630 630

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

citur ad scibile et ideo mutatio in sci- citur ad scibile et ideo mutatio in sci- bilibus, de necessitate causat mutatio- bilibus, de necessitate causat mutatio- nem in scientia. nem in scientia.

5. Ad hoc solvit Magister in libro pri- 5. Ad hoc solvit Magister in libro pri- mo Sententiarum, distinctione XXXVIII, mo Sententiarum, distinctione XXXVIII, cap. Hic opponitur a quibusdam, quod cap. Hic opponitur a quibusdam, quod omnes hujusmodi locutiones, Deus pot omnes hujusmodi locutiones, Deus pot est scire quod non scivit, Deus pol- est scire quod non scivit, Deus pol- est præscire quod non præscivit, compo- est præscire quod non præscivit, compo- sitæ sunt falsæ, et divisæ veræ. Si enim sitæ sunt falsæ, et divisæ veræ. Si enim compositæ sunt, notatur compossibilitas compositæ sunt, notatur compossibilitas duorum secundum actum quæ incom- duorum secundum actum quæ incom- possibilia sunt, scilicet Deum scire ali- possibilia sunt, scilicet Deum scire ali- quid vel posse scire, et illud non scivisse quid vel posse scire, et illud non scivisse vel præscivisse ab æterno: quæ duo in- vel præscivisse ab æterno: quæ duo in- compossibilia sunt. Si autem divisæ sint, compossibilia sunt. Si autem divisæ sint, non notatur nisi possibilitas concomitans non notatur nisi possibilitas concomitans actum. Possibilitas, dico, ad oppositum. actum. Possibilitas, dico, ad oppositum. Et hæc duo compossibilia sunt. Sicut Et hæc duo compossibilia sunt. Sicut hæc distinguitur, album potest esse ni- hæc distinguitur, album potest esse ni- grum. Et sic concedit hanc divisam, grum. Et sic concedit hanc divisam, Deus potest scire quod non præscivit, Deus potest scire quod non præscivit, sub hoc sensu, sub hoc sensu, Deus potest facere aliquid Deus potest facere aliquid quod non præscivit se esse facturum : et quod non præscivit se esse facturum : et si potest facere, scit et sic potest scire si potest facere, scit et sic potest scire quod non præscivit, sine sui mutabilitate. quod non præscivit, sine sui mutabilitate. Concomitantia enim potentiæ ad opposi- Concomitantia enim potentiæ ad opposi- tum bene salvatur cum actu, licet aclus tum bene salvatur cum actu, licet aclus oppositi non salventur. Et sic distingui- oppositi non salventur. Et sic distingui- tur hæc, Deus immutabiliter scit et præ- tur hæc, Deus immutabiliter scit et præ- scit quidquid sit, ex eo quod hæc deter- scit quidquid sit, ex eo quod hæc deter- minatio, immutabiliter, potest determi- minatio, immutabiliter, potest determi- nare verbum, scit, in comparatione ad nare verbum, scit, in comparatione ad nominativum sive suppositum, et sic est nominativum sive suppositum, et sic est vera vel in comparatione ad accusati- vera vel in comparatione ad accusati- vum, quidquid, et sic est falsa: quia vum, quidquid, et sic est falsa: quia scitum mutabile est, et maxime quando scitum mutabile est, et maxime quando est contingens. est contingens.

Sunt tamen quidam qui contra hoc Sunt tamen quidam qui contra hoc objiciunt dicentes, quod dictum de præ- objiciunt dicentes, quod dictum de præ- terito verum, est necessarium : sed sicut terito verum, est necessarium : sed sicut hoc dictum est de præterito, Deum præ- hoc dictum est de præterito, Deum præ- scivisse hoc, et ideo necessarium et im- scivisse hoc, et ideo necessarium et im- mutabile, ita hoc præscitum esse, dictum mutabile, ita hoc præscitum esse, dictum est de præterito et necessarium, et per est de præterito et necessarium, et per consequens immutabile: et sie istud im- consequens immutabile: et sie istud im- mutabiliter præscitum esse, secundum mutabiliter præscitum esse, secundum utrumque modum determinationis est utrumque modum determinationis est et ex parte scientis, et ex parte et ex parte scientis, et ex parte verum, verum,

sciti: et sic de necessitate sequitur, Deus sciti: et sic de necessitate sequitur, Deus præscivit hoc, ergo de necessitate eve- præscivit hoc, ergo de necessitate eve- niet. Et prædicta distinctio nulla est, niet. Et prædicta distinctio nulla est, quia in utroque sensu vera est locutio. quia in utroque sensu vera est locutio. Sed dicunt, quod non sequitur, Deus im- Sed dicunt, quod non sequitur, Deus im- mutabiliter præscit hoc, et immutabile mutabiliter præscit hoc, et immutabile præscitur: ergo necessario eveniet: di- præscitur: ergo necessario eveniet: di- centes, quod est fallacia consequentis : centes, quod est fallacia consequentis : valet enim e converso, necessario eve- valet enim e converso, necessario eve- niet, ergo immutabiliter Deus præscit et niet, ergo immutabiliter Deus præscit et præscitur. Dicunt enim, quod omne ne- præscitur. Dicunt enim, quod omne ne- ecessarium est immutabile, sed non omne ecessarium est immutabile, sed non omne immutabile necessarium. Et dant instan- immutabile necessarium. Et dant instan- tiam Antichristum enim fore nascitu- tiam Antichristum enim fore nascitu- rum verum est immutabile, non tamen rum verum est immutabile, non tamen necessarium. Et sic concedunt, quod pri- necessarium. Et sic concedunt, quod pri- ma in utroque sensu vera est : dicentes ma in utroque sensu vera est : dicentes quod Deus prævidit res sub conditione quod Deus prævidit res sub conditione veritatis qua futura sunt: si ergo futuræ veritatis qua futura sunt: si ergo futuræ sunt in necessitate, prævidet eas sub ne- sunt in necessitate, prævidet eas sub ne- cessitate et si futuræ sunt contingenter, cessitate et si futuræ sunt contingenter, prævidet eas contingenter. Et dicunt, prævidet eas contingenter. Et dicunt, quod Deum prævidere vel prævidisse quod Deum prævidere vel prævidisse hoc, contingens est: quia potest prævi- hoc, contingens est: quia potest prævi- disse hoc et non prævidisse et hoc vo- disse hoc et non prævidisse et hoc vo- cant contingens in scientia Dei. cant contingens in scientia Dei.

: :

Si autem objicitur eis, quod scientia Si autem objicitur eis, quod scientia Dei certior est quam scientia hominis : Dei certior est quam scientia hominis : de scientia autem hominis sequitur, si de scientia autem hominis sequitur, si homo præscivit aliquid, necesse est ho- homo præscivit aliquid, necesse est ho- minem præscivisse illud: multo magis minem præscivisse illud: multo magis sequitur in scientia Dei, Deus prævidit sequitur in scientia Dei, Deus prævidit hoc, ergo necesse est eum prævidisse. hoc, ergo necesse est eum prævidisse. Dicunt, quod scientia Dei certior est Dicunt, quod scientia Dei certior est scientia hominis quantum ad infallibili- scientia hominis quantum ad infallibili- tatem, sed non quantum ad sciti immo- tatem, sed non quantum ad sciti immo- bilitatem præscientia enim Dei nec mo- bilitatem præscientia enim Dei nec mo- bilitatem, nec immobilitatem confert bilitatem, nec immobilitatem confert scito sed mobilitas præsciti propter re- scito sed mobilitas præsciti propter re- lationem quæ est inter præscientem et lationem quæ est inter præscientem et præscitum, mobilitatem confert præscien- præscitum, mobilitatem confert præscien- tiæ. Si enim aliquid est futurum, est tiæ. Si enim aliquid est futurum, est præscitum : et si non est futurum, non præscitum : et si non est futurum, non est præscitum scientia visionis : et sic est præscitum scientia visionis : et sic præscientia ad duo opposita se habet in præscientia ad duo opposita se habet in contingentibus, scilicet ad esse præsci- contingentibus, scilicet ad esse præsci- tum et posse non esse præscitum, et ad tum et posse non esse præscitum, et ad non esse præscitum, et posse esse præ- non esse præscitum, et posse esse præ- scitum. Et hæc solutio magnorum et an- scitum. Et hæc solutio magnorum et an-

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 61. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 61.

tiquorum est. Dicunt enim, quod si sub- tiquorum est. Dicunt enim, quod si sub- jecta præscientiæ variantur secundum jecta præscientiæ variantur secundum esse futurum et non esse futurum, neces- esse futurum et non esse futurum, neces- se est præscientiam variari secundum es- se est præscientiam variari secundum es-

se et non esse. se et non esse.

Sed horum dictum directe est contra Sed horum dictum directe est contra Dionysium in libro de Divinis nomini- Dionysium in libro de Divinis nomini- bus, qui dicit, quod Deus scit et præscit, bus, qui dicit, quod Deus scit et præscit, et præhabet scientiam et eminenter ha- et præhabet scientiam et eminenter ha- bet mutabilium immutabiliter 1. bet mutabilium immutabiliter 1.

6. Adhuc, Objectio eorum non videtur 6. Adhuc, Objectio eorum non videtur ad propositum esse. Qui enim distinguit ad propositum esse. Qui enim distinguit hanc, Deus præscit mutabilia immutabi- hanc, Deus præscit mutabilia immutabi- liter, vel Deus scit mutabilia mutabiliter : liter, vel Deus scit mutabilia mutabiliter : ex hoc quod hæc determinatio, immuta- ex hoc quod hæc determinatio, immuta- biliter, vel mutabiliter, potest referri ad biliter, vel mutabiliter, potest referri ad verbum in comparatione ad nominati- verbum in comparatione ad nominati- vum vel ad accusativum. Si ad nomina- vum vel ad accusativum. Si ad nomina- tivum, vera est prima, et falsa est secun- tivum, vera est prima, et falsa est secun- da. Si ad accusativum, vera est secunda, da. Si ad accusativum, vera est secunda, et falsa est prima. Sic distinguentes non et falsa est prima. Sic distinguentes non referunt intentionem ad hoc quod deter- referunt intentionem ad hoc quod deter- minatio referatur ad verbum in quantum minatio referatur ad verbum in quantum transit super actum in quantum stat sub transit super actum in quantum stat sub forma præscientiæ, sed quantum ad fu- forma præscientiæ, sed quantum ad fu- turum esse quod supponitur in nomina- turum esse quod supponitur in nomina- tivo. Præscitum enim et esse futurum tivo. Præscitum enim et esse futurum concomitantur se : et si resolvatur hæc, concomitantur se : et si resolvatur hæc, Deus præscit hoc, in totum quod claudi- Deus præscit hoc, in totum quod claudi- tur in intellectu ejus, tunc sic resolvetur, tur in intellectu ejus, tunc sic resolvetur, Deus præscit hoc, hoc est, ante scit hoc Deus præscit hoc, hoc est, ante scit hoc esse futurum. Unde si sic proponatur, esse futurum. Unde si sic proponatur,

Deus sit hoc esse futurum immutabiliter, Deus sit hoc esse futurum immutabiliter, absque dubio distinguenda est, eo quod absque dubio distinguenda est, eo quod determinatio potest referri ad verbum in determinatio potest referri ad verbum in comparatione ad nominativum vel accu- comparatione ad nominativum vel accu- sativum. Et primo modo vera est, et se- sativum. Et primo modo vera est, et se- cundo modo falsa est. Ergo et hæc di- cundo modo falsa est. Ergo et hæc di- stinguenda erit, quæ implicite continet stinguenda erit, quæ implicite continet istam, hoc est, Deus præscit hoc immu- istam, hoc est, Deus præscit hoc immu- tabiliter et sic nihil est ad propositum tabiliter et sic nihil est ad propositum quod dicunt, quod immutabilis sit præ- quod dicunt, quod immutabilis sit præ- scientia ex parte præsciti, sicut ex parte scientia ex parte præsciti, sicut ex parte præscientis eo quod præscitum non pot- præscientis eo quod præscitum non pot- est non esse præscitum. est non esse præscitum.

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

631 631

SOLUTIO. Dicendum, quod prima solu- SOLUTIO. Dicendum, quod prima solu- tio vera est. tio vera est.

Et quod objicitur contra eam, non va- Et quod objicitur contra eam, non va- let eo quod in veritate cum dicitur, let eo quod in veritate cum dicitur, Deus præscit hoc, ratione præpositionis Deus præscit hoc, ratione præpositionis quæ venit per compositionem ad ver- quæ venit per compositionem ad ver- bum, scire, scire Dei refertur ad futurum, bum, scire, scire Dei refertur ad futurum, et est sensus, Deus scit hoc ante esse futu- et est sensus, Deus scit hoc ante esse futu- rum immutabiliter, et non refertur in- rum immutabiliter, et non refertur in- tentio immutabilitatis ad esse præscitum : tentio immutabilitatis ad esse præscitum : eo quod hoc satis intelligitur ex transitu eo quod hoc satis intelligitur ex transitu verbi in accusativum, et ex resolutione verbi in accusativum, et ex resolutione activæ in passivam. Si enim Deus præ- activæ in passivam. Si enim Deus præ- scit hoc, sequitur quod hoc præscitum scit hoc, sequitur quod hoc præscitum est a Deo et si immutabiliter Deus præ- est a Deo et si immutabiliter Deus præ- scit hoc, sequitur quod hoc immutabili- scit hoc, sequitur quod hoc immutabili- ter præscitum est a Deo. Sed in intellectu ter præscitum est a Deo. Sed in intellectu ejus quod est præscire, virtute respectus ejus quod est præscire, virtute respectus ordinis non importatur nisi quod hoc sit ordinis non importatur nisi quod hoc sit futurum et ideo determinatio cum dici- futurum et ideo determinatio cum dici- tur, Deus immutabiliter præscit hoc, non tur, Deus immutabiliter præscit hoc, non determinat verbum in comparatione ad determinat verbum in comparatione ad accusativum, nisi in quantum intelligitur accusativum, nisi in quantum intelligitur res accusativi esse futura, et non in res accusativi esse futura, et non in quantum intelligitur esse præscita: et quantum intelligitur esse præscita: et ideo falsa est locutio in illo sensu : quod ideo falsa est locutio in illo sensu : quod enim Deus præscit immutabiliter quan- enim Deus præscit immutabiliter quan- tum ad se, hoc mutabiliter est futurum, tum ad se, hoc mutabiliter est futurum, et voluntarie est futurum et contin- et voluntarie est futurum et contin- genter est futurum : nec præscientia genter est futurum : nec præscientia Dei aliquam dat ei necessitatem abso- Dei aliquam dat ei necessitatem abso- lutam, nec aufert ab eo contingentiam, lutam, nec aufert ab eo contingentiam, licet necessitate ordinis ponat illud esse licet necessitate ordinis ponat illud esse futurum : et cum illa præpositio præ no- futurum : et cum illa præpositio præ no- tet antecessionem, et Deus præsciens sive tet antecessionem, et Deus præsciens sive Dei præscientia ad temporale non habeat Dei præscientia ad temporale non habeat antecessionem, nisi æternitatis quæ est antecessionem, nisi æternitatis quæ est antecessio infinita, sequitur de necessi- antecessio infinita, sequitur de necessi- tate, Deus scit vel præscit hoc, ergo sci- tate, Deus scit vel præscit hoc, ergo sci- vit et præscivit illud ab æterno. Et ideo vit et præscivit illud ab æterno. Et ideo concedendum est, quod immutabilis est concedendum est, quod immutabilis est Dei scientia et præscientia, sicut probat Dei scientia et præscientia, sicut probat Magister ex verbis Augustini, et quod Magister ex verbis Augustini, et quod nullam scientiam de novo accipit, et nul- nullam scientiam de novo accipit, et nul- lam ex tempore acquirit: quia licet ex lam ex tempore acquirit: quia licet ex tempore creet et de novo creet, et quod tempore creet et de novo creet, et quod hoc verbum, creat, per respectum quem hoc verbum, creat, per respectum quem

cap. 7. cap. 7.

Solutio. Solutio.

Ad object. 1. Ad object. 1.

Ad object.2. Ad object.2.

632 632

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ponit ad creaturam, creaturam ponit in ponit ad creaturam, creaturam ponit in actu vel fieri vel esse, cui accidit de no- actu vel fieri vel esse, cui accidit de no- vo fieri vel esse, vel ex tempore fieri vel vo fieri vel esse, vel ex tempore fieri vel esse tamen non est ita in hoc verbo, esse tamen non est ita in hoc verbo, scit vel præscit hoc enim verbum, scit scit vel præscit hoc enim verbum, scit vel præscit, per respectum quem ponit vel præscit, per respectum quem ponit ad creaturas, non ponit creaturam fieri ad creaturas, non ponit creaturam fieri vel esse secundum actum, sed esse in vel esse secundum actum, sed esse in potestate causæ tantum in causa au- potestate causæ tantum in causa au- tem est immutabiliter et ab æterno: et tem est immutabiliter et ab æterno: et ideo nihil de novo vel ex tempore sciet, ideo nihil de novo vel ex tempore sciet, quamvis variatio fiat in scitis et præsci- quamvis variatio fiat in scitis et præsci- tis, sicut in antehabito dictum est de illu- tis, sicut in antehabito dictum est de illu- minatione solis et illuminatis. minatione solis et illuminatis.

ET PER HOC Solvitur quod Magister ET PER HOC Solvitur quod Magister quærit in illo capite Ilic opponitur a quærit in illo capite Ilic opponitur a quibusdam, scilicet utrum possit Deus no- quibusdam, scilicet utrum possit Deus no- viter scire, vel ex tempore aliquid scire? viter scire, vel ex tempore aliquid scire?

Dicendum enim quod non, propter ra- Dicendum enim quod non, propter ra- tionem inductam. Et hoc est quod dicit tionem inductam. Et hoc est quod dicit Magister sic« Potest utique scire vel Magister sic« Potest utique scire vel præscire quod numquam est nec erit, præscire quod numquam est nec erit, nec illud scitum vel præscitum est ab nec illud scitum vel præscitum est ab æterno. » Et solvit, ut dictum est, quod æterno. » Et solvit, ut dictum est, quod composita est falsa, et divisa vera. Et composita est falsa, et divisa vera. Et concludit sic « Non potest ergo noviter concludit sic « Non potest ergo noviter vel ex tempore scire vel præscire aliquid: vel ex tempore scire vel præscire aliquid: sicut non potest noviter vel ex tempore sicut non potest noviter vel ex tempore velle aliquid, et tamen potest velle quod velle aliquid, et tamen potest velle quod numquam voluit. Et hujus vera causa numquam voluit. Et hujus vera causa est, quia ab æterno voluntate immobili est, quia ab æterno voluntate immobili vult et voluit ut hoc nunc fieret, quod vult et voluit ut hoc nunc fieret, quod ante nec fuit nec futurum erat: et simili- ante nec fuit nec futurum erat: et simili- ter est de scientia et præscientia, scilicet ter est de scientia et præscientia, scilicet quod sua immobili scientia scit, et scivit quod sua immobili scientia scit, et scivit et præscit et præscivit ut hoc nunc fieret, et præscit et præscivit ut hoc nunc fieret, quod ante nec fuit nec futurum erat: et quod ante nec fuit nec futurum erat: et ideo præscitum præscientia vel scientia ideo præscitum præscientia vel scientia visionis esse non potuit. » visionis esse non potuit. »

PER HOC patet solutio ad sequens quod PER HOC patet solutio ad sequens quod de sequenti capite adducitur ad objectio- de sequenti capite adducitur ad objectio- nem Magistri. nem Magistri.

Ad object. 3. AD ALIUD dicendum, quod sicut in præ- Ad object. 3. AD ALIUD dicendum, quod sicut in præ- habitis dictum est, ex hoc non sequitur, habitis dictum est, ex hoc non sequitur, quod aliud de novo præsciat Deus, vel quod aliud de novo præsciat Deus, vel sciat quod nescivit sed variatio est in sciat quod nescivit sed variatio est in scitis et præscitis, et quod variationem scitis et præscitis, et quod variationem illam omnem scivit et præscivit Deus ab illam omnem scivit et præscivit Deus ab

æterno. æterno.

AD ALIUD dicendum, quod responsio Ad object 4 AD ALIUD dicendum, quod responsio Ad object 4 Magistri est bona. Magistri est bona.

Ad id quod objicitur in contrarium, Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod scientia dependet ad sci- dicendum quod scientia dependet ad sci- bile in his in quibus scientia accipitur a bile in his in quibus scientia accipitur a scibili: sed in scientia Dei scientia est scibili: sed in scientia Dei scientia est causa scibilis, et scibile dependet a scien- causa scibilis, et scibile dependet a scien- tia etiam secundum esse et ideo muta- tia etiam secundum esse et ideo muta- tio scibilis non mutat scientiam, nisi for- tio scibilis non mutat scientiam, nisi for- te per accidens, scilicet quod est alicujus, te per accidens, scilicet quod est alicujus, vel erit, cujus non fuit nec ante fuit ab vel erit, cujus non fuit nec ante fuit ab æterno. æterno.

AD ALIUD dicendum, quod solutio Ma- AD ALIUD dicendum, quod solutio Ma- gistri bona est, et patet ex antedictis. gistri bona est, et patet ex antedictis.

Ad id quod objicitur in contrarium, di- Ad id quod objicitur in contrarium, di- cendum quod non valet, nec ad proposi- cendum quod non valet, nec ad proposi- tum est. Et quod dicunt, quod Deus præ- tum est. Et quod dicunt, quod Deus præ- videt futura in conditione veritatis in qua videt futura in conditione veritatis in qua sunt, hoc est, necessaria necessario, et sunt, hoc est, necessaria necessario, et contingentia contingenter esse futura, contingentia contingenter esse futura, verum dicunt. Et quod addunt, quod hoc verum dicunt. Et quod addunt, quod hoc confert contingentiam scientiæ divinæ, confert contingentiam scientiæ divinæ, falsum est et hæreticum, si contingentia falsum est et hæreticum, si contingentia scientiæ ad scientem referatur: sed si re- scientiæ ad scientem referatur: sed si re- feratur ad scita, vel quod expressius est, feratur ad scita, vel quod expressius est, ad futura esse scita: tunc non variat ad futura esse scita: tunc non variat

scientiam, nisi per accidens, sicut illumi- scientiam, nisi per accidens, sicut illumi- nata per accidens variant illuminatio- nata per accidens variant illuminatio-

nem. nem.

Ad object. Ad object.

AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Ad object, to AD ALIUD dicendum, quod bene conce- Ad object, to dimus, quod hæc solutió non est ad pro- dimus, quod hæc solutió non est ad pro- positum, et non valet, nec concordat di- positum, et non valet, nec concordat di- ctis Sanctorum, scilicet Dionysii, Augu- ctis Sanctorum, scilicet Dionysii, Augu- stini, et Anselmi. stini, et Anselmi.

Et ad hoc quod dicunt, quod non se- Et ad hoc quod dicunt, quod non se- quitur, si immutabiliter sive immutabile quitur, si immutabiliter sive immutabile est, ergo est necessarium. Dicendum, est, ergo est necessarium. Dicendum, quod si loquuntur communiter de neces- quod si loquuntur communiter de neces- sitate consequentiæ et consequentis, fal- sitate consequentiæ et consequentis, fal- sum dicunt bene enim sequitur, hoc sum dicunt bene enim sequitur, hoc est immutabile, ergo est necessarium ne- est immutabile, ergo est necessarium ne- cessitate consequentiæ, vel consequentis, cessitate consequentiæ, vel consequentis, vel utroque modo. Si autem loquuntur vel utroque modo. Si autem loquuntur de necessitate consequentis tantum, tunc de necessitate consequentis tantum, tunc verum dicunt. Non enim sequitur, hoc verum dicunt. Non enim sequitur, hoc est immutabile, ergo est immutabile ne- est immutabile, ergo est immutabile ne- cessitate consequentis. Et quod ulterius cessitate consequentis. Et quod ulterius dicunt, quod contingentia sciti contin- dicunt, quod contingentia sciti contin- gentiam ponit in scientia Dei, nec verum gentiam ponit in scientia Dei, nec verum

IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 61. IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 61.

est, nec sanæ fidei congruum : non enim est, nec sanæ fidei congruum : non enim ponit contingentiam in scientia Dei in ponit contingentiam in scientia Dei in quantum Dei est, sed ponit contingen- quantum Dei est, sed ponit contingen- tiam in ea in quantum est super scita: tiam in ea in quantum est super scita: et hoc est per accidens, sicut jam dictum et hoc est per accidens, sicut jam dictum est. Nec est bene cautum dicere, quod est. Nec est bene cautum dicere, quod scientia Dei in aliquo sit comparabilis scientia Dei in aliquo sit comparabilis scientiæ hominis, sive quantum ad infal- scientiæ hominis, sive quantum ad infal- libilitatem, sive quantum ad sciti immu- libilitatem, sive quantum ad sciti immu- tabilitatem scientia enim Dei intima est tabilitatem scientia enim Dei intima est omni rei, eo quod Deus in omnibus est omni rei, eo quod Deus in omnibus est principaliter causans in eis esse et con- principaliter causans in eis esse et con- servationem et mutabilitatem et omnia. servationem et mutabilitatem et omnia. Et ideo solutio inducta tenenda est, et Et ideo solutio inducta tenenda est, et non est de objectis in contrarium. non est de objectis in contrarium.

MEMBRUM VII. MEMBRUM VII.

Utrum præscientia Dei possit augeri Utrum præscientia Dei possit augeri vel minui? vel minui?

SEPTIMO quæritur, Utrum præscientia SEPTIMO quæritur, Utrum præscientia Dei sive scientia possit augeri vel mi- Dei sive scientia possit augeri vel mi- nui ? nui ?

1. Ad hoc Magister in I Sententiarum, 1. Ad hoc Magister in I Sententiarum, distinctione XXXIX, cap. Præterea distinctione XXXIX, cap. Præterea quæri solet, sic disputat: Potest Deus quæri solet, sic disputat: Potest Deus scire quod numquam scit vel præscit. scire quod numquam scit vel præscit. Est enim aliquis qui non est lecturus Est enim aliquis qui non est lecturus hodie, et tamen potest esse ut legat ho- hodie, et tamen potest esse ut legat ho- die potest enim hodie legere. Nihil au- die potest enim hodie legere. Nihil au- tem potest fieri quod non possit a Deo tem potest fieri quod non possit a Deo sciri et præsciri. Potest ergo Deus scire sciri et præsciri. Potest ergo Deus scire et præscire hunc lecturum hodie: potest et præscire hunc lecturum hodie: potest igitur aliquid scire quod non scit nec igitur aliquid scire quod non scit nec præscit ergo potest ejus scientia au- præscit ergo potest ejus scientia au- geri. geri.

2. Adhuc in illo capite, Item a qui- 2. Adhuc in illo capite, Item a qui- busdam sic objicit Magister, probans busdam sic objicit Magister, probans quod plura possit scire quam scit et præ- quod plura possit scire quam scit et præ- scit quia potest scire omnia quæ scit scit quia potest scire omnia quæ scit

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXIX, Art. 1. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XXXIX, Art. 1. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. novæ editionis.

633 633

et præscire omnia quæ præscit, et pot- et præscire omnia quæ præscit, et pot- est aliqua facere quæ numquam erunt, et est aliqua facere quæ numquam erunt, et si potest ea facere, potest scire et præsci- si potest ea facere, potest scire et præsci- re: non enim aliqua incognita facere re: non enim aliqua incognita facere potest. Si vero omnia essent quæ modo potest. Si vero omnia essent quæ modo sunt, et præterita et futura sunt, et om- sunt, et præterita et futura sunt, et om- nia illa sciret et præsciret Deus, et insu- nia illa sciret et præsciret Deus, et insu- per alia faceret quæ non sunt nec fue- per alia faceret quæ non sunt nec fue- runt nec erunt, et omnia sciret, profe- runt nec erunt, et omnia sciret, profe- cto plura sciret et præsciret quam modo cto plura sciret et præsciret quam modo sciat et præsciat : ergo plura potest scire sciat et præsciat : ergo plura potest scire quam sciat vel præsciat. quam sciat vel præsciat.

SOLUTIO Ad hoc solvit Magister sic SOLUTIO Ad hoc solvit Magister sic dicens, quod scientia Dei nec augeri pot- dicens, quod scientia Dei nec augeri pot- est, nec minui, nec mutari : sed ei sub- est, nec minui, nec mutari : sed ei sub- jecta possunt augeri, minui, et mutari. jecta possunt augeri, minui, et mutari. Ratio solutionis est, quod Deus omne Ratio solutionis est, quod Deus omne quod scit et præscit, uno quod ipse est quod scit et præscit, uno quod ipse est et cujus ipse est ratio idealis, scit et præ- et cujus ipse est ratio idealis, scit et præ- scit. Ratio autem idealis ex scitis et præ- scit. Ratio autem idealis ex scitis et præ- scitis sive subjectis scientiæ vel præscien- scitis sive subjectis scientiæ vel præscien- tiæ non multiplicatur ex parte scientis, tiæ non multiplicatur ex parte scientis, sed ex parte scitorum tantum. Unde talis sed ex parte scitorum tantum. Unde talis mutatio diminutionis et augmenti, et mutatio diminutionis et augmenti, et pluralitas et paucitas in scitis est, et non pluralitas et paucitas in scitis est, et non in sciente. Et hujus ratio patet satis ex in sciente. Et hujus ratio patet satis ex præinductis. præinductis.

MEMBRUM VIII. MEMBRUM VIII.

Quomodo præscientia Dei concordet cum Quomodo præscientia Dei concordet cum libero arbitrio, utrum scilicet ea quæ libero arbitrio, utrum scilicet ea quæ sunt subjecta præscientiæ, sint sub li- sunt subjecta præscientiæ, sint sub li- bero arbitrio 2 ? bero arbitrio 2 ?

OCTAVO quæritur, Quomodo scientia OCTAVO quæritur, Quomodo scientia Dei concordat cum libero arbitrio ? Dei concordat cum libero arbitrio ? Et videtur, quod non concordat quan- Et videtur, quod non concordat quan- do sunt respectu ejusdem. do sunt respectu ejusdem.

1. Quæcumque enim sunt a libero ar- 1. Quæcumque enim sunt a libero ar-

2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVIII, Art. 4. Tom. XXVI no- tiarum, Dist. XXXVIII, Art. 4. Tom. XXVI no- stræ editionis. stræ editionis.

Solutio. Solutio.

Solutio. Solutio.

634 634

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bitrio, contingenter eveniunt. Subjecta bitrio, contingenter eveniunt. Subjecta autem præscientiæ, ut dicit Anselmus, autem præscientiæ, ut dicit Anselmus, de necessitate eveniunt et impossibile de necessitate eveniunt et impossibile est, quod idem contingenter eveniat et est, quod idem contingenter eveniat et de necessitate eveniat: ergo impossibile de necessitate eveniat: ergo impossibile est, quod præscientia et liberum arbi- est, quod præscientia et liberum arbi- trium concorditer sint circa idem, sed trium concorditer sint circa idem, sed unum excludit alterum. unum excludit alterum.

2. Adhuc, Præscientia scientia est : 2. Adhuc, Præscientia scientia est : scientia autem comprehensio: quidquid scientia autem comprehensio: quidquid autem est in comprehendente aliquo, est autem est in comprehendente aliquo, est in eo per modum comprehendentis et in eo per modum comprehendentis et non per modum comprehensi: sed in non per modum comprehensi: sed in Deo comprehendente futura nihil est per Deo comprehendente futura nihil est per modum contingentis, sed per modum modum contingentis, sed per modum æterni et immutabilis quidquid autem æterni et immutabilis quidquid autem est in libero arbitrio ut in causa, est in est in libero arbitrio ut in causa, est in eo contingenter et mutabilitater: ergo eo contingenter et mutabilitater: ergo quæcumque sunt subjecta præscientiæ, quæcumque sunt subjecta præscientiæ, impossibile est quod sint sub libero ar- impossibile est quod sint sub libero ar- bitrio. bitrio.

3. Adhuc, Hæc propositio, Præscitum 3. Adhuc, Hæc propositio, Præscitum de necessitate eveniet, distinguitur, sic- de necessitate eveniet, distinguitur, sic- ut hæc, album possibile est esse nigrum: ut hæc, album possibile est esse nigrum: ex eo quod potest esse de re, vel de di- ex eo quod potest esse de re, vel de di- cto, ut in antchabitis dictum est. Sed si cto, ut in antchabitis dictum est. Sed si ista esset, quod album non haberet po- ista esset, quod album non haberet po- tentiam ad esse nigrum, non distin- tentiam ad esse nigrum, non distin- gueretur, sed in utroque sensu esset fal- gueretur, sed in utroque sensu esset fal- sa sicut hæc non distinguitur, hominem sa sicut hæc non distinguitur, hominem possibile est esse asinum. A simili ergo possibile est esse asinum. A simili ergo cum præscitum non possit non esse præ- cum præscitum non possit non esse præ- scitum, non debet distingui hæc, præsci- scitum, non debet distingui hæc, præsci- tum necesse est evenire, sed simpliciter tum necesse est evenire, sed simpliciter dici necessaria, et hæc falsa, præscitum dici necessaria, et hæc falsa, præscitum potest non evenire. potest non evenire.

4. Adhuc, Arguitur per regulam Ari- 4. Adhuc, Arguitur per regulam Ari- stotelis, quod ex majori de necesse et stotelis, quod ex majori de necesse et minori de inesse sequitur conclusio de minori de inesse sequitur conclusio de necesse, et arguitur sic: Omne præsci- necesse, et arguitur sic: Omne præsci- tum necesse est evenire: hoc est præ- tum necesse est evenire: hoc est præ- scitum, demonstrato aliquo quod est sub scitum, demonstrato aliquo quod est sub libero arbitrio ergo hoc necesse est eve- libero arbitrio ergo hoc necesse est eve- nire. nire.

SOLUTIO istorum patet ex antedictis. SOLUTIO istorum patet ex antedictis. Duplex enim est necessitas, ut dicit An- Duplex enim est necessitas, ut dicit An- selmus, absoluta scilicet, quam vocat selmus, absoluta scilicet, quam vocat Anselmus antecedentem, quæ est ex cau- Anselmus antecedentem, quæ est ex cau-

sis proximis ad effectum ordinatis, sicut sis proximis ad effectum ordinatis, sicut solem oriri cras, et decollatum interire. solem oriri cras, et decollatum interire. Et est necessitas consequens rei positio- Et est necessitas consequens rei positio- nem, nem, sicut sedentem sedere dum sedet, sicut sedentem sedere dum sedet, et te ambulare si video te ambulare. Et et te ambulare si video te ambulare. Et quod subjacet necessitati primæ, nullo quod subjacet necessitati primæ, nullo modo concordat cum libero arbitrio. Con- modo concordat cum libero arbitrio. Con- silium enim, ut dicit Aristoteles, quod silium enim, ut dicit Aristoteles, quod proprius actus arbitrii est, non est nisi proprius actus arbitrii est, non est nisi de operibus per nos possibilibus aliter de operibus per nos possibilibus aliter fieri. Sed ea quæ subjacent secundæ ne- fieri. Sed ea quæ subjacent secundæ ne- cessitati, nihil prohibet concordare cum cessitati, nihil prohibet concordare cum libero arbitrio, non secundum quod sub- libero arbitrio, non secundum quod sub- jacent necessitati, sed secundum quod jacent necessitati, sed secundum quod habent potentiam ut aliter et aliter fiant, habent potentiam ut aliter et aliter fiant, sicut sæpius dictum est. sicut sæpius dictum est.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non est inconveniens, quod idem non secun- est inconveniens, quod idem non secun- dum idem subjaceat necessitati positio- dum idem subjaceat necessitati positio- nis, et contingentiæ liberi arbitrii ne- nis, et contingentiæ liberi arbitrii ne- cessitati positionis, in quantum est præ- cessitati positionis, in quantum est præ- scitum contingentiæ, secundum quod scitum contingentiæ, secundum quod absolute et secundum se acceptum est. absolute et secundum se acceptum est.

: :

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- mentum non valet quidquid est in Deo, mentum non valet quidquid est in Deo, immutabiliter est in ipso hoc scitum immutabiliter est in ipso hoc scitum est in Deo ergo est immutabile: sed est in Deo ergo est immutabile: sed deberet inferri, ergo hoc Deus scit im- deberet inferri, ergo hoc Deus scit im- mutabiliter quia (sicut dicit Dionysius) mutabiliter quia (sicut dicit Dionysius) mutabilia Deus scit immutabiliter. mutabilia Deus scit immutabiliter.

AD ALIUD patet solutio per antedicta. AD ALIUD patet solutio per antedicta. Non enim distinguitur ex hoc, quod ha- Non enim distinguitur ex hoc, quod ha- beat potentiam ad non esse præscitum, beat potentiam ad non esse præscitum, hanc enim non habet: sed quod poten- hanc enim non habet: sed quod poten- tiam habeat ad non esse futurum, hanc tiam habeat ad non esse futurum, hanc enim habet in quantum futurum subja- enim habet in quantum futurum subja- cet libero arbitrio. cet libero arbitrio.

AD ULTIMUM dicendum, quod quando AD ULTIMUM dicendum, quod quando dat regulam Aristoteles, quod ex majori dat regulam Aristoteles, quod ex majori de necessario et minori de inesse sequi- de necessario et minori de inesse sequi- tur conclusio de necesse, intelligitur sic, tur conclusio de necesse, intelligitur sic, quod minor sit de inesse simpliciter, et quod minor sit de inesse simpliciter, et non de inesse ut nunc, sicut sic arguen- non de inesse ut nunc, sicut sic arguen- do Omne animal de necessitate est sub- do Omne animal de necessitate est sub- stantia homo est animal : ergo homo stantia homo est animal : ergo homo de necessitate est substantia. Et si minor de necessitate est substantia. Et si minor sit de inesse ut nunc, non valebit argu- sit de inesse ut nunc, non valebit argu- mentum, ut patet si sic arguatur: omne mentum, ut patet si sic arguatur: omne ambulans, de necessitate movetur: So- ambulans, de necessitate movetur: So-

Ad 1. Ad 1.

Ad Ad

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 62. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 62.

crates est ambulans: ergo Socrates de crates est ambulans: ergo Socrates de necessitate movetur: quod falsum est : necessitate movetur: quod falsum est : quia contingenter et voluntariæ move- quia contingenter et voluntariæ move- tur.Nec est ibi necessitas absoluta quem- tur.Nec est ibi necessitas absoluta quem- admodum in majori propositione: sed admodum in majori propositione: sed si est ibi necessitas, est necessitas posi- si est ibi necessitas, est necessitas posi- tionis vel consequentiæ, ut sic inferatur: tionis vel consequentiæ, ut sic inferatur: ergo si Socrates ambulat, de necessitate ergo si Socrates ambulat, de necessitate movetur. Et similiter est in inducto ar- movetur. Et similiter est in inducto ar-

635 635

gumento minor de necessitate inesse ut gumento minor de necessitate inesse ut nunc, cum assumit, hoc est præscitum. nunc, cum assumit, hoc est præscitum. Si enim hoc non eveniet, numquam fuit Si enim hoc non eveniet, numquam fuit præscitum. Et ideo dicit Magister in libro præscitum. Et ideo dicit Magister in libro I Sententiarum, distinctione XXXVII, I Sententiarum, distinctione XXXVII, quod hoc quod præscit Deus, potest non quod hoc quod præscit Deus, potest non præcivisse potest enim non evenire: et præcivisse potest enim non evenire: et sic potest illud Deus non præscivisse fu- sic potest illud Deus non præscivisse fu-

turum. turum.

QUESTIO LXII. QUESTIO LXII.

Utrum dispositio sit in Deo? Utrum dispositio sit in Deo?

Sed contra. Sed contra.

Deinde quæritur de dispositione, de Deinde quæritur de dispositione, de qua dicit Magister in libro I Sententia- qua dicit Magister in libro I Sententia- rum, distinctione XXXV, quod disposi- rum, distinctione XXXV, quod disposi- tio est de faciendis. tio est de faciendis.

Videtur autem non esse dispositio in Videtur autem non esse dispositio in

Deo. Deo.

1. Disponitur enim quod ex consilio 1. Disponitur enim quod ex consilio ordinatur qualiter et quo ordine fiat. ordinatur qualiter et quo ordine fiat. Consilium etiam ignorantis est: eo quod Consilium etiam ignorantis est: eo quod omne consilium cum inquisitione est, ut omne consilium cum inquisitione est, ut dicit Damascenus et Gregorius Nyssenus. dicit Damascenus et Gregorius Nyssenus. Inquisitio autem signum ignorantiæ est. Inquisitio autem signum ignorantiæ est. Deus nihil ignorat. Nihil ergo inquirit, et Deus nihil ignorat. Nihil ergo inquirit, et nihil ex consilio præordinat. nihil ex consilio præordinat.

2. Adhuc, Dispositio duorum positio 2. Adhuc, Dispositio duorum positio est, vel diversorum ordo quia quod in est, vel diversorum ordo quia quod in corporalibus est situs, hoc in spirituali- corporalibus est situs, hoc in spirituali- bus est ordo. Diversorum autem positio bus est ordo. Diversorum autem positio non fit nisi alternante conspectu hinc non fit nisi alternante conspectu hinc illuc et inde huc. Alternans conspectus illuc et inde huc. Alternans conspectus non est in Deo, ut dicit Augustinus in non est in Deo, ut dicit Augustinus in libro XV de Trinitate', et jam ante ha- libro XV de Trinitate', et jam ante ha- bitum est. Ergo in Deum non cadit dis- bitum est. Ergo in Deum non cadit dis- positio. positio.

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod dicitur, Sapientiæ x1, 21 : 1. Quod dicitur, Sapientiæ x1, 21 :

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap.

Omnia in mensura, et numero, et pon- Omnia in mensura, et numero, et pon- dere disposuisti. Et, Sapientiæ, viii, 1 : dere disposuisti. Et, Sapientiæ, viii, 1 : Attingit a fine usque ad finem fortiter, Attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter. et disponit omnia suaviter.

2. Adhuc, Sapientis est disponere ea 2. Adhuc, Sapientis est disponere ea quæ facit, qualiter et quo ordine fiant. quæ facit, qualiter et quo ordine fiant. Deus autem sapientissimus est. Ergo sibi Deus autem sapientissimus est. Ergo sibi competit disponere quid qualiter et quo competit disponere quid qualiter et quo ordine ab ipso fiat: ergo dispositio est in ordine ab ipso fiat: ergo dispositio est in

Deo. Deo.

Quo supposito quæratur, Secundum Quo supposito quæratur, Secundum quid dispositio conveniat Deo? quid dispositio conveniat Deo?

Et videtur, quod secundum sapientiam. Et videtur, quod secundum sapientiam. 1. Dicit enim Aristoteles in primo 1. Dicit enim Aristoteles in primo primæ philosophiæ, quod sapientis est primæ philosophiæ, quod sapientis est ordinare ergo sapientis est disponere : ordinare ergo sapientis est disponere : quia disponere ordinare est. quia disponere ordinare est.

2. Adhuc, Psal. c, 24: Omnia in 2. Adhuc, Psal. c, 24: Omnia in sapientia fecisti. Sed quæcumque fecit, sapientia fecisti. Sed quæcumque fecit, disposuit. Ergo omnia in sapientia dis- disposuit. Ergo omnia in sapientia dis- posuit. posuit.

3. Adhuc, In primo Sententiarum, di- 3. Adhuc, In primo Sententiarum, di- stinctione XXXV: « Dispositio est scien- stinctione XXXV: « Dispositio est scien- tia faciendorum. » Scientia autem sa- tia faciendorum. » Scientia autem sa-

14. 14.

Quest 1. Quest 1.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

636 636

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pientia est. Ergo secundum sapientiam pientia est. Ergo secundum sapientiam competit dispositio. competit dispositio.

IN CONTRARIUM hujus videtur esse, IN CONTRARIUM hujus videtur esse, 1. Quod dicit Magister Hugo de san- 1. Quod dicit Magister Hugo de san- cto Victore in Sententiis, quod « sa- cto Victore in Sententiis, quod « sa- pientia est æternorum, dispositio tem- pientia est æternorum, dispositio tem- poralium. » Ergo videtur, quod non se- poralium. » Ergo videtur, quod non se- cundum idem sit sapientia et dispositio. cundum idem sit sapientia et dispositio.

2. Adhuc, Quæ uno modo sunt et alio 2. Adhuc, Quæ uno modo sunt et alio modo esse non possunt, dispositione modo esse non possunt, dispositione non indigent. Æterna uno modo sunt et non indigent. Æterna uno modo sunt et alio modo esse non possunt. Ergo respe- alio modo esse non possunt. Ergo respe- ctu æternorum non est dispositio, sed ctu æternorum non est dispositio, sed respectu temporalium. respectu temporalium.

ET si est respectu temporalium, quæ- ET si est respectu temporalium, quæ- ratur, Utrum sit temporalis vel æterna? ratur, Utrum sit temporalis vel æterna? Videtur enim, quod temporalis. Videtur enim, quod temporalis.

1. Cum enim dicitur, Sapient. vII, 1: 1. Cum enim dicitur, Sapient. vII, 1: Disponit omnia suaviter, suavis dis- Disponit omnia suaviter, suavis dis- positio non potest esse nisi rei facta. positio non potest esse nisi rei facta. Suavitas enim illa est in qua quiescit res Suavitas enim illa est in qua quiescit res factares autem facta temporalis est: factares autem facta temporalis est: ergo dispositio temporalis est. ergo dispositio temporalis est.

2. Adhuc, Dispositio in ordine creatio- 2. Adhuc, Dispositio in ordine creatio- nis mundi est post creationem in opere nis mundi est post creationem in opere distinctionis et ornatus: creatio tempo- distinctionis et ornatus: creatio tempo- ralis est ergo et dispositio. ralis est ergo et dispositio.

3. Adhuc Augustinus in libro XIX de 3. Adhuc Augustinus in libro XIX de Civitate Dei: «Ordo est parium dispa- Civitate Dei: «Ordo est parium dispa- riumque rerum sua cuique loca tribuens riumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio. » Tribuere autem sua loca dispositio. » Tribuere autem sua loca cuique, temporale est. Ergo dispositio cuique, temporale est. Ergo dispositio temporalis est. temporalis est.

4. Adhuc, Sapient, vi, 17 Ipse dedit 4. Adhuc, Sapient, vi, 17 Ipse dedit mihi horum quæ sunt scientiam veram, mihi horum quæ sunt scientiam veram, ut sciam dispositionem orbis terrarum. ut sciam dispositionem orbis terrarum. Et constat, quod loquitur de dispositio- Et constat, quod loquitur de dispositio- ne qua Deus disposuit orbem terrarum, ne qua Deus disposuit orbem terrarum, qui temporalis est. Ergo dispositio tem- qui temporalis est. Ergo dispositio tem- poralis est. poralis est.

IN CONTRARIUM hujus est quod dicit IN CONTRARIUM hujus est quod dicit Augustinus super Genesim ad litteram Augustinus super Genesim ad litteram tractans illud Sapientiæ, x1, 21: Omnia tractans illud Sapientiæ, x1, 21: Omnia in mensura, numero, et pondere dispo- in mensura, numero, et pondere dispo-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIX de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XIX de Civitate Dei, cap. 13. cap. 13.

2 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 11. 2 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 11.

suisti, « Nihil aliud intelligitur, nisi suisti, « Nihil aliud intelligitur, nisi quod omnia in te disposuisti, qui es nu- quod omnia in te disposuisti, qui es nu- merus, pondus, et mensura omnium. »> merus, pondus, et mensura omnium. »> Sed quidquid est in Deo, æternum est : Sed quidquid est in Deo, æternum est : sed dispositio est in Deo : ergo æterna sed dispositio est in Deo : ergo æterna

est. est.

ULTERIUS, Sive dispositio sit æterna, Quest. ULTERIUS, Sive dispositio sit æterna, Quest. sive temporalis, quæritur, cujus sit? sive temporalis, quæritur, cujus sit? Et videtur, quod non sit malorum Et videtur, quod non sit malorum culpæ, sive peccatorum : quia sicut jam culpæ, sive peccatorum : quia sicut jam habitum est in primo Sententiarum, di- habitum est in primo Sententiarum, di- stinctione XXXV, dispositio est facien- stinctione XXXV, dispositio est facien- dorum sed mala culpæ non facit: er- dorum sed mala culpæ non facit: er- go nec disponit. go nec disponit.

: :

Nec videtur malorum pœnæ. Mala Nec videtur malorum pœnæ. Mala enim poenæ per justitiam infliguntur. enim poenæ per justitiam infliguntur. Dispositio autem omnium fit per miseri- Dispositio autem omnium fit per miseri- cordiam unde, Sapient. xv, 1: Tu au- cordiam unde, Sapient. xv, 1: Tu au- tem, Deus noster, suavis et verus es, pa- tem, Deus noster, suavis et verus es, pa- tiens, et in misericordia disponens omnia. tiens, et in misericordia disponens omnia. Ergo malum poenæ non disponitur. Ergo malum poenæ non disponitur.

IN CONTRARIUM hujus est quod dicit Sed cont IN CONTRARIUM hujus est quod dicit Sed cont 1. Augustinus in Enchiridion : « Ma- 1. Augustinus in Enchiridion : « Ma- lum bene ordinatum et suo loco positum, lum bene ordinatum et suo loco positum, eminentius commendat bona 2. » Quid- eminentius commendat bona 2. » Quid- quid commendat bona, dispositum est. quid commendat bona, dispositum est. Malum ergo culpæ dispositum est. Malum ergo culpæ dispositum est.

2. Adhuc, Augustinus super Genesim 2. Adhuc, Augustinus super Genesim ad literam : « Deus naturarum optimus ad literam : « Deus naturarum optimus creator est, peccantium vero justissimus creator est, peccantium vero justissimus ordinator. » Quidquid autem ordinatur, ordinator. » Quidquid autem ordinatur, disponitur. Ergo malum disponitur. disponitur. Ergo malum disponitur.

3. Adhuc, Eccli. xxxIII, 14: Omnes 3. Adhuc, Eccli. xxxIII, 14: Omnes viæ ejus secundum dispositionem ejus. viæ ejus secundum dispositionem ejus. Sed omnes viæ Domini sunt misericor- Sed omnes viæ Domini sunt misericor- dia et veritas 3. Ergo omnes viæ Dei sive dia et veritas 3. Ergo omnes viæ Dei sive justitiæ sive misericordiæ secundum justitiæ sive misericordiæ secundum dispositionem sunt. Sed mala pœnæ sunt dispositionem sunt. Sed mala pœnæ sunt viæ justitiæ. Ergo mala pœnæ secundum viæ justitiæ. Ergo mala pœnæ secundum dispositionem sunt. Unde, Eccli. XXXIII, dispositionem sunt. Unde, Eccli. XXXIII, 14, sequitur sic: Homo in manu illius 14, sequitur sic: Homo in manu illius qui se fecit, et reddet illi secundum ju- qui se fecit, et reddet illi secundum ju- dicium suum. dicium suum.

3 Psal. xxiv, 10: Universæ viæ Domini miseri- 3 Psal. xxiv, 10: Universæ viæ Domini miseri- cordia et veritas. cordia et veritas.

lutio. lutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 62. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 62.

SOLUTIO. Dicendum, quod est disposi- SOLUTIO. Dicendum, quod est disposi- tio disponentis, et est dispositio dispositi. tio disponentis, et est dispositio dispositi. Dispositio disponentis est in Deo tam de Dispositio disponentis est in Deo tam de faciendis quam de factis, sicut in sapiente faciendis quam de factis, sicut in sapiente sapienter operante. Dispositio dispositi sapienter operante. Dispositio dispositi faciendi est in creatura secundum fieri faciendi est in creatura secundum fieri ante vel post, et sic vel aliter dispositio ante vel post, et sic vel aliter dispositio dispositi in facto esse est in re facta, et dispositi in facto esse est in re facta, et est uniuscujusque intellectualis locatio in est uniuscujusque intellectualis locatio in optimo sui. Sic ergo primo modo dicta optimo sui. Sic ergo primo modo dicta dispositione concedendum est, quod dis- dispositione concedendum est, quod dis- positio est in Deo. positio est in Deo.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod con- AD PRIMUM ergo dicendum, quod con- silium est in Deo, et consilium est in silium est in Deo, et consilium est in homine non secundum unam rationem, homine non secundum unam rationem, ut dicit Gregorius. Consilium in Deo est ut dicit Gregorius. Consilium in Deo est æterna et certa illius definitio ad facien- æterna et certa illius definitio ad facien- dum. Consilium in homine est quod ex dum. Consilium in homine est quod ex deliberatione et inquisitione per senten- deliberatione et inquisitione per senten- tiam diffinitum est ut faciendum, ut dicit tiam diffinitum est ut faciendum, ut dicit Damascenus et hoc modo dispositio fa- Damascenus et hoc modo dispositio fa- ciendorum et ponderatio, cum inquisi- ciendorum et ponderatio, cum inquisi- tione est et ignorantia, et hoc modo tione est et ignorantia, et hoc modo nullo modo convenit Deo, sed primo mo- nullo modo convenit Deo, sed primo mo- do. Unde, Isa. XLVI, 10 Consilium do. Unde, Isa. XLVI, 10 Consilium meum stabit, et omnis voluntas mea fiet. meum stabit, et omnis voluntas mea fiet. Hoc enim nihil aliud est, nisi certa defi- Hoc enim nihil aliud est, nisi certa defi- nitio de faciendis et factis. nitio de faciendis et factis.

: :

AD ALIUD dicendum, quod in Deo non AD ALIUD dicendum, quod in Deo non est alternans conspectus: quia omnia si- est alternans conspectus: quia omnia si- mul videt. Sed dispositio quæ est in mul videt. Sed dispositio quæ est in Deo, est ratio dispositionis qua dispo- Deo, est ratio dispositionis qua dispo- nuntur omnia quæ sunt in sapientia ip- nuntur omnia quæ sunt in sapientia ip- sius sicut etiam sapientis est ordinare, sius sicut etiam sapientis est ordinare, eo quod apud sapientem est ratio ordi- eo quod apud sapientem est ratio ordi-

nis. nis.

A object. 1. ID QUOD in contrarium objicitur, con- A object. 1. ID QUOD in contrarium objicitur, con- cedendum est sed primum quod est cedendum est sed primum quod est Sapientiæ, x1, 21, loquitur de disposi- Sapientiæ, x1, 21, loquitur de disposi- tione in fieri. Secundum autem quod est tione in fieri. Secundum autem quod est Sapientiæ, vi, 1, loquitur de dispositio- Sapientiæ, vi, 1, loquitur de dispositio- ne rerum in facto esse. ne rerum in facto esse.

A lubject. 2. A lubject. 2.

Ad quest. 1. Ad quest. 1.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod dispositio AD ALIUD dicendum, quod dispositio est in Deo, hoc est, dispositionis ratio. est in Deo, hoc est, dispositionis ratio.

AD ID quod ulterius quæritur, Secun- AD ID quod ulterius quæritur, Secun- dum quid sit in Deo dispositio? dum quid sit in Deo dispositio?

Dicendum, quod secundum sapientiam, Dicendum, quod secundum sapientiam, secundum quod sapientia large sumpta secundum quod sapientia large sumpta

637 637

sub se habet scientiam et præscientiam sub se habet scientiam et præscientiam et consilium. Licet enim consilium ex et consilium. Licet enim consilium ex parte quærentis consilium supponat na- parte quærentis consilium supponat na- turam ignorantem, tamen ex parte dan- turam ignorantem, tamen ex parte dan- tis consilium supponit naturam abundan- tis consilium supponit naturam abundan- tem in sapientia et certitudine sapientiæ. tem in sapientia et certitudine sapientiæ. Consulere enim dicitur et consilium Consulere enim dicitur et consilium quærens, et consilium dans. Et hoc mo- quærens, et consilium dans. Et hoc mo- do dicitur, Isa. 1x, 6: Vocabitur nomen do dicitur, Isa. 1x, 6: Vocabitur nomen ejus, Admirabilis, Consiliarius. ejus, Admirabilis, Consiliarius.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

AD ALIUD dicendum, quod sapientia et AD ALIUD dicendum, quod sapientia et dispositio sunt circa idem, sed non eo- dispositio sunt circa idem, sed non eo- dem modo. Sapientiæ enim judicium est dem modo. Sapientiæ enim judicium est de faciendo, vel non faciendo: disposi- de faciendo, vel non faciendo: disposi- tionis autem est ordinatio faciendorum. tionis autem est ordinatio faciendorum. PER HOC patet solutio ad sequens. PER HOC patet solutio ad sequens. AD ID quod objicitur in contrarium, Adobject,1. AD ID quod objicitur in contrarium, Adobject,1. dicendum quod licet sapientiæ sit dispo- dicendum quod licet sapientiæ sit dispo- nere, tamen secundum modum signifi- nere, tamen secundum modum signifi- candi sapientia non est dispositio. Sed candi sapientia non est dispositio. Sed differunt: quia sapientia est respectu differunt: quia sapientia est respectu omnium æternorum et temporalium, omnium æternorum et temporalium, dispositio vero respectu faciendorum tan- dispositio vero respectu faciendorum tan- tum, quæ temporalia sunt altero duorum tum, quæ temporalia sunt altero duorum modorum, scilicet faciendorum vel facto- modorum, scilicet faciendorum vel facto- rum facienda temporalia dicuntur, quia rum facienda temporalia dicuntur, quia ponunt respectum ad tempus futurum : ponunt respectum ad tempus futurum : facta temporalia sunt, quia sunt in tem- facta temporalia sunt, quia sunt in tem- pore et mensurata tempore. pore et mensurata tempore.

AD ALIUD dicendum, quod hoc proce- Ad object. 2 AD ALIUD dicendum, quod hoc proce- Ad object. 2 dit. Dispositio enim proprie respectu dit. Dispositio enim proprie respectu temporalium est: est enim respectu fa- temporalium est: est enim respectu fa- ciendorum per artem divinam. Ars enim, ciendorum per artem divinam. Ars enim, ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, est ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, est factivum principium cum ratione : et sa- factivum principium cum ratione : et sa- pientis artificis proprium est disponere ea pientis artificis proprium est disponere ea quæ facit per artem. quæ facit per artem.

AD ID quod quæritur, Utrum sit tem- Ad quæst. 2. AD ID quod quæritur, Utrum sit tem- Ad quæst. 2. poralis vel æterna ? poralis vel æterna ?

Dicendum, quod dispositio disponen- Dicendum, quod dispositio disponen- tis quæ est ratio dispositionis in dispo- tis quæ est ratio dispositionis in dispo- nente, est æterna : dispositio autem in nente, est æterna : dispositio autem in disposito, quæ exemplata est ad ratio- disposito, quæ exemplata est ad ratio- nem æternam, sive sit faciendi, sive facti, nem æternam, sive sit faciendi, sive facti, temporalis est. temporalis est.

AD PRIMUM objectum dicendum, quod AD PRIMUM objectum dicendum, quod illa dispositio in disposito est tempo- illa dispositio in disposito est tempo- ralis sicut ipsum dispositum. ralis sicut ipsum dispositum.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

638 638

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

SIMILITER de eadem dispositione pro- SIMILITER de eadem dispositione pro- cedit argumentum sequens. cedit argumentum sequens.

ETDETALI etiam dispositione intelligitur ETDETALI etiam dispositione intelligitur dictum Augustini in argumento sequenti. dictum Augustini in argumento sequenti. DE TALI iterum dispositione intelligitur DE TALI iterum dispositione intelligitur quod dicitur, Sapientiæ, vII, 17. quod dicitur, Sapientiæ, vII, 17.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod dictum Augustini intelli- dicendum quod dictum Augustini intelli- gitur de dispositione disponentis, et non gitur de dispositione disponentis, et non dispositi, quæ est ratio exemplaris dis- dispositi, quæ est ratio exemplaris dis- positionis qua disponuntur omnia: hæc positionis qua disponuntur omnia: hæc enim licet sit respectu temporalis, tamen enim licet sit respectu temporalis, tamen æterna est sicut et disponens in quo est, æterna est sicut et disponens in quo est, hoc est, sapiens et artifex æternus: hæc hoc est, sapiens et artifex æternus: hæc enim in Deo habitualiter ab æterno est, enim in Deo habitualiter ab æterno est, et respectu rei temporalis sicut et idea. et respectu rei temporalis sicut et idea.

AD ID quod ulterius quæritur, Cujus sit AD ID quod ulterius quæritur, Cujus sit dispositio? dispositio?

Dicendum, quod dispositio dupliciter Dicendum, quod dispositio dupliciter dicitur, sicut dictum est, scilicet disposi- dicitur, sicut dictum est, scilicet disposi- tio faciendi, et dispositio facti. Et primo tio faciendi, et dispositio facti. Et primo modo dicta dispositio non est in Deo re- modo dicta dispositio non est in Deo re- spectu mali faciendi: quia Deus non dis- spectu mali faciendi: quia Deus non dis- ponit malum faciendum. Sed secundo ponit malum faciendum. Sed secundo modo dicta dispositio non est nisi ordi- modo dicta dispositio non est nisi ordi- natio facti et hoc modo nihil prohibet natio facti et hoc modo nihil prohibet dispositionem esse respectu mali culpæ. dispositionem esse respectu mali culpæ. Deus enim ordinat malum culpæ, et li- Deus enim ordinat malum culpæ, et li- mitat, et distinguit, et ordinat ad bonum mitat, et distinguit, et ordinat ad bonum quod inde elicitur. Limitat, ne immode- quod inde elicitur. Limitat, ne immode- rate progrediatur numerat, ne in infi- rate progrediatur numerat, ne in infi- nitum multiplicetur. nitum multiplicetur.

AD HOC quod objicitur de malo pœnæ, AD HOC quod objicitur de malo pœnæ, dicendum quod hoc disponitur et præpa- dicendum quod hoc disponitur et præpa- ratur a Deo quia per justitiam infligi- ratur a Deo quia per justitiam infligi- tur et quod juste fit, bene fit, ut dicit tur et quod juste fit, bene fit, ut dicit Augustinus. Augustinus.

Et quod objicitur de misericordia, sol- Et quod objicitur de misericordia, sol- vitur per distinctionem Joannis Chryso- vitur per distinctionem Joannis Chryso- stomi, qui distinguit misericordiam in li- stomi, qui distinguit misericordiam in li- berantem, et relaxantem. Liberans est, berantem, et relaxantem. Liberans est, quæ in toto condonat. Relaxans est, quæ quæ in toto condonat. Relaxans est, quæ in parte condonat et punit circa condi- in parte condonat et punit circa condi- gnum. Et licet dispositio poenarum non gnum. Et licet dispositio poenarum non sit ex misericordia liberante, est tamen sit ex misericordia liberante, est tamen ex misericordia relaxante : misericordiæ ex misericordia relaxante : misericordiæ

1 Psal. XXII, 4. 1 Psal. XXII, 4.

enim est peccatori non permittere, quod enim est peccatori non permittere, quod ex sententia diu agat, ne diu sordescat. ex sententia diu agat, ne diu sordescat. II Machab. vi, 13: Multo tempore non II Machab. vi, 13: Multo tempore non sinere peccatoribus ex sententia agere, sinere peccatoribus ex sententia agere, sed statim ultiones adhibere, magni be- sed statim ultiones adhibere, magni be- neficii est indicium. Unde dispositio pœ- neficii est indicium. Unde dispositio pœ- næ et ex justitia et ex misericordia est, næ et ex justitia et ex misericordia est, in quantum relaxat partem: ex dilectio- in quantum relaxat partem: ex dilectio- ne, in quantum intendit correctionis ne, in quantum intendit correctionis finem. Ad Hebr. x1, 7 et 8 : Quis filius finem. Ad Hebr. x1, 7 et 8 : Quis filius quem non corripit pater? Quod si extra quem non corripit pater? Quod si extra disciplinam estis, cujus participes facti disciplinam estis, cujus participes facti sunt omnes, ergo adulteri, et non filii sunt omnes, ergo adulteri, et non filii estis. Et propter hoc poena consolatoria estis. Et propter hoc poena consolatoria dicitur Virga tua, et baculus tuus, ipsa dicitur Virga tua, et baculus tuus, ipsa me consolata sunt . Dispositio autem me consolata sunt . Dispositio autem poenarum æternarum ex decore justitiæ poenarum æternarum ex decore justitiæ est cum misericordia relaxante. Propter est cum misericordia relaxante. Propter quod dicit Ambrosius, quod « latro in quod dicit Ambrosius, quod « latro in furcis, Judas in inferno de corpore justitiæ furcis, Judas in inferno de corpore justitiæ commendantur et disponuntur sicut gem- commendantur et disponuntur sicut gem- mula carbunculi in ornamento auri 2. » mula carbunculi in ornamento auri 2. »

AD TRIA quæ in contrarium adducun- Adul AD TRIA quæ in contrarium adducun- Adul tur, concedendum est. tur, concedendum est.

Ex dictis intelligitur, quod hæc tria, Ex dictis intelligitur, quod hæc tria, scilicet mensura, numerus, et pondus, in scilicet mensura, numerus, et pondus, in quibus Deus omnia disposuit, nulli sunt quibus Deus omnia disposuit, nulli sunt accidentalia. Sunt enim secundum for- accidentalia. Sunt enim secundum for- mam proprii rei. Hæc enim tres habet mam proprii rei. Hæc enim tres habet actus in eo cujus est forma. Primus est, actus in eo cujus est forma. Primus est, quia totam extensionem potentiæ termi- quia totam extensionem potentiæ termi-

nat ad actum, et sic est mensura. Secun- nat ad actum, et sic est mensura. Secun- dus est, quod discernit rem sive facit dis- dus est, quod discernit rem sive facit dis- cretam ab aliis, et sic est numerus. Ter- cretam ab aliis, et sic est numerus. Ter- tius est, quod forma finis est, et inclinat tius est, quod forma finis est, et inclinat unumquodque in proprii et naturalis ap- unumquodque in proprii et naturalis ap- petitus finem, et sic est pondus. In quan- petitus finem, et sic est pondus. In quan- tum ergo mensura est, uniuscujusque tum ergo mensura est, uniuscujusque rei modum præfigit, et sic dicitur modus: rei modum præfigit, et sic dicitur modus: in quantum numerus est, unicuique rei in quantum numerus est, unicuique rei speciem præbet, et sic est species : in speciem præbet, et sic est species : in quantum autem pondus est, inclinat et quantum autem pondus est, inclinat et ordinat in proprium et connaturalem ordinat in proprium et connaturalem finem, et sic est ordo. finem, et sic est ordo.

Cætera quæ de dispositione dispositi Cætera quæ de dispositione dispositi dicenda essent, in antehabitis in quæ- dicenda essent, in antehabitis in quæ- stione de vestigio requirantur. stione de vestigio requirantur.

2 Eccli. xxII, 7. 2 Eccli. xxII, 7.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XVI, QUÆST. 63.

639 639

TRACTATUS XVI. TRACTATUS XVI.

DE PRÆDESTINATIONE, DILECTIONE, ET ELE- DE PRÆDESTINATIONE, DILECTIONE, ET ELE- CTIONE, ET REPROBATIONE. CTIONE, ET REPROBATIONE.

Deinde transeundum est ad quærendum de his de quibus Magister in li- Deinde transeundum est ad quærendum de his de quibus Magister in li- bro primo Sententiarum tractat, distinct. XL, hoc est, de prædestinatione, bro primo Sententiarum tractat, distinct. XL, hoc est, de prædestinatione, dilectione, et electione, et distinct. XLI, de reprobatione. Omnis enim præ- dilectione, et electione, et distinct. XLI, de reprobatione. Omnis enim præ- destinatus et electus et dilectus est, sicut Magister ibidem determinat. destinatus et electus et dilectus est, sicut Magister ibidem determinat. Ut autem facilius intelligantur quæ quæruntur, tria quæremus, scilicet Ut autem facilius intelligantur quæ quæruntur, tria quæremus, scilicet primo quid sit? primo quid sit?

Secundo, Cujus sit? Secundo, Cujus sit?

Et tertio, Si causa sit ejus cujus sit ? Et tertio, Si causa sit ejus cujus sit ?

QUÆSTIO LXIII. QUÆSTIO LXIII.

De prædestinatione. De prædestinatione.

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Quid sit prædestinatio¹? Quid sit prædestinatio¹?

Primo ergo quæritur, Quid sit præ- Primo ergo quæritur, Quid sit præ-

destinatio ? destinatio ?

Inveniuntur autem diversæ definitio- Inveniuntur autem diversæ definitio-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in 1 Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in 1 Senten- tiarum, Dist. XL, Art. 1, 2 et 3. Tom. XXVI tiarum, Dist. XL, Art. 1, 2 et 3. Tom. XXVI

nes datæ a Sanctis de prædestinatione. nes datæ a Sanctis de prædestinatione. In I Sententiarum, distinct. XL, colligi- In I Sententiarum, distinct. XL, colligi- tur ista «Prædestinatio est beneficiorum tur ista «Prædestinatio est beneficiorum Dei præscientia. »> Dei præscientia. »>

Ibidem colligitur ista : « Prædestina- Ibidem colligitur ista : « Prædestina- tio est præordinatio alicujus ad glo- tio est præordinatio alicujus ad glo- riam. » riam. »

Ibidem ex verbis Augustini colligitur Ibidem ex verbis Augustini colligitur ista: « Prædestinatio est propositum ista: « Prædestinatio est propositum miserendi. » miserendi. »

hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

Quæst. 1. Quæst. 1.

640 640

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ibidem a Magistro ponitur ista: « Præ- Ibidem a Magistro ponitur ista: « Præ- destinatio est præparatio gratiæ in præ- destinatio est præparatio gratiæ in præ- senti, et gloriæ in futuro. » senti, et gloriæ in futuro. »

Et de omnibus his quæritur. Et de omnibus his quæritur.

1. Secundum primam enim, prædesti- 1. Secundum primam enim, prædesti- natio ponitur in genere scientiæ: et sic natio ponitur in genere scientiæ: et sic prædestinatio scientia est. prædestinatio scientia est.

2. Adhuc, Augustini definitio est, 2. Adhuc, Augustini definitio est, quod « prædestinatio est præscientia be- quod « prædestinatio est præscientia be- neficiorum Dei: » ergo prædestinatio neficiorum Dei: » ergo prædestinatio quædam scientia est. quædam scientia est.

IN CONTRRIUM hujus est, quod IN CONTRRIUM hujus est, quod 4. « Prædestinatio est præparatio gra- 4. « Prædestinatio est præparatio gra- tiæ in præsenti, et gloriæ in futuro: » tiæ in præsenti, et gloriæ in futuro: » præparatio autem potentiæ est : ergo præparatio autem potentiæ est : ergo prædestinatio quædam potentia est, et prædestinatio quædam potentia est, et non quædam scientia. non quædam scientia.

2. Adhuc, Prædestinatio est causa sa- 2. Adhuc, Prædestinatio est causa sa- lutis prædestinatorum: causa autem in lutis prædestinatorum: causa autem in genere potentiæ est : ergo quædam po- genere potentiæ est : ergo quædam po- tentia est, et non quædam scientia. tentia est, et non quædam scientia.

3, IN CONTRARIUM hujus est quod alia 3, IN CONTRARIUM hujus est quod alia dicit definitio, quod « prædestinatio est dicit definitio, quod « prædestinatio est propositum miserendi : » omne autem propositum miserendi : » omne autem propositum voluntatis est: prædestina- propositum voluntatis est: prædestina- tio ergo quædam voluntas est, et non tio ergo quædam voluntas est, et non scientia, vel potentia. scientia, vel potentia.

4. Adhuc. Non prædestinavit Deus 4. Adhuc. Non prædestinavit Deus nisi eos quos prævidit et voluit esse sal- nisi eos quos prævidit et voluit esse sal- vandos et sic videtur, quod prædesti- vandos et sic videtur, quod prædesti- natio sit prævisio quædam et voluntas natio sit prævisio quædam et voluntas quadam. quadam.

ET SECUNDUM hoc quæritur, Utrum ET SECUNDUM hoc quæritur, Utrum prædestinatio sit æterna, vel tempora- prædestinatio sit æterna, vel tempora- lis ' ? lis ' ?

Dicitur enim, ad Roman. VIII, 29 Dicitur enim, ad Roman. VIII, 29 et 30: Quos præscivit, et prædestinavit et 30: Quos præscivit, et prædestinavit conformes fieri imaginis Filii sui,... hos conformes fieri imaginis Filii sui,... hos et vocavit et quos vocavit, hos et justi- et vocavit et quos vocavit, hos et justi- ficavit quos autem justificavit, illos el ficavit quos autem justificavit, illos el glorificavit. Si ergo prædestinatio conno- glorificavit. Si ergo prædestinatio conno- tat effectus tales in creatura, et illi tem- tat effectus tales in creatura, et illi tem- porales sunt, videtur quod ex tempore porales sunt, videtur quod ex tempore Deo conveniat, sicut creator et dominus. Deo conveniat, sicut creator et dominus.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in 1 Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in 1 Sen- tentiarum, Dist. XI., Art. 5. Tom. XXVI hujusce tentiarum, Dist. XI., Art. 5. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. novæ editionis.

SED IN contrarium hujus est, quod se SED IN contrarium hujus est, quod se præparatio Dei ab æterno est. Similiter præparatio Dei ab æterno est. Similiter electio. Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in electio. Ad Ephes. 1, 4: Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem. Simili- ipso ante mundi constitutionem. Simili- ter dilectio ab æterno est. Deuter. XXXIII, ter dilectio ab æterno est. Deuter. XXXIII, 3 Dilexit populos omnes, omnes sancti 3 Dilexit populos omnes, omnes sancti in manu illius sunt. Et hæc sunt in præ- in manu illius sunt. Et hæc sunt in præ- destinatione. Ergo prædestinatio est æter- destinatione. Ergo prædestinatio est æter- na, et non temporalis. na, et non temporalis.

ULTERIUS quæritur, Quæ sit perfectior ULTERIUS quæritur, Quæ sit perfectior aliis? aliis?