IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

mum est, Cum Angelus loquitur Ange- mum est, Cum Angelus loquitur Ange- lo, utrum exigatur distantia proportio- lo, utrum exigatur distantia proportio- nata ad quam audiri possit, et ultra nata ad quam audiri possit, et ultra quam non audiatur? Constat enim, quod quam non audiatur? Constat enim, quod si loquitur non assumpto corpore cum si loquitur non assumpto corpore cum Angelo vel homine, tunc non exigitur Angelo vel homine, tunc non exigitur distantia localis, sed ita auditur longe distantia localis, sed ita auditur longe distans sicut prope existens, dummodo distans sicut prope existens, dummodo voluntatem habeat se manifestandi illis voluntatem habeat se manifestandi illis cum directione speciei intelligibilis ad cum directione speciei intelligibilis ad ipsum, cum nutu sive innuitione ad rem ipsum, cum nutu sive innuitione ad rem de qua loquitur. Si autem loquitur as- de qua loquitur. Si autem loquitur as- sumpto corpore, tunc exigitur distantia sumpto corpore, tunc exigitur distantia proportionata, præcipue quando loqui- proportionata, præcipue quando loqui- tur ad hominem, quia tunc locutio spi- tur ad hominem, quia tunc locutio spi- ritualis commensuratur potentiis et ope- ritualis commensuratur potentiis et ope- ribus organicis corporis assumpti, quia ribus organicis corporis assumpti, quia per illa fit sicut per instrumenta. per illa fit sicut per instrumenta.

387 387

Secundum est, utrum sicut in homi- Secundum est, utrum sicut in homi- nibus, audiens velit nolit (dummodo non nibus, audiens velit nolit (dummodo non sit impedimentum) audit loquentem: ita sit impedimentum) audit loquentem: ita sit in Angelis, quod audiens velit nolit sit in Angelis, quod audiens velit nolit audiat loquentem Angelum. Ad hoc audiat loquentem Angelum. Ad hoc enim dixerunt antiqui bene, quod si lo- enim dixerunt antiqui bene, quod si lo- quitur locutione ad illuminationem per- quitur locutione ad illuminationem per- tinente, duabus potestatibus loquitur, tinente, duabus potestatibus loquitur, scilicet potestate manifestandi concep- scilicet potestate manifestandi concep- tum, et potestate inclinandi audientem tum, et potestate inclinandi audientem ad auditum et consensum: et ideo sic ad auditum et consensum: et ideo sic loquentem audit Angelus, et etiam ani- loquentem audit Angelus, et etiam ani- ma hominis velit nolit. Si autem loqui- ma hominis velit nolit. Si autem loqui- tur de naturalibus conceptibus suis, nor tur de naturalibus conceptibus suis, nor audit nisi velit : quia in tali locutione audit nisi velit : quia in tali locutione sicut loquens ordinatur per innuitionem sicut loquens ordinatur per innuitionem ad audientem, sic audiens ad loquen- ad audientem, sic audiens ad loquen-

tem. tem.

QUÆSTIO XXXVI. QUÆSTIO XXXVI.

De custodia Angelorum. De custodia Angelorum.

Deinde quæritur de custodia Angelo- Deinde quæritur de custodia Angelo- rum, de qua tractat Magister in libro II rum, de qua tractat Magister in libro II Sententiarum, distinct. XI, cap. Illud Sententiarum, distinct. XI, cap. Illud quoque sciendum est. Custodia enim An- quoque sciendum est. Custodia enim An- gelorum ad missionem Angelorum per- gelorum ad missionem Angelorum per- tinet, et cum missione habet determi- tinet, et cum missione habet determi- nari. nari.

Et quæruntur sex, quorum primum Et quæruntur sex, quorum primum est de necessitate custodiæ. est de necessitate custodiæ.

Secundum, De effectu custodiæ. Secundum, De effectu custodiæ. Tertium, De modo custodiendi. Tertium, De modo custodiendi. Quartum, Utrum omnis homo cu- Quartum, Utrum omnis homo cu- stodiatur, vel solus homo, aut non? stodiatur, vel solus homo, aut non? Quintum, Utrum semper custodiatur, Quintum, Utrum semper custodiatur, vel non? vel non?

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. XI, Art. 2. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. XI, Art. 2. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Summæ de novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Summæ de

Sextum, Utrum aliquid accrescat An- Sextum, Utrum aliquid accrescat An- gelis ex custodia? gelis ex custodia?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Utrum custodia Angelorum sit Utrum custodia Angelorum sit necessaria 1 ? necessaria 1 ?

CIRCA primum videtur quod non sit CIRCA primum videtur quod non sit necessaria custodia Angeli. necessaria custodia Angeli.

1. Augustinus in libro de Spiritu et 1. Augustinus in libro de Spiritu et

Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 1. Tom. Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 1. Tom. XXXIV ejusdem editionis. XXXIV ejusdem editionis.

388 388

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

anima dicit, quod « anima rationalis ad anima dicit, quod « anima rationalis ad imaginem Dei facta est, ita ut nulla in- imaginem Dei facta est, ita ut nulla in- terposita creatura formetur ab ipsa pri- terposita creatura formetur ab ipsa pri- ma veritate. » Sed si Angelus custodit, ma veritate. » Sed si Angelus custodit, cum custos.semper supraponatur custo- cum custos.semper supraponatur custo- dito, Angelus medius erit inter mentem dito, Angelus medius erit inter mentem hominis et primam veritatem : cum hominis et primam veritatem : cum ergo hoc esse non possit, Angelus homi- ergo hoc esse non possit, Angelus homi-

nem non custodit. nem non custodit.

2. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII 2. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum « Mentem ad imaginem Quæstionum « Mentem ad imaginem Dei factam volunt, eo quod nulla inter- Dei factam volunt, eo quod nulla inter- posita substantia, a prima veritate for- posita substantia, a prima veritate for- matur 2. » Ex hoc sequitur idem quod matur 2. » Ex hoc sequitur idem quod prius quia si Angelus custodit mentem prius quia si Angelus custodit mentem hominis, cum custos supraponatur cu- hominis, cum custos supraponatur cu- stodito, Angelus ad veritatem informat stodito, Angelus ad veritatem informat mentem hominis et sic non informatur mentem hominis et sic non informatur immediate a prima veritate. immediate a prima veritate.

3. Adhuc, Ad Hebr. 11, 9, super il- 3. Adhuc, Ad Hebr. 11, 9, super il- lud Eum autem, qui modico quam lud Eum autem, qui modico quam Angeli minoratus est, Glossa dicit sic : Angeli minoratus est, Glossa dicit sic : « Non secundum naturam humanæ « Non secundum naturam humanæ mentis minoratus est, sed propter pas- mentis minoratus est, sed propter pas- sionem mortis. » Majores quidem An- sionem mortis. » Majores quidem An- geli possunt dici homine, quia majores geli possunt dici homine, quia majores sunt hominis corpore, majores sunt et sunt hominis corpore, majores sunt et animosed in eo tantum, quod pec- animosed in eo tantum, quod pec- cati originalis merito corpus quod cor- cati originalis merito corpus quod cor- rumpitur, aggravat animam 3. Natura rumpitur, aggravat animam 3. Natura vero humanæ mentis qualem Christus vero humanæ mentis qualem Christus assumpsit, quæ nullo peccato depravari assumpsit, quæ nullo peccato depravari potest, solus major est Deus. Ergo vi- potest, solus major est Deus. Ergo vi- detur quod secundum mentem huma- detur quod secundum mentem huma- nam factam ad imaginem Dei, Angelus nam factam ad imaginem Dei, Angelus non supraponatur homini : ergo non non supraponatur homini : ergo non custodit hominem secundum mentem. custodit hominem secundum mentem.

4. Adhuc, Job, VII, 20: Quid faciam 4. Adhuc, Job, VII, 20: Quid faciam tibi, o custos hominum? Glossa: << Deum tibi, o custos hominum? Glossa: << Deum dicit custodem hominum, sicut in Psal- dicit custodem hominum, sicut in Psal- mo cxxvi, 1: Nisi Dominus custodierit mo cxxvi, 1: Nisi Dominus custodierit civitatem. Sed Deus est sufficientissimus civitatem. Sed Deus est sufficientissimus custos. » Ergo videtur, quod Angeli cu- custos. » Ergo videtur, quod Angeli cu- stodia non sit necessaria: et quod non stodia non sit necessaria: et quod non est necessarium, non est in operibus di- est necessarium, non est in operibus di-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et anima, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et anima, cap. 39. cap. 39.

2 IDEM, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 31. 2 IDEM, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 31.

vinis vinis

ergo custodia Angelorum nulla ergo custodia Angelorum nulla est, ut videtur. est, ut videtur.

5. Si forte aliquis diceret, quod homo 5. Si forte aliquis diceret, quod homo secundum potentiam motivam sive se- secundum potentiam motivam sive se- cundum voluntatem immediate se habet cundum voluntatem immediate se habet ad ipsum Deum, et ab ipso Deo forma- ad ipsum Deum, et ab ipso Deo forma- tursed secundum potentiam cogniti- tursed secundum potentiam cogniti- vam, quæ ignorantiæ permixta est, indi- vam, quæ ignorantiæ permixta est, indi- get pædagogo et instructione et sic get pædagogo et instructione et sic Angelum habet in illa parte præparato- Angelum habet in illa parte præparato- rem ad veritatem et custodem. CONTRA rem ad veritatem et custodem. CONTRA hoc est, quod dicit Augustinus, quod hoc est, quod dicit Augustinus, quod animæ formantur ab ipsa veritate: et animæ formantur ab ipsa veritate: et veritas est finis cognitivæ potentiæ pro- veritas est finis cognitivæ potentiæ pro- priæ: videtur ergo, quod secundum po- priæ: videtur ergo, quod secundum po- tentiam cognitivam non formentur ab tentiam cognitivam non formentur ab Angelo, nec custodiantur. Angelo, nec custodiantur.

Adhuc, Sicut Angelus disponit cogni- Adhuc, Sicut Angelus disponit cogni- tivam potentiam instruendo, ita dispo- tivam potentiam instruendo, ita dispo- nit motivam consulendo de fuga mali et nit motivam consulendo de fuga mali et appetitu boni et sic patet, quod nulla appetitu boni et sic patet, quod nulla est inducta responsio. est inducta responsio.

6. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII 6. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum, dicit sic, quod « perfecta Quæstionum, dicit sic, quod « perfecta ratio, quæ virtus vocatur, primo utitur ratio, quæ virtus vocatur, primo utitur seipsa ad intelligendum Deum et fruen- seipsa ad intelligendum Deum et fruen- dum, et cæteris irrationabilibus creatu- dum, et cæteris irrationabilibus creatu- ris ad societatem utitur. » Sed illæ ratio- ris ad societatem utitur. » Sed illæ ratio- nales creaturæ non sunt nisi Angeli. nales creaturæ non sunt nisi Angeli. Ergo anima utitur Angelis. Sed sicut Ergo anima utitur Angelis. Sed sicut dicit Augustinus in libro primo de Do- dicit Augustinus in libro primo de Do- ctrina Christiana : « Uti est aliquid in ctrina Christiana : « Uti est aliquid in facultatem voluntatis assumere, et ad facultatem voluntatis assumere, et ad aliud referre quo fruendum est *. » Sed aliud referre quo fruendum est *. » Sed utens in omnibus major est utili quo utens in omnibus major est utili quo utitur. Ergo anima humana in hoc or- utitur. Ergo anima humana in hoc or- dine major est Angelo: sed inferior non dine major est Angelo: sed inferior non est custos superioris, sed e converso: est custos superioris, sed e converso: ergo Angelus non est custos animæ, ut ergo Angelus non est custos animæ, ut videtur. videtur.

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod inducit Magister in libro II 1. Quod inducit Magister in libro II Sententiarum, distinct. XI, cap. Illud Sententiarum, distinct. XI, cap. Illud quoque sciendum est, inducens illud quoque sciendum est, inducens illud Matthæi, xvi, 10 Angeli eorum in Matthæi, xvi, 10 Angeli eorum in

3 Sapient. Ix, 15. 3 Sapient. Ix, 15.

4 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christia- 4 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Doctrina christia- næ, cap. 3. næ, cap. 3.

Sed cont Sed cont

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

coelis semper vident faciem Patris mei coelis semper vident faciem Patris mei qui in cœlis est. Ubi dicit Hieronymus : qui in cœlis est. Ubi dicit Hieronymus : « Angelos dicit eorum esse, quibus ad « Angelos dicit eorum esse, quibus ad custodiam deputati sunt. » Et subdit: custodiam deputati sunt. » Et subdit:

Magna dignitas animarum est, ut una- Magna dignitas animarum est, ut una- quæque habeat ab ortu nativitatis suæ quæque habeat ab ortu nativitatis suæ in custodiam sui Angelum delegatum. » in custodiam sui Angelum delegatum. » Ergo Angeli custodiunt homines. Ergo Angeli custodiunt homines.

2. Adhuc, Ibidem inducit Gregorium 2. Adhuc, Ibidem inducit Gregorium sic dicentem, quod « unusquisque habet sic dicentem, quod « unusquisque habet sibi unum bonum Angelum deputatum sibi unum bonum Angelum deputatum in custodiam, et unum malum ad exer- in custodiam, et unum malum ad exer- citium. » Cum enim omnes Angeli boni citium. » Cum enim omnes Angeli boni nostrum bonum velint, communiterque nostrum bonum velint, communiterque saluti omnium studeant, ille tamen qui saluti omnium studeant, ille tamen qui deputatus est alicui ad custodiam, eum deputatus est alicui ad custodiam, eum specialiter hortatur ad bonum, sicut le- specialiter hortatur ad bonum, sicut le- gitur de Angelo Tobiæ 1, et de Angelo gitur de Angelo Tobiæ 1, et de Angelo Petri in Actibus Apostolorum 2. Simili- Petri in Actibus Apostolorum 2. Simili- ter et mali Angeli cum desiderent ma- ter et mali Angeli cum desiderent ma- lum hominum, magis tamen hominem lum hominum, magis tamen hominem ad malum incitat, et ad nocendum for. ad malum incitat, et ad nocendum for. tius instat ille qui ad ejus exercitium de- tius instat ille qui ad ejus exercitium de- putatus est. putatus est.

3. Adhuc, Eccli. XVII, 14: In unam- 3. Adhuc, Eccli. XVII, 14: In unam- quamque gentem præposuit rectorem. quamque gentem præposuit rectorem. Glossa, «Angelos. » Glossa, «Angelos. »

4. Adhuc, Isa. LXII, 6: Super muros 4. Adhuc, Isa. LXII, 6: Super muros tuos, Jerusalem, constitui custodes. tuos, Jerusalem, constitui custodes. Glossa, «Angelos. » Glossa, «Angelos. »

5. Adhuc, I ad Corinth. xv, 24, su- 5. Adhuc, I ad Corinth. xv, 24, su- per illud Cum evacuaverit omnem per illud Cum evacuaverit omnem principatum Glossa dicit, quod usque principatum Glossa dicit, quod usque ad diem judicii Angeli Angelis, et ho- ad diem judicii Angeli Angelis, et ho- mines hominibus, et Angeli hominibus mines hominibus, et Angeli hominibus præsunt. Sed non præsunt nisi ad cu- præsunt. Sed non præsunt nisi ad cu- stodiam. Ergo Angeli custodiunt homi- stodiam. Ergo Angeli custodiunt homi- nes usque ad diem judicii et sic vide- nes usque ad diem judicii et sic vide- tur, quod necessaria sit custodia Ange- tur, quod necessaria sit custodia Ange- lorum. lorum.

389 389

est Angelorum, qua custodiunt homines. est Angelorum, qua custodiunt homines.

8. Adhuc, Ei qui est in via in qua est 8. Adhuc, Ei qui est in via in qua est periculum casus, necessaria est custodia periculum casus, necessaria est custodia alicujus qui teneat ipsum, ne cadat: sed alicujus qui teneat ipsum, ne cadat: sed homo dum vivit, est in tali via: ergo homo dum vivit, est in tali via: ergo indiget Angelo custodiente, qui cadere indiget Angelo custodiente, qui cadere non potest. non potest.

9. Adhuc, Ad Galat. IV, 1 et 2 : 9. Adhuc, Ad Galat. IV, 1 et 2 : Quanto tempore hæres parvulus est, non Quanto tempore hæres parvulus est, non differt a servo, cum sit dominus om- differt a servo, cum sit dominus om- nium: sed sub tutoribus et actoribus est, nium: sed sub tutoribus et actoribus est, usque ad præfinitum tempus. Sed licet usque ad præfinitum tempus. Sed licet homo hæres sit regni coelestis (ut dici- homo hæres sit regni coelestis (ut dici- tur, ad Roman. viii, 17), tamen parvulus tur, ad Roman. viii, 17), tamen parvulus est et infirmus, quamdiu vivit hac mor- est et infirmus, quamdiu vivit hac mor- tali vita. Ergo tutore et actore indiget : tali vita. Ergo tutore et actore indiget : sed ille non potest esse nisi Angelus cu- sed ille non potest esse nisi Angelus cu- stodiens : ergo indiget alio Angelo cu- stodiens : ergo indiget alio Angelo cu- stodiente. Sed dicit Plato in Timæo, stodiente. Sed dicit Plato in Timæo, quod « Creator nulli rei a se creatæ ne- quod « Creator nulli rei a se creatæ ne- gat aliquid utilium ad beatitudinem. » gat aliquid utilium ad beatitudinem. » Ergo cum Angelus custos utilis et neces- Ergo cum Angelus custos utilis et neces- sarius sit homini ad beatitudinem, Crea- sarius sit homini ad beatitudinem, Crea- tor homini mittit Angelum ad custo- tor homini mittit Angelum ad custo- diendum. diendum.

SOLUTIO. Consentiendum est auctori- SOLUTIO. Consentiendum est auctori- tatibus et rationibus ultimo inductis, et tatibus et rationibus ultimo inductis, et dicendum, quod homini proficienti ad dicendum, quod homini proficienti ad beatitudinem necessaria est custodia beatitudinem necessaria est custodia Angelorum dum est in via, propter Angelorum dum est in via, propter multa pericula viæ quæ occurrunt homi- multa pericula viæ quæ occurrunt homi- ni, a quibus cavere non posset sine cu- ni, a quibus cavere non posset sine cu- stodia Angelorum. stodia Angelorum.

AD PRIMUM autem quod contra obji- AD PRIMUM autem quod contra obji- citur, dicendum quod formatione gratiæ citur, dicendum quod formatione gratiæ gratum facientis solus Deus format men- gratum facientis solus Deus format men- tem hominis et secundum affectum et tem hominis et secundum affectum et secundum adspectum : sed formationes secundum adspectum : sed formationes præparatoriæ multæ necessariæ sunt, ut præparatoriæ multæ necessariæ sunt, ut

6. Adhuc, In Psalmo xc, 11: Angelis facilius inducatur ultima perfectio et for- 6. Adhuc, In Psalmo xc, 11: Angelis facilius inducatur ultima perfectio et for- suis mandavit de te. suis mandavit de te.

7. Adhuc, Ad Hebr. 1, 14 Omnes 7. Adhuc, Ad Hebr. 1, 14 Omnes sunt administratorii spiritus, in mini- sunt administratorii spiritus, in mini- sterium missi propter eos qui hæredita- sterium missi propter eos qui hæredita- tem capient salutis. Hoc autem ministe- tem capient salutis. Hoc autem ministe- rium non est nisi custodia. Ergo custodia rium non est nisi custodia. Ergo custodia

1 Cf. Tob. v et VIII, passim. 1 Cf. Tob. v et VIII, passim.

matio sicut et Philosophus dicit, quod matio sicut et Philosophus dicit, quod virtus consuetudinalis et intellectualis virtus consuetudinalis et intellectualis generationem et incrementum sumit ab generationem et incrementum sumit ab assuetudine et doctrina et propter illas assuetudine et doctrina et propter illas præparatorias formationes multum est præparatorias formationes multum est utilis custodia Angelorum. utilis custodia Angelorum.

2 Cf. Act. XII, 7 et seq. 2 Cf. Act. XII, 7 et seq.

: :

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

$390 $390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

PER OMNIA eodem modo dicendum est PER OMNIA eodem modo dicendum est ad secundum. ad secundum.

AD ALIUD dicendum, quod licet homo AD ALIUD dicendum, quod licet homo et Angelus quantum ad imaginem (quæ et Angelus quantum ad imaginem (quæ in mente est) æquales sint, et in Christo in mente est) æquales sint, et in Christo mens etiam humana altior Angelo, prop- mens etiam humana altior Angelo, prop- ter quod etiam Christus Angelum cu- ter quod etiam Christus Angelum cu- stodem numquam habuit, ut in sequen- stodem numquam habuit, ut in sequen- tibus patebit tamen prout in anima tibus patebit tamen prout in anima per redundantiam est corruptio origina- per redundantiam est corruptio origina- lis peccati, indiget homo multa purga- lis peccati, indiget homo multa purga- tione, et multa præparatione ad formam tione, et multa præparatione ad formam gratiæ et beatitudinis, propter quas ne- gratiæ et beatitudinis, propter quas ne- cessaria est custodia Angelorum et mi- cessaria est custodia Angelorum et mi- nisterium circa hominem. nisterium circa hominem.

AD ALIUD dicendum, quod Deus suffi- AD ALIUD dicendum, quod Deus suffi- cientissimus custos est ex parte sui: sed cientissimus custos est ex parte sui: sed homo custoditus infirmus est, et indiget homo custoditus infirmus est, et indiget pluribus et ideo ei necessaria est cu- pluribus et ideo ei necessaria est cu- stodia Angelorum. stodia Angelorum.

AD ALIUD dicendum, quod illa respon- AD ALIUD dicendum, quod illa respon- sio inconveniens est, sicut probatum est sio inconveniens est, sicut probatum est in objiciendo. in objiciendo.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate homo utitur Angelo, et ministerio An- homo utitur Angelo, et ministerio An- geli, ut dicit Augustinus: sed cum dici- geli, ut dicit Augustinus: sed cum dici- tur, quod utens major est utili, distin- tur, quod utens major est utili, distin- guendum est. Si enim dicatur utile, guendum est. Si enim dicatur utile, quod secundum naturæ gradum ad aliud quod secundum naturæ gradum ad aliud refertur quo fruendum est: tunc verum refertur quo fruendum est: tunc verum est quod dicit. Si autem dicatur utile, est quod dicit. Si autem dicatur utile, quod per charitatem exhibet se ad usum quod per charitatem exhibet se ad usum inferioris, cum superius sit naturali di- inferioris, cum superius sit naturali di- gnitate sic sæpe servus utitur domino, gnitate sic sæpe servus utitur domino, et nos usi sumus Christo, et utimur An- et nos usi sumus Christo, et utimur An- gelis et sic non est verum, quod utens gelis et sic non est verum, quod utens semper major sit utili. semper major sit utili.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

De effectu custodia Angelorum 1. De effectu custodia Angelorum 1.

SECUNDO, Quæritur de effectu custodia. SECUNDO, Quæritur de effectu custodia.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XI, Art. 4. Tom. XXVII hujusce tentiarum, Dist. XI, Art. 4. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Summæ de novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Summæ de

Ponuntur autem a Magistris antiquis Ponuntur autem a Magistris antiquis duodecim effectus, quorum primus est, duodecim effectus, quorum primus est, quod excitat a somno ignorantiæ, et quod excitat a somno ignorantiæ, et illuminat, et solvit a vinculis peccato- illuminat, et solvit a vinculis peccato- rum. Et hoc significatur, Act. XII, 7, ubi rum. Et hoc significatur, Act. XII, 7, ubi sic dicitur Angelus Domini adstitit, sic dicitur Angelus Domini adstitit, et lumen refulsit in habitaculo, scilicet et lumen refulsit in habitaculo, scilicet carceris percussoque latere Petri, ex- carceris percussoque latere Petri, ex- citavit eum, dicens: Surge velociter. Et citavit eum, dicens: Surge velociter. Et ceciderunt catena de manibus ejus. ceciderunt catena de manibus ejus.

Secundus est, quod confortat ad labo- Secundus est, quod confortat ad labo- res pœnitentiæ, et confortantia admini- res pœnitentiæ, et confortantia admini- strat. Et hoc significatur, III Reg. xix, strat. Et hoc significatur, III Reg. xix, 7 et 8, ubi Angelus dixit ad Eliam cum 7 et 8, ubi Angelus dixit ad Eliam cum fugeret Jezabel: Surge, comede, gran- fugeret Jezabel: Surge, comede, gran- dis enim tibi restat via. Et ministravit dis enim tibi restat via. Et ministravit ei panem subcineritium et vas aquæ. ei panem subcineritium et vas aquæ. Qui cum surrexisset, comedit et bibit, Qui cum surrexisset, comedit et bibit, et ambulavit in fortitudine cibi illius, et ambulavit in fortitudine cibi illius, quadraginta diebus et quadraginta no- quadraginta diebus et quadraginta no- ctibus, usque ad montem Dei Horeb. ctibus, usque ad montem Dei Horeb.

Tertius est, quod dæmones arcet, ne Tertius est, quod dæmones arcet, ne instigent ad malum. Hoc significatur, instigent ad malum. Hoc significatur, Tob. x1, 3, ubi sic dixit Tobias de An- Tob. x1, 3, ubi sic dixit Tobias de An- gelo Raphaele Dæmonium ab ea, sci- gelo Raphaele Dæmonium ab ea, sci- licet uxore mea, ipse compescuit. licet uxore mea, ipse compescuit.

Quartus est, quod docet de occultis. Quartus est, quod docet de occultis. Daniel. ix, 22 et 23, dixit Angelus Da- Daniel. ix, 22 et 23, dixit Angelus Da- nieli: Nunc egressus sum, ut docerem nieli: Nunc egressus sum, ut docerem te, et intelligeres. Ab exordio precum te, et intelligeres. Ab exordio precum tuarum egressus est sermo: ego autem tuarum egressus est sermo: ego autem veni ut indicarem tibi. veni ut indicarem tibi.

Quintus est, quod consolatur tristes. Quintus est, quod consolatur tristes. Tobiæ, v, 11 et seq., dixit Angelus To- Tobiæ, v, 11 et seq., dixit Angelus To- biæ: Gaudium tibi sit semper. Cui cum biæ: Gaudium tibi sit semper. Cui cum diceret Tobias Quale gaudium mihi diceret Tobias Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen cœli erit, qui in tenebris sedeo, et lumen cœli non video? Respondit Angelus : Forti non video? Respondit Angelus : Forti animo esto in proximo est, ut a Deo animo esto in proximo est, ut a Deo cureris. cureris.

Sextus est, quod revelat mysteria per Sextus est, quod revelat mysteria per apparitiones et visiones. Et hoc signifi- apparitiones et visiones. Et hoc signifi- catur, Genes. XVIII, 1 et seq., ubi tres catur, Genes. XVIII, 1 et seq., ubi tres Angeli apparuerunt Abrahæ, et instru- Angeli apparuerunt Abrahæ, et instru- xerunt eum de sacramento incarnatio- xerunt eum de sacramento incarnatio-

Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 2. Tom. Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 2. Tom. XXXIV. XXXIV.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

nis, et unus eorum dixit: Num celare nis, et unus eorum dixit: Num celare potero Abraham quæ gesturus sum, potero Abraham quæ gesturus sum, cum futurus sit in gentem magnam ac cum futurus sit in gentem magnam ac robustissimam, et benedicendæ sint in robustissimam, et benedicendæ sint in illo omnes nationes terræ ? illo omnes nationes terræ ?

Septimus est adjuvare contra hostes Septimus est adjuvare contra hostes et insidiantes. Isa. xxxvII, 36: Egressus et insidiantes. Isa. xxxvII, 36: Egressus est Angelus Domini, et percussit in ca- est Angelus Domini, et percussit in ca- stris Assyriorum centum octoginta quin- stris Assyriorum centum octoginta quin- que millia. Et, IV Reg. vi, 8 et seq., que millia. Et, IV Reg. vi, 8 et seq., ubi circa Eliseum apparuerunt equi ubi circa Eliseum apparuerunt equi ignei et currus, defendentes eum ab in- ignei et currus, defendentes eum ab in- sidiis Syrorum. sidiis Syrorum.

Octavus est, quod increpat pro deli- Octavus est, quod increpat pro deli- ctis. Judicum, 11, 1 et 2: Ascendit ctis. Judicum, 11, 1 et 2: Ascendit Angelus Domini de Galgalis ad locum Angelus Domini de Galgalis ad locum flentium, et ait : Eduxi vos de Ægypto, flentium, et ait : Eduxi vos de Ægypto, et introduxi in terram, pro qua juravi et introduxi in terram, pro qua juravi patribus vestris, et pollicitus sum, ut patribus vestris, et pollicitus sum, ut non facerem irritum pactum meum vo- non facerem irritum pactum meum vo- biscum in sempiternum, ita dumtaxat biscum in sempiternum, ita dumtaxat ut non feriretis fœdus cum habitatori- ut non feriretis fœdus cum habitatori- bus terræ hujus, sed aras eorum sub- bus terræ hujus, sed aras eorum sub- verteretis et noluistis audire vocem verteretis et noluistis audire vocem meam. Cur hoc fecistis? meam. Cur hoc fecistis?

Nonus est, quod aufert impedimen- Nonus est, quod aufert impedimen- tum ad bonum, et præparat viam. Ma- tum ad bonum, et præparat viam. Ma- lach. ш, 1: Ecce ego mitto Angelum lach. ш, 1: Ecce ego mitto Angelum meum, et præparabit viam ante faciem meum, et præparabit viam ante faciem

meam. meam.

Decimus est, quod ducit et conducit Decimus est, quod ducit et conducit in via. Tob. v, 20: Ego sanum ducam, in via. Tob. v, 20: Ego sanum ducam, et sanum tibi reducam filium tuum. Et, et sanum tibi reducam filium tuum. Et, ibidem, y. 27: Credo quod Angelus Dei ibidem, y. 27: Credo quod Angelus Dei bonus comitetur ei, et bene disponat om- bonus comitetur ei, et bene disponat om- nia quæ circa eum geruntur. nia quæ circa eum geruntur.

Undecimus est, quod mitigat tentatio- Undecimus est, quod mitigat tentatio- nes, et confortat ad virtutem. Genes. nes, et confortat ad virtutem. Genes. xxx, 24 et 25: Ecce vir luctabatur xxx, 24 et 25: Ecce vir luctabatur cum eo, scilicet Jacob, usque mane. Qui cum eo, scilicet Jacob, usque mane. Qui cum videret quod eum superare non pos- cum videret quod eum superare non pos- set, tetigit nervum femoris ejus, et sta- set, tetigit nervum femoris ejus, et sta- tim emarcuit. Ubi dicit Gregorius, quod tim emarcuit. Ubi dicit Gregorius, quod lucta signat impressionem virtutis ad lucta signat impressionem virtutis ad bonum, tactus femoris debilitatem ten- bonum, tactus femoris debilitatem ten- tationis carnalis. tationis carnalis.

Duodecimus est, quod Deo offert ora- Duodecimus est, quod Deo offert ora- tiones. Tob. xII, 12 Quando orabas tiones. Tob. xII, 12 Quando orabas cum lacrymis, et sepeliebas mortuos, et cum lacrymis, et sepeliebas mortuos, et

391 391

derelinquebas prandium tuum, et mor- derelinquebas prandium tuum, et mor- tuos abscondebas per diem in domo tuos abscondebas per diem in domo tua, et nocte sepeliebas eos, ego obtuli tua, et nocte sepeliebas eos, ego obtuli orationem tuam Domino. orationem tuam Domino.

Isti duodecim effectus describuntur in Isti duodecim effectus describuntur in Scripturis esse ex custodia Angelorum Scripturis esse ex custodia Angelorum circa hominem. Sunt tamen alia innu- circa hominem. Sunt tamen alia innu- merabilia bona, quæ proveniunt homini merabilia bona, quæ proveniunt homini ex custodia Angelorum. ex custodia Angelorum.

Et si isti duodecim accipi debeant per Et si isti duodecim accipi debeant per artem, sic possunt accipi, secundum artem, sic possunt accipi, secundum quod duo exiguntur ad perfectam cu- quod duo exiguntur ad perfectam cu- stodiam, scilicet exclusio mali, et condu- stodiam, scilicet exclusio mali, et condu- ctio ad bonum. ctio ad bonum.

Et penes exclusionem mali sumuntur Et penes exclusionem mali sumuntur septem de istis effectibus. Est enim ma- septem de istis effectibus. Est enim ma- lum triplex quod excludi debet, scilicet lum triplex quod excludi debet, scilicet malum culpæ, malum pœnæ, et malum malum culpæ, malum pœnæ, et malum dispositionis sive ad malum culpæ, sive dispositionis sive ad malum culpæ, sive ad malum pœnæ. Malum culpæ aut con- ad malum pœnæ. Malum culpæ aut con- sideratur in se, aut in causa instigante sideratur in se, aut in causa instigante ad ipsum. Si in se consideratum exclu- ad ipsum. Si in se consideratum exclu- ditur tunc est primus effectus, qui est ditur tunc est primus effectus, qui est absolvere a vinculis peccatorum. Si con- absolvere a vinculis peccatorum. Si con- sideratur in causa, dupliciter conside- sideratur in causa, dupliciter conside- ratur, scilicet penes instigantem, et pe- ratur, scilicet penes instigantem, et pe- nes modum instigationis. Si penes in- nes modum instigationis. Si penes in- stigantem, est modus tertius, qui est stigantem, est modus tertius, qui est arcere dæmones. Si est penes modum arcere dæmones. Si est penes modum instigationis, est undecimus qui est mi- instigationis, est undecimus qui est mi- tigare tentationes. tigare tentationes.

Penes exclusionem pœnæ duplex est Penes exclusionem pœnæ duplex est consideratio: pœna enim consideratur consideratio: pœna enim consideratur in se, et consideratur secundum nocu- in se, et consideratur secundum nocu- mentum quod infert. Si consideratur in mentum quod infert. Si consideratur in se, est effectus septimus, qui est adju- se, est effectus septimus, qui est adju- torium contra hostes. Si excluditur se- torium contra hostes. Si excluditur se- cundum nocumentum quod infert, est cundum nocumentum quod infert, est effectus quintus, qui est consolari affli- effectus quintus, qui est consolari affli- ctum, ctum,

Si est exclusio mali quod disponit ad Si est exclusio mali quod disponit ad malum culpæ vel pœnæ, accipitur duo- malum culpæ vel pœnæ, accipitur duo- bus modis: aut enim disponit directe ad bus modis: aut enim disponit directe ad malum, aut indirecte. Si directe, et sic malum, aut indirecte. Si directe, et sic excluditur, est effectus octavus, qui est excluditur, est effectus octavus, qui est increpatio pro delictis quæ disponunt ad increpatio pro delictis quæ disponunt ad malum. Si autem indirecte, et sic exclu- malum. Si autem indirecte, et sic exclu- ditur, tunc est effectus nonus, qui est ditur, tunc est effectus nonus, qui est auferre impedimenta ad bonum. auferre impedimenta ad bonum.

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Si autem custodia accipitur in con- Si autem custodia accipitur in con- ductione ad bonum, hoc est duobus mo- ductione ad bonum, hoc est duobus mo- dis illud enim bonum aut est ex parte dis illud enim bonum aut est ex parte intellectus, aut est ex parte affectus de intellectus, aut est ex parte affectus de pertinentibus ad salutem. Si primo mo- pertinentibus ad salutem. Si primo mo- do, tunc est effectus quartus, qui est do, tunc est effectus quartus, qui est docere de occultis, secundum quod do- docere de occultis, secundum quod do- cere accipitur de omnibus pertinentibus cere accipitur de omnibus pertinentibus ad salutem. Si est bonum intellectus de ad salutem. Si est bonum intellectus de pertinentibus ad revelationem et ad pertinentibus ad revelationem et ad contemplationem, est effectus sextus, contemplationem, est effectus sextus, qui est revelare mysteria par appari- qui est revelare mysteria par appari-

tiones. tiones.

Si autem est bonum affectus, triplici- Si autem est bonum affectus, triplici- ter consideratur. Si autem consideratur ter consideratur. Si autem consideratur secundum statum affectus qui non est secundum statum affectus qui non est in proprio robore, sed indiget confor- in proprio robore, sed indiget confor- tantibus, est effectus secundus, qui est tantibus, est effectus secundus, qui est confortatio ab bonum ut peragatur via confortatio ab bonum ut peragatur via præsentiæ. Aut est secundum fervorem præsentiæ. Aut est secundum fervorem affectus, qui duce indiget, ne fervore affectus, qui duce indiget, ne fervore deviet, et tunc est effectus decimus, qui deviet, et tunc est effectus decimus, qui est ducere et conducere in via. Si autem est ducere et conducere in via. Si autem est ad bonum affectus impetrandum, est ad bonum affectus impetrandum, tunc est effectus duodecimus, qui est tunc est effectus duodecimus, qui est orare et orationes deferre. orare et orationes deferre.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

De modo custodiendi 1. De modo custodiendi 1.

TERTIO, Quæritur de modo custo- TERTIO, Quæritur de modo custo- diendi. diendi.

1. Et ad hoc sumatur auctoritas Ber- 1. Et ad hoc sumatur auctoritas Ber- nardi in libro quinto de Consideratione nardi in libro quinto de Consideratione ad Eugenium Papam, ubi dicit sic : ad Eugenium Papam, ubi dicit sic : « Inest Angelis suggerens bonum, bona « Inest Angelis suggerens bonum, bona non ingerens inest hortans ad bonum, non ingerens inest hortans ad bonum, non bonum creans². » Ex hoc videtur, non bonum creans². » Ex hoc videtur, quod Angelus sit in nobis ut suggerat et quod Angelus sit in nobis ut suggerat et hortetur ad bonum: non ergo modus hortetur ad bonum: non ergo modus

1 Cf. Opp. B. Alberti. Ia Part. Summæ de 1 Cf. Opp. B. Alberti. Ia Part. Summæ de Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 3 Tom. Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 3 Tom. XXXIV novæ editionis nostræ. XXXIV novæ editionis nostræ.

2 S. BERNARDUS, Lib. V de Consideratione, cap. 2 S. BERNARDUS, Lib. V de Consideratione, cap.

custodiendi est, ut extrinsecus assistat ut custodiendi est, ut extrinsecus assistat ut sonus et pædagogus, sed etiam quod sonus et pædagogus, sed etiam quod intus sit suggerens et hortans. intus sit suggerens et hortans.

2. Adhuc, Hoc etiam videtur per di- 2. Adhuc, Hoc etiam videtur per di- ctum Damasceni in libro II de Fide or- ctum Damasceni in libro II de Fide or- thodoxa, qui dicit, quod Angelus est thodoxa, qui dicit, quod Angelus est ibi, ubi intelligibiliter operatur. Constat ibi, ubi intelligibiliter operatur. Constat autem ex prius habitis, quod interius autem ex prius habitis, quod interius operatur ad visionem imaginariam, et operatur ad visionem imaginariam, et ad visionem intellectualem, ordinando ad visionem intellectualem, ordinando phantasma et species quibus perficiun- phantasma et species quibus perficiun- tur visiones. Ergo videtur, quod Angeli tur visiones. Ergo videtur, quod Angeli custodiant in nobis existentes. custodiant in nobis existentes.

3. Adhuc, Falsum videtur quod dicit 3. Adhuc, Falsum videtur quod dicit beatus Bernardus : « Non bona inge. beatus Bernardus : « Non bona inge. rens. »Probatum est enim per Augusti- rens. »Probatum est enim per Augusti- num in antehabitis in libro XII Confes- num in antehabitis in libro XII Confes- sionum, quod animabus ingerunt illu- sionum, quod animabus ingerunt illu- minationes per triplicem visionem, scili- minationes per triplicem visionem, scili- cet corporalem, imaginariam, et in- cet corporalem, imaginariam, et in- tellectualem. Ergo videtur, quod bona tellectualem. Ergo videtur, quod bona ingerant. ingerant.

4. Adhuc, Ibidem dicit Bernardus 4. Adhuc, Ibidem dicit Bernardus quod Angelus est cum anima, Deus in quod Angelus est cum anima, Deus in animaille ut conturbernalis animæ animaille ut conturbernalis animæ inest, Deus ut vita. Videtur ergo, quod inest, Deus ut vita. Videtur ergo, quod Angelus cum anima sit, et non in Angelus cum anima sit, et non in

anima. anima.

5. Adhuc, Beda : « Nihil illabitur ani- 5. Adhuc, Beda : « Nihil illabitur ani- mæ nisi Deus trinitas. » Angelus ergo mæ nisi Deus trinitas. » Angelus ergo non illabitur animæ. non illabitur animæ.

6. Adhuc, Bernardus in sermone 7 6. Adhuc, Bernardus in sermone 7 super Cantica dicit sic : « Credimus super Cantica dicit sic : « Credimus Angelos sanctos adstare orantibus, et of- Angelos sanctos adstare orantibus, et of- ferre Deo preces et vota hominum, ubi ferre Deo preces et vota hominum, ubi tamen sine ira et discrepatione levari tamen sine ira et discrepatione levari puras manus perspexerint. puras manus perspexerint.

» »

7. Adhuc, Bernardus in eodem ser- 7. Adhuc, Bernardus in eodem ser- mone infra: «Non ambigo, quin gra- mone infra: «Non ambigo, quin gra- tanter in palatio colligant, quem dignan- tanter in palatio colligant, quem dignan- ter in sterquilinio visitant. » Ergo vide- ter in sterquilinio visitant. » Ergo vide- tur, quod modus custodiendi sit hic tur, quod modus custodiendi sit hic visitare, et post mortem colligere in pa- visitare, et post mortem colligere in pa- latio. latio.

5. 5.

3 S. J. DAMASCENUS, Lib.II de Fide orthodoxa, 3 S. J. DAMASCENUS, Lib.II de Fide orthodoxa,

cap. 3. cap. 3.

Quæst. Quæst.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

8. Adhuc, In Psalmo xc, 11: Angelis 8. Adhuc, In Psalmo xc, 11: Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in suis mandavit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. Et dicit ibi, y. 13: omnibus viis tuis. Et dicit ibi, y. 13: Super aspidem, etc. Et, y. 12: In ma- Super aspidem, etc. Et, y. 12: In ma- nibus portabunt te, ne forte offendas ad nibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Videtur ex hoc lapidem pedem tuum. Videtur ex hoc accipi, quod modus custodiendi non est accipi, quod modus custodiendi non est nisi in remotione contrariorum. nisi in remotione contrariorum.

ULTERIUS juxta hoc quæritur, Utrum ULTERIUS juxta hoc quæritur, Utrum Angelus habeat hanc potestatem custo- Angelus habeat hanc potestatem custo- diendi animas ex natura vel gratia? diendi animas ex natura vel gratia?

Videtur, quod non ex natura : Videtur, quod non ex natura :

393 393

corpori : ergo secundum hoc habuisset corpori : ergo secundum hoc habuisset Angelum custodem, quod omnino absur- Angelum custodem, quod omnino absur-

dum est. dum est.

SOLUTIO. Ad primum quæsitum dicen- SOLUTIO. Ad primum quæsitum dicen- dum quod modus custodiendi Angeli dum quod modus custodiendi Angeli diversus est secundum diversos effectus diversus est secundum diversos effectus custodiæ, sicut paulo ante dictum est. custodiæ, sicut paulo ante dictum est. Et aliquando Angelus per effectum est Et aliquando Angelus per effectum est intus in corpore contubernalis animæ, intus in corpore contubernalis animæ, aliquando concomitans per corpus as- aliquando concomitans per corpus as- sumptum, et ordinando species ad ima- sumptum, et ordinando species ad ima- ginationem et intellectum, dicitur sug- ginationem et intellectum, dicitur sug- gerens et hortans, non creans: præpa- gerens et hortans, non creans: præpa- ratorie enim operatur tantum, sicut ratorie enim operatur tantum, sicut agricolæ ad fruges: Deus autem solus agricolæ ad fruges: Deus autem solus creat species, quas immittit spiritui et creat species, quas immittit spiritui et intellectui. Et hoc intendit dicere Ber- intellectui. Et hoc intendit dicere Ber-

1. Angelus enim per naturam vertibi- 1. Angelus enim per naturam vertibi- lis est sicut et homo debilis: ergo non lis est sicut et homo debilis: ergo non datur debili in custodem: cum ergo datur debili in custodem: cum ergo æqualiter debiles sint ex natura et An- æqualiter debiles sint ex natura et An- gelus, et homo, Angelus ex natura gelus, et homo, Angelus ex natura non habet potestatem custodiendi homi- nardus, et non aliud. non habet potestatem custodiendi homi- nardus, et non aliud.

nem. nem.

2. Adhuc, Numer. XVIII, 12, super 2. Adhuc, Numer. XVIII, 12, super illud: Quidquid offerunt primitiarum, illud: Quidquid offerunt primitiarum, dicit Origenes sic : « Angeli offerunt dicit Origenes sic : « Angeli offerunt primitias hominum, et pro merito alius primitias hominum, et pro merito alius princeps multorum esse ponitur, alius princeps multorum esse ponitur, alius principatui subjectus sicut in bonis principatui subjectus sicut in bonis servis, quibus pro diversitate meritorum servis, quibus pro diversitate meritorum datur potestas, alii super decem civita- datur potestas, alii super decem civita- tes, alii super quinque. » Hoc autem fit tes, alii super quinque. » Hoc autem fit ex gratia, non ex natura. ex gratia, non ex natura.

3. Adhuc, Hierarchia Ecclesiastica de- 3. Adhuc, Hierarchia Ecclesiastica de- scendit a coelesti in hierarchia autem scendit a coelesti in hierarchia autem Ecclesiastica nullus alteri præponitur ex Ecclesiastica nullus alteri præponitur ex natura: quia, sicut dicit Gregorius, natura: quia, sicut dicit Gregorius, « natura omnes homines æqualiter ge- « natura omnes homines æqualiter ge- nuit. » Unde contra naturam superbire, nuit. » Unde contra naturam superbire, est hominem homini velle præesse. Et est hominem homini velle præesse. Et hoc totum continetur in Glossa super hoc totum continetur in Glossa super illud Genesis, 1, 28: Dominamini pisci- illud Genesis, 1, 28: Dominamini pisci- bus maris. Ergo videtur, quod in cœlesti bus maris. Ergo videtur, quod in cœlesti hierarchia non præponitur Angelus An- hierarchia non præponitur Angelus An- gelo, vel Angelus animæ nisi ex gra- gelo, vel Angelus animæ nisi ex gra-

tia. tia.

Si forte aliquis dicat, quod anima est Si forte aliquis dicat, quod anima est unibilis corpori: Angelus autem sepa- unibilis corpori: Angelus autem sepa- rata substantia est : et per hanc natu- rata substantia est : et per hanc natu- ram Angelus præponitur homini in cu- ram Angelus præponitur homini in cu- stodem secundum animam. CONTRA hoc stodem secundum animam. CONTRA hoc est, quod anima Christi unibilis est est, quod anima Christi unibilis est

ET PER hoc patet solutio omnium-eo- ET PER hoc patet solutio omnium-eo- rum quæ adducta sunt de Bernardo. rum quæ adducta sunt de Bernardo. Angeli enim et intus et extra operantes, Angeli enim et intus et extra operantes, præparant animas ut idoneæ fiant, ad præparant animas ut idoneæ fiant, ad gratiæ susceptionem, quam solus Deus gratiæ susceptionem, quam solus Deus creat non tamen illabuntur in animam, creat non tamen illabuntur in animam, sed præparatorie operantur. sed præparatorie operantur.

Solutio. Solutio.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst. dum quod potestas custodiendi quæ da- dum quod potestas custodiendi quæ da- tur Angelo super animam, consideratur tur Angelo super animam, consideratur duobus modis, scilicet secundum aptitu- duobus modis, scilicet secundum aptitu- dinem, et actum. Secundum aptitudi- dinem, et actum. Secundum aptitudi- nem quidem habet Angelus ex natura nem quidem habet Angelus ex natura potestatem ad custodiendum per hoc potestatem ad custodiendum per hoc quod substantia separata est, infirmitati quod substantia separata est, infirmitati carnis non unita: sic enim fortis est, et carnis non unita: sic enim fortis est, et custode non indiget, sed custodire pot- custode non indiget, sed custodire pot- test. Officium autem et potestatem ad test. Officium autem et potestatem ad actum habet ex gratia, qua scilicet con- actum habet ex gratia, qua scilicet con- firmatus est in bono, et cadere non firmatus est in bono, et cadere non potest: sic enim et custodire et fulcire potest: sic enim et custodire et fulcire potest eum qui est in periculo casus. potest eum qui est in periculo casus.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet Ad 1, 2 et 3. AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet Ad 1, 2 et 3. Angelus vertibilis sit secundum electio- Angelus vertibilis sit secundum electio- nem, vertibilitatem tamen illam non nem, vertibilitatem tamen illam non habet ex aliqua natura infirmitatis quæ habet ex aliqua natura infirmitatis quæ sit in seipso, sicut habet anima ex infir- sit in seipso, sicut habet anima ex infir- mitate corporis: sed habet vertibilitatem mitate corporis: sed habet vertibilitatem illam ex creatione, quia ut dicit Dama- illam ex creatione, quia ut dicit Dama-

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scenus, « Omne creabile, vertibile est. » scenus, « Omne creabile, vertibile est. » Unde illa vertibilitas non impedit, quin Unde illa vertibilitas non impedit, quin ex natura habeat aptitudinem custodien- ex natura habeat aptitudinem custodien- di hominem, qui ex carnis infirmitate di hominem, qui ex carnis infirmitate pronus est ad casum. In dæmonibus pronus est ad casum. In dæmonibus tamen licet sit eadem natura, tamen tamen licet sit eadem natura, tamen obscurata est per peccatum et corrupta, obscurata est per peccatum et corrupta, et prona ad casum : et ideo ex natura et prona ad casum : et ideo ex natura aptitudinem custodiendi non habet dæ- aptitudinem custodiendi non habet dæ-

mon. mon.

Et hoc intendit dicere Origenes in Et hoc intendit dicere Origenes in Glossa Numerorum, xviii, 12. Glossa Numerorum, xviii, 12.

Et sic etiam descendit Ecclesiastica Et sic etiam descendit Ecclesiastica hierarchia a cœlesti. In Ecclesiastica hierarchia a cœlesti. In Ecclesiastica enim hierarchia non constituuntur cu- enim hierarchia non constituuntur cu- stodes secundum instituta Ecclesiastica stodes secundum instituta Ecclesiastica patrum, qui ad actum custodiæ repu- patrum, qui ad actum custodiæ repu- gnantiam habent ex natura, ut morio- gnantiam habent ex natura, ut morio- nes, et imbecilles, sed qui perfecti sunt nes, et imbecilles, sed qui perfecti sunt perfectione vitæ et scientiæ ad regen- perfectione vitæ et scientiæ ad regen- dum et custodiendum et quando secus dum et custodiendum et quando secus fit, hoc non descendit à cœlesti hierar- fit, hoc non descendit à cœlesti hierar- chia, sed a perversitate diaboli. chia, sed a perversitate diaboli.

Ad hoc quod objicitur de Christo, quod Ad hoc quod objicitur de Christo, quod unitus fuit carni, dicendum, quod licet unitus fuit carni, dicendum, quod licet Christus unitus fuerit carni, quæ subjecta Christus unitus fuerit carni, quæ subjecta fuit infirmitati poenalitatum naturalium, fuit infirmitati poenalitatum naturalium, non tamen unitus fuit carni, quæ sub- non tamen unitus fuit carni, quæ sub- jecta fuit pronitati ad omne malum, ut jecta fuit pronitati ad omne malum, ut dicit Anselmus in libro de Conceptu dicit Anselmus in libro de Conceptu virginali et præter hoc unita fuit anima virginali et præter hoc unita fuit anima ejus deitati unione inseparabili, et ideo ejus deitati unione inseparabili, et ideo cadere non potuit, nec indiguit Angelo cadere non potuit, nec indiguit Angelo custode. Unde non est simile de Christo, custode. Unde non est simile de Christo, et de aliis hominibus. et de aliis hominibus.

MEMBRUM IV. MEMBRUM IV.

Utrum omnis homo custodiatur, vel Utrum omnis homo custodiatur, vel solus homo, vel non ¹? solus homo, vel non ¹?

QUARTO quæritur, Utrum omnis homo QUARTO quæritur, Utrum omnis homo custodiatur, vel solus homo, vel non? custodiatur, vel solus homo, vel non?

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in Il Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in Il Sen- tentiarum, Dist. XI, Art. 5. Tom. XXVII hu- tentiarum, Dist. XI, Art. 5. Tom. XXVII hu- jusce novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Sum- jusce novæ editionis. Cf. etiam Iam Part. Sum-

Et videtur, quod non solus homo, Et videtur, quod non solus homo, sed quod etiam inferior Angelus custodi- sed quod etiam inferior Angelus custodi- atur a superiori. atur a superiori.

Et hoc quidam nituntur probare sic : Et hoc quidam nituntur probare sic :

1. Dicunt enim, quod penes hos actus, 1. Dicunt enim, quod penes hos actus, purgare, illuminare, et perficere, consi- purgare, illuminare, et perficere, consi- stit custodia sed isti actus superiorum stit custodia sed isti actus superiorum Angelorum sunt respectu inferiorum : Angelorum sunt respectu inferiorum : ergo videtur, quod superiores custodiant ergo videtur, quod superiores custodiant inferiores. inferiores.

2. Adhuc, Sicut habitum est, hierar- 2. Adhuc, Sicut habitum est, hierar- chia Ecclesiastica descendit a coelesti : chia Ecclesiastica descendit a coelesti : actus ergo Ecclesiasticæ hierarchiæ actus ergo Ecclesiasticæ hierarchiæ exemplariter et primo sunt in cœlesti : exemplariter et primo sunt in cœlesti : sed in Ecclesiastica superiores custodiunt sed in Ecclesiastica superiores custodiunt inferiores ergo, etc. inferiores ergo, etc.

3. Adhuc, In auctoritate Origenis præ- 3. Adhuc, In auctoritate Origenis præ- inducta de Glossa Numerorum, xVIII, inducta de Glossa Numerorum, xVIII, 12, expresse dicit Origenes : « Videtur 12, expresse dicit Origenes : « Videtur mihi, quod inter Angelos alii principa- mihi, quod inter Angelos alii principa- tum et potestatem habeant super alios, tum et potestatem habeant super alios, alii autem subjaceant et obtemperent alii autem subjaceant et obtemperent potestati. » Si ergo cura superioris de potestati. » Si ergo cura superioris de inferiori vocatur custodia, superior An- inferiori vocatur custodia, superior An- gelus custodit inferiorem : et sic non gelus custodit inferiorem : et sic non solus homo custoditur ab Angelo. solus homo custoditur ab Angelo.

4. Adhuc, Actus custodiæ angelicæ 4. Adhuc, Actus custodiæ angelicæ refertur ad animam separatam, ut in refertur ad animam separatam, ut in Dialogis dicit Gregorius, quia scilicet Dialogis dicit Gregorius, quia scilicet sæpe Angeli inventi sunt circa animas sæpe Angeli inventi sunt circa animas sanctorum mortuorum, defendentes eas sanctorum mortuorum, defendentes eas a contrariis. Et, Luc. xvI, 22: Factum a contrariis. Et, Luc. xvI, 22: Factum est autem ut moreretur mendicus, et por- est autem ut moreretur mendicus, et por- taretur ab Angelis in sinum Abrahæ. taretur ab Angelis in sinum Abrahæ. Portatio autem in sinum Abrahæ effe- Portatio autem in sinum Abrahæ effe- ctus custodiæ est. Si ergo custodia refer- ctus custodiæ est. Si ergo custodia refer- tur ad animam separatam, quæ confir- tur ad animam separatam, quæ confir- mata in bono est sicut et Angelus, mata in bono est sicut et Angelus, videtur quod etiam possit referri ad videtur quod etiam possit referri ad Angelum inferiorem : sic sequitur, Angelum inferiorem : sic sequitur, quod non solus homo custoditur, sed quod non solus homo custoditur, sed etiam Angelus. etiam Angelus.

ULTERIUS videtur, quod non omnis ULTERIUS videtur, quod non omnis homo custoditur. homo custoditur.

mæ de Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 4. mæ de Creaturis, Tract. IV, Quæst. 58, Art. 4. Tom. XXXIV. Tom. XXXIV.

Quaest Quaest

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

«< «<

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

Videtur enim, quod Adam in primo Videtur enim, quod Adam in primo statu innocentiæ custode Angelo non statu innocentiæ custode Angelo non indiguit dicit enim Magister sic in li- indiguit dicit enim Magister sic in li- bro II Sententiarum, dist. XXV: << Pos- bro II Sententiarum, dist. XXV: << Pos- << sunt in homine notari quatuor status << sunt in homine notari quatuor status « liberi arbitrii. Ante peccatum enim ad « liberi arbitrii. Ante peccatum enim ad « bonum nil impediebat, ad malum nil « bonum nil impediebat, ad malum nil impellebat. Non habuit infirmitatem impellebat. Non habuit infirmitatem « ad malum, et habuit adjutorium ad « ad malum, et habuit adjutorium ad « bonum. Tunc sine errore ratio indicare, « bonum. Tunc sine errore ratio indicare, « et voluntas sine difficultate appetere « et voluntas sine difficultate appetere « bonum poterat. » Ex hoc accipitur, « bonum poterat. » Ex hoc accipitur, cum custodia detur propter adjutorium cum custodia detur propter adjutorium ad bonum, et contra infirmitatem ad ad bonum, et contra infirmitatem ad malum cum Adam in primo statu suf- malum cum Adam in primo statu suf- ficiens habuerit adjutorium ad bonum, ficiens habuerit adjutorium ad bonum, et nullam infirmitatem ad malum, quod et nullam infirmitatem ad malum, quod custodia angelica non indiguit. custodia angelica non indiguit.

CONTRA: CONTRA:

Constat, quod habuit Angelum ma- Constat, quod habuit Angelum ma- lum instigantem ad malum cum ergo lum instigantem ad malum cum ergo Deus sit pronior ad dandum ea quæ pro- Deus sit pronior ad dandum ea quæ pro- movent ad bonum, quam quæ instigant movent ad bonum, quam quæ instigant ad malum, magis dedit ei Angelum in ad malum, magis dedit ei Angelum in custodiam, quam Angelum in tentato- custodiam, quam Angelum in tentato-

rem. rem.

ULTERIUS quæritur, Si Christus habuit ULTERIUS quæritur, Si Christus habuit Angelum custodem ? Angelum custodem ?

Et videtur, quod sic: quia Et videtur, quod sic: quia

1. Super illud Matthæi, xvi, 10: 1. Super illud Matthæi, xvi, 10: Angeli eorum in cælis semper, etc., di- Angeli eorum in cælis semper, etc., di- cit Hieronymus, quod « magna dignitas cit Hieronymus, quod « magna dignitas est, quod unaquæ anima ab ortu nativi- est, quod unaquæ anima ab ortu nativi- tatis habeat Angelum sibi delegatum : » tatis habeat Angelum sibi delegatum : » Christus autem homo fuit: ergo Ange- Christus autem homo fuit: ergo Ange- lum delegatum in custodiam habuit. lum delegatum in custodiam habuit.

2. Adhuc, Luc. XXII, 43: Apparuit 2. Adhuc, Luc. XXII, 43: Apparuit autem illi Angelus de cœlo, confortans autem illi Angelus de cœlo, confortans eum. Confortare autem effectus custodia eum. Confortare autem effectus custodia est. Ergo Angelum custodem habuit. est. Ergo Angelum custodem habuit.

3. Adhuc, Matth. 1v, 11: Ecce Angeli 3. Adhuc, Matth. 1v, 11: Ecce Angeli Accesserunt, et ministrabant ei: mini- Accesserunt, et ministrabant ei: mini- sterium autem effectus custodia est. sterium autem effectus custodia est. Utrumque istorum tractans Beda in Utrumque istorum tractans Beda in Glossa super Lucam, dicit sic : « In te- Glossa super Lucam, dicit sic : « In te- stimonium utriusque naturæ et Angelus stimonium utriusque naturæ et Angelus Christum confortasse, et Angelus ei mi- Christum confortasse, et Angelus ei mi- nistrasse describitur: quoniam qui fuit nistrasse describitur: quoniam qui fuit

395 395

Deus ante sæcula, factus est homo in Deus ante sæcula, factus est homo in fine sæculorum: qui priusquam per glo- fine sæculorum: qui priusquam per glo- riam resurrectionis exaltaretur, divinita- riam resurrectionis exaltaretur, divinita- té super Angelos fuit. » Ex hoc accipi- té super Angelos fuit. » Ex hoc accipi- tur, quod ministerium Angelorum testi- tur, quod ministerium Angelorum testi- monium fuit divinæ naturæ in Christo: monium fuit divinæ naturæ in Christo: ergo confortatio fuit in testimonium hu- ergo confortatio fuit in testimonium hu- manæ naturæ: secundum illam ergo manæ naturæ: secundum illam ergo indiguit custodia angelica. indiguit custodia angelica.

4. Adhuc, Tob. VI, 2 Ecce piscis 4. Adhuc, Tob. VI, 2 Ecce piscis immanis exivit ad devorandum eum. immanis exivit ad devorandum eum. Glossa «Diabolus usque ad crucem Glossa «Diabolus usque ad crucem secutus est Christum. » Ergo constat, secutus est Christum. » Ergo constat, quod Christus habuit Angelum malum quod Christus habuit Angelum malum in exercitio ergo multo magis habuit in exercitio ergo multo magis habuit bonum Angelum in custodem. bonum Angelum in custodem.

CONTRA: CONTRA:

1. Ad Coloss. 11, 9: In ipso, scilicet 1. Ad Coloss. 11, 9: In ipso, scilicet in Christo, inhabitat omnis plenitudo di- in Christo, inhabitat omnis plenitudo di- vinitatis corporaliter. Ergo in una per- vinitatis corporaliter. Ergo in una per- sona Christi divinitas fuit, unita et ani- sona Christi divinitas fuit, unita et ani- mæ et corpori: ergo alio custode nec mæ et corpori: ergo alio custode nec ad profectum boni, nec ad exclusionem ad profectum boni, nec ad exclusionem mali indiguit. mali indiguit.

2. Adhuc, Joan. III, 34 Non enim 2. Adhuc, Joan. III, 34 Non enim ad mensuram dat Deus spiritum. Glos- ad mensuram dat Deus spiritum. Glos- sa, «Filio. » Unde, Joan. I, 14: Vidi- sa, «Filio. » Unde, Joan. I, 14: Vidi- mus gloriam ejus, gloriam quasi Uni- mus gloriam ejus, gloriam quasi Uni- geniti a Patre, plenum gratiæ et veri- geniti a Patre, plenum gratiæ et veri- tatis. Ergo ab instanti conceptionis ple- tatis. Ergo ab instanti conceptionis ple- nus fuit gratia et veritate: gratia in nus fuit gratia et veritate: gratia in affectu, et veritate in intellectu: sed ple- affectu, et veritate in intellectu: sed ple- nus proficere non potest: ergo Christus nus proficere non potest: ergo Christus nec ad bonum majus proficere potuit, nec ad bonum majus proficere potuit, nec ampliorem detestationem mali ha- nec ampliorem detestationem mali ha- bere potuit quam habuit: sed custodia bere potuit quam habuit: sed custodia Angelorum non datur nisi ad profectum Angelorum non datur nisi ad profectum in bono, et ad declinationem a malo : in bono, et ad declinationem a malo : cum ergo Christus neutro istorum mo- cum ergo Christus neutro istorum mo- dorum proficere potuit, custodem Ange- dorum proficere potuit, custodem Ange- lum habere non debuit. lum habere non debuit.

3. Adhuc, Superior non custoditur ab 3. Adhuc, Superior non custoditur ab inferiori, sed e converso: Christus au- inferiori, sed e converso: Christus au- tem homo omni Angelo superior est in tem homo omni Angelo superior est in omni gratia et virtute: ergo custodem omni gratia et virtute: ergo custodem Angelum habere non debuit. Angelum habere non debuit.

Si quis dicat, quod passibilitate natu- Si quis dicat, quod passibilitate natu- ræ humanæ, et passione minoratus est ræ humanæ, et passione minoratus est ab Angelis et sic indiguit Angelo cu- ab Angelis et sic indiguit Angelo cu-

Sed co Sed co

Quæst. 8. Quæst. 8.

Sed contra. Sed contra.

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stode. Hoc nihil est : hæc enim minora- stode. Hoc nihil est : hæc enim minora- tio nec est naturæ, nec gratiæ, sed cha- tio nec est naturæ, nec gratiæ, sed cha- ritatis quia ex nimia charitate qua di- ritatis quia ex nimia charitate qua di- lexit nos, exinanivit semetipsum, formam lexit nos, exinanivit semetipsum, formam servi accipiens, in qua nos redimeret: servi accipiens, in qua nos redimeret: talis autem minoratio non ostendit ali- talis autem minoratio non ostendit ali- quem defectum, sed potius consumma- quem defectum, sed potius consumma- tionem charitatis: et perfectio talis cha- tionem charitatis: et perfectio talis cha- ritatis non indiget custode Angelo, quia ritatis non indiget custode Angelo, quia ipsa sibi sufficit ad omnem custodiam : ipsa sibi sufficit ad omnem custodiam : et sic videtur, quod Christus non habuit et sic videtur, quod Christus non habuit Angelum custodem. Angelum custodem.

ULTERIUS quæritur de Antichristo, Si ULTERIUS quæritur de Antichristo, Si habebit Angelum custodem ? habebit Angelum custodem ?

Et videtur, quod non : Et videtur, quod non :

1. Damascenus in libro IV de Fide 1. Damascenus in libro IV de Fide orthodoxa, sic dicit de Antichristo, quod orthodoxa, sic dicit de Antichristo, quod ex fornicatione generatur, et susci- ex fornicatione generatur, et susci- pit omnem actum Satanæ. Præsciens pit omnem actum Satanæ. Præsciens enim Deus iniquitatem ejus futuræ vo- enim Deus iniquitatem ejus futuræ vo- luntatis, concedet in eo habitare diabo- luntatis, concedet in eo habitare diabo- lum. Si ergo suscipiet omnem actum lum. Si ergo suscipiet omnem actum Satanæ, nec proficiet in bonum, nec Satanæ, nec proficiet in bonum, nec declinabit a malo: inutiliter ergo habe- declinabit a malo: inutiliter ergo habe- ret Angelum custodem. ret Angelum custodem.

2. Hoc idem accipitur ex Glossa super 2. Hoc idem accipitur ex Glossa super epist. I ad Thesal. IV, 3, et Daniel. XI, epist. I ad Thesal. IV, 3, et Daniel. XI, 37, ubi expresse dicitur, quod etiam in 37, ubi expresse dicitur, quod etiam in utero matris possidebitur a diabolo. Et utero matris possidebitur a diabolo. Et super illud Daniel. XI, 37 et 38: Nec super illud Daniel. XI, 37 et 38: Nec quemquam deorum curabit, quia adver- quemquam deorum curabit, quia adver- sum universa consurget. Deum autem sum universa consurget. Deum autem Maozim in loco suo venerabitur. Glos- Maozim in loco suo venerabitur. Glos- sa « Diabolum in seipso, et ubicum- sa « Diabolum in seipso, et ubicum- que fuerit. » Ex hoc accipitur, quod que fuerit. » Ex hoc accipitur, quod diabolum habebit in seipso, et illum se- diabolum habebit in seipso, et illum se- quetur et venerabitur in omnibus: fru- quetur et venerabitur in omnibus: fru- stra ergo haberet custodem Angelum. stra ergo haberet custodem Angelum. CONTRA: CONTRA:

1. Hieronymus dicit, quod ab instanti 1. Hieronymus dicit, quod ab instanti nativitatis quælibet anima habet Ange- nativitatis quælibet anima habet Ange- lum sibi delegatum, in Glossa super lum sibi delegatum, in Glossa super Matth. XVIII, 10. Matth. XVIII, 10.

2. Adhuc, Eccli. XXXIII, 15, dicitur, 2. Adhuc, Eccli. XXXIII, 15, dicitur, quod Deus fecit omnia duplicia, et con- quod Deus fecit omnia duplicia, et con- tra malum bonum est. Ergo contra ma- tra malum bonum est. Ergo contra ma-

1 S. J. DAMASCENUS, Lib.IV de Fide orthodoxa, 1 S. J. DAMASCENUS, Lib.IV de Fide orthodoxa,

jus bonum: sed Antichristus magnum jus bonum: sed Antichristus magnum habebit Angelum instigantem ad ma- habebit Angelum instigantem ad ma- lum : ergo indiget meliori Angelo qui lum : ergo indiget meliori Angelo qui instiget ad bonum, quam alius homo. instiget ad bonum, quam alius homo.

3. Adhuc, Jerem. LI, 9: Curavimus 3. Adhuc, Jerem. LI, 9: Curavimus Babylonem, et non est curata. Ibi dicit Babylonem, et non est curata. Ibi dicit Glossa «Angeli sunt medici sub ma- Glossa «Angeli sunt medici sub ma- gno medico Deo constituti. » Medicus gno medico Deo constituti. » Medicus autem sapiens numquam derelinquit autem sapiens numquam derelinquit ægrotum quantumcumque infirmum, ægrotum quantumcumque infirmum, quin faciat circa ipsum quidquid potest, quin faciat circa ipsum quidquid potest, etiam, sicut dicit Hippocrates, in unius etiam, sicut dicit Hippocrates, in unius dieculæ adjectione. Ergo videtur, quod dieculæ adjectione. Ergo videtur, quod nec Angelus bonus umquam derelinquet nec Angelus bonus umquam derelinquet Antichristum, quin faciat circa ipsum Antichristum, quin faciat circa ipsum quidquid potest. quidquid potest.

SOLUTIO. Ad primo quæsitum dicen- SOLUTIO. Ad primo quæsitum dicen- dum, quod ad solum hominem refertur dum, quod ad solum hominem refertur custodia Angelorum, et non ad Angelos custodia Angelorum, et non ad Angelos inferiores. Et hujus ratio est quia cu- inferiores. Et hujus ratio est quia cu- stodia non adhibetur ei,nisi cui imminet stodia non adhibetur ei,nisi cui imminet periculum casus, sicut intelligitur ex periculum casus, sicut intelligitur ex Psalmo xc, 12 In manibus portabunt Psalmo xc, 12 In manibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Angelus autem bonus confirma- tuum. Angelus autem bonus confirma- tus est in bono, et cadere non potest : tus est in bono, et cadere non potest : malus autem obstinatus est in malo, malus autem obstinatus est in malo, et resurgere non potest: et sic ad neu- et resurgere non potest: et sic ad neu- trum referri potest custodia. trum referri potest custodia.

AD PRIMUM quod contra objicitur, di- AD PRIMUM quod contra objicitur, di- cendum quod purgare, illuminare, et per- cendum quod purgare, illuminare, et per- ficere, habent se ad custodiam sicut su- ficere, habent se ad custodiam sicut su- perius ad inferius: omnis enim custodi- perius ad inferius: omnis enim custodi- tus ab Angelis, purgatur, illuminatur, et tus ab Angelis, purgatur, illuminatur, et perficitur: sed non convertitur, eo quod perficitur: sed non convertitur, eo quod custodia addit præservationem et fulci- custodia addit præservationem et fulci- mentum ad casum, sicut inferius addit mentum ad casum, sicut inferius addit ad suum superius differentiam qua con- ad suum superius differentiam qua con- stituitur in specie. Unde in argumento stituitur in specie. Unde in argumento illo est fallacia consequentis a superiori illo est fallacia consequentis a superiori ad inferius affirmando. ad inferius affirmando.

AD ALIUD dicendum, quod procul du- AD ALIUD dicendum, quod procul du- bio hierarchia Ecclesiastica descendit a bio hierarchia Ecclesiastica descendit a coelesti in actibus hierarchicis: tamen coelesti in actibus hierarchicis: tamen propter diversitatem personarum et di- propter diversitatem personarum et di- versitatem conditionis personarum hie- versitatem conditionis personarum hie-

сар. 18. сар. 18.

Solutio. Solutio.

Ad 1, Ad 1,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 36.

rarchiæ cœlestis et ecclesiasticæ, aliquid rarchiæ cœlestis et ecclesiasticæ, aliquid accidit ecclesiasticæ quod non accidit accidit ecclesiasticæ quod non accidit coelesti et hoc est custodia, quæ pro- coelesti et hoc est custodia, quæ pro- pter periculum casus accidit ecclesiasti- pter periculum casus accidit ecclesiasti- cæ, et propter impossibilitatem casus cæ, et propter impossibilitatem casus non attribuitur coelesti. non attribuitur coelesti.

AD ALIUD dicendum, quod inter An- AD ALIUD dicendum, quod inter An- gelos quidam sunt superiores, quidam gelos quidam sunt superiores, quidam inferiores, ut dicit Origenes: sed hoc inferiores, ut dicit Origenes: sed hoc est secundum ordines et gradus illumi- est secundum ordines et gradus illumi- nationum et theophaniarum a superiori- nationum et theophaniarum a superiori- bus in inferiores descendentium, et non bus in inferiores descendentium, et non secundum actum qui dicitur custodia, ut secundum actum qui dicitur custodia, ut patet ex supradictis. patet ex supradictis.

AD ALIUD dicendum, quod custodia AD ALIUD dicendum, quod custodia non refertur ad animam separatam, eo non refertur ad animam separatam, eo quod anima separata confirmata est in quod anima separata confirmata est in bono vel in malo sicut et Angelus: nec bono vel in malo sicut et Angelus: nec portatio animarum est custodia proprie portatio animarum est custodia proprie loquendo, sed est quoddam custodiam loquendo, sed est quoddam custodiam consequens, scilicet reductio custo- consequens, scilicet reductio custo- diti in locum suæ beatitudini congruum: diti in locum suæ beatitudini congruum: et iste est intellectus Gregorii et Evan- et iste est intellectus Gregorii et Evan- gelii Lucæ, xv, 22. gelii Lucæ, xv, 22.

Ad id quod ulterius arguitur, sine Ad id quod ulterius arguitur, sine præjudicio videtur mihi dicendum, quod præjudicio videtur mihi dicendum, quod Adam in primo statu custodem habuit Adam in primo statu custodem habuit Angelum et bonum et similiter Heva: Angelum et bonum et similiter Heva: aliter enim, sicut dicitur Eccli. XXXIII, aliter enim, sicut dicitur Eccli. XXXIII, 15, non esset contra malum, bonum in 15, non esset contra malum, bonum in operibus Dei. Constat enim, quod ha- operibus Dei. Constat enim, quod ha- buerunt Angelum malum se tentantem buerunt Angelum malum se tentantem et seducentem. Unde oportuit, quod et seducentem. Unde oportuit, quod etiam Angelum bonum custodientem etiam Angelum bonum custodientem habuerint. habuerint.