Al object. Al object.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Add object. Add object. 1 et 2. 1 et 2.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

æqualiter porrigitur gratia, quantum est æqualiter porrigitur gratia, quantum est ex parte Dei sed non omnes æqualiter ex parte Dei sed non omnes æqualiter adsunt gratiæ porrectæ. Ad Hebr. XII, adsunt gratiæ porrectæ. Ad Hebr. XII, 15 Contemplantes ne quis desit gratiæ 15 Contemplantes ne quis desit gratiæ Dei. Voluntas autem salutis, quæ conse- Dei. Voluntas autem salutis, quæ conse- quens est ex opere nostro, non est nisi quens est ex opere nostro, non est nisi respectu eorum qui gratiæ appositæ fina- respectu eorum qui gratiæ appositæ fina- liter obediunt, et finaliter adsunt. liter obediunt, et finaliter adsunt.

ID QUOD in contrarium objicitur, pro- ID QUOD in contrarium objicitur, pro- cedit. cedit.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod certus est numerus electorum, dum quod certus est numerus electorum, nec augeri, nec minui potest: scit enim nec augeri, nec minui potest: scit enim Deus qui et quot salvandi sunt, et ita Deus qui et quot salvandi sunt, et ita scit numerum quo numerantur, et nume- scit numerum quo numerantur, et nume- rum numeratum electorum. rum numeratum electorum.

AD ID quod objicit Magister, ipsemet AD ID quod objicit Magister, ipsemet solvit, et dicit, quod potest Deus quod solvit, et dicit, quod potest Deus quod potuit et sicut potuit istos facere præ- potuit et sicut potuit istos facere præ- destinatos ad salutem, et potuit non fa- destinatos ad salutem, et potuit non fa- cere prædestinatos, ita potest adhuc. cere prædestinatos, ita potest adhuc. Unde potest adhuc facere, quod isti non Unde potest adhuc facere, quod isti non prædestinati fuissent. Quod tamen de prædestinati fuissent. Quod tamen de factis hominum non conceditur : quia factis hominum non conceditur : quia quod in factis hominum factum vel di- quod in factis hominum factum vel di- ctum est, non potest non factum vel non ctum est, non potest non factum vel non dictum esse quia potentia hominis non dictum esse quia potentia hominis non se extendit ad præteritum sed potentia se extendit ad præteritum sed potentia Dei æqualis est in omni præterito, et in Dei æqualis est in omni præterito, et in omni præsenti, et in omni futuro: unde omni præsenti, et in omni futuro: unde sicut potest facere in præsenti, quod non sicut potest facere in præsenti, quod non sit quod est, et in futuro quod futurum sit quod est, et in futuro quod futurum non sit quod futurum est: ita potest non sit quod futurum est: ita potest facere quod non sit præteritum quod facere quod non sit præteritum quod præteritum est. præteritum est.

Sed quia hæc solutio extorta videtur, Sed quia hæc solutio extorta videtur, eo quod omne dictum de præterito ve- eo quod omne dictum de præterito ve- rum est necessarium, dicendum sicut rum est necessarium, dicendum sicut in quæstione de præscientia dictum est, in quæstione de præscientia dictum est, quod prædestinatum esse, et apponendam quod prædestinatum esse, et apponendam esse gratiam, ut relativa sunt, quæ posi- esse gratiam, ut relativa sunt, quæ posi- ta se ponunt, et perempta se perimunt. ta se ponunt, et perempta se perimunt. Unde qui ponit non apponendam esse Unde qui ponit non apponendam esse gratiam, ponit non esse prædestinatum : gratiam, ponit non esse prædestinatum : et qui ponit apponendam esse gratiam et qui ponit apponendam esse gratiam finalem, ponit prædestinatum esse : et finalem, ponit prædestinatum esse : et hæc duo impossibile est simul esse vera, hæc duo impossibile est simul esse vera, habere gratiam finalem, et non esse habere gratiam finalem, et non esse

645 645

prædestinatum : et similiter ista, esse prædestinatum : et similiter ista, esse prædestinatum, et non habere gratiam prædestinatum, et non habere gratiam finalem. Divisim autem vera possunt finalem. Divisim autem vera possunt esse, ut hunc esse prædestinatum, et esse, ut hunc esse prædestinatum, et hunc posse non habere gratiam fina- hunc posse non habere gratiam fina- lem et similiter ista, hunc non esse lem et similiter ista, hunc non esse prædestinatum, et hunc posse habere prædestinatum, et hunc posse habere gratiam finalem. Sed tamen quia Deus gratiam finalem. Sed tamen quia Deus scit omne quod futurum est, et quo se scit omne quod futurum est, et quo se quilibet finaliter divertat, necesse est, quilibet finaliter divertat, necesse est, quod apud Deum certus sit numerus quod apud Deum certus sit numerus electorum tam numeratus quam nume- electorum tam numeratus quam nume-

rans. rans.

ET PER HOC patet solutio ad sequens. ET PER HOC patet solutio ad sequens. AD ALIUD quod dicit Glossa Lucæ, V,6, Adobject. 3 AD ALIUD quod dicit Glossa Lucæ, V,6, Adobject. 3 dicendum, quod illa Glossa sic intelligi- dicendum, quod illa Glossa sic intelligi- tur, quod non tot intrant de Judæis in tur, quod non tot intrant de Judæis in primo adventu, quot sunt prædestinati, primo adventu, quot sunt prædestinati, intrabunt tamen in secundo. intrabunt tamen in secundo.

AD ALIUD dicendum, quod illud simili- Ad object. 4 AD ALIUD dicendum, quod illud simili- Ad object. 4 ter intelligitur. Numerus enim intelligi- ter intelligitur. Numerus enim intelligi- tur quoad præsentem gratiam, cui nu- tur quoad præsentem gratiam, cui nu- mero semper aliquid addibile est, licet mero semper aliquid addibile est, licet etiam ille præfinitus sit in præscientia etiam ille præfinitus sit in præscientia Dei unde numero prædestinatorum ni- Dei unde numero prædestinatorum ni- hil augetur, sed numero eorum qui præ- hil augetur, sed numero eorum qui præ- senter habent gratiam. senter habent gratiam.

AD ALIUD dicendum, quod etiam Gre- Ad object. 5. AD ALIUD dicendum, quod etiam Gre- Ad object. 5. gorius loquitur de appositione gratiæ gorius loquitur de appositione gratiæ in præsenti, et non de prædestinatione : in præsenti, et non de prædestinatione : præsens enim gratia locus vitæ est quan- præsens enim gratia locus vitæ est quan- tum est de se. tum est de se.

AD ID quod in contrarium adducitur, AD ID quod in contrarium adducitur, procedit: sed ex suppositione falsi con- procedit: sed ex suppositione falsi con- cludit falsum. cludit falsum.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. 3. AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. 3. prædestinatio sit Angelorum? sine præ- prædestinatio sit Angelorum? sine præ- judicio videtur dicendum, quod sic : judicio videtur dicendum, quod sic : quia non potuerunt accipere gratiam quia non potuerunt accipere gratiam nisi ab æterno sibi præparatam, nec nisi ab æterno sibi præparatam, nec acceperunt gratiam nisi ad gloriam or- acceperunt gratiam nisi ad gloriam or- dinatam, et sic acceperunt eam secun- dinatam, et sic acceperunt eam secun- dum ordinem naturæ ad minus antece- dum ordinem naturæ ad minus antece- denter ad gloriam, etsi tempore simul denter ad gloriam, etsi tempore simul acceperunt gratiam et gloriam: sicut acceperunt gratiam et gloriam: sicut Augustinus distinguit opera sex dierum, Augustinus distinguit opera sex dierum, quæ etsi simul tempore facta sint, tamen quæ etsi simul tempore facta sint, tamen ordine naturæ distinguuntur in sex dies. ordine naturæ distinguuntur in sex dies.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

646 646

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Dicunt tamen quidam, quod secun- Dicunt tamen quidam, quod secun- cum quod prædestinatio defi nitur præ- cum quod prædestinatio defi nitur præ- scientia beneficiorum Dei, ut dicit Au- scientia beneficiorum Dei, ut dicit Au- gustinus, sic pra destinati sunt Angeli. gustinus, sic pra destinati sunt Angeli. Secundum autem quod definitur præpa- Secundum autem quod definitur præpa- ratio gratiæ in præsenti et gloriæ in fu- ratio gratiæ in præsenti et gloriæ in fu- turo, non plenam habent rationem præ- turo, non plenam habent rationem præ- destinationis. destinationis.

AD SEQUENS patet solutio per dicta. AD SEQUENS patet solutio per dicta. AD ULTIMUM dicendum, quod in eo AD ULTIMUM dicendum, quod in eo judicio hoc procedit omnis enim de- judicio hoc procedit omnis enim de- fectus in genere miseriæ est, quem non fectus in genere miseriæ est, quem non sublevat nisi misericordia. sublevat nisi misericordia.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

Utrum prædestinatio sit causa ejus Utrum prædestinatio sit causa ejus cujus est? cujus est?

TERTIO quæritur, Si prædestinatio sit TERTIO quæritur, Si prædestinatio sit causa ejus cujus est? causa ejus cujus est?

Et circa hoc quæruntur duo, scilicet Et circa hoc quæruntur duo, scilicet utrum habeat causam meritoriam ex utrum habeat causam meritoriam ex parte nostra ? parte nostra ?

Et secundo, Si est causa necessaria Et secundo, Si est causa necessaria sui effectus? sui effectus?

MEMBRI TERTII MEMBRI TERTII

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Utrum prædestinatio habeat causam me- Utrum prædestinatio habeat causam me- ritoriam ex parte nostra'? ritoriam ex parte nostra'?

Primam harum quæstionum disputat Primam harum quæstionum disputat Magister in libro primo Sententiarum, Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XLI, per totum. distinct. XLI, per totum.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XLI, Art. 2 et 3. Tom. XXVI hu- tiarum, Dist. XLI, Art. 2 et 3. Tom. XXVI hu- jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

Et videtur, quod causam habeat ex Et videtur, quod causam habeat ex parte prædestinati. parte prædestinati.

1. Augustinus super illud Malachiæ, 1. Augustinus super illud Malachiæ, 1, 2 et 3 Dilexi Jacob, Esau autem 1, 2 et 3 Dilexi Jacob, Esau autem odio habui « Cui vult, inquit, misere- odio habui « Cui vult, inquit, misere- tur, et quem vult indurat : sed hæc vo- tur, et quem vult indurat : sed hæc vo- luntas Dei injusta esse non potest: venit luntas Dei injusta esse non potest: venit enim de occultissimis meritis: quia et enim de occultissimis meritis: quia et ipsi peccatores cum propter generale ipsi peccatores cum propter generale peccatum unam massam fecerunt, tamen peccatum unam massam fecerunt, tamen nonnulla inter eos diversitas est. Præce- nonnulla inter eos diversitas est. Præce- dit ergo aliquid in peccatoribus, quo dit ergo aliquid in peccatoribus, quo quamvis nondum sint justificati, digni quamvis nondum sint justificati, digni efficiantur justificatione. Et item præce- efficiantur justificatione. Et item præce- dit in aliis peccatoribus, quo digni sunt dit in aliis peccatoribus, quo digni sunt obtusione. » Ex hoc accipitur, quod obtusione. » Ex hoc accipitur, quod aliquod prævenit prædestinationis gra- aliquod prævenit prædestinationis gra- tiam, propter quod apponitur gratia : tiam, propter quod apponitur gratia : et sic prædestinatio habet causam et sic prædestinatio habet causam parte prædestinati. parte prædestinati.

: :

ex ex

2. Adhuc, Ex opposito se habent re- 2. Adhuc, Ex opposito se habent re- probatio et prædestinatio. Reprobatio probatio et prædestinatio. Reprobatio est ex meritis. Ergo et prædestinatio. est ex meritis. Ergo et prædestinatio. PROBATIO mediæ. Ad Roman. ix, 13, PROBATIO mediæ. Ad Roman. ix, 13, super illud Esau odio habui, Glossa: super illud Esau odio habui, Glossa: «Esau, subtracta gratia, juste reproba- «Esau, subtracta gratia, juste reproba- tus est. » Sed subtractio gratiæ est ex tus est. » Sed subtractio gratiæ est ex meritis. Ergo reprobatio est ex meritis. meritis. Ergo reprobatio est ex meritis. PROBATIO, quod subtractio gratiæ est ex PROBATIO, quod subtractio gratiæ est ex meritis. I Sententiarum, distinct. XLI, meritis. I Sententiarum, distinct. XLI, cap. Ex his aperte, sic dicitur : « Obdu- cap. Ex his aperte, sic dicitur : « Obdu- ratio non est sine merito. » ratio non est sine merito. »

3. Adhuc, Ad Roman. ix, 14: Num- 3. Adhuc, Ad Roman. ix, 14: Num- quid iniquitas apud Deum? Glossa, quid iniquitas apud Deum? Glossa, «Esau per justitiam reprobatus est : » et «Esau per justitiam reprobatus est : » et si per justitiam, ergo per merita: ergo per si per justitiam, ergo per merita: ergo per oppositum prædestinatio est ex meritis. oppositum prædestinatio est ex meritis.

4. Adhuc, Ad Roman. ix, 15, super 4. Adhuc, Ad Roman. ix, 15, super illud: Miserebor cujus misereor. Glossa illud: Miserebor cujus misereor. Glossa Ambrosii « Dabo illi gratiam quem scio Ambrosii « Dabo illi gratiam quem scio ad me toto corde post errorem reversu- ad me toto corde post errorem reversu- rum et hoc est dare cui dandum est. » rum et hoc est dare cui dandum est. » Ex hoc accipitur, quod propter futurum Ex hoc accipitur, quod propter futurum meritum datur misericordia et prædesti- meritum datur misericordia et prædesti- natio. natio.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 2 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 68. Quæst. 68.

contra. contra.

Quest. J. Quest. J.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod inducit Magister in libro pri- 1. Quod inducit Magister in libro pri- mo Sententiarum, distinct. XLI, ex mo Sententiarum, distinct. XLI, ex verbis Augustini in libro ad Sixtum, verbis Augustini in libro ad Sixtum, ubi sic dicit Augustinus: << Nullum ubi sic dicit Augustinus: << Nullum est misericordiæ meritum, ne gratia est misericordiæ meritum, ne gratia evacuetur si non gratis donatur, sed evacuetur si non gratis donatur, sed meritis redditur'. »> meritis redditur'. »>

2. Adhuc, Augustinus contra Julia- 2. Adhuc, Augustinus contra Julia- num « Miseretur Deus secundum gra- num « Miseretur Deus secundum gra- tiam quæ gratis datur, obdurat autem tiam quæ gratis datur, obdurat autem secundum judicium quod meritis red- secundum judicium quod meritis red- ditur . » ditur . »

ULTERIUS hic quæritur, Utrum præde- ULTERIUS hic quæritur, Utrum præde- stinatio habeat causam meritoriam in stinatio habeat causam meritoriam in præscientia Dei prævisam? hoc enim præscientia Dei prævisam? hoc enim disputat Magister in I Sententiarum, disputat Magister in I Sententiarum, distinct. XLI, cap. Opinati sunt qui distinct. XLI, cap. Opinati sunt qui dam. dam.

Videtur enim, quod sic. Videtur enim, quod sic.

1. Dicit enim in illo capite quod « ele- 1. Dicit enim in illo capite quod « ele- git Jacob quem talem scivit futurum qui git Jacob quem talem scivit futurum qui in eum crederet, et ei serviret. »> in eum crederet, et ei serviret. »>

2. Adhuc, Augustinus et Aristoteles 2. Adhuc, Augustinus et Aristoteles in Topicis, « Voluntas ex ratione est. » in Topicis, « Voluntas ex ratione est. » Et Joannes Damascenus : « Voluntas est Et Joannes Damascenus : « Voluntas est

rationabilis appetitus. » Si ergo præde- rationabilis appetitus. » Si ergo præde- stinatio propositum miserendi est, et sic stinatio propositum miserendi est, et sic voluntas, videtur quod rationabilis sit. voluntas, videtur quod rationabilis sit. Ratio autem esse non potest nisi sciat Ratio autem esse non potest nisi sciat bene usurum gratia eum cui præparat bene usurum gratia eum cui præparat gratiam. Ergo præscientia meritorum gratiam. Ergo præscientia meritorum futurorum ratio est, et causa præpara- futurorum ratio est, et causa præpara- tionis gratiæ ergo prædestinationis. tionis gratiæ ergo prædestinationis.

3. Adhuc, Ad Roman. vin, 29 et 30: 3. Adhuc, Ad Roman. vin, 29 et 30: Quos præscivit, et prædestinavit confor- Quos præscivit, et prædestinavit confor- mes fieri imaginis Filii sui..., hos et mes fieri imaginis Filii sui..., hos et vocavit. Ex ipso modo loquendi videtur vocavit. Ex ipso modo loquendi videtur innuere Apostolus, quod præscientia con- innuere Apostolus, quod præscientia con- formitatis ad imaginem Filii sit causa et formitatis ad imaginem Filii sit causa et ratio vocationis: ergo est causa et ratio ratio vocationis: ergo est causa et ratio præparationis gratiæ: quia non vocatur præparationis gratiæ: quia non vocatur aliquis nisi gratia sibi præparetur. aliquis nisi gratia sibi præparetur.

647 647

ULTERIUS quæritur, Utrum aliena me- Quæst. 2. ULTERIUS quæritur, Utrum aliena me- Quæst. 2. rita possint esse causa prædestinationis ? rita possint esse causa prædestinationis ? Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. Unus alii meretur primam gratiam, 1. Unus alii meretur primam gratiam, ut Stephanus Paulo et si meretur ei ut Stephanus Paulo et si meretur ei primam gratiam, eadem ratione potest primam gratiam, eadem ratione potest ei mereri perseverantiam finalem in gra- ei mereri perseverantiam finalem in gra- tia. Sed qui habet gratiam cum perse- tia. Sed qui habet gratiam cum perse- verantia finali, est prædestinatus. Ergo verantia finali, est prædestinatus. Ergo unus alteri meretur prædestinationem. unus alteri meretur prædestinationem.

2. Adhuc, Ambrosius : « Prædestinatio 2. Adhuc, Ambrosius : « Prædestinatio juvatur orationibus Sanctorum. » Si juvatur orationibus Sanctorum. » Si autem juvatur, eadem ratione impe- autem juvatur, eadem ratione impe- tratur. tratur.

3. Adhuc, Gregorius: « In Isaac facta 3. Adhuc, Gregorius: « In Isaac facta est promissio sed Sanctorum precibus est promissio sed Sanctorum precibus adjuvanda est præfinitio Dei ³: » Præfi- adjuvanda est præfinitio Dei ³: » Præfi- nitio autem prædestinatio est. Ergo ut nitio autem prædestinatio est. Ergo ut prius. prius.

4. Adhuc Augustinus in libro de Bono 4. Adhuc Augustinus in libro de Bono perseverantiæ: « Si qui nondum vocati perseverantiæ: « Si qui nondum vocati sunt, pro illis ut vocentur oremus: for- sunt, pro illis ut vocentur oremus: for- tasse enim ita prædestinati sunt, ut no- tasse enim ita prædestinati sunt, ut no- stris orationibus concedantur *. » stris orationibus concedantur *. »

5. Adhuc, Optimus et prudens dispen- 5. Adhuc, Optimus et prudens dispen- sator nulli umquam aliquid dat quem sator nulli umquam aliquid dat quem scit male usurum, sed cui dat ideo dat, scit male usurum, sed cui dat ideo dat, vel quia meruit, vel quia scit quod me- vel quia meruit, vel quia scit quod me- rebitur in futurum, vel dat propter in- rebitur in futurum, vel dat propter in- tercessionem aliorum et meritum. Sed tercessionem aliorum et meritum. Sed Deus optimus dispensator est, ut dicitur, Deus optimus dispensator est, ut dicitur, Matth. xxv, 14 et seq. Ergo qui præpa- Matth. xxv, 14 et seq. Ergo qui præpa- rat gratiam et dat, vel meruit apud rat gratiam et dat, vel meruit apud eum, vel scit quod merebitur bene eum, vel scit quod merebitur bene utendo gratia, vel præparat ei ex inter- utendo gratia, vel præparat ei ex inter- cessione Sanctorum. cessione Sanctorum.

CONTRA Omnia hæc est, CONTRA Omnia hæc est,

1. Inevitabilis argumentatio Magistri 1. Inevitabilis argumentatio Magistri in libro primo Sententiarum, distinct. in libro primo Sententiarum, distinct. XLI, cap. Ex his aperte. Ubi dicit, quod XLI, cap. Ex his aperte. Ubi dicit, quod si gratiæ sunt aliqua merita, evacuatur si gratiæ sunt aliqua merita, evacuatur nomen gratiæ tunc enim non gratis nomen gratiæ tunc enim non gratis datur, sed meritis redditur. Essentialis datur, sed meritis redditur. Essentialis enim definitio gratiæ est, quia gratis enim definitio gratiæ est, quia gratis datur. Et tandem arguit sic: « Cum ergo datur. Et tandem arguit sic: « Cum ergo

Sed contra. Sed contra.

* S. AUGUSTINUS, Epist. 105. * S. AUGUSTINUS, Epist. 105.

2 IDEM, Lib. I ad Simplicianum. 2 IDEM, Lib. I ad Simplicianum.

3 S. GREGORIUS, Lib. I Dialogorum, cap. 8. 3 S. GREGORIUS, Lib. I Dialogorum, cap. 8.

Cf. Genes. XXI et XXII. Cf. Genes. XXI et XXII.

4 S. AUGUSTINUS, Lib. de Bono perseverantiæ, 4 S. AUGUSTINUS, Lib. de Bono perseverantiæ, cap. 22. cap. 22.

Solutio. Solutio.

648 648

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gratiæ quæ apponitur homini in justifi- gratiæ quæ apponitur homini in justifi- catione nulla sint merita, multo minus catione nulla sint merita, multo minus et ipsius prædestinationis, qua ab æterno et ipsius prædestinationis, qua ab æterno elegit Deus quos voluit, aliqua possunt elegit Deus quos voluit, aliqua possunt existere merita. » existere merita. »

2. Adhuc, Merita sive propria, sive 2. Adhuc, Merita sive propria, sive aliena, sive præterita, sive præsentia, aliena, sive præterita, sive præsentia, sive futura, temporalia sunt. Prædesti- sive futura, temporalia sunt. Prædesti- natio autem est æterna, ad minus quan- natio autem est æterna, ad minus quan- tum ad actum præparationis. Si ergo tum ad actum præparationis. Si ergo merita essent causa prædestinationis, merita essent causa prædestinationis, temporale esset causa æterni, quod est temporale esset causa æterni, quod est valde inconveniens. valde inconveniens.

SOLUTIO. Catholica fides est, quod præ- SOLUTIO. Catholica fides est, quod præ- destinationis in prædestinante nulla sit destinationis in prædestinante nulla sit causa nec ratio bona, nisi sua voluntas et causa nec ratio bona, nisi sua voluntas et dilectio, qua scilicet prædestinatos dilexit dilectio, qua scilicet prædestinatos dilexit ante mundi constitutionem et elegit: qui ante mundi constitutionem et elegit: qui licet non essent in natura, tamen præsen- licet non essent in natura, tamen præsen- tiæ suæ numquam defuerunt ab æterno in tiæ suæ numquam defuerunt ab æterno in prævisione et in scriptione in libro vitæ. prævisione et in scriptione in libro vitæ.

Adhuc Catholica fides est, quod nullum Adhuc Catholica fides est, quod nullum meritum prævenit gratiam: quia aliter meritum prævenit gratiam: quia aliter gratia non esset gratia. I Joan. IV, 10: gratia non esset gratia. I Joan. IV, 10: In hoc est charitas, non quasi nos dile- In hoc est charitas, non quasi nos dile- xerimus Deum, sed quoniam prior ipse xerimus Deum, sed quoniam prior ipse dilexit nos, etc. In hoc enim dono quod dilexit nos, etc. In hoc enim dono quod est dilectio, gratiam dat ex gratuita sua est dilectio, gratiam dat ex gratuita sua dilectione. Prædestinatio autem ex parte dilectione. Prædestinatio autem ex parte prædestinati, hoc est, per respectum ad prædestinati, hoc est, per respectum ad prædestinatum, tres habet actus, scilicet prædestinatum, tres habet actus, scilicet gratiæ præparationem, qui æternus est gratiæ præparationem, qui æternus est actus, et ideo nullam in tempore potest actus, et ideo nullam in tempore potest habere causam, licet sit respectu ejus qui habere causam, licet sit respectu ejus qui est in tempore. Secundus actus est ap- est in tempore. Secundus actus est ap- positio gratiæ, qui actus in tempore est positio gratiæ, qui actus in tempore est et tempore mensuratur, et non potest et tempore mensuratur, et non potest habere causam potest tamen habere ra- habere causam potest tamen habere ra- tionem ut rationabilis esse videatur: et tionem ut rationabilis esse videatur: et hæc ratio non est antecedens, sed conco- hæc ratio non est antecedens, sed conco- mitans. Unde hæc ratio potest esse scien- mitans. Unde hæc ratio potest esse scien- tia meritorum: quia scilicet dat illi quem tia meritorum: quia scilicet dat illi quem scit bene gratia usurum: quod, sicut scit bene gratia usurum: quod, sicut dicit Ambrosius, est dare cui dandum dicit Ambrosius, est dare cui dandum est. Tertius actus est collatio gloriæ in est. Tertius actus est collatio gloriæ in futuro et hic actus potest habere et futuro et hic actus potest habere et causam meritoriam, et rationem et in causam meritoriam, et rationem et in meritis propriis et in alienis. meritis propriis et in alienis.

Et Et per per hanc distinctionem fere patet hanc distinctionem fere patet solutio ad omnia inducta. solutio ad omnia inducta.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod cum AD PRIMUM ergo dicendum, quod cum dicit Augustinus, quod « venit de occul- dicit Augustinus, quod « venit de occul- tissimis meritis, » præpositio, de, potest tissimis meritis, » præpositio, de, potest dicere causam, et sic falsa locutio est: dicere causam, et sic falsa locutio est: vel potest dicere concomitantiam et ra- vel potest dicere concomitantiam et ra- tionem ad actum appositionis gratiæ, et tionem ad actum appositionis gratiæ, et sic verum est, et in hoc sensu exponit sic verum est, et in hoc sensu exponit verba Augustini Magister in illo capite: verba Augustini Magister in illo capite: His tamen. Ubi dicit sic, quod «< hoc His tamen. Ubi dicit sic, quod «< hoc dixit Augustinus, non quia aliquis præ- dixit Augustinus, non quia aliquis præ- destinetur pro meritis, vel justificationis destinetur pro meritis, vel justificationis gratiam mereatur, sed quia aliqui non gratiam mereatur, sed quia aliqui non adeo mali sunt, ut mereantur gratiam adeo mali sunt, ut mereantur gratiam sibi non impertiri. Nullus enim Dei gra- sibi non impertiri. Nullus enim Dei gra- tiam mereri potest, per quam justifica- tiam mereri potest, per quam justifica- tur potest tamen mereri ut non appo- tur potest tamen mereri ut non appo- natur, ut penitus abjiciatur, hoc est, ut natur, ut penitus abjiciatur, hoc est, ut magis et magis elongetur. » magis et magis elongetur. »

AD ALIUD dicendum, quod reprobatio AD ALIUD dicendum, quod reprobatio quantum ad actum reprobantis primum quantum ad actum reprobantis primum non est ex meritis, nisi ex notet conco- non est ex meritis, nisi ex notet conco- mitantiam. mitantiam.

AD ALIUD dicendum, quod subtractio AD ALIUD dicendum, quod subtractio gratiæ non est causa reprobationis, nisi gratiæ non est causa reprobationis, nisi præpositio ex notet concomitantiam. præpositio ex notet concomitantiam. AD ALIUD dicendum, quod in ipso modo AD ALIUD dicendum, quod in ipso modo loquendi notat Ambrosius concomitan- loquendi notat Ambrosius concomitan- tiam, et non causam: unde dicit, « Dabo tiam, et non causam: unde dicit, « Dabo illi quem scio: » et non dicit, Dabo illi, illi quem scio: » et non dicit, Dabo illi, quia scio. quia scio.

Ad 1 Ad 1

Ad: Ad:

A: 3. A: 3.

Ad 4. Ad 4.

ID QUOD in contrarium adducitur, con- Ad object | ID QUOD in contrarium adducitur, con- Ad object | cedendum est. cedendum est.

AD ALIUD dicendum, quod obduratio Ad object AD ALIUD dicendum, quod obduratio Ad object quantum ad primum actum abjectionis quantum ad primum actum abjectionis sive reprobationis non habet causam vel sive reprobationis non habet causam vel rationem, sed quantum ad actum sub- rationem, sed quantum ad actum sub- tractionis gratiæ, rationem habet. tractionis gratiæ, rationem habet.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quiest 1. AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quiest 1. dum quod merita in præscientia Dei non dum quod merita in præscientia Dei non sunt causa prædestinationis: principale sunt causa prædestinationis: principale enim significatum prædestinationis est enim significatum prædestinationis est præparatio gratiæ: et illa causam habere præparatio gratiæ: et illa causam habere non potest, nisi voluntatem Dei. Tamen non potest, nisi voluntatem Dei. Tamen quia præscientia meritorum secundum quia præscientia meritorum secundum rationem intelligentiæ informat volunta- rationem intelligentiæ informat volunta- tem præparantem gratiam, eo quod (sic- tem præparantem gratiam, eo quod (sic-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad quæst.2. Ad quæst.2.

Ad 1. Ad 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

ut dicit Augustinus) voluntas ex ratione ut dicit Augustinus) voluntas ex ratione est, non video quod prohibeat, quin est, non video quod prohibeat, quin præscientia meritorum ratio sit. præscientia meritorum ratio sit.

Ad objectum dicendum, quod cum di- Ad objectum dicendum, quod cum di- citur, quia talem elegit qui in eum cre- citur, quia talem elegit qui in eum cre- deret si quia dicit causam, falsum est: deret si quia dicit causam, falsum est: si rationem, concedi potest. si rationem, concedi potest.

AD ALIUD dicendum, quod præscientia AD ALIUD dicendum, quod præscientia meritorum ratio potest esse voluntatis, meritorum ratio potest esse voluntatis, et non causa. et non causa.

AD ALIUD dicendum, quod conformitas AD ALIUD dicendum, quod conformitas imaginis ratio potest esse, causa nullo imaginis ratio potest esse, causa nullo modo. Bona enim voluntas Dei nullo modo. Bona enim voluntas Dei nullo prævenitur ut causa: sequeretur enim prævenitur ut causa: sequeretur enim statim, quod gratia non esset gratia, statim, quod gratia non esset gratia, ut paulo ante habitum est: unde etiam ut paulo ante habitum est: unde etiam aliquando dedit gratiam ei quem scivit aliquando dedit gratiam ei quem scivit male usurum, sicut Judæ. male usurum, sicut Judæ.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod aliena merita non possunt dum quod aliena merita non possunt esse causa prædestinationis: eo quod esse causa prædestinationis: eo quod nihil potest esse antecedens ad illam, nihil potest esse antecedens ad illam, cum sit æterna. Sed quantum ad effectum cum sit æterna. Sed quantum ad effectum prædestinationis qui est gratiæ collatio, prædestinationis qui est gratiæ collatio, qui aliquando dicitur prædestinatio, ut qui aliquando dicitur prædestinatio, ut dicit Magister in primo libro Sententia- dicit Magister in primo libro Sententia- rum, distinctione XL, possunt cooperari rum, distinctione XL, possunt cooperari merita et orationes Sanctorum. Et ad merita et orationes Sanctorum. Et ad hoc referendum est quod inductum est hoc referendum est quod inductum est de auctoritatibus sanctorum Gregorii et de auctoritatibus sanctorum Gregorii et Augustini. Augustini.

AD ID quod primo objicitur, dicendum AD ID quod primo objicitur, dicendum quod non sequitur, si meretur ei gratiam quod non sequitur, si meretur ei gratiam primam, ergo prædestinationem : quia primam, ergo prædestinationem : quia collatio primæ gratiæ effectus est præ- collatio primæ gratiæ effectus est præ- destinationis, et effectus temporalis: et destinationis, et effectus temporalis: et ideo præveniri potest aliquo a nobis ideo præveniri potest aliquo a nobis quod est ut causa coadjuvans quod gratiæ quod est ut causa coadjuvans quod gratiæ apponitur. Præparatio autem gratiæ, apponitur. Præparatio autem gratiæ, quam principaliter significat prædestina- quam principaliter significat prædestina- tio, æterna est: et ideo a nullo præveniri tio, æterna est: et ideo a nullo præveniri potest. potest.

Ad 2 et 3. PER HOC patet solutio ad dictum beati Ad 2 et 3. PER HOC patet solutio ad dictum beati Gregorii et beati Ambrosii. Gregorii et beati Ambrosii.

Ad 4. Ad 4.

AD DICTUM Augustini dicendum, quod AD DICTUM Augustini dicendum, quod

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XL, Art. 22. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XL, Art. 22. Tom. XXVI hujusce

649 649

nullo modo conditionalis est prædestina- nullo modo conditionalis est prædestina- tio Dei: unde nullum ita prædestinat, tio Dei: unde nullum ita prædestinat, quod prædestinatus sit orationibus San- quod prædestinatus sit orationibus San- ctorum. Sed vocatio quæ temporalis est, ctorum. Sed vocatio quæ temporalis est, quando per præparationem gratiæ ali- quando per præparationem gratiæ ali- quis separatur a massa perditionis, juva- quis separatur a massa perditionis, juva- tur orationibus Sanctorum. Et hoc in- tur orationibus Sanctorum. Et hoc in- tendit Augustinus quando dicit : « Oremus tendit Augustinus quando dicit : « Oremus ut vocetur qui vocatus non est: quia for- ut vocetur qui vocatus non est: quia for- sitan ita prædestinatus est, ut vocetur sitan ita prædestinatus est, ut vocetur orationibus nostris.» Et non dicit, ut præ- orationibus nostris.» Et non dicit, ut præ- destinatus sit orationibus nostris. destinatus sit orationibus nostris.

AD ALIUD dicendum, quod Deus dis- AD ALIUD dicendum, quod Deus dis- pensator optimus est et prudens, tamen pensator optimus est et prudens, tamen aliquando dat gratiam ei quem scit male aliquando dat gratiam ei quem scit male usurum: et hoc propter aliquam utilitatem usurum: et hoc propter aliquam utilitatem quam inde elicit, sicut proditione Judæ quam inde elicit, sicut proditione Judæ usus est ad redemptionem humani gene- usus est ad redemptionem humani gene- ris. Sed non esset bonus dispensator, si ris. Sed non esset bonus dispensator, si nulla utilitate considerata daret ei gra- nulla utilitate considerata daret ei gra- tiam qui male usurus est. Similiter dat tiam qui male usurus est. Similiter dat etiam ad intercessionem Sanctorum, sed etiam ad intercessionem Sanctorum, sed hoc est quoad effectum prædestinationis hoc est quoad effectum prædestinationis temporalem, qui est collatio gratiæ, et temporalem, qui est collatio gratiæ, et non quantum ad præparationem gratiæ, non quantum ad præparationem gratiæ, quæ est æterna, quæ principaliter impor- quæ est æterna, quæ principaliter impor- tatur in significatione nominis prædesti- tatur in significatione nominis prædesti- nationis. nationis.

Ad 5. Ad 5.

1 et 2. 1 et 2.

ILLA duo quæ adducuntur in contra- Ad object. ILLA duo quæ adducuntur in contra- Ad object. rium, simpliciter concedenda sunt. rium, simpliciter concedenda sunt.

MEMBRI TERTII MEMBRI TERTII

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Utrum prædestinatio sit causa necessa- Utrum prædestinatio sit causa necessa- ria sui effectus ? ria sui effectus ?

Secundo quæritur, Utrum prædestina- Secundo quæritur, Utrum prædestina- tio sit causa sui effectus? tio sit causa sui effectus?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

novæ editionis nostræ. novæ editionis nostræ.

Sed contra. Sed contra.

650 650

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Augustinus enim dicit, quod præde- 1. Augustinus enim dicit, quod præde- stinatio multis fuit causa salutis. stinatio multis fuit causa salutis.

2. Adhuc, Ad Roman. VIII, 29, super 2. Adhuc, Ad Roman. VIII, 29, super illud : « Quos præscivit, et prædestinavit, illud : « Quos præscivit, et prædestinavit, Glossa «Prædestinatio est causa, cu- Glossa «Prædestinatio est causa, cu- jus effectus est gratia. jus effectus est gratia.

» »

3. Si autem est causa: aut est causa 3. Si autem est causa: aut est causa necessaria, aut causa contingens. Si est necessaria, aut causa contingens. Si est causa contingens: tunc impediri potest causa contingens: tunc impediri potest ejus effectus, quod falsum est. Si est ejus effectus, quod falsum est. Si est causa necessaria: tunc posita causa po- causa necessaria: tunc posita causa po- nitur effectus sed prædestinatio est ab nitur effectus sed prædestinatio est ab æterno ergo effectus ejus est ab æterno: æterno ergo effectus ejus est ab æterno: quod falsum est: quia effectus ejus sunt quod falsum est: quia effectus ejus sunt appositio gratiæ et collatio gloriæ, quæ appositio gratiæ et collatio gloriæ, quæ non sunt ab æterno. non sunt ab æterno.

4. Adhuc, Aut ponit aliquid in præ- 4. Adhuc, Aut ponit aliquid in præ- destinato, aut nihil '. Quod nihil ponat, destinato, aut nihil '. Quod nihil ponat, videtur quia prædestinatio est non en- videtur quia prædestinatio est non en- tis in non ente autem nihil potest poni. tis in non ente autem nihil potest poni.

5. Adhuc, Augustinus in libro de Fide 5. Adhuc, Augustinus in libro de Fide ad Petrum: « Nisi esses, non prædestina- ad Petrum: « Nisi esses, non prædestina- reris. » Ex hoc sequitur idem quod prius. reris. » Ex hoc sequitur idem quod prius. IN CONTRARIUM hujus objiciunt qui- IN CONTRARIUM hujus objiciunt qui- dam, dam,

1. Quod dicitur, Joan. 1, 47, super illud: 1. Quod dicitur, Joan. 1, 47, super illud: Vidit Jesus Nathanael. Ibi Glossa Augu- Vidit Jesus Nathanael. Ibi Glossa Augu- stini «Melius fuit Nathanael cognoscere stini «Melius fuit Nathanael cognoscere utramque naturam in Christo, quam esse utramque naturam in Christo, quam esse prædestinatum. » Et arguitur sic: Si prædestinatum. » Et arguitur sic: Si melius, ergo aliquid bonum est præde- melius, ergo aliquid bonum est præde- stinatio in prædestino : quia nisi esset bo- stinatio in prædestino : quia nisi esset bo- num, aliud non esset melius. num, aliud non esset melius.

2. Adhuc, Prædestinatio non esset 2. Adhuc, Prædestinatio non esset multis causa standi, nisi aliquid poneret multis causa standi, nisi aliquid poneret in eis secundum effectum. Dicit autem in eis secundum effectum. Dicit autem Augustinus, quod « prædestinatio mul- Augustinus, quod « prædestinatio mul- tis fuit causa standi. » Ergo prædestina- tis fuit causa standi. » Ergo prædestina- tio aliquid ponit in prædestinatis secun- tio aliquid ponit in prædestinatis secun- dum effectum. dum effectum.

3. Adhuc, Lucæ, x, 20: Gaudete quod 3. Adhuc, Lucæ, x, 20: Gaudete quod nomina vestra scripta sunt in cælis. Non nomina vestra scripta sunt in cælis. Non scribuntur autem nisi per prædestinatio- scribuntur autem nisi per prædestinatio- nem. Ergo dicit gaudendum esse de præ- nem. Ergo dicit gaudendum esse de præ- destinatione. Dicit autem Augustinus destinatione. Dicit autem Augustinus super epistolam ad Romanos, quod super epistolam ad Romanos, quod « gaudium est diffusio animi in conceptu « gaudium est diffusio animi in conceptu

Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten-

boni. » Ergo aliquod bonum est in præ- boni. » Ergo aliquod bonum est in præ- destinato causatum a prædestinatione, destinato causatum a prædestinatione, de quo dicit esse gaudendum. de quo dicit esse gaudendum.

ULTERIUS quæritur, Si prædestinatio Quaest. ULTERIUS quæritur, Si prædestinatio Quaest. causa necessaria est, tunc videtur, quod causa necessaria est, tunc videtur, quod necessario ponat suum effectum : et sic necessario ponat suum effectum : et sic videtur sequi, iste est prædestinatus, videtur sequi, iste est prædestinatus, ergo de necessitate salvabitur : et simi- ergo de necessitate salvabitur : et simi- liter, iste est prædestinatus, ergo non liter, iste est prædestinatus, ergo non potest damnari. potest damnari.

Ad hoc respondet Magister in libro pri- Ad hoc respondet Magister in libro pri- mo Sententiarum, distinct. XL, cap. Qui- mo Sententiarum, distinct. XL, cap. Qui- bus respondemus, quod istæ locutiones bus respondemus, quod istæ locutiones distinguendæ sunt ex compositione, et distinguendæ sunt ex compositione, et divisione. Alia namque fit intelligentia si divisione. Alia namque fit intelligentia si per conjunctionem hæc accipiantur dicta, per conjunctionem hæc accipiantur dicta, atque alia si per disjunctionem. Si enim atque alia si per disjunctionem. Si enim cum dicis, prædestinatus non potest dam- cum dicis, prædestinatus non potest dam- nari, intelligis ita, id est, non potest esse nari, intelligis ita, id est, non potest esse ut prædestinatus sit et damnetur, verum ut prædestinatus sit et damnetur, verum dicis: quia conjunctum intelligis falsum dicis: quia conjunctum intelligis falsum autem si disjunctum, ut dicas justum non autem si disjunctum, ut dicas justum non posse damnari quem dico esse præde- posse damnari quem dico esse præde- stinatum potuit enim non esse prædesti- stinatum potuit enim non esse prædesti- natus, et ita damnaretur. natus, et ita damnaretur.

CONTRA hanc etiam responsionem ob- Sed contra. CONTRA hanc etiam responsionem ob- Sed contra. jicit Magister, et ostendit jicit Magister, et ostendit

1. Quod in sensu compositionis est 1. Quod in sensu compositionis est falsa tunc enim sensus est, quod falsa tunc enim sensus est, quod utrumque istorum simul esse non pot- utrumque istorum simul esse non pot- est, scilicet quod iste prædestinatus sit est, scilicet quod iste prædestinatus sit et damnetur. Sed alterum istorum non et damnetur. Sed alterum istorum non potest non esse, scilicet quin iste sit potest non esse, scilicet quin iste sit prædestinatus : ab æterno enim præde- prædestinatus : ab æterno enim præde- stinatus est, et non potest non esse præ- stinatus est, et non potest non esse præ- destinatus. Cum igitur impossibile sit destinatus. Cum igitur impossibile sit simul utrumque esse, et impossibile sit simul utrumque esse, et impossibile sit alterum non esse, scilicet quin sit præ- alterum non esse, scilicet quin sit præ- destinatus, sequitur necessario, quod im- destinatus, sequitur necessario, quod im- possibile sit quod damnetur, et quod possibile sit quod damnetur, et quod necessarium sit quod salvetur. Et dicit necessarium sit quod salvetur. Et dicit Magister, quod in hujus quæstionis so- Magister, quod in hujus quæstionis so- lutione magis vellet alium audire, quam lutione magis vellet alium audire, quam per se aliquid dicere. Tamen tandem sic per se aliquid dicere. Tamen tandem sic solvit Magister, dicens quod sicut ab solvit Magister, dicens quod sicut ab æterno Deus potuit non prædestinare, ita æterno Deus potuit non prædestinare, ita

tiarum, Dist. XL, Art. 4. Tom. XXVI. tiarum, Dist. XL, Art. 4. Tom. XXVI.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

potest modo eum Deus non prædesti- potest modo eum Deus non prædesti- nasse ab æterno, et ita potest iste non nasse ab æterno, et ita potest iste non fuisse prædestinatus : et si non fuisset fuisse prædestinatus : et si non fuisset prædestinatus, nec modo esset præde- prædestinatus, nec modo esset præde- stinatus et si modo non esset prædesti- stinatus et si modo non esset prædesti- natus, posset damnari ergo prædesti- natus, posset damnari ergo prædesti- natus ab æterno potest modo non esse natus ab æterno potest modo non esse prædestinatus, et potest damnari. prædestinatus, et potest damnari.

Et si objicitur, quod istum prædesti- Et si objicitur, quod istum prædesti- natum esse est verum de præterito : natum esse est verum de præterito : ergo necessarium est : et si necessarium, ergo necessarium est : et si necessarium, ergo immobile. Respondet, quod hoc ergo immobile. Respondet, quod hoc verum est in factis hominum vel dictis : verum est in factis hominum vel dictis : hæc enim de præterito vera sunt neces- hæc enim de præterito vera sunt neces- saria. Et hujus causa est, quia veritatem saria. Et hujus causa est, quia veritatem et necessitatem trahunt a re ipsa. Sed et necessitatem trahunt a re ipsa. Sed in præscientia et prædestinatione Dei in præscientia et prædestinatione Dei non est ita quia præscientia et præde- non est ita quia præscientia et præde- stinatio idem sunt cum potentia Dei, stinatio idem sunt cum potentia Dei, quæ immutabilis est, nullique innititur quæ immutabilis est, nullique innititur nisi sibi unde sicut ab æterno potuit nisi sibi unde sicut ab æterno potuit eum non prædestinare, ita nunc eadem eum non prædestinare, ita nunc eadem potentia potest eum non prædestinasse: potentia potest eum non prædestinasse: et ita potest facere ut modo non præde- et ita potest facere ut modo non præde- stinatus sit ab æterno et sic videtur stinatus sit ab æterno et sic videtur Magister evadere hanc quæstionem. Sed Magister evadere hanc quæstionem. Sed hoc frivolum esse videtur : non enim hoc frivolum esse videtur : non enim quæritur hic quid de potentia Deus ab- quæritur hic quid de potentia Deus ab- soluta possit facere, illa enim infinita soluta possit facere, illa enim infinita est sed quid de potentia ordinata et est sed quid de potentia ordinata et disposita fecerit per dilectionem et ele- disposita fecerit per dilectionem et ele- ctionem æternam. Et quæritur, quid in ctionem æternam. Et quæritur, quid in isto prædestinato factum sit, et quid in isto prædestinato factum sit, et quid in ipso fieri possit? Quod enim a potentia ipso fieri possit? Quod enim a potentia disposita et ordinata per sapientiam, et disposita et ordinata per sapientiam, et determinata per voluntatem ad actum determinata per voluntatem ad actum factum est, impossibile est non factum factum est, impossibile est non factum esse et ideo impertinens et irrationa- esse et ideo impertinens et irrationa- bilis videtur talis responsio. bilis videtur talis responsio.

2. Adhuc, Syllogistica videtur esse 2. Adhuc, Syllogistica videtur esse oratio omne prædestinatum necesse est oratio omne prædestinatum necesse est salvari iste est prædestinatus : ergo salvari iste est prædestinatus : ergo istum necesse est salvari. istum necesse est salvari.

3. Adhuc, Omnem salvandum necesse 3. Adhuc, Omnem salvandum necesse est salvari omnis prædestinatus est sal- est salvari omnis prædestinatus est sal- vandus ergo omnem prædestinatum vandus ergo omnem prædestinatum neeesse est salvari. neeesse est salvari.

4. Adhuc, Falso et impossibili po- 4. Adhuc, Falso et impossibili po- sito, quod accidit est falsum et im- sito, quod accidit est falsum et im-

651 651

possibile. Si ergo possibile est, quod præ- possibile. Si ergo possibile est, quod præ- destinatus damnetur, ponatur, tunc istæ destinatus damnetur, ponatur, tunc istæ duæ erunt simul veræ, iste damnabi- duæ erunt simul veræ, iste damnabi- tur, et iste fuit et est prædestinatus. Hoc tur, et iste fuit et est prædestinatus. Hoc autem falsum est: et dicitur in illo ca- autem falsum est: et dicitur in illo ca- pite libri primi Sententiarum, distinct. pite libri primi Sententiarum, distinct. XL: «Quibus respondemus, quod istæ XL: «Quibus respondemus, quod istæ duæ non possunt simul esse veræ. » Er- duæ non possunt simul esse veræ. » Er- go adhuc relinquitur, quod inducta re- go adhuc relinquitur, quod inducta re- sponsio nihil est : quia data tali respon- sponsio nihil est : quia data tali respon- sione, remanet eadem difficultas quæ sione, remanet eadem difficultas quæ prius. prius.

SOLUTIO. Concedendum est, quod præ- SOLUTIO. Concedendum est, quod præ- destinatio est causa salutis, et etiam inter destinatio est causa salutis, et etiam inter omnes causas principalior: quia præde- omnes causas principalior: quia præde- stinatio principali significato dicit præ- stinatio principali significato dicit præ- parationem Dei æternam ad salutem, et parationem Dei æternam ad salutem, et nemo consequitur salutem, nisi præpa- nemo consequitur salutem, nisi præpa- ratione Dei æterna. Ad Titum, 11, 5: ratione Dei æterna. Ad Titum, 11, 5: Non ex operibus justitiæ quæ fecimus Non ex operibus justitiæ quæ fecimus nos, sed secundum suam misericordiam nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit. salvos nos fecit.

Solutio. Solutio.

Et ideo concedendum est quod dicit Ad 1. et 2. Et ideo concedendum est quod dicit Ad 1. et 2. Augustinus, et quod dicit Glossa ad Ro- Augustinus, et quod dicit Glossa ad Ro- manos, VIII, 29. Et hoc dicitur in libro manos, VIII, 29. Et hoc dicitur in libro primo Sententiarum, distinctione XL, primo Sententiarum, distinctione XL, cap. Sicut enim prædestinationis effectus cap. Sicut enim prædestinationis effectus est illa gratia. est illa gratia.

AD HOC quod quæritur, Utrum sit cau- AD HOC quod quæritur, Utrum sit cau- sa contingens, vel necessaria? sa contingens, vel necessaria? Dicendum, quod ex parte causan- Dicendum, quod ex parte causan- tis causa necessaria est quia ab tis causa necessaria est quia ab æterno et immobilis est. Sed tamen æterno et immobilis est. Sed tamen non sequitur, quod posita causa ponatur non sequitur, quod posita causa ponatur effectus. Hoc enim tripliciter potest im- effectus. Hoc enim tripliciter potest im- pediri, scilicet si causa libera sit et do- pediri, scilicet si causa libera sit et do- minus sui actus: tunc enim quamvis im- minus sui actus: tunc enim quamvis im- mobilis sit, et immutabilis, et æterna, mobilis sit, et immutabilis, et æterna, potest agere et non agere pro libertate potest agere et non agere pro libertate sua. Et talis causa est propositum divi- sua. Et talis causa est propositum divi- næ voluntatis. Secundo, si idem quod næ voluntatis. Secundo, si idem quod agat, deficiat, et non sit et sic est hic: agat, deficiat, et non sit et sic est hic: quia enim prædestinati secundum esse quia enim prædestinati secundum esse naturale non sunt ab æterno, ideo non naturale non sunt ab æterno, ideo non potuit eis conferri gratia et gloria ab potuit eis conferri gratia et gloria ab æterno, quamvis præparata sit eis ab æterno, quamvis præparata sit eis ab æterno. Tertio, si dependeat a futuro, per æterno. Tertio, si dependeat a futuro, per cujus operationem in contrarium effectus cujus operationem in contrarium effectus

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad object. 1. Ad object. 1.

652 652

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

impediri possit, sicut in proposito. Licet impediri possit, sicut in proposito. Licet enim prædestinatio præparet isti gra- enim prædestinatio præparet isti gra- tiam et gloriam, tamen quia iste liberi tiam et gloriam, tamen quia iste liberi arbitrii erit, et potest ponere obstaculum arbitrii erit, et potest ponere obstaculum Spiritui sancto et operationi divinæ,pot- Spiritui sancto et operationi divinæ,pot- est impedire ne conferatur ei gratia et est impedire ne conferatur ei gratia et gloria. Quod si fecerit, hoc ipsum præ- gloria. Quod si fecerit, hoc ipsum præ- scivit Deus, qui antequam fiant singula, scivit Deus, qui antequam fiant singula, præscit ea et ideo sequitur talem non præscit ea et ideo sequitur talem non prædestinatum fuisse. Et hoc est quod di- prædestinatum fuisse. Et hoc est quod di- citur, Eceli. XXIII, 29: Domino enim Deo citur, Eceli. XXIII, 29: Domino enim Deo antequam crearentur omnia sunt agni- antequam crearentur omnia sunt agni- ta: sic et post perfectum respicit omnia. ta: sic et post perfectum respicit omnia. Psal. XXXII, 15: Qui finxit sigillatim Psal. XXXII, 15: Qui finxit sigillatim corda eorum: qui intelligit omnia opera corda eorum: qui intelligit omnia opera

corum. corum.

AD ALIUD dicendum, quod prædestina- AD ALIUD dicendum, quod prædestina- tio in quantum est præparatio æterna, tio in quantum est præparatio æterna, nihil ponit in prædestinato, sicut proba- nihil ponit in prædestinato, sicut proba- tum est: quia est respectu non entis, et tum est: quia est respectu non entis, et in non ente nihil poni potest secundum in non ente nihil poni potest secundum actum. Sed quia, ut dicit Magister in li- actum. Sed quia, ut dicit Magister in li- bro primo Sententiarum, distinct. XL: bro primo Sententiarum, distinct. XL: << Prædestinatio dicitur aliquando præ- << Prædestinatio dicitur aliquando præ- destinationis effectus, qui est appositio destinationis effectus, qui est appositio gratiæ, qui non est nisi respectu entis, gratiæ, qui non est nisi respectu entis, sic dicta prædestinatio multum ponit in sic dicta prædestinatio multum ponit in prædestinato. » prædestinato. »

AD DICTUM Augustini dicendum, quod AD DICTUM Augustini dicendum, quod Augustini verbum intelligitur de princi- Augustini verbum intelligitur de princi- pali significato prædestinationis. Et ratio pali significato prædestinationis. Et ratio dicti est, quia prædestinatio est ante de- dicti est, quia prædestinatio est ante de- stinatio, et præpositio, præ, notat ante- stinatio, et præpositio, præ, notat ante- cessionem æternitatis ad tempus: esse cessionem æternitatis ad tempus: esse autem creaturæ temporale est et ideo autem creaturæ temporale est et ideo quod est, prædestinari non potest, nisi quod est, prædestinari non potest, nisi antequam sit, quamvis id quod est, præ- antequam sit, quamvis id quod est, præ- destinari possit. destinari possit.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod bonum dicitur multis dicendum quod bonum dicitur multis modis, scilicet absolute, sicut bonum modis, scilicet absolute, sicut bonum honestum et respective, sicut utile. Et honestum et respective, sicut utile. Et hoc modo concedi potest, quod bonum hoc modo concedi potest, quod bonum fuit Nathanael esse prædestinatum, et fuit Nathanael esse prædestinatum, et melius in cadem ratione boni utilis, fuit melius in cadem ratione boni utilis, fuit ei cognoscere utramque naturam in Chri- ei cognoscere utramque naturam in Chri- sto quia illa gratuita cognitio non fuit sto quia illa gratuita cognitio non fuit nisi gratiæ præsentis, prædestinatio au- nisi gratiæ præsentis, prædestinatio au- tem respectu gratiæ futuræ: et tunc gra- tem respectu gratiæ futuræ: et tunc gra-

tia præsens aliquid ponit simpliciter, tia præsens aliquid ponit simpliciter, præparatio autem futuræ est respectu præparatio autem futuræ est respectu ejus quod simpliciter non est, et est se- ejus quod simpliciter non est, et est se- cundum quin tantum: et sic potest esse cundum quin tantum: et sic potest esse comparatione in forma utilis secundum comparatione in forma utilis secundum quod utrumque ut utile refertur ad salu- quod utrumque ut utile refertur ad salu- tem. tem.

Sunt tamen qui hoc aliter solvunt. Sunt tamen qui hoc aliter solvunt. Antiqui enim, scilicet Præpositivus et Antiqui enim, scilicet Præpositivus et Gulielmus Altisiodorensis dicunt, quod Gulielmus Altisiodorensis dicunt, quod abusiva est comparatio. Alii autem inni- abusiva est comparatio. Alii autem inni- tuntur Glossæ Joannis, 1, 47, quæ sic tuntur Glossæ Joannis, 1, 47, quæ sic dicit: « Majus est coclum aperiri, et dicit: « Majus est coclum aperiri, et utramque naturam in eo per Angelos utramque naturam in eo per Angelos cognoscere, quam visos, id est, præscitos cognoscere, quam visos, id est, præscitos esse dum essent sub umbra mortis. Si esse dum essent sub umbra mortis. Si enim ibi remanerent, quid profuisset ibi enim ibi remanerent, quid profuisset ibi videri? Et sic non fit comparatio inter videri? Et sic non fit comparatio inter prædestinatum esse, et utramque natu- prædestinatum esse, et utramque natu- ram cognoscere in Christo: sed fit com- ram cognoscere in Christo: sed fit com- paratio inter prævisos esse in dulcedine paratio inter prævisos esse in dulcedine peccati quia visio illa ad nihil utilis es- peccati quia visio illa ad nihil utilis es- set quia omnes peccatores a Deo viden- set quia omnes peccatores a Deo viden- tur, etiam quan sunt sub umbra mor- tur, etiam quan sunt sub umbra mor- tis peccati. » Alii dicunt, quod fit com- tis peccati. » Alii dicunt, quod fit com- paratio inter Sanctos Veteris et Novi paratio inter Sanctos Veteris et Novi Testamenti, et dicunt, quod Sancti Novi Testamenti, et dicunt, quod Sancti Novi Testamenti digniores sunt habiti, qui Testamenti digniores sunt habiti, qui Angelis, hoc est, prædicatoribus nun- Angelis, hoc est, prædicatoribus nun- tiantibus secundum veritatem utramque tiantibus secundum veritatem utramque naturam in Christo cognoscunt, quam naturam in Christo cognoscunt, quam Sancti Veteris Testamenti, qui non co- Sancti Veteris Testamenti, qui non co- gnoscunt nisi in umbra et figura. Et hoc gnoscunt nisi in umbra et figura. Et hoc dicunt sensisse Augustinum, quando di- dicunt sensisse Augustinum, quando di- xit « Majus est, » et non dixit, melius xit « Majus est, » et non dixit, melius est. est.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicit Ad object.?. AD ALIUD dicendum, quod cum dicit Ad object.?. Augustinus, quod prædestinatio fuit Augustinus, quod prædestinatio fuit multis causa standi, accipitur causa se- multis causa standi, accipitur causa se- cundum habitum, et non secundum cundum habitum, et non secundum actum. Habitus autem est, ut dicit Au- actum. Habitus autem est, ut dicit Au- gustinus in libro de Bono conjugali, quo gustinus in libro de Bono conjugali, quo quis aliquid agit cum tempus fuerit. Un- quis aliquid agit cum tempus fuerit. Un- de causa habitualis nihil secundum de causa habitualis nihil secundum actum ponit in causato, sed ponet cum actum ponit in causato, sed ponet cum tempus fuerit. tempus fuerit.

AD ALIUD dicendum, quod illa objectio ad object. 3 AD ALIUD dicendum, quod illa objectio ad object. 3 non valet quia gaudium est diffusio ani- non valet quia gaudium est diffusio ani- mi, non in conceptu boni futuri: bonum mi, non in conceptu boni futuri: bonum

Ad quæst. Ad quæst.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

autem futurum non ponitur secundum autem futurum non ponitur secundum actum, sed ponitur in futuritione tantum. actum, sed ponitur in futuritione tantum.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod prædestinatio causa necessaria dum quod prædestinatio causa necessaria est salutis, et respectu causantis, et re- est salutis, et respectu causantis, et re- spectu causati: sed in causa ponit neces- spectu causati: sed in causa ponit neces- sitatem ejus quod est ens necesse, et non sitatem ejus quod est ens necesse, et non necessitatem causandi, propter tria quæ necessitatem causandi, propter tria quæ paulo ante dicta sunt. Respectu autem paulo ante dicta sunt. Respectu autem causati non ponit necessitatem absolu- causati non ponit necessitatem absolu- tam, sed eam quam diximus esse in quæ- tam, sed eam quam diximus esse in quæ- stione de præscientia necessitatem ordi- stione de præscientia necessitatem ordi- nis, sive consequentiæ, sive positionis. nis, sive consequentiæ, sive positionis. Sed hæc necessitas quia dependet a futu- Sed hæc necessitas quia dependet a futu- ro, quod futurum dependet a contingen- ro, quod futurum dependet a contingen- ti secundum causam meritoriam, et po- ti secundum causam meritoriam, et po- tentem operari in contrarium, et ponere tentem operari in contrarium, et ponere obicem Spiritui sancto, et a quo prima obicem Spiritui sancto, et a quo prima causa non tollit modum suæ causalitatis, causa non tollit modum suæ causalitatis, co quod, sicut dicit Damascenus, sicut co quod, sicut dicit Damascenus, sicut Deus nec suadet nec facit malitiam in Deus nec suadet nec facit malitiam in malis, ita non compellit virtutem in bo- malis, ita non compellit virtutem in bo- nis et ita ex illo impediri potest: tamen nis et ita ex illo impediri potest: tamen propter relationem effectus ad causam, propter relationem effectus ad causam, sive futuri ad præscientiam, si ex causa sive futuri ad præscientiam, si ex causa contingente removetur futurum, sequi- contingente removetur futurum, sequi- tur necessario, quod removetur necessi- tur necessario, quod removetur necessi- tas ordinis ab antecedente ad conse- tas ordinis ab antecedente ad conse- quens. quens.

Dicendum tamen, quodista est duplex, Dicendum tamen, quodista est duplex, prædestinatum necesse est salvari, et ista prædestinatum necesse est salvari, et ista similiter, prædestinatum impossibile est similiter, prædestinatum impossibile est damnari eo quod potest esse de re vel damnari eo quod potest esse de re vel de dicto utraque illarum. Si sunt de di- de dicto utraque illarum. Si sunt de di- cto tunc modus est prædicatum, et di- cto tunc modus est prædicatum, et di- ctum totum subjectum sub hoc sensu, ctum totum subjectum sub hoc sensu, prædestinatum salvari est necesse, præ- prædestinatum salvari est necesse, præ- destinatum damnari est impossibile: et destinatum damnari est impossibile: et sic utraque vera est, et conjuncta sive sic utraque vera est, et conjuncta sive composita, ut dicitur in Sententiis. Tune composita, ut dicitur in Sententiis. Tune enim sensus est, quod hæc de necessitate enim sensus est, quod hæc de necessitate conjuncta sunt et consequuntur se, esse conjuncta sunt et consequuntur se, esse pra destinatum et esse salvandum: et pra destinatum et esse salvandum: et alia duo, scilicet esse prædestinatum et alia duo, scilicet esse prædestinatum et esse damnandum, impossibile conjungi esse damnandum, impossibile conjungi et se invicem consequi. Si autem sunt de et se invicem consequi. Si autem sunt de re tunc utraque falsa est, et modus re- re tunc utraque falsa est, et modus re- fertur ad subjectum dicti sub hoc sensu, fertur ad subjectum dicti sub hoc sensu,

: :

653 653

aliquem esse prædestinatum, sive ali- aliquem esse prædestinatum, sive ali- quem qui est prædestinatus, necesse est quem qui est prædestinatus, necesse est salvari et hoc est falsum: poterit enim salvari et hoc est falsum: poterit enim obicem ponere Spiritui sancto, et sic non obicem ponere Spiritui sancto, et sic non salvabitur: et sic in eo qui est prædesti- salvabitur: et sic in eo qui est prædesti- natus, possibilitas est ad damnationem. natus, possibilitas est ad damnationem. Et similiter alia quæ dicit, prædestina- Et similiter alia quæ dicit, prædestina- tum impossibile est damnari, si est de re, tum impossibile est damnari, si est de re, divisa est et falsa. Istæ enim consequun- divisa est et falsa. Istæ enim consequun- tur se in ordine modalium, prædestina- tur se in ordine modalium, prædestina- tum possibile est damnari, et prædestina- tum possibile est damnari, et prædestina- tum non impossibile est damnari. Istæ tum non impossibile est damnari. Istæ autem duæ non possunt simul esse veræ, autem duæ non possunt simul esse veræ, prædestinatum impossibile est damnari, prædestinatum impossibile est damnari, et prædestinatum non impossibile est et prædestinatum non impossibile est damnari: quia contradictoriæ sunt. Et damnari: quia contradictoriæ sunt. Et similiter istæ, prædestinatum necesse similiter istæ, prædestinatum necesse est salvari, et prædestinatum non ne- est salvari, et prædestinatum non ne- cesse est salvari. cesse est salvari.

AD SOLUTIONEM Magistri dicendum, AD SOLUTIONEM Magistri dicendum, quod bona est et ratio ejus jam dicta est. quod bona est et ratio ejus jam dicta est.

AD ID quod objicitur contra suam so- Ad object. 1. AD ID quod objicitur contra suam so- Ad object. 1. lutionem, dicendum quod non valet. In lutionem, dicendum quod non valet. In sensu enim compositionis refertur prædi- sensu enim compositionis refertur prædi- catum ad subjectum sub forma prædesti- catum ad subjectum sub forma prædesti- nationis. Et tunc sensus est: prædestina- nationis. Et tunc sensus est: prædestina- tum manentem prædestinatum necesse tum manentem prædestinatum necesse est salvari et impossibile est damnari: et est salvari et impossibile est damnari: et hoc verum est. Sicut hæc album ne- hoc verum est. Sicut hæc album ne- cesse est esse disgregativum visus, et cesse est esse disgregativum visus, et album impossibile est esse nigrum. In album impossibile est esse nigrum. In sensu autem divisionis sive disjunctio- sensu autem divisionis sive disjunctio- nis intelligitur prædicatum simpliciter nis intelligitur prædicatum simpliciter referri ad subjectum sine forma præde- referri ad subjectum sine forma præde- stinationis sub hoc sensu, qui modo stinationis sub hoc sensu, qui modo est prædestinatus, et ab æterno fuit est prædestinatus, et ab æterno fuit prædestinatus, necesse est salvari et im- prædestinatus, necesse est salvari et im- possibile damnari: et hoc est falsum. possibile damnari: et hoc est falsum. Illum enim et possibile et contingens est Illum enim et possibile et contingens est et damnari et salvari. Et si prædestina- et damnari et salvari. Et si prædestina- tum possibile est salvari et contingens: tum possibile est salvari et contingens: tunc sequitur, quod prædestinatum sal- tunc sequitur, quod prædestinatum sal- vari non est necesse et similiter, quod vari non est necesse et similiter, quod prædestinatum non salvari, hoc est, eum prædestinatum non salvari, hoc est, eum qui est prædestinatus, non salvari non qui est prædestinatus, non salvari non est necesse. Et similiter ad istam, præ- est necesse. Et similiter ad istam, præ- destinatum damnari est possibile, distin- destinatum damnari est possibile, distin- guendum est. guendum est.

AD ID quod ulterius dicit Magister, qua AD ID quod ulterius dicit Magister, qua

Ad object. 2. Ad object. 2.

654 654

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ratione dictum sit, satis ostensum est in ratione dictum sit, satis ostensum est in objiciendo. Et, sicut ostensum est, non objiciendo. Et, sicut ostensum est, non satis perspecte dictum est. Intellectus satis perspecte dictum est. Intellectus enim non admittit, quod dictum verum enim non admittit, quod dictum verum de præterito non sit necessarium per ac- de præterito non sit necessarium per ac- cidens. Si enim detur non necessarium cidens. Si enim detur non necessarium esse, tunc possibile est ejus oppositum esse, tunc possibile est ejus oppositum cum ipso esse verum et sic simul crunt cum ipso esse verum et sic simul crunt vera hæc duo, hoc fuit verum, et hoc vera hæc duo, hoc fuit verum, et hoc non fuit verum. non fuit verum.

PER HOC patet solutio ad omnia illa PER HOC patet solutio ad omnia illa quæ inducuntur contra responsionem quæ inducuntur contra responsionem Magistri. Magistri.

AD ID quod objicitur de oratione syllo- AD ID quod objicitur de oratione syllo- gistica, jam ostensum est ante: in mix- gistica, jam ostensum est ante: in mix- tione enim necessarii et inesse inutilis tione enim necessarii et inesse inutilis est conjugatio ad conclusionem de ines- est conjugatio ad conclusionem de ines- se, si major sit de necesse, et minor de se, si major sit de necesse, et minor de inesse, nisi minor sit de inesse simplici- inesse, nisi minor sit de inesse simplici- ter, et non de inesse ut nunc. ter, et non de inesse ut nunc.

Et si objiciatur, quod minor est etiam Et si objiciatur, quod minor est etiam de necesse eo quod dictum est de præ- de necesse eo quod dictum est de præ- terito verum, justum esse prædestina- terito verum, justum esse prædestina- tum. Dicendum, quod non est simplici- tum. Dicendum, quod non est simplici-

ter de præterito: quia, sicut jam ante ter de præterito: quia, sicut jam ante dictum est, dependet ad futurum contin- dictum est, dependet ad futurum contin- gens: sed si esset simpliciter de præteri- gens: sed si esset simpliciter de præteri- to, tunc esset verum quod dicitur. to, tunc esset verum quod dicitur.

EODEM modo solvendum est ad se- Ad obj - va EODEM modo solvendum est ad se- Ad obj - va quentem syllogismum: hæc enim du- quentem syllogismum: hæc enim du- plex est, prædestinatus est salvandus: plex est, prædestinatus est salvandus: ex eo quod prædicatum potest referri ad ex eo quod prædicatum potest referri ad subjectum simpliciter, vel ad subjectum subjectum simpliciter, vel ad subjectum cum forma, sicut ante dictum est. cum forma, sicut ante dictum est.

AD ULTIMUM dicendum, quod nihil im- Ad object t AD ULTIMUM dicendum, quod nihil im- Ad object t possibile accidit, si ista, prædestinatum possibile accidit, si ista, prædestinatum impossibile est damnari, intelligatur de impossibile est damnari, intelligatur de re: quia sic falsa est: et posita ea nihil re: quia sic falsa est: et posita ea nihil accidit impossibile. Accidit enim, quod accidit impossibile. Accidit enim, quod ille qui est prædestinatus ex libero arbi- ille qui est prædestinatus ex libero arbi- trio potest damnari, et habet potentiam trio potest damnari, et habet potentiam ad damnationem: et hoc est verum et ad damnationem: et hoc est verum et sic refertur prædicatum ad subjectum sic refertur prædicatum ad subjectum simplex, et non ad subjectum prout stat simplex, et non ad subjectum prout stat sub forma prædestinationis. Sed secun- sub forma prædestinationis. Sed secun- dum quod est dictio, verum est, quod dum quod est dictio, verum est, quod ex impossibili sequitur falsum impossi- ex impossibili sequitur falsum impossi- bile et sic procedit argumentatio. bile et sic procedit argumentatio.

QUESTIO LXIV. QUESTIO LXIV.

Utrum 'dilectio qua Deus diligit creaturam sit eadem cum dile- Utrum 'dilectio qua Deus diligit creaturam sit eadem cum dile- etione qua Pater diligit Filium, et e converso ¹ ? etione qua Pater diligit Filium, et e converso ¹ ?

Deinde quæritur de dilectione qua Deinde quæritur de dilectione qua Deus diligit creaturam, de quo dicitur, Deus diligit creaturam, de quo dicitur, Sapient. xi, 25 Diligis enim omnia quæ Sapient. xi, 25 Diligis enim omnia quæ sunt, et nihil odisti eorum quæ fecisti: sunt, et nihil odisti eorum quæ fecisti: nec enim odiens aliquid constituisti, aut nec enim odiens aliquid constituisti, aut fecisti. fecisti.

Quæratur ergo, Utrum hæc dilectio Quæratur ergo, Utrum hæc dilectio qua diligit Deus omnia, sit eadem cum qua diligit Deus omnia, sit eadem cum

1Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum. Dist. X, Art. 6. Tom. XXV novæ edi- tiarum. Dist. X, Art. 6. Tom. XXV novæ edi-

ea qua Pater diligit Filium, et Filius Pa- ea qua Pater diligit Filium, et Filius Pa- trem? trem?

Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

Quidquid enim convenit omnibus per- Quidquid enim convenit omnibus per- sonis, essentiale est et unum illis dili- sonis, essentiale est et unum illis dili- gere omnem creaturam convenit tam gere omnem creaturam convenit tam Patri quam Filio quam Spiritui sancto: Patri quam Filio quam Spiritui sancto: ergo hæc dilectio essentialis est. ergo hæc dilectio essentialis est.

tionis nostræ. tionis nostræ.

led contra. led contra.

Quæst. 1. Quæst. 1.

Sed contra. Sed contra.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 64. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 64.

Similiter Pater diligit Filium, et Fi- Similiter Pater diligit Filium, et Fi- lius Patrem, et Pater et Filius Spiritum lius Patrem, et Pater et Filius Spiritum sanctum, et e converso. Unde dilectio sanctum, et e converso. Unde dilectio qua diligit persona personam, etiam com- qua diligit persona personam, etiam com- munis est tribus. Ergo essentialis. Essen- munis est tribus. Ergo essentialis. Essen- tiale autem cum essentiali non facit tiale autem cum essentiali non facit numerum. Ergo dilectio qua diligit per- numerum. Ergo dilectio qua diligit per- sona personam, eadem est cum ea qua sona personam, eadem est cum ea qua personæ diligunt omnem creaturam. personæ diligunt omnem creaturam.

IN CONTRARIUM hujus est, quod cum di- IN CONTRARIUM hujus est, quod cum di- ligit Deus creaturam, sensus est, quod ligit Deus creaturam, sensus est, quod diligit bonum quod fecit in creatura: hoc diligit bonum quod fecit in creatura: hoc autem bonum creatum est. Cum autem autem bonum creatum est. Cum autem dicitur, Pater diligit Filium, et e conver- dicitur, Pater diligit Filium, et e conver- so, ibi diligitur bonum increatum. Non so, ibi diligitur bonum increatum. Non autem potest eadem dilectione diligi bo- autem potest eadem dilectione diligi bo- num creatum et increatum: quia dilectio num creatum et increatum: quia dilectio speciem trahit a diligibili. Ergo videtur, speciem trahit a diligibili. Ergo videtur, quod non eadem dilectio sit qua diligit quod non eadem dilectio sit qua diligit omnem creaturam, et qua persona diligit omnem creaturam, et qua persona diligit personam. personam.