660 660

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

QUESTIO INCIDENS. QUESTIO INCIDENS.

Utrum Christus plus dilexit Petrum quam Joannem ¹ ? Utrum Christus plus dilexit Petrum quam Joannem ¹ ?

Sed contra. Sed contra.

« «

JUXTA hoc ulterius quæritur de qua- JUXTA hoc ulterius quæritur de qua- dam Glossa Augustini quæ continetur, dam Glossa Augustini quæ continetur, Joannis, xx1,520, super illud: Conversus Joannis, xx1,520, super illud: Conversus Petrus, vidit illum discipulum quem di- Petrus, vidit illum discipulum quem di- ligebat Jesus, ubi dicit Augustinus : ligebat Jesus, ubi dicit Augustinus : Tacito, nomine hoc signo discernitur Tacito, nomine hoc signo discernitur Joannes a cæteris, non quod solum eum, Joannes a cæteris, non quod solum eum, sed quod præ cæteris diligebat cum. sed quod præ cæteris diligebat cum. Hujus majoris dilectionis indicium est, Hujus majoris dilectionis indicium est, quod solus super pectus Jesu recubuit. » quod solus super pectus Jesu recubuit. » Ex quo accipitur, quod plus aliis dilexit Ex quo accipitur, quod plus aliis dilexit

Joannem. Joannem.

IN CONTRARIUM hujus est quod IN CONTRARIUM hujus est quod

1. Ibidem dicit subdens: «Porro Pe- 1. Ibidem dicit subdens: «Porro Pe- trus plus aliis dilexit. Unde ipse sciens trus plus aliis dilexit. Unde ipse sciens quod interrogabat: Simon Joannis, dili- quod interrogabat: Simon Joannis, dili- gis me plus his 2 ? hoc est, plus aliis gis me plus his 2 ? hoc est, plus aliis Apostolis. » Ex quo accipitur, quod Pe- Apostolis. » Ex quo accipitur, quod Pe- trus plus dilexit Christum quam Joan- trus plus dilexit Christum quam Joan- nes et ex hoc sequitur, quod Deus dili- nes et ex hoc sequitur, quod Deus dili- git plus minus diligentem, et minus dili- git plus minus diligentem, et minus dili- git plus diligentem, quod videtur valde git plus diligentem, quod videtur valde inconveniens. Unde Augustinus ibidem inconveniens. Unde Augustinus ibidem disputans dicit « Videtur melior qui disputans dicit « Videtur melior qui plus diligit, quam qui minus diligit plus diligit, quam qui minus diligit Christum et sic anteponitur Petrus Christum et sic anteponitur Petrus Joanni. » Item, Videtur melior qui plus Joanni. » Item, Videtur melior qui plus diligitur, quam qui minus diligitur a diligitur, quam qui minus diligitur a Christo et sic anteponitur Joannes Pe- Christo et sic anteponitur Joannes Pe- tro. » Constat autem, quod melior plus tro. » Constat autem, quod melior plus diligitur. Unde dubia est responsio, quis diligitur. Unde dubia est responsio, quis plus diligatur, maxime propter id quod plus diligatur, maxime propter id quod dicitur, Proverbiorum, VIII, 17: Ego dicitur, Proverbiorum, VIII, 17: Ego diligentes me diligo. Si enim simpliciter diligentes me diligo. Si enim simpliciter

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in III Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in III Sen- tentiarum, Dist. XXXI, Art. 11. Tom. XXVIII tentiarum, Dist. XXXI, Art. 11. Tom. XXVIII

sequitur ad simpliciter, secundum regu- sequitur ad simpliciter, secundum regu- lam consequentiarum traditam in logicis, lam consequentiarum traditam in logicis, et magis sequitur ad magis, et maxime et magis sequitur ad magis, et maxime ad maxime unde si diligentes me dili- ad maxime unde si diligentes me dili- go, magis diligentes magis diligo, et go, magis diligentes magis diligo, et maxime diligentes maxime diligo. maxime diligentes maxime diligo.

: :

: :

Hanc quæstionem determinat Augu- Hanc quæstionem determinat Augu- stinus in eadem Glossa sic : « Videtur stinus in eadem Glossa sic : « Videtur quidem qui plus diligit Christum, me- quidem qui plus diligit Christum, me- lior sed quem plus diligit Christus, fe- lior sed quem plus diligit Christus, fe- licior. » Et hæc determinatio videtur licior. » Et hæc determinatio videtur esse dubia quia qui melior est, non vi- esse dubia quia qui melior est, non vi- detur esse melior nisi bonitate ad felici- detur esse melior nisi bonitate ad felici- tatem ordinata : et sic videtur, quod tatem ordinata : et sic videtur, quod melior sit felicior, cujus contrarium di- melior sit felicior, cujus contrarium di- cit Augustinus. cit Augustinus.

2. Adhuc, Glossa super illud Joannis, 2. Adhuc, Glossa super illud Joannis, XXI, 20 Quem diligebat Jesus, dicit XXI, 20 Quem diligebat Jesus, dicit sic : « sic : « Diligebat et alios, sed familiarius Diligebat et alios, sed familiarius istum dotavit potiore dulcedine sui amo- istum dotavit potiore dulcedine sui amo- ris quia virgo permansit, matrem ei ris quia virgo permansit, matrem ei commendavit. » Sed quem dotavit po- commendavit. » Sed quem dotavit po- tiore dulcedine sui amoris, felicior fuit et tiore dulcedine sui amoris, felicior fuit et majorem effectum gratiæ habuit: ergo majorem effectum gratiæ habuit: ergo videtur, quod Joannes et felicior et me- videtur, quod Joannes et felicior et me- lior fuit Petro, et per consequens magis lior fuit Petro, et per consequens magis dilectus et hoc est contra prædicta. Si dilectus et hoc est contra prædicta. Si enim cum Christus dixit Diligis me enim cum Christus dixit Diligis me plus his ? interrogabat quod scivit, scivit plus his ? interrogabat quod scivit, scivit quod Petrus plus eum omnibus dilige- quod Petrus plus eum omnibus dilige- ret et qui plus diligit Deum, habet ret et qui plus diligit Deum, habet majorem charitatem: et qui majorem majorem charitatem: et qui majorem charitatem habet, et melior et felicior charitatem habet, et melior et felicior est et Deo magis dilectus : ergo Petrus et est et Deo magis dilectus : ergo Petrus et

novæ editionis nostræ. novæ editionis nostræ.

2 Joan. xxi, 15. 2 Joan. xxi, 15.

Solutio. Solutio.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65.

melior et felicior fuit et magis dilectus melior et felicior fuit et magis dilectus a Deo, quam Joannes. a Deo, quam Joannes.

SOLUTIO. Dicendum, quod aliud est SOLUTIO. Dicendum, quod aliud est plus diligere simpliciter, et aliud est plus diligere simpliciter, et aliud est plus diligere in hoc et ad hoc. Plus dili- plus diligere in hoc et ad hoc. Plus dili- gitur simpliciter, cui major gratia chari- gitur simpliciter, cui major gratia chari- tatis confertur ad merendam vitam æter- tatis confertur ad merendam vitam æter- nam : quia charitas pretiosissimum do- nam : quia charitas pretiosissimum do- num est, et efficacius ad merendum, et num est, et efficacius ad merendum, et excellentius inter dona viæ, et infallibi- excellentius inter dona viæ, et infallibi- liter conducens ad vitam æternam, quæ liter conducens ad vitam æternam, quæ optimum et excellentissimum donum optimum et excellentissimum donum Dei est. Et hoc modo Deus diligit plus Dei est. Et hoc modo Deus diligit plus eum qui Deum plus diligit. Illi enim eum qui Deum plus diligit. Illi enim majorem gratiam contulit: quia aliter majorem gratiam contulit: quia aliter eum plus diligere non posset, nisi majo- eum plus diligere non posset, nisi majo- rem gratiam aliis accepisset charitatis. rem gratiam aliis accepisset charitatis. Et hoc modo intelligitur illud Proverbio- Et hoc modo intelligitur illud Proverbio- rum, VIII, 17: Ego diligentes me diligo. rum, VIII, 17: Ego diligentes me diligo. Et hoc modo Christus plus dilexit Pe- Et hoc modo Christus plus dilexit Pe- trum quam Joannem de tali enim di- trum quam Joannem de tali enim di- lectione tenet consequentia inducta : lectione tenet consequentia inducta : quia si diligentes se diligit, magis dili- quia si diligentes se diligit, magis dili- gentes magis diligit, et maxime diligen- gentes magis diligit, et maxime diligen- tes maxime diligit. Dilectio autem in tes maxime diligit. Dilectio autem in hoc et ad hoc est, quando effectus dile- hoc et ad hoc est, quando effectus dile-

661 661

ctionis datur in aliquo speciali et excel- ctionis datur in aliquo speciali et excel- lenti dono, et dulcius et familiarius. Et lenti dono, et dulcius et familiarius. Et tali dilectione plus dilexit Joannem : de- tali dilectione plus dilexit Joannem : de- dit enim sibi præ cæteris haustum sa- dit enim sibi præ cæteris haustum sa- pientiæ, quo cæteris altius intelligeret pientiæ, quo cæteris altius intelligeret simul et patefaceret (ut dicit Beda) suæ simul et patefaceret (ut dicit Beda) suæ divinitatis arcana. Dedit etiam gustum divinitatis arcana. Dedit etiam gustum dulcedinis in sacramentis, quo ab omni- dulcedinis in sacramentis, quo ab omni- bus oblectamentis hujus mundi exutus, bus oblectamentis hujus mundi exutus, et interiori delectatione, omnibus sensi- et interiori delectatione, omnibus sensi- bus ad interiora revocatis, quasi resolu- bus ad interiora revocatis, quasi resolu- tus et consopitus, nusquam quæreret tus et consopitus, nusquam quæreret quiescere nisi in pectore Domini et in quiescere nisi in pectore Domini et in hoc et ad hoc plus dilexit Joannem. Et hoc et ad hoc plus dilexit Joannem. Et Joannes dicitur felicior, eo quod talia Joannes dicitur felicior, eo quod talia dona minus sentire faciunt miseriam vi- dona minus sentire faciunt miseriam vi- tæ præsentis. Felicior enim est, qui a tæ præsentis. Felicior enim est, qui a miseria immunior est. Petrus autem di- miseria immunior est. Petrus autem di- citur melior, non felicior : quia major citur melior, non felicior : quia major charitas est fortior ad sustinendas mise- charitas est fortior ad sustinendas mise- rias hujus vitæ et ad merendum vitam rias hujus vitæ et ad merendum vitam æternam felix autem non est propter æternam felix autem non est propter sensum miseriarum. Dicit enim Bernar- sensum miseriarum. Dicit enim Bernar- dus in libro V de Consideratione ad Eu- dus in libro V de Consideratione ad Eu- genium, quod « beatitudo et miseria in genium, quod « beatitudo et miseria in eodem esse non possunt actu. » eodem esse non possunt actu. »

Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

QUÆSTIO LXV. QUÆSTIO LXV.

De electione, utrum sit in Deo 1 ? De electione, utrum sit in Deo 1 ?

Deinde quæritur de electione divina et Deinde quæritur de electione divina et æterna. Omnes enim dilecti electi sunt, æterna. Omnes enim dilecti electi sunt, sed non convertitur: et sic electio con- sed non convertitur: et sic electio con- sequens est ad dilectionem. sequens est ad dilectionem.

Quæratur ergo, Si in Deo est electio? Quæratur ergo, Si in Deo est electio? Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XL, Art. 17, 18 et 20. Tom. XXVI tiarum, Dist. XL, Art. 17, 18 et 20. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

1. Damascenus : « Non cadit electio 1. Damascenus : « Non cadit electio in Deum quia electionem præcedit in Deum quia electionem præcedit consilium consilium" autem ignorantis consilium consilium" autem ignorantis est » Deus autem non est possibilis est » Deus autem non est possibilis ad ignorantiam: ergo electio non com- ad ignorantiam: ergo electio non com- petit Deo. petit Deo.

2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. II de Fide or- 2 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. II de Fide or- thodoxa, cap. 22. thodoxa, cap. 22.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

662 662

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2. Adhuc, Damascenus : « Eligere est 2. Adhuc, Damascenus : « Eligere est duobus vel pluribus propositis unum duobus vel pluribus propositis unum alteri vel aliis præoptare. » Ex quo acci- alteri vel aliis præoptare. » Ex quo acci- pitur, quod electio non est nisi ejus qui pitur, quod electio non est nisi ejus qui secundum appetitum inæqualiter se ha- secundum appetitum inæqualiter se ha- bet ad proposita: Deus autem æqualiter bet ad proposita: Deus autem æqualiter se habet ad omnia, et ad omnes : ergo se habet ad omnia, et ad omnes : ergo electio non cadit in Deum. electio non cadit in Deum.

IN CONTRARIUM hujus est quod dicitur, IN CONTRARIUM hujus est quod dicitur, ad Ephes. 1, 4 Elegit nos in ipso ante ad Ephes. 1, 4 Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem. Adhuc, Joan. mundi constitutionem. Adhuc, Joan. XIII, 18 Ego scio quos elegerim. Adhuc XIII, 18 Ego scio quos elegerim. Adhuc Joan. xv, 16 Nos vos me elegistis, sed Joan. xv, 16 Nos vos me elegistis, sed ego elegi vos. Adhuc, ad Ephes. 1, 11: ego elegi vos. Adhuc, ad Ephes. 1, 11: super illud, Sorte vocati sumus: Glossa, super illud, Sorte vocati sumus: Glossa, « Sorte, hoc est, divina electionė. « Sorte, hoc est, divina electionė. Adhuc in Psalmo xxx, 16, super illud: Adhuc in Psalmo xxx, 16, super illud: In manibus tuis sortes meæ, Glossa, Au- In manibus tuis sortes meæ, Glossa, Au- gustini : « Causa et ordo electionis ho- gustini : « Causa et ordo electionis ho- minibus est occultus. » Et post pauca: minibus est occultus. » Et post pauca: « Et si justus et occultus ordo electionis « Et si justus et occultus ordo electionis apud te est. » Ergo in Deo non tantum apud te est. » Ergo in Deo non tantum est electio, sed etiam electionis ordo et est electio, sed etiam electionis ordo et

causa. causa.

>> >>

ULTERIUS, Si electio est, quæratur, Ad ULTERIUS, Si electio est, quæratur, Ad quid sit ? quid sit ?

Videtur, quod ad sanctitatem. Videtur, quod ad sanctitatem.

1. Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in ipso 1. Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu ejus. sancti et immaculati in conspectu ejus.

2. Adhuc, Joan. xv, 16: Elegi vos, 2. Adhuc, Joan. xv, 16: Elegi vos, et posui vos ut eatis, et fructum affera- et posui vos ut eatis, et fructum affera- Sed contra, tis, et fructus vester maneat. Sed contra, tis, et fructus vester maneat.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Electio ponit gratiam finalem: er- 1. Electio ponit gratiam finalem: er- go qui a Deo eligitur, finaliter debet go qui a Deo eligitur, finaliter debet esse justus. Quod si concedatur, instan- esse justus. Quod si concedatur, instan- tia debet esse in Juda et in Saul, quorum tia debet esse in Juda et in Saul, quorum neuter remansit in sanctitate finaliter. neuter remansit in sanctitate finaliter.

2. Adhuc, Joan. VI, 71 Nonne ego 2. Adhuc, Joan. VI, 71 Nonne ego vos duodecim elegi? et ex vobis unus vos duodecim elegi? et ex vobis unus diabolus est? Constat, quod ille qui diabolus est? Constat, quod ille qui diabolus fuit et electus electio autem diabolus fuit et electus electio autem causa sanctitatis non fuit sibi relinqui- causa sanctitatis non fuit sibi relinqui- tur ergo, quod vel divina electio fru- tur ergo, quod vel divina electio fru- strabatur effectu, quod inconveniens est strabatur effectu, quod inconveniens est

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum,

dicere, quia sic sequeretur, quod vanum dicere, quia sic sequeretur, quod vanum et frustra esset in operibus Dei, quæ (ut et frustra esset in operibus Dei, quæ (ut dicit Philosophus in II Physicorum) dicit Philosophus in II Physicorum) non sunt in operibus naturæ, et sic non sunt in operibus naturæ, et sic sequeretur, quod ordinarius esset opus sequeretur, quod ordinarius esset opus naturæ quam opus Dei, quod valde ab- naturæ quam opus Dei, quod valde ab- surdum esset vel oportet dicere, quod surdum esset vel oportet dicere, quod electio non semper sit ad sanctitatem. electio non semper sit ad sanctitatem.

ULTERIUS quæritur, Si Deus elegit ULTERIUS quæritur, Si Deus elegit quosdam, quid respiciens in illis elegit quosdam, quid respiciens in illis elegit illos potius quam alios? Si enim nihil illos potius quam alios? Si enim nihil in eis respicit, videtur esse irrationabilis in eis respicit, videtur esse irrationabilis electio. Si autem aliquid in eis respicit. electio. Si autem aliquid in eis respicit. quæratur, Quid hoc est ? quæratur, Quid hoc est ?

Et videtur, quod naturæ capacitas ad Et videtur, quod naturæ capacitas ad gratiam. gratiam.

1. Matth. xxv, 15 Dedit... unicuique 1. Matth. xxv, 15 Dedit... unicuique secundum propriam virtutem. Commu- secundum propriam virtutem. Commu- niter exponitur, secundum propriæ na- niter exponitur, secundum propriæ na- turæ capacitatem. turæ capacitatem.

2. Adhuc, Reg. 1v, 5, Filii offerebant 2. Adhuc, Reg. 1v, 5, Filii offerebant matri vasa vacua, et illa infundebat matri vasa vacua, et illa infundebat oleum et implebat quodlibet secundum oleum et implebat quodlibet secundum quantitatem capacitatis. quantitatem capacitatis.

3. Adhuc, Hilarius: « Munus quod in 3. Adhuc, Hilarius: « Munus quod in Christo est, omnibus patet vivum et Christo est, omnibus patet vivum et quod ubique non deest, tantum datur quod ubique non deest, tantum datur quantum quis valet et in tantum quis quantum quis valet et in tantum quis recipit, quantum quis valet promereri. » recipit, quantum quis valet promereri. » Ergo secundum capacitatem naturæ effe- Ergo secundum capacitatem naturæ effe- Ictus est in nobis electionis et ad hoc Ictus est in nobis electionis et ad hoc respiciens elegit. respiciens elegit.

4. Adhuc, Deus fecit rationalem natu- 4. Adhuc, Deus fecit rationalem natu- ram ad gratiam et gloriam: ergo capax. ram ad gratiam et gloriam: ergo capax. est gratiæ et gloriæ: ergo effectum ele- est gratiæ et gloriæ: ergo effectum ele- ctionis conferendo si rationabiliter eligit ctionis conferendo si rationabiliter eligit et facit, respicit ad naturæ capacitatem. et facit, respicit ad naturæ capacitatem.

5. Adhuc, Lucæ, VI, 38: Mensuram 5. Adhuc, Lucæ, VI, 38: Mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et bonam, et confertam, et coagitatam, et supereffluentem, dabunt in sinum ve- supereffluentem, dabunt in sinum ve- strum. Ibi sinus non potest vocari, nisi strum. Ibi sinus non potest vocari, nisi naturæ capacitas : ergo ad capacitatem naturæ capacitas : ergo ad capacitatem naturæ respiciens eligit, et dat gratiam naturæ respiciens eligit, et dat gratiam electionis. electionis.

IN CONTRARIUM hujus est, quod Augu- Sed c IN CONTRARIUM hujus est, quod Augu- Sed c stinus videtur dicere³, quod ad merita stinus videtur dicere³, quod ad merita

Quæst. 68. Quæst. 68.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65.

respiciens eligit. Dicit enim sic super respiciens eligit. Dicit enim sic super illud Malachiæ, 1, 2 et 3 : Dilexi Jacob, illud Malachiæ, 1, 2 et 3 : Dilexi Jacob, Esau autem odio habui, quod hæc di- Esau autem odio habui, quod hæc di- lectio injusta esse non potest. Venit lectio injusta esse non potest. Venit enim de occultissimis meritis. Merita enim de occultissimis meritis. Merita autem occultissima sunt merita in præ- autem occultissima sunt merita in præ- scientia Dei, quæ tamen in futuro erunt scientia Dei, quæ tamen in futuro erunt in merente electo. Ergo videtur, quod in merente electo. Ergo videtur, quod ad hos respiciens elegit et gratiam in- ad hos respiciens elegit et gratiam in- fudit. fudit.

SED IN CONTRARIUM hujus est, quod SED IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Merita in rationibus æternis quæ 1. Merita in rationibus æternis quæ unt in præsentia, nullam habent præ- unt in præsentia, nullam habent præ- eminentiam unius ad alterum. Omnis au- eminentiam unius ad alterum. Omnis au- tem electio est secundum præeminentiam tem electio est secundum præeminentiam unius ad alterum. unius ad alterum.

2. Adhuc, Secundum Augustinum in 2. Adhuc, Secundum Augustinum in libro nono super Genesim ad litteram, libro nono super Genesim ad litteram, videtur, quod nec ad capacitatem, nec videtur, quod nec ad capacitatem, nec ad merita respiciens eligit, sed tantum ad merita respiciens eligit, sed tantum ad seipsum dicit enim sic: « Habet ad seipsum dicit enim sic: « Habet Deus absconditas in semetipso quorum- Deus absconditas in semetipso quorum- dam futurorum causas, quas rebus con- dam futurorum causas, quas rebus con- ditis non inseruit, easque implet non eo ditis non inseruit, easque implet non eo tempore providentiæ, quo naturæ subsi- tempore providentiæ, quo naturæ subsi- stunt ut sint, sed quo illas administrat stunt ut sint, sed quo illas administrat ut voluerit. Ibi est gratia per quam salvi ut voluerit. Ibi est gratia per quam salvi fiunt peccatores ¹. » fiunt peccatores ¹. »

ULTERIUS quæritur, Utrum contingere ULTERIUS quæritur, Utrum contingere possit, quod reprobus sit electus ? possit, quod reprobus sit electus ?

Hoc enim videtur. Hoc enim videtur.

1. Est enim Judas electus et Saul: et 1. Est enim Judas electus et Saul: et cum electio non sit nisi ad gratiam, con- cum electio non sit nisi ad gratiam, con- stat quod illi habuerunt gratiam. Aut stat quod illi habuerunt gratiam. Aut ergo gratia frustra est, aut est ad meri- ergo gratia frustra est, aut est ad meri- tum vitæ æternæ. Ponatur ergo, quod tum vitæ æternæ. Ponatur ergo, quod operibus meruerunt: aut ergo illa opera operibus meruerunt: aut ergo illa opera præmiabuntur, aut non. Si sic: ergo da- præmiabuntur, aut non. Si sic: ergo da- bitur eis vita æterna. Si non: tunc ali- bitur eis vita æterna. Si non: tunc ali- quod bonum est, quod Deus non condi- quod bonum est, quod Deus non condi- gne remunerat, quod absurdum est: se- gne remunerat, quod absurdum est: se- queretur enim, quod Deus esset injustus queretur enim, quod Deus esset injustus judex. judex.

2. Adhuc, Saul et Judas habentes gra- 2. Adhuc, Saul et Judas habentes gra- tiam, potuerunt perseverare in electionis tiam, potuerunt perseverare in electionis gratia usque in finem et si perseveras- gratia usque in finem et si perseveras-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad 1 S. AUGUSTINUS, Lib. IX super Genesim ad

663 663

sent, constat quod vitam æternam ha- sent, constat quod vitam æternam ha- buissent, et sic fuissent electi: et constat, buissent, et sic fuissent electi: et constat, quod fuerunt reprobi : ergo reprobi pos- quod fuerunt reprobi : ergo reprobi pos-

sunt esse electi. sunt esse electi.

IN CONTRARIUM est, quod reprobi ipso sed contra IN CONTRARIUM est, quod reprobi ipso sed contra nomine reprobationis ponunt carentiam nomine reprobationis ponunt carentiam gratiæ finalis et defectum separationis a gratiæ finalis et defectum separationis a massa perditorum. Electio autem ponit massa perditorum. Electio autem ponit utrumque, scilicet et gratiam finalem, et utrumque, scilicet et gratiam finalem, et a massa perditorum separationem. Ergo a massa perditorum separationem. Ergo per oppositionem intellectuum reproba- per oppositionem intellectuum reproba- tionis et electionis in unum et eumdem tionis et electionis in unum et eumdem non possunt coincidere reprobatio et ele- non possunt coincidere reprobatio et ele- ctio. ctio.

ULTERIUS quæritur, Cum electio sit Quæst. 4. ULTERIUS quæritur, Cum electio sit Quæst. 4. manifestatio divinæ bonitatis, et electio manifestatio divinæ bonitatis, et electio sit separatio electi a massa perditorum, sit separatio electi a massa perditorum, videtur quod electio non sit nisi post videtur quod electio non sit nisi post pecccatum eo quod massa perditorum pecccatum eo quod massa perditorum non sit nisi per peccatum et sic viden- non sit nisi per peccatum et sic viden- tur duo inconvenientia sequi, scilicet tur duo inconvenientia sequi, scilicet quod temporale sit causa æterni, et quod quod temporale sit causa æterni, et quod divina bonitas est peccati manifestatio, et divina bonitas est peccati manifestatio, et sic peccatum faciat ad commendationem sic peccatum faciat ad commendationem divinæ bonitatis, et sic sit utile et bonum, divinæ bonitatis, et sic sit utile et bonum, quod falsum est. quod falsum est.

SOLUTIO. Dicendum, quod quædam sunt Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod quædam sunt Solutio. in electione substantialia, et quædam sunt in electione substantialia, et quædam sunt antecedentia per accidens. Substantia- antecedentia per accidens. Substantia- lia sunt duo unum in electis, alterum lia sunt duo unum in electis, alterum in eligente. In electis substantiale est ele- in eligente. In electis substantiale est ele- ctioni, quod plura sint proposita ex qui- ctioni, quod plura sint proposita ex qui- bus fiat electio. In eligente substantiale bus fiat electio. In eligente substantiale est electioni, quod unum ponderando est electioni, quod unum ponderando præoptat alteri. Antecedens autem quod præoptat alteri. Antecedens autem quod accidit electioni, est, quod si ignoret quod accidit electioni, est, quod si ignoret quod propositorum præponderet, quod faciat propositorum præponderet, quod faciat inquisitionem et consilium de pondere inquisitionem et consilium de pondere uniuscujusque propositorum. Si autem uniuscujusque propositorum. Si autem non ignorat, sed certam scientiam habet >> non ignorat, sed certam scientiam habet >> de quolibet, non exigitur quod inquirat de quolibet, non exigitur quod inquirat vel consulat, sed ex certa scientia deter- vel consulat, sed ex certa scientia deter- minet quod illorum præoptet. Unde ele- minet quod illorum præoptet. Unde ele- ctio quantum ad substantialia in Deo sal- ctio quantum ad substantialia in Deo sal- vatur et homine: sed quantum ad ante- vatur et homine: sed quantum ad ante-

litteram, cap. 48. litteram, cap. 48.

3 3

: :

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad object. Ad object.

Ad quæst.1. Ad quæst.1.

Ad object. I. Ad object. I.

664 664

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cedens accidentale uno modo est in ho- cedens accidentale uno modo est in ho- mine, et alio modo in Deo in homine mine, et alio modo in Deo in homine enim est per pondus inquisitionis et con- enim est per pondus inquisitionis et con- silii factum de propositis, in Deo autem silii factum de propositis, in Deo autem per certam determinationem scientiæ de- per certam determinationem scientiæ de- terminantis quid cui præponendum sit. terminantis quid cui præponendum sit. Et per hoc patet solutio ad ea quæ Et per hoc patet solutio ad ea quæ quæsita sunt de primo. quæsita sunt de primo.

pulo, ut et tu a socio proditus, modeste pulo, ut et tu a socio proditus, modeste feras tuum errasse judicium, tuum periis- feras tuum errasse judicium, tuum periis- se beneficium. »> se beneficium. »>

AD ID quod objicitur, quod electio Dei AD ID quod objicitur, quod electio Dei sit cassa, dicendum quod non. Sequitur sit cassa, dicendum quod non. Sequitur etiam de electione æterna : quia etsi non etiam de electione æterna : quia etsi non esset sanctus electus, adhuc electio esset esset sanctus electus, adhuc electio esset judicium maximæ largitatis et sapientis- judicium maximæ largitatis et sapientis- simæ instructionis. Unde Augustinus: simæ instructionis. Unde Augustinus: « Bene dispensavit Dominus, ut nec on- « Bene dispensavit Dominus, ut nec on- nes damnarentur, nec omnes salvaren- nes damnarentur, nec omnes salvaren- tur. Si enim omnes salvarentur, lateret tur. Si enim omnes salvarentur, lateret quid peccato per justitiam deberetur: si quid peccato per justitiam deberetur: si omnes damnarentur, lateret quid gratia omnes damnarentur, lateret quid gratia

Quod enim objicitur, quod Deus æqua- Quod enim objicitur, quod Deus æqua- liter se habet ad omnes, non impedit liter se habet ad omnes, non impedit electionem. Nulla enim electio est ex im- electionem. Nulla enim electio est ex im- paritate eligentis, sed ex imparitate eli- paritate eligentis, sed ex imparitate eli- gibilium. Unde licet Deus æqualiter se gibilium. Unde licet Deus æqualiter se habeat ad omnes, non tamen omnes habeat ad omnes, non tamen omnes æqualiter se habeant ad ipsum, et in hoc largiretur. » æqualiter se habeant ad ipsum, et in hoc largiretur. » radicatur electi præeminentia. radicatur electi præeminentia.

AUCTORITATES quæ in contrarium addu- AUCTORITATES quæ in contrarium addu- ctæ sunt, per distinctionem sunt solutæ. ctæ sunt, per distinctionem sunt solutæ.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad dum quod in electione æterna quæ nullo dum quod in electione æterna quæ nullo merito potuit præveniri, Deus nihil respi- merito potuit præveniri, Deus nihil respi-

AD ID quod ulterius quæritur, Ad quid cit in nobis, sed in seipso suæ bonitatis AD ID quod ulterius quæritur, Ad quid cit in nobis, sed in seipso suæ bonitatis sit electio? sit electio?

Dicendum, quod duplex est electio di- Dicendum, quod duplex est electio di- vina, scilicet æterna, et temporalis. Æter- vina, scilicet æterna, et temporalis. Æter- na est electio prædestinationis, et hæc na est electio prædestinationis, et hæc est præparatio gratiæ finalis, electos a est præparatio gratiæ finalis, electos a massa perditorum finaliter separantis, et massa perditorum finaliter separantis, et præparatio beatitudinis æternæ separan- præparatio beatitudinis æternæ separan- tis hominem a miseria mortis æternæ, et tis hominem a miseria mortis æternæ, et hæc est ad esse sanctum et immaculatum hæc est ad esse sanctum et immaculatum in gratia illa, ut dicitur, ad Ephes. 1, 4. in gratia illa, ut dicitur, ad Ephes. 1, 4. Temporalis est ad officium vel dignita- Temporalis est ad officium vel dignita- tem in tempore administrandam, et illa tem in tempore administrandam, et illa fit per respectum ad præsentem justitiam fit per respectum ad præsentem justitiam et ad aptitudinem personæ ad actum il- et ad aptitudinem personæ ad actum il- lum. lum.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod Judas et Saul non æter- dicendum quod Judas et Saul non æter- na dilectione electi sunt, sed temporali : na dilectione electi sunt, sed temporali : et illa non est ad sanctitatem, sed ad hoc et illa non est ad sanctitatem, sed ad hoc quod prædictum est. Et hoc videtur in- quod prædictum est. Et hoc videtur in- nui, Marc, 111, 15 et seq., ubi dicitur de nui, Marc, 111, 15 et seq., ubi dicitur de electione Apostolorum, ubi sic dicit Glos- electione Apostolorum, ubi sic dicit Glos- sa, quod « Judas a multitudine malorum sa, quod « Judas a multitudine malorum fuit separatus in consortium Domini, et fuit separatus in consortium Domini, et inter Apostolos assumptus et electus, ut inter Apostolos assumptus et electus, ut congruentius traderetur Dominus, et ad congruentius traderetur Dominus, et ad Ecclesiæ instructionem. Quia [magna vis Ecclesiæ instructionem. Quia [magna vis veritatis, quam nec adversarius minister veritatis, quam nec adversarius minister infirmat. Voluit Dominus tradi a disci- infirmat. Voluit Dominus tradi a disci-

tantum communicationem. Capacitatem tantum communicationem. Capacitatem enim naturæ ad gratiam et gloriam respi- enim naturæ ad gratiam et gloriam respi- cere non potuit: quia capacitas naturæ cere non potuit: quia capacitas naturæ non se extendit ad gratiam et gloriam: non se extendit ad gratiam et gloriam: quia natura non potest capere gratiam et quia natura non potest capere gratiam et gloriam, nisi super se et super fines ca- gloriam, nisi super se et super fines ca- pacitatis suæ elevetur et hanc faculta- pacitatis suæ elevetur et hanc faculta- tem non habet a se, sed a gratia. tem non habet a se, sed a gratia.

Unde quod dicitur, Matth. xxv, 15, Unde quod dicitur, Matth. xxv, 15, quod dedit unicuique secundum propriam quod dedit unicuique secundum propriam virtutem virtus non vocatur ibi capaci- virtutem virtus non vocatur ibi capaci- tas, sed conatus naturæ ad gratiam, et tas, sed conatus naturæ ad gratiam, et consonantia liberi arbitrii cum gratia: et consonantia liberi arbitrii cum gratia: et hic conatus est gratia gratis data, qua hic conatus est gratia gratis data, qua disponitur homo ad gratiam, et secun- disponitur homo ad gratiam, et secun- dum quem homo disponit se ad Deum, dum quem homo disponit se ad Deum, ut ex congruo detur ei gratia: congruit ut ex congruo detur ei gratia: congruit enim ut tali detur gratia et in apposi- enim ut tali detur gratia et in apposi- tione gratiæ quæ temporalis est, et ad tione gratiæ quæ temporalis est, et ad aliquid temporale respicere potest, respi- aliquid temporale respicere potest, respi- cit Deus conferens gratiam ad talem vir- cit Deus conferens gratiam ad talem vir- tutem, ut unus plus accipiat et alter mi- tutem, ut unus plus accipiat et alter mi-

nus. nus.

AD ALIUD dicendum, quod filii offere- AD ALIUD dicendum, quod filii offere- bant matri vasa non tantum vacua, sed bant matri vasa non tantum vacua, sed ad oleum præparata: per quod significa- ad oleum præparata: per quod significa- tur conatus præparans hominem ad gra- tur conatus præparans hominem ad gra- tiam. tiam.

AD DICTUM Hilarii dicendum, quod va- AD DICTUM Hilarii dicendum, quod va-

A+ 1 A+ 1

A " A "

Add. Add.

انه نقد انه نقد

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 65.

lor uniuscujusque ad gratiam, accipitur lor uniuscujusque ad gratiam, accipitur ex dicto conatu. Et quod dicit, quod ex dicto conatu. Et quod dicit, quod quantum quis valet promereri, intelligi- quantum quis valet promereri, intelligi- tur de merito congrui, et non de merito tur de merito congrui, et non de merito condigni. condigni.

AD ALIUD dicendum, quod Deus non AD ALIUD dicendum, quod Deus non fecit rationalem naturam ut esset capax fecit rationalem naturam ut esset capax gratiæ et gloriæ per seipsam, sed ut per gratiæ et gloriæ per seipsam, sed ut per appositionem gratiæ elevaretur super appositionem gratiæ elevaretur super propriam capacitatem : et sic capax gra- propriam capacitatem : et sic capax gra- tiæ et gloriæ efficeretur. tiæ et gloriæ efficeretur.

AD ALIUD dicendum, quod sinus voca- AD ALIUD dicendum, quod sinus voca- tur capacitas naturæ simul et gratiæ: et tur capacitas naturæ simul et gratiæ: et ideo dicitur mensura bona, implens ca- ideo dicitur mensura bona, implens ca- pacitatem naturæ conferta, implens ca- pacitatem naturæ conferta, implens ca- pacitatem conatus ad gratiam: coagitata, pacitatem conatus ad gratiam: coagitata, implens capacitatem gratiæ : super- implens capacitatem gratiæ : super- effluens, implens in infinitum quod ad- effluens, implens in infinitum quod ad- ditur ex divina largitate. ditur ex divina largitate.

: :

AD ID quod objicitur in contrarium de AD ID quod objicitur in contrarium de Augustino, dicendum quod occultissima Augustino, dicendum quod occultissima merita pro certo sunt in præscientia Dei merita pro certo sunt in præscientia Dei merita sed hæc non possunt esse causa merita sed hæc non possunt esse causa electionis æternæ, sed possunt esse ratio electionis æternæ, sed possunt esse ratio propter quam electio sit rationabilis, sic- propter quam electio sit rationabilis, sic- ut in præhabitis in quæstione de præde- ut in præhabitis in quæstione de præde- stinatione determinatum est. stinatione determinatum est. object. 1. AD ID quod objicitur de præeminentia, object. 1. AD ID quod objicitur de præeminentia,

object. 2. object. 2.

dicendum quod sicut conceditur, quod dicendum quod sicut conceditur, quod rationes meritorum in præscientia ab rationes meritorum in præscientia ab æterno existentes sunt plures per respe- æterno existentes sunt plures per respe- ctum ad pluralitatem meritorum quæ ctum ad pluralitatem meritorum quæ fient in futuro: sic etiam concedi potest, fient in futuro: sic etiam concedi potest, quod præeminentia habeat unum respe- quod præeminentia habeat unum respe- ctu alterius ut unus sit electus respe- ctu alterius ut unus sit electus respe- ctu alterius, sive electi sive non electi. ctu alterius, sive electi sive non electi. Illa enim ad quæ respectum ponit præ- Illa enim ad quæ respectum ponit præ- eminentia, habent vel habebunt in futuro: eminentia, habent vel habebunt in futuro: electio enim est actus divinus et æternus, electio enim est actus divinus et æternus, qui a temporali vel a respectu ad tem- qui a temporali vel a respectu ad tem- porale causari non potest: sequeretur porale causari non potest: sequeretur enim, quod id quod est posterius, esset enim, quod id quod est posterius, esset causa prioris, et effectus causaret cau- causa prioris, et effectus causaret cau- sam et sic esset circulus quia idem sam et sic esset circulus quia idem causaret seipsum: quia id quod est cau- causaret seipsum: quia id quod est cau- sa causæ, est causa causati : electio enim sa causæ, est causa causati : electio enim divina causa meriti est, et est causa re- divina causa meriti est, et est causa re- spectus ad futura merita. spectus ad futura merita.

665 665

quod illa liquide dicit veritatem: volun- quod illa liquide dicit veritatem: volun- tatis enim divinæ opus est electio, et nul- tatis enim divinæ opus est electio, et nul- lam aliam habet causam, licet præscien- lam aliam habet causam, licet præscien-

tia meritorum electionem ostendat ratio- tia meritorum electionem ostendat ratio- nabilem, ut dictum est. Propter quod nabilem, ut dictum est. Propter quod etiam dicit Magister in primo libro Sen- etiam dicit Magister in primo libro Sen- tentiarum, distinct, XLI, cap. Multi vero, tentiarum, distinct, XLI, cap. Multi vero, quod in talibus causa quærenda non est. quod in talibus causa quærenda non est. Unde Chrysostomus super Joannem di- Unde Chrysostomus super Joannem di- cit, quod « quia miraculum est opus vo- cit, quod « quia miraculum est opus vo- luntatis, causam non habet nisi volunta- luntatis, causam non habet nisi volunta- tem Dei. » tem Dei. »

AD ID quod ulterius quæritur, dicendum Ad quæst.3. AD ID quod ulterius quæritur, dicendum Ad quæst.3. quod nullo modo concedendum est, quod quod nullo modo concedendum est, quod reprobus sit electus, vel electus possit reprobus sit electus, vel electus possit fieri eo quod impossibilia et contradi- fieri eo quod impossibilia et contradi- ctoria simul verificarentur: reprobus ctoria simul verificarentur: reprobus enim dicit præscitum finaliter in culpa et enim dicit præscitum finaliter in culpa et præparatum ad gehennam, electus autem præparatum ad gehennam, electus autem dicit præscitum in gratia finali ab æterno dicit præscitum in gratia finali ab æterno sibi præparata, et habiturum gloriam sibi præparata, et habiturum gloriam beatitudinis. Unde si reprobus posset es- beatitudinis. Unde si reprobus posset es- se electus, oporteret quod simul essent se electus, oporteret quod simul essent veræ istæ, quod præscitus finaliter ma- veræ istæ, quod præscitus finaliter ma- lus, esset non præscitus finaliter malus, lus, esset non præscitus finaliter malus, sed finaliter bonus: et hoc stare non sed finaliter bonus: et hoc stare non potest. Potest tamen ille qui est repro- potest. Potest tamen ille qui est repro- bus, habere gratiam in præsenti qua bus, habere gratiam in præsenti qua mereatur vitam æternam, sed vitam æter- mereatur vitam æternam, sed vitam æter- nam non habebit. nam non habebit.

AD ID quod objicitur, quod nullum bo- AD ID quod objicitur, quod nullum bo- num sit, quod non digne remuneretur, num sit, quod non digne remuneretur, dicendum quod omne remuneratione di- dicendum quod omne remuneratione di- gnum a Deo, oportet esse cum perseve- gnum a Deo, oportet esse cum perseve- rantia usque in finem. Propter quod, Le- rantia usque in finem. Propter quod, Le- vitic. II, 9, præcipitur cauda hostiæ im- vitic. II, 9, præcipitur cauda hostiæ im- molari. Cauda enim quæ finis animalis molari. Cauda enim quæ finis animalis est, perseverantiam significat, ut dicit est, perseverantiam significat, ut dicit Hesychius in Glossa. Ad minus, quod Hesychius in Glossa. Ad minus, quod non declinet ad actum contrarium: et non declinet ad actum contrarium: et ideo tale meritum non est remunerabile ideo tale meritum non est remunerabile vita æterna, quod sine perseverantia est. vita æterna, quod sine perseverantia est.

AD ALIUD dicendum, quod ex libero AD ALIUD dicendum, quod ex libero arbitrio facultatem habebant perseveran- arbitrio facultatem habebant perseveran- di sed tali positione facta, quod reprobi di sed tali positione facta, quod reprobi sint, ex necessitate consequentiæ sive or- sint, ex necessitate consequentiæ sive or- dinis sive positionis non poterat esse, dinis sive positionis non poterat esse, AD AUCTORITATEM Augustini dicendum, quod perseverarent, sicut in antehabitis: AD AUCTORITATEM Augustini dicendum, quod perseverarent, sicut in antehabitis:

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. 4. Ad quæst. 4.

666 666

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sæpe dictum est: sequeretur enim, quod sæpe dictum est: sequeretur enim, quod præscitus in peccato finali et ad mortem præscitus in peccato finali et ad mortem æternam præparatus, esset prædestina- æternam præparatus, esset prædestina- tus ad gratiam finalem et ad vitam, quæ tus ad gratiam finalem et ad vitam, quæ simul stare non possunt. simul stare non possunt.

concomitatur quam causet. Quia enim concomitatur quam causet. Quia enim peccatum est, et majoris gratiæ et majoris peccatum est, et majoris gratiæ et majoris misericordiæ indicium est salvare pecca- misericordiæ indicium est salvare pecca- torem quam justum, propter hoc dicitur, torem quam justum, propter hoc dicitur, quod electio magis manifestat divinam quod electio magis manifestat divinam

Id quod in contrarium objicitur, pro- bonitatem, secundum quod est separatio Id quod in contrarium objicitur, pro- bonitatem, secundum quod est separatio cedit. cedit. a massa perditorum post peccatum, quam a massa perditorum post peccatum, quam ante. ante.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum, quod procul dubio electio manife- dum, quod procul dubio electio manife- statio est divinæ bonitatis. Sed electio est statio est divinæ bonitatis. Sed electio est duplex. Eligitur enim ex bonis melius duplex. Eligitur enim ex bonis melius et talis electio fuisset, si Adam non pec- et talis electio fuisset, si Adam non pec- casset, et bonitatem Dei manifestasset. casset, et bonitatem Dei manifestasset. Eligitur etiam ex malis bonum: et talis Eligitur etiam ex malis bonum: et talis electio præsupponit peccatum: sed pec- electio præsupponit peccatum: sed pec- catum manifestationis divinæ bonitatis catum manifestationis divinæ bonitatis non est causa, nec per se, nec per acci- non est causa, nec per se, nec per acci- dens, sed est occasio alicujus, quæ potius dens, sed est occasio alicujus, quæ potius

Attendendum etiam est, quod electio Attendendum etiam est, quod electio secundum rationem intelligentiæ est a secundum rationem intelligentiæ est a proposito miserendi tamen propositum proposito miserendi tamen propositum aliquando dicitur effectus propositi, et aliquando dicitur effectus propositi, et tunc secundum rationem intelligendi pro- tunc secundum rationem intelligendi pro- positum est ex electione: et sic dicitur, positum est ex electione: et sic dicitur, ad Roman. ix, 11: Ut secundum electio- ad Roman. ix, 11: Ut secundum electio- nem propositum Dei maneret. Primo au- nem propositum Dei maneret. Primo au- tem modo dicitur, ad Ephes. 1, 5 : Præ- tem modo dicitur, ad Ephes. 1, 5 : Præ- destinavit nos,... secundum propositum destinavit nos,... secundum propositum voluntatis suæ. voluntatis suæ.

QUÆSTIO LXVI. QUÆSTIO LXVI.

De reprobatione. De reprobatione.

Deinde quæritur de reprobatione, de Deinde quæritur de reprobatione, de qua Magister ait in libro primo Senten- qua Magister ait in libro primo Senten- tiarum, distinctione XLI, cap. Cumque tiarum, distinctione XLI, cap. Cumque prædestinatio sit, et cap. sequenti, Sic- prædestinatio sit, et cap. sequenti, Sic- ut enim prædestinationis effectus. ut enim prædestinationis effectus.

Quæremus autem duo, scilicet primo Quæremus autem duo, scilicet primo quid sit reprobatio? quid sit reprobatio?

Et secundo, Quis sit ejus effectus? Et secundo, Quis sit ejus effectus?

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Quid sit reprobatio 1 ? Quid sit reprobatio 1 ?

PRIMO ergo quæritur, Quid sit repro- PRIMO ergo quæritur, Quid sit repro- batio? batio?

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XLI, Art 4, Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XLI, Art 4, Tom. XXVI hujusce

Et dicit Magister in Sententiis, quod Et dicit Magister in Sententiis, quod « reprobatio est præscientia iniquitatis « reprobatio est præscientia iniquitatis quorumdam, et præparatio damnationis quorumdam, et præparatio damnationis eorumdem. » eorumdem. »

Et contra hoc objicitur sic: quia Et contra hoc objicitur sic: quia 1. Sicut dicit Aristoteles in principio 1. Sicut dicit Aristoteles in principio Prædicamentorum, diversorum gene- Prædicamentorum, diversorum gene- rum non subalternatim positorum di- rum non subalternatim positorum di- versæ sunt species et differentiæ præ- versæ sunt species et differentiæ præ- scientia autem et præparatio diversa scientia autem et præparatio diversa sunt genera non subalternatim posita : sunt genera non subalternatim posita : ergo nihil unum ut species continetur in ergo nihil unum ut species continetur in utroque hic autem reprobatio ponitur utroque hic autem reprobatio ponitur et in genere præscientiæ, et in genere et in genere præscientiæ, et in genere præparationis : ergo male diffinitur. præparationis : ergo male diffinitur.

2. Adhuc, Præscientia simplicis noti- 2. Adhuc, Præscientia simplicis noti- tiæ nullam ponit causalitatem respectu tiæ nullam ponit causalitatem respectu

novæ editionis nostræ. novæ editionis nostræ.

. 1. . 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 66. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 66.

præsciti præparatio autem ponit respe- præsciti præparatio autem ponit respe- ctu præparati causalitatem : ergo præ- ctu præparati causalitatem : ergo præ- paratio in genere præscientiæ non conti- paratio in genere præscientiæ non conti-

netur. netur.

3. Adhuc, Præsciti et præscientia ex 3. Adhuc, Præsciti et præscientia ex opposito se habent ad prædestinatos et opposito se habent ad prædestinatos et ad prædestinationem: quia præsciti ad prædestinationem: quia præsciti finaliter damnandi sunt, et prædestinati finaliter damnandi sunt, et prædestinati finaliter salvandi: præparatio autem ca- finaliter salvandi: præparatio autem ca- dit in definitionem prædestinationis : et dit in definitionem prædestinationis : et sic videtur, quod prædestinatio secun- sic videtur, quod prædestinatio secun- dum totum ambitum suæ communitatis dum totum ambitum suæ communitatis nihil habet in genere præscientiæ : et nihil habet in genere præscientiæ : et cum reprobatio sit præparatio quædam, cum reprobatio sit præparatio quædam, præparatio non potest cadere in genere præparatio non potest cadere in genere præscientiæ. præscientiæ.

ULTERIUS quæritur, Si reprobatio est ULTERIUS quæritur, Si reprobatio est ex meritis, vel non? ex meritis, vel non?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. I Sententiarum, distinctione XLI, 1. I Sententiarum, distinctione XLI, sic dicitur: « Si quærimus meritum sic dicitur: « Si quærimus meritum obdurationis et misericordiæ, obduratio- obdurationis et misericordiæ, obduratio- nis meritum inveniemus, misericordiæ nis meritum inveniemus, misericordiæ vero meritum non inveniemus. » vero meritum non inveniemus. »

2. Adhuc, Ibidem ex verbis Augustini 2. Adhuc, Ibidem ex verbis Augustini contra Julianum : « Miseretur utique se- contra Julianum : « Miseretur utique se- cundum gratiam, quæ gratis datur: ob- cundum gratiam, quæ gratis datur: ob- durat autem secundum judicium, quod durat autem secundum judicium, quod meritis redditur. » Ergo cum obduratio meritis redditur. » Ergo cum obduratio effectus sit reprobationis, videtur quod effectus sit reprobationis, videtur quod reprobatio sit ex meritis. reprobatio sit ex meritis.

3. Adhuc, Ad Roman. 1, 21, super 3. Adhuc, Ad Roman. 1, 21, super illud Obscuratum est insipiens cor illud Obscuratum est insipiens cor eorum, Augustinus in Glossa: « Ista ob- eorum, Augustinus in Glossa: « Ista ob- scuratio poena et vindicta est, per quam scuratio poena et vindicta est, per quam poenam, hoc est, cordis cæcitatem in poenam, hoc est, cordis cæcitatem in plura peccata lapsi sunt. » Videtur ergo, plura peccata lapsi sunt. » Videtur ergo, quod ex malis meritis sit. quod ex malis meritis sit.

4. Adhuc, Reprobatio, sicut dicit Au- 4. Adhuc, Reprobatio, sicut dicit Au- gustinus, est nolle misereri: nolle au- gustinus, est nolle misereri: nolle au- tem misereri sine causa non potest con- tem misereri sine causa non potest con- venire ei cujus proprium est misereri et venire ei cujus proprium est misereri et parcere causa autem non potest esse parcere causa autem non potest esse nisi peccatum : ergo reprobatio non est nisi peccatum : ergo reprobatio non est nisi ex peccato. nisi ex peccato.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. I ad Simplicianum. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. I ad Simplicianum.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

667 667

Iniquitates Iniquitates

5. Adhuc, Isaiæ, LIX, 2 5. Adhuc, Isaiæ, LIX, 2 vestræ diviserunt inter vos et Deum ve- vestræ diviserunt inter vos et Deum ve- strum. Sed reprobatio separatio et divi- strum. Sed reprobatio separatio et divi- sio est a Deo. Videtur ergo, quod esse sio est a Deo. Videtur ergo, quod esse non possit nisi propter peccatum : et sic non possit nisi propter peccatum : et sic reprobatio est ad minus ex præscientia reprobatio est ad minus ex præscientia tali meriti. tali meriti.

6. Adhuc, Subtractio gratiæ commu- 6. Adhuc, Subtractio gratiæ commu- niter dicitur effectus reprobationis. Quæ- niter dicitur effectus reprobationis. Quæ- ratur ergo, Cujus sit effectus, vel Dei, ratur ergo, Cujus sit effectus, vel Dei, vel alicujus alterius? Subtractio enim vel alicujus alterius? Subtractio enim est in genere motus violenti, et dicit mo- est in genere motus violenti, et dicit mo- tum abstrahentem: et præpositio sub tum abstrahentem: et præpositio sub quæ per compositionem est in nomine, quæ per compositionem est in nomine, dicit ablationem ejus quod trahitur ab ali- dicit ablationem ejus quod trahitur ab ali- quo videtur ergo, quod subtractio mo- quo videtur ergo, quod subtractio mo- tus Dei sit ab aliquo revocantis gratiam : tus Dei sit ab aliquo revocantis gratiam : et sic subtractio gratiæ ens est quod ne- et sic subtractio gratiæ ens est quod ne- cesse est, quod a Deo sit faciente. Quod cesse est, quod a Deo sit faciente. Quod si concedatur, quod sit aliquid a Deo si concedatur, quod sit aliquid a Deo quo fit homo deterior, est contra Ful- quo fit homo deterior, est contra Ful- gentium relatum in primo libro Senten- gentium relatum in primo libro Senten- tiarum, distinctione XL, cap. Sicut tiarum, distinctione XL, cap. Sicut enim, ubi dicit Fulgentius, quod « Deus enim, ubi dicit Fulgentius, quod « Deus non est præparator pravitatis. non est præparator pravitatis.

» »

7. Adhuc, Videtur inconveniens esse, 7. Adhuc, Videtur inconveniens esse, quod Deus subtrahit gratiam. Dicit enim quod Deus subtrahit gratiam. Dicit enim Dionysius, quod optimi est optima addu- Dionysius, quod optimi est optima addu- cere, et non optima subtrahere 2. cere, et non optima subtrahere 2.

8. Adhuc, Dicit Dionysius, quod divina 8. Adhuc, Dicit Dionysius, quod divina bonitas per omnia se diffundit et expan- bonitas per omnia se diffundit et expan- dit. Quod autem per omnia se diffundit dit. Quod autem per omnia se diffundit et expandit, nulli se subtrahit. Ergo et expandit, nulli se subtrahit. Ergo subtractio gratiæ et bonitatis, Deo non subtractio gratiæ et bonitatis, Deo non competit. competit.

SIMILITER quæritur de excæcatione, Quæst. 2. SIMILITER quæritur de excæcatione, Quæst. 2. Utrum possit esse opus divinum? Utrum possit esse opus divinum?

Et videtur quod sic. Et videtur quod sic.

II ad Corinth. IV, 4, super illud : II ad Corinth. IV, 4, super illud : Deus hujus sæculi excæcavit mentes in-. Deus hujus sæculi excæcavit mentes in-. fidelium, Glossa : « Deus hujus sæculi fidelium, Glossa : « Deus hujus sæculi qui non solum bonos regit, sed etiam qui non solum bonos regit, sed etiam malos pro meritis præcipitat, excæcavit malos pro meritis præcipitat, excæcavit mentes infidelium. » Et paulo post se- mentes infidelium. » Et paulo post se- quitur: « Deus verus et justus excæ- quitur: « Deus verus et justus excæ-

cap. 4. cap. 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

668 668

cavit cavit

culi. » culi. »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mentes infidelium hujus sæ- mentes infidelium hujus sæ-

SED IN CONTRARIUM videtur esse, quod SED IN CONTRARIUM videtur esse, quod 1. Sicut dicit Augustinus in libro 1. Sicut dicit Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum, opus quod ope LXXXIII Quæstionum, opus quod ope ratur Deus per seipsum, est illuminare ratur Deus per seipsum, est illuminare animas eo quod, Joan. 1, 9, dicitur: animas eo quod, Joan. 1, 9, dicitur: Erat lux vera, quæ illuminat omnem Erat lux vera, quæ illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. hominem venientem in hunc mundum. Lucis autem opus non potest esse excæ- Lucis autem opus non potest esse excæ- catio et sic videtur, quod verus Deus catio et sic videtur, quod verus Deus nullum excæcat: maxime quia sicut dici- nullum excæcat: maxime quia sicut dici- tur, II ad Corinth. IV, 4: Deus hujus tur, II ad Corinth. IV, 4: Deus hujus sæculi excæcavit mentes infidelium, ut sæculi excæcavit mentes infidelium, ut non fulgeat illis illuminatio Evangelii non fulgeat illis illuminatio Evangelii gloriæ Christi, qui est imago Dei, scili- gloriæ Christi, qui est imago Dei, scili- cet invisibilis. Talem autem illumina- cet invisibilis. Talem autem illumina- tionem prohibere non est proprium ejus tionem prohibere non est proprium ejus qui lux est. qui lux est.

2. Adhuc, Joan. 1, 5, super illud: 2. Adhuc, Joan. 1, 5, super illud: Lux in tenebris lucet, dicit Augustinus Lux in tenebris lucet, dicit Augustinus in Glossa « Sicut cæco posito in sole in Glossa « Sicut cæco posito in sole præsens est lux, et ipse absens est ab præsens est lux, et ipse absens est ab ipsa ita omnis iniquus cæcus corde, ipsa ita omnis iniquus cæcus corde, absens est a sapientia, et sapientia præ- absens est a sapientia, et sapientia præ- sens est illi. Excæcatio autem non potest sens est illi. Excæcatio autem non potest esse opus Dei, cum ipse sit lux. » esse opus Dei, cum ipse sit lux. »

3. Adhuc, Sapient. 11, 21 et 22, exca- 3. Adhuc, Sapient. 11, 21 et 22, exca- catio Deo non attribuitur, sed potius catio Deo non attribuitur, sed potius malitiæ et diabolo dicitur enim sic: malitiæ et diabolo dicitur enim sic: Hæc cogitaverunt et erraverunt : excæ- Hæc cogitaverunt et erraverunt : excæ- cavit enim illos malitia eorum. Et ne- cavit enim illos malitia eorum. Et ne- scierunt sacramenta Dei: neque merce- scierunt sacramenta Dei: neque merce- dem speraverunt justitiæ, nec judicave- dem speraverunt justitiæ, nec judicave- runt honorem animarum sanctarum. runt honorem animarum sanctarum.

SOLUTIO. Dicendum, quod reprobatio SOLUTIO. Dicendum, quod reprobatio est, ut dicit Augustinus, præscientia ini- est, ut dicit Augustinus, præscientia ini- quitatis quorumdam, et præparatio dam- quitatis quorumdam, et præparatio dam- nationis eorumdem. Et sic tria sunt in nationis eorumdem. Et sic tria sunt in reprobatione, scilicet præscientia iniqui- reprobatione, scilicet præscientia iniqui- tatis, quæ simplex est notitia absque tatis, quæ simplex est notitia absque omni causalitate qua Deus prævidet omni causalitate qua Deus prævidet quidquid futurum est. Secundum est fu- quidquid futurum est. Secundum est fu- tura iniquitas in eo qui reprobatur. Ter- tura iniquitas in eo qui reprobatur. Ter- tium est præparata damnatio, quæ debe- tium est præparata damnatio, quæ debe- tur iniquis. Et respectu hujus, præscien- tur iniquis. Et respectu hujus, præscien- tia non dicit simplicem visionem, sed tia non dicit simplicem visionem, sed potius notitiam practicam quæ est cum potius notitiam practicam quæ est cum

ordinatione, dispositione, et præparatio- ordinatione, dispositione, et præparatio- ne operativa. Et in his tribus primum ne operativa. Et in his tribus primum nullo modo causa est secundi, sed se- nullo modo causa est secundi, sed se- cundum est causa tertii. Ex opposito cundum est causa tertii. Ex opposito enim habet se reprobatio ad prædestina- enim habet se reprobatio ad prædestina- tionem, quæ est præscientia beneplaciti tionem, quæ est præscientia beneplaciti sive approbationis, et præparatio gratiæ sive approbationis, et præparatio gratiæ in præsenti et gloriæ in futuro et in præsenti et gloriæ in futuro et in his præscientia beneplaciti secun- in his præscientia beneplaciti secun- dum rationem intelligentiæ est ratio se- dum rationem intelligentiæ est ratio se- cundi, et causa hæc est præparationis cundi, et causa hæc est præparationis gratiæ in præsenti, et primum et secun- gratiæ in præsenti, et primum et secun- dum causa tertii, hoc est, gloriæ in fu- dum causa tertii, hoc est, gloriæ in fu-

turo. turo.

Et quia plura sunt in ratione reproba- Et quia plura sunt in ratione reproba- tionis, ideo necesse fuit ut in pluribus tionis, ideo necesse fuit ut in pluribus generibus poneretur. Sicut etiam secun- generibus poneretur. Sicut etiam secun- dum philosophiam bene conceditur, dum philosophiam bene conceditur, quod homo albus magnus pater Socra- quod homo albus magnus pater Socra- tis, in pluribus est generibus quoad di- tis, in pluribus est generibus quoad di- versa quæ sunt in ipso. Dico autem ge- versa quæ sunt in ipso. Dico autem ge- neribus non subalternatim positis. Dam- neribus non subalternatim positis. Dam- natio enim iniqui justa est, ut dicit Au- natio enim iniqui justa est, ut dicit Au- gustinus et si justa est, bona est: quia gustinus et si justa est, bona est: quia omne justum bonum est: omne autem omne justum bonum est: omne autem bonum a Deo est: unde respectu dam- bonum a Deo est: unde respectu dam- nationis iniquorum, oportuit quod re- nationis iniquorum, oportuit quod re- probatio esset in genere præparationis, probatio esset in genere præparationis, et in genere scientiæ practicæ quæ est et in genere scientiæ practicæ quæ est scientia ordinans, disponens, et præpa- scientia ordinans, disponens, et præpa- rans. Respectu autem iniquitatis, cujus rans. Respectu autem iniquitatis, cujus Deus causa esse non potest, eo quod di- Deus causa esse non potest, eo quod di- cit Augustinus, quod nullo modo causa cit Augustinus, quod nullo modo causa est ejus quo fit homo deterior, non po- est ejus quo fit homo deterior, non po- tuit poni in genere scientiæ practicæ : tuit poni in genere scientiæ practicæ : quia Deus præparator iniquitatis non est, quia Deus præparator iniquitatis non est, ut dicit Fulgentius. Sed quia nihil latet ut dicit Fulgentius. Sed quia nihil latet eum ex omnibus futuris, oportuit quod eum ex omnibus futuris, oportuit quod poneretur in genere simplicis notitiæ. poneretur in genere simplicis notitiæ.

ET QUOD dicit Philosophus, quod di- Ad 1, 2 1 1. ET QUOD dicit Philosophus, quod di- Ad 1, 2 1 1. versorum generum, etc., intelligitur de versorum generum, etc., intelligitur de speciebus simplicibus, in quarum defini- speciebus simplicibus, in quarum defini- tione genus est in potentia, et differentia tione genus est in potentia, et differentia ejusdem generis divisiva est in eadem ut ejusdem generis divisiva est in eadem ut constitutiva actus. constitutiva actus.

Et per hoc patet solutio ad duo se- Et per hoc patet solutio ad duo se- quentia. quentia.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quaest. 1. AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quaest. 1.

Ad 1. Ad 1.

A. 2. A. 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 66. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 66.

dum quod sicut in quæstione de præde- dum quod sicut in quæstione de præde- stinatione dictum est, actus æternus ex stinatione dictum est, actus æternus ex re temporali causam habere non potest. re temporali causam habere non potest. Unde reprobatio dupliciter dicitur, scili- Unde reprobatio dupliciter dicitur, scili- cet abjectio æterna, qua mali reprobati cet abjectio æterna, qua mali reprobati sunt et subtractio gratiæ in tempore. sunt et subtractio gratiæ in tempore. Quantum ad actum æternum non est ex Quantum ad actum æternum non est ex meritis ut ex causa, sed quantum ad meritis ut ex causa, sed quantum ad subtractionem gratiæ potest esse ex ma- subtractionem gratiæ potest esse ex ma- lis meritis, propter quæ Deus subtrahit lis meritis, propter quæ Deus subtrahit gratiam. Et hoc est quod dicit Augusti- gratiam. Et hoc est quod dicit Augusti- nus ad Sixtum : « Non obdurat Deus nus ad Sixtum : « Non obdurat Deus impartiendo malitiam, sed non imper- impartiendo malitiam, sed non imper- tiendo gratiam, sicut qui nec digni tiendo gratiam, sicut qui nec digni sunt quibus enim non impertitur, nec sunt quibus enim non impertitur, nec digni sunt, nec merentur: potius ut non digni sunt, nec merentur: potius ut non impartiatur, hoc digni sunt, hoc meren- impartiatur, hoc digni sunt, hoc meren- tur 1. >> tur 1. >>

AD ALIUD dicendum, quod judicium AD ALIUD dicendum, quod judicium quo Deus obdurat, vel gratiam subtrahit, quo Deus obdurat, vel gratiam subtrahit, quod temporaliter reprobare est, est or- quod temporaliter reprobare est, est or- dinatio culpæ per poenam justam. Ju- dinatio culpæ per poenam justam. Ju- stum enim est, quod gratia subtrahatur stum enim est, quod gratia subtrahatur peccanti, et peccantem concomitetur ta- peccanti, et peccantem concomitetur ta- lis obduratio, quæ est non emolliri ad lis obduratio, quæ est non emolliri ad præcepta et consilia et sacramenta per præcepta et consilia et sacramenta per quæ quis justificari possit: quia si illis quæ quis justificari possit: quia si illis emolliretur cor suum, peccatum non emolliretur cor suum, peccatum non committeretur. Unde talis obduratio committeretur. Unde talis obduratio concomitatur esse peccatum mortale : concomitatur esse peccatum mortale : et hæc est reprobationis effectus tempo- et hæc est reprobationis effectus tempo- ralis. ralis.

AD ALIUD dicendum, quod ex malis AD ALIUD dicendum, quod ex malis meritis potest esse reprobationis effe.tus meritis potest esse reprobationis effe.tus temporalis, sive ille sit excæcatio, sive temporalis, sive ille sit excæcatio, sive obduratio, ut prædictum est. obduratio, ut prædictum est.

AD ALIUD dicendum, quod nolle mise- AD ALIUD dicendum, quod nolle mise- reri duplex est, æterna scilicet voluntas reri duplex est, æterna scilicet voluntas non miserendi, et actualis dissensus ad non miserendi, et actualis dissensus ad faciendum misericordiam in tempore. faciendum misericordiam in tempore. Primum non potest habere causam cum Primum non potest habere causam cum sit æternum. Secundum habet causam, sit æternum. Secundum habet causam, cum sit temporale: et de illo est verum, cum sit temporale: et de illo est verum, quod ei cujus proprium est misereri et quod ei cujus proprium est misereri et parcere, non competit sine causa nolle parcere, non competit sine causa nolle misereri. misereri.

669 669

actualem separationem faciunt a Deo : actualem separationem faciunt a Deo : et hæc est temporalis reprobatio, non et hæc est temporalis reprobatio, non

æterna. æterna.

AD ALIUD dicendum, quod subtractio AD ALIUD dicendum, quod subtractio gratiæ non dicit motum, sed privationem gratiæ non dicit motum, sed privationem vel negationem, hoc est, non apponere, vel negationem, hoc est, non apponere, vel nolle apponere gratiam. Et hujus vel nolle apponere gratiam. Et hujus causa nulla est efficiens, sed potius defi- causa nulla est efficiens, sed potius defi- ciens et ex parte nostra. Deus autem ciens et ex parte nostra. Deus autem non est causa hujus, nisi sicut dicit non est causa hujus, nisi sicut dicit Aristoteles in II Physicorum, quod nau- Aristoteles in II Physicorum, quod nau- ta per absentiam est causa periclitatio- ta per absentiam est causa periclitatio- nis navis, non quod aliquid faciat unde nis navis, non quod aliquid faciat unde navis periclitetur, sed quia non facit ea navis periclitetur, sed quia non facit ea quibus salvetur. quibus salvetur.

Et per hoc patet solutio ad sequens. Et per hoc patet solutio ad sequens. Non enim est causa nisi per abnegatio- Non enim est causa nisi per abnegatio- nem appositi quia scilicet gratiam non nem appositi quia scilicet gratiam non apponit. Et hujus antiqui quidam dede- apponit. Et hujus antiqui quidam dede- runt exemplum de hoc quod dicit Ari- runt exemplum de hoc quod dicit Ari- stoteles in II Physicorum, quod natura stoteles in II Physicorum, quod natura est principium motus et status in quo est est principium motus et status in quo est per se, et non secundum accidens. Di- per se, et non secundum accidens. Di- cunt enim, quod natura principium mo- cunt enim, quod natura principium mo- tus est movendo et faciendo: principium tus est movendo et faciendo: principium autem status sive quietis non est nisi autem status sive quietis non est nisi cessando a metu. Hoc tamen exemplum cessando a metu. Hoc tamen exemplum non est satis conveniens: quia quies in non est satis conveniens: quia quies in quo est status in forma vel in ubi, in quo est status in forma vel in ubi, in appetitu naturæ est, et motus naturæ est appetitu naturæ est, et motus naturæ est ad ipsam et propter eam ad privatio- ad ipsam et propter eam ad privatio- nem autem gratiæ sive subtractionem nem autem gratiæ sive subtractionem nullus est Dei appetitus vel operatio. nullus est Dei appetitus vel operatio. Sed exemplum Augustini valde est con- Sed exemplum Augustini valde est con- veniens, scilicet quod sol unica lucis suæ veniens, scilicet quod sol unica lucis suæ præsentia facit illuminationem, et absen- præsentia facit illuminationem, et absen- tia tenebras, et illuminationem facit ope- tia tenebras, et illuminationem facit ope- ratione præsentiæ, tenebras autem non ratione præsentiæ, tenebras autem non facit aliqua operatione: sed cum absens facit aliqua operatione: sed cum absens fuerit, tenebræ fiunt ex objectione opaci fuerit, tenebræ fiunt ex objectione opaci quod repellit radios luminosi. Dixerunt quod repellit radios luminosi. Dixerunt tamen quidam satis probabiliter, quod tamen quidam satis probabiliter, quod subtractio gratiæ potest duobus modis subtractio gratiæ potest duobus modis considerari, scilicet absolute et sic est considerari, scilicet absolute et sic est privatio, nec habet causam efficientem, privatio, nec habet causam efficientem, sed deficientem et sic fit homo ea dete- sed deficientem et sic fit homo ea dete-

AD ALIUD dicendum, quod iniquitates rior: quia sic spoliatur bono gratiæ, et AD ALIUD dicendum, quod iniquitates rior: quia sic spoliatur bono gratiæ, et

1 . AUGUSTINUS, Epist. 105. 1 . AUGUSTINUS, Epist. 105.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Adobject. 1. Adobject. 1.

670 670

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vulneratur in bono naturæ, Potest etiam vulneratur in bono naturæ, Potest etiam considerari ut poena ordinata ad culpam, considerari ut poena ordinata ad culpam, et ut inflicta propter peccatum et sic et ut inflicta propter peccatum et sic justa est et bona, et a Deo : quia sic non justa est et bona, et a Deo : quia sic non est pravitas qua aliquis fiat deterior, sed est pravitas qua aliquis fiat deterior, sed ordinatio culpæ commendans justitiam : ordinatio culpæ commendans justitiam : quia sic est pœna damni quam juste in- quia sic est pœna damni quam juste in- currit peccator. currit peccator.

AD ALIUD dicendum, quod Deus opti- AD ALIUD dicendum, quod Deus opti- ma adducit, et nulli subtrahit sed quod ma adducit, et nulli subtrahit sed quod non adducuntur in isto vel in illo, hoc non adducuntur in isto vel in illo, hoc est ex eo, quod obicem ponit per pecca- est ex eo, quod obicem ponit per pecca- tum. tum.

AD ALIUD dicendum, quod Deus nulli AD ALIUD dicendum, quod Deus nulli se subtrahit in quantum est de se : sed se subtrahit in quantum est de se : sed quod isti subtrahitur vel illi, est ex obice quod isti subtrahitur vel illi, est ex obice peccati. Et est exemplum Augustini, peccati. Et est exemplum Augustini, quod sol lucendo omnibus se exhibet: quod sol lucendo omnibus se exhibet: tamen qui claudit fenestram, beneficium tamen qui claudit fenestram, beneficium luminis in domo non percipit : quia luminis in domo non percipit : quia obicem ponit. obicem ponit.

AD ID quod ulterius quæritur de ex- AD ID quod ulterius quæritur de ex- cæcatione, eodem modo dicendum est, cæcatione, eodem modo dicendum est, quod Deus nullum excæcat impertiendo quod Deus nullum excæcat impertiendo malitiam, sed non exhibendo lucis præ- malitiam, sed non exhibendo lucis præ- sentiam sed excæcat homo se obscuri- sentiam sed excæcat homo se obscuri-

posuit, qui excludit ab eo præsens bene- posuit, qui excludit ab eo præsens bene- ficium luminis. Omnis enim qui se con- ficium luminis. Omnis enim qui se con- jungit per intellectum et affectum obscu- jungit per intellectum et affectum obscu- ris et obscurantibus, juste perdit bene- ris et obscurantibus, juste perdit bene- ficium luminis, et incurrit obscuratio- ficium luminis, et incurrit obscuratio- nem cordis, et excæcationem rationis, nem cordis, et excæcationem rationis, et obdurationem voluntatis. et obdurationem voluntatis.

AD ULTIMUM dicendum, quod verum Adj AD ULTIMUM dicendum, quod verum Adj est, quod malitia excæcat sicut obex lu- est, quod malitia excæcat sicut obex lu- minis, et diabolus excæcat sicut suasor minis, et diabolus excæcat sicut suasor iniquitatis : et si obscuratio dicitur pœ- iniquitatis : et si obscuratio dicitur pœ- na damni ordinata contra culpam, etiam na damni ordinata contra culpam, etiam verus Deus excæcat justa poena feriens verus Deus excæcat justa poena feriens et condemnan's eum qui obscura dile- et condemnan's eum qui obscura dile- xit sicut dicit illa Glossa super epist. xit sicut dicit illa Glossa super epist. II ad Corinth. IV, 4. Hoc enim justum II ad Corinth. IV, 4. Hoc enim justum judicium est, de quo dicitur, Joan. 111, judicium est, de quo dicitur, Joan. 111, 19 Hoc est autem judicium: quia lux 19 Hoc est autem judicium: quia lux venit in mundum, et dilexerunt homi- venit in mundum, et dilexerunt homi- nes magis tenebras quam lucem : erant nes magis tenebras quam lucem : erant enim eorum mala opera. enim eorum mala opera.