputatio 1. Et ut melius intelligatur disputatio contra eos, ponatur sententia eorum contra eos, ponatur sententia eorum sicut ponit eam Joannes Chrysostomus sicut ponit eam Joannes Chrysostomus super Joannem, in homilia sic dicens: super Joannem, in homilia sic dicens: Pythagorici secundum superabundan- Pythagorici secundum superabundan- tiam confusionis delinquentes, muscas, tiam confusionis delinquentes, muscas, et sciniphes, et arbores, hominum ani- et sciniphes, et arbores, hominum ani- mas fieri, et Deum ipsum animam esse, mas fieri, et Deum ipsum animam esse, et alia quædam hujusmodi turpissime et alia quædam hujusmodi turpissime asserebant. asserebant.

2. Adhuc, Augustinus in libro IV de 2. Adhuc, Augustinus in libro IV de Civitate Dei, dicit, quod « hi soli Philo- Civitate Dei, dicit, quod « hi soli Philo- sophi videntur advertisse quid esset Deus, sophi videntur advertisse quid esset Deus, qui Deum dixerunt animam esse motu et qui Deum dixerunt animam esse motu et ratione mundum gubernantem 2. » ratione mundum gubernantem 2. »

3. Adhuc, Avicenna in VI de Natura- 3. Adhuc, Avicenna in VI de Natura- libus de istis dixit sic : « Quidam puta- libus de istis dixit sic : « Quidam puta- verunt, quod anima Deus est, qui est verunt, quod anima Deus est, qui est sublimis super esse. Dicunt enim, quod sublimis super esse. Dicunt enim, quod ipse est in aliquibus natura, in aliquibus ipse est in aliquibus natura, in aliquibus

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XX, Art. 1. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XX, Art. 1. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. Cf. etiam comment. in II Sen- novæ editionis. Cf. etiam comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII. Cf. tentiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII. Cf.

anima, in aliquibus intellectus, qui est anima, in aliquibus intellectus, qui est sublimior et mirabilior. Et sunt illi qui sublimior et mirabilior. Et sunt illi qui dicuntur hæretici. Augustinus autem dicit dicuntur hæretici. Augustinus autem dicit in libro IV de Civitate Dei, quod Varro in libro IV de Civitate Dei, quod Varro philosophus, fuit illius opinionis, quod philosophus, fuit illius opinionis, quod Deus est anima motu et ratione mundum Deus est anima motu et ratione mundum gubernans. » gubernans. »

4. De hac etiam opinione fuit Alexan- 4. De hac etiam opinione fuit Alexan- der philosophus, et Xenophanes, et David der philosophus, et Xenophanes, et David de Dinanto, qui nititur multis rationibus de Dinanto, qui nititur multis rationibus hunc errorem probare in libro qui dicitur hunc errorem probare in libro qui dicitur de Tomis, sive de Divisionibus: post de Tomis, sive de Divisionibus: post quas probationes ponit talem conclusio- quas probationes ponit talem conclusio- nem sic dicens : « Manifestum est igitur nem sic dicens : « Manifestum est igitur unam solam substantiam esse, non tan- unam solam substantiam esse, non tan- tum omnium corporum, sed etiam tum omnium corporum, sed etiam omnium animarum et hanc nihil aliud omnium animarum et hanc nihil aliud esse quam ipsum Deum : quia substantia esse quam ipsum Deum : quia substantia de de qua sunt omnia qua sunt omnia dicitur dicitur corpora, corpora, hyle: substantia vero de qua sunt omnes hyle: substantia vero de qua sunt omnes animæ, dicitur ratio vel mens. » Mani- animæ, dicitur ratio vel mens. » Mani- festum est igitur Deum esse substantiam festum est igitur Deum esse substantiam omnium corporum et omnium animarum. omnium corporum et omnium animarum. Patet igitur, quod Deus et hyle et mens Patet igitur, quod Deus et hyle et mens una sola substantia sunt. una sola substantia sunt.

5. Rationes autem quibus hoc probant, 5. Rationes autem quibus hoc probant, sunt istæ sicut sunt in libris eorum sunt istæ sicut sunt in libris eorum positæ. Prima est hæc : Intellectus in- positæ. Prima est hæc : Intellectus in- telligit Deum et hyle sive materiam : sed telligit Deum et hyle sive materiam : sed nihil intelligit intellectus, nisi per assi- nihil intelligit intellectus, nisi per assi- milationem ad ipsum oportet igitur, milationem ad ipsum oportet igitur, quod assimilatio sit intellectus ad Deum quod assimilatio sit intellectus ad Deum et hyle hæc autem assimilatio vel est et hyle hæc autem assimilatio vel est per identitatem, vel per simplicem assi- per identitatem, vel per simplicem assi- milationem sed non est per simplicem milationem sed non est per simplicem assimilationem, quia assimilatio non fit assimilationem, quia assimilatio non fit nisi per formam abstractam ab eo quod nisi per formam abstractam ab eo quod intelligitur, hyle autem et Deus nullam intelligitur, hyle autem et Deus nullam habent formam: si ergo intelliguntur, habent formam: si ergo intelliguntur, oportet quod per identitatem quam ha- oportet quod per identitatem quam ha- bent ad intellectum, intelligantur: in- bent ad intellectum, intelligantur: in- tellectus igitur et hyle et Deus idem sunt tellectus igitur et hyle et Deus idem sunt in substantia. in substantia.

6. Adhuc, Omne passibile, per contra- 6. Adhuc, Omne passibile, per contra-

adhuc Ilam Part. Summæ de Creaturis, Tract. I, adhuc Ilam Part. Summæ de Creaturis, Tract. I, Quæst. 5, Art. 2. Tom. XXXV. Quæst. 5, Art. 2. Tom. XXXV.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Civitate Dei, cap. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. IV de Civitate Dei, cap. 21. 21.

IN II P. SUM. THEOL. IN II P. SUM. THEOL. rias formas est passibile, et non par sub- rias formas est passibile, et non par sub- jectum quod substat contrariis. Et hoc jectum quod substat contrariis. Et hoc probatur per hoc, quod subjectum in probatur per hoc, quod subjectum in passivis omnibus, neutri contrariorum passivis omnibus, neutri contrariorum est contrarium. Anima et hyle passibilia est contrarium. Anima et hyle passibilia sunt sentire enim et intelligere pati est. sunt sentire enim et intelligere pati est. Inde procedunt sic: Quod subjectum Inde procedunt sic: Quod subjectum non est passibile nec activum, hoc ideo non est passibile nec activum, hoc ideo est, ut dicit Philosophus, quia in omni- est, ut dicit Philosophus, quia in omni- bus unum anima et hyle sunt duo sub- bus unum anima et hyle sunt duo sub- jecta, actionem et passionem suscipientia: jecta, actionem et passionem suscipientia: ergo propter hoc activa non sunt in in- ergo propter hoc activa non sunt in in- vicem, quia in omnibus agentibus et vicem, quia in omnibus agentibus et patientibus sunt idem, nullam habentia patientibus sunt idem, nullam habentia contrarietatem ergo intellectus et hyle contrarietatem ergo intellectus et hyle sunt idem in substantia. sunt idem in substantia.

7. Quod etiam hæc duo idem sint cum 7. Quod etiam hæc duo idem sint cum Deo sic probat David: Idem est a quo Deo sic probat David: Idem est a quo non differt differentia, sicut dicit Aristo- non differt differentia, sicut dicit Aristo- teles in VII Topicorum: et dat exem- teles in VII Topicorum: et dat exem- plum, quod punctum est principium plum, quod punctum est principium continui, et unitas principium discreti : continui, et unitas principium discreti : et non differunt in eo quod prima sunt, et non differunt in eo quod prima sunt, sed differunt in hoc quod punctum habet sed differunt in hoc quod punctum habet positionem continui, et unitas discreti positionem continui, et unitas discreti ordinem si ergo abstrahantur ab eis istæ ordinem si ergo abstrahantur ab eis istæ differentiæ cum idem sit a quo non differentiæ cum idem sit a quo non differt differentia, punctum et unitas erunt differt differentia, punctum et unitas erunt idem in substantia. A simili Deus et idem in substantia. A simili Deus et materia et intellectus sive mens sunt pri- materia et intellectus sive mens sunt pri- ma, unumquodque in ordine suo: et ma, unumquodque in ordine suo: et sicut dicit, non differunt in eo quod pri- sicut dicit, non differunt in eo quod pri- ma sunt: aliter enim esset idem princi- ma sunt: aliter enim esset idem princi- pium convenientiæ et differentiæ, quod pium convenientiæ et differentiæ, quod inconveniens est: sed in hoc quod Deus inconveniens est: sed in hoc quod Deus est primum efficiens, et hyle primum est primum efficiens, et hyle primum suscipiens: si ergo abstrahantur ab his suscipiens: si ergo abstrahantur ab his differentiis, idem erunt : una ergo differentiis, idem erunt : una ergo substantia est, quæ est Deus, hyle, et substantia est, quæ est Deus, hyle, et intellectus. intellectus.

Adhuc sic dicit, quod Aristoteles dicit Adhuc sic dicit, quod Aristoteles dicit sic, quod « scientia secundum actum est sic, quod « scientia secundum actum est res scita. » Et alibi, « Omnino autem res scita. » Et alibi, « Omnino autem intellectus et intelligens secundum actum intellectus et intelligens secundum actum est res intellecta. » est res intellecta. »

9. Adhuc, In omnibus resolutionibus 9. Adhuc, In omnibus resolutionibus sic est, quod contingit devenire ad unum sic est, quod contingit devenire ad unum simplicissimum, quod ulterius non resol- simplicissimum, quod ulterius non resol- vitur, et in quo non differunt ea quæ vitur, et in quo non differunt ea quæ

43 43

TRACT, XII, QUÆST. 72. TRACT, XII, QUÆST. 72. resolvuntur: sed constat, quod corporalia resolvuntur: sed constat, quod corporalia ad hoc deveniunt, quod in hyle resol- ad hoc deveniunt, quod in hyle resol- vuntur, spiritualia resolvuntur in men- vuntur, spiritualia resolvuntur in men- tem, sive vov in Græco et si deducatur tem, sive vov in Græco et si deducatur resolutio, non stabit nisi in simplicissi- resolutio, non stabit nisi in simplicissi- mo et hoc non potest esse nisi Deus: mo et hoc non potest esse nisi Deus: cum ergo omnis resolutio stet in his tri- cum ergo omnis resolutio stet in his tri- bus ut in ultimis, oportet quod hæc tria bus ut in ultimis, oportet quod hæc tria sint unum in substantia, ut dicunt. sint unum in substantia, ut dicunt.

CONTRA istam hæresim fortiter dispu- Sed contra. CONTRA istam hæresim fortiter dispu- Sed contra. tandum est. tandum est.

1. Constat, quod Deus primum agens 1. Constat, quod Deus primum agens et primum efficiens est, et est universa- et primum efficiens est, et est universa- liter agens, et penitus nihil patiens vel liter agens, et penitus nihil patiens vel suscipiens: hyle sive materia prima suscipiens: hyle sive materia prima principium patiens est, omnium in se principium patiens est, omnium in se suscipiens actionem universaliter agens suscipiens actionem universaliter agens nihil patiens, et universaliter patiens ni- nihil patiens, et universaliter patiens ni- hil agens, numquam possunt idem esse hil agens, numquam possunt idem esse per substantiam : ergo Deus et hyle per substantiam : ergo Deus et hyle numquam possunt idem esse per sub- numquam possunt idem esse per sub-

stantiam. stantiam.

2. Adhuc, Aristoteles in II Physico- 2. Adhuc, Aristoteles in II Physico- rum dicit, quod tres causæ in unam rum dicit, quod tres causæ in unam coincidunt quantum ad rem, non quan- coincidunt quantum ad rem, non quan- tum ad modum causalitatis: sed quarta tum ad modum causalitatis: sed quarta cum tribus numquam etiam quantum ad cum tribus numquam etiam quantum ad rem coincidit in idem. Efficiens enim, rem coincidit in idem. Efficiens enim, formalis, et finalis possunt esse res una : formalis, et finalis possunt esse res una : sed materia cum eis numquam. Deus est sed materia cum eis numquam. Deus est causa efficiens, formalis, et finalis om- causa efficiens, formalis, et finalis om- nium rerum. Ergo cum materia realiter nium rerum. Ergo cum materia realiter numquam potest esse idem : falsum numquam potest esse idem : falsum est ergo, quod Deus et materia prima est ergo, quod Deus et materia prima sint idem. sint idem.

3. Adhuc, Ens omni modo necesse et 3. Adhuc, Ens omni modo necesse et omni modo in actu, non potest esse idem omni modo in actu, non potest esse idem in substantia cum ente quod omni modo in substantia cum ente quod omni modo est in potentia et nullo modo in actu: est in potentia et nullo modo in actu: Deus qui est primum principium, est Deus qui est primum principium, est ens omni modo necesse et omni modo ens omni modo necesse et omni modo in actu, materia autem omni modo in in actu, materia autem omni modo in potentia et nullo modo in actu et nullo potentia et nullo modo in actu et nullo modo necesse ergo Deus et materia modo necesse ergo Deus et materia prima nullo modo etiam possunt cogita- prima nullo modo etiam possunt cogita- ri esse idem. ri esse idem.

4. Adhuc, Aristoteles in primo Physi- 4. Adhuc, Aristoteles in primo Physi- corum Materiam non cognoscimus nisi corum Materiam non cognoscimus nisi per analogiam ad formam: sicut enim per analogiam ad formam: sicut enim

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

44 44

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

æs ad statuam se habet, et lignum ad æs ad statuam se habet, et lignum ad lectulum, et unumquodque aliorum ha- lectulum, et unumquodque aliorum ha- bentium formam ad formam, "sic materia bentium formam ad formam, "sic materia se habet ad formam. Si autem sic est, se habet ad formam. Si autem sic est, quod materia cognoscitur per analogiam quod materia cognoscitur per analogiam ad formam, ipsa non potest esse forma ad formam, ipsa non potest esse forma vel aliquod formale: Deus est efficiens vel aliquod formale: Deus est efficiens formale per ideam: ergo materia cum formale per ideam: ergo materia cum Deo non potest esse idem. Deo non potest esse idem.

SOLUTIO. Error iste pessimus error SOLUTIO. Error iste pessimus error est, et contra philosophiam, et contra est, et contra philosophiam, et contra Catholicam fidem, sicut de necessitate Catholicam fidem, sicut de necessitate probant ultimo inductæ rationes. probant ultimo inductæ rationes.

Ad Hoc autem quod primo objicitur Ad Hoc autem quod primo objicitur pro errore hoc, dicendum, quod Joan- pro errore hoc, dicendum, quod Joan- nes Chrysostomus bene ponit et expresse nes Chrysostomus bene ponit et expresse satis errorem, et deformitatem quæ er- satis errorem, et deformitatem quæ er- rorem facit abominabilem. Ex hoc enim, rorem facit abominabilem. Ex hoc enim, quod Deus dicatur esse prima materia, quod Deus dicatur esse prima materia, sequitur quod sicut prima materia for- sequitur quod sicut prima materia for- matur in muscas et sciniphes et ranas matur in muscas et sciniphes et ranas et bufones et hujusmodi vilia animalia, et bufones et hujusmodi vilia animalia, quod abominabile est audire omni homi- quod abominabile est audire omni homi- ni habenti clarum et pium intellectum, ni habenti clarum et pium intellectum, ita Deus formatur in similia animalia. ita Deus formatur in similia animalia.

- -

AD DICTUM Augustini dicendum, quod AD DICTUM Augustini dicendum, quod Augustinus non laudat eos qui Deum Augustinus non laudat eos qui Deum dixerunt esse animam, sicut ipsemet dixerunt esse animam, sicut ipsemet ibidem dicit, sed in hoc quod dixerunt, ibidem dicit, sed in hoc quod dixerunt, quod motu et ratione mundum guber- quod motu et ratione mundum guber- nat: unde si non dixissent animam, in nat: unde si non dixissent animam, in nullo peccassent : Deus enim est princi- nullo peccassent : Deus enim est princi- pium omnium per creationem, mundum pium omnium per creationem, mundum motu et ratione gubernans ut anima cor- motu et ratione gubernans ut anima cor- pus, sed non vivificans, sensificans, et pus, sed non vivificans, sensificans, et vegetans sicut anima corpus : et ideo vegetans sicut anima corpus : et ideo nullo modo est anima: quia substantia- nullo modo est anima: quia substantia- les actus animæ sunt vivificare, sensifi- les actus animæ sunt vivificare, sensifi- care, et vegetare. Motu autem et ratione care, et vegetare. Motu autem et ratione gubernare sunt actus secundum substan- gubernare sunt actus secundum substan- tiam separati motoris in id quod movet, tiam separati motoris in id quod movet, ut nautæ ad navim. ut nautæ ad navim.

AD DICTUM Avicennæ dicendum, quod AD DICTUM Avicennæ dicendum, quod ipse bene dicit: sunt enim hæretici et in ipse bene dicit: sunt enim hæretici et in fide, non tantum Catholica, sed omnium fide, non tantum Catholica, sed omnium gentium, quæ quacumque lege Deum gentium, quæ quacumque lege Deum colunt omnes enim illi sciunt et cre- colunt omnes enim illi sciunt et cre- dunt, quod Deus est substantia nullo dunt, quod Deus est substantia nullo

: :

modo commiscibilis cum substantia in- modo commiscibilis cum substantia in- feriori, quæ subjicitur actioni et passioni feriori, quæ subjicitur actioni et passioni physicis et sic nullo modo potest esse physicis et sic nullo modo potest esse materia, nec anima, quia et materia et materia, nec anima, quia et materia et anima subjiciuntur actionibus et passio- anima subjiciuntur actionibus et passio- nibus. nibus.

AD ID quod ulterius inducitur de con- AD ID quod ulterius inducitur de con- clusione quam post omnia inducit Da- clusione quam post omnia inducit Da- vid in libro suo de Tomis, dicendum vid in libro suo de Tomis, dicendum quod falsissimum est, et ex falsissimis quod falsissimum est, et ex falsissimis concluditur, sicut probatum est rationi- concluditur, sicut probatum est rationi- bus adductis in contrarium, quæ omnes bus adductis in contrarium, quæ omnes ex per se notis principiis procedunt. ex per se notis principiis procedunt.

AD PRIMAM rationem quam pro se in- AD PRIMAM rationem quam pro se in- ducit, dicendum quod error semper pro- ducit, dicendum quod error semper pro- venit ex perversitate intellectus et cum venit ex perversitate intellectus et cum dicit Philosophus, quod intellectus non dicit Philosophus, quod intellectus non intelligit nisi per assimilationem, intel- intelligit nisi per assimilationem, intel- ligit hoc de assimilatione intentionali: ligit hoc de assimilatione intentionali: et hæc assimilatio potest esse in omni- et hæc assimilatio potest esse in omni- bus intellectis et quando intellectus in- bus intellectis et quando intellectus in- telligit Deum, sub intentione Dei intelli- telligit Deum, sub intentione Dei intelli- git: et quando intelligit materiam, sub git: et quando intelligit materiam, sub intentione materiæ intelligit. Et licet intentione materiæ intelligit. Et licet Deus et materia prima non habeant for- Deus et materia prima non habeant for- mam quæ possit abstrahi ab eis reali mam quæ possit abstrahi ab eis reali abstractione, tamen plurimas habent in- abstractione, tamen plurimas habent in- tentiones, sub quibus possunt intelligi: tentiones, sub quibus possunt intelligi: quia, sicut ipse dicit Philosophus, quo quia, sicut ipse dicit Philosophus, quo aliquid est simplicius, eo ad plura refer- aliquid est simplicius, eo ad plura refer- tur pluribus rationibus, et sub intentione tur pluribus rationibus, et sub intentione cujuslibet est intelligibile: nec tamen cujuslibet est intelligibile: nec tamen propter hoc oportet, quod intellectus et propter hoc oportet, quod intellectus et intellecta res sint unum re per identita- intellecta res sint unum re per identita- tem substantiæ. tem substantiæ.

AD ALIUD dicendum, quod hoc omnino AD ALIUD dicendum, quod hoc omnino asininum est. Cum enim Philosophus asininum est. Cum enim Philosophus dicit, quod subjectum nec agit, nec pati- dicit, quod subjectum nec agit, nec pati- tur, quia unum est in omnibus, intelli- tur, quia unum est in omnibus, intelli- git in omnibus agentibus et patientibus git in omnibus agentibus et patientibus per formas contrarias: et est unum uni- per formas contrarias: et est unum uni- tate subjecti, non unitate esse et essen- tate subjecti, non unitate esse et essen- tiæ. Materia autem et anima etsi ambæ tiæ. Materia autem et anima etsi ambæ patiantur, non tamen patiuntur univoce. patiantur, non tamen patiuntur univoce. Unde si hoc inferatur, quod in omnibus Unde si hoc inferatur, quod in omnibus naturalibus agentibus et patientibus ani- naturalibus agentibus et patientibus ani- ma et materia simpliciter sint idem, in- ma et materia simpliciter sint idem, in- cidit fallacia secundum quid et simplici- cidit fallacia secundum quid et simplici-

ter. ter.

Ad 4 Ad 4

Ad t Ad t

Ad 6 Ad 6

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72.

AD ALIUD dicendum, quod illa objectio AD ALIUD dicendum, quod illa objectio procedit super suppositione falsi, quod procedit super suppositione falsi, quod omne quod differt, differat differentia omne quod differt, differat differentia alia a se. Hoc enim falsum est, quia alia a se. Hoc enim falsum est, quia prima seipsis differunt aliter in diffe- prima seipsis differunt aliter in diffe- rentiis iretur in infinitum. Unde si Deus, rentiis iretur in infinitum. Unde si Deus, materia, et intellectus sint prima ad quæ materia, et intellectus sint prima ad quæ referuntur differentia omnia in entibus, referuntur differentia omnia in entibus, sequitur de necessitate, quod ipsa diffe- sequitur de necessitate, quod ipsa diffe- runt maxime, et seipsis differunt, eo runt maxime, et seipsis differunt, eo quod differentia qua differunt, non pot- quod differentia qua differunt, non pot- est abstrahi ab eis, sicut nec ipsa a se- est abstrahi ab eis, sicut nec ipsa a se- ipsis. ipsis.

AD ALIUD dicendum, quod omnis iste AD ALIUD dicendum, quod omnis iste error provenit ex prava intelligentia di- error provenit ex prava intelligentia di- ctorum Aristotelis. Quando enim dicit, ctorum Aristotelis. Quando enim dicit, quod scientia est res scita, non intelligit, quod scientia est res scita, non intelligit, quod per eumdem modum sit scientia quod per eumdem modum sit scientia et res scita sed, sicut dicit in principio et res scita sed, sicut dicit in principio Physicorum, quod eadem sunt principia Physicorum, quod eadem sunt principia essendi et sciendi, aliter et aliter acce- essendi et sciendi, aliter et aliter acce- pta quia accepta in esse rato rei sunt pta quia accepta in esse rato rei sunt principia essendi accepta autem secun- principia essendi accepta autem secun- dum rationem et esse intentionale, quod dum rationem et esse intentionale, quod habent in ratione, sunt principia sciendi. habent in ratione, sunt principia sciendi. Et ideo dicit Aristoteles in V Metaphysi- Et ideo dicit Aristoteles in V Metaphysi- corum, quod unumquodque sicut se ha- corum, quod unumquodque sicut se ha- bet ad esse, ita se habet ad verum scire. bet ad esse, ita se habet ad verum scire.

AD ULTIMUM dicendum, quod resolutio AD ULTIMUM dicendum, quod resolutio nec univoca est, nec una in omnibus. nec univoca est, nec una in omnibus. Aliter enim resolvitur compositum in Aliter enim resolvitur compositum in simplex, et aliter posterius in prius, et simplex, et aliter posterius in prius, et aliter causatum in causam, et aliter par- aliter causatum in causam, et aliter par- ticulare in universale, et aliter totum in- ticulare in universale, et aliter totum in- tegrale in suas partes, et aliter totum po- tegrale in suas partes, et aliter totum po- testativum in partes: et ideo non opor- testativum in partes: et ideo non opor- tet, quod ultimum in quo stant tales tet, quod ultimum in quo stant tales resolutiones, sit idem per substantiam et resolutiones, sit idem per substantiam et esse in omnibus: quinimo sequitur, esse in omnibus: quinimo sequitur, quod sint penitus diversa. Unde licet quod sint penitus diversa. Unde licet causæ per resolutionem stent in causa causæ per resolutionem stent in causa prima, non oportet tamen, quod mate- prima, non oportet tamen, quod mate- rialia quæ resolvuntur ad primam ma- rialia quæ resolvuntur ad primam ma- teriam, habeant talem materiam, quæ teriam, habeant talem materiam, quæ

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. XVII, Art. 2. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. Cf. etiam IIam Part. Summæ de novæ editionis. Cf. etiam IIam Part. Summæ de Creaturis, Tract. I, Quæst. 5, Art. 3. Tom. Creaturis, Tract. I, Quæst. 5, Art. 3. Tom.

3 3

45 45

sit idem in substantia et esse cum effi- sit idem in substantia et esse cum effi- ciente primo. ciente primo.

QUÆ IN contrarium adducta sunt, pro- Ad object. QUÆ IN contrarium adducta sunt, pro- Ad object. cedunt et secundum fidem Catholicam cedunt et secundum fidem Catholicam et secundum philosophiam. et secundum philosophiam.

MEMBRI QUARTI MEMBRI QUARTI

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Utrum animæ ante corpora fuerint in Utrum animæ ante corpora fuerint in comparibus stellis, et descendentes ab comparibus stellis, et descendentes ab illis incorporentur, et iterum post se- illis incorporentur, et iterum post se- parationem a corporibus redeant ad parationem a corporibus redeant ad compares stellas, sicut dixit Socra- compares stellas, sicut dixit Socra- tes 1 ? tes 1 ?

TERTIO quæritur, Utrum animæ ante TERTIO quæritur, Utrum animæ ante corpora fuerint in comparibus stellis, et corpora fuerint in comparibus stellis, et descendentes ab illis incorporentur, et descendentes ab illis incorporentur, et iterum post separationem a corporibus iterum post separationem a corporibus redeant ad compares stellas, sicut dixit redeant ad compares stellas, sicut dixit Socrates? Socrates?

Ad id objicitur sic : Ad id objicitur sic :

1. Augustinus super Genesim in Glos- 1. Augustinus super Genesim in Glos- sa dicit, quod « anima Adæ facta, est sa dicit, quod « anima Adæ facta, est ante corpus. » Tunc autem non potuit ante corpus. » Tunc autem non potuit esse in corpore et non videtur posse esse in corpore et non videtur posse fuisse nisi in corpore, vel virtutibus cœ- fuisse nisi in corpore, vel virtutibus cœ- lestibus ergo videtur, quod anima ante lestibus ergo videtur, quod anima ante corpus fuerit in compare stella. corpus fuerit in compare stella.

Adhuc, Augustinus in libro VII super Adhuc, Augustinus in libro VII super Genesim ad litteram: « Humanæ opi- Genesim ad litteram: « Humanæ opi- nioni tolerabilius mihi videtur Deum in nioni tolerabilius mihi videtur Deum in illis primis operibus, quæ simul omnia illis primis operibus, quæ simul omnia creavit, animam humanam creasse, quam creavit, animam humanam creasse, quam suo tempore membris ex limo formati suo tempore membris ex limo formati corporis inspiraret 2. » Ex hoc arguitur corporis inspiraret 2. » Ex hoc arguitur ut prius, quod scilicet cum ad nullam ut prius, quod scilicet cum ad nullam

XXXV. XXXV.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad litteram, cap. 24. litteram, cap. 24.

46 46

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

creaturam, tantam haberet similitudi- creaturam, tantam haberet similitudi- nem sicut ad Angelos, antequam anima nem sicut ad Angelos, antequam anima esset in corpore, in cœlis fuit inter An- esset in corpore, in cœlis fuit inter An- gelos et sic de coelis descendit ad cor- gelos et sic de coelis descendit ad cor- pus. pus.

3. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Cre- 3. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Cre- datur ergo, si nulla Scripturarum aucto- datur ergo, si nulla Scripturarum aucto- ritas seu veritatis ratio contradicit, ho- ritas seu veritatis ratio contradicit, ho- minem ita factum sexta die, ut corporis minem ita factum sexta die, ut corporis quidem humani ratio causalis in elemen- quidem humani ratio causalis in elemen- tis mundi, anima vero jam ipsa creare- tis mundi, anima vero jam ipsa creare- tur. » Et ex hoc arguitur idem quod tur. » Et ex hoc arguitur idem quod prius quia ante corpus non potuit ha- prius quia ante corpus non potuit ha- bere locum magis congruum, quam bere locum magis congruum, quam coelum et sic videtur, quod a cœlo ad coelum et sic videtur, quod a cœlo ad corpus descenderit omnis anima huma- corpus descenderit omnis anima huma-

na. na.

4. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Me- 4. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Me- lius creditur animam prius creatam, na- lius creditur animam prius creatam, na- turaliter velle incorporari, sicut natura- turaliter velle incorporari, sicut natura- le est nobis velle vivere: male autem le est nobis velle vivere: male autem vivere non est jam naturæ, sed perver- vivere non est jam naturæ, sed perver- sæ voluntatis 1. » Et ex hoc sequitur sæ voluntatis 1. » Et ex hoc sequitur idem quod prius. idem quod prius.

5. Adhuc, Hoc multis rationibus pro- 5. Adhuc, Hoc multis rationibus pro- bat Gregorius Nyssenus in libro de Ho- bat Gregorius Nyssenus in libro de Ho- mine, loquens contra Eunomium quem- mine, loquens contra Eunomium quem- dam philosophum, qui dicebat animam dam philosophum, qui dicebat animam esse substantiam corpoream in corpore esse substantiam corpoream in corpore

creatam. creatam.

Et est prima ratio hæc: «Omne quod Et est prima ratio hæc: «Omne quod habet generationem corporalem et tem- habet generationem corporalem et tem- poralem, corporale est et mortale. » Si poralem, corporale est et mortale. » Si ergo anima in corpore creationem habet, ergo anima in corpore creationem habet, mortalis erit quod est inconveniens : mortalis erit quod est inconveniens : ergo ante corpus facta est. ergo ante corpus facta est.

Secunda ratio sic dicit : « Concordant Secunda ratio sic dicit : « Concordant autem cum, his et quæ sunt Moysi, qui autem cum, his et quæ sunt Moysi, qui sensibilium generationem subscribens, sensibilium generationem subscribens, non inter sensibilium generationem et non inter sensibilium generationem et eam quæ est intelligibilium expres- eam quæ est intelligibilium expres- sit. » Et est sensus, quod Moyses dixit sit. » Et est sensus, quod Moyses dixit primo substitui materiam corporalium et primo substitui materiam corporalium et in ea non expressit creationem Angeli in ea non expressit creationem Angeli vel animæ rationalis, ut Angelus et vel animæ rationalis, ut Angelus et

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII super Genesim ad litteram, cap. 27. litteram, cap. 27.

* Genes. II, 2. * Genes. II, 2.

anima rationalis ante omnem materiam anima rationalis ante omnem materiam intelligantur esse creata. intelligantur esse creata.

Tertia ratio sua est, in qua sic dicit: Tertia ratio sua est, in qua sic dicit: « Si autem quis ex eo quod post plas- « Si autem quis ex eo quod post plas- mationem corporis immissa est anima, mationem corporis immissa est anima, æstimaverit post corpus generatam eam æstimaverit post corpus generatam eam esse, excidet a veritate. Aut enim eam esse, excidet a veritate. Aut enim eam mortalem dicet, ut Aristoteles, qui di- mortalem dicet, ut Aristoteles, qui di- xit eam in corpore generatam esse. Aut xit eam in corpore generatam esse. Aut dicet ut Stoici, qui incorpoream sub- dicet ut Stoici, qui incorpoream sub- stantiam et ante corpus creatam esse stantiam et ante corpus creatam esse dixerunt, ut non mortalis animæ intel- dixerunt, ut non mortalis animæ intel- ligentiam nobis repræsentet. » ligentiam nobis repræsentet. »

Quarta ratio est ibidem, ubi sic dicit: Quarta ratio est ibidem, ubi sic dicit: << Creationis hoc præcipuum est, opus << Creationis hoc præcipuum est, opus ex non entibus facere. Si igitur ad invi- ex non entibus facere. Si igitur ad invi- cem generatione animæ fiunt, ratione cem generatione animæ fiunt, ratione providentiæ fiunt, et corruptibiles sunt providentiæ fiunt, et corruptibiles sunt quemadmodum alia, quæ ex successione quemadmodum alia, quæ ex successione generis fiunt. Si autem ex non entibus generis fiunt. Si autem ex non entibus animæ deducuntur ad esse, creatio qui- animæ deducuntur ad esse, creatio qui- dem fit et tunc non est verum dictum dem fit et tunc non est verum dictum Moysi: Requievit Deum ab omni opere Moysi: Requievit Deum ab omni opere suo 2. Utrumque autem horum inconve- suo 2. Utrumque autem horum inconve- niens est, scilicet et quod anima sit mor- niens est, scilicet et quod anima sit mor- talis, et quod non verum dicat Moyses. >> talis, et quod non verum dicat Moyses. >> Ergo relinquitur animas ante corpus si- Ergo relinquitur animas ante corpus si- mul esse creatas. Et quia posset objici mul esse creatas. Et quia posset objici Gregorio illud verbum Joannis, v, 17: Gregorio illud verbum Joannis, v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego Pater meus usque modo operatur, et ego operor. Solvit ibidem, et dicit, quod non operor. Solvit ibidem, et dicit, quod non intelligitur de opere creationis, sed de intelligitur de opere creationis, sed de opere gubernationis et propagationis. opere gubernationis et propagationis.

6. Adhuc, Idem sentit Damascenus in 6. Adhuc, Idem sentit Damascenus in libro Il de Fide orthodoxa, ubi inducens libro Il de Fide orthodoxa, ubi inducens Gregorium Nazianzenum, quem vocat Gregorium Nazianzenum, quem vocat theologum, dicit sic : « Ergo autem theologum, dicit sic : « Ergo autem consentio Gregorio theologo. Dicebat consentio Gregorio theologo. Dicebat enim primo intellectualem substantiam enim primo intellectualem substantiam creari, et ita, hoc est consequenter, sensi- creari, et ita, hoc est consequenter, sensi- bilem 3. » Cum ergo anima sit substantia bilem 3. » Cum ergo anima sit substantia intellectualis, et corpus substantia sensibi- intellectualis, et corpus substantia sensibi- lis, anima est ante corpus creata: et cum lis, anima est ante corpus creata: et cum congruum locum non habuisset nisi in congruum locum non habuisset nisi in coelis, videtur ante corpus fuisse in coelis. coelis, videtur ante corpus fuisse in coelis.

3 S. J. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa, 3 S. J. DAMASCENUS, Lib. II de Fide orthodoxa, cap. 3. cap. 3.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72.

7. Ulterius, Quæritur de dictis Plato- 7. Ulterius, Quæritur de dictis Plato- nis, qui hoc expresse videtur dicere in nis, qui hoc expresse videtur dicere in secunda parte Timæi, ubi sic dicit indu- secunda parte Timæi, ubi sic dicit indu- cens Deum deorum loquentem ad pla- cens Deum deorum loquentem ad pla- netas, et dicentem sic: «Hujus universi netas, et dicentem sic: «Hujus universi generis, hoc est, mortalium, sementem generis, hoc est, mortalium, sementem ego faciam (et dicit commentum Chalci- ego faciam (et dicit commentum Chalci- dii, sementem, hoc est animam) vobisque dii, sementem, hoc est animam) vobisque tradam: vosque cætera exsequi par est, tradam: vosque cætera exsequi par est, hoc est, justum est, ita ut immortalem hoc est, justum est, ita ut immortalem coelestemque naturam mortali textu cor- coelestemque naturam mortali textu cor- poris, scilicet extrinsecus ambiatis, ju- poris, scilicet extrinsecus ambiatis, ju- beatisque nasci: cibum provideatis, et beatisque nasci: cibum provideatis, et incrementa detis: ac post dissolutionem incrementa detis: ac post dissolutionem id seminis quod credideratis, facta se- id seminis quod credideratis, facta se- ctione animæ et corporis recipiatis. » ctione animæ et corporis recipiatis. » Ex hoc accipitur, quod animæ ante cor- Ex hoc accipitur, quod animæ ante cor- pora factæ sunt, et traditæ intelligentiis pora factæ sunt, et traditæ intelligentiis quæ præsident stellis ad incorporandum: quæ præsident stellis ad incorporandum: et post mortem iterum deducuntur ad et post mortem iterum deducuntur ad compares stellas. compares stellas.

8. Adhuc, Plato, ibidem, « Si quidem 8. Adhuc, Plato, ibidem, « Si quidem passiones ac perturbationes frænarent passiones ac perturbationes frænarent ac subjugarent, justum his levemque vi- ac subjugarent, justum his levemque vi- tam fore. » Sensus est, quod si animæ tam fore. » Sensus est, quod si animæ rationales subjungant sibi passiones, rationales subjungant sibi passiones, tunc justum est, quod assumantur ad tunc justum est, quod assumantur ad locum ubi semper levem vitam du- locum ubi semper levem vitam du- cant, passionibus non subjectam. Si cant, passionibus non subjectam. Si autem passionibus vincerentur, justum autem passionibus vincerentur, justum esset, quod tunc transferrentur ad esset, quod tunc transferrentur ad confragosam vitam, et contubernium confragosam vitam, et contubernium comparis stellæ amitterent et transfer- comparis stellæ amitterent et transfer- rentur in alia corpora, canum scilicet, rentur in alia corpora, canum scilicet, leonum, et similium animalium, in qui- leonum, et similium animalium, in qui- bus talibus passionibus semper subja- bus talibus passionibus semper subja-

cerent. cerent.

9. Ulterius, Quæritur de verbis Macro- 9. Ulterius, Quæritur de verbis Macro- bii, et quorumdam aliorum Platonico- bii, et quorumdam aliorum Platonico- rum. Dicit enim Macrobius in libro suo rum. Dicit enim Macrobius in libro suo primo, sic « Zodiacum circulum la- primo, sic « Zodiacum circulum la- cteus circulus obliquæ circumflexionis cteus circulus obliquæ circumflexionis in occursum ambiendo complectitur, in occursum ambiendo complectitur, quem duo tropica signa, Capricornus quem duo tropica signa, Capricornus scilicet, et Cancer intersecant. Has so- scilicet, et Cancer intersecant. Has so- lum Jonaphin vocaverunt: quia in utro- lum Jonaphin vocaverunt: quia in utro- que obviantes solstitio ulterius solis in- que obviantes solstitio ulterius solis in-

1 Vide Auctorem in I de Anima, Tract. II, 1 Vide Auctorem in I de Anima, Tract. II,

47 47

hibetur accessus et fit ei regressus ad hibetur accessus et fit ei regressus ad zonæ viam, cujus terminos numquam zonæ viam, cujus terminos numquam relinquit. Per has partes de cœlo in relinquit. Per has partes de cœlo in terram in axe, et de terris in cœlum terram in axe, et de terris in cœlum remeare credunt animas hominum. Ideo remeare credunt animas hominum. Ideo hominum dicunt esse unam, altera vero hominum dicunt esse unam, altera vero deorum vocatur. Hominum Cancer, quia deorum vocatur. Hominum Cancer, quia per hunc in inferiora descensus est: Ca- per hunc in inferiora descensus est: Ca- pricornus deorum, quia per illum animæ pricornus deorum, quia per illum animæ in propriæ immortalitatis sedem et in in propriæ immortalitatis sedem et in deorum mansionem revertuntur. » deorum mansionem revertuntur. »

10. Adhuc, Macrobius, ibidem, « Hoc 10. Adhuc, Macrobius, ibidem, « Hoc ergo primo pondere de zodiaco et la- ergo primo pondere de zodiaco et la- cteo ad subjectas usque sphæras anima cteo ad subjectas usque sphæras anima delapsa, dum et per illas labitur, non delapsa, dum et per illas labitur, non solum, ut diximus, luminosi hujus vi- solum, ut diximus, luminosi hujus vi- sibilis corporis avertitur accessu, sed sibilis corporis avertitur accessu, sed etiam singulos motus, quos in exerci- etiam singulos motus, quos in exerci- tio est habitura, producit, logisticon, tio est habitura, producit, logisticon, hoc est, ratiocinativam, et intelligen- hoc est, ratiocinativam, et intelligen- tiam theoricam in Saturni sphæra acci- tiam theoricam in Saturni sphæra acci- piens: in Jovis vero sphæra accipit vim piens: in Jovis vero sphæra accipit vim agendi, quod practicum sive intellectus agendi, quod practicum sive intellectus practicus dicitur.-» practicus dicitur.-»

11. Adhuc, Macrobius, ibidem ', 11. Adhuc, Macrobius, ibidem ', « Animæ beatæ ab omni cujuscumque « Animæ beatæ ab omni cujuscumque contagione hujus corporis liberæ, cœlum contagione hujus corporis liberæ, cœlum possident. Quæ vero per appetitum cor- possident. Quæ vero per appetitum cor- poris hujus, quam in terris vitam voca- poris hujus, quam in terris vitam voca- mus, ab illa specula altissima et perpe- mus, ab illa specula altissima et perpe- tua luce fulgenti, desiderio latenti de- tua luce fulgenti, desiderio latenti de- scendere cogitaverunt, pondere ipso ter- scendere cogitaverunt, pondere ipso ter- renæ cogitationis paulatim in inferiora renæ cogitationis paulatim in inferiora dilabuntur. » Ibidem subjungit: << In sin- dilabuntur. » Ibidem subjungit: << In sin- gulis enim sphæris quæ cœlo subjectæ gulis enim sphæris quæ cœlo subjectæ sunt, ætherei obvolutione vestitur, ut sunt, ætherei obvolutione vestitur, ut per eas gradatim societati hujus indu- per eas gradatim societati hujus indu- menti testei concilietur. » Ex omnibus menti testei concilietur. » Ex omnibus his accipitur, quod animæ ante corpora his accipitur, quod animæ ante corpora in coelo fuerunt, et inde descenderunt. in coelo fuerunt, et inde descenderunt.

12. Per rationem etiam quidam nitun- 12. Per rationem etiam quidam nitun- tur hoc probare sic: Nulla forma sub- tur hoc probare sic: Nulla forma sub- stantialis activa est vel passiva, ut dicit stantialis activa est vel passiva, ut dicit Philosophus : omnis enim actio vel Philosophus : omnis enim actio vel passio a contrarietate formarum est, passio a contrarietate formarum est, substantia autem non habet contrarium. substantia autem non habet contrarium. Anima igitur aut producitur a natura, Anima igitur aut producitur a natura,

cap. cap.

7 (Nota edit. Lugd.) 7 (Nota edit. Lugd.)

Sed contra. Sed contra.

48 48

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vel non. Si a natura: aut producit eam vel non. Si a natura: aut producit eam actio formæ substantialis, aut acciden- actio formæ substantialis, aut acciden- talis. Non forma substantialis: quia illa talis. Non forma substantialis: quia illa nec agit, nec patitur, cum non habeat nec agit, nec patitur, cum non habeat contrarium. Nec ab accidentali: quia contrarium. Nec ab accidentali: quia accidens substantiam facere non potest, accidens substantiam facere non potest, sed potius e converso: ergo videtur, sed potius e converso: ergo videtur, quod anima rationalis non potest pro- quod anima rationalis non potest pro- duci a natura et in corpore. duci a natura et in corpore.

13. Adhuc, Sicut se habent formæ 13. Adhuc, Sicut se habent formæ existentes in potentia ad potentiam existentes in potentia ad potentiam illam, sic se habent formæ quæ non sunt illam, sic se habent formæ quæ non sunt in potentia ad existere in actu. Sed in potentia ad existere in actu. Sed formæ quæ sunt in potentia, omnes si- formæ quæ sunt in potentia, omnes si- mul creatæ sunt in seminalibus rationi- mul creatæ sunt in seminalibus rationi- bus, ut dicit Augustinus in libro VII su- bus, ut dicit Augustinus in libro VII su- per Genesim ad litteram in materia per Genesim ad litteram in materia ergo formæ quæ non sunt in materia, ergo formæ quæ non sunt in materia, omnes simul creatæ sunt in actu: et sic omnes simul creatæ sunt in actu: et sic animæ rationales omnes simul creatæ animæ rationales omnes simul creatæ sunt. sunt.

SED QUIA iste error magnorum est, et SED QUIA iste error magnorum est, et semper fuit inter Philosophos et hære- semper fuit inter Philosophos et hære- ticos Manichæos, ideo disputandum est ticos Manichæos, ideo disputandum est in contrarium antequam ista solvantur. in contrarium antequam ista solvantur.

Sunt autem rationes in contrarium Sunt autem rationes in contrarium Avicennæ sic: Avicennæ sic:

Si anima est ante corpus: aut est Si anima est ante corpus: aut est unum, aut est multa. Si est unum: tunc unum, aut est multa. Si est unum: tunc ex illo uno animantur omnia corpora ex illo uno animantur omnia corpora viva quæ vivunt anima rationali. Et hoc viva quæ vivunt anima rationali. Et hoc non potest esse nisi in altero duorum non potest esse nisi in altero duorum modorum, scilicet quod aut una anima modorum, scilicet quod aut una anima sit in omnibus corporibus hominum: et sit in omnibus corporibus hominum: et hoc esse non potest, quia secundum per- hoc esse non potest, quia secundum per- fecta differunt perfectiones et numero et fecta differunt perfectiones et numero et genere et specie: perfecta autem homi- genere et specie: perfecta autem homi- num corpora differunt numero ad mi- num corpora differunt numero ad mi- nus ergo et animæ differunt numero.. nus ergo et animæ differunt numero.. Aut oporteret, quod una anima esset uni- Aut oporteret, quod una anima esset uni- versalis, et illius universalis essent par- versalis, et illius universalis essent par- tes particulares animæ, et in qualibet tes particulares animæ, et in qualibet generatione pars quædam illius animæ generatione pars quædam illius animæ universalis descenderet ad generatum universalis descenderet ad generatum corpus vivificandum: quod valde absur- corpus vivificandum: quod valde absur- dum est, cum anima simplex est sub- dum est, cum anima simplex est sub- stantia, et tales partes non habeat. stantia, et tales partes non habeat.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VI super Genesim ad

Si vero dicatur, quod sit ante corpus, Si vero dicatur, quod sit ante corpus, et ut multa, objicit Avicenna, quod non et ut multa, objicit Avicenna, quod non sunt nisi quinque causæ multitudinis: et sunt nisi quinque causæ multitudinis: et sic necesse est, quod aliqua illarum cau- sic necesse est, quod aliqua illarum cau- sarum fecerit multas animas. Multitudo sarum fecerit multas animas. Multitudo enim est aut à causa intrinseca, vel ex- enim est aut à causa intrinseca, vel ex- trinseca aut a causa substantiali, aut a trinseca aut a causa substantiali, aut a causa accidentali. Si a causa substan- causa accidentali. Si a causa substan- tiali cum, sicut dicit Damascenus et tiali cum, sicut dicit Damascenus et Aristoteles in IV Physicorum, divisio sit Aristoteles in IV Physicorum, divisio sit causa numeri, numerus autem causa dif- causa numeri, numerus autem causa dif- ferentiæ, oportet quod illa multitudo ferentiæ, oportet quod illa multitudo causetur a divisione formali, vel mate- causetur a divisione formali, vel mate- riali. Non a divisione formali: quia si riali. Non a divisione formali: quia si multæ sunt animæ ante corpora, omnes multæ sunt animæ ante corpora, omnes illæ conveniunt in forma et definitione : illæ conveniunt in forma et definitione : ergo divisione formali non dividuntur, ergo divisione formali non dividuntur, nec differentiam accipiunt, sed conve- nec differentiam accipiunt, sed conve- nientiam et unitatem. Si autem divi- nientiam et unitatem. Si autem divi- sione materiali dicantur differre: hoc sione materiali dicantur differre: hoc stare non potest: quia in antehabitis stare non potest: quia in antehabitis probatum est per disputationem Augu- probatum est per disputationem Augu- stini in libro VI super Genesim ad lit- stini in libro VI super Genesim ad lit- teram, quod anima nec est ex materia teram, quod anima nec est ex materia spirituali, nec ex materia corporali. spirituali, nec ex materia corporali.

Si vero dicatur, quod multitudo est Si vero dicatur, quod multitudo est ex corpore cujus est anima: sequitur, ex corpore cujus est anima: sequitur, quod extra corpora illa animæ nullam quod extra corpora illa animæ nullam habent multitudinem et hoc est contra habent multitudinem et hoc est contra

positionem illorum. Si vero dicatur, positionem illorum. Si vero dicatur, quod per respectum ad corpus anima quod per respectum ad corpus anima differt ab anima: aut erit per respectum differt ab anima: aut erit per respectum ad corpus quod est actu, aut per respe- ad corpus quod est actu, aut per respe- ctum ad corpus in potentia tantum. Si ctum ad corpus in potentia tantum. Si per respectum ad corpus quod est actu: per respectum ad corpus quod est actu: tunc oporteret, quod cum multitudine tunc oporteret, quod cum multitudine animarum esset multitudo corporum animarum esset multitudo corporum actu et sic animæ non essent ante cor- actu et sic animæ non essent ante cor- pora, sicut dicit positio ista: vel quod pora, sicut dicit positio ista: vel quod haberent ante ista corpora alia corpora. haberent ante ista corpora alia corpora. Et hoc quidam dixit hæreticus Manes. Et hoc quidam dixit hæreticus Manes. Sed refellitur statim: quia impossibile Sed refellitur statim: quia impossibile est, quod unius rationis et esse perfectio est, quod unius rationis et esse perfectio aptetur corporibus diversis secundum aptetur corporibus diversis secundum speciem. Et hujusmodi rationem assi- speciem. Et hujusmodi rationem assi- gnat Aristoteles in primo de Anima, lo- gnat Aristoteles in primo de Anima, lo- quens contra Pythagoram, qui dixit quens contra Pythagoram, qui dixit

litteram, cap. 6. litteram, cap. 6.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72.

49 49

transferri animam de corpore in corpus, transferri animam de corpore in corpus, dicens quod anima se habet ad corpus dicens quod anima se habet ad corpus organicum sicut ars cum ratione factiva organicum sicut ars cum ratione factiva se habet ad organa illius artis. Unde sicut se habet ad organa illius artis. Unde sicut tibicen non potest operari operationes tibicen non potest operari operationes suæ artis, nisi tibia et fistula: et si in- suæ artis, nisi tibia et fistula: et si in- duat artem textoricæ sive ædificativa, duat artem textoricæ sive ædificativa, nihil faciet ad artem, non enim facit nihil faciet ad artem, non enim facit harmoniam serra et securi: ita anima harmoniam serra et securi: ita anima quæ ex diversis potentiis unum potesta- quæ ex diversis potentiis unum potesta- tivum totum est, nihil operabitur ad vi- tivum totum est, nihil operabitur ad vi- tam suam pertinens, nisi per organa a tam suam pertinens, nisi per organa a natura sibi determinata et formata. natura sibi determinata et formata. Anima igitur in corpore nihil operabitur Anima igitur in corpore nihil operabitur ad vitam hominis pertinens: et idem est ad vitam hominis pertinens: et idem est dicere animam hominis transire in cor- dicere animam hominis transire in cor- pus alterius animalis, quod tectonica pus alterius animalis, quod tectonica cum instrumentis suis tibicines indui ad cum instrumentis suis tibicines indui ad fistulandum quod derisorium est: se- fistulandum quod derisorium est: se- quitur enim ex hoc, quod numquam quitur enim ex hoc, quod numquam aliqua anima propriam vitæ operationem aliqua anima propriam vitæ operationem operabitur in aliquo corpore: et sic ad operabitur in aliquo corpore: et sic ad nihil est anima, quod absurdum est. nihil est anima, quod absurdum est.

Si autem ex causa extrinseca est di- Si autem ex causa extrinseca est di- visio tunc oportet, quod sit ex loco et visio tunc oportet, quod sit ex loco et tempore: sed hoc esse non potest: quia tempore: sed hoc esse non potest: quia ab eo quod est extrinsecum rei, nec est ab eo quod est extrinsecum rei, nec est unitas, nec multitudo in re. Unde etiam unitas, nec multitudo in re. Unde etiam locus et tempus divisa sunt signa divi- locus et tempus divisa sunt signa divi- sionis eorum quæ ante divisa sunt se- sionis eorum quæ ante divisa sunt se- cundum rationem in esse et subjecto. cundum rationem in esse et subjecto.

Adhuc respondet Manes hæreticus, Adhuc respondet Manes hæreticus, quod ante corpora animæ differunt sa- quod ante corpora animæ differunt sa- pientia et gratia quam habent. Sed hoc pientia et gratia quam habent. Sed hoc jam improbatum est, ubi disputabatur jam improbatum est, ubi disputabatur contra illam hæresim, quæ dixit ante contra illam hæresim, quæ dixit ante corpora animas fuisse, et meruisse ele- corpora animas fuisse, et meruisse ele- ctionem, qua postea electæ sunt: eo ctionem, qua postea electæ sunt: eo quod dicit Apostolus, ad Roman. ix, 11 quod dicit Apostolus, ad Roman. ix, 11 et seq. Cum nondum nati essent, aut et seq. Cum nondum nati essent, aut aliquid boni egissent aut mali,... non ex aliquid boni egissent aut mali,... non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei: operibus, sed ex vocante dictum est ei: Quia major serviet minori, sicut scri- Quia major serviet minori, sicut scri- ptum est: Jacob dilexi, Esau autem odio ptum est: Jacob dilexi, Esau autem odio habui. habui.

Adhuc, Avicenna objicit sic: Singu- Adhuc, Avicenna objicit sic: Singu- laritas uniuscujusque singularis est ex laritas uniuscujusque singularis est ex collectione accidentium quæ in alio in- collectione accidentium quæ in alio in- veniri non possunt. Hæc collectio ac- veniri non possunt. Hæc collectio ac-

XXXIII XXXIII

cidentium non invenitur nisi in anima cidentium non invenitur nisi in anima existente in corpore, vel quæ fuerit prius existente in corpore, vel quæ fuerit prius in corpore, sicut in anima separata post in corpore, sicut in anima separata post mortem. Ergo ante corpus nulla fuit mortem. Ergo ante corpus nulla fuit anima singularis: nec fuit sub multitu- anima singularis: nec fuit sub multitu- dine: ergo nulla anima fuit ante cor- dine: ergo nulla anima fuit ante cor- pus. pus.

Adhuc sic objicit: Nihil est vanum in Adhuc sic objicit: Nihil est vanum in natura sed anima finaliter est ad hoc, natura sed anima finaliter est ad hoc, quod in corpore organico sit causa et quod in corpore organico sit causa et principium hujus vitæ: sed ante cor- principium hujus vitæ: sed ante cor- pus existens, non est causa talis vitæ: pus existens, non est causa talis vitæ: ergo si est ante corpus, frustra et vane ergo si est ante corpus, frustra et vane est, quod non est in natura. est, quod non est in natura.

Si quis autem objiciat Avicennæ, Si quis autem objiciat Avicennæ, quod eadem ratio est de anima manente quod eadem ratio est de anima manente post corpus. Respondet Avicenna, quod post corpus. Respondet Avicenna, quod hoc non est verum: quia anima incipit hoc non est verum: quia anima incipit esse in corpore, et tamen non habet esse esse in corpore, et tamen non habet esse a corpore, et ex illo esse concipit pro- a corpore, et ex illo esse concipit pro- prietates non communicatas corpori, prietates non communicatas corpori, quas retinet cum separatur a corpore, et quas retinet cum separatur a corpore, et quibus differt ab alia anima. quibus differt ab alia anima.

Ad 1,2,3 et 4. Ad 1,2,3 et 4.

SOLUTIO. Dicendum, quod in illis qua- Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod in illis qua- Solutio. tuor auctoritatibus Augustini, quæ in- tuor auctoritatibus Augustini, quæ in- ductæ sunt in principio hujus articuli, ductæ sunt in principio hujus articuli, non intendit Augustinus dicere, quod non intendit Augustinus dicere, quod animæ fuerint ante corpus, nisi hoc mo- animæ fuerint ante corpus, nisi hoc mo- do quo actus et ratio est ante illud cujus do quo actus et ratio est ante illud cujus est ratio et actus: et hoc est secundum est ratio et actus: et hoc est secundum naturam, et non secundum esse. Et ideo naturam, et non secundum esse. Et ideo quod arguitur ex eis, non valet. quod arguitur ex eis, non valet.

Et quando dicitur, quod quievit ab Et quando dicitur, quod quievit ab omni opere die septimo, sicut jam sæ- omni opere die septimo, sicut jam sæ- pius dictum est: hoc non intelligitur pius dictum est: hoc non intelligitur nisi quantum ad genera et species, quæ nisi quantum ad genera et species, quæ postea nova non creavit, nec disposuit, postea nova non creavit, nec disposuit, nec ornavit sed quod nihil postea crea- nec ornavit sed quod nihil postea crea- verit, hoc falsum est: quia animas creat verit, hoc falsum est: quia animas creat omni die ex nihilo et propter hoc non omni die ex nihilo et propter hoc non sequitur quod arguitur, scilicet quod sequitur quod arguitur, scilicet quod fuerunt animæ in comparibus stellis : et fuerunt animæ in comparibus stellis : et si aliquo modo sint ante per naturam, si aliquo modo sint ante per naturam, adhuc non sequitur, quod in comparibus adhuc non sequitur, quod in comparibus stellis præfuerint: anima enim non re- stellis præfuerint: anima enim non re- fertur ad corpus organicum ut motor fertur ad corpus organicum ut motor tantum, sed etiam ut actus corporis tantum, sed etiam ut actus corporis physici organici: et propter hoc nullum physici organici: et propter hoc nullum

Ad 5. Ad 5.

50 50

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

corpus, nec stella, nec aliud, congruit ei poris corrumpatur : quia, sicut jam corpus, nec stella, nec aliud, congruit ei poris corrumpatur : quia, sicut jam in quo sit, nisi corpus organicum. in quo sit, nisi corpus organicum.

AD PRIMAM rationem Gregorii dicen- AD PRIMAM rationem Gregorii dicen- dum, quod salva pace sua, non proce- dum, quod salva pace sua, non proce- dit. Non enim sequitur. si anima genera- dit. Non enim sequitur. si anima genera- tionem habet in corpore, quod ideo sit tionem habet in corpore, quod ideo sit corporalis et mortalis sed hoc sequere- corporalis et mortalis sed hoc sequere- tur, si generationem haberet in corpore, tur, si generationem haberet in corpore, et a corpore. Sicut autem præinductum et a corpore. Sicut autem præinductum est in ratione Avicennæ, licet anima esse est in ratione Avicennæ, licet anima esse accipiat in corpore, non tamen a cor- accipiat in corpore, non tamen a cor- pore, sed a principio universi esse, pore, sed a principio universi esse, quod, ut dicit Avicenna, in omnibus fa- quod, ut dicit Avicenna, in omnibus fa- cit debere esse, et non quocumque modo cit debere esse, et non quocumque modo agente et producente actum, sed agente agente et producente actum, sed agente ad imaginem et similitudinem suam: ad imaginem et similitudinem suam: propter quod anima creata est non ex propter quod anima creata est non ex materia, sed in materia corporis: nus- materia, sed in materia corporis: nus- quam tamen immersa sibi sicut forma quam tamen immersa sibi sicut forma naturalis, sed elevata super ipsum sicut naturalis, sed elevata super ipsum sicut super mobile, ut in antehabitis dictum super mobile, ut in antehabitis dictum est. est.

: :

AD SECUNDAM rationem dicendum, AD SECUNDAM rationem dicendum, quod quatuor sunt coæquæva secundum quod quatuor sunt coæquæva secundum Augustinum, scilicet materia quatuor Augustinum, scilicet materia quatuor elementorum, coelum, angelica natura, elementorum, coelum, angelica natura, et tempus quorum nullum ante aliud et tempus quorum nullum ante aliud creatum est secundum rem et esse. Unde creatum est secundum rem et esse. Unde in hoc non potest dici, quod angelica in hoc non potest dici, quod angelica natura prior sit creata, quam alia secun- natura prior sit creata, quam alia secun- dum esse, nisi natura et ratione, ut di- dum esse, nisi natura et ratione, ut di- ctum est. Sicut etiam dicitur, Eccli. 1, ctum est. Sicut etiam dicitur, Eccli. 1, 4: Prior omnium creata est sapientia : 4: Prior omnium creata est sapientia : quod Glossa exponit de sapientia ange- quod Glossa exponit de sapientia ange- lica. Propter quod non sequitur etiam, lica. Propter quod non sequitur etiam, si esset prior creata, quod fuerit in com- si esset prior creata, quod fuerit in com- paribus stellis cœleste enim corpus sibi paribus stellis cœleste enim corpus sibi per naturam non competit. per naturam non competit.

AD TERTIAM rationem ejusdem dicen- AD TERTIAM rationem ejusdem dicen- dum, quod non valet: non enim dicit dum, quod non valet: non enim dicit animam mortalem qui dicit in corpore animam mortalem qui dicit in corpore creatam, nisi dicat etiam ex corpore creatam, nisi dicat etiam ex corpore creatam corruptibilitatem enim non creatam corruptibilitatem enim non habet res ex eo quod alicui inest, cum habet res ex eo quod alicui inest, cum possit incorruptibiliter inesse sicut motor possit incorruptibiliter inesse sicut motor mobili. Sed omne quod corrumpitur, mobili. Sed omne quod corrumpitur, corruptionem habet ex principiis ex corruptionem habet ex principiis ex quibus est si naturaliter corrumpitur. quibus est si naturaliter corrumpitur. Nec potest dici, quod corruptione cor- Nec potest dici, quod corruptione cor-

habitum est, esse non accipit ab illis habitum est, esse non accipit ab illis

quæ sunt principia corporis, sed in illis. quæ sunt principia corporis, sed in illis. Quod dicit de Stoicis, dicendum, quod Quod dicit de Stoicis, dicendum, quod verum est, quod opinio Stoicorum fuit, verum est, quod opinio Stoicorum fuit, quod omnes animæ fuerint actu simul quod omnes animæ fuerint actu simul creatæ et in corpore, et quod sæpius creatæ et in corpore, et quod sæpius corrumperentur per sæcula sibi succe- corrumperentur per sæcula sibi succe- dentia, et in corporibus illis acciperent dentia, et in corporibus illis acciperent perfectionem virtutis moralis et intelle- perfectionem virtutis moralis et intelle- ctualis, sicut expresse dicit Socrates in ctualis, sicut expresse dicit Socrates in libro Phedonis, et in libro Mennonis. libro Phedonis, et in libro Mennonis. Sed iste est error et contra philoso- Sed iste est error et contra philoso- phiam, et contra theologiam, et a nullo phiam, et contra theologiam, et a nullo tenendus. tenendus.

AD QUARTAM rationem ejusdem dicen- AD QUARTAM rationem ejusdem dicen- dum, quod una anima non propagatur dum, quod una anima non propagatur ex alia nec aliquis hoc dixit: ex hoc ex alia nec aliquis hoc dixit: ex hoc enim sequeretur, quod anima esset mor- enim sequeretur, quod anima esset mor- talis et corruptibilis : sed Deus creat talis et corruptibilis : sed Deus creat animam. Nec propter hoc est falsum animam. Nec propter hoc est falsum dictum Moysi quia, sicut paulo ante dictum Moysi quia, sicut paulo ante dictum est in hoc eodem articulo, non dictum est in hoc eodem articulo, non intelligitur, quod nihil postea creaverit, intelligitur, quod nihil postea creaverit, sed quod nova genera rerum postea nec sed quod nova genera rerum postea nec creavit, nec disposuit, nec ornavit. creavit, nec disposuit, nec ornavit.

AD ALIUD dicendum, quod Damascenus AD ALIUD dicendum, quod Damascenus et etiam Gregorius non intelligunt ante et etiam Gregorius non intelligunt ante in tempore creatam esse intellectualem in tempore creatam esse intellectualem creaturam, sed natura et dignitate : et in creaturam, sed natura et dignitate : et in cujus lumine, ut dicit Augustinus, cætera cujus lumine, ut dicit Augustinus, cætera creanda illustrarentur: sicut ipse dicit, creanda illustrarentur: sicut ipse dicit, quod sex dies sunt, et mane et vespere quod sex dies sunt, et mane et vespere in eis, sex illustrationes supra res crean- in eis, sex illustrationes supra res crean- das et creatas, eo modo quo in tractatu das et creatas, eo modo quo in tractatu sex dierum dictum est. Quod tamen non sex dierum dictum est. Quod tamen non potest intelligi de anima rationali: illa potest intelligi de anima rationali: illa enim non est creata juxta contemplatio- enim non est creata juxta contemplatio- nem Verbi immediate, sed potius ad nem Verbi immediate, sed potius ad imaginem Dei et ut sit motor et ratio imaginem Dei et ut sit motor et ratio et actus corporis organici. et actus corporis organici.

AD DICTUM Platonis dicendum, quod AD DICTUM Platonis dicendum, quod erroneum est simpliciter, et contra philo- erroneum est simpliciter, et contra philo- sophiam, et contra theologiam. Si tamen sophiam, et contra theologiam. Si tamen excusari debeat aliquo modo: tunc di- excusari debeat aliquo modo: tunc di- cendum, quod sementis non est anima, cendum, quod sementis non est anima, sed potius virtutes coelestes in materiam sed potius virtutes coelestes in materiam generabilium diffusæ, præparantes cor- generabilium diffusæ, præparantes cor- pus ad generationem ut infundatur ani- pus ad generationem ut infundatur ani-

d 8. d 8.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 72.

ma, et disponentes per inclinationem ad ma, et disponentes per inclinationem ad dilectionem pietatis et justitiæ, sicut dilectionem pietatis et justitiæ, sicut faciunt Angeli per ministerium custodia, faciunt Angeli per ministerium custodia, ut postea merito pietatis et justitiæ reso- ut postea merito pietatis et justitiæ reso- luta anima a corpore, ad æthereas sedes luta anima a corpore, ad æthereas sedes recipiatur. Ex tali enim influentia intelli- recipiatur. Ex tali enim influentia intelli- gentiarum creatur eupraxia, secundum gentiarum creatur eupraxia, secundum Aristotelem in libro de Fortuna eupraxia. Aristotelem in libro de Fortuna eupraxia. AD ALIUD dicendum, quod Plato et So- AD ALIUD dicendum, quod Plato et So- crates posuerunt transcorporationem, crates posuerunt transcorporationem, ut dicit Gregorius Nyssenus, metapho- ut dicit Gregorius Nyssenus, metapho- rice, non litteraliter intelligendam. Et rice, non litteraliter intelligendam. Et hoc ideo, quia quando anima subjacet hoc ideo, quia quando anima subjacet passioni iræ, tunc ipsamet metaphorice passioni iræ, tunc ipsamet metaphorice dicitur leo, et sic anima transit ad leoni- dicitur leo, et sic anima transit ad leoni- nam naturam passiones enim movent nam naturam passiones enim movent animam et figurant spiritualiter et ad animam et figurant spiritualiter et ad suos effectus et sic dicitur anima trans- suos effectus et sic dicitur anima trans- corporata et hoc modo Plato intellexit corporata et hoc modo Plato intellexit transcorporationem, ut dicit Gregorius transcorporationem, ut dicit Gregorius Nyssenus. Et sic etiam Socrates dicebat Nyssenus. Et sic etiam Socrates dicebat eas exagitari post mortem quæ in talibus eas exagitari post mortem quæ in talibus finiunt vitam. finiunt vitam.

: :

est : est :

AD DICTA Macrobii dicendum, quod AD DICTA Macrobii dicendum, quod fabulosa sunt, et integumenta eorum fabulosa sunt, et integumenta eorum quæ dixerunt Gentiles idololatræ, qui quæ dixerunt Gentiles idololatræ, qui dixerunt, quod propter hoc quod sol dixerunt, quod propter hoc quod sol redit a Cancro et descendit ab aquilone redit a Cancro et descendit ab aquilone in meridiem, inde descendere animas, in meridiem, inde descendere animas, quorum sol, qui secundum eos princi- quorum sol, qui secundum eos princi- pium est generationis, ductor pium est generationis, ductor Capricornum autem, quia ab illo ascen- Capricornum autem, quia ab illo ascen- dit sol ad aquilonem, qui (sicut dicebant) dit sol ad aquilonem, qui (sicut dicebant) dux est omnium generatorum et corru- dux est omnium generatorum et corru- ptorum, dixerunt esse principium reve- ptorum, dixerunt esse principium reve- ctionis ad superos. Quod fabulosum est ctionis ad superos. Quod fabulosum est et contrarium philosophiæ et theologiæ. et contrarium philosophiæ et theologiæ. Et quod dicunt de lacteo circulo, per Et quod dicunt de lacteo circulo, per quem ascendunt et descendunt, non est quem ascendunt et descendunt, non est dictum nisi propter hoc quod ille circulus dictum nisi propter hoc quod ille circulus candet quasi lacte perfusus sit. Et quia candet quasi lacte perfusus sit. Et quia anima illustratur sensibilium cognitione anima illustratur sensibilium cognitione et intelligibilium, propter hoc integu- et intelligibilium, propter hoc integu- mento poetico dederunt ei galaxiam, sive mento poetico dederunt ei galaxiam, sive viam lacteam pro ascensu et descensu : viam lacteam pro ascensu et descensu : ideo etiam lactis alimoniam dari nato ideo etiam lactis alimoniam dari nato primam, ut candor coelestis in animo primam, ut candor coelestis in animo suo conceptus, candore lactis nutriretur suo conceptus, candore lactis nutriretur et convalesceret. et convalesceret.

51 51

AD ALIUD dicendum, quod non intel- AD ALIUD dicendum, quod non intel- lexit Macrobius, nec etiam Plato, quod lexit Macrobius, nec etiam Plato, quod anima rationalis vires acciperet in stellis: anima rationalis vires acciperet in stellis: quia potentiæ animæ a substantia et esse quia potentiæ animæ a substantia et esse animæ fluunt. Unde a_quo substantiam animæ fluunt. Unde a_quo substantiam accipit et esse, ab illo accipit et vires. accipit et esse, ab illo accipit et vires. Sed volebant dicere, quod in corpore Sed volebant dicere, quod in corpore dispositiones ad tales actus potentiarum dispositiones ad tales actus potentiarum juvantur a proprietatibus planetarum et juvantur a proprietatibus planetarum et stellarum sic: Quod enim frigidum et stellarum sic: Quod enim frigidum et siccum, quæ qualitates sunt Saturni, siccum, quæ qualitates sunt Saturni, confortant memoriam in bene tenendo, confortant memoriam in bene tenendo, ideo dixerunt, quod memoriam accipit ideo dixerunt, quod memoriam accipit in sphæra Saturni et quia lumen Sa- in sphæra Saturni et quia lumen Sa- turni superius est et informat omnia turni superius est et informat omnia lumina inferiora dicit enim Ptolemæus lumina inferiora dicit enim Ptolemæus in Quadripartito, quod omnes aliæ stellæ in Quadripartito, quod omnes aliæ stellæ applicantur et junguntur Saturno, et ipse applicantur et junguntur Saturno, et ipse nulli, et similiter lumen rationis sive nulli, et similiter lumen rationis sive intellectus omnibus luminibus sensibi- intellectus omnibus luminibus sensibi- libus applicatur et ordinat ea, et non e libus applicatur et ordinat ea, et non e converso, eo quod logisticon, hoc est converso, eo quod logisticon, hoc est rationale lumen accipit a Saturno. Ite- rationale lumen accipit a Saturno. Ite- rum quia Jupiter humidus est et calidus rum quia Jupiter humidus est et calidus et luminosus valde: quæ sunt principia et luminosus valde: quæ sunt principia quæ resolvunt organa ad actiones quibus quæ resolvunt organa ad actiones quibus utitur intellectus practicus sive thimicus, utitur intellectus practicus sive thimicus, ideo dixerunt, quod in sphæra Jovis ideo dixerunt, quod in sphæra Jovis accipit thimicon, hoc est, intellectum accipit thimicon, hoc est, intellectum practicum et in sphæra Solis splendo- practicum et in sphæra Solis splendo- rem sensuum: et sic adaptabant in aliis. rem sensuum: et sic adaptabant in aliis.

AD ALIUD dictum Macrobii dicendum, AD ALIUD dictum Macrobii dicendum, quod fabulosum est et erroneum. Animæ quod fabulosum est et erroneum. Animæ enim pondere affectuum nullo modo de- enim pondere affectuum nullo modo de- scendunt in corpora, sed polius creatæ scendunt in corpora, sed polius creatæ cum potentiis suis determinantur ad cum potentiis suis determinantur ad corpus secundum naturam. corpus secundum naturam.

AD ID quod per rationem objicitur, AD ID quod per rationem objicitur, dicendum quod anima rationalis per dicendum quod anima rationalis per creationem producitur a Deo, et non a creationem producitur a Deo, et non a natura: sed producitur in corpore ad natura: sed producitur in corpore ad esse, ut per hoc demonstretur, quod est esse, ut per hoc demonstretur, quod est actus corporis et perfectio. Et bene con- actus corporis et perfectio. Et bene con- cedendum est, quod nec a substantiali, cedendum est, quod nec a substantiali, nec accidentali forma producitur, sed nec accidentali forma producitur, sed immediate a Deo et si principia natu- immediate a Deo et si principia natu- ralia in formis substantialibus et acci- ralia in formis substantialibus et acci- dentalibus aliquid ad hoc operantur, hoc dentalibus aliquid ad hoc operantur, hoc erit disponendo in corpore cui est infun- erit disponendo in corpore cui est infun-