d contra d contra

Solutio. Solutio.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62.

bonum est et ubi nulla, nullum bonum bonum est et ubi nulla, nullum bonum est sed per eadem determinatur pul- est sed per eadem determinatur pul- chritudo rei. Ergo per idem determina- chritudo rei. Ergo per idem determina- tur et pulchrum et bonum in universo. tur et pulchrum et bonum in universo.

6. Adhuc, In creatis nihil est turpe 6. Adhuc, In creatis nihil est turpe nisi malum et malum non est nisi quod nisi malum et malum non est nisi quod adimit modum, speciem, et ordinem adimit modum, speciem, et ordinem ejus cui malum est. Si ergo turpe deter- ejus cui malum est. Si ergo turpe deter- minatur malo, per locum a contrariis, minatur malo, per locum a contrariis, pulchrum determinatur bono : contra- pulchrum determinatur bono : contra- riorum enim per se contrarii sunt effe- riorum enim per se contrarii sunt effe- ctus, licet aliquando per accidens ha- ctus, licet aliquando per accidens ha- beant effectum unum, ut dicit Aristoteles beant effectum unum, ut dicit Aristoteles in III Meteororum, ubi loquitur de nube in III Meteororum, ubi loquitur de nube grandinis. Ibi enim dicit, quod calidior grandinis. Ibi enim dicit, quod calidior est aliis nubibus et quod caliditas per est aliis nubibus et quod caliditas per hoc quod rarefacit eam undique, facit eam hoc quod rarefacit eam undique, facit eam in omnibus partibus receptibilem frigo- in omnibus partibus receptibilem frigo- ris et sic frigiditas undique ingrediens ris et sic frigiditas undique ingrediens in eam constringit eam in magnas partes in eam constringit eam in magnas partes glaciales, quæ postea cadendo grando glaciales, quæ postea cadendo grando

vocantur. vocantur.

CONTRA: CONTRA:

1. Aristoteles in Il Topicorum dicit, 1. Aristoteles in Il Topicorum dicit, quod « decor est elegans commensuratio quod « decor est elegans commensuratio partium. » Augustinus autem dicit, quod partium. » Augustinus autem dicit, quod pulchritudo consistit in suavitate co- pulchritudo consistit in suavitate co- loris. » Ergo non per idem determinatur loris. » Ergo non per idem determinatur pulchrum et decorum. pulchrum et decorum.

« «

2. Adhuc, Nihil dicitur bonum nisi 2. Adhuc, Nihil dicitur bonum nisi respectu causæ finalis. Unde Boetius in respectu causæ finalis. Unde Boetius in Topicis « Cujus finis bonus est, ipsum Topicis « Cujus finis bonus est, ipsum quoque bonum est. » Pulchrum autem quoque bonum est. » Pulchrum autem omne secundum formam est pulchrum. omne secundum formam est pulchrum. Ergo videtur, quod pulchrum et bonum Ergo videtur, quod pulchrum et bonum non secundum idem determinantur. non secundum idem determinantur.

SOLUTIO. Pulchrum et bonum et deco- SOLUTIO. Pulchrum et bonum et deco- rum secundum supposita ad idem deter- rum secundum supposita ad idem deter- minantur et per idem, sed secundum in- minantur et per idem, sed secundum in- tentiones non sunt idem. Bonum enim tentiones non sunt idem. Bonum enim dicitur per comparationem ad causam dicitur per comparationem ad causam finalem, sicut in objiciendo probatum finalem, sicut in objiciendo probatum est. Pulchrum autem per comparatio- est. Pulchrum autem per comparatio- nem ad causam formalem. Et propter nem ad causam formalem. Et propter hoc dicit Aristoteles in fine primi Phy- hoc dicit Aristoteles in fine primi Phy- sicorum, quod materia desiderat formam sicorum, quod materia desiderat formam ut fœmina masculum, et turpe bonum. ut fœmina masculum, et turpe bonum. Et licet in omnibus naturaliter existenti- Et licet in omnibus naturaliter existenti-

597 597

bus secundum rem suppositam idem bus secundum rem suppositam idem sint finis et forma, tamen secundum in- sint finis et forma, tamen secundum in- tentionem numquam sunt idem : quia tentionem numquam sunt idem : quia licet, sicut dicit Aristoteles in II Physi- licet, sicut dicit Aristoteles in II Physi- corum, tres causæ in unam coincidant corum, tres causæ in unam coincidant rem, tamen numquam coincidunt in rem, tamen numquam coincidunt in unam intentionem et sic differunt bo- unam intentionem et sic differunt bo- num et pulchrum secundum intentiones num et pulchrum secundum intentiones nominum. Decorum autem differt ab his nominum. Decorum autem differt ab his duobus, sicut dicit Aristoteles, eo quod duobus, sicut dicit Aristoteles, eo quod consistit in commensuratione et propor- consistit in commensuratione et propor- tione eorum ad invicem quæ pulchritu- tione eorum ad invicem quæ pulchritu- dinem faciunt, sicut figura, et color, ut dinem faciunt, sicut figura, et color, ut verbi gratia color respondeat figuræ, et verbi gratia color respondeat figuræ, et sicut formositas est in figura, ita decen- sicut formositas est in figura, ita decen- tissimo colore venustetur. Propter hoc tissimo colore venustetur. Propter hoc dicitur, Esther, xv, 5: Cumque regio dicitur, Esther, xv, 5: Cumque regio fulgeret habitu,... ipsa autem roseo co- fulgeret habitu,... ipsa autem roseo co- lore vultum perfusa, et gratis et niten- lore vultum perfusa, et gratis et niten- tibus oculis, etc. Aptum autem dicit tibus oculis, etc. Aptum autem dicit extrinsecus congrue adhibitum ad pul- extrinsecus congrue adhibitum ad pul- chritudinis congruentiam et ostensio- chritudinis congruentiam et ostensio- nem, sicut habitus, sive amictus. Sic nem, sicut habitus, sive amictus. Sic etiam de Esther dicitur, quod regio ful- etiam de Esther dicitur, quod regio ful- gebat amictu. gebat amictu.

« esse « esse

In hoc ergo differunt ista secundum In hoc ergo differunt ista secundum intentiones nominum, quod pulchritudo intentiones nominum, quod pulchritudo universi consistit in specie formæ quæ universi consistit in specie formæ quæ turpitudinem materiæ informis operit. turpitudinem materiæ informis operit. Bonum universi in adeptione finis, quo Bonum universi in adeptione finis, quo unaquæque res perfecta est secundum unaquæque res perfecta est secundum esse, de quo dicit Boetius in libro IV de esse, de quo dicit Boetius in libro IV de Consolatione philosophiæ, quod Consolatione philosophiæ, quod est quod ordinem retinet servatque na- est quod ordinem retinet servatque na- turam. » Aptum autem consistit in ex- turam. » Aptum autem consistit in ex- terioribus adhibitis sufficienter pertinen- terioribus adhibitis sufficienter pertinen- tibus ad bene esse, secundum quod dicit tibus ad bene esse, secundum quod dicit Plato in Timæo, quod creator summe Plato in Timæo, quod creator summe bonus a quo invidia relegata est, nulli bonus a quo invidia relegata est, nulli negavit commoda et utilia ad esse bo- negavit commoda et utilia ad esse bo- num, secundum quod esse bonum est num, secundum quod esse bonum est uniuscujusque secundum propriam et uniuscujusque secundum propriam et connaturalem et non impeditam opera- connaturalem et non impeditam opera- tionem proprii et connaturalis habitus. tionem proprii et connaturalis habitus. Hoc enim est bonum quod omnia optant, Hoc enim est bonum quod omnia optant, ut dicit Aristoteles in I Ethicorum, et ut dicit Aristoteles in I Ethicorum, et de quo dicit Tullius, quod omnia appe- de quo dicit Tullius, quod omnia appe- tunt beatitudinem et de quo dicunt tunt beatitudinem et de quo dicunt Dionysius, et Aristoteles in II de Ani- Dionysius, et Aristoteles in II de Ani-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object. 2. Ad object. 2.

598 598

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ma, quod « omnia appetunt esse divi- ma, quod « omnia appetunt esse divi- num, et propter illud agunt quidquid num, et propter illud agunt quidquid agunt. » Unde quæcumque sunt con- agunt. » Unde quæcumque sunt con- gruentia ad hoc et apta, nulli rei negavit gruentia ad hoc et apta, nulli rei negavit creator. Sic ergo omnis res pulchra est creator. Sic ergo omnis res pulchra est in seipsa, decora in commensuratione in seipsa, decora in commensuratione congruente ad alia, apta eo quod non congruente ad alia, apta eo quod non deficit in aliquo, et quod juvat ad con- deficit in aliquo, et quod juvat ad con- sequendum esse beatum sive divinum. sequendum esse beatum sive divinum.

Hoc sic notato, ad primum dicendum Hoc sic notato, ad primum dicendum est, quod Isidorus bene dicit, et hoc est, quod Isidorus bene dicit, et hoc dicit quod jam dictum est. dicit quod jam dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod pulchrum AD ALIUD dicendum, quod pulchrum et bonum idem sunt per suppositum, et bonum idem sunt per suppositum, sed non sunt idem per intentionem: et sed non sunt idem per intentionem: et hoc intendit Dionysius. hoc intendit Dionysius.

AD ALIUD dicendum, quod in idem de- AD ALIUD dicendum, quod in idem de- terminantur hæc tria secundum suppo- terminantur hæc tria secundum suppo- situm, sed non secundum intentiones, situm, sed non secundum intentiones, ut dictum est. ut dictum est.

AD ALIUD dicendum recte eodem mo- AD ALIUD dicendum recte eodem mo- do quia exemplar est idem secundum do quia exemplar est idem secundum suppositum, et non secundum intentio- suppositum, et non secundum intentio- nem, sicut jam dictum est. Sit exem- nem, sicut jam dictum est. Sit exem- plum in creaturis, sicut aliam habet ra- plum in creaturis, sicut aliam habet ra- tionem exemplar hominis, et aliam tionem exemplar hominis, et aliam exemplar equi, ut dicit Augustinus in exemplar equi, ut dicit Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum, licet secun- libro LXXXIII Quæstionum, licet secun- dum rem idem sunt. dum rem idem sunt.

AD ALIUD dicendum eodem modo, AD ALIUD dicendum eodem modo, quod species, modus, et ordo quo de- quod species, modus, et ordo quo de- terminat bonum, eadem sunt determi- terminat bonum, eadem sunt determi- nantia pulchrum, secundum tamen aliam nantia pulchrum, secundum tamen aliam 'intentionem accepta. 'intentionem accepta.

AD ALIUD omni eodem modo respon- AD ALIUD omni eodem modo respon- dendum est, quod turpe licet per suppo- dendum est, quod turpe licet per suppo- situm idem sit cum malo, differt tamen situm idem sit cum malo, differt tamen ab eo secundum intentionem, sicut pul- ab eo secundum intentionem, sicut pul- chrum a bono. chrum a bono.

AD ID quod in contrarium objicitur, di- AD ID quod in contrarium objicitur, di- cendum quod non ad idem determinan- cendum quod non ad idem determinan- tur pulchrum et bonum secundum inten- tur pulchrum et bonum secundum inten- tionem determinantur tamen per idem tionem determinantur tamen per idem secundum suppositum, ut dictum est. secundum suppositum, ut dictum est.

chrum determinetur ad formam, et bo- chrum determinetur ad formam, et bo- num ad finem. num ad finem.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

Quæ faciant ad pulchritudinem universi, Quæ faciant ad pulchritudinem universi, sive decorem, sive ornatum? sive decorem, sive ornatum?

SECUNDO quæritur, Quæ faciant ad SECUNDO quæritur, Quæ faciant ad pulchritudinem universi, sive decorem, pulchritudinem universi, sive decorem, sive ornatum ? sive ornatum ?

Et videtur, quod non tantum bona, Et videtur, quod non tantum bona, sed etiam mala conferant ad pulchritudi- sed etiam mala conferant ad pulchritudi- nem universi. nem universi.

1. Et ad hoc inducitur illud Dionysii 1. Et ad hoc inducitur illud Dionysii in libro de Divinis nominibus, ubi sic in libro de Divinis nominibus, ubi sic dicit «Malum est ad completionem dicit «Malum est ad completionem omnis, hoc est, universi conferens: et omnis, hoc est, universi conferens: et toti, hoc est, universo per seipsum non toti, hoc est, universo per seipsum non imperfectum esse largiens. Et quidquid imperfectum esse largiens. Et quidquid tale est, confert ad pulchritudinem uni- tale est, confert ad pulchritudinem uni- versi. » Ergo malum etiam culpæ con- versi. » Ergo malum etiam culpæ con- fert ad pulchritudinem universi. fert ad pulchritudinem universi.

2. Adhuc, Aristoteles et Dionysius in 2. Adhuc, Aristoteles et Dionysius in eodem capitulo libri de Divinis nomini- eodem capitulo libri de Divinis nomini- bus, dicunt, quod malum omnifariam bus, dicunt, quod malum omnifariam sive universaliter etiam seipsum destruit. sive universaliter etiam seipsum destruit. Ergo nihil est universaliter malum et Ergo nihil est universaliter malum et quod non est universaliter malum, ali- quod non est universaliter malum, ali- quid habet boni et pulchri: et quod ali- quid habet boni et pulchri: et quod ali- quid habet boni et pulchri, confert ad quid habet boni et pulchri, confert ad pulchritudinem universi: ergo malum pulchritudinem universi: ergo malum culpæ confert ad pulchritudinem uni- culpæ confert ad pulchritudinem uni- versi. versi.

3. Adhuc, Augustinus in libro XI de 3. Adhuc, Augustinus in libro XI de Civitate Dei : « Sicut contraria contrariis Civitate Dei : « Sicut contraria contrariis opposita sermonis pulchritudinem red- opposita sermonis pulchritudinem red- dunt, ita quædam non verborum, sed re- dunt, ita quædam non verborum, sed re- rum eloquentia contrariorum oppositione rum eloquentia contrariorum oppositione sæculi pulchritudo componitur. Unde, sæculi pulchritudo componitur. Unde, Eccli. XXXIII, 15: Contra malum bonum Eccli. XXXIII, 15: Contra malum bonum est, et contra mortem vita: et sic contra est, et contra mortem vita: et sic contra

AD SEQUENS omni eodem modo dicen- AD SEQUENS omni eodem modo dicen- dum est, quia bonum et pulchrum idem dum est, quia bonum et pulchrum idem sunt re, licet secundum intentionem pul- virum justum peccator. Et sic intuere in sunt re, licet secundum intentionem pul- virum justum peccator. Et sic intuere in

1. S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1. S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

cap. 4. cap. 4.

Quæst. 1. Quæst. 1.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62.

omnia opera Altissimi, duo contra duo, omnia opera Altissimi, duo contra duo, et unum contra unum, et non fecit quid- et unum contra unum, et non fecit quid- quam deesse 1. » Ergo videtur ex hoc, quam deesse 1. » Ergo videtur ex hoc, quod malum oppositione boni facit ad quod malum oppositione boni facit ad pulchritudinem universi. pulchritudinem universi.

4. Adhuc, Augustinus in Enchiridion : 4. Adhuc, Augustinus in Enchiridion : << Simul universa sunt valde bona: quia << Simul universa sunt valde bona: quia ex omnibus consistit universitatis admi- ex omnibus consistit universitatis admi- rabilis pulchritudo, in qua illud quod rabilis pulchritudo, in qua illud quod malum dicitur, bene ordinatum et loco malum dicitur, bene ordinatum et loco suo positum, eminentius commendat suo positum, eminentius commendat bona, ut magis placeant, et laudabiliora bona, ut magis placeant, et laudabiliora sint cum comparantur malis 2. » Sed sint cum comparantur malis 2. » Sed quod laudabiliora facit bona, facit ad quod laudabiliora facit bona, facit ad pulchritudinem universi. pulchritudinem universi.

5. Adhuc, Isidorus in libro de Summo 5. Adhuc, Isidorus in libro de Summo bono: : bono: : << Permisit Deus malum statim ob. << Permisit Deus malum statim ob. oriri, ut ex contrariis malis bonæ naturæ oriri, ut ex contrariis malis bonæ naturæ decor emineret. » Et quod facit eminere, decor emineret. » Et quod facit eminere, facit ad pulchritudinem: ergo malum fa- facit ad pulchritudinem: ergo malum fa- cit ad pulchritudinem universi. cit ad pulchritudinem universi.

6. Adhuc, Augustinus in libro XI de 6. Adhuc, Augustinus in libro XI de Civitate Dei: Non creavit Deus ullum Civitate Dei: Non creavit Deus ullum Angelorum vel hominum, quem malum Angelorum vel hominum, quem malum futurum esse præscisset, nisi pariter futurum esse præscisset, nisi pariter nosset quibus eos bonorum usibus ac- nosset quibus eos bonorum usibus ac- commodaret, atque ita ordinem sæcu- commodaret, atque ita ordinem sæcu- lorum tamquam pulcherrimum carmen lorum tamquam pulcherrimum carmen etiam ex quibusdam quasi antithetis, etiam ex quibusdam quasi antithetis, hoc est, contrariis ante se positis ho- hoc est, contrariis ante se positis ho- nestaret 3. » Sed quod ordinem universi nestaret 3. » Sed quod ordinem universi honestat, facit ad pulchritudinem. honestat, facit ad pulchritudinem. Ergo malum facit ad pulchritudinem Ergo malum facit ad pulchritudinem universi. universi.

ULTERIUS quæritur, Si malum pœnæ ULTERIUS quæritur, Si malum pœnæ facit ad pulchritudinem universi? facit ad pulchritudinem universi? Et videtur, quod non : Et videtur, quod non :

1. Malum enim pœnæ, ut dicit Augu- 1. Malum enim pœnæ, ut dicit Augu- stinus, propter hoc malum est, quia con- stinus, propter hoc malum est, quia con- trariatur naturæ bonæ : pulchritudo.uni- trariatur naturæ bonæ : pulchritudo.uni- versi tota consistit ex natura bona: ergo versi tota consistit ex natura bona: ergo quod illam adimit et vitiat, ad pulchritu- quod illam adimit et vitiat, ad pulchritu- dinem universi non facit, sed nocet. Ergo dinem universi non facit, sed nocet. Ergo videtur, quod malum pœnæ pulchritudi- videtur, quod malum pœnæ pulchritudi- nem violat. nem violat.

18. 18.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XI de Civitate Dei, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XI de Civitate Dei, cap.

2" 2"

599. 599.

» »

2. Adhuc, Plato in Timæo: «< Volens 2. Adhuc, Plato in Timæo: «< Volens siquidem Deus bona omnia provenire, siquidem Deus bona omnia provenire, nullius mali prout fert natura eorum nullius mali prout fert natura eorum quæ nascuntur, reliquit propaginem. quæ nascuntur, reliquit propaginem. Ergo videtur, quod Deus in universitate Ergo videtur, quod Deus in universitate nec reliquit malum culpæ, nec pœnæ: nec reliquit malum culpæ, nec pœnæ: reliquit autem omnia quæ faciunt ad reliquit autem omnia quæ faciunt ad pulchritudinem universi: ergo nec ma- pulchritudinem universi: ergo nec ma- lum culpæ, nec malum pœnæ faciunt ad lum culpæ, nec malum pœnæ faciunt ad pulchritudinem universi. pulchritudinem universi. CONTRA: CONTRA:

1. Poena juste inflicta ordinat malum. 1. Poena juste inflicta ordinat malum. Unde dicit Augustinus, quod omne quod Unde dicit Augustinus, quod omne quod juste fit, bene fit : et omne quod bene fit juste fit, bene fit : et omne quod bene fit et ordinat culpam, facit ad pulchritudi- et ordinat culpam, facit ad pulchritudi- nem universi: ergo malum pœnæ facit nem universi: ergo malum pœnæ facit ad pulchritudinem universi. ad pulchritudinem universi.

2. Adhuc, Augustinus in libro de Li- 2. Adhuc, Augustinus in libro de Li- bero arbitrio : « Habitationi coelesti bero arbitrio : « Habitationi coelesti anima peccatrix non convenit per pecca- anima peccatrix non convenit per pecca- tum terrestri autem convenit per sup- tum terrestri autem convenit per sup- plicium, ut quodcunque elegerit, semper plicium, ut quodcunque elegerit, semper sit pulchra universitas decentissimis par- sit pulchra universitas decentissimis par- tibus ordinata. » tibus ordinata. »

: :

3. Adhuc, Augustinus in libro Xl de 3. Adhuc, Augustinus in libro Xl de Civitate Dei: «Per ineffabilem Dei mise- Civitate Dei: «Per ineffabilem Dei mise- ricordiam fit, ut ipsa poena vitiorum ricordiam fit, ut ipsa poena vitiorum transeat in arma virtutum. » Sed quod transeat in arma virtutum. » Sed quod transit in arma virtutum, facit ad deco- transit in arma virtutum, facit ad deco- rem, universi. rem, universi.

ULTERIUS quæritur de his monstris ULTERIUS quæritur de his monstris quæ dicuntur peccata naturæ, utrum fa- quæ dicuntur peccata naturæ, utrum fa- ciant ad decorem universi sive pulchri- ciant ad decorem universi sive pulchri- tudinem? tudinem?

Et videtur quod sic: Et videtur quod sic:

Augustinus in libro XVI de Civitate Augustinus in libro XVI de Civitate Dei: «Si homines sunt de quibus illa Dei: «Si homines sunt de quibus illa mira conscribuntur, quod scilicet sint mira conscribuntur, quod scilicet sint monopedes, vel bicorporei, vel aliter monopedes, vel bicorporei, vel aliter monstruosi, quid sibi propterea Deus vo- monstruosi, quid sibi propterea Deus vo- luit nonnullas gentes ita creare, ne in luit nonnullas gentes ita creare, ne in his monstris, quæ apud nos oportet ex his monstris, quæ apud nos oportet ex hominibus nasci, aliquando ejus sapien- hominibus nasci, aliquando ejus sapien- tiam, quæ naturam fingit humanam, ve- tiam, quæ naturam fingit humanam, ve- lut artem cujuspiam minus perfecti arti- lut artem cujuspiam minus perfecti arti-

2 IDEM, In Enchiridion, cap. 11. 2 IDEM, In Enchiridion, cap. 11.

3 IDEM, Lib. XI de Civitate Dei, cap. 18. 3 IDEM, Lib. XI de Civitate Dei, cap. 18.

Sed contra, Sed contra,

Quest 2. Quest 2.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 3. Quæst. 3.

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ficis, putaremus errasse? Qualis autem ficis, putaremus errasse? Qualis autem ratio redditur de monstris quibusdam, ta- ratio redditur de monstris quibusdam, ta- lis de monstruosis generibus hominum lis de monstruosis generibus hominum reddi potest. Deus enim creator est om- reddi potest. Deus enim creator est om- nium, qui ubi et quando et qualiter nium, qui ubi et quando et qualiter quodlibet creari oporteat vel oportuerit, quodlibet creari oporteat vel oportuerit, novit, sciens pulchritudinem universitatis novit, sciens pulchritudinem universitatis qualiter quarumdam partium vel simili- qualiter quarumdam partium vel simili- tudine vel diversitate contexeret 1. » Sed tudine vel diversitate contexeret 1. » Sed qui totum inspicere non potest, tamquam qui totum inspicere non potest, tamquam deiformitate partis offenditur: quoniam deiformitate partis offenditur: quoniam quid qui congruat et quo referatur, quid qui congruat et quo referatur, ignorat. ignorat.

CONTRA: CONTRA:

In monstris vitiatur modus, species, In monstris vitiatur modus, species, et ordo, et naturæ bonum: sed quod vi- et ordo, et naturæ bonum: sed quod vi- tiat modum, speciem, et ordinem, cor- tiat modum, speciem, et ordinem, cor- rumpit pulchritudinem: ergo in mon- rumpit pulchritudinem: ergo in mon- stris corrumpitur pulchritudo universi. stris corrumpitur pulchritudo universi.

ULTERIUS quæritur, Si mutabilia bona ULTERIUS quæritur, Si mutabilia bona in quantum mutabilia, conferant ad pul- in quantum mutabilia, conferant ad pul- chritudinem universi? chritudinem universi?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Dicit enim Augustinus, et ponitur 1. Dicit enim Augustinus, et ponitur in Glossa super illud epist. I ad Timoth. in Glossa super illud epist. I ad Timoth. v1, 16: Qui solus habet immortalitatem, v1, 16: Qui solus habet immortalitatem, quod « in his quæ mutantur, ipsa mula- quod « in his quæ mutantur, ipsa mula- tio nonnulla mors est: et quod vera im- tio nonnulla mors est: et quod vera im- mutabilitas est vera immortalitas, quam mutabilitas est vera immortalitas, quam solus habet Deus. » Ex hoc accipitur, solus habet Deus. » Ex hoc accipitur, quod mutabilitas in re nihil est de quod mutabilitas in re nihil est de modo, specie, et ordine rei naturalis, modo, specie, et ordine rei naturalis, sed potius vitiatio illius vel variatio. sed potius vitiatio illius vel variatio. Quod autem vitiat vel variat ea in Quod autem vitiat vel variat ea in quibus consistit pulchritudo, non con- quibus consistit pulchritudo, non con- fert ad pulchritudinem, sed ad opposi- fert ad pulchritudinem, sed ad opposi- tum ergo videtur, quod res mutabiles tum ergo videtur, quod res mutabiles in quantum mutabiles, non conferunt in quantum mutabiles, non conferunt ad pulchritudinem universi. ad pulchritudinem universi.

2. Adhuc, Si ordo corrumpitur, pul- 2. Adhuc, Si ordo corrumpitur, pul- chritudo corrumpitur, sicut patet in na- chritudo corrumpitur, sicut patet in na- turis si enim caput loco pedum pone- turis si enim caput loco pedum pone- retur, et e converso, pulchritudo in retur, et e converso, pulchritudo in homine, qui est minor mundus, corrum- homine, qui est minor mundus, corrum- peretur: sed hoc facit mutatio secun- peretur: sed hoc facit mutatio secun- dum electionem sive secundum volunta- dum electionem sive secundum volunta-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XVI de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XVI de Civitate Dei,

tem, quod sæpe inferiora superioribus tem, quod sæpe inferiora superioribus præponuntur, ut temporalia æternis: præponuntur, ut temporalia æternis: ergo videtur, quod illa mutatio quæ est ergo videtur, quod illa mutatio quæ est secundum electionem, vitiat pulchritudi- secundum electionem, vitiat pulchritudi- nem universi. nem universi.

3. Adhuc Augustinus in libro II de 3. Adhuc Augustinus in libro II de Doctrina Christiana: «Omnis humana Doctrina Christiana: «Omnis humana perversitas, est frui utendis, et uti fruen- perversitas, est frui utendis, et uti fruen- dis. » Et hanc perversitatem facit muta- dis. » Et hanc perversitatem facit muta- tio secundum electionem. Ergo inducit tio secundum electionem. Ergo inducit perversitatem. Et quod inducit perversi- perversitatem. Et quod inducit perversi- tatem, corrumpit pulchritudinis ordinem. tatem, corrumpit pulchritudinis ordinem. Ergo videtur, quod mutatio corrumpat Ergo videtur, quod mutatio corrumpat ordinem pulchritudinis universi: quia id ordinem pulchritudinis universi: quia id quod facit mutatio in appetibilibus se- quod facit mutatio in appetibilibus se- cundum electionem, hoc facit mutatio cundum electionem, hoc facit mutatio secundum naturam in naturalibus. secundum naturam in naturalibus.

4. Adhuc, Omne quod est pulchrum, 4. Adhuc, Omne quod est pulchrum, per speciem et modum et ordinem pul- per speciem et modum et ordinem pul- chrum est si ergo mutatur secundum chrum est si ergo mutatur secundum esse, a modo, specie et ordine mutatur: esse, a modo, specie et ordine mutatur: nihil autem talium confert ad pulchritu- nihil autem talium confert ad pulchritu- dinem, sed potius mutat et vitiat eam : dinem, sed potius mutat et vitiat eam : ergo videtur, quod mutabilia in quan- ergo videtur, quod mutabilia in quan- tum hujusmodi nihil conferant ad pul- tum hujusmodi nihil conferant ad pul- chritudinem, sed potius vitiant et mutant chritudinem, sed potius vitiant et mutant

eam. eam.

CONTRA Dicit Augustinus in libro de CONTRA Dicit Augustinus in libro de Natura boni, et in libro de Libero arbi- Natura boni, et in libro de Libero arbi- trio, et in libro XI de Civitate Dei, quod trio, et in libro XI de Civitate Dei, quod pulchritudo universi contexitur per anti- pulchritudo universi contexitur per anti- thesim sicut pulchritudo sermonis, in thesim sicut pulchritudo sermonis, in qua etiam malum commendat bonum qua etiam malum commendat bonum ut eminentius appareat. Et hoc modo ut eminentius appareat. Et hoc modo mutabile in quantum mutabile oppositum mutabile in quantum mutabile oppositum et comparatum immutabili, eminentius et comparatum immutabili, eminentius et laudabilius facit immutabile: et si et laudabilius facit immutabile: et si deesset mutabile universo, deesset ista deesset mutabile universo, deesset ista pulchritudo: ergo mutabilitas ejus quod pulchritudo: ergo mutabilitas ejus quod mutatur, confert ad pulchritudinem uni- mutatur, confert ad pulchritudinem uni- versi: et si deesset, universitas non esset versi: et si deesset, universitas non esset perfecte pulchra. perfecte pulchra.

ULTERIUS quæritur de miraculis et mi- ULTERIUS quæritur de miraculis et mi- rabilibus, utrum faciant ad pulchritudi- rabilibus, utrum faciant ad pulchritudi- nem universi? nem universi?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

cap. 8. cap. 8.

Sed contra Sed contra

Quest, 4. Quest, 4.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62.

1. Per miracula enim sæpe restauratur 1. Per miracula enim sæpe restauratur quod corruptum est in natura et de pul- quod corruptum est in natura et de pul- chritudine naturæ: restaurans autem id chritudine naturæ: restaurans autem id quod corruptum est in natura et de pul- quod corruptum est in natura et de pul- chritudine naturæ, præcipue facit ad pul- chritudine naturæ, præcipue facit ad pul- chritudinem ergo miraculum præcipue chritudinem ergo miraculum præcipue facit ad pulchritudinem universi. facit ad pulchritudinem universi.

2. Adhuc, Fulgentius in Homilia pa- 2. Adhuc, Fulgentius in Homilia pa- schali dicit, quod « omnia elementa re- schali dicit, quod « omnia elementa re- surgunt et congratulantur resurrectioni surgunt et congratulantur resurrectioni Christi, sicut omnia elementa quasi Christi, sicut omnia elementa quasi commoriebantur in morte Christi. » Di- commoriebantur in morte Christi. » Di- cit enim Gregorius, quod « cum Chri- cit enim Gregorius, quod « cum Chri- stus traderet spiritum, hoc est, animam stus traderet spiritum, hoc est, animam suam in morte, totum sæculum nigre- suam in morte, totum sæculum nigre- scebat et cum nutaret caput ejus in scebat et cum nutaret caput ejus in cruce, nutum illum totus orbis se- cruce, nutum illum totus orbis se- quebatur et nutabat. » In resurrectione quebatur et nutabat. » In resurrectione autem dicit Fulgentius sic: « Hac die autem dicit Fulgentius sic: « Hac die resurrectionis Christi etiam ipsum solem resurrectionis Christi etiam ipsum solem lucidius lucere puto aliis diebus. » Si sic lucidius lucere puto aliis diebus. » Si sic est, quod omne quod est de pulchritu- est, quod omne quod est de pulchritu- dine universi, congratulatur et speciem dine universi, congratulatur et speciem quamdam induit in miraculis: tunc mi- quamdam induit in miraculis: tunc mi- racula præcipue faciunt ad pulchritudi- racula præcipue faciunt ad pulchritudi- nem universi. nem universi.

3. Adhuc, Omnis justitiæ pulchritudo 3. Adhuc, Omnis justitiæ pulchritudo est, quod de creatura fiat quidquid vult est, quod de creatura fiat quidquid vult creator, ut dicit Augustinus, et quod creator, ut dicit Augustinus, et quod creatura obediat ei in omnem suam vo- creatura obediat ei in omnem suam vo-

: :

luntatem hæc pulchritudo justitiæ luntatem hæc pulchritudo justitiæ maxime manifestatur in miraculis : ergo maxime manifestatur in miraculis : ergo miracula maxime faciunt ad pulchritu- miracula maxime faciunt ad pulchritu- dinem universi. dinem universi.

4. Adhuc, Miraculum miraculorum est 4. Adhuc, Miraculum miraculorum est Incarnatio et Virginis partus. Sed dicit Incarnatio et Virginis partus. Sed dicit Gregorius Nyssenus in libro de Homine, Gregorius Nyssenus in libro de Homine, et beatus Gregorius Papa in Homilia de et beatus Gregorius Papa in Homilia de Ascensione, quod Deus ideo ultimo fecit Ascensione, quod Deus ideo ultimo fecit hominem inter creaturas, ut omnem hominem inter creaturas, ut omnem creaturam uniret in homine. In anima creaturam uniret in homine. In anima enim homo vivit, sentit, et ratiocinatur: enim homo vivit, sentit, et ratiocinatur: et in hoc convenit cum omnibus anima- et in hoc convenit cum omnibus anima- tis intellectualibus. In corpore autem ex tis intellectualibus. In corpore autem ex substantia est elementorum commixto- substantia est elementorum commixto- rum et complexionatorum: et in hoc rum et complexionatorum: et in hoc convenit cum omnibus quæ commixta convenit cum omnibus quæ commixta sunt et complexionata: et ideo ornatus sunt et complexionata: et ideo ornatus universi non est perfectus nisi homine universi non est perfectus nisi homine

601 601

perfecto. Et subdit causam dicit enim, perfecto. Et subdit causam dicit enim, quod hoc fecit propter hoc, quia futuro- quod hoc fecit propter hoc, quia futuro- rum Deus præscius scivit, quod homi- rum Deus præscius scivit, quod homi- nis naturam assumpturus erat, et eam nis naturam assumpturus erat, et eam sibi uniturus et voluit ut assumpto sibi uniturus et voluit ut assumpto homine omnia assumeret et attraheret homine omnia assumeret et attraheret sibi, sicut dicit, Joan, XII, 32: Ego sibi, sicut dicit, Joan, XII, 32: Ego si exaltatus fuero a terra, omnia tra- si exaltatus fuero a terra, omnia tra- ham ad meipsum. Ex hoc accipitur, ham ad meipsum. Ex hoc accipitur, quod speciosius quam umquam apparuit quod speciosius quam umquam apparuit in natura omnium eorum quæ sunt in in natura omnium eorum quæ sunt in universitate, fuit incarnatio divina: pro- universitate, fuit incarnatio divina: pro- pter quod etiam tota natura perfecta fa- pter quod etiam tota natura perfecta fa- cta est completa. Speciosissimum autem cta est completa. Speciosissimum autem maxime facit ad pulchritudinem universi. maxime facit ad pulchritudinem universi. Incarnatio ergo et miracula quæ fecit Incarnatio ergo et miracula quæ fecit Deus incarnatus, in se, et in sanctis, et Deus incarnatus, in se, et in sanctis, et in Angelis, maxime faciunt ad splendo- in Angelis, maxime faciunt ad splendo- rem decoris et pulchritudinis universi. rem decoris et pulchritudinis universi. ET QUAMVIS hoc necessarium sit et se- sed contra. ET QUAMVIS hoc necessarium sit et se- sed contra. cundum Catholicam fidem verissimum, cundum Catholicam fidem verissimum, tamen quidam objiciunt contrarium sic, tamen quidam objiciunt contrarium sic, quod miracula plerumque fiant vel su- quod miracula plerumque fiant vel su- pra naturam, vel contra naturam. Ea au- pra naturam, vel contra naturam. Ea au- tem quæ supra naturam sunt, non pos- tem quæ supra naturam sunt, non pos- sunt esse de pulchritudine naturali sunt esse de pulchritudine naturali universitatis naturæ sive creaturæ. Ergo universitatis naturæ sive creaturæ. Ergo miracula non videntur esse de pulchri- miracula non videntur esse de pulchri- tudine universi. tudine universi.

SOLUTIO. Ad primum dicendum, quod Solutio. SOLUTIO. Ad primum dicendum, quod Solutio. malum culpæ per se turpe et fœdum malum culpæ per se turpe et fœdum est, et maculat et vitiat et deturpat esse est, et maculat et vitiat et deturpat esse id in quo est, sive hoc sit actus, sive id in quo est, sive hoc sit actus, sive habitus, sive Angelus, sive anima. Per habitus, sive Angelus, sive anima. Per accidens tamen dupliciter operatur ad accidens tamen dupliciter operatur ad decorem universi, scilicet quia Deus qui decorem universi, scilicet quia Deus qui permittit malum fieri, non permitteret permittit malum fieri, non permitteret illud fieri, nisi sciret quæ bona ex ipso illud fieri, nisi sciret quæ bona ex ipso eliceret sicut ex crudelitate Decii re- eliceret sicut ex crudelitate Decii re- splenduit et melior et laudabilior facta splenduit et melior et laudabilior facta fuit patientia Laurentii. Et quia malum fuit patientia Laurentii. Et quia malum juxta bonum positum, eminentius et juxta bonum positum, eminentius et commendabilius facit bonum, sicut ora- commendabilius facit bonum, sicut ora- tio pulchrior est in rhetoricis quæ per tio pulchrior est in rhetoricis quæ per antithesim oppositorum componitur, antithesim oppositorum componitur, quam illa quæ continuata serie bona quam illa quæ continuata serie bona pronuntiatur: et symphonia in musicis, pronuntiatur: et symphonia in musicis, silentiis interpositis dulcior redditur, silentiis interpositis dulcior redditur,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quam illa quæ continuato sono canta- dispositæ domui coaptatur atque subte- quam illa quæ continuato sono canta- dispositæ domui coaptatur atque subte-

tur. tur.

AD AUCTORITATEM Dionysii dicendum, AD AUCTORITATEM Dionysii dicendum, quod illa male inducitur, et contra quod illa male inducitur, et contra mentem auctoris. Intendit enim dicere, mentem auctoris. Intendit enim dicere, quod si malum aliquid est existentium quod si malum aliquid est existentium vel malum in existentibus, tunc se- vel malum in existentibus, tunc se- quitur, quod malum est ens ratum in quitur, quod malum est ens ratum in natura et tunc sequitur, quod confert natura et tunc sequitur, quod confert ad perfectionem omnis sive universi, et ad perfectionem omnis sive universi, et largitur toti sive universo non imper- largitur toti sive universo non imper- fectum esse per seipsum, quia sine ipso fectum esse per seipsum, quia sine ipso tunc sicut sine aliquo ente non esset tunc sicut sine aliquo ente non esset perfectum universum : si enim aliquod perfectum universum : si enim aliquod entium deficeret universo, non esset entium deficeret universo, non esset perfectum. Et intendit Dionysius, quod perfectum. Et intendit Dionysius, quod ex destructione consequentis arguamus ex destructione consequentis arguamus destructionem antecedentis, sic: Sed quia destructionem antecedentis, sic: Sed quia malum per seipsum nihil confert ad malum per seipsum nihil confert ad pulchritudinem universi, nec toti nec pulchritudinem universi, nec toti nec universo largitur esse perfectum, sequi- universo largitur esse perfectum, sequi- tur quod malum nec est aliquid existen- tur quod malum nec est aliquid existen- tium, vel aliquid in existentibus, sed tium, vel aliquid in existentibus, sed privatio sola. privatio sola.

AD ALIUD dicendum, quod nihil est AD ALIUD dicendum, quod nihil est omnifariam sive universaliter malum. omnifariam sive universaliter malum. Quia hoc nihil esset penitus, nec posset Quia hoc nihil esset penitus, nec posset pugnare contra bonum, ut dicit Diony- pugnare contra bonum, ut dicit Diony- sius. Non enim oppugnat bono nisi sub- sius. Non enim oppugnat bono nisi sub- stantivatum in bono, scilicet in actu, stantivatum in bono, scilicet in actu, vel in habitu. Unde etiam non per se, vel in habitu. Unde etiam non per se, sed per accidens facit ad decorem uni- sed per accidens facit ad decorem uni- versi, ut dictum est. versi, ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod ex dicto AD ALIUD dicendum, quod ex dicto Augustini non sequitur, nisi quod ma- Augustini non sequitur, nisi quod ma- lum per accidens facit ad pulchritudinem lum per accidens facit ad pulchritudinem universi, et non per se : quia scilicet universi, et non per se : quia scilicet comparatione sua eminentius est bo- comparatione sua eminentius est bo- num, et quia ex ordine suo elicitur bo- num, et quia ex ordine suo elicitur bo- num. Et hoc est quod dicit in libro III de num. Et hoc est quod dicit in libro III de Libero arbitrio, sic : « Servus in tale Libero arbitrio, sic : « Servus in tale peccatum dejectus, ut mundanæ cloaca peccatum dejectus, ut mundanæ cloaca dignus habeatur, ornat domum domini dignus habeatur, ornat domum domini turpitudine sua, et utrumque horum, turpitudine sua, et utrumque horum, scilicet turpitudo servi, et mundatio scilicet turpitudo servi, et mundatio cloaca, jam conjunctum et redactum in cloaca, jam conjunctum et redactum in quamdam sui generis unitatem, ita bene quamdam sui generis unitatem, ita bene

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio,

xitur, ut universitati domus ordinatissi- xitur, ut universitati domus ordinatissi- mo decore conveniat 1. » Sic voluntaria mo decore conveniat 1. » Sic voluntaria quæ in peccato fit, turpis est affectio : quæ in peccato fit, turpis est affectio : cui propterea pœna adhibetur, ut ordi- cui propterea pœna adhibetur, ut ordi- net eam ubi talem esse turpe non sit, et net eam ubi talem esse turpe non sit, et decori universitatis congruere cogat, ut decori universitatis congruere cogat, ut peccati dedecus emendet poena peccati. peccati dedecus emendet poena peccati. Sic etiam dicit Ambrosius, quod « fur Sic etiam dicit Ambrosius, quod « fur in furcis, proditor in culeo, Judas in in furcis, proditor in culeo, Judas in inferno resplendere facit justitiam uni- inferno resplendere facit justitiam uni- versalem, sicut resplendet carbunculus in versalem, sicut resplendet carbunculus in

auro. » auro. »

AD ALIUD dicendum, quod dictum AD ALIUD dicendum, quod dictum Augustini directe confirmat hoc quod Augustini directe confirmat hoc quod dictum est, scilicet quod malum per ac- dictum est, scilicet quod malum per ac- cidens facit ad pulchritudinem et non cidens facit ad pulchritudinem et non per se. per se.

PENITUS idem est quod inducitur de PENITUS idem est quod inducitur de Isidoro, et ideo similem habet respon- Isidoro, et ideo similem habet respon- sionem. sionem.

OMNINO eodem modo respondendum OMNINO eodem modo respondendum est ad dictum Augustini in libro XI de est ad dictum Augustini in libro XI de Civitate Dei. Civitate Dei.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod ulterius quæritur de malo Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur de malo Ad quæst. pœnæ, dicendum quod malum pœnæ pœnæ, dicendum quod malum pœnæ vitiat bonum in quo est et adimit, hoc vitiat bonum in quo est et adimit, hoc est, bonum particulare: tamen quia, sic- est, bonum particulare: tamen quia, sic- ut dicit Augustinus, ordinat culpabilem ut dicit Augustinus, ordinat culpabilem ad locum competentem sibi secundum ad locum competentem sibi secundum culpam, et sic resplendere facit decorem culpam, et sic resplendere facit decorem justitiæ universalis, facit ad pulchritudi- justitiæ universalis, facit ad pulchritudi- nem ordinis universi, ut dictum est. nem ordinis universi, ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod nulla pro- AD ALIUD dicendum, quod nulla pro- pago mali relicta est in universo a crea- pago mali relicta est in universo a crea- tore, sed malum obortum a creata vo- tore, sed malum obortum a creata vo- luntate, quod est malum culpæ, et ma- luntate, quod est malum culpæ, et ma- lum inflictum a justitia puniente, quod lum inflictum a justitia puniente, quod est malum pœnæ, ab optimo opifice, per est malum pœnæ, ab optimo opifice, per modum qui dictus est, ordinata sunt ad modum qui dictus est, ordinata sunt ad pulchritudinem universi, in quo malum pulchritudinem universi, in quo malum nec bonum nec pulchrum efficitur, sed nec bonum nec pulchrum efficitur, sed ordo mali ad bonum pnlcher est et bo- ordo mali ad bonum pnlcher est et bo-

nus. nus.

Ad 2. Ad 2.

AD ID quod contra objicitur, dicen- Ad object. AD ID quod contra objicitur, dicen- Ad object. dum quod ex hoc non probatur, nisi dum quod ex hoc non probatur, nisi

cap. 9. cap. 9.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 62.

quod malum culpæ et poenæ per acci- quod malum culpæ et poenæ per acci- dens facit ad pulchritudinem universi, dens facit ad pulchritudinem universi, sicut dictum est. sicut dictum est.

603 603

decorem universi, ut dicit Augustinus, decorem universi, ut dicit Augustinus, qui si in uno non est, statim resplendet qui si in uno non est, statim resplendet in alio. Unde Augustinus in libro III de in alio. Unde Augustinus in libro III de

AD ALIUD jam patet solutio: quia Libero arbitrio : « Cum non peccanti- AD ALIUD jam patet solutio: quia Libero arbitrio : « Cum non peccanti-

Ad object. 2. hoc recte dicit quod dictum est. Ad object. 2. hoc recte dicit quod dictum est.

AD SEQUENS omni eodem modo respon- AD SEQUENS omni eodem modo respon- Ad object. 3, dendum: quia ex omnibus illis confir- Ad object. 3, dendum: quia ex omnibus illis confir- matur veritas illius solutionis. Malum matur veritas illius solutionis. Malum enim peccati non transit in arma virtu- enim peccati non transit in arma virtu- tis nisi per pulchritudinem justitiæ vin- tis nisi per pulchritudinem justitiæ vin- dicantis, ut anima peccatrix quæ cœlo dicantis, ut anima peccatrix quæ cœlo non congruit, ordinatissima justitia pro- non congruit, ordinatissima justitia pro- jiciatur in infernum, qui locus peccatori jiciatur in infernum, qui locus peccatori congruit, sicut auri receptaculum con- congruit, sicut auri receptaculum con- gruit carbunculo vel margaritæ, ut di gruit carbunculo vel margaritæ, ut di ctum est. Unde, Eccli. xxx11, 7, dicitur : ctum est. Unde, Eccli. xxx11, 7, dicitur : Gemmula carbunculi in ornamento auri. Gemmula carbunculi in ornamento auri. Et, ibidem, xxvi, 21: Mulieris bonæ Et, ibidem, xxvi, 21: Mulieris bonæ species in ornamentum domus ejus. species in ornamentum domus ejus.

d quæst. 2. d quæst. 2.

Ad object. Ad object.

AD ID quod ulterius quæritur de mon- AD ID quod ulterius quæritur de mon- stris, dicendum quod licet monstrum stris, dicendum quod licet monstrum deformitas sit particularis naturæ, ta- deformitas sit particularis naturæ, ta- men facit ad decorem universitatis in men facit ad decorem universitatis in hoc quod ostendit sapientissimum opi- hoc quod ostendit sapientissimum opi- ficem non errare, qui deficientem mate- ficem non errare, qui deficientem mate- riam in principiis generationis particu- riam in principiis generationis particu- laribus non abjecit ut penitus malam et laribus non abjecit ut penitus malam et inutilem, sed formavit in id quod me- inutilem, sed formavit in id quod me- lius ex ea fieri potuit. Sicut enim dicunt lius ex ea fieri potuit. Sicut enim dicunt Philosophi, monstrum nihil aliud est, Philosophi, monstrum nihil aliud est, nisi generatum in generatione et in prin- nisi generatum in generatione et in prin- cipiis generationis occasionatum in una cipiis generationis occasionatum in una vel pluribus partibus, sicut in libro de vel pluribus partibus, sicut in libro de Animalibus Aristoteles dicit de fœmina, Animalibus Aristoteles dicit de fœmina, quod est mas occasionatus, eo quod si- quod est mas occasionatus, eo quod si- militudinem perfecti masculi generantis militudinem perfecti masculi generantis non attingit ordinatur tamen ab uni- non attingit ordinatur tamen ab uni- versali natura in adjutorium generatio- versali natura in adjutorium generatio- nis. Monstra autem ordinantur in com- nis. Monstra autem ordinantur in com- mendationem perfectorum quæ pulchrio- mendationem perfectorum quæ pulchrio- ra et commendabiliora efficiuntur eorum ra et commendabiliora efficiuntur eorum comparatione. comparatione.

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen- dum quod in monstro non corrumpun- dum quod in monstro non corrumpun- tur nisi species, modus, et ordo particu- tur nisi species, modus, et ordo particu- laris boni. Et hoc nec auget nec minuit laris boni. Et hoc nec auget nec minuit

1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio,

bus adest beatitudo, perfecta est univer- bus adest beatitudo, perfecta est univer- sitas. Cum vero peccantibus adest mise- sitas. Cum vero peccantibus adest mise- ria, nihilominus perfecta est universitas. ria, nihilominus perfecta est universitas. Quod autem ipsæ desunt animæ, quas Quod autem ipsæ desunt animæ, quas vel peccantes sequitur miseria, vel re- vel peccantes sequitur miseria, vel re- cte facientes beatitudo, semper naturis cte facientes beatitudo, semper naturis omnibus universitas plena et per- omnibus universitas plena et per- fecta est. » Et intendit dicere, quod fecta est. » Et intendit dicere, quod in utroque pulchrum et bonum potest in utroque pulchrum et bonum potest augeri et minui, deficere et proficere. augeri et minui, deficere et proficere. Pulchritudo autem universi quæ in ge- Pulchritudo autem universi quæ in ge- neribus et speciebus rerum universitatis neribus et speciebus rerum universitatis consistit, nec augetur, nec minuitur, consistit, nec augetur, nec minuitur, nec deficit, nec proficit: quia si non nec deficit, nec proficit: quia si non salvatur in uno, salvatur in opposito : salvatur in uno, salvatur in opposito : eo quod, sicut dicit Augustinus, per eo quod, sicut dicit Augustinus, per antithesim ex contextione oppositorum antithesim ex contextione oppositorum perficitur universitatis pulchritudo: et perficitur universitatis pulchritudo: et ideo nec augeri, nec minui potest, nec ideo nec augeri, nec minui potest, nec proficere, nec deficere. proficere, nec deficere.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. 3. AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. 3. dum quod res mutabiles in quantum dum quod res mutabiles in quantum mutabiles, multum faciunt ad decorem mutabiles, multum faciunt ad decorem universi per motum enim et mutatio- universi per motum enim et mutatio- nem ex potentia fiunt in actu: quod nem ex potentia fiunt in actu: quod potissimum est in decore et pulchritu- potissimum est in decore et pulchritu- dine universi. Unde Plato : « Omne dine universi. Unde Plato : « Omne visibile corporeumque motu importuno visibile corporeumque motu importuno fluctuans, neque umquam quiescens, ex fluctuans, neque umquam quiescens, ex inordinata jactatione redegit in ordi- inordinata jactatione redegit in ordi- nem, sciens ordinatorum formam confu- nem, sciens ordinatorum formam confu- sis inordinatisque præstare. » Et intendit sis inordinatisque præstare. » Et intendit dicere, quod omne quod est in potentia dicere, quod omne quod est in potentia materiæ confusa et inordinata, continue materiæ confusa et inordinata, continue fluctuat sicut in Euripo, hoc est in fluctuat sicut in Euripo, hoc est in ebullitione: cui creator indidit motum ebullitione: cui creator indidit motum et mutationem, ut ad actum perfectionis et mutationem, ut ad actum perfectionis deveniat, in quo commoda et utilia deveniat, in quo commoda et utilia accipiat ad acquirendum esse divinum. accipiat ad acquirendum esse divinum.

Ad dictum Augustini quod est in Ad dictum Augustini quod est in Glossa ad Timotheum, dicendum, quod Glossa ad Timotheum, dicendum, quod mutatio nonnulla mors est secundum mutatio nonnulla mors est secundum

cap. 9. cap. 9.

Ad 1. Ad 1.

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

esse particularis formæ, vel ubi aliquid esse particularis formæ, vel ubi aliquid abjicitur in motu vel mutatione : sed abjicitur in motu vel mutatione : sed secundum esse quod accipitur in motu, secundum esse quod accipitur in motu, motus et mutatio sunt ad esse in actu, motus et mutatio sunt ad esse in actu, quod est esse divinum illius rei quæ in quod est esse divinum illius rei quæ in actu efficitur ad similitudinem idealem actu efficitur ad similitudinem idealem agentis primi. agentis primi.

Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod mutatio Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod mutatio secundum electionem vitiat ordinem in secundum electionem vitiat ordinem in quodam sed, sicut jam dictum est, quodam sed, sicut jam dictum est, per universalem justitiam redigitur in per universalem justitiam redigitur in alium ordinem in quo stat pulchritudo alium ordinem in quo stat pulchritudo

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

universi. universi.

: :

AD ALIUD dicendum, quod perversitas AD ALIUD dicendum, quod perversitas illa particulariter et in uno corrumpit illa particulariter et in uno corrumpit ordinem sed quia hoc per aliud justi- ordinem sed quia hoc per aliud justi- tiam ordinante redigitur in ordinem, tiam ordinante redigitur in ordinem, stat incorrupta pulchritudo universi. Si- stat incorrupta pulchritudo universi. Si- militer corruptio in rebus naturalibus militer corruptio in rebus naturalibus non corrumpit ordinem, nisi quod in non corrumpit ordinem, nisi quod in eis nonnulla mors est, ut dictum est. eis nonnulla mors est, ut dictum est. Secundum autem quod mutatio via est Secundum autem quod mutatio via est ad perfectionem, potissime salvat ordi- ad perfectionem, potissime salvat ordi- nem et pulchritudinem universi. nem et pulchritudinem universi. AD ALIUD eodem modo responden- AD ALIUD eodem modo responden-

dum est, quod mutatio non mutat nisi dum est, quod mutatio non mutat nisi in particulari et in esse quodam, et non in particulari et in esse quodam, et non simpliciter. simpliciter.

ID QUOD contra objicitur, conceden- Ad object. ID QUOD contra objicitur, conceden- Ad object. dum est sicut inducitur. dum est sicut inducitur.

OMNIA quæ inducuntur ad hoc quod Ad quæst. 4. OMNIA quæ inducuntur ad hoc quod Ad quæst. 4. miracula sint de pulchritudine universi, miracula sint de pulchritudine universi, concedenda sunt : miracula enim et concedenda sunt : miracula enim et

præcipue Incarnatio pulcherrimus decor præcipue Incarnatio pulcherrimus decor fuit, et præcipua pulchritudo omnis na- fuit, et præcipua pulchritudo omnis na- turæ et ordinis universi. turæ et ordinis universi.

AD ID quod contra objicitur, dicen- Ad object. AD ID quod contra objicitur, dicen- Ad object. dum quod miracula numquam sunt con- dum quod miracula numquam sunt con- tra naturam: nihil enim ita est secun- tra naturam: nihil enim ita est secun- dum naturam, sicut quod in qualibet dum naturam, sicut quod in qualibet creatura fiat quidquid vult creator. Sed creatura fiat quidquid vult creator. Sed sunt supra naturam : quia fiunt non se- sunt supra naturam : quia fiunt non se- cundum rationes seminales quas Deus cundum rationes seminales quas Deus primo materiæ elementorum inseruit, primo materiæ elementorum inseruit, sed secundum rationes causales quas in sed secundum rationes causales quas in seipso absconditas habuit, ut ex illis tem- seipso absconditas habuit, ut ex illis tem- pore dispositionis suæ congrue in quali- pore dispositionis suæ congrue in quali- bet creatura faceret quod in argumento bet creatura faceret quod in argumento fidei proficeret ad hominis salutem. fidei proficeret ad hominis salutem.

QUESTIO LXIII. QUESTIO LXIII.

De ordine rerum in universo. De ordine rerum in universo.

Deinde ratione ejus quod dicit Magi- Deinde ratione ejus quod dicit Magi- ster in libro II Sententiarum, distinct. ster in libro II Sententiarum, distinct. XV, cap. Omnibus autem creatis atque XV, cap. Omnibus autem creatis atque dispositis novissime factus est homo, dispositis novissime factus est homo, tamquam dominus et possessor, qui om- tamquam dominus et possessor, qui om- nibus præferendus erat. nibus præferendus erat.

Ex hoc enim videtur, quod ordo sit Ex hoc enim videtur, quod ordo sit in universo ut unum ordinetur ad alte- in universo ut unum ordinetur ad alte-

rum. rum.

Propter quod quæritur, An sit ordo Propter quod quæritur, An sit ordo in universo? Et si est, cujusmodi ordo in universo? Et si est, cujusmodi ordo sit ille ? sit ille ?

Et secundo, Utrum omnia ad homi- Et secundo, Utrum omnia ad homi- nem ordinentur ? nem ordinentur ?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

An sit ordo in universo ? Et si est, cu- An sit ordo in universo ? Et si est, cu- jusmodi sit ordo ille ? jusmodi sit ordo ille ?

Videtur autem quod non sit ordo in Videtur autem quod non sit ordo in universo. universo.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 63. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 63.

Dicit enim Augustinus in libro XIX de Dicit enim Augustinus in libro XIX de Civitate Dei. « Ordo est parium dis. Civitate Dei. « Ordo est parium dis. pariumque rerum sua cuique loca tri- pariumque rerum sua cuique loca tri- buens dispositio ¹? » buens dispositio ¹? »

605 605

Jacebunt mali ante bonos, et impii ante Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum et super eos erit vir portas justorum et super eos erit vir bonus. Hoc ergo est de ordine justitiæ. bonus. Hoc ergo est de ordine justitiæ. Sed secus in universo videmus, quod Sed secus in universo videmus, quod

Et secundum hoc non videtur ordo justi jacent ante portas impiorum, ut Et secundum hoc non videtur ordo justi jacent ante portas impiorum, ut esse in universo. esse in universo.

1. Eccle. x, 6 et 7: Est malum quod 1. Eccle. x, 6 et 7: Est malum quod vidi sub sole, quasi per errorem egre- vidi sub sole, quasi per errorem egre- diens a facie principis: positum stul- diens a facie principis: positum stul- tum in dignitate sublimi, et divites se- tum in dignitate sublimi, et divites se- dere deorsum. Vidi servos in equis, et dere deorsum. Vidi servos in equis, et principes ambulantes super terram qua- principes ambulantes super terram qua- si servos. Hoc autem modo in partibus si servos. Hoc autem modo in partibus universi suæ dignitatis gradus non tri- universi suæ dignitatis gradus non tri- buitur cuilibet et sic videtur, quod in buitur cuilibet et sic videtur, quod in universo non sit ordo, sed confusio. universo non sit ordo, sed confusio.

2. Adhuc, Gregorius super illud Ge- 2. Adhuc, Gregorius super illud Ge- nesis, 1, 28 : Dominamini piscibus ma- nesis, 1, 28 : Dominamini piscibus ma- ris, et volatilibus cœli : dicit, quod ris, et volatilibus cœli : dicit, quod « contra naturam superbire est homi- « contra naturam superbire est homi- nem homini velle præesse: cum homo nem homini velle præesse: cum homo ad imaginem Dei non sit factus, nisi ut ad imaginem Dei non sit factus, nisi ut præsit piscibus maris, et volatilibus præsit piscibus maris, et volatilibus coeli, aliisque irrationab.libus creatu- coeli, aliisque irrationab.libus creatu- ris. » Sed hanc confusionem videmus in ris. » Sed hanc confusionem videmus in præcipuis partibus universi, hoc est, in præcipuis partibus universi, hoc est, in hominibus. Ergo non ordo, sed confu- hominibus. Ergo non ordo, sed confu- sio est in universo. sio est in universo.

3. Adhuc Augustinus in libro XIX de 3. Adhuc Augustinus in libro XIX de Civitate Dei « Hoc naturalis ordo præ- Civitate Dei « Hoc naturalis ordo præ- scribit, ita Deus hominem condidit. Nam scribit, ita Deus hominem condidit. Nam dominetur, inquit, piscium maris, et dominetur, inquit, piscium maris, et volatilium coeli, et omnium repentium volatilium coeli, et omnium repentium quæ repunt super terram. Rationalem quæ repunt super terram. Rationalem factum ad imaginem suam, noluit nisi factum ad imaginem suam, noluit nisi irrationabilibus dominari. Unde primi irrationabilibus dominari. Unde primi justi, pastores pecorum, magis quam justi, pastores pecorum, magis quam reges hominum constituti sunt: ut etiam reges hominum constituti sunt: ut etiam sic insinuaret Deus, quid postulet ordo sic insinuaret Deus, quid postulet ordo naturalis creaturarum, et quid exigat naturalis creaturarum, et quid exigat meritum peccatorum 2. » Ergo si homo meritum peccatorum 2. » Ergo si homo dominatur homini, vel peccator justo, dominatur homini, vel peccator justo, quod frequentissimum est in universo, quod frequentissimum est in universo, non est ordo, sed confusio. non est ordo, sed confusio.

4. Adhuc, Proverbiorum, XIV, 19 4. Adhuc, Proverbiorum, XIV, 19

: :

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIX de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIX de Civitate Dei, cap. 13. cap. 13.

2 IDEM, Ibidem, cap. 15. 2 IDEM, Ibidem, cap. 15.

Lazarus ante portam divitis 3. Domina- Lazarus ante portam divitis 3. Domina- tur etiam vir impius super bonos, sicut tur etiam vir impius super bonos, sicut Pharao super filios Israel in Ægypto, et Pharao super filios Israel in Ægypto, et Nabuchodonosor super tres pueros in Nabuchodonosor super tres pueros in Chaldæa. Ergo in præcipuis universi Chaldæa. Ergo in præcipuis universi partibus magis est confusio quam ordo. partibus magis est confusio quam ordo. 5. Adhuc, Secundum ordinem ratio- 5. Adhuc, Secundum ordinem ratio- nis, spiritualis creatura præfertur corpo- nis, spiritualis creatura præfertur corpo- rali et tamen videmus, quod corporalis rali et tamen videmus, quod corporalis creatura dominatur et agit aliquando in creatura dominatur et agit aliquando in spiritualem sicut in purgatorio ignis spiritualem sicut in purgatorio ignis corporalis agit in spiritus rationales et corporalis agit in spiritus rationales et Angelorum et hominum, et similiter Angelorum et hominum, et similiter infernalis ignis: illum enim ignem Au- infernalis ignis: illum enim ignem Au- gustinus in libro XXI de Civitate Dei, gustinus in libro XXI de Civitate Dei, dicit esse corporeum. Ergo videtur etiam, dicit esse corporeum. Ergo videtur etiam, quod in dispositione universi quæ a quod in dispositione universi quæ a Deo est, magis sit confusio, quam Deo est, magis sit confusio, quam ordo. ordo.

6. Adhuc, Ordine naturæ præponitur 6. Adhuc, Ordine naturæ præponitur rationalis creatura irrationabilibus et rationalis creatura irrationabilibus et tamen videmus, quod sæpe lupi, leones, tamen videmus, quod sæpe lupi, leones, et alia irrationalia dominantur homini- et alia irrationalia dominantur homini- bus, et devorant eos: cum tamen, Ge- bus, et devorant eos: cum tamen, Ge- nes. 1, 26, dicatur: Faciamus hominem nes. 1, 26, dicatur: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram : ad imaginem et similitudinem nostram : et præsit piscibus maris, et volatilibus et præsit piscibus maris, et volatilibus cæli, et bestiis, universæque terræ, om- cæli, et bestiis, universæque terræ, om- nique reptili quod movetur in terra. nique reptili quod movetur in terra.

CONTRA: CONTRA:

1. Augustinus in libro II de Libero 1. Augustinus in libro II de Libero arbitrio « Nulla res, nullus casus, arbitrio « Nulla res, nullus casus, nulla rerum labes id umquam efficit, nulla rerum labes id umquam efficit, ut justum non sit esse ordinatissima. » ut justum non sit esse ordinatissima. »

2. Adhuc, Augustinus in libro V de 2. Adhuc, Augustinus in libro V de Civitate Dei : « Veracissime creditur Civitate Dei : « Veracissime creditur cuncta scire Deum antequam fiant, et cuncta scire Deum antequam fiant, et nihil inordinatum relinquere, a quo sunt nihil inordinatum relinquere, a quo sunt omnes potestates, quamvis non sunt omnes potestates, quamvis non sunt omnium voluntates *. » omnium voluntates *. »

3 Cf. Luc. XVI, 20. 3 Cf. Luc. XVI, 20.

4 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Civitate Dei, 4 S. AUGUSTINUS, Lib. V de Civitate Dei, cap. 8. cap. 8.

Sed contra. Sed contra.

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

3. Per rationes etiam idem arguitur: 3. Per rationes etiam idem arguitur: quia ea quæ fiunt a sapiente per ratio- quia ea quæ fiunt a sapiente per ratio- nem sapientiæ, ordinata sunt : ergo nem sapientiæ, ordinata sunt : ergo quæ a sapientissimo Deo fiunt, ordina- quæ a sapientissimo Deo fiunt, ordina- tissima sunt omnia quæ sunt in uni- tissima sunt omnia quæ sunt in uni- verso, a sapientissimo Deo fiunt : ergo verso, a sapientissimo Deo fiunt : ergo omnia quæ sunt in universo, ordinatissi- omnia quæ sunt in universo, ordinatissi-

ma sunt. ma sunt.

4. Adhuc, Bonum per rationem ordinis 4. Adhuc, Bonum per rationem ordinis determinatur : ergo quæcumque sunt determinatur : ergo quæcumque sunt bona, ordinata sunt. Sed, Genes. I, 31, bona, ordinata sunt. Sed, Genes. I, 31, dicitur, quod vidit Deus cuncta quæ fe- dicitur, quod vidit Deus cuncta quæ fe- cerat : et erant valde bona. Ergo cerat : et erant valde bona. Ergo cuncta quæ fecerat, erant valde ordinata. cuncta quæ fecerat, erant valde ordinata.

Augustinus in libro V de Civitate Dei, sic : Augustinus in libro V de Civitate Dei, sic : « Ipsum causarum ordinem et quamda u « Ipsum causarum ordinem et quamda u rerum connexionem Dei summi tribuunt rerum connexionem Dei summi tribuunt voluntati 2. » Magis ergo tribuitur vo- voluntati 2. » Magis ergo tribuitur vo- luntati, quam sapientiæ. luntati, quam sapientiæ.

ADHUC, Cum, sicut dicit Augustinus, Quæst. 3. ADHUC, Cum, sicut dicit Augustinus, Quæst. 3. ordo sit parium dispariumque rerum sua ordo sit parium dispariumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio: quæri- cuique loca tribuens dispositio: quæri- tur, Si omnia essent paria, utrum esset tur, Si omnia essent paria, utrum esset ordo in universo? ordo in universo?

Et videtur, quod sic: quia inter res Et videtur, quod sic: quia inter res quæ sunt ejusdem speciei et ejusdem quæ sunt ejusdem speciei et ejusdem generis, paritas est: et in illis maxime generis, paritas est: et in illis maxime ordo est, eo quod maxime sibi congruunt. ordo est, eo quod maxime sibi congruunt.

ULTERIUS quæritur, Quis sit ordo par- Ergo etiamsi totum universum compo- ULTERIUS quæritur, Quis sit ordo par- Ergo etiamsi totum universum compo- Quæst. 1. tium in universo ? Quæst. 1. tium in universo ?

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

Et super hoc dicit Augustinus in libro Et super hoc dicit Augustinus in libro VIII super Genesim ad litteram : « Dei VIII super Genesim ad litteram : « Dei providentia regens atque administrans providentia regens atque administrans universam creaturam, et naturas et vo- universam creaturam, et naturas et vo- luntates, ordinavit naturas quidem ut luntates, ordinavit naturas quidem ut sint, voluntates autem ut nec infructuose sint, voluntates autem ut nec infructuose bonæ, nec impune malæ. Subdidit pri- bonæ, nec impune malæ. Subdidit pri- mitus omnia sibi, deinde creaturam mitus omnia sibi, deinde creaturam corporalem creaturæ spirituali, irratio- corporalem creaturæ spirituali, irratio- nalem rationali, terrestrem cœlesti, fœ- nalem rationali, terrestrem cœlesti, fœ- mineam masculinæ, minus valentem mineam masculinæ, minus valentem valentiori, indigentiorem capaciori: in valentiori, indigentiorem capaciori: in voluntatibus autem bonas sibi, cæteras voluntatibus autem bonas sibi, cæteras vero ipsis servientibus sibi, ut hoc pa- vero ipsis servientibus sibi, ut hoc pa- tiatur voluntas mala, quod ex jussu Dei tiatur voluntas mala, quod ex jussu Dei fecerit bona, sive per seipsam sive per fecerit bona, sive per seipsam sive per malam. » malam. »

ULTERIUS quæritur de causa hujus or- ULTERIUS quæritur de causa hujus or- dinis, Quare sic ordinata fecerit Deus ea dinis, Quare sic ordinata fecerit Deus ea quæ sunt in universo? quæ sunt in universo?

Et ad hoc quod sapientia sit causa, Et ad hoc quod sapientia sit causa, dicit Gregorius, et ponitur in Sententiis dicit Gregorius, et ponitur in Sententiis a Magistro : dicit enim, quod « ex ma- a Magistro : dicit enim, quod « ex ma- gnitudine creaturarum intelligitur Deus gnitudine creaturarum intelligitur Deus omnipotens, ex ordinatione et disposi- omnipotens, ex ordinatione et disposi- tione sapiens, ex gubernatione bonus. » tione sapiens, ex gubernatione bonus. » SED CONTRA hoc videtur quod dicit SED CONTRA hoc videtur quod dicit

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad litteram, cap. 23. litteram, cap. 23.

IDEM, Lib. V de Civitate Dei, cap. 8. IDEM, Lib. V de Civitate Dei, cap. 8.

situm esset ex paribus genere et specie, situm esset ex paribus genere et specie, maxime partes universi sibi invicem con- maxime partes universi sibi invicem con- gruerent, et sic præcipuus ordo esset gruerent, et sic præcipuus ordo esset inter eas. inter eas.

CONTRA: CONTRA:

1. Omnis ordo secundum prius et 1. Omnis ordo secundum prius et posterius determinatur: paria non ha- posterius determinatur: paria non ha- bent se secundum prius et posterius : bent se secundum prius et posterius : ergo si omnia essent paria, nullus esset ergo si omnia essent paria, nullus esset ordo. ordo.

2. Adhuc, Augustinus in libro XI de 2. Adhuc, Augustinus in libro XI de Civitate Dei : « A terrenis usque ad Civitate Dei : « A terrenis usque ad cœlestia, a visibilibus usque ad invisibi- cœlestia, a visibilibus usque ad invisibi- lia sunt bona alia aliis meliora, ad hoc lia sunt bona alia aliis meliora, ad hoc inæqualia ut essent omnia ³. » inæqualia ut essent omnia ³. »

3. Adhuc, Augustinus in libro XII de 3. Adhuc, Augustinus in libro XII de Civitate Dei : « Cum Deus sit summa Civitate Dei : « Cum Deus sit summa essentia, rebus quas ex nihilo creavit, essentia, rebus quas ex nihilo creavit, esse dedit, sed non summe: et aliis de- esse dedit, sed non summe: et aliis de- dit esse amplius, aliis minus : atque dit esse amplius, aliis minus : atque ita naturas essentiarum gradibus ordi- ita naturas essentiarum gradibus ordi- navit 4. » navit 4. »

4. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII 4. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum : « Non essent omnia, si Quæstionum : « Non essent omnia, si essent æqualia: non enim essent multa essent æqualia: non enim essent multa genera, quibus conficitur universitas, genera, quibus conficitur universitas, primas et secundas et sic deinceps usque primas et secundas et sic deinceps usque ad ultimas ordinatas habens creatu- ad ultimas ordinatas habens creatu-

ras. » ras. »

3 IDEM, Ibidem, Lib. XI, cap. 22. 3 IDEM, Ibidem, Lib. XI, cap. 22. 4. IDEM, Ibidem, Lib..XII, cap. 2. 4. IDEM, Ibidem, Lib..XII, cap. 2.

Sed contra Sed contra

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 63. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 63.

SOLUTIO. Dicendum, quod ordo est in SOLUTIO. Dicendum, quod ordo est in universo, nec Deus permitteret rem universo, nec Deus permitteret rem inordinatam fieri, nisi ante disposuisset inordinatam fieri, nisi ante disposuisset et prævidisset qualiter reduceretur et et prævidisset qualiter reduceretur et revocaretur ad ordinem. Unde duplex revocaretur ad ordinem. Unde duplex est ordo, scilicet rei ordinatæ, et sapien- est ordo, scilicet rei ordinatæ, et sapien- tiæ ordinantis, sicut paulo ante dictum tiæ ordinantis, sicut paulo ante dictum est. Quantum ad ordinem rei ordinatæ, est. Quantum ad ordinem rei ordinatæ, si ordinis ratio ex ipso accipiatur quan- si ordinis ratio ex ipso accipiatur quan- tum ad debitum naturæ vel meriti abso- tum ad debitum naturæ vel meriti abso- lute, multa sunt inordinata et per errorem lute, multa sunt inordinata et per errorem facta. Si autem accipitur ratio ordinis ex facta. Si autem accipitur ratio ordinis ex ratione sapientiæ ordinantis, nihil peni- ratione sapientiæ ordinantis, nihil peni- tus est inordinatum vel confusum in tus est inordinatum vel confusum in mundo, sed omnia decentissime ordi- mundo, sed omnia decentissime ordi- nata quia etiam mala quæ a Deo per- nata quia etiam mala quæ a Deo per- mittuntur, ordinantur optime vel ad mittuntur, ordinantur optime vel ad exercitium virtutis, vel ad ampliorem exercitium virtutis, vel ad ampliorem commendationem boni, vel ad commen- commendationem boni, vel ad commen- dationem justitiæ, vel pulchritudinem. dationem justitiæ, vel pulchritudinem. Et ordo qui est secundum congruentiam Et ordo qui est secundum congruentiam rei ordinatæ, est ordo secundum quid. rei ordinatæ, est ordo secundum quid. Ordo autem qui est ex dispositione sa- Ordo autem qui est ex dispositione sa- pientiæ, est simpliciter. pientiæ, est simpliciter.

UNDE quod dicitur in Ecclesiaste, x, UNDE quod dicitur in Ecclesiaste, x, 6 et 7, intelligitur de ordine secundum 6 et 7, intelligitur de ordine secundum quid et hoc notat littera cum dicit: quid et hoc notat littera cum dicit: Quasi per errorem. Simpliciter tamen Quasi per errorem. Simpliciter tamen ordinatissimum est: quia ex hoc pro- ordinatissimum est: quia ex hoc pro- bantur electi et exercentur, et ex hoc bantur electi et exercentur, et ex hoc laudabilior est virtus bonorum, qui tales laudabilior est virtus bonorum, qui tales confusiones et inordinationes sustinent a confusiones et inordinationes sustinent a malis et ex hoc eminet justitia justi malis et ex hoc eminet justitia justi judicis, quæ per censuram pœnæ tales judicis, quæ per censuram pœnæ tales inordinationes reducit ad ordinem. inordinationes reducit ad ordinem.