780 780

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

primam. Sed materia quæ prope nihil primam. Sed materia quæ prope nihil est, inclinabilis est in omnem formam et est, inclinabilis est in omnem formam et omnis formæ susceptibilis. Ergo ange- omnis formæ susceptibilis. Ergo ange- lica natura quæ prope Deum est, per op- lica natura quæ prope Deum est, per op- positum, et, sicut dicit Augustinus, im- positum, et, sicut dicit Augustinus, im- mutabilitatis divinæ particeps, nullius mutabilitatis divinæ particeps, nullius formæ vel speciei est susceptibilis. formæ vel speciei est susceptibilis.

4. Adhuc, Si assumunt, ad quid assu- 4. Adhuc, Si assumunt, ad quid assu- munt? Constat enim, quod ex natura munt? Constat enim, quod ex natura non indigent. Si dicatur, quod indigent non indigent. Si dicatur, quod indigent in comparatione ad Deum. CONTRA: Ope- in comparatione ad Deum. CONTRA: Ope- rationes quas habent ad Deum, sicut rationes quas habent ad Deum, sicut assistere, laudare, contemplari, et hæc assistere, laudare, contemplari, et hæc omnia melius faciunt sine corpore quam omnia melius faciunt sine corpore quam in corpore. Si dicatur, quod indigent ad in corpore. Si dicatur, quod indigent ad operationes quas habent circa nos. Vi- operationes quas habent circa nos. Vi- detur non esse verum: quia cum ope- detur non esse verum: quia cum ope- rantur circa nos aut operantur nos rantur circa nos aut operantur nos custodiendo, aut illuminando intellectum custodiendo, aut illuminando intellectum per visiones intellectuales, vel imagina- per visiones intellectuales, vel imagina- rias, vel sensibiles, vel accendendo affe- rias, vel sensibiles, vel accendendo affe- ctum et hæc omnia fiunt melius a spi- ctum et hæc omnia fiunt melius a spi- ritu sine corpore, quam cum corpore : ritu sine corpore, quam cum corpore : ergo videtur, quod non indigeant corpore ergo videtur, quod non indigeant corpore propter aliquam operationem : et sic An- propter aliquam operationem : et sic An- gelus frustra assumit corpus : frustra gelus frustra assumit corpus : frustra autem non est in operibus divinis : ergo autem non est in operibus divinis : ergo videtur, quod Angelus non assumit cor- videtur, quod Angelus non assumit cor- pus. pus.

5. Adhuc, Dicit Aristoteles, quod in 5. Adhuc, Dicit Aristoteles, quod in paucis via melior est. Quod ergo potest paucis via melior est. Quod ergo potest fieri per Angelum non assumpto cor- fieri per Angelum non assumpto cor- pore, melius est quam si fiat corpore as- pore, melius est quam si fiat corpore as- sumpto. Sed operatio circa nos, et illa sumpto. Sed operatio circa nos, et illa quæ est corporea, potest fieri sine cor- quæ est corporea, potest fieri sine cor- pore. Ergo pro nihilo ad hanc assumere- pore. Ergo pro nihilo ad hanc assumere- tur corpus. PROBATIO minoris : Dicit tur corpus. PROBATIO minoris : Dicit Gregorius in libro XXVIII Moralium': Gregorius in libro XXVIII Moralium': « Aliquando loquitur Deus per Angelum « Aliquando loquitur Deus per Angelum coelestibus substantiis, aliquando terre- coelestibus substantiis, aliquando terre- nis. Coelestibus, ut cum vox illa facta est nis. Coelestibus, ut cum vox illa facta est de nube Hic est Filius meus dilectus 2: de nube Hic est Filius meus dilectus 2: hæc enim vox de cœlo dicitur esse facta. hæc enim vox de cœlo dicitur esse facta. Lucæ, 11, 22: Et vox de cœlo facta est. » Lucæ, 11, 22: Et vox de cœlo facta est. » Ex hoc accipitur, quod formatio illius Ex hoc accipitur, quod formatio illius

5. 5.

: :

1 S. GREGORIUS, Lib. XXVIII Moralium, cap. 1 S. GREGORIUS, Lib. XXVIII Moralium, cap.

2 Matth. III, 17 et xvii, 5. 2 Matth. III, 17 et xvii, 5.

vocis ministerio Angeli facta est. Ergo vocis ministerio Angeli facta est. Ergo sine assumpto corpore potest formare sine assumpto corpore potest formare vocem corporalem de nube sensibilem et vocem corporalem de nube sensibilem et audibilem, et sic de nihilo propter tales audibilem, et sic de nihilo propter tales operationes assumeret corpus. operationes assumeret corpus.

6. Adhuc, Numer. xxn, 28, constat, 6. Adhuc, Numer. xxn, 28, constat, quod Angelus formavit voces per linguam quod Angelus formavit voces per linguam asinæ audibiles et articulatas et intelli- asinæ audibiles et articulatas et intelli- gibiles: cum tamen lingua asinæ debi- gibiles: cum tamen lingua asinæ debi- tum instrumentum non fuerit ad vocum tum instrumentum non fuerit ad vocum formationem. Videtur ergo, quod non formationem. Videtur ergo, quod non indiget assumptione corporis organizati. indiget assumptione corporis organizati. Et sicut dictum est de lingua, ita est de Et sicut dictum est de lingua, ita est de aliis membris et sic videtur, quod non aliis membris et sic videtur, quod non indigeat ministerio corporum assumpto- indigeat ministerio corporum assumpto-

rum. rum.

7. Adhuc, Rabbi Moyses in libro qui 7. Adhuc, Rabbi Moyses in libro qui dicitur Dux neutrorum sive dubiorum, dicitur Dux neutrorum sive dubiorum, dicit, quod hæc quæ leguntur ab Angelis dicit, quod hæc quæ leguntur ab Angelis facta, non sunt per assumpta corpora facta, non sunt per assumpta corpora facta, sed per visiones intellectuales. Sed facta, sed per visiones intellectuales. Sed quia visio intellectualis imaginationi non quia visio intellectualis imaginationi non manifestatur, nisi modo possibili ipsi manifestatur, nisi modo possibili ipsi imaginationi, ideo quod fulget per species imaginationi, ideo quod fulget per species intelligibiles in intellectu, ut dicit Augu- intelligibiles in intellectu, ut dicit Augu- stinus in libro XII super Genesim ad lit- stinus in libro XII super Genesim ad lit- teram, hoc est per imagines corporeas teram, hoc est per imagines corporeas in spiritu. Ibidem enim dicit Augustinus, in spiritu. Ibidem enim dicit Augustinus, quod spiritus est quædam vis mente in- quod spiritus est quædam vis mente in- ferior, in qua corporalium rerum imagi- ferior, in qua corporalium rerum imagi- nesi mprimuntur sive depinguntur. Et id nesi mprimuntur sive depinguntur. Et id quod est fulgens in intellectu, per species quod est fulgens in intellectu, per species sensibiles repræsentatur in sensu. Et hoc sensibiles repræsentatur in sensu. Et hoc modo Angelus non assumit corpus ad modo Angelus non assumit corpus ad operationes tales, sed potius ea de quibus operationes tales, sed potius ea de quibus illuminat intellectum, facit imaginabiliter illuminat intellectum, facit imaginabiliter apparere in spiritu et sensibiliter in sen- apparere in spiritu et sensibiliter in sen- su. Unde Augustinus in libro tertio de su. Unde Augustinus in libro tertio de Trinitate", quærit, Utrum species in qui- Trinitate", quærit, Utrum species in qui- bus apparuit Deus ante incarnationem, bus apparuit Deus ante incarnationem, factæ fuerint per Angelos vel per Deum factæ fuerint per Angelos vel per Deum immediate? Et dicit sic: « Antiquis pa- immediate? Et dicit sic: « Antiquis pa- tribus nostris ante incarnationem Salva- tribus nostris ante incarnationem Salva- toris, cum Deus apparere dicebatur, vo- toris, cum Deus apparere dicebatur, vo- ces illæ ac species corporales per Ange- ces illæ ac species corporales per Ange-

³ S. AUGUSTINUS, Lib. XII super Genesim ad ³ S. AUGUSTINUS, Lib. XII super Genesim ad litteram, cap. 2. litteram, cap. 2.

* IDEM, Lib. III de Trinitate, cap. 10. * IDEM, Lib. III de Trinitate, cap. 10.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 73. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 73.

los factæ sunt, sive ipsis loquentibus vel los factæ sunt, sive ipsis loquentibus vel agentibus aliquid ex persona Dei, sicut agentibus aliquid ex persona Dei, sicut etiam Prophetas solere ostendimus : sive etiam Prophetas solere ostendimus : sive assumentibus ex creatura quod ipsi non assumentibus ex creatura quod ipsi non essent, ubi Deus figurate demonstraretur essent, ubi Deus figurate demonstraretur hominibus. » Patet ergo, quod Augusti- hominibus. » Patet ergo, quod Augusti- nus relinquit in dubio utrum Angeli fa- nus relinquit in dubio utrum Angeli fa- ciant ista per solas species, vel assumptis ciant ista per solas species, vel assumptis corporibus. Sed cum per solas species corporibus. Sed cum per solas species hæc fieri possunt, superfluum est assu- hæc fieri possunt, superfluum est assu- mere corpora et sic Angeli corpora non mere corpora et sic Angeli corpora non assumunt. assumunt.

8. Adhuc, Ante diluvium non legitur 8. Adhuc, Ante diluvium non legitur Deus apparuisse, nisi per seipsum Adæ Deus apparuisse, nisi per seipsum Adæ et Abel et Noe. Post diluvium semper et Abel et Noe. Post diluvium semper legitur apparuisse in Angelo, vel per An- legitur apparuisse in Angelo, vel per An- gelum gelum

cujus signum est quod ibidem cujus signum est quod ibidem dicitur semper vel frequenter, quod An- dicitur semper vel frequenter, quod An- gelus locutus est, quod Angelus apparuit, gelus locutus est, quod Angelus apparuit, sicut ante Josue apparuit armatus præ- sicut ante Josue apparuit armatus præ- cedens. Malachiæ, III, 1, dicit: Ecce ego cedens. Malachiæ, III, 1, dicit: Ecce ego mitto Angelum meum, et præparabit mitto Angelum meum, et præparabit viam ante faciem meam. Similiter, ad viam ante faciem meam. Similiter, ad Galat. I, 19, dicitur de tota lege, quod Galat. I, 19, dicitur de tota lege, quod erat ordinata per Angelos in manu me- erat ordinata per Angelos in manu me- diatoris. Post legem autem assumpto diatoris. Post legem autem assumpto corpore apparuit et perfecit per seipsum corpore apparuit et perfecit per seipsum opera et quæritur, quare hoc? opera et quæritur, quare hoc?

9. Adhuc, II Machabæorum, v, 2 et 9. Adhuc, II Machabæorum, v, 2 et seq., dicitur, quod contigit per universam seq., dicitur, quod contigit per universam Jerosolymorum civitatem videri diebus Jerosolymorum civitatem videri diebus quadraginta per aera equites discurren- quadraginta per aera equites discurren- tes, auratas stolas habentes, et hastis, tes, auratas stolas habentes, et hastis, quasi cohortes, armatos: et cursus equo- quasi cohortes, armatos: et cursus equo- rum per ordines digestos, et congressio- rum per ordines digestos, et congressio- nes fieri cominus, et scutorum motus, et nes fieri cominus, et scutorum motus, et galeatorum multitudinem gladiis distri- galeatorum multitudinem gladiis distri- ctis, et telorum jactus, et aureorum ar- ctis, et telorum jactus, et aureorum ar- morum splendorem, omnisque generis morum splendorem, omnisque generis loricarum. Quapropter omnes rogabant loricarum. Quapropter omnes rogabant in bonum monstra converti. Et hoc vi- in bonum monstra converti. Et hoc vi- detur, quod talia melius fiunt per species detur, quod talia melius fiunt per species simplices, sensibiles, et imaginarias, simplices, sensibiles, et imaginarias,

1 Ad ea quibus beate vivitur, nullus nobis ac. 1 Ad ea quibus beate vivitur, nullus nobis ac. cessus patet nisi per corpus (Nota edit. Lugd.). cessus patet nisi per corpus (Nota edit. Lugd.). 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Civitate Dei, 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Civitate Dei,

781 781

quam per assumptionem corporis : et sic quam per assumptionem corporis : et sic superflue assumunt corpora. superflue assumunt corpora.

IN CONTRARIUM horum omnium est, Sed contra IN CONTRARIUM horum omnium est, Sed contra 1. Quod dicit Bernardus in quinta 1. Quod dicit Bernardus in quinta homilia super Cantica sic: « Quatuor homilia super Cantica sic: « Quatuor spiritus sunt, quorum unus est divinus spiritus sunt, quorum unus est divinus corpore non indigens, nec quoad esse, corpore non indigens, nec quoad esse, nec quoad operationem. Angelicus, cor- nec quoad operationem. Angelicus, cor- pore indigens ad ministerium. Spiritus pore indigens ad ministerium. Spiritus humanus, corpore indigens ad esse et humanus, corpore indigens ad esse et ad vitam. Spiritus jumenti sine corpo- ad vitam. Spiritus jumenti sine corpo- re nec esse habens, nec vitam. » re nec esse habens, nec vitam. »

2. Adhuc, Augustinus, in libro VIII 2. Adhuc, Augustinus, in libro VIII de Civitate Dei 2, facit comparationem de Civitate Dei 2, facit comparationem inter tres substantias, deos scilicet, dæ- inter tres substantias, deos scilicet, dæ- mones, et homines et inducit Apu- mones, et homines et inducit Apu- leium in libro de Deo Socratis sic dicen- leium in libro de Deo Socratis sic dicen- tem «Animalium, in quibus est anima tem «Animalium, in quibus est anima rationalis, tripartita divisio est : in deos, rationalis, tripartita divisio est : in deos, homines, dæmones. Dii excellentissi- homines, dæmones. Dii excellentissi- mum locum tenent, homines infimum, mum locum tenent, homines infimum, dæmones medium. Nam deorum sedes in dæmones medium. Nam deorum sedes in coelo est, hominum in terra, dæmonum coelo est, hominum in terra, dæmonum in aere. » Et infra ³, dicit Apuleium in aere. » Et infra ³, dicit Apuleium dixisse, dæmones esse natura animalia, dixisse, dæmones esse natura animalia, animo passiva, mente rationalia, corpo- animo passiva, mente rationalia, corpo- re aerea, tempore æterna. Ergo dæmo- re aerea, tempore æterna. Ergo dæmo- nes qui ejusdem naturæ sunt cum An- nes qui ejusdem naturæ sunt cum An- gelis, corpora habent naturaliter sibi gelis, corpora habent naturaliter sibi unita ergo et Angeli multo magis pos- unita ergo et Angeli multo magis pos- sunt sibi assumere corpora. sunt sibi assumere corpora.

aerea aerea

3. Adhuc, Augustinus in libro tertio 3. Adhuc, Augustinus in libro tertio super Genesim ad litteram: « Dæmones super Genesim ad litteram: « Dæmones dicuntur animalia: quia corpo- dicuntur animalia: quia corpo- rum aereorum natura vigent: nec per rum aereorum natura vigent: nec per mortem dissolvuntur *. » Ex hoc sequi- mortem dissolvuntur *. » Ex hoc sequi- tur idem quod prius. tur idem quod prius.

4. Adhuc, Gregorius in libro XXVIII 4. Adhuc, Gregorius in libro XXVIII Moralium : « Abraham Angelos videre Moralium : « Abraham Angelos videre non potuisset, nisi corpus ex aere as- non potuisset, nisi corpus ex aere as- sumpsissent *. » sumpsissent *. »

5. Adhuc, «Abraham Angelicum nu- 5. Adhuc, «Abraham Angelicum nu- merum non caperet, nisi propter nos ex merum non caperet, nisi propter nos ex

4 4

* IDEM, Lib. III super Genesim ad litteram, * IDEM, Lib. III super Genesim ad litteram, 10. 10.

cap. cap.

5 S. GREGORIUS, Lib. XXVIII Moralium, cap. 5 S. GREGORIUS, Lib. XXVIII Moralium, cap.

сар. сар.

14. 14. 3 IDEM, lbidem, cap. 16. 3 IDEM, lbidem, cap. 16.

4. 4.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

782 782

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

coelesti elemento aliquod solidum as- coelesti elemento aliquod solidum as- sumerent et gestarent. » sumerent et gestarent. »

SOLUTIO. Dicendum, quod in quæstio- SOLUTIO. Dicendum, quod in quæstio- ne hac parum potest Philosophus vel ne hac parum potest Philosophus vel nihil et ideo omnino innitendum est nihil et ideo omnino innitendum est auctoritatibus Sanctorum et Scripturæ auctoritatibus Sanctorum et Scripturæ Bibliæ. Bibliæ.

: :

Ad primum ergo quæsitum dicendum Ad primum ergo quæsitum dicendum quod Angeli assumunt corpora, ut dicit quod Angeli assumunt corpora, ut dicit Dionysius in capitulo secundo Coelestis Dionysius in capitulo secundo Coelestis hierarchiæ, et theologia figurat eos cor- hierarchiæ, et theologia figurat eos cor- poralibus formationibus, propter no- poralibus formationibus, propter no- strum materialem intellectum, qui propter strum materialem intellectum, qui propter hoc quod, ut dicit Philosophus in tertio hoc quod, ut dicit Philosophus in tertio de Anima, conjunctus est continuo et de Anima, conjunctus est continuo et tempori, simplices intelligentias divinas tempori, simplices intelligentias divinas capere non potest, nisi fuerint corporali- capere non potest, nisi fuerint corporali- bus assimilatæ et ideo assumunt corpora bus assimilatæ et ideo assumunt corpora non propter se, sed ut hominibus con- non propter se, sed ut hominibus con- gruant, ad quos mittuntur purgandos, gruant, ad quos mittuntur purgandos, illuminandos, et perficiendos, et custo- illuminandos, et perficiendos, et custo- diendos. Unde etiam talium corporum diendos. Unde etiam talium corporum sumunt figuras, ex quibus significetur sumunt figuras, ex quibus significetur quod circa nos veniunt facere. Sicut ve- quod circa nos veniunt facere. Sicut ve- nientes custodire ab insidiis, assumunt nientes custodire ab insidiis, assumunt figuras ministrorum bellicorum, quibus figuras ministrorum bellicorum, quibus hoc ipsum significetur quod intendunt. hoc ipsum significetur quod intendunt. IV Regum, VI, 17: Ecce mons plenus IV Regum, VI, 17: Ecce mons plenus equorum et curruum igneorum in cir- equorum et curruum igneorum in cir- cuitu Elisei. cuitu Elisei.

ET PER HOC jam patet solutio ad pri- ET PER HOC jam patet solutio ad pri- mum. Licet enim quantum est de natu- mum. Licet enim quantum est de natu- ra sua incorporei sint et simplices, nul- ra sua incorporei sint et simplices, nul- lam habentes inclinationem vel propor- lam habentes inclinationem vel propor- tionem ad corpus tamen quia nos cor- tionem ad corpus tamen quia nos cor- porei sumus et corporalibus similitudi- porei sumus et corporalibus similitudi- nibus facilius instruimur de cœlestibus, nibus facilius instruimur de cœlestibus, ex convenientia ad nos, ut scilicet nobis ex convenientia ad nos, ut scilicet nobis congruant, utile est eos assumere cor- congruant, utile est eos assumere cor- pora, et talia in quibus nobis congruant, pora, et talia in quibus nobis congruant, ex quorum similitudinibus manifestetur ex quorum similitudinibus manifestetur quid circa nos acturi veniunt. Unde, To- quid circa nos acturi veniunt. Unde, To- biæ, v, 5, Raphael Angelus apparuit in biæ, v, 5, Raphael Angelus apparuit in specie juvenis præcincti ab ambulan- specie juvenis præcincti ab ambulan- dum, ut ex hoc doceret, quod itinere dum, ut ex hoc doceret, quod itinere recto et salubri ducturus esset filium. recto et salubri ducturus esset filium.

AD ALIUD dicendum, quod operationes AD ALIUD dicendum, quod operationes Angeli duplices sunt, scilicet interiores, Angeli duplices sunt, scilicet interiores,

et exteriores. Interiores duplices sunt: et exteriores. Interiores duplices sunt: circa Deum, et circa seipsos. Quantum circa Deum, et circa seipsos. Quantum ad operationes interiores non indigent ad operationes interiores non indigent corpore et hoc et nihil amplius probat corpore et hoc et nihil amplius probat objectio. Quantum ad operationes ex- objectio. Quantum ad operationes ex- teriores quæ circa nos sunt, non propter teriores quæ circa nos sunt, non propter se, sed propter nos quibus nobis con- se, sed propter nos quibus nobis con- gruant, assumunt corpora. Quod patet, gruant, assumunt corpora. Quod patet, II Machabæorum, x1, 8 et 9 ubi Angelus II Machabæorum, x1, 8 et 9 ubi Angelus veniens ad animandum et protegendum veniens ad animandum et protegendum Judam Machabæum et suos ad purgnam, Judam Machabæum et suos ad purgnam, talem figuram assumpsit, ut ipsa figura talem figuram assumpsit, ut ipsa figura realiter hoc loqueretur. Ad confortandum realiter hoc loqueretur. Ad confortandum enim eos apparuit, præcedens eos eques enim eos apparuit, præcedens eos eques in veste candida, armis aureis hastam in veste candida, armis aureis hastam vibrans, scilicet contra inimicos. Tunc vibrans, scilicet contra inimicos. Tunc omnes simul benedixerunt misericordem omnes simul benedixerunt misericordem Dominum, et convaluerunt animis. Ad Dominum, et convaluerunt animis. Ad protegendum autem, sicut dicitur,ibidem, protegendum autem, sicut dicitur,ibidem, x, 29 et 30 Apparuerunt adversariis de x, 29 et 30 Apparuerunt adversariis de cælo viri quinque in equis... Ex quibus cælo viri quinque in equis... Ex quibus duo Machabæum medium habentes, ar- duo Machabæum medium habentes, ar- mis suis circumseptum incolumem, con- mis suis circumseptum incolumem, con- servabant: in adversarios autem tela servabant: in adversarios autem tela et fulmina jaciebant, ex quo et cæcitate et fulmina jaciebant, ex quo et cæcitate confusi, et repleti perturbatione, cade- confusi, et repleti perturbatione, cade- bant. bant.

AD ALIUD dicendum, quod illud argu- AD ALIUD dicendum, quod illud argu- mentum procederet si nihil attribueretur mentum procederet si nihil attribueretur Angelo, nisi propter seipsum et propter Angelo, nisi propter seipsum et propter ipsius naturam. Sed quia in toto ordine ipsius naturam. Sed quia in toto ordine naturæ sic est, quod semper superior naturæ sic est, quod semper superior provisiva est inferioris, ideo secundum provisiva est inferioris, ideo secundum provisionem illam attribuitur Angelo provisionem illam attribuitur Angelo ministerium circa hominem, ut mini- ministerium circa hominem, ut mini- strans congruat homini, et congruere non strans congruat homini, et congruere non potest nisi conformetur: ideo conces- potest nisi conformetur: ideo conces- sum est eis, quod possunt assumere sum est eis, quod possunt assumere corpora, et quod possunt illa mutare in corpora, et quod possunt illa mutare in formas et figuras ministerio congruen- formas et figuras ministerio congruen-

tes. tes.

AD ALIUD dicendum, quod assumunt AD ALIUD dicendum, quod assumunt corpora propter operationes suas quas corpora propter operationes suas quas habent circa nos: et quamvis illas pos- habent circa nos: et quamvis illas pos- sint perficere sine corporibus quantum sint perficere sine corporibus quantum est de se, tamen conformiter nobis non est de se, tamen conformiter nobis non possunt fieri sine corporibus assumptis, possunt fieri sine corporibus assumptis, ut dictum est. Unde etiam, Matth. 1, 20, ut dictum est. Unde etiam, Matth. 1, 20, et II, 13 et 19, ubi venit Angelus illumi- et II, 13 et 19, ubi venit Angelus illumi-

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

# 7. # 7.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75.

nare Joseph de his quæ debebant fieri nare Joseph de his quæ debebant fieri circa Salvatorem in somnis, per imagi- circa Salvatorem in somnis, per imagi- nes corporales instruxit eum. Et sic etiam nes corporales instruxit eum. Et sic etiam factum est de regibus 1. factum est de regibus 1.

AD ALIUD dicendum, quod duo exigun- AD ALIUD dicendum, quod duo exigun- tur ad instructionem hominis si aptissi- tur ad instructionem hominis si aptissi- me debeat instrui, scilicet quod figura me debeat instrui, scilicet quod figura vel species apparens quasi ipsa loquitur vel species apparens quasi ipsa loquitur hoc de quo homo debet instrui. Et quod hoc de quo homo debet instrui. Et quod instructor conformis et familiaris per instructor conformis et familiaris per omnia congruat ei qui instruitur. Et omnia congruat ei qui instruitur. Et quantum ad primum sufficeret illumina- quantum ad primum sufficeret illumina- tio ostensa in sensibilibus speciebus, tio ostensa in sensibilibus speciebus, vel imaginabilibus, vel intelligibilibus, vel imaginabilibus, vel intelligibilibus, sicut factum est Prophetis. Sed quantum sicut factum est Prophetis. Sed quantum ad secundum exigitur assumptio corpo- ad secundum exigitur assumptio corpo-

rum, rum,

in quibus hominibus congruat, com- in quibus hominibus congruat, com- edendo, bibendo, ambulando, loquendo. edendo, bibendo, ambulando, loquendo. AD ALIUD dicendum, quod sic non in- AD ALIUD dicendum, quod sic non in- digent corpore, quod sine ipso non pos- digent corpore, quod sine ipso non pos- sint facere operationes illuminationis. sint facere operationes illuminationis. Unde aliquando etiam sonant de nube Unde aliquando etiam sonant de nube voces articulatas et significativas, quas voces articulatas et significativas, quas non formant per linguam, sed indigent non formant per linguam, sed indigent eis ut aptissimo modo homo intruatur, eis ut aptissimo modo homo intruatur, ut dictum est. ut dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod Rabbi Moy- AD ALIUD dicendum, quod Rabbi Moy- ses et aliqui alii Judæi, ut Rabbi Elea- ses et aliqui alii Judæi, ut Rabbi Elea- zar, et Rabbi Josua, et Rabbi Joanna, zar, et Rabbi Josua, et Rabbi Joanna, et Isaac non referebant apparitiones An- et Isaac non referebant apparitiones An- gelorum nisi ad actum illuminationis gelorum nisi ad actum illuminationis quæ fiebat per eos. Et verum est, quod quæ fiebat per eos. Et verum est, quod illa potest fieri ex solis speciebus sine illa potest fieri ex solis speciebus sine assumptione corporum. Sed (ut dictum assumptione corporum. Sed (ut dictum est) sancti alii attendentes conformita- est) sancti alii attendentes conformita- tem Angelorum cum hominibus in acti- tem Angelorum cum hominibus in acti- bus humanis, ex quibus per amorem bus humanis, ex quibus per amorem capitur et per significationem quasi ma- capitur et per significationem quasi ma- nuducitur, ut dicit Dionysius, animus nuducitur, ut dicit Dionysius, animus hominis, et apertissime instruitur, dixe- hominis, et apertissime instruitur, dixe- runt hæc quæ scribuntur de Angelis, in runt hæc quæ scribuntur de Angelis, in Genes, XVIII, Genes, XVIII, 1 et seq., qui comederunt 1 et seq., qui comederunt apud Abraham et, Tobiæ, x1, 19, ubi apud Abraham et, Tobiæ, x1, 19, ubi Angelus comedit. Et, Actuum, XII, 10, Angelus comedit. Et, Actuum, XII, 10, ubi Angelus corporaliter præcessit Pe- ubi Angelus corporaliter præcessit Pe- trum, et eduxit eum de carcere. De for- trum, et eduxit eum de carcere. De for-

783 783

mis autem in quibus apparuit Deus ante mis autem in quibus apparuit Deus ante incarnationem, dicit Augustinus expres- incarnationem, dicit Augustinus expres- se in libro III de Trinitate, quod « An- se in libro III de Trinitate, quod « An- geli eas præparaverunt, sed virtus divi- geli eas præparaverunt, sed virtus divi- na formavit eas et distinxit 2. » na formavit eas et distinxit 2. »

AD ALIUD dicendum, quod licet illud AD ALIUD dicendum, quod licet illud non sit multum ad propositum quod ante non sit multum ad propositum quod ante quæritur de hoc, tamen ante diluvium quæritur de hoc, tamen ante diluvium Deus magis familiaris videbatur homini- Deus magis familiaris videbatur homini- bus eo quod peccatum non tantum bus eo quod peccatum non tantum inundaverat et ideo apparuit per se- inundaverat et ideo apparuit per se- ipsum. Cum autem peccatum inundavit, ipsum. Cum autem peccatum inundavit, post diluvium minus familiarem se post diluvium minus familiarem se ostendit hominibus, et apparuit per An- ostendit hominibus, et apparuit per An- gelos. Tandem, ut dicunt Anselmus et gelos. Tandem, ut dicunt Anselmus et Ambrosius, quia opus redemptionis non Ambrosius, quia opus redemptionis non potuit fieri nisi per eum qui debuit ut potuit fieri nisi per eum qui debuit ut homo, et potuit ut Deus, oportuit ut homo, et potuit ut Deus, oportuit ut apparens per seipsum veritatem humani apparens per seipsum veritatem humani corporis assumeret. corporis assumeret.

AD ALIUD dicendum, quod apparitio AD ALIUD dicendum, quod apparitio que scribitur in libro II Machabæorum, que scribitur in libro II Machabæorum, v. 2 et seq., facta non fuit nisi ut v. 2 et seq., facta non fuit nisi ut significaretur illuminatio de bello futu- significaretur illuminatio de bello futu- ro et ideo ad hoc suffecerunt imagines ro et ideo ad hoc suffecerunt imagines sine corporibus. Sed ex hoc non sequi- sine corporibus. Sed ex hoc non sequi- tur, quin necessaria sit assumptio corpo- tur, quin necessaria sit assumptio corpo- ris ad familiarem instructionem quarum- ris ad familiarem instructionem quarum- dam personarum, ut Abrahæ et Tobiæ. dam personarum, ut Abrahæ et Tobiæ.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

ID QUOD primo in contrarium objicitur Ad object. !. ID QUOD primo in contrarium objicitur Ad object. !. de beato Bernardo, concedendum est: de beato Bernardo, concedendum est: angelicus enim spiritus propter ministe- angelicus enim spiritus propter ministe- rium indiget corpore, non propter se, rium indiget corpore, non propter se, sed propter nos, ut dictum est. sed propter nos, ut dictum est.

AD DICTUM Augustini dicendum, quod Ad object. 2. AD DICTUM Augustini dicendum, quod Ad object. 2. non dicit Augustinus, quod dæmones non dicit Augustinus, quod dæmones sint animalia, et corpore aerea, nisi se- sint animalia, et corpore aerea, nisi se- cundum opinionem Stoicorum et cundum opinionem Stoicorum et illa erronea fuit. Unde ex hoc non se- illa erronea fuit. Unde ex hoc non se- quitur, quod Angeli habeant corpora, quitur, quod Angeli habeant corpora, vel assumant ea propter indigentiam vel assumant ea propter indigentiam propriam. propriam.

AD ALIUD dictum Augustini eodem Ad object. 3. AD ALIUD dictum Augustini eodem Ad object. 3. modo dicendum est: dicit enim hoc modo dicendum est: dicit enim hoc recitando opinionem Stoicorum, et non recitando opinionem Stoicorum, et non asserendo. asserendo.

1 Cf. Matth. II, 12. 1 Cf. Matth. II, 12.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Trinitate, cap. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Trinitate, cap.

8. 8.

Ad object. Ad object. 4 et 5. 4 et 5.

Sed contra, Sed contra,

784 784

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod dictum Gre- AD ALIUD dicendum, quod dictum Gre- gorii et sequens dictum, simpliciter con- gorii et sequens dictum, simpliciter con- cedenda sunt. cedenda sunt.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

de lumine corporali, quod potuit fulgere de lumine corporali, quod potuit fulgere nisi tantum de corpore Angeli. Cum nisi tantum de corpore Angeli. Cum ergo corpus de se non luceat nisi cœ- ergo corpus de se non luceat nisi cœ- leste, videtur quod corpus Angeli as- leste, videtur quod corpus Angeli as- sumptum fuit de substantia coelesti. sumptum fuit de substantia coelesti.

2. Adhuc, Augustinus in libro III su- 2. Adhuc, Augustinus in libro III su- per Genesim ad litteram, et induci- per Genesim ad litteram, et induci- tur a Magistro in libro II Sententiarum, tur a Magistro in libro II Sententiarum, distinctione VIII, dicit sic: « Dæmones distinctione VIII, dicit sic: « Dæmones

Ex quo elemento Angeli assumant quibus ante peccatum congruebat locus Ex quo elemento Angeli assumant quibus ante peccatum congruebat locus

corpora'? corpora'?

Secundo quæritur, Ex quo elemento Secundo quæritur, Ex quo elemento Angeli assumant corpora? Angeli assumant corpora?

Sicut jam dictum est, auctoritati inni- Sicut jam dictum est, auctoritati inni- tendum est: tendum est:

1. Habitum est autem nuper quod di- 1. Habitum est autem nuper quod di- cit Gregorius, Abraham Angelos non cit Gregorius, Abraham Angelos non potuisset videre, nisi corpora ex aere potuisset videre, nisi corpora ex aere assumpsissent. assumpsissent.

2. Adhuc, Beda in libro de Natura 2. Adhuc, Beda in libro de Natura rerum sic dicit : « Cœlum superioris rerum sic dicit : « Cœlum superioris circuli proprio discretum termino et circuli proprio discretum termino et æqualibus spatiis collocatum, virtutes æqualibus spatiis collocatum, virtutes angelicas continet, quæ ad nos exeun- angelicas continet, quæ ad nos exeun- tes ætherea corpora sumunt, ut possint tes ætherea corpora sumunt, ut possint hominibus medendo assimilari, eadem- hominibus medendo assimilari, eadem- que reversæ ad cœlum deponunt.» Æther que reversæ ad cœlum deponunt.» Æther autem est superior pars aeris, ut in autem est superior pars aeris, ut in libro Meteororum dicit Aristoteles. libro Meteororum dicit Aristoteles. IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Sicut dicitur, Genes. I, 1, et jam 1. Sicut dicitur, Genes. I, 1, et jam habitum est, locus corporeus qui magis habitum est, locus corporeus qui magis convenit Angelo, coelum empyreum est. convenit Angelo, coelum empyreum est. Dicit autem Philosophus, quod locus et Dicit autem Philosophus, quod locus et locatum connaturalia sunt: propter quod locatum connaturalia sunt: propter quod unumquodque movetur ad locum sibi unumquodque movetur ad locum sibi connaturalem. Videtur ergo, quod ma- connaturalem. Videtur ergo, quod ma- gis congruum sit Angelo, quod sumat gis congruum sit Angelo, quod sumat corpus de corpore coelesti, quam de aere. corpus de corpore coelesti, quam de aere. Et hoc videtur etiam ex signo, Actuum, Et hoc videtur etiam ex signo, Actuum, XII, 7Et ecce Angelus Domini adsti- XII, 7Et ecce Angelus Domini adsti- tit, et lumen refulsit in habitaculo, sci- tit, et lumen refulsit in habitaculo, sci- licet in carcere. Constat, quod loquitur licet in carcere. Constat, quod loquitur

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. VIII, Art. 4. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. VIII, Art. 4. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. novæ editionis.

coelestis, quantum erat de prima natura coelestis, quantum erat de prima natura sua instituta, post peccatum ceciderunt sua instituta, post peccatum ceciderunt de coelo in hunc aerem caliginosum : et de coelo in hunc aerem caliginosum : et de illo assumunt corpora ad tentan- de illo assumunt corpora ad tentan- dum. » Si ergo boni Angeli non cecide- dum. » Si ergo boni Angeli non cecide- runt de coelo, congruitatem non habent runt de coelo, congruitatem non habent assumendi corpora de aere, sed de assumendi corpora de aere, sed de

cœlo. cœlo.

3. Adhuc, Ante habitum est de agilitate 3. Adhuc, Ante habitum est de agilitate Angelorum, quod in potestate habent Angelorum, quod in potestate habent motum suum: tantæ autem agilitati motum suum: tantæ autem agilitati non competit corpus alicujus elementi, non competit corpus alicujus elementi, sed de cœlesti assumptum : ergo videtur, sed de cœlesti assumptum : ergo videtur, quod boni Angeli non assumant corpo- quod boni Angeli non assumant corpo- ra de aere, sed de cœlo. ra de aere, sed de cœlo.

Sed hoc videtur esse impossibile: Sed hoc videtur esse impossibile:

1. Corpus enim coeleste, ut dicit Ari- 1. Corpus enim coeleste, ut dicit Ari- stoteles, est indivisibile: sed si Angelus stoteles, est indivisibile: sed si Angelus assumit corpus de cœlo, oportet de ne- assumit corpus de cœlo, oportet de ne- cessitate, quod corpus assumptum divi- cessitate, quod corpus assumptum divi- datur a reliquo quod non assumit: et datur a reliquo quod non assumit: et sic videtur, quod impossibile sit, quod sic videtur, quod impossibile sit, quod assumat corpus de cœlo. assumat corpus de cœlo.

2. Adhuc, Dicunt quidam coelum esse 2. Adhuc, Dicunt quidam coelum esse corpus inalterabile secundum qualitates: corpus inalterabile secundum qualitates: alterationes enim non accipit, sicut ca- alterationes enim non accipit, sicut ca- lidum, frigidum, humidum, siccum, ra- lidum, frigidum, humidum, siccum, ra- rum, spissum. Corpora autem assumpta rum, spissum. Corpora autem assumpta ab Angelis, ut dicunt Sancti, densabilia ab Angelis, ut dicunt Sancti, densabilia et densata sunt, ut contineant figuras et densata sunt, ut contineant figuras membrorum humanorum et aliorum membrorum humanorum et aliorum animalium terminata in seipsis: quia si animalium terminata in seipsis: quia si essent in raritate aeris vel ætheris, quo- essent in raritate aeris vel ætheris, quo- cumque moveretur Angelus, corpus cumque moveretur Angelus, corpus

• S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad • S. AUGUSTINUS, Lib. III super Genesim ad litteram, cap. 10. litteram, cap. 10.

11. 11.

ject. 1. ject. 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75.

suum continuaretur illi aeri et flueret suum continuaretur illi aeri et flueret in ipsum et sic Angelus indistinctus in ipsum et sic Angelus indistinctus ab aere esset per quem moveretur. ab aere esset per quem moveretur.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum SOLUTIO. Dicendum, quod secundum Sanctos oportet dicere, quod Angeli ex Sanctos oportet dicere, quod Angeli ex æthere corpora assumant, et quod ha- æthere corpora assumant, et quod ha- beant potestatem densandi ea, non com- beant potestatem densandi ea, non com- mixtione alterius corporis, sed simplici- mixtione alterius corporis, sed simplici- ter, prout densitas est situs quidam par- ter, prout densitas est situs quidam par- tium propinque stantium in toto, et tium propinque stantium in toto, et quod habeant potestatem ad solidum quod habeant potestatem ad solidum redigendi ea ut resistant tactui et non redigendi ea ut resistant tactui et non cedant impellenti: sic enim et figurata cedant impellenti: sic enim et figurata sunt et formata. Æther autem licet sunt et formata. Æther autem licet multipliciter dicatur, ut dicit Aristoteles multipliciter dicatur, ut dicit Aristoteles in libro Meteororum, tamen principaliter in libro Meteororum, tamen principaliter dicitur corpus non igne, sed lumine dicitur corpus non igne, sed lumine inflammans et inflammatum : et talis est inflammans et inflammatum : et talis est superior pars aeris, quæ pura est, eo superior pars aeris, quæ pura est, eo quod vapores ad ipsam non attingunt: quod vapores ad ipsam non attingunt: luminosa est sive inflammata lumine ex luminosa est sive inflammata lumine ex propinquitate siderum. Sapientiæ, xvII, propinquitate siderum. Sapientiæ, xvII, 5, dicitur Siderum limpidæ flammæ. 5, dicitur Siderum limpidæ flammæ. Ex hoc ergo meo judicio corpora assu- Ex hoc ergo meo judicio corpora assu- munt, secundum quod potest elici ex munt, secundum quod potest elici ex dictis Sanctorum hoc enim magis obe- dictis Sanctorum hoc enim magis obe- dit densationi et solidationi in figuras dit densationi et solidationi in figuras corporales ministerio eorum congruentes. corporales ministerio eorum congruentes. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Gre- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Gre- gorius vocat æthera aerem: quia supe- gorius vocat æthera aerem: quia supe- rior pars aeris est. rior pars aeris est.

785 785

dent, crederent esse Angelos ejusdem dent, crederent esse Angelos ejusdem naturæ cujus est corpus in quo appa- naturæ cujus est corpus in quo appa- rent sed ipsa vilitate et ignobilitate rent sed ipsa vilitate et ignobilitate elementi conjuncti, scirent Angelos esse elementi conjuncti, scirent Angelos esse supermundanas substantias, habentes supermundanas substantias, habentes potestatem hæc inferiora movendi ad potestatem hæc inferiora movendi ad usum sui ministerii '. » usum sui ministerii '. »

AD ALIUD dicendum, quod non intendit Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod non intendit Ad object. 2. Augustinus dicere, quod dæmones ante Augustinus dicere, quod dæmones ante peccatum et Angeli boni quantum est de peccatum et Angeli boni quantum est de se, dependerent vel connaturalitatem se, dependerent vel connaturalitatem haberent ad aliquem locum sed quan- haberent ad aliquem locum sed quan- tum est de congruentia corporis ad spi- tum est de congruentia corporis ad spi- ritum, lux corporalis plus congruit luci ritum, lux corporalis plus congruit luci spirituali quam aliud corpus : et sic spirituali quam aliud corpus : et sic debebatur Angelo bono cœlum, et etiam debebatur Angelo bono cœlum, et etiam dæmoni ante peccatum. Quoad assump- dæmoni ante peccatum. Quoad assump- tionem vero corporum quæ non respicit tionem vero corporum quæ non respicit nisi ministerii congruitatem, sic dæmoni nisi ministerii congruitatem, sic dæmoni post peccatum ad congruitatem tenta- post peccatum ad congruitatem tenta- tionis debetur aer caliginosus: quia ca- tionis debetur aer caliginosus: quia ca- liginoso corpore assumpto magis con- liginoso corpore assumpto magis con- gruit tentationi ex ipsa enim caligine gruit tentationi ex ipsa enim caligine signanter respondet, quod tentator est signanter respondet, quod tentator est et mendax. Aliquando tamen transfigu- et mendax. Aliquando tamen transfigu- rat se in Angelum lucis, ut hac simula- rat se in Angelum lucis, ut hac simula- tione decipiat, sicut dicit Apostolus, tione decipiat, sicut dicit Apostolus, II ad Corinth. xı, 14. II ad Corinth. xı, 14.

Et quod objicitur in præcedenti argu- Et quod objicitur in præcedenti argu- mento, Actuum, x11, 7 dicendum, quod mento, Actuum, x11, 7 dicendum, quod sicut dicit Avicenna in Sufficientia cœli sicut dicit Avicenna in Sufficientia cœli et mundi, « Omne perspicuum densa- et mundi, « Omne perspicuum densa-

AD DICTUM Bedæ patet solutio: quia tum lucet: » et ideo omne lucens actu AD DICTUM Bedæ patet solutio: quia tum lucet: » et ideo omne lucens actu hoc concedendum est. hoc concedendum est.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod licet coelum empyreum dicendum quod licet coelum empyreum inter corpora plus congruat naturæ an- inter corpora plus congruat naturæ an- gelicæ, tamen non ita congruit ministe- gelicæ, tamen non ita congruit ministe- rio quia non ita potest solidari et den- rio quia non ita potest solidari et den- sari sicut aereum, ut dictum est. Dio- sari sicut aereum, ut dictum est. Dio- nysius tamen in Cœlesti hierarchia hujus nysius tamen in Cœlesti hierarchia hujus ponit etiam aliam rationem, dicens quod ponit etiam aliam rationem, dicens quod « sapienter providit theologia Angelos « sapienter providit theologia Angelos formans figuris ignobilium corporum, ut formans figuris ignobilium corporum, ut bonum, leonum, aquilarum, equorum bonum, leonum, aquilarum, equorum igneorum, ne scilicet imperiti et idiotæ igneorum, ne scilicet imperiti et idiotæ qui nihil æstimare sciunt nisi quod vi- qui nihil æstimare sciunt nisi quod vi-

1 Cf. S. DIONYSIUM. Lib. de Coelesti hierar- 1 Cf. S. DIONYSIUM. Lib. de Coelesti hierar-

XXXI XXXI

tegit et videri non permittit corpus quod tegit et videri non permittit corpus quod post se est. Unde flamma candelæ alteri post se est. Unde flamma candelæ alteri candelæ objecta, umbram facit, et sol candelæ objecta, umbram facit, et sol tegit stellas. Propter quod etiam Philo- tegit stellas. Propter quod etiam Philo- sophi dicunt ignem non lucere in propria sophi dicunt ignem non lucere in propria sphæra, propter nimiam raritatem ip- sphæra, propter nimiam raritatem ip- sius. Non ergo est inconveniens si cor- sius. Non ergo est inconveniens si cor- pus Angeli ex æthere densatum luxit in pus Angeli ex æthere densatum luxit in

carcere. carcere.

AD ALIUD dicendum, quod agilitati Ad object.3. AD ALIUD dicendum, quod agilitati Ad object.3. Angeli non repugnat æther: tanta enim. Angeli non repugnat æther: tanta enim. est vis Angeli ad movendum, quod vincit est vis Angeli ad movendum, quod vincit omnia talia, sicut paulo ante in præhabi- omnia talia, sicut paulo ante in præhabi-

tis ostensum est. tis ostensum est.

chia, cap. 2. chia, cap. 2.

50 50

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

786 786

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod dictum Ari- AD ALIUD dicendum, quod dictum Ari- stotelis procedit. stotelis procedit.

AD ALIUD potest dici, quod illud pro- AD ALIUD potest dici, quod illud pro- cedit licet enim corpus coeleste, ut di- cedit licet enim corpus coeleste, ut di- cit Messealach in libro de Sphæra mota, cit Messealach in libro de Sphæra mota, et Averroes in libro de Substantia orbis, et Averroes in libro de Substantia orbis, sit inspissabile et rarefactibile quoad sit inspissabile et rarefactibile quoad positionem partium propinque vel re- positionem partium propinque vel re- mote, eo quod aliter sequeretur quod mote, eo quod aliter sequeretur quod intercideret vacuum inter sphæras or- intercideret vacuum inter sphæras or- bium tamen non est rarefactibile et bium tamen non est rarefactibile et densabile ad divisionem substantiæ, et densabile ad divisionem substantiæ, et alterationem passivam abjicientem alterationem passivam abjicientem forma et a specie : et ideo ab Angelo non forma et a specie : et ideo ab Angelo non est assumptibile. est assumptibile.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

a a

Qualiter Angelus assumat corpus, utrum Qualiter Angelus assumat corpus, utrum scilicet sit in corpore assumpto ut per- scilicet sit in corpore assumpto ut per- fectio in perfectibili, vel ut motor in fectio in perfectibili, vel ut motor in mobili¹? mobili¹?

Tertio quæritur, Qualiter Angeli assu- Tertio quæritur, Qualiter Angeli assu- mant corpora ? mant corpora ?

Et quæritur hic, Utrum Angelus sit in Et quæritur hic, Utrum Angelus sit in corpore assumpto ut perfectio in perfe- corpore assumpto ut perfectio in perfe- ctibili, vel ut motor in mobili ? ctibili, vel ut motor in mobili ?

1. Si enim est ut perfectio in perfecti- 1. Si enim est ut perfectio in perfecti- bili cum ex perfectibili et perfectione bili cum ex perfectibili et perfectione naturaliter fiat unum, ex Angelo et cor- naturaliter fiat unum, ex Angelo et cor- pore assupto naturaliter fieret unum, pore assupto naturaliter fieret unum, quod falsum est. quod falsum est.

2. Adhuc, Quotiescumque spiritualis 2. Adhuc, Quotiescumque spiritualis substantia corporali unitur ut perfectio substantia corporali unitur ut perfectio perfectibili, spiritualis substantia vivifi- perfectibili, spiritualis substantia vivifi- cat corporalem. Si ergo Angelus assu- cat corporalem. Si ergo Angelus assu- mat corpus ut perfectio perfectibile, mat corpus ut perfectio perfectibile, corpus assumptum vivificatur ab Angelo, corpus assumptum vivificatur ab Angelo, quod absurdum est. quod absurdum est.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten. 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten. tiarum, Dist. VIII, Art. 6. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. VIII, Art. 6. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. novæ editionis.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII super Genesim ad

3. Si dicatur, quod assumat ut motor 3. Si dicatur, quod assumat ut motor mobile. CONTRA: Secundum hoc assumit mobile. CONTRA: Secundum hoc assumit omne corpus quod movet. Sed in li- omne corpus quod movet. Sed in li- bro VIII super Genesim ad litteram, bro VIII super Genesim ad litteram, dicit Augustinus quod « Angeli omnia dicit Augustinus quod « Angeli omnia corpora possunt movere 2. » Ergo om- corpora possunt movere 2. » Ergo om- nia corpora possunt assumere, quod fal- nia corpora possunt assumere, quod fal-

sum est. sum est.

4. Adhuc, Zachariæ, I, 13, dicitur: 4. Adhuc, Zachariæ, I, 13, dicitur: Respondit Dominus Angelo qui loqueba- Respondit Dominus Angelo qui loqueba- tur in me. Ergo Angelus movebat Za- tur in me. Ergo Angelus movebat Za- chariam et membra ejus. Et si assumit chariam et membra ejus. Et si assumit omne corpus quod movet vel in quo omne corpus quod movet vel in quo operatur tunc sequitur, quod assumpsit operatur tunc sequitur, quod assumpsit Zachariam, quod absurdum est. Zachariam, quod absurdum est.

ULTERIUS quæritur, A quo vel quo- ULTERIUS quæritur, A quo vel quo- modo fiat corpus quod assumitur ab modo fiat corpus quod assumitur ab Angelo ? hoc enim corpus organizatum Angelo ? hoc enim corpus organizatum est. Quæritur ergo, Quis organizat cor- est. Quæritur ergo, Quis organizat cor- pus ? pus ?

Et videtur, quod non Angelus : Et videtur, quod non Angelus :

1. Organizatio enim cum ultima per- 1. Organizatio enim cum ultima per- fectio sit corporis animati, videtur quod fectio sit corporis animati, videtur quod ad Deum pertineat ultimum enim et ad Deum pertineat ultimum enim et optimum in unoquoque Deo est attri- optimum in unoquoque Deo est attri-

buendum. buendum.

2. Adhuc, Augustinus in libro IX su- 2. Adhuc, Augustinus in libro IX su- per Genesim ad litteram, dicit, quod « in per Genesim ad litteram, dicit, quod « in formatione corporis Hevæ Angeli præ- formatione corporis Hevæ Angeli præ- paraverunt materiam, extrahendo scili- paraverunt materiam, extrahendo scili- cet de Adam costam, sed Deus perfecit cet de Adam costam, sed Deus perfecit corpus, distinguendo in organa ³. » A corpus, distinguendo in organa ³. » A simili ergo videtur, quod in corporibus simili ergo videtur, quod in corporibus suis præparatores tantum sint, et Do- suis præparatores tantum sint, et Do- minus adhibeat organizationem. minus adhibeat organizationem.

3 3

3. Adhuc, Anima in generatione ho- 3. Adhuc, Anima in generatione ho- minis non facit organizationem in cor- minis non facit organizationem in cor- pore, sed organizato jam infunditur, pore, sed organizato jam infunditur, sicut dicitur, II Machab. VII, 22 et 23: sicut dicitur, II Machab. VII, 22 et 23: Nescio qualiter in utero meo apparui- Nescio qualiter in utero meo apparui- stis: neque enim ego spiritum et animam stis: neque enim ego spiritum et animam donavi vobis et vitam, et singulorum donavi vobis et vitam, et singulorum membra non ego ipsa compegi sed membra non ego ipsa compegi sed

litteram, cap. 24. litteram, cap. 24.

3 S. AUGUSTINUSs, Lib. IX super Genesim ad 3 S. AUGUSTINUSs, Lib. IX super Genesim ad litteram, cap. 15. litteram, cap. 15.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75.

rnim mundi Creator, qui formavit ho- rnim mundi Creator, qui formavit ho- minis nativitatem, quique omnium inve- minis nativitatem, quique omnium inve- nil originem, et spiritum vobis iterum nil originem, et spiritum vobis iterum cum misericordia reddet et vitam, sicut cum misericordia reddet et vitam, sicut nunc vosmetipsos despicitis propter le- nunc vosmetipsos despicitis propter le- yes ejus. Ergo videtur, quod nec An- yes ejus. Ergo videtur, quod nec An- gelus organizet corpus assumptum ab gelus organizet corpus assumptum ab ipso. ipso.

4. Adhuc, Videtur quod organizatum 4. Adhuc, Videtur quod organizatum corpus non competat Angelo. Dicit enim corpus non competat Angelo. Dicit enim Commentator super secundum de Anima, Commentator super secundum de Anima, quod multitudo organorum in corpore quod multitudo organorum in corpore est propter multitudinem potentiarum est propter multitudinem potentiarum in anima, quæ non nisi organis operari in anima, quæ non nisi organis operari possunt sed talis multitudo potentia- possunt sed talis multitudo potentia- rum non est in Angelo : ergo non rum non est in Angelo : ergo non competit sibi assumptio corporis orga- competit sibi assumptio corporis orga-

nizati. nizati.

5. Adhuc, Cum fictio contraria sit ve- 5. Adhuc, Cum fictio contraria sit ve- ritati, ut dicit Gregorius, et Angelus ritati, ut dicit Gregorius, et Angelus quando mittitur, veritatis nuntius sit, quando mittitur, veritatis nuntius sit, videtur quod in operibus ejus non debet videtur quod in operibus ejus non debet esse fictio ergo oculus ejus vere est esse fictio ergo oculus ejus vere est oculus, et pes vere pes, et lingua vere oculus, et pes vere pes, et lingua vere lingua, et auris vere auris, et manus lingua, et auris vere auris, et manus vere manus sed oculus vere oculus, et vere manus sed oculus vere oculus, et vere auris, et sic de aliis organis sen- vere auris, et sic de aliis organis sen- suum immutantur passibilibus qualitati- suum immutantur passibilibus qualitati- bus corporum ergo Angelus immutatur bus corporum ergo Angelus immutatur et recipit a corporibus passiones et passi- et recipit a corporibus passiones et passi- biles qualitates corporum inferentes vel biles qualitates corporum inferentes vel illatas quod valde absurdum est, et illatas quod valde absurdum est, et contra beatum Dionysium, qui dicit, quod contra beatum Dionysium, qui dicit, quod Angeli cognoscunt hæc singularia nihil Angeli cognoscunt hæc singularia nihil recipientes ab ipsis. recipientes ab ipsis.

6. Adhuc, Sicut in præhabitis dictum 6. Adhuc, Sicut in præhabitis dictum est, frustra fit mediante corpore quod si- est, frustra fit mediante corpore quod si- ne corpore fieri potest. Sed sonare, lo- ne corpore fieri potest. Sed sonare, lo- cutiones formare, accedere homines, mo- cutiones formare, accedere homines, mo- vere corpora, et defendere a periculis, vere corpora, et defendere a periculis, etc., hujusmodi potest Angelus facere etc., hujusmodi potest Angelus facere sine organis et sine corpore. Frustra sine organis et sine corpore. Frustra ergo ad opus suum corpus organiza- ergo ad opus suum corpus organiza-

tur. tur.

SOLUTIO. Dicendum, quod Angelus SOLUTIO. Dicendum, quod Angelus assumit ex æthere sive ex puriore parte assumit ex æthere sive ex puriore parte aeris corpus, quod ipse virtute divina aeris corpus, quod ipse virtute divina spissat, solidat, et organizat ad singulas spissat, solidat, et organizat ad singulas

787 787

operationes organorum singulorum: et operationes organorum singulorum: et conjungitur ei et unitur quasi ut motor conjungitur ei et unitur quasi ut motor mobili. Probavit enim Aristoteles in mobili. Probavit enim Aristoteles in VII Physicorum, quod mobile determi- VII Physicorum, quod mobile determi- natæ figuræ et solidæ substantiæ et in- natæ figuræ et solidæ substantiæ et in- corruptibilis non movetur in actu nisi a corruptibilis non movetur in actu nisi a motore conjuncto sibi. Assumptio ergo motore conjuncto sibi. Assumptio ergo corporis est conjunctio sive unio talis corporis est conjunctio sive unio talis Angeli cum corpore, ita quod Angelus Angeli cum corpore, ita quod Angelus cum corpore intrinsecus sit ut quasi cum corpore intrinsecus sit ut quasi unum fiat de Angelo motore et corpore unum fiat de Angelo motore et corpore moto, in omnibus operationibus quæ moto, in omnibus operationibus quæ fiunt ad manifestationem divinam, vel ad fiunt ad manifestationem divinam, vel ad manifestationem Angeli. Dico autem ad manifestationem Angeli. Dico autem ad manifestationem divinam, propter hoc manifestationem divinam, propter hoc quod aliquando Angelus apparet in per- quod aliquando Angelus apparet in per- sona Dei et tunc operatio ejus ordina- sona Dei et tunc operatio ejus ordina- tur ad manifestationem divinam. Ali- tur ad manifestationem divinam. Ali- quando apparet in persona propria : et quando apparet in persona propria : et tunc operationes ejus ordinantur ad ma- tunc operationes ejus ordinantur ad ma- nifestationem angelicam. Et dico quasi nifestationem angelicam. Et dico quasi unum, non unum: quia non fit unum unum, non unum: quia non fit unum ex Angelo et corpore assumpto vere et ex Angelo et corpore assumpto vere et secundum naturam. Corpus enim as- secundum naturam. Corpus enim as- sumptum est sibi quasi habitus congruus sumptum est sibi quasi habitus congruus in quo homini manifestatur. Unde Beda in quo homini manifestatur. Unde Beda dicit in libro de Natura rerum, quod « in dicit in libro de Natura rerum, quod « in ministerium missi induunt corpora, et ministerium missi induunt corpora, et ministerio expleto deponunt. » ministerio expleto deponunt. »

AD PRIMUM ergo dicendum, quod An- AD PRIMUM ergo dicendum, quod An- gelus non est in corpore ut perfectio in gelus non est in corpore ut perfectio in perfectibili, sed ut motor in mobili tan- perfectibili, sed ut motor in mobili tan- tum, in potestate voluntatis habens mo- tum, in potestate voluntatis habens mo- bile et motum mobilis et omnes opera- bile et motum mobilis et omnes opera- tiones organorum corporis assumpti, tiones organorum corporis assumpti, distinctus tamen ab ipso in essentia et distinctus tamen ab ipso in essentia et esse: idcirco ex ipso et mobili non fit esse: idcirco ex ipso et mobili non fit unum per naturam, sicut ex nauta et na- unum per naturam, sicut ex nauta et na- vi non fit unum, licet nauta ut motor vi non fit unum, licet nauta ut motor conjunctus sit navi. conjunctus sit navi.

AD ALIUD dicendum, quod hoc proce- AD ALIUD dicendum, quod hoc proce- dit et ideo non conjungitur corpori ut dit et ideo non conjungitur corpori ut perfectio perfectibili. perfectio perfectibili.

AD ALIUD dicendum, quod est motor AD ALIUD dicendum, quod est motor extrinsecus, et est motor intrinsecus, et extrinsecus, et est motor intrinsecus, et est mobile motum ad conformitatem ho- est mobile motum ad conformitatem ho- minis, et motum simpliciter quocumque minis, et motum simpliciter quocumque motu. Angeli omnia corpora possunt motu. Angeli omnia corpora possunt movere quocumque motu ut motores movere quocumque motu ut motores

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad quæst. Ad quæst. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

788 788

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

extrinseci quia non est eis determina- extrinseci quia non est eis determina- tum a Deo quod corpus moveant, et quod tum a Deo quod corpus moveant, et quod non moveant. Sed cum superior sit non moveant. Sed cum superior sit creatura spiritualis ad corporalem, et in creatura spiritualis ad corporalem, et in omni ordine naturæ superior natura sit omni ordine naturæ superior natura sit ut movens, et inferior ut mota, dicit ut movens, et inferior ut mota, dicit Augustinus, quod Angeli possunt mo- Augustinus, quod Angeli possunt mo- vere corpora sed ad talem motum cor- vere corpora sed ad talem motum cor- poribus non indigent. Sed motor intrin- poribus non indigent. Sed motor intrin- secus distinctus secundum esse ab ipso secus distinctus secundum esse ab ipso mobili, in motu qui est ad manifestatio- mobili, in motu qui est ad manifestatio- nem divinam, vel angelicam factus se- nem divinam, vel angelicam factus se- cundum conformitatem ad hominem non cundum conformitatem ad hominem non indifferenter se habet ad omne corpus : indifferenter se habet ad omne corpus : quia quodam corpore potest perficere quia quodam corpore potest perficere hoc, et quodam non : et ideo quoddam hoc, et quodam non : et ideo quoddam assumit, et non omne. assumit, et non omne.

AD ALIUD dicendum, quod Angelus lo- AD ALIUD dicendum, quod Angelus lo- quebatur in Zacharia per medium: in- quebatur in Zacharia per medium: in- spirabat enim sive illuminabat, quod me- spirabat enim sive illuminabat, quod me- lius est, animam Zachariæ de his de lius est, animam Zachariæ de his de quibus loquendum erat: et anima Zacha- quibus loquendum erat: et anima Zacha- riæ movebat linguam et corpus. Et ideo riæ movebat linguam et corpus. Et ideo Angelus nec Zachariam nec corpus ejus Angelus nec Zachariam nec corpus ejus assumpsit quia in corpore assumpto assumpsit quia in corpore assumpto immediatus motor est Angelus, et per immediatus motor est Angelus, et per seipsum operatur in organis ejus. seipsum operatur in organis ejus.

AD ID quod ulterius quæritur, proba- AD ID quod ulterius quæritur, proba- biliter dici potest, quod in corporibus biliter dici potest, quod in corporibus talibus substantia ipsius corporis præpa- talibus substantia ipsius corporis præpa- ratur ab Angelo distinctio vero et figu- ratur ab Angelo distinctio vero et figu- ratio in organis fit etiam ab Angelo, sed ratio in organis fit etiam ab Angelo, sed virtute divina: sicut etiam locatio in virtute divina: sicut etiam locatio in loco corporali Angeli non potest esse loco corporali Angeli non potest esse virtute corporis quia corpus non potest virtute corporis quia corpus non potest contingere Angelum, sed virtute Dei, contingere Angelum, sed virtute Dei, qui proprius locus est Angelorum, ut qui proprius locus est Angelorum, ut dicit Beda: « Locus Angelorum Deus dicit Beda: « Locus Angelorum Deus est, intra quem currunt quocumque mit- est, intra quem currunt quocumque mit- tuntur. »Dei enim solius est continere tuntur. »Dei enim solius est continere Angelum, a quo et ipse Angelus habet Angelum, a quo et ipse Angelus habet virtutem contentivam qua continet cor- virtutem contentivam qua continet cor- pus assumptum, ne defluat, nec dissol- pus assumptum, ne defluat, nec dissol-

vatur. vatur.

AD ALIUD patet solutio per ante dicta. AD ALIUD patet solutio per ante dicta. Conceditur enim secundum Augusti- Conceditur enim secundum Augusti-

1 VENERAB. BEDA, Ad cap. 1 Lucæ. 1 VENERAB. BEDA, Ad cap. 1 Lucæ.

num, quod præparatores sunt Angeli, num, quod præparatores sunt Angeli, licet non creatores essentiæ et esse re- licet non creatores essentiæ et esse re- rum essentias enim et esse rebus solus rum essentias enim et esse rebus solus Deus dat. Deus dat.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile. Anima enim non potest facere or- mile. Anima enim non potest facere or- gana in corpore: quia ipsa ante organi- gana in corpore: quia ipsa ante organi- zatum corpus non est : et cum non est, zatum corpus non est : et cum non est, nec virtute propria, nec virtute divina nec virtute propria, nec virtute divina operari potest. Angelus autem ante as- operari potest. Angelus autem ante as- sumptum corpus est et ideo assumendo sumptum corpus est et ideo assumendo corpus potest organizare virtute divina, corpus potest organizare virtute divina, ut dictum est quod non potest anima, ut dictum est quod non potest anima, quæ organizato jam infunditur corpori, quæ organizato jam infunditur corpori, et infundendo creatur. et infundendo creatur.

AD ALIUD dicendum, quod illa objectio AD ALIUD dicendum, quod illa objectio non probat, nisi quod Angelus non in- non probat, nisi quod Angelus non in- diget organis quantum ad seipsum : et diget organis quantum ad seipsum : et hoc verum est: indiget tamen organis hoc verum est: indiget tamen organis propter hominem circa quem ministrat, propter hominem circa quem ministrat, cui convenienter significari non possunt cui convenienter significari non possunt manifestationes divinæ et angelicæ, nisi manifestationes divinæ et angelicæ, nisi in corpore quod est conforme corpori hu- in corpore quod est conforme corpori hu-

mano. mano.

AD ALIUD dicendum, quod non est ibi AD ALIUD dicendum, quod non est ibi fictio, sed veritas. Sed veritas est duplex. fictio, sed veritas. Sed veritas est duplex. Verum enim organum secundum natu- Verum enim organum secundum natu- ram est, quod vere agit et patitur ad na- ram est, quod vere agit et patitur ad na- turalis indigentiæ suppletionem et sic turalis indigentiæ suppletionem et sic dicitur oculus verus, qui vere nuntiat dicitur oculus verus, qui vere nuntiat conveniens animali per lumen et colo- conveniens animali per lumen et colo- rem et auris vera, quæ conveniens rem et auris vera, quæ conveniens nuntiat per signum et naris vera, quæ nuntiat per signum et naris vera, quæ nuntiat conveniens per odoris susceptio- nuntiat conveniens per odoris susceptio- nem et passionem: et gustus verus, qui nem et passionem: et gustus verus, qui passione nervi gustatim diffusi in lingua passione nervi gustatim diffusi in lingua et faucibus, tactu cibi judicium saporis et faucibus, tactu cibi judicium saporis est et tactus verus, qui sensibilibus et est et tactus verus, qui sensibilibus et tangibilibus qualitatibus immutatur. Et tangibilibus qualitatibus immutatur. Et hæc est veritas rei et hac veritate non hæc est veritas rei et hac veritate non sunt vera organa assumpti corporis ab sunt vera organa assumpti corporis ab Angelo. Sed est veritas signi, qua signi- Angelo. Sed est veritas signi, qua signi- ficatur res ut res est et sic auris sub ficatur res ut res est et sic auris sub figura auris significat potestatem audien- figura auris significat potestatem audien- di, hoc est, percipiendi sensibilia sensus di, hoc est, percipiendi sensibilia sensus auditus et oculus significat potestatem auditus et oculus significat potestatem visivam, et pes virtutem processivam, et visivam, et pes virtutem processivam, et

: :

3. 3.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVIII, QUÆST. 75.

manus virtutem operativam, et unum- manus virtutem operativam, et unum- quodque istorum verum est quando di- quodque istorum verum est quando di- recte significat potestatem et veritatem recte significat potestatem et veritatem virtutis quæ in ipso operatur. Sic enim virtutis quæ in ipso operatur. Sic enim dicimus Deum habere oculos, aures, etc. dicimus Deum habere oculos, aures, etc. Et sic assumptum corpus habet vera or- Et sic assumptum corpus habet vera or- gana, hoc est, tales potestates Angelo gana, hoc est, tales potestates Angelo inesse spiritualiter et non materialiter inesse spiritualiter et non materialiter demonstrantia. Nec est fictum quod vere demonstrantia. Nec est fictum quod vere demonstrat talem potestatem inesse : demonstrat talem potestatem inesse : quamvis Angelus sine his eosdem actus quamvis Angelus sine his eosdem actus possit operari, quia, sicut dicit Boetius, possit operari, quia, sicut dicit Boetius, quidquid potest potentia inferior, potest quidquid potest potentia inferior, potest potentia superior eminentius et excellen- potentia superior eminentius et excellen- tius. Unde quod anima facit per orga- tius. Unde quod anima facit per orga- num, Angelus sine organo potest ope- num, Angelus sine organo potest ope- rari. rari.

AD ULTIMUM dicendum, quod illa obje- AD ULTIMUM dicendum, quod illa obje- ctio procederet, si propter se dicerentur ctio procederet, si propter se dicerentur Angeli assumere corpora: sed hoc non Angeli assumere corpora: sed hoc non est verum assumunt enim propter con- est verum assumunt enim propter con- formitatem ad homines, et sine eis non formitatem ad homines, et sine eis non adeo competenter possent instruere et adeo competenter possent instruere et custodire homines et ideo non sunt custodire homines et ideo non sunt frustra, sed ad magnam utilitatem homi- frustra, sed ad magnam utilitatem homi- nis a divina providentia præordinata, et nis a divina providentia præordinata, et ab Angelis assumpta. ab Angelis assumpta.

MEMBRUM IV. MEMBRUM IV.

Ad quem usum Angeli assumant Ad quem usum Angeli assumant corpora'? corpora'?

789 789

indigebant, sed quia volebant et poterant, indigebant, sed quia volebant et poterant, ut hominibus congruerent sui ministerii ut hominibus congruerent sui ministerii quadam humanitate, fecerunt. Neque quadam humanitate, fecerunt. Neque enim in phantasmate Angelos edisse enim in phantasmate Angelos edisse credendum est, quando eos homines ho- credendum est, quando eos homines ho- spitio susceperunt, sicut dicitur, Genes. spitio susceperunt, sicut dicitur, Genes. XVIII, 1 et seq., quod Abraham recepit XVIII, 1 et seq., quod Abraham recepit tres Angelos. Et, Genes. xix, 1 et seq., tres Angelos. Et, Genes. xix, 1 et seq., quod Loth recepit Angelos. » Ex hoc ac- quod Loth recepit Angelos. » Ex hoc ac- cipitur, quod vere comederunt Angeli : cipitur, quod vere comederunt Angeli : sed ad veram comestionem exigitur ma- sed ad veram comestionem exigitur ma- sticatio et linguæ revolutio et in corpus sticatio et linguæ revolutio et in corpus cibi gluttitio: ergo videtur, quod omnia cibi gluttitio: ergo videtur, quod omnia hæc organa, os scilicet, et linguam, den- hæc organa, os scilicet, et linguam, den- tes, oesophagum, et stomachum accepe- tes, oesophagum, et stomachum accepe- runt Angeli quia sine his organis isti runt Angeli quia sine his organis isti actus vere fieri non possunt. actus vere fieri non possunt.

2. Adhuc, Constat, quod etiam ea- 2. Adhuc, Constat, quod etiam ea- dem ratione vere loquebantur: sed vera dem ratione vere loquebantur: sed vera locutio non fit nisi interpretativa poten- locutio non fit nisi interpretativa poten- tia movente linguam et formante voces tia movente linguam et formante voces articulatas ergo assumpserunt et inter- articulatas ergo assumpserunt et inter- pretativam potentiam quæ est rationalis pretativam potentiam quæ est rationalis animæ, et linguam, et os, et dentes, et animæ, et linguam, et os, et dentes, et alia ad quæ flectitur lingua quando for- alia ad quæ flectitur lingua quando for- mat voces et sic assumpserunt animam mat voces et sic assumpserunt animam rationalem, non tantum corpus hominis rationalem, non tantum corpus hominis vel simile corpori hominis: quia aliter vel simile corpori hominis: quia aliter hos actus non vere sed phantastice fecis- hos actus non vere sed phantastice fecis-

sent. sent.

3. Adhuc, Ex prædictis constat, quod 3. Adhuc, Ex prædictis constat, quod Angeli ex aere densato et solidato cor- Angeli ex aere densato et solidato cor- pus assumunt, in quo operantur circa pus assumunt, in quo operantur circa nosaer autem densatus et solidatus in nosaer autem densatus et solidatus in corpus figuratum et solidum non move- corpus figuratum et solidum non move- tur per spatium, nisi commetiendo se tur per spatium, nisi commetiendo se spatio et in tempore determinato: An- spatio et in tempore determinato: An-

QUARTO quæritur, Ad quem usum An- gelus ergo in corpore moto non in vo- QUARTO quæritur, Ad quem usum An- gelus ergo in corpore moto non in vo- geli assumant corpora ? geli assumant corpora ?

Et videtur, quod ad usum comestio- Et videtur, quod ad usum comestio- nis, locutionis, ambulationis, et ad alios nis, locutionis, ambulationis, et ad alios quosdam. quosdam.

1. Unde Augustinus in libro XIII de 1. Unde Augustinus in libro XIII de Civitate Dei : « Quod visibiliter et Civitate Dei : « Quod visibiliter et tractabiliter apparentes Angeli, non quia tractabiliter apparentes Angeli, non quia

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in II Senten- tiarum, Dist. VIII, Art. 3. Tom. XXVII hujusce tiarum, Dist. VIII, Art. 3. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. novæ editionis.

luntatis potestate habet motum ut in luntatis potestate habet motum ut in nunc vel in tempore transeat spatium sic- nunc vel in tempore transeat spatium sic- ut vult, sed exigit tempus determina- ut vult, sed exigit tempus determina- tum ergo spatium transire potest, ita tum ergo spatium transire potest, ita quod in minori transire non possit. quod in minori transire non possit.

4. Adhuc, Aristoteles in secundo de 4. Adhuc, Aristoteles in secundo de Anima dicit, quod vivere dicitur multi- Anima dicit, quod vivere dicitur multi-

* S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Civitate Dei. * S. AUGUSTINUS, Lib. XIII de Civitate Dei.

cap. 22. cap. 22.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

790 790

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pliciter, scilicet nutriri, augeri, moveri pliciter, scilicet nutriri, augeri, moveri secundum locum, sentire, et intelligere. secundum locum, sentire, et intelligere. Sed in omnibus inferius semper infert Sed in omnibus inferius semper infert suum superius. Si ergo Angelus come- suum superius. Si ergo Angelus come- dit in corpore corporaliter, et si localiter dit in corpore corporaliter, et si localiter movebatur in corpore, cum motus loca- movebatur in corpore, cum motus loca- lis non sit nisi animalis sensibilem ani- lis non sit nisi animalis sensibilem ani- mam habentis hoc enim solum, ut di- mam habentis hoc enim solum, ut di- eit Avicenna, participat motum processi- eit Avicenna, participat motum processi- vum, si est perfectum vel motum con- vum, si est perfectum vel motum con- tractionis et dilatationis si est imperfe- tractionis et dilatationis si est imperfe- ctum. Imperfectum autem dico, quod est ctum. Imperfectum autem dico, quod est quasi medium inter plantam et animal, quasi medium inter plantam et animal, ut spongia, et quædam alia. Si ergo An- ut spongia, et quædam alia. Si ergo An- gelus vere movebatur localiter et motu gelus vere movebatur localiter et motu processivo corporaliter, sequitur quod in processivo corporaliter, sequitur quod in eodem corpore vere et corporaliter vixit, eodem corpore vere et corporaliter vixit, et sensit secundum omnia organa sen- et sensit secundum omnia organa sen- suum et sic non assumpsit tantum cor- suum et sic non assumpsit tantum cor- pus, sed totum animal secundum sensum pus, sed totum animal secundum sensum