312 312

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tunc virtus est extremum potentiæ in tunc virtus est extremum potentiæ in re in quam potest, ut dicit Aristote- re in quam potest, ut dicit Aristote- les in II Cæli et Mundi vel est ex- les in II Cæli et Mundi vel est ex- tremum in bono potentiæ. Primo modo tremum in bono potentiæ. Primo modo virtus dicitur miraculum in compara- virtus dicitur miraculum in compara- tione ad efficientem: oportet enim, tione ad efficientem: oportet enim, quod non diminuta potentia, sed perfe- quod non diminuta potentia, sed perfe- cta et usque ad extremum deducta, mi- cta et usque ad extremum deducta, mi- raculum fiat ab eo qui facit miraculum. raculum fiat ab eo qui facit miraculum. Et sic virtus est genus ad omne miracu- Et sic virtus est genus ad omne miracu- lum, et ad signum, et prodigium, ut di- lum, et ad signum, et prodigium, ut di- cit Glossa. Si autem dicit extremum in cit Glossa. Si autem dicit extremum in bono potentiæ tunc dicit habitum men- bono potentiæ tunc dicit habitum men- tis bene constitutæ : quia licet virtus se- tis bene constitutæ : quia licet virtus se- cundum quod est habitus mentis bene cundum quod est habitus mentis bene constitutæ, prout est in passionibus et constitutæ, prout est in passionibus et operationibus, medium sit quoad nos de- operationibus, medium sit quoad nos de- terminatum a ratione, ut dicit Aristoteles terminatum a ratione, ut dicit Aristoteles in II Ethicorum, tamen in bono potentiæ in II Ethicorum, tamen in bono potentiæ extremum est: bonum enim extremum extremum est: bonum enim extremum in quo potest poni concupiscibilis, tem- in quo potest poni concupiscibilis, tem- perantia sive castitas est: et bonum ex- perantia sive castitas est: et bonum ex- tremum sive summum in quo potest tremum sive summum in quo potest poni irascibilis, fortitudo est et bonum poni irascibilis, fortitudo est et bonum extremum in quo potest poni ratio, est extremum in quo potest poni ratio, est prudentia. Et sic dicit quædam Glossa prudentia. Et sic dicit quædam Glossa super illud In signis, et prodigiis, et super illud In signis, et prodigiis, et virtutibus, Glossa, « virtutibus mentis, virtutibus, Glossa, « virtutibus mentis, scilicet castitate, et aliis. » scilicet castitate, et aliis. »

naturaliter fiunt: sicut absconditus erat naturaliter fiunt: sicut absconditus erat Levi in lumbis Abrahæ quando decima- Levi in lumbis Abrahæ quando decima- tus est sed in Deo absconditæ sunt tus est sed in Deo absconditæ sunt causæ eorum quæ per gratiam fiunt: causæ eorum quæ per gratiam fiunt: sive eorum quæ ad hæc significanda non sive eorum quæ ad hæc significanda non naturaliter, sed mirabiliter fiunt, ut quod naturaliter, sed mirabiliter fiunt, ut quod de costa Adæ mulier facta est, et in de costa Adæ mulier facta est, et in locum costæ non costa, sed caro supple- locum costæ non costa, sed caro supple- ta est. Et hoc modo signum dicitur : ta est. Et hoc modo signum dicitur : quia significat dispositionem providen- quia significat dispositionem providen- tiæ divinæ, et magnitudinem potentiæ tiæ divinæ, et magnitudinem potentiæ quæ in opere miraculi ostenditur. » Et quæ in opere miraculi ostenditur. » Et ideo dicit Glossa, quod signum est, quod ideo dicit Glossa, quod signum est, quod in quocumque tempore aliquid significat, in quocumque tempore aliquid significat, et sic est genus ad prodigium. et sic est genus ad prodigium.

Prodigium autem est quasi digito, Prodigium autem est quasi digito, hoc est, indicio magnæ potentiæ produ- hoc est, indicio magnæ potentiæ produ- ctum sive proditum, non secundum ra- ctum sive proditum, non secundum ra- tiones naturales sive seminales quas tiones naturales sive seminales quas Deus a principio mundi inseruit, sed Deus a principio mundi inseruit, sed secundum rationes causales quas in se- secundum rationes causales quas in se- ipso absconditas retinuit, ut eas in futu- ipso absconditas retinuit, ut eas in futu- rum ad gratiæ mundum redimentis, vel rum ad gratiæ mundum redimentis, vel per se vel per Angelos bonos significa- per se vel per Angelos bonos significa- tionem administraret. Et hoc est quod tionem administraret. Et hoc est quod dicitur, Exod. VIII, 19: Digitus Dei est dicitur, Exod. VIII, 19: Digitus Dei est hic, hoc est, divinæ providentiæ et di- hic, hoc est, divinæ providentiæ et di- vinæ potentiæ indicium et demonstratio. vinæ potentiæ indicium et demonstratio. Et hoc est quod dicit Glossa, quod pro- Et hoc est quod dicit Glossa, quod pro- digium in futurum aliquid significat, et digium in futurum aliquid significat, et signum est in minoribus, prodigium au- signum est in minoribus, prodigium au- tem in majoribus miraculis. tem in majoribus miraculis.

Signum autem dicitur secundum no- Signum autem dicitur secundum no- minis rationem, secundum quod miracu- minis rationem, secundum quod miracu- lum talem virtutem significat et osten- lum talem virtutem significat et osten- dit cum enim miraculum semper fiat dit cum enim miraculum semper fiat secundum causas quas Deus non mundo secundum causas quas Deus non mundo inseruit, sed in seipso administrandas ut inseruit, sed in seipso administrandas ut voluerit, absconditas habuerit, sicut di- voluerit, absconditas habuerit, sicut di- cit Glossa super epist. ad Ephes. III, 9, cit Glossa super epist. ad Ephes. III, 9, super illud: Quæ sit dispensatio sacra- super illud: Quæ sit dispensatio sacra- menti absconditi a sæculis in Deo. Di- menti absconditi a sæculis in Deo. Di- cit enim sic: « Habet Deus in se abs- cit enim sic: « Habet Deus in se abs- conditas quorumdam factorum causas, conditas quorumdam factorum causas, quas rebus conditis non inservit, easque quas rebus conditis non inservit, easque implet non illo opere providentiæ quo implet non illo opere providentiæ quo naturas instituit ut sint, sed eo quo illas naturas instituit ut sint, sed eo quo illas administrat ut voluerit. » Et infra ali- administrat ut voluerit. » Et infra ali- quantulum : « In mundo sunt abscondi- quantulum : « In mundo sunt abscondi- tæ rationales causæ omnium rerum quæ significat: oratio autem talem collatio- tæ rationales causæ omnium rerum quæ significat: oratio autem talem collatio-

1 Cf. ad Hebr. VII, 5 et 6. 1 Cf. ad Hebr. VII, 5 et 6.

Mirabile autem est, secundum quod Mirabile autem est, secundum quod refertur ad homines quibus fit: sic enim refertur ad homines quibus fit: sic enim excitat in se admirationem, quia insoli- excitat in se admirationem, quia insoli- tum est. Dicunt tamen quidam, quod tum est. Dicunt tamen quidam, quod mirabile est, quod in aliquo deficit a mirabile est, quod in aliquo deficit a perfecta ratione miraculi: sicut si sit perfecta ratione miraculi: sicut si sit arduum, non insolitum, sicut dicunt arduum, non insolitum, sicut dicunt mirabilia de quibus philosophantur Phi- mirabilia de quibus philosophantur Phi- losophi. Vel si sit arduum et insolitum, losophi. Vel si sit arduum et insolitum, et non sit præter spem admirantis, sicut et non sit præter spem admirantis, sicut dicit Glossa, quod per impositionem dicit Glossa, quod per impositionem manus et orationem aliquis a morbo li- manus et orationem aliquis a morbo li- beretur impositio enim manus colla- beretur impositio enim manus colla- tionem virtutis curativæ sive sanativæ tionem virtutis curativæ sive sanativæ

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31.

343 343

A 1. A 1.

nem virtutis impetrat. Et hoc non est nem virtutis impetrat. Et hoc non est contra naturam, sed secundum naturam, contra naturam, sed secundum naturam, ut virtus scilicet naturalis adjutorio ut virtus scilicet naturalis adjutorio divinæ virtutis adjuvetur ad sanitatem, divinæ virtutis adjuvetur ad sanitatem, sicut dicit Galenus in libro de Criticis sicut dicit Galenus in libro de Criticis diebus, quod crisis naturalis est, quando diebus, quod crisis naturalis est, quando virtus naturalis virtute coelesti stellarum virtus naturalis virtute coelesti stellarum juvatur ad morbi conversionem. juvatur ad morbi conversionem.

Secundum usum autem istorum qua- Secundum usum autem istorum qua- tuor data est distinctio differentiæ quæ tuor data est distinctio differentiæ quæ est in Glossa introducta. est in Glossa introducta.

Et per hoc patet solutio ad objecta. Et per hoc patet solutio ad objecta. AD PRIMUM ergo dicendum, quod mi- AD PRIMUM ergo dicendum, quod mi- raculum dicitur signum quoddam et raculum dicitur signum quoddam et cujusdam, ut dictum est: signum autem cujusdam, ut dictum est: signum autem simpliciter acceptum in plus est quam simpliciter acceptum in plus est quam hoc vel hujus signum. Et propter hoc hoc vel hujus signum. Et propter hoc non valet argumentum, si est signum non valet argumentum, si est signum quocumque modo, quod sit ibi miracu- quocumque modo, quod sit ibi miracu- lum sed est ibi fallacia consequentis : lum sed est ibi fallacia consequentis : proceditur enim a superiori ad inferius proceditur enim a superiori ad inferius affirmando. affirmando.

Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod virtus non Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod virtus non æqua immediatione se habet ad signum æqua immediatione se habet ad signum et ad prodigium, sicut probat objectio: et ad prodigium, sicut probat objectio: sed respicit signum ut genus, et prodi- sed respicit signum ut genus, et prodi- gium sicut speciem subalternatam signo. gium sicut speciem subalternatam signo. Ad 3. AD ULTIMUM dicendum, sicut paulo ante Ad 3. AD ULTIMUM dicendum, sicut paulo ante

dictum est, quod non est contra natu- dictum est, quod non est contra natu- ram, nec contra cursum naturæ gene- ram, nec contra cursum naturæ gene- raliter naturalem virtutem juvari supe- raliter naturalem virtutem juvari supe- riori virtute divina ad sanitatem, et hanc riori virtute divina ad sanitatem, et hanc impositione manus conferri, et oratione impositione manus conferri, et oratione impetrari et hoc intendit Glossa. Est impetrari et hoc intendit Glossa. Est tamen præter solitum cursum naturæ, tamen præter solitum cursum naturæ, quem Deus seminaliter naturæ indidit: quem Deus seminaliter naturæ indidit: et ita procedit objectio. et ita procedit objectio.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XVIII, Art. 6. Tom. XXVII hu- tentiarum, Dist. XVIII, Art. 6. Tom. XXVII hu- jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

ARTICULI SECUNDI ARTICULI SECUNDI

PARTICULA II. PARTICULA II.

Utrum aliquid fiat contra naturam ? et, Utrum aliquid fiat contra naturam ? et, Quæ sit differentia inter facere contra Quæ sit differentia inter facere contra naturam, et præter naturam, et supra naturam, et præter naturam, et supra naturam ¹? naturam ¹?

Secundo quæritur, Utrum aliquid fiat Secundo quæritur, Utrum aliquid fiat contra naturam, et quæ sit differentia contra naturam, et quæ sit differentia inter facere contra naturam, et præter inter facere contra naturam, et præter naturam, et supra naturam? naturam, et supra naturam?

Videtur enim, quod nihil fiat contra Videtur enim, quod nihil fiat contra

naturam. naturam.

1. Super illud Apostoli, ad Ephes.ш11,9 : 1. Super illud Apostoli, ad Ephes.ш11,9 : Quæ sit dispensatio sacramenti, dicit Quæ sit dispensatio sacramenti, dicit Glossa: «Nec contra causas quas Deus Glossa: «Nec contra causas quas Deus voluntare instituit, voluntate mutabili voluntare instituit, voluntate mutabili Deus aliquid facit. » Ergo Deus nihil Deus aliquid facit. » Ergo Deus nihil facit contra naturam. facit contra naturam.

2. Adhuc, Ad Roman. xi, 24, super 2. Adhuc, Ad Roman. xi, 24, super illud Contra naturam insertus es in illud Contra naturam insertus es in bonam olivam, Glossa dicit sic : « Deus bonam olivam, Glossa dicit sic : « Deus creator et conditor omnium naturarum creator et conditor omnium naturarum nihil contra naturam facit: quia idem nihil contra naturam facit: quia idem naturale cuique rei quod Deus facit, a naturale cuique rei quod Deus facit, a quo est omnis modus, numerus, et ordo quo est omnis modus, numerus, et ordo naturæ 2. » naturæ 2. »

CONTRA: CONTRA:

1. In Glossa præinducta super epist. 1. In Glossa præinducta super epist. II ad Corinth. XII, 12, dicitur, quod signa II ad Corinth. XII, 12, dicitur, quod signa et prodigia sunt in his quæ sunt contra et prodigia sunt in his quæ sunt contra naturam et Deus facit illa: ergo facit naturam et Deus facit illa: ergo facit contra naturam, contra naturam,

2. Adhuc, Ad Roman. xi, 24, in Glos- 2. Adhuc, Ad Roman. xi, 24, in Glos- sa super illud: Contra naturam insertus sa super illud: Contra naturam insertus es, dicitur sic: « Contra naturam non es, dicitur sic: « Contra naturam non incongrue dicimus Deum aliquid facere, incongrue dicimus Deum aliquid facere,

2 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XXVI contra Fau- 2 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XXVI contra Fau- stum Manichæum, cap.3. stum Manichæum, cap.3.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

344 344

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quando facit contra id quod novimus in quando facit contra id quod novimus in natura. Hanc enim etiam appellamus natura. Hanc enim etiam appellamus naturam, cognitum nobis cursum soli- naturam, cognitum nobis cursum soli- tumque naturæ, contra quem Deus cum tumque naturæ, contra quem Deus cum aliquid facit, magnalia vel mirabilia no- aliquid facit, magnalia vel mirabilia no- minantur. Contra illam vero summam minantur. Contra illam vero summam naturæ legem a notitia remotam sive naturæ legem a notitia remotam sive impiorum sive infirmorum tam Deus impiorum sive infirmorum tam Deus nullo modo facit, quam contra seipsum nullo modo facit, quam contra seipsum non facit. » Ergo videtur, quod nihil non facit. » Ergo videtur, quod nihil fiat contra naturam a Deo cujus con- fiat contra naturam a Deo cujus con- trarium est, quod inductum est in Glossa trarium est, quod inductum est in Glossa super epist. II ad Corinth. XII, 12. super epist. II ad Corinth. XII, 12.

3. Adhuc, Secundum eamdem Glos- 3. Adhuc, Secundum eamdem Glos- sam miraculum, signum, et prodigium, sam miraculum, signum, et prodigium, fiunt contra naturam. Ergo convertendo, fiunt contra naturam. Ergo convertendo, quæ fiunt contra naturam, sunt mira- quæ fiunt contra naturam, sunt mira- cula, vel signa, vel prodigia: sed mon- cula, vel signa, vel prodigia: sed mon- stra fiunt contra naturam: ergo sunt stra fiunt contra naturam: ergo sunt miracula, vel signa, vel prodigia, quod miracula, vel signa, vel prodigia, quod

falsum est. falsum est.

GRATIA hujus quæritur, Si idem sit GRATIA hujus quæritur, Si idem sit facere contra naturam, præter naturam, facere contra naturam, præter naturam, et supra naturam ? et supra naturam ?

Et videtur, quod sic: contra naturam Et videtur, quod sic: contra naturam enim sunt, ut dicit Glossa inducta, quæ enim sunt, ut dicit Glossa inducta, quæ sunt contra consuetum cursum et nobis sunt contra consuetum cursum et nobis notum et naturæ et hæc sunt præter notum et naturæ et hæc sunt præter naturam, et sunt a virtute quæ est supra naturam, et sunt a virtute quæ est supra naturam sive divina sive Angelica: ergo naturam sive divina sive Angelica: ergo hæc tria eadem sunt et in uno et in eo- hæc tria eadem sunt et in uno et in eo- dem. dem.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Augustinum, natura dicitur dupliciter. Augustinum, natura dicitur dupliciter. Dicitur enim natura lex naturæ, quam Dicitur enim natura lex naturæ, quam Deus secundum æternam præfinitionem Deus secundum æternam præfinitionem et dispositionem naturæ cujuslibet crea- et dispositionem naturæ cujuslibet crea- turæ indidit, ut ex ea fiat quidquid Deus turæ indidit, ut ex ea fiat quidquid Deus voluerit hoc enim secundum natura- voluerit hoc enim secundum natura- lissimam justitiam rectum est, quod ex lissimam justitiam rectum est, quod ex creatura fiat omne quod creator voluerit, creatura fiat omne quod creator voluerit, et quod creatura creatori obediat in et quod creatura creatori obediat in omne quod voluerit. Et contra hanc na- omne quod voluerit. Et contra hanc na- turam non facit Deus, ut dicit Augu- turam non facit Deus, ut dicit Augu-

1 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XXVI contra Fau- 1 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XXVI contra Fau- stum Manichæum, cap.3. stum Manichæum, cap.3.

stinus quia faceret contra seipsum, ut stinus quia faceret contra seipsum, ut patet in Glossis inductis super epist. ad patet in Glossis inductis super epist. ad Roman. x1, 24, et ad Ephes. I, 9. Lex Roman. x1, 24, et ad Ephes. I, 9. Lex enim ista rectitudo suæ dispositionis est enim ista rectitudo suæ dispositionis est et præfinitionis, exemplata et sigillata in et præfinitionis, exemplata et sigillata in rebus naturalibus et faciendo aliquid rebus naturalibus et faciendo aliquid contra eam, faceret contra seipsum. contra eam, faceret contra seipsum.

» »

Dicitur etiam natura secundum Augu- Dicitur etiam natura secundum Augu- stinum, consuetus cursus naturæ nobis stinum, consuetus cursus naturæ nobis notus. Et sic dicitur dupliciter, scilicet in- notus. Et sic dicitur dupliciter, scilicet in- trinsecus, et extrinsecus. Intrinsecus est, trinsecus, et extrinsecus. Intrinsecus est, quando ex seminalibus causis intrinsecis quando ex seminalibus causis intrinsecis producuntur res similes in specie vel producuntur res similes in specie vel genere seminibus illis, ut ex faba faba, genere seminibus illis, ut ex faba faba, et ex bomine homo. Et sic dicitur na- et ex bomine homo. Et sic dicitur na- tura ab Aristotele, quando dicitur : tura ab Aristotele, quando dicitur : << Natura est ex qua pullulat pullulans. << Natura est ex qua pullulat pullulans. Et contra vel supra hanc naturam ope- Et contra vel supra hanc naturam ope- ratur Deus, quando ex causis rationali- ratur Deus, quando ex causis rationali- bus in seipso absconditis producit ali- bus in seipso absconditis producit ali- quid ex aliqua re, quod seminaliter non quid ex aliqua re, quod seminaliter non est in ipsa sicut Heva facta est ex costa, est in ipsa sicut Heva facta est ex costa, cum tamen costa in se non haberet, ut cum tamen costa in se non haberet, ut ex ea fieret Heva, sed tantum ut ex ea ex ea fieret Heva, sed tantum ut ex ea potentia divina et lege fieri posset. Ex- potentia divina et lege fieri posset. Ex- trinsecus autem est cursus naturæ con- trinsecus autem est cursus naturæ con- suetus, qui est in superioribus et infe- suetus, qui est in superioribus et infe- rioribus. In superioribus, ut ex motu rioribus. In superioribus, ut ex motu solis ordinato cursu a mane in meridiem solis ordinato cursu a mane in meridiem et occasum distinguantur horæ, et non et occasum distinguantur horæ, et non stet motus ille, nec retrocedat: sed si stet motus ille, nec retrocedat: sed si movetur per semicirculum superiorem movetur per semicirculum superiorem ab ortu in occasum, ab ortu in occasum, et per et per alium semi- alium semi- circulum inferiorem revertatur ab occasu circulum inferiorem revertatur ab occasu in ortum et similiter in motu lunæ in ortum et similiter in motu lunæ quæ ad solem movetur. Propter quod quæ ad solem movetur. Propter quod in eclipsibus solis naturaliter in qua- in eclipsibus solis naturaliter in qua- cumque parte luna solem incipit obscu- cumque parte luna solem incipit obscu- rare, eadem pars continuo transitu lunæ rare, eadem pars continuo transitu lunæ primo incipit illuminari, et si in uno primo incipit illuminari, et si in uno semic.rculo deferentis accedit ad solem, semic.rculo deferentis accedit ad solem, in alio semicirculo ejusdem deferentis in alio semicirculo ejusdem deferentis recedit ab ipso: et quantum temporis recedit ab ipso: et quantum temporis ponit in accedendo, tantum ponit in ponit in accedendo, tantum ponit in recedendo. Et contra hanc naturam fecit recedendo. Et contra hanc naturam fecit deus ter, scilicet Josue, x, 12, ubi dixit deus ter, scilicet Josue, x, 12, ubi dixit

2 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad litteram, cap. 19. litteram, cap. 19.

object. 1. object. 1.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31.

Josue : Sol contra Gabaon ne movearis, Josue : Sol contra Gabaon ne movearis,

et luna contra vallem Aialon. Et factum et luna contra vallem Aialon. Et factum est ita, obediente Deo voci hominis. Pro- est ita, obediente Deo voci hominis. Pro- pter quod, ut dicit Dionysius in epistola pter quod, ut dicit Dionysius in epistola ad Appollophanem, sacerdotes solis ad Appollophanem, sacerdotes solis apud Heliopolim, celebrant diem dupli- apud Heliopolim, celebrant diem dupli- cati solis. Secundo fecit contra hoc cati solis. Secundo fecit contra hoc tempore Ezechiæ, IV Reg. xx, 11, ubi tempore Ezechiæ, IV Reg. xx, 11, ubi reversus est sol in horologio Achaz per reversus est sol in horologio Achaz per decem lineas. Propter quod, ut dicit decem lineas. Propter quod, ut dicit Dionysius in eadem epistola, sacerdotes Dionysius in eadem epistola, sacerdotes Heliopoleos diem triplicati solis cele- Heliopoleos diem triplicati solis cele- brabant. Tertio fecit contra hunc cur- brabant. Tertio fecit contra hunc cur- sum in passione sua, quando tempore sum in passione sua, quando tempore quo non erat conjunctio solis et lunæ quo non erat conjunctio solis et lunæ secundum cursum naturalem, cum luna secundum cursum naturalem, cum luna jam decresceret et diminui inciperet, jam decresceret et diminui inciperet, fecit quod luna se soli supposuit. Et, sic- fecit quod luna se soli supposuit. Et, sic- ut dicit Dionysius, « Ethyopicis velis ut dicit Dionysius, « Ethyopicis velis solem velavit, et tenebras usque ad solem velavit, et tenebras usque ad Iliacas regiones projecit et cum sol in- Iliacas regiones projecit et cum sol in- ciperet obscurari in orientali parte, in ciperet obscurari in orientali parte, in opposita parte fecit repurgari et illumi- opposita parte fecit repurgari et illumi- nari : et cum luna in una parte semicir- nari : et cum luna in una parte semicir- culi sui accedere deberet, et in alia rece- culi sui accedere deberet, et in alia rece- dere, tunc in eodem semicirculo accessit dere, tunc in eodem semicirculo accessit et recessit: et cum tempus accessus et recessit: et cum tempus accessus lunæ ad solem sit viginti octo dies ad lunæ ad solem sit viginti octo dies ad minus, tunc in tribus horis accessit et minus, tunc in tribus horis accessit et recessit, perfectis accessu et recessu. » recessit, perfectis accessu et recessu. » Dicit enim Dionysius in prædicta epi- Dicit enim Dionysius in prædicta epi- stola, quod « in nona supposuit se soli, stola, quod « in nona supposuit se soli, quando exspiravit Dominus, et tunc quando exspiravit Dominus, et tunc perfectus fuit accessus per integrum mo- perfectus fuit accessus per integrum mo- tum semicirculi: et in sero in occasu tum semicirculi: et in sero in occasu solis inventa est luna in loco suo in oc- solis inventa est luna in loco suo in oc- casu, casu,

et hoc non potest esse, nisi in per- et hoc non potest esse, nisi in per- fecto recessu. Et sic in tribus horis et fecto recessu. Et sic in tribus horis et perfecte accessit et perfecte recessit. » perfecte accessit et perfecte recessit. »

In inferiori autem natura cursus naturæ In inferiori autem natura cursus naturæ est, ut non fiat regressus a privatione est, ut non fiat regressus a privatione in habitum et contra hunc cursum fecit in habitum et contra hunc cursum fecit Deus illuminando cæcos, dirigendo clau- Deus illuminando cæcos, dirigendo clau- dos, suscitando mortuos. dos, suscitando mortuos.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod Deus contra naturam facere dici- quod Deus contra naturam facere dici- tur non quod faciat contra legem na- tur non quod faciat contra legem na- turæ æquissimam et naturalissimam turæ æquissimam et naturalissimam quam ipse naturæ indidit, sed quia facit quam ipse naturæ indidit, sed quia facit

345 345

aliquid contra consuetum et nobis notum aliquid contra consuetum et nobis notum cursum naturæ, ut dictum est. cursum naturæ, ut dictum est.

AD SEQUENS patet solutio per ea quæ Ad object 2. AD SEQUENS patet solutio per ea quæ Ad object 2. dicta sunt: hoc enim recte dicit sensum dicta sunt: hoc enim recte dicit sensum istius solutionis. Unde etiam ibidem istius solutionis. Unde etiam ibidem dicit Glossa, quod more humano loqui- dicit Glossa, quod more humano loqui- tur ibi Apostolus. Cursus enim naturæ tur ibi Apostolus. Cursus enim naturæ more humano observatus est, quod bonæ more humano observatus est, quod bonæ arboris surculus inseratur in malam, non arboris surculus inseratur in malam, non e converso malæ arboris surculus inse- e converso malæ arboris surculus inse- ratur in bonam. Unde contra naturam ratur in bonam. Unde contra naturam dicit esse factum per metaphoram lo- dicit esse factum per metaphoram lo- quens, quando per fidem et gratiam quens, quando per fidem et gratiam gentilis idololatriæ surculus, plantatus gentilis idololatriæ surculus, plantatus est in promissionibus et fide patriarcha- est in promissionibus et fide patriarcha- rum, et socius et particeps factus est rum, et socius et particeps factus est pinguedinis gratiæ et promissionum, pinguedinis gratiæ et promissionum, tamquam insertus in bonam olivam. tamquam insertus in bonam olivam. Jerem. x1, 16: Olivam uberem, pul- Jerem. x1, 16: Olivam uberem, pul- chram, fructiferam, speciosam, vocavit chram, fructiferam, speciosam, vocavit Dominus nomen tuum: cum more cultus Dominus nomen tuum: cum more cultus humani et cursu naturæ e converso de- humani et cursu naturæ e converso de- beret fieri, quod scilicet scurculus bonæ beret fieri, quod scilicet scurculus bonæ arboris plantaretur in malam : surculus arboris plantaretur in malam : surculus enim arboris hortensis et cultæ, plantari enim arboris hortensis et cultæ, plantari consuevit in trunco sylvestri : et sic consuevit in trunco sylvestri : et sic fructus bonus nascitur secundum natu- fructus bonus nascitur secundum natu- ram surculi, et non trunci. ram surculi, et non trunci.

AD ALIUD dicendum, quod illa propo- Ad object. 3 AD ALIUD dicendum, quod illa propo- Ad object. 3 sitio non convertitur: licet enim mira- sitio non convertitur: licet enim mira- culum sit aliquo modo contra naturam, culum sit aliquo modo contra naturam, tamen non quidquid est contra naturam, tamen non quidquid est contra naturam, est miraculum: monstra enin (quæ est miraculum: monstra enin (quæ peccata naturæ particularis vocantur peccata naturæ particularis vocantur in philosophia) quamvis sint contra cur- in philosophia) quamvis sint contra cur- sum naturæ particularis, quæ est in infe- sum naturæ particularis, quæ est in infe- rioribus tamen non sunt contra cursum rioribus tamen non sunt contra cursum naturæ universalis, quæ est in superio- naturæ universalis, quæ est in superio- ribus sive cœlestibus: sicut et generatio ribus sive cœlestibus: sicut et generatio fœminæ ex semine masculi per occasio- fœminæ ex semine masculi per occasio- nem fit quam patitur semen masculi, nem fit quam patitur semen masculi, cum tamen fiat ex ordine naturæ uni- cum tamen fiat ex ordine naturæ uni- versalis. versalis.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod secundum usum communem dum quod secundum usum communem horum trium, hæc tria in eodem sunt, ut horum trium, hæc tria in eodem sunt, ut probat objectio. Si tamen proprie aliquis probat objectio. Si tamen proprie aliquis ista tria distinguere velit penes formam ista tria distinguere velit penes formam

Ad quæst. Ad quæst.

346 346

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et modum tunc contra naturam di- et modum tunc contra naturam di- cuntur esse, quæ producuntur in forma cuntur esse, quæ producuntur in forma et modo contra seminales causas inditas et modo contra seminales causas inditas naturæ, sicut ex costa Heva. Præter na- naturæ, sicut ex costa Heva. Præter na- turam autem dicuntur, quæ quidem se- turam autem dicuntur, quæ quidem se- cundum seminales causas producuntur, cundum seminales causas producuntur, sed non modo naturæ ab intrinsecus sed non modo naturæ ab intrinsecus generante, sed extrinsecus adhibitis mo- generante, sed extrinsecus adhibitis mo- tibus et fomentis: sicut generatio dra- tibus et fomentis: sicut generatio dra- conum ex virgis facta est per magos, ut conum ex virgis facta est per magos, ut in ante habitis dictum est. Supra natu- in ante habitis dictum est. Supra natu- ram vero est, quod in potestate naturæ ram vero est, quod in potestate naturæ nullo modo potest esse, et tamen ad na- nullo modo potest esse, et tamen ad na- turam se habet ut perfectio naturæ, sicut turam se habet ut perfectio naturæ, sicut est opus incarnationis et glorificationis est opus incarnationis et glorificationis in resurrectione, quæ Dionysius dicit in resurrectione, quæ Dionysius dicit esse supra naturam, et non contra, nec esse supra naturam, et non contra, nec præter naturam. præter naturam.

MEMBRI SECUNDI MEMBRI SECUNDI

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid sit miraculosum¹? Quid sit miraculosum¹?

Tertio quæritur, Quid sit miraculo- Tertio quæritur, Quid sit miraculo- sum? sum?

Sunt enim quatuor opera quæ solus Sunt enim quatuor opera quæ solus Deus fecit, scilicet creationis, guberna- Deus fecit, scilicet creationis, guberna- tionis mundi, justificationis impii, et tionis mundi, justificationis impii, et glorificationis in resurrectione. glorificationis in resurrectione.

hominum ex quinque panibus. Et ta- hominum ex quinque panibus. Et ta- men hoc nemo miratur: illud mirantur men hoc nemo miratur: illud mirantur homines, non quia majus est, sed quia homines, non quia majus est, sed quia rarum est. Quis enim et nunc paseit uni- rarum est. Quis enim et nunc paseit uni- versum mundum, nisi ille qui de paucis versum mundum, nisi ille qui de paucis granis segetes creat ? ? » granis segetes creat ? ? »

2. Adhuc, Augustinus, ibidem : « Fe- 2. Adhuc, Augustinus, ibidem : « Fe- cit ergo quod modo Deus. Unde enim cit ergo quod modo Deus. Unde enim multiplicat de paucis granis segetes, multiplicat de paucis granis segetes, inde in manibus suis multiplicavit quin- inde in manibus suis multiplicavit quin- que panes potestas enim erat in mani- que panes potestas enim erat in mani- bus suis. Panes autem illi quinque qua- bus suis. Panes autem illi quinque qua-

semina erant: non quidem terræ semina erant: non quidem terræ mandata, sed ab eo qui terram fecit mandata, sed ab eo qui terram fecit multiplicata. » multiplicata. »

3. Adhuc, Augustinus super illud 3. Adhuc, Augustinus super illud Joannis, 11, 3: Deficiente vino, dicit sic: Joannis, 11, 3: Deficiente vino, dicit sic: « Major virtus est in creatione et guber- « Major virtus est in creatione et guber- natione coeli et terræ, et quod quotidie natione coeli et terræ, et quod quotidie aquæ pluviæ per vites in vinum vertun- aquæ pluviæ per vites in vinum vertun- tur, et quod ex parvo seminario fruges tur, et quod ex parvo seminario fruges creantur, quam quod vinum fecit ex creantur, quam quod vinum fecit ex aqua sed quia hæc naturaliter fiunt, et aqua sed quia hæc naturaliter fiunt, et jam ex usu viluerunt, quædam etsi mi- jam ex usu viluerunt, quædam etsi mi- nora præter solitum naturæ cursum sibi nora præter solitum naturæ cursum sibi Deus reservavit, per quæ virtus, quæ in Deus reservavit, per quæ virtus, quæ in majoribus etiam operatur, ad meno- majoribus etiam operatur, ad meno- riam revocetur. » Si ergo majus miracu- riam revocetur. » Si ergo majus miracu- lum est, quod majoris virtutis est osten- lum est, quod majoris virtutis est osten- sivum, videtur quod creatio et guber- sivum, videtur quod creatio et guber- natio mundi majus miraculum sit, quam natio mundi majus miraculum sit, quam conversio aquæ in vinum, et saturatio conversio aquæ in vinum, et saturatio quinque millium hominum de quinque quinque millium hominum de quinque panibus. panibus.

4. Adhuc, In Glossa præinducta super 4. Adhuc, In Glossa præinducta super epist. II ad Corinth. XII, 12, dicitur, epist. II ad Corinth. XII, 12, dicitur, Quæratur ergo, Utrum ista sint mira- quod virtus est in omnibus miraculis. Quæratur ergo, Utrum ista sint mira- quod virtus est in omnibus miraculis.

culosa? culosa?

Videtur enim, quod opus creationis et Videtur enim, quod opus creationis et gubernationis miraculosa sint: quia gubernationis miraculosa sint: quia

1. In homilia super illud Evangelium 1. In homilia super illud Evangelium Joannis, vi, 1 Abiit Jesus trans mare Joannis, vi, 1 Abiit Jesus trans mare Galilææ, super illud y. 13: Ex quinque Galilææ, super illud y. 13: Ex quinque panibus, dicit Augustinus sic: « Majus panibus, dicit Augustinus sic: « Majus quippe miraculum est gubernatio totius quippe miraculum est gubernatio totius mundi, quam saturatio quinque millium mundi, quam saturatio quinque millium

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Sen- tentiarum, Dist. XVIII, Art. 4. Tom XXVII novæ tentiarum, Dist. XVIII, Art. 4. Tom XXVII novæ

Ubi ergo major virtus, ibi majus mira- Ubi ergo major virtus, ibi majus mira- culum: sed in creatione et gubernatione culum: sed in creatione et gubernatione mundi major virtus est, quam in muta- mundi major virtus est, quam in muta- tione aquæ in vinum, et saturatione tione aquæ in vinum, et saturatione quinque millium hominum ex quinque quinque millium hominum ex quinque panibus: ergo majus est miraculum. panibus: ergo majus est miraculum. 5. Adhuc, I ad Corinth. x11, 5. Adhuc, I ad Corinth. x11, 7 et seq., 7 et seq., ubi enumerantur dona spiritus, super ubi enumerantur dona spiritus, super illud: Alii operatio virtutum, Glossa, illud: Alii operatio virtutum, Glossa,

editionis nostræ. editionis nostræ.

2 S. AUGUSTINUS, Tract. XXIV in Joan. 2 S. AUGUSTINUS, Tract. XXIV in Joan.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31.

« Miraculorum. » Et ex hoc sequitur « Miraculorum. » Et ex hoc sequitur idem. idem.

6. Adhuc, Anselmus in libro de Con= 6. Adhuc, Anselmus in libro de Con= ceptu virginali dicit, quod tres cursus ceptu virginali dicit, quod tres cursus sunt quibus omnia fiunt : naturalis scili- sunt quibus omnia fiunt : naturalis scili- cet, quo ex naturalibus causis producun- cet, quo ex naturalibus causis producun- tur naturalia voluntarius, quo per vo- tur naturalia voluntarius, quo per vo- luntatem hominis fiunt multa et artificia- luntatem hominis fiunt multa et artificia- lia, et alia mirabilis, quo ex voluntate lia, et alia mirabilis, quo ex voluntate Dei per causas quas Deus in seipso re- Dei per causas quas Deus in seipso re- servavit, fiunt ea quæ contra solitum servavit, fiunt ea quæ contra solitum naturæ quandoque apparent. naturæ quandoque apparent. Cum ergo creatio et gubernatio mundi Cum ergo creatio et gubernatio mundi non fiant cursu naturali, nec voluntario: non fiant cursu naturali, nec voluntario: et natura et voluntas in nihil simile pos- et natura et voluntas in nihil simile pos- sint, videtur quod fiant cursu mirabili. sint, videtur quod fiant cursu mirabili.

cursum cursum

7. Adhuc, Chrysostomus super Joan- 7. Adhuc, Chrysostomus super Joan- nem dicit, quod « miraculum est quod nem dicit, quod « miraculum est quod sola Dei voluntate fit: » gubernatio sola Dei voluntate fit: » gubernatio mundi, et creatio segetum, et hujusmo- mundi, et creatio segetum, et hujusmo- di, sola Dei fit voluntate: ergo est mi- di, sola Dei fit voluntate: ergo est mi- raculum. raculum.

CONTRA: CONTRA:

In præcedenti articulo, particula se- In præcedenti articulo, particula se- cunda, habitum est per Glossam, quæ cunda, habitum est per Glossam, quæ est super epist. ad Romanos, xi, 24, est super epist. ad Romanos, xi, 24, quod Deus in miraculis contra consue- quod Deus in miraculis contra consue- tum cursum naturæ operatur: sed sege- tum cursum naturæ operatur: sed sege- tes ex paucis granis procreare, et sic tes ex paucis granis procreare, et sic pascere mundum, non est contra natu- pascere mundum, non est contra natu- ram ergo opus creationis et guberna- ram ergo opus creationis et guberna- tionis mundi non est miraculum. tionis mundi non est miraculum.

347 347

laudatorem Dei: vides hominem heri laudatorem Dei: vides hominem heri servum creaturæ, hodie cultorem creato- servum creaturæ, hodie cultorem creato- ris. Hæc enim sunt mirabilia quæ confi- ris. Hæc enim sunt mirabilia quæ confi- tentur coeli. » Hæc omnia sunt in justi- tentur coeli. » Hæc omnia sunt in justi- ficatione impii. Ergo justificatio impii ficatione impii. Ergo justificatio impii est miraculum. est miraculum.

2. Adhuc, Ad Ephes. II, 7, super illud: 2. Adhuc, Ad Ephes. II, 7, super illud: Secundum donum gratiæ Dei, quæ data Secundum donum gratiæ Dei, quæ data est mihi secundum operationem virtutis est mihi secundum operationem virtutis ejus Glossa magna, « Virtus ejus est ejus Glossa magna, « Virtus ejus est qua fecit, quod persecutor esset Aposto- qua fecit, quod persecutor esset Aposto- lus: hoc enim est ut quodlibet miracu- lus: hoc enim est ut quodlibet miracu- lum. » lum. »

: :

CONTRA: CONTRA:

1. Miraculum est arduum et insolitum: 1. Miraculum est arduum et insolitum: non autem insolitum est, quod justifica- non autem insolitum est, quod justifica- tur impius: ergo non est miraculum. tur impius: ergo non est miraculum.

2. Adhuc, Miraculum semper fit absque 2. Adhuc, Miraculum semper fit absque voluntate creaturæ et opere: justificatio voluntate creaturæ et opere: justificatio impii numquam fit absque voluntate ho- impii numquam fit absque voluntate ho- minis et opere. Dicit enim Augustinus : minis et opere. Dicit enim Augustinus : « Qui creavit te sine te, non justificabit « Qui creavit te sine te, non justificabit te sine te. » Ergo justificatio impii non te sine te. » Ergo justificatio impii non est miraculum. est miraculum.

est est

3. Adhuc, Miraculum semper 3. Adhuc, Miraculum semper ostensivum potentiæ divinæ : justificatio ostensivum potentiæ divinæ : justificatio impii ostensiva est misericordiæ: ergo impii ostensiva est misericordiæ: ergo justificatio impii non est miraculum, justificatio impii non est miraculum,

Sed contra. Sed contra.

ULTERIUS quæritur de opere glorifica- Quæst. 2, ULTERIUS quæritur de opere glorifica- Quæst. 2, tionis sive resurrectionis, an sit miracu- tionis sive resurrectionis, an sit miracu- lum? lum?

Et videtur, quod sic: terminatur enim Et videtur, quod sic: terminatur enim

ULTERIUS quæritur, Utrum justificatio resurrectio ad vitam immortalem non ULTERIUS quæritur, Utrum justificatio resurrectio ad vitam immortalem non impii sit miraculum?' impii sit miraculum?'

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. In Psalmo LXXXVIII, 6, super illud: 1. In Psalmo LXXXVIII, 6, super illud: Confitebuntur cæli mirabilia tua, Do- Confitebuntur cæli mirabilia tua, Do- mine, Glossa: « Scilicet quod redimis, mine, Glossa: « Scilicet quod redimis, quod justificas per misericordiam. In quod justificas per misericordiam. In omni enim misericordia perditorum, in omni enim misericordia perditorum, in justificatione impiorum quid laudamus justificatione impiorum quid laudamus nisi mirabilia Dei. Lauda, quia surrexe- nisi mirabilia Dei. Lauda, quia surrexe- runt mortui: plus lauda, quia redempti runt mortui: plus lauda, quia redempti sunt perditi. Vides hominem heri vora- sunt perditi. Vides hominem heri vora- gine tectum ebrietatis, hodie ornamen- gine tectum ebrietatis, hodie ornamen- tum sobrietatis: vides hominem heri tum sobrietatis: vides hominem heri cœnum luxuriæ, hodie decus temperan- cœnum luxuriæ, hodie decus temperan- tiæ: heri blasphematorem Dei, hodie tiæ: heri blasphematorem Dei, hodie

secundum cursum naturæ, sed supra: secundum cursum naturæ, sed supra: ergo est miraculum. ergo est miraculum.

CONTRA: CONTRA:

1. Natura corrupta quæ ex occultis 1. Natura corrupta quæ ex occultis finibus naturæ reintegratur, naturaliter finibus naturæ reintegratur, naturaliter reintegratur et non miraculose: sed na- reintegratur et non miraculose: sed na- tura corrupta corporis per mortem et tura corrupta corporis per mortem et putrefactionem in resurrectione, ex oc- putrefactionem in resurrectione, ex oc- cultis finibus naturæ reintegratur: ergo cultis finibus naturæ reintegratur: ergo videtur, quod naturalis sit et non mira- videtur, quod naturalis sit et non mira- culosa. PROBATIO MEDIÆ. Super illud culosa. PROBATIO MEDIÆ. Super illud Psalmi LXXVIII, 2: Posuerunt morticina Psalmi LXXVIII, 2: Posuerunt morticina servorum tuorum, Glossa dicit sic: servorum tuorum, Glossa dicit sic: « Quasi quidquam resurrectioni eorum « Quasi quidquam resurrectioni eorum deperiret si insepulti abjicerentur: cum deperiret si insepulti abjicerentur: cum

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 3. Quæst. 3.

Sed contra. Sed contra.

348 348

ille, scilicet Deus, ex occultis naturæ ille, scilicet Deus, ex occultis naturæ finibus totum reintegret, cui et capilli finibus totum reintegret, cui et capilli nostri numerati sunt ¹. » nostri numerati sunt ¹. »

2. Adhuc, Forma miraculi quæ indu- 2. Adhuc, Forma miraculi quæ indu- citur, in re in qua inducitur, causam citur, in re in qua inducitur, causam non habet nisi obedientialem: sed se- non habet nisi obedientialem: sed se- cundum dictum Augustini et Joannis cundum dictum Augustini et Joannis Damasceni, corpus congruentiam habet Damasceni, corpus congruentiam habet ad resurrectionem ex hoc, quod con- ad resurrectionem ex hoc, quod con- junctum est animæ rationali et immor- junctum est animæ rationali et immor- tali et hæc congruentia naturalis est tali et hæc congruentia naturalis est corpori et est justitiæ naturalis, ut re- corpori et est justitiæ naturalis, ut re- surgat, ut dicit Damascenus: ergo vide- surgat, ut dicit Damascenus: ergo vide- tur, quod resurrectio ejus naturalis sit, tur, quod resurrectio ejus naturalis sit, et non miraculosa. et non miraculosa.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. particularem : » particularem : » in opere incarnationis in opere incarnationis nihil factum est contra naturam particu- nihil factum est contra naturam particu- larem. PROBATIO. Constat enim, quod ni- larem. PROBATIO. Constat enim, quod ni- hil factum est contra naturam divinam, hil factum est contra naturam divinam, quia illi omnia possibilia sunt: nec con- quia illi omnia possibilia sunt: nec con- tra naturam humanam, illa enim ex as- tra naturam humanam, illa enim ex as- sumptione tali et meliorata et perfecta sumptione tali et meliorata et perfecta est et quod meliorem facit et perficit est et quod meliorem facit et perficit naturam, non est contra naturam: ergo naturam, non est contra naturam: ergo contra naturam nihil factum est: non contra naturam nihil factum est: non ergo miraculum est opus incarnationis. ergo miraculum est opus incarnationis. 2. Adhuc, In opere miraculi id ad 2. Adhuc, In opere miraculi id ad quod terminatur miraculum, conforme quod terminatur miraculum, conforme est alicui formæ naturali: sicut visus est alicui formæ naturali: sicut visus quem recipit cæcus per miraculum, con- quem recipit cæcus per miraculum, con- formis est visui videntis per naturam: formis est visui videntis per naturam: et vita, quam accipit suscitatus a mor- et vita, quam accipit suscitatus a mor- tuis, conformis est vitæ viventis per na- tuis, conformis est vitæ viventis per na- turam sed opus incarnationis termina- turam sed opus incarnationis termina- tum est ad hoc, quod homo sit Deus, et tum est ad hoc, quod homo sit Deus, et quod Deus sit homo, cui nihil conforme quod Deus sit homo, cui nihil conforme est in natura: ergo videtur, quod non sit est in natura: ergo videtur, quod non sit miraculum. miraculum.

3. Adhuc, Sicut sæpius habitum est, 3. Adhuc, Sicut sæpius habitum est, miraculum fit præter solitum cursum miraculum fit præter solitum cursum naturæ: resurrectio terminatur in id naturæ: resurrectio terminatur in id quod simile est naturæ: vivere enim quod simile est naturæ: vivere enim mortali corpore et vivere immortali mortali corpore et vivere immortali corpore similia sunt secundum speciem corpore similia sunt secundum speciem vitæ ergo videtur, quod vita resurre- vitæ ergo videtur, quod vita resurre- ctionis non sit miraculosa, sed naturalis. ctionis non sit miraculosa, sed naturalis.

JUXTA hoc ulterius quæritur, Utrum JUXTA hoc ulterius quæritur, Utrum opus Incarnationis sit miraculum? opus Incarnationis sit miraculum? Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. Per Anselmum in libro de Conceptu 1. Per Anselmum in libro de Conceptu virginali, ubi dicit sic: « Opera quæ nec virginali, ubi dicit sic: « Opera quæ nec natura nec voluntas creaturæ facit, sed natura nec voluntas creaturæ facit, sed solus Deus, semper miranda sunt : » solus Deus, semper miranda sunt : » istud opus incarnationis solus Deus fecit: istud opus incarnationis solus Deus fecit: ergo miraculum fuit. ergo miraculum fuit.

2. Adhuc, Major est distantia creatoris 2. Adhuc, Major est distantia creatoris a creatura, quam creaturæ a creatura: a creatura, quam creaturæ a creatura: sed quando convertitur creatura in aliam sed quando convertitur creatura in aliam creaturam, ut aqua in vinum, ut vere creaturam, ut aqua in vinum, ut vere posset dici, hæc aqua facta est vinum di- posset dici, hæc aqua facta est vinum di- vina virtute, dicitur et. est miraculum: vina virtute, dicitur et. est miraculum: ergo a simili quando creatura assumitur ergo a simili quando creatura assumitur a creatore, et unitur sibi in persona, ita a creatore, et unitur sibi in persona, ita quod vere potest dici, hæc creatura est quod vere potest dici, hæc creatura est Deus, videtur esse miraculum. Deus, videtur esse miraculum.

CONTRA: CONTRA:

Sicut in Glossa supra inducta super Sicut in Glossa supra inducta super epist. ad Roman. xi, 24, habetur: << In epist. ad Roman. xi, 24, habetur: << In miraculo Deus operatur contra naturam miraculo Deus operatur contra naturam

1 Matth. x, 30. 1 Matth. x, 30.

SOLUTIO. Dicendum ad primo quasi- So SOLUTIO. Dicendum ad primo quasi- So tum, quod opus creationis et gubernatio- tum, quod opus creationis et gubernatio- nis mundi, nec miraculum est, nec mi- nis mundi, nec miraculum est, nec mi- rabile est: quia licet sit arduum, tamen rabile est: quia licet sit arduum, tamen non est insolitum quia [observatur in non est insolitum quia [observatur in eo solitus cursus naturæ. Nec est præter eo solitus cursus naturæ. Nec est præter facultatem admirantis: quia bene inve- facultatem admirantis: quia bene inve- nitur ratio, qualiter ex paucis granis nitur ratio, qualiter ex paucis granis creantur segetes, et ex his pascitur mun- creantur segetes, et ex his pascitur mun- dus. Quamvis enim dicat Salomon, dus. Quamvis enim dicat Salomon, Eccli. VIII, 17 Intellexi, quod omnium Eccli. VIII, 17 Intellexi, quod omnium operum Dei nullam possit homo invenire operum Dei nullam possit homo invenire rationem eorum quæ fiunt sub sole: rationem eorum quæ fiunt sub sole: intelligit hoc de ratione sufficiente quan- intelligit hoc de ratione sufficiente quan- tum ad dispositionem sapientiæ divinæ, tum ad dispositionem sapientiæ divinæ, quam ratio humana profundare non quam ratio humana profundare non potest. Invenit tamen rationem infirmi- potest. Invenit tamen rationem infirmi- tati hominis sufficientem ex causis na- tati hominis sufficientem ex causis na- turalibus. turalibus.

AD PRIMUM ergo quod dicit Augusti- AD PRIMUM ergo quod dicit Augusti- nus, dicendum, quod Augustinus ibi nus, dicendum, quod Augustinus ibi valde large accipit miraculum, scilicet valde large accipit miraculum, scilicet quod omne illud dicatur esse miraculum, quod omne illud dicatur esse miraculum,

Ad Ad

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 31.

quod est opus divinum virtutis divinæ quod est opus divinum virtutis divinæ ostensivum. Unde miraculum ponit pro ostensivum. Unde miraculum ponit pro virtute cum alia sit intentio virtutis, et virtute cum alia sit intentio virtutis, et alia miraculi virtus enim est, sicut præ- alia miraculi virtus enim est, sicut præ- dictum est, ultimum potentiæ: unde dictum est, ultimum potentiæ: unde omne miraculum virtus est, sed non omne miraculum virtus est, sed non convertitur et omne miraculum ar- convertitur et omne miraculum ar- duum est, sed convertitur, quod omne duum est, sed convertitur, quod omne arduum sit miraculum. arduum sit miraculum.

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- AD ALIUD dicendum, quod non sequi- tur, Est majoris virtutis: ergo majus tur, Est majoris virtutis: ergo majus miraculum a virtute enim non trahit miraculum a virtute enim non trahit rationem miraculum, sed ab insolito, et rationem miraculum, sed ab insolito, et ab eo quod fit contra consuetum cursum ab eo quod fit contra consuetum cursum naturæ. naturæ.

ET PER hoc patet solutio ad sequens ET PER hoc patet solutio ad sequens quod sumitur de Glossa super Joannem, quod sumitur de Glossa super Joannem,

11, 3. 11, 3.

AD ALIUD jam patet solutio: quia licet AD ALIUD jam patet solutio: quia licet virtus in omni miraculo sit, non tamen virtus in omni miraculo sit, non tamen convertitur eo quod ab alio trahat ra- convertitur eo quod ab alio trahat ra- tionem miraculum, et ab alio virtus. tionem miraculum, et ab alio virtus. Unde frequenter in minori virtute majus Unde frequenter in minori virtute majus miraculum est, et in majori nullum. miraculum est, et in majori nullum. Ad 5. PER HOC etiam patet solutio ad se- Ad 5. PER HOC etiam patet solutio ad se- quens. Licet enim virtus sit in omni mi- quens. Licet enim virtus sit in omni mi- raculo, non tamen intentio virtutis, raculo, non tamen intentio virtutis, et intentio miraculi est una et ea- et intentio miraculi est una et ea- dem. dem.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

AD ALIUD de Anselmo, dicendum AD ALIUD de Anselmo, dicendum quod hæc est falsa, quod creatio et con- quod hæc est falsa, quod creatio et con- servatio et gubernatio mundi fiant præ- servatio et gubernatio mundi fiant præ- ter cursum naturæ: imo potius per cau- ter cursum naturæ: imo potius per cau-

sas naturales et creat et conservat et sas naturales et creat et conservat et gubernat Deus mundum. gubernat Deus mundum.

AD ALIUD dicendum, quod non solum AD ALIUD dicendum, quod non solum Dei voluntate fiunt hujusmodi, sed etiam Dei voluntate fiunt hujusmodi, sed etiam per causas naturales: sed hoc verum per causas naturales: sed hoc verum est, quod voluntas Dei est principatum est, quod voluntas Dei est principatum tenens in omnibus illis, et aliæ causæ tenens in omnibus illis, et aliæ causæ sunt sicut instrumentales. sunt sicut instrumentales.

AD ID quod contra objicitur, conce- AD ID quod contra objicitur, conce- dendum est: quia hoc procedit secun- dendum est: quia hoc procedit secun- dum veram rationem miraculi. dum veram rationem miraculi.

349 349

stificatione impii, dicendum quod non stificatione impii, dicendum quod non sunt miracula sed mira possunt dici et sunt miracula sed mira possunt dici et in aliquo similia miraculis, in hoc sci- in aliquo similia miraculis, in hoc sci- licet quod ardua sunt, hoc est, arduissi- licet quod ardua sunt, hoc est, arduissi- mæ Dei misericordiæ indicia, et quæ mæ Dei misericordiæ indicia, et quæ homini miranda sunt: et in hoc quod homini miranda sunt: et in hoc quod sicut Deus miracula operatur per rationes sicut Deus miracula operatur per rationes causales in seipso absconditas, ita omnia causales in seipso absconditas, ita omnia quæ pertinent ad rationem justificationis quæ pertinent ad rationem justificationis hominis et redemptionis, operatur per hominis et redemptionis, operatur per rationes causales in seipso absconditas, rationes causales in seipso absconditas, et non mundo inditas. Unde Augustinus et non mundo inditas. Unde Augustinus in libro IX super Genesim ad litteram : in libro IX super Genesim ad litteram : « Habet Deus in seipso absconditas quo- « Habet Deus in seipso absconditas quo- rumdam factorum causas, quas rebus rumdam factorum causas, quas rebus conditis non indidit, easque implet non conditis non indidit, easque implet non illo opere providentiæ quo naturam sub- illo opere providentiæ quo naturam sub- stituit ut sint, sed illo quo eas admini- stituit ut sint, sed illo quo eas admini- strat ut voluerit, quas ut voluit condidit. strat ut voluerit, quas ut voluit condidit. Ibi est gratia per quam salvi fiunt pec- Ibi est gratia per quam salvi fiunt pec- catores. Nam quod attinet ad naturam catores. Nam quod attinet ad naturam iniqua sua voluntate depravatam, recur- iniqua sua voluntate depravatam, recur- sum per semetipsam non habet, sed per sum per semetipsam non habet, sed per Dei gratiam, qua adjuvatur et instaura- Dei gratiam, qua adjuvatur et instaura- tur. » Et subdit : « Non sunt desperandi tur. » Et subdit : « Non sunt desperandi homines in illa sententia Proverbiorum, homines in illa sententia Proverbiorum, 11, 19: Omnes qui ingrediuntur ad eam 11, 19: Omnes qui ingrediuntur ad eam non revertentur : dictum est enim se- non revertentur : dictum est enim se- cundum pondus iniquitatis suæ, ut quod cundum pondus iniquitatis suæ, ut quod revertitur qui revertitur, sibi non tri- revertitur qui revertitur, sibi non tri- buat, sed gratiæ Dei, ne forte extollatur. buat, sed gratiæ Dei, ne forte extollatur. Propterea ministerium gratiæ hujus Propterea ministerium gratiæ hujus Apostolus, ad Ephes. 111, 9, absconditum Apostolus, ad Ephes. 111, 9, absconditum dixit, non in mundo, in quo sunt abs- dixit, non in mundo, in quo sunt abs- conditæ causales rationes omnium rerum conditæ causales rationes omnium rerum naturaliter oriturarum³, sed in Deo, qui naturaliter oriturarum³, sed in Deo, qui universa creavit. Quamobrem omnia universa creavit. Quamobrem omnia quæ ad hanc gratiam etiam significan- quæ ad hanc gratiam etiam significan- dam non naturali motu rerum, sed mi- dam non naturali motu rerum, sed mi- rabiliter facta sunt, eorum etiam abs- rabiliter facta sunt, eorum etiam abs- conditæ causæ in Deo fuerant. » Et hoc conditæ causæ in Deo fuerant. » Et hoc continetur totum in Glossa super epist. continetur totum in Glossa super epist. ad Ephes. II, 9, quæ supra inducta est ad Ephes. II, 9, quæ supra inducta est de causalibus rationibus. Et per hoc pa- de causalibus rationibus. Et per hoc pa- tet solutio ad omnia illa quæ dicuntur tet solutio ad omnia illa quæ dicuntur

AD ID quod ulterius quæritur de ju- in Glossa super Psalmum Lxxxviii, 1, AD ID quod ulterius quæritur de ju- in Glossa super Psalmum Lxxxviii, 1,

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad litteram, cap. 18. litteram, cap. 18.

2 Alias, creatarum. 2 Alias, creatarum.

Ad 1. Ad 1.

Ad obje- Ad obje- ctiones. ctiones.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

350 350

Domine. Domine.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

super illud Confitebuntur cæli mirabi- corpori conferret immortalitatem. Et iste super illud Confitebuntur cæli mirabi- corpori conferret immortalitatem. Et iste lia tua, lia tua, est intellectus Damasceni. Et addit, ibi- est intellectus Damasceni. Et addit, ibi- PER EUMDEM modum per omnia sol- dem, libro IV, de resurrectione, quod PER EUMDEM modum per omnia sol- dem, libro IV, de resurrectione, quod vendum est sequens. vendum est sequens.

AD TRIA quæ objiciuntur in contra- AD TRIA quæ objiciuntur in contra- rium, dicendum quod justificatio impii rium, dicendum quod justificatio impii non est miraculum, sicut probant illæ non est miraculum, sicut probant illæ objectiones sed in duobus inductis mi- objectiones sed in duobus inductis mi- raculo simile est, et propter hoc mira- raculo simile est, et propter hoc mira- culum vocatur: deficit tamem a per- culum vocatur: deficit tamem a per- fecta ratione miraculi, sicut probatum fecta ratione miraculi, sicut probatum

est. est.

AD ID quod ulterius quæritur de opere AD ID quod ulterius quæritur de opere glorificationis sive resurrectionis, dicen- glorificationis sive resurrectionis, dicen- dum quod nec miraculosa est, nec na- dum quod nec miraculosa est, nec na- turalis. Naturalis non est, quia in ea turalis. Naturalis non est, quia in ea nihil naturale efficienter operatur. Mira- nihil naturale efficienter operatur. Mira- culosa non est, quia non terminatur ad culosa non est, quia non terminatur ad aliquid conforme naturali vitæ : sicut aliquid conforme naturali vitæ : sicut suscitatio mortuorum, quæ terminabatur suscitatio mortuorum, quæ terminabatur ad vitam mortalem animalis corporis, ad vitam mortalem animalis corporis, qualis fuit vita ejusdem antequam more- qualis fuit vita ejusdem antequam more- retur. Resurrectio autem est ad immor- retur. Resurrectio autem est ad immor- talem et gloriosam et beatam, qualis talem et gloriosam et beatam, qualis non fuit vita viventium in animali cor- non fuit vita viventium in animali cor- pore antequam moreretur. pore antequam moreretur.

Ad object. 1. AD PRIMUM quod in contrarium obji- Ad object. 1. AD PRIMUM quod in contrarium obji- citur, dicendum quod materialiter Deus citur, dicendum quod materialiter Deus ex occultis naturæ finibus reparat, ut ex occultis naturæ finibus reparat, ut dicit Augustinus in libro XXI de Civi- dicit Augustinus in libro XXI de Civi- tate Dei, sic scilicet ut eadem materia tate Dei, sic scilicet ut eadem materia penitus quæ fuit de veritate naturæ in penitus quæ fuit de veritate naturæ in corpore morientis, virtute Dei restitua- corpore morientis, virtute Dei restitua- tur in corpus resurgentis. Et quando di- tur in corpus resurgentis. Et quando di- cit Augustinus, quod ex occultis naturæ cit Augustinus, quod ex occultis naturæ finibus restituit, præpositio ex non notat finibus restituit, præpositio ex non notat nisi causam materialem et obedientia- nisi causam materialem et obedientia- lem ex parte naturæ, et nullam dicit in lem ex parte naturæ, et nullam dicit in natura causam efficientem et originalem, natura causam efficientem et originalem, qua fiat resurrectio : et ideo natura in qua fiat resurrectio : et ideo natura in ea nihil operatur illo modo, quo opera- ea nihil operatur illo modo, quo opera- tur in his quæ naturaliter fiunt. tur in his quæ naturaliter fiunt.

Ad object.2. Ad object.2.

AD ALIUD dicendum, quod illa con- AD ALIUD dicendum, quod illa con- gruentia quam corpus accepit ad resur- gruentia quam corpus accepit ad resur- rectionem ex anima: ex ordine justiti rectionem ex anima: ex ordine justiti divinæ est, et non ex ordine justitiæ na- divinæ est, et non ex ordine justitiæ na- turalis si enim esset ex ordine justitiæ turalis si enim esset ex ordine justitiæ naturalis, quælibet anima rationalis suo naturalis, quælibet anima rationalis suo

quia anima non sola, sed cum corpore et quia anima non sola, sed cum corpore et in corpore athletice pugnavit contra in corpore athletice pugnavit contra vitia in sancto homine, ideo justum est, vitia in sancto homine, ideo justum est, ut cum corpore et in corpore præmie- ut cum corpore et in corpore præmie- tur quod non potest fieri, nisi per re- tur quod non potest fieri, nisi per re- surrectionis immutationem. Et quia ani- surrectionis immutationem. Et quia ani- ma in malis non sola, sed in corpore ma in malis non sola, sed in corpore succubuit vitiis et diabolo, ideo justum succubuit vitiis et diabolo, ideo justum est, ut non sola, sed in corpore et cum est, ut non sola, sed in corpore et cum corpore puniatur. corpore puniatur.

AD ALIUD dicendum, quod quando di- Ad objec AD ALIUD dicendum, quod quando di- Ad objec citur, quod miraculum terminatur in citur, quod miraculum terminatur in simile conforme naturæ, intelligitur si- simile conforme naturæ, intelligitur si- mile conforme non tantum in specie, mile conforme non tantum in specie, sed etiam in qualitate naturali: confor- sed etiam in qualitate naturali: confor- mitas autem inter vitam animaliter vi- mitas autem inter vitam animaliter vi- ventium et boatorum, non est in quali- ventium et boatorum, non est in quali- tate naturali. tate naturali.

Ad Ad

AD ID quod ulterius quæritur de opere Ad quest AD ID quod ulterius quæritur de opere Ad quest Incarnationis, dicendum quod non est Incarnationis, dicendum quod non est miraculum, sed mirabile proprie lo- miraculum, sed mirabile proprie lo- quendo est enim arduum secundum quendo est enim arduum secundum rationes causales in solo Deo abscon- rationes causales in solo Deo abscon- ditas perfectum : et ideo de mirandis est, ditas perfectum : et ideo de mirandis est, ut dicit Anselmus: sed miraculum non ut dicit Anselmus: sed miraculum non est. est.

AD ALIUD dicendum, quod quando una AD ALIUD dicendum, quod quando una creatura transmutatur in aliam creatu- creatura transmutatur in aliam creatu- ram, transmutatio fit secundum formas ram, transmutatio fit secundum formas disparatas, quæ sunt separatæ differen- disparatas, quæ sunt separatæ differen-

tiis contrariis constitutivis, et distin- tiis contrariis constitutivis, et distin- guunt supposita sua, ita quod in eodem guunt supposita sua, ita quod in eodem supposito esse non possunt : sed una supposito esse non possunt : sed una posita, statim eo ipso removetur altera. posita, statim eo ipso removetur altera. Sic enim bene sequitur, est aqua : ergo Sic enim bene sequitur, est aqua : ergo non est vinum et e converso. Sic ergo non est vinum et e converso. Sic ergo ad invicem se non habent forma huma- ad invicem se non habent forma huma- na et forma divina forma enim divina na et forma divina forma enim divina per seipsam unibilis est formæ huma- per seipsam unibilis est formæ huma- næ. Et forma humana per seipsam ima- næ. Et forma humana per seipsam ima- go et similitudo est formæ divinæ : sic go et similitudo est formæ divinæ : sic enim a Deo facta est. Et ideo ambæ sunt enim a Deo facta est. Et ideo ambæ sunt in uno supposito et una persona, non in uno supposito et una persona, non distincta, nec diversa, licet in seipsis distincta, nec diversa, licet in seipsis distinctæ sint naturæ, neque commix- distinctæ sint naturæ, neque commix-

Ad 2 Ad 2

Ad object. 1. Ad object. 1.

IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 32. IN II P. SUM. THEOL. TRACT. VIII, QUÆST. 32.

tionem passæ, neque divisionem, nec tionem passæ, neque divisionem, nec confusionem unius in alteram. Et in confusionem unius in alteram. Et in hoc majorem disparationem habet forma hoc majorem disparationem habet forma unius creaturæ in aliam, quam forma unius creaturæ in aliam, quam forma divina ad humanam secundum propor- divina ad humanam secundum propor- tionem licet per essentiam et naturam tionem licet per essentiam et naturam forma divina Creatoris plus distet a qua- forma divina Creatoris plus distet a qua- libet forma creatorum, quam forma libet forma creatorum, quam forma creati unius a forma creati alte creati unius a forma creati alte rius. rius.

: :

AD ID quod contra objicitur, dicen- AD ID quod contra objicitur, dicen-

351 351

dum quod illa objectio procedit: et dum quod illa objectio procedit: et concedendum est, quod miraculum non concedendum est, quod miraculum non est, sed mirabile, in aliquo convenien- est, sed mirabile, in aliquo convenien- tiam habens cum miraculo: et ideo di- tiam habens cum miraculo: et ideo di- citur novum, Jerem. xxxi, 22: Creavit citur novum, Jerem. xxxi, 22: Creavit Dominus novum super terram: Fœmina Dominus novum super terram: Fœmina circumdabit virum. circumdabit virum.

AD ULTIMUM dicendum, quod non est Ad object.2. AD ULTIMUM dicendum, quod non est Ad object.2. miraculum, sed mirabile unde termi- miraculum, sed mirabile unde termi- natur ad id quod est supra naturam, et natur ad id quod est supra naturam, et non conforme naturæ communi. non conforme naturæ communi.

QUÆSTIO XXXII. QUÆSTIO XXXII.

De miraculis secundum comparationem ad causam. De miraculis secundum comparationem ad causam.

Deinde quæritur de miraculis secun- Deinde quæritur de miraculis secun- dum comparationem ad causam. dum comparationem ad causam.

Et quia jam de causa formali suffi- Et quia jam de causa formali suffi- cienter habitum est, ubi disputatum est cienter habitum est, ubi disputatum est de rationibus causalibus secundum quas de rationibus causalibus secundum quas fiunt miracula et similiter de causa fiunt miracula et similiter de causa efficiente, ubi disputatum est, quod bo- efficiente, ubi disputatum est, quod bo- nus Angelus, Deus, angelus malus, ho- nus Angelus, Deus, angelus malus, ho- mo bonus ut Moyses, homo malus ut mo bonus ut Moyses, homo malus ut magi faciunt miracula: remanet hic magi faciunt miracula: remanet hic quærendum de duobus, scilicet quo fine quærendum de duobus, scilicet quo fine fiant miracula? fiant miracula?

la? la?

Secundo, Per quid fiant miracu- Secundo, Per quid fiant miracu-

Circa primum quæruntur tria, scili- Circa primum quæruntur tria, scili- cet si miracula fiant ad fidem inducen- cet si miracula fiant ad fidem inducen- dam ! dam !

Secundo, Si fides vel alia virtus im- Secundo, Si fides vel alia virtus im- petret fieri miraculum? petret fieri miraculum?

Tertio, Si fides impetret miraculum, Tertio, Si fides impetret miraculum, secundum quem articulum impetret il- secundum quem articulum impetret il- lud? lud?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Quo fine fiant miracula? Quo fine fiant miracula?

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum miracula fiant ad fidem indu- Utrum miracula fiant ad fidem indu- cendam ? cendam ?

Quod fiant ad fidem inducendam pro- Quod fiant ad fidem inducendam pro- batur, batur,

1. Per Glossam in Psalmum cix, 1 : 1. Per Glossam in Psalmum cix, 1 : Confitebor tibi, Domine, in toto corde Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo super illum y. 6: Virtutem ope- meo super illum y. 6: Virtutem ope- rum suorum annuntiabit populo suo: rum suorum annuntiabit populo suo: quæ dicit sic, « Hæc fuit intentio mira- quæ dicit sic, « Hæc fuit intentio mira- culorum ut crederent. » culorum ut crederent. »

Solutio. Solutio.

352 352

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Adhuc, Ad Hebr. 11, 3, super illud : 2. Adhuc, Ad Hebr. 11, 3, super illud : Quomodo nos effugiemus si tantam ne- Quomodo nos effugiemus si tantam ne- glexerimus salutem? dicit Glossa, quod glexerimus salutem? dicit Glossa, quod loquitur de salute fidei. Et subjungitur, loquitur de salute fidei. Et subjungitur, yy. 3 et 4 Quæ cum initium accepisset yy. 3 et 4 Quæ cum initium accepisset enarrandi per Dominum, ab eis qui au- enarrandi per Dominum, ab eis qui au- dierunt, in nus confirmata est, conte- dierunt, in nus confirmata est, conte- stante Deo signis et portentis, et variis stante Deo signis et portentis, et variis virtutibus, et Spiritus sancti distribu virtutibus, et Spiritus sancti distribu tionibus secundum suam voluntatem. tionibus secundum suam voluntatem. Ex hoc accipitur expresse, quod signa Ex hoc accipitur expresse, quod signa fiunt propter salutem fidei, et ita prop- fiunt propter salutem fidei, et ita prop- ter fidem inducendam. ter fidem inducendam.

SOLUTIO. Concedendum est, quod finis SOLUTIO. Concedendum est, quod finis miraculi in homine est inductio fidei et miraculi in homine est inductio fidei et confirmatio. Et hoc videtur etiam in- confirmatio. Et hoc videtur etiam in- nuere Dominus, Joan. iv, 48, ubi di- nuere Dominus, Joan. iv, 48, ubi di- cit Nisi signa et prodigia videritis, non cit Nisi signa et prodigia videritis, non creditis. Et, Joan. xv, 24, ubi dicit: Si creditis. Et, Joan. xv, 24, ubi dicit: Si opera in eis non fecissem quæ nemo opera in eis non fecissem quæ nemo alius fecit, peccatum non haberent, sci- alius fecit, peccatum non haberent, sci- licet infidelitatis. Et hoc etiam dicit Pe- licet infidelitatis. Et hoc etiam dicit Pe- trus in Itinerario Clementis ad Clemen- trus in Itinerario Clementis ad Clemen- tem. Cum enim Clemens quæreret ra- tem. Cum enim Clemens quæreret ra- tionem articulorum fidei, respondit Pe- tionem articulorum fidei, respondit Pe- trus, quod Propheta prædicans fidem trus, quod Propheta prædicans fidem quæ supra rationem est et intellectum quæ supra rationem est et intellectum hominis, per miraculum debet se pro- hominis, per miraculum debet se pro- bare esse Prophetam, et quia agit ea bare esse Prophetam, et quia agit ea quæ sunt supra virtutem naturæ et con- quæ sunt supra virtutem naturæ et con- tra consuetum cursum ejusdem, quæ tra consuetum cursum ejusdem, quæ non possunt fieri nisi divina virtute, tunc non possunt fieri nisi divina virtute, tunc debet ei credi de his quæ dicit supra ra- debet ei credi de his quæ dicit supra ra- tionem et supra intellectum existenti- tionem et supra intellectum existenti- bus, quæ per divinam habet inspiratio- bus, quæ per divinam habet inspiratio- nem. Et hoc idem dicit Avicenna in nem. Et hoc idem dicit Avicenna in libro IX suæ metaphysicæ. Et hic qui- libro IX suæ metaphysicæ. Et hic qui- dem finis miraculi est in homine, ut dem finis miraculi est in homine, ut dictum est. dictum est.

Finis autem in Deo faciente miracu- Finis autem in Deo faciente miracu- lum, triplex est secundum tria quæ lum, triplex est secundum tria quæ considerantur in miraculo. Consideratur considerantur in miraculo. Consideratur enim potentia facientis, quæ demonstra- enim potentia facientis, quæ demonstra- tur in miraculo, et hoc est quod dicit tur in miraculo, et hoc est quod dicit Glossa in Psalmo CXLIV, 1, 12, super Glossa in Psalmo CXLIV, 1, 12, super illud Exaltabo te, Deus meus rex, etc., illud Exaltabo te, Deus meus rex, etc.,