*. 3. *. 3.

Molutio. Molutio.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 76. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 76.

est facere vitulum. » Sed de trunco non est facere vitulum. » Sed de trunco non potest fieri vitulus: eo quod deest apti- potest fieri vitulus: eo quod deest apti- tudo ex parte materiæ. Ergo non sem- tudo ex parte materiæ. Ergo non sem- per possibilitas materiæ respondet po- per possibilitas materiæ respondet po- tentiæ Dei. Cum ergo Deus dicitur po- tentiæ Dei. Cum ergo Deus dicitur po- tens, non semper connotatur possibilitas tens, non semper connotatur possibilitas ex parte ejus quod subjicitur potentiæ : ex parte ejus quod subjicitur potentiæ : quia possibilitas est aptitudo in materia quia possibilitas est aptitudo in materia ut fiat hoc quod Deus possit facere. ut fiat hoc quod Deus possit facere.

ULTERIUS quæritur, Cum potentia Dei ULTERIUS quæritur, Cum potentia Dei per multa determinetur, scilicet per tem- per multa determinetur, scilicet per tem- porale, ut cum dicitur, potest facere porale, ut cum dicitur, potest facere mundum: per æterna ut cum dicitur, mundum: per æterna ut cum dicitur, potest intelligere, potest velle sive ama- potest intelligere, potest velle sive ama- re per quid, ut cum dicitur, potest re per quid, ut cum dicitur, potest creare, actus enim essentiæ est quæ est creare, actus enim essentiæ est quæ est quid per ad aliquid, ut cum dicitur, quid per ad aliquid, ut cum dicitur, potest generare Filium, potest spirare potest generare Filium, potest spirare Spiritum sanctum: utrum potentia in Spiritum sanctum: utrum potentia in his omnibus univoce, vel æquivoce di- his omnibus univoce, vel æquivoce di- catur? catur?

Quia enim non univoce, videtur: quia Quia enim non univoce, videtur: quia temporalis et æterno, ad quid et ad ali- temporalis et æterno, ad quid et ad ali- quid non est ratio una. Similiter quod quid non est ratio una. Similiter quod non æquivoce, videtur: quia res non non æquivoce, videtur: quia res non est diversa secundum substantiam. In est diversa secundum substantiam. In æquivocis autem ratio substantiæ est æquivocis autem ratio substantiæ est diversa eo quod res secundum substan- diversa eo quod res secundum substan- tiam diversæ sunt, quæ sub uno nomine tiam diversæ sunt, quæ sub uno nomine continentur. continentur.

SOLUTIO. Dicendum, quod intentio SOLUTIO. Dicendum, quod intentio potentiæ in communi per prius et poste- potentiæ in communi per prius et poste- rius dicitur de potentia perfecta et de rius dicitur de potentia perfecta et de potentia imperfecta: et hoc dico de po- potentia imperfecta: et hoc dico de po- tentia activa: quia potentia passiva nullo tentia activa: quia potentia passiva nullo modo refertur in Deum. Potentiam au- modo refertur in Deum. Potentiam au- tem activam perfectam dicimus, quæ tem activam perfectam dicimus, quæ stat in ultimo sui, ex quo infertur omne stat in ultimo sui, ex quo infertur omne quod citra ultimum est, quod Aristoteles quod citra ultimum est, quod Aristoteles in II de Coelo et Mundo, vocat virtutem, in II de Coelo et Mundo, vocat virtutem, dicens: «Virtus est ultimum potentiæ dicens: «Virtus est ultimum potentiæ in re. » Sicut si Hercules potest in cen- in re. » Sicut si Hercules potest in cen- tum et non plures, virtus et ultimum tum et non plures, virtus et ultimum potentiæ est ad centum et ex hoc in- potentiæ est ad centum et ex hoc in- fertur omne quod citra id est. Si enim fertur omne quod citra id est. Si enim potest in centum, potest etiam in quin- potest in centum, potest etiam in quin- quaginta, et potest in decem, et potest quaginta, et potest in decem, et potest

795. 795.

in quinque, et potest in unum. Sed non in quinque, et potest in unum. Sed non sequitur e converso. Sicut enim ibidem sequitur e converso. Sicut enim ibidem dicit Commentator ejus et philosophus, dicit Commentator ejus et philosophus, virtus potentiæ activæ est in maximo, et virtus potentiæ activæ est in maximo, et virtus potentiæ passivæ in minimo: virtus potentiæ passivæ in minimo: quod enim patitur ab uno, patitur a duo- quod enim patitur ab uno, patitur a duo- bus vel tribus, et sic deinceps, et non e bus vel tribus, et sic deinceps, et non e converso. Potentia autem activa per converso. Potentia autem activa per tria ponitur in maximo, scilicet per uni- tria ponitur in maximo, scilicet per uni- versalitatem, quia omnia potest : et per versalitatem, quia omnia potest : et per facilitatem, et quia ut vult potest et facilitatem, et quia ut vult potest et quodcumque vult: et per hoc quod in quodcumque vult: et per hoc quod in progressu potentiæ in actum, nullo in- progressu potentiæ in actum, nullo in- diget, sed sibi sufficit ad producendum diget, sed sibi sufficit ad producendum causatum et totum esse causati : ita quod causatum et totum esse causati : ita quod non indiget materia ex qua producat, non indiget materia ex qua producat, nec instrumento quo operetur vel pro- nec instrumento quo operetur vel pro- ducat causatum: nec indiget specie vel ducat causatum: nec indiget specie vel exemplari extra se, ad quod respiciat exemplari extra se, ad quod respiciat quando operatur. Et per defectum ho- quando operatur. Et per defectum ho- rum omnis potentia creati dicitur imper- rum omnis potentia creati dicitur imper- fecta. Naturalis enim potentia activa, fecta. Naturalis enim potentia activa, nec omnia potest, nec facile potest, sed nec omnia potest, nec facile potest, sed cum mora, et materiam exigit ex qua cum mora, et materiam exigit ex qua operetur, et instrumentum, qualitates. operetur, et instrumentum, qualitates. scilicet activas et passivas quæ præpa- scilicet activas et passivas quæ præpa- rent materiam. Similiter potentia artis rent materiam. Similiter potentia artis exigit materiam et instrumentum et exigit materiam et instrumentum et exemplar extra se, ad quod operetur, et exemplar extra se, ad quod operetur, et difficultate producit effectum, et difficultate producit effectum, et exigit moram et tempus. Et ideo imper- exigit moram et tempus. Et ideo imper- fectæ sunt potentiæ, nec sunt tota causa fectæ sunt potentiæ, nec sunt tota causa sui effectus, nec causant totum esse ef- sui effectus, nec causant totum esse ef- fectus sui, sed formale tantum in materia fectus sui, sed formale tantum in materia vel ex materia. Natura enim producit vel ex materia. Natura enim producit formam ex materia, ars vero in na- formam ex materia, ars vero in na-

cum cum

tura. tura.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- cundum quod Aristoteles definit poten- cundum quod Aristoteles definit poten- tiam, definit potentiam creati et imper- tiam, definit potentiam creati et imper- fecti et ideo per rationem illam poten- fecti et ideo per rationem illam poten- tia Deo non convenit. tia Deo non convenit.

AD ALIUD dicendum, quod potentiæ AD ALIUD dicendum, quod potentiæ plenitudo dicitur potentia perfecta a Ri- plenitudo dicitur potentia perfecta a Ri- chardo: potentia autem per participatio- chardo: potentia autem per participatio- nem dicitur possessio potentiæ secundum nem dicitur possessio potentiæ secundum partem plenitudinis, et non secundum partem plenitudinis, et non secundum totum. totum.

AD ALIUD dicendum, quod hoc proce- AD ALIUD dicendum, quod hoc proce-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad object. Ad object.

Ad quest. 1. Ad quest. 1.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad quæst.2. Ad quæst.2. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

796 796

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dit quia potentia secundum definitio- dit quia potentia secundum definitio- nem Aristotelis Deo non convenit. nem Aristotelis Deo non convenit.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum in illis in quibus actus differt a po- rum in illis in quibus actus differt a po- tentia et ideo in Deo non tenet: quia tentia et ideo in Deo non tenet: quia in Deo actus et potentia sunt idem. in Deo actus et potentia sunt idem.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, jam patet solutio: quia potentia secun- jam patet solutio: quia potentia secun- dum perfectionem attribuitur Deo, se- dum perfectionem attribuitur Deo, se- cundum participationem autem non. cundum participationem autem non.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod quando potentia determina- dum quod quando potentia determina- tur per temporale, tunc aliquid connota- tur per temporale, tunc aliquid connota- tur in creatura, non secundum esse quo tur in creatura, non secundum esse quo creatura est in seipsa, sed secundum creatura est in seipsa, sed secundum esse quod habet in causa: quia secun- esse quod habet in causa: quia secun- dum hoc esse, ut dicit Anselmus, est dum hoc esse, ut dicit Anselmus, est creatrix essentia, et ab æterno, et possi- creatrix essentia, et ab æterno, et possi- bilitas et scibilitas, et (ut ita dicam) vo- bilitas et scibilitas, et (ut ita dicam) vo- luntabilitas hoc modo secundum ratio- luntabilitas hoc modo secundum ratio- nem et non secundum esse sunt in ipsa, nem et non secundum esse sunt in ipsa, sicut in ante habitis in quæstione de scien- sicut in ante habitis in quæstione de scien- tia Dei dictum est. tia Dei dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod sicut scien- AD ALIUD dicendum, quod sicut scien- tia Dei ponit scibile quando ad tempo- tia Dei ponit scibile quando ad tempo- rale determinatur, non in esse proprio, rale determinatur, non in esse proprio, sed secundum quod est in causa: ita po- sed secundum quod est in causa: ita po- tentia Dei ponit possibile, sicut paulo tentia Dei ponit possibile, sicut paulo ante dictum est, non in esse proprio, sed ante dictum est, non in esse proprio, sed secundum esse quod habet in causa. secundum esse quod habet in causa.

AD ALIUD dicendum, quod illa possibi- AD ALIUD dicendum, quod illa possibi- litas radicatur in ratione creaturæ secun- litas radicatur in ratione creaturæ secun- dum esse quod habet in Deo: et hoc dum esse quod habet in Deo: et hoc modo fuit ab æterno et ante mundum. modo fuit ab æterno et ante mundum.

AD ALIUD dicendum, quod possibilitas AD ALIUD dicendum, quod possibilitas in causa ut causa, est causæ potentia, in causa ut causa, est causæ potentia, scilicet possibilitas ejus quod est in cau- scilicet possibilitas ejus quod est in cau- sa, cum diversus modus significandi sit sa, cum diversus modus significandi sit secundum causam et id quod est in cau- secundum causam et id quod est in cau- sa, licet re sint idem, non est potentia sa, licet re sint idem, non est potentia causæ in modo significandi : et attribui- causæ in modo significandi : et attribui- tur aliquid uni, quod non attribuitur tur aliquid uni, quod non attribuitur alteri. alteri.

AD DICTUM Augustini dicendum quod AD DICTUM Augustini dicendum quod nihil præjacet actui creationis, in quo nihil præjacet actui creationis, in quo secundum esse quod creatura habet in secundum esse quod creatura habet in se, radicetur possibilitas: habet tamen se, radicetur possibilitas: habet tamen aliquid ante se, in quo secundum esse aliquid ante se, in quo secundum esse quod creatura habet in creatore, radice- quod creatura habet in creatore, radice- tur ratio possibilitatis. tur ratio possibilitatis.

AD ALIUD dicendum, quod quando no- AD ALIUD dicendum, quod quando no- mina quæ nominant Deum secundum se, mina quæ nominant Deum secundum se, non determinantur ad temporale, ut non determinantur ad temporale, ut quando dicimus Deum potentem, sa- quando dicimus Deum potentem, sa- pientem, bonum, simplicem, nihil con- pientem, bonum, simplicem, nihil con- notatur: sed quando hæc nomina deter- notatur: sed quando hæc nomina deter- minantur per temporale, ut quando dico, minantur per temporale, ut quando dico, potest facere mundum, tunc procul du- potest facere mundum, tunc procul du- bio aliquid connotatur in creatura modo bio aliquid connotatur in creatura modo prædicto. prædicto.

AD ALIUD dicendum, quod aptitudo in AD ALIUD dicendum, quod aptitudo in re creata duplex est, scilict seminalis re creata duplex est, scilict seminalis sive naturalis, sicut in grano aptitudo est sive naturalis, sicut in grano aptitudo est ad messem futuram : et hæc aptitudo non ad messem futuram : et hæc aptitudo non exigitur ad hoc quod fiat quod Deus pot- exigitur ad hoc quod fiat quod Deus pot- est facere. Et est aptitudo obedientialis, est facere. Et est aptitudo obedientialis, qua in omni creatura aptissimum est, qua in omni creatura aptissimum est, quod Deo obediat et hæc aptitudo in quod Deo obediat et hæc aptitudo in re est et in esse proprio et in esse quod re est et in esse proprio et in esse quod habet in causa. Et de prima aptitudine habet in causa. Et de prima aptitudine intelligitur dictum Anselmi, et non de intelligitur dictum Anselmi, et non de

secunda. secunda.

Ad Ad

Ad Ad

Ad b Ad b

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad queent AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad queent dum quod potentia in his nec univoce dum quod potentia in his nec univoce nec æquivoce dicitur, sicut probatur per nec æquivoce dicitur, sicut probatur per rationes inductas, sed dicitur secundum rationes inductas, sed dicitur secundum analogiam, secundum illum modum analogiam, secundum illum modum analogiæ qui in præhabitis determinatus analogiæ qui in præhabitis determinatus est, quo scilicet unum sub diverso modo est, quo scilicet unum sub diverso modo significandi et sub diverso modo dicendi significandi et sub diverso modo dicendi et intelligendi significatur: una enim res et intelligendi significatur: una enim res est quæ in omnibus illis significatur sub est quæ in omnibus illis significatur sub diverso modo secundum quod per diversa diverso modo secundum quod per diversa determinatur : unde aliquando significa, determinatur : unde aliquando significa, tur ut substantia, aliquando ut causa, tur ut substantia, aliquando ut causa, aliquando ut quid, et aliquando ut ad aliquando ut quid, et aliquando ut ad aliquid. aliquid.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77.

797 797

QUÆSTIO LXXVII. QUÆSTIO LXXVII.

De conditionibus potentiæ secundum quas perfecta in Deo dicitur De conditionibus potentiæ secundum quas perfecta in Deo dicitur esse potentia. esse potentia.

Secundo, Quæritur de conditionibus Secundo, Quæritur de conditionibus potentiæ, secundum quas perfecta in potentiæ, secundum quas perfecta in Deo dicitur esse potentia, quæ sunt uni- Deo dicitur esse potentia, quæ sunt uni- versalitas, immensitas, perfectio in opere, versalitas, immensitas, perfectio in opere, secundum quam dicitur optime facere secundum quam dicitur optime facere quidquid facit. quidquid facit.

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Utrum Deus dicatur omnipotens, quia Utrum Deus dicatur omnipotens, quia universaliter omnia potest? universaliter omnia potest?

Primo ergo quæritur, An dicatur om- Primo ergo quæritur, An dicatur om- nipotens, quia universaliter omnia pot- nipotens, quia universaliter omnia pot-

est ? est ?

Hoc enim disputat Magister in libro Hoc enim disputat Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XLII, cap. primo Sententiarum, distinct. XLII, cap. Sed quæritur. Sed quæritur.

Et objicit sic: Et objicit sic:

1. Primo enim ostendit Deum sic dici 1. Primo enim ostendit Deum sic dici omnipotentem, quia potest omnia, per omnipotentem, quia potest omnia, per Augustinum in libro Quæstionum veteris Augustinum in libro Quæstionum veteris et novæ legis, cap. 6, qui sic dicit: et novæ legis, cap. 6, qui sic dicit: « Omnia quidem potest Deus, sed non « Omnia quidem potest Deus, sed non facit nisi quod convenit veritati ejus et facit nisi quod convenit veritati ejus et justitiæ. » justitiæ. »

2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Om- 2. Adhuc, Augustinus, ibidem, « Om- nia quidem potest Deus, et potuit Deus nia quidem potest Deus, et potuit Deus cuncta facere simul, sed ratio prohibuit, cuncta facere simul, sed ratio prohibuit, id est, rationalis voluntas. » id est, rationalis voluntas. »

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Symbolo fidei ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Symbolo fidei ad

3. Adhuc, Paulo ante habitum est, 3. Adhuc, Paulo ante habitum est, quod Deus omnipotens est potentiæ ple- quod Deus omnipotens est potentiæ ple- nitudine, sed non participatione. Poten- nitudine, sed non participatione. Poten- tiæ autem plenitudo non est nisi omnia tiæ autem plenitudo non est nisi omnia possit: ideo ab hoc quod omnia potest, possit: ideo ab hoc quod omnia potest, omnipotens dicitur. omnipotens dicitur.

In contrarium objicit Magister, et vi- Sed contra. In contrarium objicit Magister, et vi- Sed contra. detur ponere instantiam in tribus gene- detur ponere instantiam in tribus gene- ribus actuum quos non potest Deus, ribus actuum quos non potest Deus, scilicet in actibus corporalibus. Non enim scilicet in actibus corporalibus. Non enim potest ambulare, loqui, et hujusmodi potest ambulare, loqui, et hujusmodi quæ penitus a natura divinitatis sunt quæ penitus a natura divinitatis sunt aliena, cum horum instrumenta nullate- aliena, cum horum instrumenta nullate- nus habere queat. nus habere queat.

Secunda instantia est in actibus de- Secunda instantia est in actibus de- formibus, ut in peccatis: non enim pot- formibus, ut in peccatis: non enim pot- est mentiri, non potest peccare. Ergo est mentiri, non potest peccare. Ergo videtur, quod non omnia potest. videtur, quod non omnia potest.

Tertia instantia est in actibus priva- Tertia instantia est in actibus priva- tivis sive defectivis. Et inducit Augusti- tivis sive defectivis. Et inducit Augusti- num in libro de Symbolo sic dicentem: num in libro de Symbolo sic dicentem: « Deus omnipotens non potest mori, vel « Deus omnipotens non potest mori, vel falli, non potest miser fieri, non potest falli, non potest miser fieri, non potest vinci. Hæc utique et hujusmodi absit ut vinci. Hæc utique et hujusmodi absit ut possit omnipotens. Si enim hujusmodi possit omnipotens. Si enim hujusmodi passionibus atque defectibus subjici pos- passionibus atque defectibus subjici pos- set, omnipotens minime foret. Et ideo set, omnipotens minime foret. Et ideo monstratur omnipotens, quia ei hæc ap-. monstratur omnipotens, quia ei hæc ap-. propinquare non valent ¹. » Ex his om- propinquare non valent ¹. » Ex his om- nibus infert, quod non omnia possit, sed nibus infert, quod non omnia possit, sed quædam. quædam.

Sed si quis dicat hoc posse non esse Sed si quis dicat hoc posse non esse potentiæ, sed impotentiæ, ut dicit Ri- potentiæ, sed impotentiæ, ut dicit Ri- chardus in libro de Trinitate: absque chardus in libro de Trinitate: absque

catechumenos, cap. 1. catechumenos, cap. 1.

798 798

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dubio colligitur, quod omnia potest quæ- dubio colligitur, quod omnia potest quæ- cumque posse potentiæ est. cumque posse potentiæ est.

CONTRA: CONTRA:

1. Currere, ambulare, constat quod 1. Currere, ambulare, constat quod potentiæ est, et non impotentiæ: non potentiæ est, et non impotentiæ: non enim potest esse quod id quod est po- enim potest esse quod id quod est po- tentiæ indicium in uno, impotentiæ in- tentiæ indicium in uno, impotentiæ in- dicium sit in alio. Ergo videtur, quod ad dicium sit in alio. Ergo videtur, quod ad huc cum hæc non possit, quod non sit huc cum hæc non possit, quod non sit omnipotens. omnipotens.

2. Similiter, Objicitur de secunda 2. Similiter, Objicitur de secunda instantia videtur enim, quod posse instantia videtur enim, quod posse peccare potentiæ sit, et non impotentiæ. peccare potentiæ sit, et non impotentiæ. Dicit enim Augustinus in libro de bo- Dicit enim Augustinus in libro de bo- no «Melior est natura quæ peccare no «Melior est natura quæ peccare potest, quam quæ non potest. » Sed potest, quam quæ non potest. » Sed melius in omnibus Deo attribuendum melius in omnibus Deo attribuendum est. Ergo videtur, quod et Deus peccare est. Ergo videtur, quod et Deus peccare possit, et quod peccare non sit impoten- possit, et quod peccare non sit impoten- tiæ, sed melioris naturæ. tiæ, sed melioris naturæ.

3. Adhuc, Joan. VIII, 55, dicit Chri- 3. Adhuc, Joan. VIII, 55, dicit Chri- stus Judæis Si dixero quia non scio stus Judæis Si dixero quia non scio eum, scilicet Patrem, ero similis vobis, eum, scilicet Patrem, ero similis vobis, mendax. Si Christus potuit et secundum mendax. Si Christus potuit et secundum divinitatem et humanitatem hoc dicere: divinitatem et humanitatem hoc dicere: ergo potuit esse mendax: sed quidquid ergo potuit esse mendax: sed quidquid Christus potuit et secundum divinitatem Christus potuit et secundum divinitatem et secundum humanitatem, potentiæ et et secundum humanitatem, potentiæ et non impotentiæ fuit: ergo mentiri non non impotentiæ fuit: ergo mentiri non est impotentiæ, sed potentiæ: et ita si est impotentiæ, sed potentiæ: et ita si Deus non potuerit mentiri, non omnia Deus non potuerit mentiri, non omnia potest, nec omnipotens dicitur. potest, nec omnipotens dicitur.

: :

4. Similiter, De instantia tertia objici- 4. Similiter, De instantia tertia objici- tur videtur enim, quod Deus possit pati tur videtur enim, quod Deus possit pati malum. Augustinus in primo libro de malum. Augustinus in primo libro de Libero arbitrio: « Duplex est malum, Libero arbitrio: « Duplex est malum, culpæ scilicet et pœnæ. » Mali culpæ culpæ scilicet et pœnæ. » Mali culpæ Deus non est auctor, sed mali pœnæ. Deus non est auctor, sed mali pœnæ. Malum ergo poenæ subjacet potentiæ. Si Malum ergo poenæ subjacet potentiæ. Si ergo non potest mori et infirmari, vide- ergo non potest mori et infirmari, vide- tur non esse omnipotens. tur non esse omnipotens.

5. Propter hæc et his similia Magister 5. Propter hæc et his similia Magister in illo cap. Hic igitur diligenter consi- in illo cap. Hic igitur diligenter consi- derantibus, dicit, quod secundum aliud derantibus, dicit, quod secundum aliud quidem attenditur omnipotentia quam quidem attenditur omnipotentia quam

1 Alias, de Natura boni, cap. 4 (Nota edit. 1 Alias, de Natura boni, cap. 4 (Nota edit. Lugd.) Lugd.)

2 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera, 2 S. AUGUSTINUS, Lib. de Spiritu et littera,

secundum omnia posse. Dicit enim sic : secundum omnia posse. Dicit enim sic : « Diligenter considerantibus omnipoten- « Diligenter considerantibus omnipoten- tia Dei secundum duo apparet, scilicet tia Dei secundum duo apparet, scilicet quod omnia facit quæ vult, et nihil om- quod omnia facit quæ vult, et nihil om- nino patitur, secundum utrumque Deus nino patitur, secundum utrumque Deus omnipotens verissime prædicatur. omnipotens verissime prædicatur.

>> >>

6. Adhuc, Augustinus in libro de Spi- 6. Adhuc, Augustinus in libro de Spi- ritu et littera : « Non potest Deus facere ritu et littera : « Non potest Deus facere injusta, quia ipse est summa justitia et injusta, quia ipse est summa justitia et bonitas. Omnipotens vero est, non quod bonitas. Omnipotens vero est, non quod possit omnia facere, sed quia potest effi- possit omnia facere, sed quia potest effi- cere quidquid vult, ita ut nihil valeat cere quidquid vult, ita ut nihil valeat ejus voluntati resistere, quin compleatur, ejus voluntati resistere, quin compleatur, aut aliquo modo impedire eamdem . » aut aliquo modo impedire eamdem . »

7. Adhuc, Joannes Chrysostomus in 7. Adhuc, Joannes Chrysostomus in homilia quadam in expositione symboli : homilia quadam in expositione symboli : « Omnipotens dicitur, quia in posse « Omnipotens dicitur, quia in posse illius non potest inveniri non posse, di- illius non potest inveniri non posse, di- cente Propheta Omnia quæcumque cente Propheta Omnia quæcumque voluit, fecit. Ipse est ergo omnipotens, voluit, fecit. Ipse est ergo omnipotens, ut totum quod vult possit. Unde, ad ut totum quod vult possit. Unde, ad Roman. Ix, 19: Voluntali ejus quis re- Roman. Ix, 19: Voluntali ejus quis re- sistit ? » Hæc omnia inducit Magi- sistit ? » Hæc omnia inducit Magi- ster in libro primo Sententiarum, di- ster in libro primo Sententiarum, di- stinct. XLII.. stinct. XLII..

Et objicitur contra hoc. Cum enim di- Et objicitur contra hoc. Cum enim di- cit Augustinus, quod non dicitur omni- cit Augustinus, quod non dicitur omni- potens, quia omnia possit facere: aut potens, quia omnia possit facere: aut signum distribuit pro bonis tantum, aut signum distribuit pro bonis tantum, aut pro bonis et malis. Si pro bonis tan- pro bonis et malis. Si pro bonis tan- tum, sequitur quod Deus non omnia tum, sequitur quod Deus non omnia bona potest, quod falsum est. Si pro bona potest, quod falsum est. Si pro malis et bonis, iterum sequitur, quod malis et bonis, iterum sequitur, quod aliquid sit quod Deus non possit, quod aliquid sit quod Deus non possit, quod iterum valde inconveniens est iterum valde inconveniens est

8. Adhuc, Objicit Magister in Senten- 8. Adhuc, Objicit Magister in Senten- tiis: Si ideo dicitur omnipotens, quod tiis: Si ideo dicitur omnipotens, quod quidquid vult potest, tunc animæ beatæ quidquid vult potest, tunc animæ beatæ et Angeli omnipotentes dicentur, quia et Angeli omnipotentes dicentur, quia possunt quidquid volunt: beati enim possunt quidquid volunt: beati enim sunt, et beatis omnia optata succedunt, sunt, et beatis omnia optata succedunt, ut dicit Augustinus: sed hoc falsum ut dicit Augustinus: sed hoc falsum est ergo et primum falsum, scilicet est ergo et primum falsum, scilicet quod Deus ex hoc sit omnipotens, quia quod Deus ex hoc sit omnipotens, quia potest quidquid vult. potest quidquid vult.

cap. 5. cap. 5.

3 Psal. CXIII, 3. 3 Psal. CXIII, 3.

IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77. IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77.

9. Adhuc, Videtur, quod simul ratio 9. Adhuc, Videtur, quod simul ratio sit ex parte voluntatis, et ex parte poten- sit ex parte voluntatis, et ex parte poten- tiæ quia si vult omnia quæ vult, et tiæ quia si vult omnia quæ vult, et voluntatis ejus impediri non potest effe- voluntatis ejus impediri non potest effe- ctus ergo ita dicetur omnivolens sicut ctus ergo ita dicetur omnivolens sicut omnipotens. omnipotens.

10. Si dicatur, quod mala subjacent 10. Si dicatur, quod mala subjacent potestati, non voluntati. CONTRA: Au- potestati, non voluntati. CONTRA: Au- gustinus in Enchiridion: « Peccatores gustinus in Enchiridion: « Peccatores quantum ad ipsos attinet, quod Deus no- quantum ad ipsos attinet, quod Deus no- luit, fecerunt quantum vero ad omnipo- luit, fecerunt quantum vero ad omnipo- tentiem Dei, nullo modo id facere va- tentiem Dei, nullo modo id facere va- luerunt. Hoc quippe ipso quod contra luerunt. Hoc quippe ipso quod contra voluntatem ejus fecerunt, de ipsis facta voluntatem ejus fecerunt, de ipsis facta

est voluntas Dei 1. » est voluntas Dei 1. »

11. Adhuc, Augustinus in libro de 11. Adhuc, Augustinus in libro de Prædestinatione sanctorum: « Mali fa- Prædestinatione sanctorum: « Mali fa- ciunt contra voluntatem Dei: sed in hoc ciunt contra voluntatem Dei: sed in hoc ipso impletur voluntas Dei. » Ergo vi- ipso impletur voluntas Dei. » Ergo vi- detur, quod dicatur omnivolens sicut detur, quod dicatur omnivolens sicut omnipotens. omnipotens.

12. Si quis dicat, quod potentia respi- 12. Si quis dicat, quod potentia respi- cit bona et mala, voluntas autem bona cit bona et mala, voluntas autem bona tantum. Non solvit : quia sicut voluntas tantum. Non solvit : quia sicut voluntas Dei ad bona determinatur, ita etiam po- Dei ad bona determinatur, ita etiam po- tentia Deus enim non potest facere tentia Deus enim non potest facere mala: ergo adhuc relinquitur, quod di- mala: ergo adhuc relinquitur, quod di- catur Deus omnivolens sicut omnipotens. catur Deus omnivolens sicut omnipotens.

13. Adhuc, Dixerunt antiqui, quod 13. Adhuc, Dixerunt antiqui, quod omnipotentia Dei extendit se ad bona et omnipotentia Dei extendit se ad bona et ad mala, sed ad elicienda bona et facien- ad mala, sed ad elicienda bona et facien- da, ad mala autem ordinanda. Unde Au- da, ad mala autem ordinanda. Unde Au- gustinus in Enchiridion : « Non vult gustinus in Enchiridion : « Non vult Deus ut peccet homo quilibet: si autem Deus ut peccet homo quilibet: si autem peccaverit, pœnitenti vult parcere ut vi- peccaverit, pœnitenti vult parcere ut vi- vat in peccatis vero perseverantem pu- vat in peccatis vero perseverantem pu- nire, ut justitiæ potentiam contumax non nire, ut justitiæ potentiam contumax non evadat ². » Dixerunt ergo antiqui, quod evadat ². » Dixerunt ergo antiqui, quod potentiæ Dei subjecta sint bona et mala: potentiæ Dei subjecta sint bona et mala: et ideo dicitur omnipotens non omnivo- et ideo dicitur omnipotens non omnivo- lens. CONTRA: Augustinus in Enchiri- lens. CONTRA: Augustinus in Enchiri- dion «Non fit aliquid nisi omnipo- dion «Non fit aliquid nisi omnipo- tens fieri velit vel sinendo ut fiat, sicut tens fieri velit vel sinendo ut fiat, sicut malum vel ipse faciendo, ut bonum ³. » malum vel ipse faciendo, ut bonum ³. » Ergo videtur, quod et mala et bona sub- Ergo videtur, quod et mala et bona sub- jacent voluntati sicut potentiæ: et ita jacent voluntati sicut potentiæ: et ita

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 100. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 100. 2 IDEM, Ibidem, cap. 107. 2 IDEM, Ibidem, cap. 107.

799 799

dicetur omnivolens sicut omnipotens. dicetur omnivolens sicut omnipotens.

14. Si dicatur, quod voluntas signi 14. Si dicatur, quod voluntas signi est quæ est respectu malorum, non vo- est quæ est respectu malorum, non vo- luntas beneplaciti. CONTRA: Sicut bene- luntas beneplaciti. CONTRA: Sicut bene- placitum Dei est respectu bonorum fa- placitum Dei est respectu bonorum fa- ciendorum, sic beneplacitum Dei est ciendorum, sic beneplacitum Dei est respectu malorum ordinandorum : et sic respectu malorum ordinandorum : et sic adhuc relinquitur, quod voluntati bene- adhuc relinquitur, quod voluntati bene- placiti subjecta sint et bona et mala sic- placiti subjecta sint et bona et mala sic- ut potentiæ et sic dicetur omnivolens ut potentiæ et sic dicetur omnivolens sicut omnipotens. sicut omnipotens.

SOLUTIO. Prænotanda est distinctio SOLUTIO. Prænotanda est distinctio jamdudum a nobis in præhabitis posita jamdudum a nobis in præhabitis posita in quæstione de nominibus quæ dicun- in quæstione de nominibus quæ dicun- tur de Deo, et de his quæ de Deo dici tur de Deo, et de his quæ de Deo dici non possunt. Qædam enim sunt mate- non possunt. Qædam enim sunt mate- rialia, in ipsa sua ratione materiam cor- rialia, in ipsa sua ratione materiam cor- poralem et sensibilem concipientia. Quæ- poralem et sensibilem concipientia. Quæ- dam privativa, et quædam deformitatem dam privativa, et quædam deformitatem et inordinationem importantia. Materia- et inordinationem importantia. Materia- lia, ut currere, ambulare, comedere, lia, ut currere, ambulare, comedere, dormire, et hujusmodi, ad quæ nulla dormire, et hujusmodi, ad quæ nulla potest esse potentia nisi materialis, hoc potest esse potentia nisi materialis, hoc est, quæ radicatur in materia sensibili. est, quæ radicatur in materia sensibili. Et hæc propter suæ nobilitatis et spiri- Et hæc propter suæ nobilitatis et spiri- tualitatis et simplicitatis eminentiam non tualitatis et simplicitatis eminentiam non potest Deus in se eo quod hæc posse potest Deus in se eo quod hæc posse est infirmum posse, et de facili impedi- est infirmum posse, et de facili impedi- tur ab effectu. Hæc tamen potest Deus tur ab effectu. Hæc tamen potest Deus facere in aliis quibus dat posse ad hæc facere in aliis quibus dat posse ad hæc faciendum, sicut in hominibus: quia sine faciendum, sicut in hominibus: quia sine Deo nulla creatura aliquid potest. Priva- Deo nulla creatura aliquid potest. Priva- tiva sunt quæ habitus nobiles privant, ut tiva sunt quæ habitus nobiles privant, ut cæcum, surdum, mors, infirmitas, vinci- cæcum, surdum, mors, infirmitas, vinci- bilitas et hæc propter excellentem vir- bilitas et hæc propter excellentem vir- tutem divinam secundum omnem nobi- tutem divinam secundum omnem nobi- litatis habitum Deo in se convenire non litatis habitum Deo in se convenire non possunt, nec hæc sunt potentiæ, sed im- possunt, nec hæc sunt potentiæ, sed im- potentiæ. Et hæc secundum quod sunt potentiæ. Et hæc secundum quod sunt in nobis, duplicem habent consideratio- in nobis, duplicem habent consideratio- nem scilicet in comparatione ad causam nem scilicet in comparatione ad causam meritoriam quæ peccatum est : et sic meritoriam quæ peccatum est : et sic hæc in nobis non sunt facta a Deo, sed hæc in nobis non sunt facta a Deo, sed a peccato: nec subjacent potentiæ divi- a peccato: nec subjacent potentiæ divi- næ, quia sicut dicit Fulgentius super epi- næ, quia sicut dicit Fulgentius super epi-

3 IDEM, Ibidem, cap. 96. 3 IDEM, Ibidem, cap. 96.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

800 800

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stolam ad Romanos: « Deus non potest stolam ad Romanos: « Deus non potest facere unde opus suum fiat deterius. » facere unde opus suum fiat deterius. » Unde quod mors dissolutio est, habet Unde quod mors dissolutio est, habet ex eo quod ex nihilo factum est quod ex eo quod ex nihilo factum est quod morti subjacet: sed quod inducta est morti subjacet: sed quod inducta est super immortales, hoc est, potentes non super immortales, hoc est, potentes non mori, a peccato est, non a Deo. mori, a peccato est, non a Deo.

Considerantur etiam ista secundum Considerantur etiam ista secundum quod a justo judice malum culpæ per quod a justo judice malum culpæ per pœnam ordinante inflicta sunt. Et in hoc pœnam ordinante inflicta sunt. Et in hoc respectu sunt a Deo, et subjacent poten- respectu sunt a Deo, et subjacent poten- tiæ divinæ secundum actum ordinationis, tiæ divinæ secundum actum ordinationis, quæ facit hæc in aliis, et non in seipsa. quæ facit hæc in aliis, et non in seipsa. Deformitatem autem et inordinationem Deformitatem autem et inordinationem importantia sunt peccata, quæ propter importantia sunt peccata, quæ propter hoc quod Deus non nisi rectitudinis et hoc quod Deus non nisi rectitudinis et veritatis et boni et ordinis principium veritatis et boni et ordinis principium est, non possunt cadere in Deum, nec est, non possunt cadere in Deum, nec possunt esse in ipso ab alio. Unde Dio- possunt esse in ipso ab alio. Unde Dio- nysius in libro de Divinis nominibus, nysius in libro de Divinis nominibus, cap. de omnipotente, tractans illud Apo- cap. de omnipotente, tractans illud Apo- stoli, II ad Timoth. 11, 13: Negare seip- stoli, II ad Timoth. 11, 13: Negare seip- sum non potest, dicit sic: « Suiipsius sum non potest, dicit sic: « Suiipsius negatio est casus à veritate. » Veritas au- negatio est casus à veritate. » Veritas au- tem existens est et ipse Deus: unde a tem existens est et ipse Deus: unde a veritate casus, est ab existente casus: ab veritate casus, est ab existente casus: ab existente autem non potest cadere Deus: existente autem non potest cadere Deus: quia non potest non esse: nec potest esse quia non potest non esse: nec potest esse causa, quod existentia quæ ipse fecit, in causa, quod existentia quæ ipse fecit, in nihilum conversa fiant non existentia : nihilum conversa fiant non existentia : quia sic esset prævaricator. Ad Galat. 11, quia sic esset prævaricator. Ad Galat. 11, 18 Si ea quæ destruxi, iterum hæc ædi- 18 Si ea quæ destruxi, iterum hæc ædi- fico, prævaricatorem me constituo. Hæc fico, prævaricatorem me constituo. Hæc enim omnia summæ impotentiæ sunt, et enim omnia summæ impotentiæ sunt, et sicut dicit Anselmus in libro de Libero sicut dicit Anselmus in libro de Libero arbitrio: «Qui potest id quod sibi non arbitrio: «Qui potest id quod sibi non prodest et sibi non expedit, quanto ma- prodest et sibi non expedit, quanto ma- gis potest hoc, tanto magis adversitas et gis potest hoc, tanto magis adversitas et perversitas possunt in eum: » quanto perversitas possunt in eum: » quanto autem magis adversitas et perversitas autem magis adversitas et perversitas possunt in aliquem, tanto impotentior possunt in aliquem, tanto impotentior est: ergo a primo ad ultimum, quanto est: ergo a primo ad ultimum, quanto aliquis potest quod sibi non prodest nec aliquis potest quod sibi non prodest nec expedit, tanto impotentior est. expedit, tanto impotentior est.

His habitis, facile est respondere ad His habitis, facile est respondere ad objecta. objecta.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod omni- AD PRIMUM ergo dicendum, quod omni- potentia Dei a duobus determinatur, sci- potentia Dei a duobus determinatur, sci- licet secundum quod est respectu possi- licet secundum quod est respectu possi-

bilis, et secundum quod est in potente. bilis, et secundum quod est in potente. Secundum quod est respectu possibilis, Secundum quod est respectu possibilis, sic determinatur ab universalitate, scili- sic determinatur ab universalitate, scili- cet quod omnia possit quæcumque posse cet quod omnia possit quæcumque posse potentiæ est, et non impotentiæ. Secun- potentiæ est, et non impotentiæ. Secun- dum autem quod est in potente, tunc dum autem quod est in potente, tunc determinatur, quod potest quæcumque determinatur, quod potest quæcumque vult, ita scilicet quod non potest cogi, vult, ita scilicet quod non potest cogi, quod non potest impediri, quod sine in- quod non potest impediri, quod sine in- digentia materiæ instrumenti exemplaris digentia materiæ instrumenti exemplaris extra se respiciendi potest facere quæ- extra se respiciendi potest facere quæ- cumque vult: et sic solus Deus est omni- cumque vult: et sic solus Deus est omni- potens, et hoc intendit Augustinus. potens, et hoc intendit Augustinus.

AD ALIUD dicendum, quod omnia pot- AD ALIUD dicendum, quod omnia pot- est Deus quæ facere potentiæ sunt, et est Deus quæ facere potentiæ sunt, et non impotentiæ. Non enim esset ratio- non impotentiæ. Non enim esset ratio- nabilis voluntas, si ea faceret quæ impo- nabilis voluntas, si ea faceret quæ impo- tentiæ sunt et hoc intendit Augustinus, tentiæ sunt et hoc intendit Augustinus, et non aliud. et non aliud.

AD ALIUD dicendum, quod omnia pot- AD ALIUD dicendum, quod omnia pot- est vel in se vel in alio quæcumque po- est vel in se vel in alio quæcumque po- tentiæ sunt et non impotentiæ: et hoc tentiæ sunt et non impotentiæ: et hoc vocat Richardus potentiæ plenitudinem. vocat Richardus potentiæ plenitudinem. Quia facere ea quæ impotentiæ sunt, non Quia facere ea quæ impotentiæ sunt, non est potentiæ plenæ, sed potentiæ quæ est potentiæ plenæ, sed potentiæ quæ impotentiæ permixta est. impotentiæ permixta est.

Ad Ad

Ad Ad

tiax tiax

AD INSTANTIAS quas ponit Magister, Ad in AD INSTANTIAS quas ponit Magister, Ad in jam patet solutio. Corporalia enim quæ jam patet solutio. Corporalia enim quæ de facili impediuntur ab effectu, imper- de facili impediuntur ab effectu, imper- fectionem potentiæ dicunt in potente: fectionem potentiæ dicunt in potente: repugnant enim potentiæ perfectissimæ: repugnant enim potentiæ perfectissimæ: et ideo Deus ea non potest in se quid- et ideo Deus ea non potest in se quid- quid tamen hæ dicunt potentiæ in aliis, quid tamen hæ dicunt potentiæ in aliis, hoc totum fluit a perfectissima potentia hoc totum fluit a perfectissima potentia divina sed in Deo sunt secundum po- divina sed in Deo sunt secundum po- tentiæ plenitudinem et causaliter, in tentiæ plenitudinem et causaliter, in creatura autem secundum potentiæ par- creatura autem secundum potentiæ par- ticipationem: et ideo secundum partem ticipationem: et ideo secundum partem unicuique proportionabilem, et non se- unicuique proportionabilem, et non se- cundum plenitudinem. cundum plenitudinem.

AD ALIUD dicendum, quod hæc posse Adobjo AD ALIUD dicendum, quod hæc posse Adobjo potentiæ est participativæ : sed hæc potentiæ est participativæ : sed hæc posse non est potentiæ secundum pleni- posse non est potentiæ secundum pleni- tudinem dictæ, nisi causaliter, ut dictum tudinem dictæ, nisi causaliter, ut dictum est. est.

AD ALIUD dicendum, quod posse pec- Ad.bje AD ALIUD dicendum, quod posse pec- Ad.bje care nullo modo potentiæ est, sed impo- care nullo modo potentiæ est, sed impo- tentiæ maximæ, et perversæ potentiæ tentiæ maximæ, et perversæ potentiæ quæ impotentiæ permixta est: et ideo quæ impotentiæ permixta est: et ideo

jert. 3. jert. 3.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77.

Deus non potest peccare: et ex hoc non Deus non potest peccare: et ex hoc non est impotentior, sed potentior est, ut est impotentior, sed potentior est, ut dictum est. dictum est.

Et ad dictum Augustini dicendum, Et ad dictum Augustini dicendum, quod Augustinus non intendit, quod ali- quod Augustinus non intendit, quod ali- qua natura melior sit ex potentia peccan- qua natura melior sit ex potentia peccan- di propter ipsam peccandi potentiam, sed di propter ipsam peccandi potentiam, sed propter consequens: quia scilicet omne propter consequens: quia scilicet omne peccatum in libero arbitrio est, et omne peccatum in libero arbitrio est, et omne quod liberi est arbitrii, potest facere quod liberi est arbitrii, potest facere quod vult et omne quod potest facere quod vult et omne quod potest facere quod vult, dominum habet suorum quod vult, dominum habet suorum actuum et propter hoc natura hoc ha- actuum et propter hoc natura hoc ha- bens, melior est quam illa quæ non bens, melior est quam illa quæ non habet, ut vegetabilis, et brutalis. Vege- habet, ut vegetabilis, et brutalis. Vege- tabilis enim subjacet necessitati : bruta tabilis enim subjacet necessitati : bruta autem, ut dicit Damascenus, aguntur autem, ut dicit Damascenus, aguntur potius quam agant. Unde propter li- potius quam agant. Unde propter li- bertatem agendi quod vult, naturam bertatem agendi quod vult, naturam dicit esse meliorem, et non propter pec- dicit esse meliorem, et non propter pec- candi potestatem. candi potestatem.

AD ALIUD dicendum, quod nullo modo AD ALIUD dicendum, quod nullo modo Christus vel Deus potuit mentiri vel pec- Christus vel Deus potuit mentiri vel pec- care. Et quod dixit Christus: Si dixero care. Et quod dixit Christus: Si dixero quia non scio eum, ero similis vobis, quia non scio eum, ero similis vobis, mendax sensus est, si dicendo hoc, mendax sensus est, si dicendo hoc, recessero a divinitate, quod tamen im- recessero a divinitate, quod tamen im- possibile est ero similis vobis, per hoc possibile est ero similis vobis, per hoc scilicet quod habebo potentiam permix- scilicet quod habebo potentiam permix- tam impotentiæ et perversitati: et sic per tam impotentiæ et perversitati: et sic per consequens ero mendax. Unde ex hypo- consequens ero mendax. Unde ex hypo- thesi impossibili procedit verbum Christi. thesi impossibili procedit verbum Christi. Dicit enim Damascenus in libro IV de Dicit enim Damascenus in libro IV de Fide orthodoxa, quod « peccatum est re- Fide orthodoxa, quod « peccatum est re- cessus ab eo quod est secundum natu- cessus ab eo quod est secundum natu- ram, in id quod est contra naturam 2. » ram, in id quod est contra naturam 2. » Et id quod objicitur, quod Christus po- Et id quod objicitur, quod Christus po- tuit dicere hoc, id est, syllabas et litteras tuit dicere hoc, id est, syllabas et litteras proferre, dicendum quod prolatio duplex proferre, dicendum quod prolatio duplex est, scilicet vocis articulatæ simpliciter est, scilicet vocis articulatæ simpliciter sive materialiter: et hoc modo Christus sive materialiter: et hoc modo Christus potuit proferre verba. Et est prolatio vo- potuit proferre verba. Et est prolatio vo- cis articulatæ et litteratæ secundum ordi- cis articulatæ et litteratæ secundum ordi- nem ad rei significationem et hoc modo nem ad rei significationem et hoc modo Christus vel etiam Deus hæc verba pro- Christus vel etiam Deus hæc verba pro- ferre non potuit: quia non potuit inten- ferre non potuit: quia non potuit inten-

1 Joan. VIII, 55. 1 Joan. VIII, 55.

2 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide orthodoxa, 2 S. J. DAMASCENUS, Lib. IV de Fide orthodoxa,

801 801

dere mentiri. Numer. xx111, 19: Non est dere mentiri. Numer. xx111, 19: Non est Deus quasi homo, ut mentiatur, nec ut Deus quasi homo, ut mentiatur, nec ut filius hominis, ut mutetur. Ad Roman. filius hominis, ut mutetur. Ad Roman. III, 4 Est autem Deus verax, omnis au- III, 4 Est autem Deus verax, omnis au- tem homo mendax. Ad Titum, 1, 1 et 2: tem homo mendax. Ad Titum, 1, 1 et 2: Secundum fidem electorum Dei, et agni- Secundum fidem electorum Dei, et agni- tionem veritatis quæ secundum pietatem tionem veritatis quæ secundum pietatem est, in spem vitæ æternæ, quam promisit est, in spem vitæ æternæ, quam promisit qui non mentitur Deus. qui non mentitur Deus.

AD ALIUD dicendum, quod talia priva- Ad object. 4. AD ALIUD dicendum, quod talia priva- Ad object. 4. tiva et defectiva expresse dicunt impo- tiva et defectiva expresse dicunt impo- tentiam, et derogant ex seipsis potentiæ tentiam, et derogant ex seipsis potentiæ dicte secundum plenitudinem: et ideo in dicte secundum plenitudinem: et ideo in Deum cadere non possunt. Sed secun- Deum cadere non possunt. Sed secun- dum quod sunt in nobis ut inflicta a ju- dum quod sunt in nobis ut inflicta a ju- dice sic attestantur judiciariæ potestati, dice sic attestantur judiciariæ potestati, et sunt a Deo subjecta potentiæ divinæ, et sunt a Deo subjecta potentiæ divinæ, et non aliter sic enim, ut dicit Augusti- et non aliter sic enim, ut dicit Augusti- nus, commendant justitiam divinam. nus, commendant justitiam divinam. AD ALIUD dicendum, quod illo modo Adobject.5. AD ALIUD dicendum, quod illo modo Adobject.5. determinatur divinæ potentiæ eminentia determinatur divinæ potentiæ eminentia et plenitudo, prout est in Deo potente, et plenitudo, prout est in Deo potente, qui nec cogi nec impediri nec contraria qui nec cogi nec impediri nec contraria pati potest, nec indiget aliquo ut materia pati potest, nec indiget aliquo ut materia subjecta sive instrumento sive exemplari subjecta sive instrumento sive exemplari extrinseco ad quod respiciat, sicut paulo extrinseco ad quod respiciat, sicut paulo ante determinatum est. ante determinatum est.

AD ALIUD dicendum, quod dictum Au- Ad object. 6. AD ALIUD dicendum, quod dictum Au- Ad object. 6. gustini tenendum est sicut jacet: quia gustini tenendum est sicut jacet: quia determinat omnipotentiam per universa- determinat omnipotentiam per universa- litatem in comparatione ad objecta, et litatem in comparatione ad objecta, et secundum perfectionem secundum quod secundum perfectionem secundum quod est in potente Deo. est in potente Deo.

SIMILITER etiam accipiendum est di- Adobject 7. SIMILITER etiam accipiendum est di- Adobject 7. ctum Chrysostomi: sed hoc determinat ctum Chrysostomi: sed hoc determinat perfectionem potentiæ ex parte potentis. perfectionem potentiæ ex parte potentis. Ad aliud dicendum, quod signum dis- Ad aliud dicendum, quod signum dis- tributivum pro omnibus distribuit quæ tributivum pro omnibus distribuit quæ facere posse est, et quæ facere potentiæ facere posse est, et quæ facere potentiæ est et non impotentiæ: unde etiam pro est et non impotentiæ: unde etiam pro malis distribuit secundum potentiam or- malis distribuit secundum potentiam or- dinationis quæ est circa mala, quæ est dinationis quæ est circa mala, quæ est judicium judiciariæ potestatis, ut dictum judicium judiciariæ potestatis, ut dictum est: non enim posset comprimere mala est: non enim posset comprimere mala et ordinare, nisi esset perfectus in judi- et ordinare, nisi esset perfectus in judi- ciaria potestare. Eccli. VII, 6: Noli quæ- ciaria potestare. Eccli. VII, 6: Noli quæ-

cap. 21. cap. 21.

3 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 11. 3 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 11.

XXXI XXXI

51 51

Ad object. 8. Ad object. 8.

802 802

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rere fieri judex, nisi valeas virtute ir- rere fieri judex, nisi valeas virtute ir- rumpere iniquitates: ne forte extimescas rumpere iniquitates: ne forte extimescas faciem potentis, et ponas scandalum in faciem potentis, et ponas scandalum in æquitate tua. æquitate tua.

AD ALIUD dicendum, quod Angeli et AD ALIUD dicendum, quod Angeli et anima beata possunt quidquid volunt, anima beata possunt quidquid volunt, non simpliciter fieri, sed cum hac deter- non simpliciter fieri, sed cum hac deter- minatione, quidquid volunt a se fieri. minatione, quidquid volunt a se fieri. Multa autem volunt simpliciter fieri, quæ Multa autem volunt simpliciter fieri, quæ non possunt sicut verbi gratia, volunt non possunt sicut verbi gratia, volunt omnes homines salvos fieri, sed tamen omnes homines salvos fieri, sed tamen salutem omnium facere non possunt: sed salutem omnium facere non possunt: sed Deo convenit, quod fiat omne quod vult Deo convenit, quod fiat omne quod vult fieri, sive per se, sive per alium. fieri, sive per se, sive per alium.

Ad object. 9. AD ALIUD dicendum, quod non dicitur Ad object. 9. AD ALIUD dicendum, quod non dicitur omnivolens sicut omnisciens et omnipo- omnivolens sicut omnisciens et omnipo- tens quia voluntas ejus cum effectu et tens quia voluntas ejus cum effectu et sine impedimento contrarii non refertur sine impedimento contrarii non refertur ad omne volitum sive voluntabile, ut di- ad omne volitum sive voluntabile, ut di- cit Damascenus, sicut potentia refertur cit Damascenus, sicut potentia refertur ad omne possibile, et scientia ad omne ad omne possibile, et scientia ad omne scibile. Omne enim bonum possibile vult scibile. Omne enim bonum possibile vult Deus tamen multa bona quæ vult et. Deus tamen multa bona quæ vult et. quæ possibile est esse, non vult cum quæ possibile est esse, non vult cum effectu et in multis eorum multa oc- effectu et in multis eorum multa oc- currunt impedimenta quæ Deus non vult: currunt impedimenta quæ Deus non vult: et ideo omnivolens dici non potest. Sed et ideo omnivolens dici non potest. Sed in possibilibus et scibilibus nullum inve- in possibilibus et scibilibus nullum inve- nit impedimentum, quin omnia possit nit impedimentum, quin omnia possit vel ordinando, vel faciendo, et omnia vel ordinando, vel faciendo, et omnia sciat et bona et mala. sciat et bona et mala.

Ad object. Ad object.

1.0. 1.0.

AD ALIUD dicendum, quod potentia Dei AD ALIUD dicendum, quod potentia Dei faciens et ordinans omnia comprimit sub faciens et ordinans omnia comprimit sub voluntate Dei vel spontanea vel victa vel voluntate Dei vel spontanea vel victa vel coacta: sed hæc non est voluntas Dei coacta: sed hæc non est voluntas Dei antecedens, ut dicit Damascenus, sed antecedens, ut dicit Damascenus, sed consequens ex opere nostro causata: vo- consequens ex opere nostro causata: vo-

luntate enim antecedente Deus mortem luntate enim antecedente Deus mortem non fecit, nec lætatur in perditione vivo- non fecit, nec lætatur in perditione vivo- rum, ut dicitur, Sapientiæ, 1, 13. Et ideo rum, ut dicitur, Sapientiæ, 1, 13. Et ideo voluntate antecedente non potest dici voluntate antecedente non potest dici

omnivolens. omnivolens.

PER HOC patet solutio ad sequens di- Ad PER HOC patet solutio ad sequens di- Ad ctum Augustini, quod voluntas Dei quæ ctum Augustini, quod voluntas Dei quæ impletur in malis quando puniuntur, est impletur in malis quando puniuntur, est voluntas consequens, non antecedens, et voluntas consequens, non antecedens, et est voluntas secundum quid, hoc est, ex est voluntas secundum quid, hoc est, ex opere nostro, et non simpliciter. opere nostro, et non simpliciter.

AD ALIUD dicendum, quod illa respon- AD ALIUD dicendum, quod illa respon- sio non est sufficiens, sicut probat obje- sio non est sufficiens, sicut probat obje- ctio sed ratio quare non dicitur omni- ctio sed ratio quare non dicitur omni- volens, est quæ dicta est. volens, est quæ dicta est.

AD ALIUD dicendum, quod potentiam AD ALIUD dicendum, quod potentiam Dei nemo contumax evadere potest, nec Dei nemo contumax evadere potest, nec etiam voluntatem consequentem: sed etiam voluntatem consequentem: sed voluntas antecedens ex parte voliti non voluntas antecedens ex parte voliti non ex parte volentis Dei, multa accipit im- ex parte volentis Dei, multa accipit im- pedimenta quæ non vult Deus: et ideo pedimenta quæ non vult Deus: et ideo omnivolens dici non potest. omnivolens dici non potest.

Ad aliud dicendum, quod omnia subja- Ad aliud dicendum, quod omnia subja- cent voluntati signi, quæ est permissio : cent voluntati signi, quæ est permissio : sed in illis multa fiunt contra voluntatem sed in illis multa fiunt contra voluntatem Dei antecedentem: secundum autem vo- Dei antecedentem: secundum autem vo- luntatem antecedentrm oporteret, quod luntatem antecedentrm oporteret, quod esset omnivolens, si omnium volens dice- esset omnivolens, si omnium volens dice- retur. retur.

Ad Ad

Ad Ad

AD ULTIMUM dicendum, quod voluntate Ado AD ULTIMUM dicendum, quod voluntate Ado beneplaciti vult Deus ordinare mala :- sed beneplaciti vult Deus ordinare mala :- sed ad hoc non requiritur, quod nihil fiat in ad hoc non requiritur, quod nihil fiat in malis ordinatis quod sit contra volunta- malis ordinatis quod sit contra volunta- tem Dei antecedentem, quin potius multa tem Dei antecedentem, quin potius multa fiant in eis contraria voluntati divinæ, fiant in eis contraria voluntati divinæ, quamvis in ipsis ordinative voluntas divi- quamvis in ipsis ordinative voluntas divi- na fiat. na fiat.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77.

803 803

QUESTIO INCIDENS. QUESTIO INCIDENS.

Utrum omnipotentia conveniat tribus personis, vel tantum Patri¹? Utrum omnipotentia conveniat tribus personis, vel tantum Patri¹?

JUXTA hoc ratione ejus quod dicit Ma- JUXTA hoc ratione ejus quod dicit Ma- gister in libro I Sententiarum, distin- gister in libro I Sententiarum, distin- ctione XLII, cap. H, « Sed forte dices, ctione XLII, cap. H, « Sed forte dices, « Nec Dei Filius potest a se, nec Spiritus « Nec Dei Filius potest a se, nec Spiritus « sanctus, sed solus Pater: » quæritur, « sanctus, sed solus Pater: » quæritur, Utrum omnipotentia conveniat tribus Utrum omnipotentia conveniat tribus personis, vel sit appropriata tantum Patri? personis, vel sit appropriata tantum Patri? Et videtur, quod tantum Patri. Et videtur, quod tantum Patri.

1. Conditio enim potentiæ est a se 1. Conditio enim potentiæ est a se posse, et non est conditio potentiæ ab posse, et non est conditio potentiæ ab alio posse. PROBATIO: Principium ma- alio posse. PROBATIO: Principium ma- xime in ratione potentiæ determinatur: xime in ratione potentiæ determinatur: de principio autem esse, non habet in de principio autem esse, non habet in prima ratione potentiam. Cum ergo Pa- prima ratione potentiam. Cum ergo Pa- ter principium sit totius divinitatis, non ter principium sit totius divinitatis, non autem Filius, nec Spiritus sanctus, videtur autem Filius, nec Spiritus sanctus, videtur quod soli Patri conveniat omnipotentia. quod soli Patri conveniat omnipotentia.

2. Adhuc, Posse generare dicit quam- 2. Adhuc, Posse generare dicit quam- dam potentiam quæ non convenit Filio, dam potentiam quæ non convenit Filio, nec Spiritui sancto. Videtur ergo, quod nec Spiritui sancto. Videtur ergo, quod aliqua potentia sit in Patre quæ non est aliqua potentia sit in Patre quæ non est in Filio, nec in Spiritu sancto: ergo vi- in Filio, nec in Spiritu sancto: ergo vi- detur quod omnipotentia cui nulla poten- detur quod omnipotentia cui nulla poten- tia deest, nec Filio convenit, nec Spiri- tia deest, nec Filio convenit, nec Spiri- tui sancto, sed soli Patri. tui sancto, sed soli Patri.

3. Si quis solvere velit sicut communi- 3. Si quis solvere velit sicut communi- ter dicitur, quod posse generare non est ter dicitur, quod posse generare non est posse quid, sed ad aliquid. CONTRA est: posse quid, sed ad aliquid. CONTRA est: quia in homine in quo fit generatio de quia in homine in quo fit generatio de parte substantiæ, posse generare est pos- parte substantiæ, posse generare est pos- se quid ergo multo magis in Deo, ubi se quid ergo multo magis in Deo, ubi fit generatio de tota substantia. fit generatio de tota substantia.

4. Adhuc, Si aliquid per prius et po- 4. Adhuc, Si aliquid per prius et po-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XLII, Art. 10. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XLII, Art. 10. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. novæ editionis.

sterius dicitur de pluribus, et in eo de quo sterius dicitur de pluribus, et in eo de quo dicitur posterius, potentia est, multo dicitur posterius, potentia est, multo magis in eo de quo dicitur per prius, magis in eo de quo dicitur per prius, est potentia. Posse generare de Deo et est potentia. Posse generare de Deo et creaturis dicitur, de Deo per prius, de creaturis dicitur, de Deo per prius, de creaturis per posterius. Ergo si in crea- creaturis per posterius. Ergo si in crea- turis potentia est, et in Deo potentia turis potentia est, et in Deo potentia est. PROBATIO: quia per prius de Deo est. PROBATIO: quia per prius de Deo dicitur. Ad Ephes. III, 14 et 15: Flecto dicitur. Ad Ephes. III, 14 et 15: Flecto genua mea ad Patrem Domini nostri genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi, ex quo omnis paternitas in Jesu Christi, ex quo omnis paternitas in coelis et in terra nominatur. Quod tra- coelis et in terra nominatur. Quod tra- ctans Dionysius in libro de Divinis no- ctans Dionysius in libro de Divinis no- minibus, cap. 4, dicit sic, quod « omnis minibus, cap. 4, dicit sic, quod « omnis paternitas et filiatio ex qua et deorum paternitas et filiatio ex qua et deorum patres et deorum filii in coelo et in terra patres et deorum filii in coelo et in terra nominantur, est ex patriarchia et filiar- nominantur, est ex patriarchia et filiar- chia super omnia collocata. » chia super omnia collocata. »

5. Adhuc, Damascenus in libro I de 5. Adhuc, Damascenus in libro I de Fide orthodoxa : « Oportet scire, quod a Fide orthodoxa : « Oportet scire, quod a nobis ad beatæ deitatis nominationem nobis ad beatæ deitatis nominationem non est translatum paternitatis et filia- non est translatum paternitatis et filia- tionis nomen, sed potius a deitate ad tionis nomen, sed potius a deitate ad nos. » Et sic habetur propositum, sci- nos. » Et sic habetur propositum, sci- licet quod posse generare magis est licet quod posse generare magis est potentia in Deo quam in homine. potentia in Deo quam in homine.

IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicitur, Apocal. 1, 8, et filius 1. Quod dicitur, Apocal. 1, 8, et filius loquitur de se: Ego sum Alpha et loquitur de se: Ego sum Alpha et Omega, principium et finis, dicit Domi- Omega, principium et finis, dicit Domi- nus Deus, qui est, et qui erat, et qui nus Deus, qui est, et qui erat, et qui venturus est, Omnipotens. Ergo Filius venturus est, Omnipotens. Ergo Filius est omnipotens. est omnipotens.

2 S. J. DAMASCENUS, Lib. I de Fide orthodoxa, 2 S. J. DAMASCENUS, Lib. I de Fide orthodoxa,

cap. 9. cap. 9.

Sed contra. Sed contra.

804 804

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Adhuc, In libro de Symbolo Au- 2. Adhuc, In libro de Symbolo Au- gustinus dicit « Qui Filium negat om- gustinus dicit « Qui Filium negat om- nipotentem esse, et Patrem negabit nipotentem esse, et Patrem negabit omnipotentem '. » omnipotentem '. »

Omni eodem modo objicitur de Spi- Omni eodem modo objicitur de Spi- ritu sancto et pro et contra. Potentia ritu sancto et pro et contra. Potentia enim spirandi activa, aliqua potentia enim spirandi activa, aliqua potentia videtur esse, quæ non est in Spiritu videtur esse, quæ non est in Spiritu sancto et sic non videtur potens po- sancto et sic non videtur potens po- tentiæ plenitudine. tentiæ plenitudine.

SED IN CONTRARIUM est, quod SED IN CONTRARIUM est, quod

: :

: :

1. Cui convenit actus, convenit po- 1. Cui convenit actus, convenit po- tentia Spiritui sancto convenit actus tentia Spiritui sancto convenit actus omnipotentiæ ergo et omnipotentia. omnipotentiæ ergo et omnipotentia. PROBATIO mediæ. Augustinus tractans PROBATIO mediæ. Augustinus tractans illud Sapientiæ, 1, 7: Spiritus Domini illud Sapientiæ, 1, 7: Spiritus Domini replevit orbem terrarum, et hoc quod replevit orbem terrarum, et hoc quod continet omnia, dicit: « Replere orbem continet omnia, dicit: « Replere orbem terrarum et continere omnia, est actus terrarum et continere omnia, est actus Omnipotentis. » Ergo Spiritus sanctus Omnipotentis. » Ergo Spiritus sanctus est omnipotens. est omnipotens.

2. Adhuc, Joan. V, 49: Quæcumque 2. Adhuc, Joan. V, 49: Quæcumque ille, scilicet Pater, fecerit, hæc et Filius ille, scilicet Pater, fecerit, hæc et Filius similiter facit. Ergo et Spiritus sanctus : similiter facit. Ergo et Spiritus sanctus : ergo videtur, quod una potentia Pater. ergo videtur, quod una potentia Pater. et Filius et Spiritus sanctus operantur. et Filius et Spiritus sanctus operantur. Sed potentia Deo non attribuitur nisi Sed potentia Deo non attribuitur nisi secundum plenitudinem. Ergo sicut Patri secundum plenitudinem. Ergo sicut Patri convenit potentiæ plenitudo, ita Filio et convenit potentiæ plenitudo, ita Filio et Spiritui sancto: et ita Deus trinitas est Spiritui sancto: et ita Deus trinitas est omnipotens. omnipotens.

Quæst. 1. ET IDEO ratione ejus quod tangit Ma- Quæst. 1. ET IDEO ratione ejus quod tangit Ma- gister in libro primo Sententarium, dis- gister in libro primo Sententarium, dis- tinct. XLII, cap. ultimo, ubi plene de- tinct. XLII, cap. ultimo, ubi plene de- terminat quare Deus omnipotens dicatur, terminat quare Deus omnipotens dicatur, dicens sic: « Ideo vere et proprie Deus. dicens sic: « Ideo vere et proprie Deus. « trinitas omnipotens dicitur, quia per « trinitas omnipotens dicitur, quia per « se, id est, naturali potentia potest « se, id est, naturali potentia potest « quidquid vult fieri, et quidquid vult « quidquid vult fieri, et quidquid vult «< se posse: » quæritur, Utrum soli Deo «< se posse: » quæritur, Utrum soli Deo trinitati conveniat omnipotentia, vel possit trinitati conveniat omnipotentia, vel possit

etiam communicari creaturis aliquibus, etiam communicari creaturis aliquibus, ut animæ Christi, et credentibus per ut animæ Christi, et credentibus per fidem omnipotentiæ 2 ? fidem omnipotentiæ 2 ?

1. De anima Christi dicitur, Joan. 1. De anima Christi dicitur, Joan. 1, 34: Non enim ad mensuram dat 1, 34: Non enim ad mensuram dat Deus spiritum Glossa, Filio. Sed do- Deus spiritum Glossa, Filio. Sed do- num Spiritus est potentia. Ergo data est num Spiritus est potentia. Ergo data est Christo non ad mensuram, sed ad ple- Christo non ad mensuram, sed ad ple- nitudinem: ergo ad omnipotentiam. nitudinem: ergo ad omnipotentiam.

» »

2. Adhuc, Ad Colossenses, I, 20: su- 2. Adhuc, Ad Colossenses, I, 20: su- per illud Reconciliare omnia, Glossa: per illud Reconciliare omnia, Glossa: « Omnia potest per se, ut nihil exceptum « Omnia potest per se, ut nihil exceptum sit quod per eum præstari non possit. sit quod per eum præstari non possit. Et ibidem alia Glossa super illud, ibi- Et ibidem alia Glossa super illud, ibi- dem, . 22 Nunc autem reconciliavit: dem, . 22 Nunc autem reconciliavit: « Si mortalis et mortuus potest salvare, « Si mortalis et mortuus potest salvare, jam immortalis potest omnia facere. » jam immortalis potest omnia facere. » Et constat, quod hæc de Christo dicuntur Et constat, quod hæc de Christo dicuntur secundum humanitatem. Ergo omnipo- secundum humanitatem. Ergo omnipo- tentia potest convenire Christo homini. tentia potest convenire Christo homini.

3. Adhuc, Matthæi, xxvin, 18: Data 3. Adhuc, Matthæi, xxvin, 18: Data est mihi omnis potestas. in cœlo et in est mihi omnis potestas. in cœlo et in terra. Habens autem potestatem in cœlo terra. Habens autem potestatem in cœlo et in terra, est omnipotens. Ergo Chri- et in terra, est omnipotens. Ergo Chri- stus secundum quod homo, est omnipo- stus secundum quod homo, est omnipo- tens. tens.

4. Hoc etiam videtur convenire cre- 4. Hoc etiam videtur convenire cre- dentibus per fidem omnipotentiæ. Marci, dentibus per fidem omnipotentiæ. Marci, 1x, 22 Omnia possibilia sunt credenti. 1x, 22 Omnia possibilia sunt credenti. Matth. xvII, 19: Si habueritis fidem sic- Matth. xvII, 19: Si habueritis fidem sic- ut granum sinapis, dicetis monti huic : ut granum sinapis, dicetis monti huic : Transi hinc illuc, et transibit: et nihil Transi hinc illuc, et transibit: et nihil impossibile erit vobis ³. impossibile erit vobis ³.

ADHUC, Quare dicitur, quod creaturæ ADHUC, Quare dicitur, quod creaturæ non potest convenire omnipotentia, cum non potest convenire omnipotentia, cum conveniat ei omniscientia? conveniat ei omniscientia?

1. Anima enim Christi omnia scit. 1. Anima enim Christi omnia scit. Dicit enim Isidorus, quod Trinitas sibi Dicit enim Isidorus, quod Trinitas sibi soli nota est, et homini assumpto. Joan. soli nota est, et homini assumpto. Joan. I, 18 Unigenitus Filius, qui est in sinu I, 18 Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Ad Coloss. II, 3: Patris, ipse enarravit. Ad Coloss. II, 3:

Que Que

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Symbolo fidei ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I de Symbolo fidei ad catechumenos, cap. 1. catechumenos, cap. 1.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten⚫ 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten⚫ tiarum, Dist. III, Art. 6. Tom. XXV novæ edi- tiarum, Dist. III, Art. 6. Tom. XXV novæ edi- tionis nostræ. Cf. etiam, Comment. in II Sen- tionis nostræ. Cf. etiam, Comment. in II Sen- tent. Dist. I, Art. 7. Tom. XXVII. Adhuc, tent. Dist. I, Art. 7. Tom. XXVII. Adhuc,

Comment. in III Sentent. Dist. XIV, Art. 5. Comment. in III Sentent. Dist. XIV, Art. 5. Tom. XXVIII. Adhuc, In IV Sentent. Dist. V, Tom. XXVIII. Adhuc, In IV Sentent. Dist. V, Art. 4. Tom. XXIX. Cf. adhuc supra, Quæst. Art. 4. Tom. XXIX. Cf. adhuc supra, Quæst. XXXV, Membrum 1. XXXV, Membrum 1.

1 Cf. Luc. XVII, 6. 1 Cf. Luc. XVII, 6.

tlo. tlo.

1 1. 1 1.

ra. ra.

IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77. IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XIX, QUÆST. 77.

2. Si dicatur, quod propter hoc est, 2. Si dicatur, quod propter hoc est, quod creatura finita est, et omnipotentia quod creatura finita est, et omnipotentia infinita, et infinitum non potest attribui infinita, et infinitum non potest attribui linito. CONTRA: Ad Coloss. 11, 9: In ipso linito. CONTRA: Ad Coloss. 11, 9: In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. Constat, quod plenitudo corporaliter. Constat, quod plenitudo divinitatis est infinita: et tamen corpora- divinitatis est infinita: et tamen corpora- liter est in Christo. liter est in Christo.

3. Adhuc, Sicut infinita est omnipo- 3. Adhuc, Sicut infinita est omnipo- tentia, ita infinita est omniscientia: et tentia, ita infinita est omniscientia: et omniscientia convenit animæ Christi : omniscientia convenit animæ Christi : ergo et omnipotentia potest ei conve- ergo et omnipotentia potest ei conve- nire. nire.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

805 805

In ipso sunt omnes thesauri sapientiæ et tialiter, tunc significat potentiam essen- In ipso sunt omnes thesauri sapientiæ et tialiter, tunc significat potentiam essen- scientiæ, scilicet Dei, absconditi. scientiæ, scilicet Dei, absconditi. tialem quæ quid est in potente: et sic tialem quæ quid est in potente: et sic potentia principii non est potentia prin- potentia principii non est potentia prin- cipiati. Quando autem dicitur notiona- cipiati. Quando autem dicitur notiona- liter, non significat nisi relationem ori- liter, non significat nisi relationem ori- ginis ad alium, et non dicit conditionem ginis ad alium, et non dicit conditionem potentiæ alicujus essentialem, et sic potentiæ alicujus essentialem, et sic dicitur de Patre, qui est principium non dicitur de Patre, qui est principium non de principio, sicut in præhabitis quæ- de principio, sicut in præhabitis quæ- stione de hoc nomine, Principium, deter- stione de hoc nomine, Principium, deter- minatum est. Unde cum dicitur, Pater minatum est. Unde cum dicitur, Pater est principium totius divinitatis, non no- est principium totius divinitatis, non no- tatur principii relatio ad divinitatem, sed tatur principii relatio ad divinitatem, sed ad Filium in quo est tota divinitas, et ad ad Filium in quo est tota divinitas, et ad Spiritum sanctum in quo est tota divi- Spiritum sanctum in quo est tota divi- nitas, ut dicunt Sancti. Et cum potentia nitas, ut dicunt Sancti. Et cum potentia radicetur in substantia divinitatis, et po- radicetur in substantia divinitatis, et po- tentia commensuretur substantiæ, sequi- tentia commensuretur substantiæ, sequi- tur necessario, quod sicut in Filio est ple- tur necessario, quod sicut in Filio est ple- nitudo essentiæ divinitatis, et similiter in nitudo essentiæ divinitatis, et similiter in Spiritu sancto, quod ita sit in eis pleni- Spiritu sancto, quod ita sit in eis pleni- tudo potentiæ. Aliter enim sequeretur, tudo potentiæ. Aliter enim sequeretur, quod essentia sua potentia destitueretur, quod essentia sua potentia destitueretur, quod impossibile est et Ariana hæresis, quod impossibile est et Ariana hæresis, ut dicit Hilarius 2: et inducitur a Ma- ut dicit Hilarius 2: et inducitur a Ma- gistro in libro primo Sententiarum, gistro in libro primo Sententiarum, distinct. XLII, cap. Ad quod dicimus, distinct. XLII, cap. Ad quod dicimus, ubi sic Hilarius dicit : « Naturæ, inquit, ubi sic Hilarius dicit : « Naturæ, inquit, « cui contradicis, hæretice, hæc unitas « cui contradicis, hæretice, hæc unitas « est, ut ita per se agat Filius, ut non a « est, ut ita per se agat Filius, ut non a « se agat et ita non a se agit, ut per se « se agat et ita non a se agit, ut per se « agat. Per se autem dicitur agere et po- « agat. Per se autem dicitur agere et po- « tens esse, quia naturalem habet poten- « tens esse, quia naturalem habet poten- « tiam eamdem quam et Pater, qua « tiam eamdem quam et Pater, qua « potens est et operatur: sed quia illam « potens est et operatur: sed quia illam « habet a Patre, non a se, ideo a Patre « habet a Patre, non a se, ideo a Patre « et non a se dicitur posse et agere 3, » « et non a se dicitur posse et agere 3, »