Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tia respectum ad creaturas, simpliciter tia respectum ad creaturas, simpliciter dicta, et cum determinatione dicta, eum- dicta, et cum determinatione dicta, eum- dem connotant respectum, ut patet in dem connotant respectum, ut patet in his, dominus, et creator. Idem enim re- his, dominus, et creator. Idem enim re- spectus connotatur cum dicitur, dominus spectus connotatur cum dicitur, dominus servi dominus, et dominus simpliciter: servi dominus, et dominus simpliciter: et cum dicitur creator creaturæ, et crea- et cum dicitur creator creaturæ, et crea- tor simpliciter. Si ergo scientia vel ver- tor simpliciter. Si ergo scientia vel ver- bum sciendi connotat respectum ad crea- bum sciendi connotat respectum ad crea- turam, tunc idem respectus connotabi- turam, tunc idem respectus connotabi- tur cum dicitur, Deus scit simpliciter, tur cum dicitur, Deus scit simpliciter, vel Deus est scientia: vel cum dicitur, vel Deus est scientia: vel cum dicitur, Deus scit creaturas, vel est scientia cre- Deus scit creaturas, vel est scientia cre- aturarum. aturarum.

Et ex his videtur, quod scientia divi- Et ex his videtur, quod scientia divi- na non sit nisi essentia divina. na non sit nisi essentia divina.

IN CONTRARIUM hujus est, quod omnis IN CONTRARIUM hujus est, quod omnis scientia refertur ad scibile. scientia refertur ad scibile.

1. Dicit enim Aristoteles in Prædica- 1. Dicit enim Aristoteles in Prædica- mentis, quod scientia non est nisi scibilis mentis, quod scientia non est nisi scibilis scientia, quamvis non per eumdem ca- scientia, quamvis non per eumdem ca- sum scibile dicatur ad scientiam, sed di- sum scibile dicatur ad scientiam, sed di- citur scibile scientia scibile per ablati- citur scibile scientia scibile per ablati- vum. Dicit enim Magister Hugo de san- vum. Dicit enim Magister Hugo de san- cto Victore, quod « scientia est existen- cto Victore, quod « scientia est existen- tium, et quod scientia quæ de nullo est, tium, et quod scientia quæ de nullo est, nulla est. » Talem autem respectum non nulla est. » Talem autem respectum non importat essentia. Ergo videtur, quod importat essentia. Ergo videtur, quod scientia ex modo significandi aliquid ad- scientia ex modo significandi aliquid ad- dat super essentiam, respectum scilicet dat super essentiam, respectum scilicet ad scita quæ sunt existentia. ad scita quæ sunt existentia.

est est

2. Adhuc, Scientia assimilatio 2. Adhuc, Scientia assimilatio scientis et sciti: quia scientia est per scientis et sciti: quia scientia est per speciem et rationem formæ scibilis: et speciem et rationem formæ scibilis: et assimilatio talis in intellectu suo claudit assimilatio talis in intellectu suo claudit respectum ad sic scitum: scientia ergo respectum ad sic scitum: scientia ergo super essentiam quam significat, talem super essentiam quam significat, talem connotat respectum. connotat respectum.

Et hoc concdendum est. Et hoc concdendum est.

SOLUTIO. Dicendum est ad primum, SOLUTIO. Dicendum est ad primum, quod diversæ rationes assignatæ sunt de quod diversæ rationes assignatæ sunt de diversitate nominum. Magister quidem diversitate nominum. Magister quidem in Sententiis dicit, quod sapientia vel in Sententiis dicit, quod sapientia vel scientia de omnibus est bonis, et malis, scientia de omnibus est bonis, et malis, præsentibus, præteritis, et futuris, tem- præsentibus, præteritis, et futuris, tem- poralibus et æternis. Præscientia autem poralibus et æternis. Præscientia autem sive providentia de futuris, sed de om- sive providentia de futuris, sed de om- nibus sive bonis sive malis. Dispositio nibus sive bonis sive malis. Dispositio

vero de faciendis. Prædestinatio de om- vero de faciendis. Prædestinatio de om- nibus salvandis, et de bonis quibus et nibus salvandis, et de bonis quibus et hic liberantur, et in futuro coronantur. hic liberantur, et in futuro coronantur. Magister Hugo autem de sancto Victore Magister Hugo autem de sancto Victore aliter distinguit sic: « Divina sapientia aliter distinguit sic: « Divina sapientia et scientia vocatur et præscientia et dis- et scientia vocatur et præscientia et dis- positio et prædestinatio et providentia : positio et prædestinatio et providentia : et est scientia existentium, præscientia et est scientia existentium, præscientia futurorum, dispositio faciendorum, præ- futurorum, dispositio faciendorum, præ- destinatio salvandorum, providentia sub- destinatio salvandorum, providentia sub- jectorum. » Alii quidam etiam satis con- jectorum. » Alii quidam etiam satis con- venienter dixerunt, scilicet quod divina venienter dixerunt, scilicet quod divina scientia consideratur dupliciter, scilicet scientia consideratur dupliciter, scilicet secundum se ut abstracta a respectu ad secundum se ut abstracta a respectu ad res temporales scitas, vel ut conjuncta res temporales scitas, vel ut conjuncta respectui ad temporalia. Si primo modo: respectui ad temporalia. Si primo modo: tunc dupliciter consideratur, scilicet sim- tunc dupliciter consideratur, scilicet sim- pliciter, et sic dicitur scientia, et in pliciter, et sic dicitur scientia, et in comparatione ad causam per quam est comparatione ad causam per quam est scientia, eo quod vult Aristoteles in scientia, eo quod vult Aristoteles in primo Posteriorum, quod scientia est primo Posteriorum, quod scientia est comprehensio per causam, et sic dicitur comprehensio per causam, et sic dicitur sapientia. Si autem consideratur cum sapientia. Si autem consideratur cum respectu ad res temporales: aut est re- respectu ad res temporales: aut est re- spectu existentium sub differentiatempo- spectu existentium sub differentiatempo- ris futuri, sive bonorum, sive malorum, ris futuri, sive bonorum, sive malorum, et sic dicitur præscientia sive providentia. et sic dicitur præscientia sive providentia. Aut est respectu faciendorum, quæ non Aut est respectu faciendorum, quæ non possunt esse nisi bona tantum et hoc possunt esse nisi bona tantum et hoc modo tripliciter consideratur, scilicet modo tripliciter consideratur, scilicet quod aut est respectu faciendi in bono quod aut est respectu faciendi in bono naturæ et gratiæ communiter, et sic est naturæ et gratiæ communiter, et sic est dispositio: aut respectu faciendi in bono dispositio: aut respectu faciendi in bono gratiæ tantum, et sic dicitur prædesti- gratiæ tantum, et sic dicitur prædesti- natio aut est respectu facti, et sic est natio aut est respectu facti, et sic est providentia. Multis etiam aliis modis providentia. Multis etiam aliis modis potest variari, si diversitas respectuum potest variari, si diversitas respectuum consideretur. consideretur.

ET QUOD objicitur, quod simplex uno ET QUOD objicitur, quod simplex uno modo cognoscitur, dicendum quod ve- modo cognoscitur, dicendum quod ve- rum est in quantum simplex: sed, sicut rum est in quantum simplex: sed, sicut habitum est, simplex non repugnat mul- habitum est, simplex non repugnat mul- titudini respectuum: et secundum quod titudini respectuum: et secundum quod tales respectus connotantur cum signi- tales respectus connotantur cum signi- ficato suo principali, ex diversitate modi ficato suo principali, ex diversitate modi significandi diversa sortitur nomina. significandi diversa sortitur nomina.

AD ALIUD dicendum, quod licet scien- AD ALIUD dicendum, quod licet scien- tia idem sit quod essentia divina, tamen tia idem sit quod essentia divina, tamen quia existentium est ad minus in ordine quia existentium est ad minus in ordine

Ad 1. Ad 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60.

causæ primæ, alium modum habet si- causæ primæ, alium modum habet si- gnificandi quam essentia divina: cum gnificandi quam essentia divina: cum

tamen realiter sit idem. tamen realiter sit idem.

Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod dicere re- Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod dicere re- spectum ad res futuras dupliciter dicitur, spectum ad res futuras dupliciter dicitur, scilicet respectum in ordine causæ, hoc scilicet respectum in ordine causæ, hoc est, ad ea quæ sunt in causa, quamvis est, ad ea quæ sunt in causa, quamvis non sunt in seipsis actu : et dicere re- non sunt in seipsis actu : et dicere re- spectum ad ea quæ sunt in seipsis actu. spectum ad ea quæ sunt in seipsis actu. Et primo modo respectum ad futura di- Et primo modo respectum ad futura di- cit scientia. Cum enim Deus scit se, non cit scientia. Cum enim Deus scit se, non sufficienter sciret se, nisi sciret se secun- sufficienter sciret se, nisi sciret se secun- dum id quod est, et secundum id quod dum id quod est, et secundum id quod principium universorum est : et ideo principium universorum est : et ideo scientia Dei qua scit se, habitualem scientia Dei qua scit se, habitualem respectum importat ad scibilia sive scita, respectum importat ad scibilia sive scita, prout sunt in suo principio effectivo prout sunt in suo principio effectivo formali et finali. Et est exemplum in formali et finali. Et est exemplum in scientia lucis. Non enim scit lucem per- scientia lucis. Non enim scit lucem per- fecte, nisi qui scit id quod est lux, et fecte, nisi qui scit id quod est lux, et qui scit lucem secundum quod est prin- qui scit lucem secundum quod est prin- cipium colorum et omnium constituto- cipium colorum et omnium constituto- rum per lucem: et hoc modo lux ha- rum per lucem: et hoc modo lux ha- bitualem respectum habet ad colores. bitualem respectum habet ad colores. Et hoc modo dicitur a Sanctis, quod uno Et hoc modo dicitur a Sanctis, quod uno modo scit Deus ab æterno futura, præ- modo scit Deus ab æterno futura, præ- sentia, et præterita: nec ex differentia sentia, et præterita: nec ex differentia temporis aliqua fit variatio in scientia temporis aliqua fit variatio in scientia Dei. Quod esse non posset nisi scientia Dei. Quod esse non posset nisi scientia Dei etiam qua scit se, aliquem habitua- Dei etiam qua scit se, aliquem habitua- lem respectum poneret ad scita futura, lem respectum poneret ad scita futura, præsentia, et præterita. Unde cum dici- præsentia, et præterita. Unde cum dici- tur, Deus scit se, habitualis respectus tur, Deus scit se, habitualis respectus connotatur ad scita creata: et hic habi- connotatur ad scita creata: et hic habi- tualis respectus ad actualem reducitur, tualis respectus ad actualem reducitur, quando dicitur, scit præsentia, scit fu- quando dicitur, scit præsentia, scit fu- tura, scit præterita. tura, scit præterita.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur Deus scire se, vel scire simpliciter, nul- Deus scire se, vel scire simpliciter, nul- lus actualis connotatur respectus: tamen lus actualis connotatur respectus: tamen quia actus verbi transit in actum cum quia actus verbi transit in actum cum dicitur scire vel scit se, non simpliciter, dicitur scire vel scit se, non simpliciter, sed prout supponit Deum sicut est et sed prout supponit Deum sicut est et prout est principium universorum, con- prout est principium universorum, con- notatur respectus habitualis ad omnia notatur respectus habitualis ad omnia quorum principium est Deus, et quæ scit quorum principium est Deus, et quæ scit sciendo seipsum et hunc respectum sciendo seipsum et hunc respectum etiam connotat scientia. etiam connotat scientia.

AD ALIUD dicendum eodem modo, AD ALIUD dicendum eodem modo,

601 601

quod habitualis respectus connotatur quod habitualis respectus connotatur cum dicitur, scit se: actualis autem cum cum dicitur, scit se: actualis autem cum dicitur, scit creaturas. dicitur, scit creaturas.

Ad 6. Ad 6.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile quia dominus et creator propter mile quia dominus et creator propter actualem respectum quem connotant, ex actualem respectum quem connotant, ex tempore Deo conveniunt: scientia au- tempore Deo conveniunt: scientia au- tem non connotat nisi respectum habitua- tem non connotat nisi respectum habitua- lem, et idcirco Deo convenit ab æterno. lem, et idcirco Deo convenit ab æterno. AD ID autem quod objicitur in con- Ad object. 1. AD ID autem quod objicitur in con- Ad object. 1. trarium, dicendum quod procul dubio trarium, dicendum quod procul dubio scientia scibilis scientia est, et quod exi- scientia scibilis scientia est, et quod exi- stentium est: sed non oportet, quod sit stentium est: sed non oportet, quod sit existentium in actu, sed sufficit, quod sit existentium in actu, sed sufficit, quod sit scientia existentium in causa effectiva, scientia existentium in causa effectiva, formali, et finali, et non materiali. Res formali, et finali, et non materiali. Res enim verius scitur in causa, quam in enim verius scitur in causa, quam in seipsa. seipsa.

AD ALIUD dicendum, quod scientia Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod scientia Ad object. 2. revera assimilatio est : sed assimilatio revera assimilatio est : sed assimilatio est duplex, scilicet per formam abstra- est duplex, scilicet per formam abstra- ctionis, quæ est per speciem a re scita ctionis, quæ est per speciem a re scita acceptam, et talis assimilatio non est in acceptam, et talis assimilatio non est in divina scientia: quia sic esset ab alio divina scientia: quia sic esset ab alio accipiens scientiam. Et sicut dicit Philo- accipiens scientiam. Et sicut dicit Philo- sophus in XI primæ philosophiæ, si in- sophus in XI primæ philosophiæ, si in- tellectus divinus sic acciperet scientiam, tellectus divinus sic acciperet scientiam, esset possibibilis et imperfectus : et esset possibibilis et imperfectus : et oporteret, quod haberet alium intelle- oporteret, quod haberet alium intelle- ctum super se diviniorem et agentem, ctum super se diviniorem et agentem, per quem de potentia sciente efficeretur per quem de potentia sciente efficeretur actu sciens, et esset aliquando sicut dor- actu sciens, et esset aliquando sicut dor- miens, qui non semper actu intelligeret : miens, qui non semper actu intelligeret : quod valde absurdum est dicere de Deo quod valde absurdum est dicere de Deo etiam secundum Philosophos. Et est as- etiam secundum Philosophos. Et est as- similatio per formam artis practicam, similatio per formam artis practicam, quæ est forma ad rem constituendam quæ est forma ad rem constituendam procedens ab artifice, et constituens esse procedens ab artifice, et constituens esse in quo intelligitur res et talis assimila- in quo intelligitur res et talis assimila- tio ad res scitas est in divina scientia, et tio ad res scitas est in divina scientia, et talis assimilatio ponit respectum habi- talis assimilatio ponit respectum habi- tualem. tualem.

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

5. Adhuc, Omne medium quod scien- 5. Adhuc, Omne medium quod scien- di medium est, a scibili accipit scien- di medium est, a scibili accipit scien- tiam Deus, ut dicit Dionysius, a scibili tiam Deus, ut dicit Dionysius, a scibili nihil accipit ergo per medium non scit. nihil accipit ergo per medium non scit. IN CONTRARIUM quidam objiciunt quod sed et IN CONTRARIUM quidam objiciunt quod sed et

Utrum Deus sciat per medium vel non'? plus est operari quam scire et Deus Utrum Deus sciat per medium vel non'? plus est operari quam scire et Deus

SECUNDO quæritur, Quid scit Deus SECUNDO quæritur, Quid scit Deus scientia divina, sive per quid scit Deus? scientia divina, sive per quid scit Deus? Et hoc est quærere, Utrum scit per me-. Et hoc est quærere, Utrum scit per me-. dium, vel non? dium, vel non?

Et videtur, quod non per medium, sed Et videtur, quod non per medium, sed per seipsum. per seipsum.

1. Dionysius in libro de Divinis nomi- 1. Dionysius in libro de Divinis nomi- nibus « Deus scit omnia tamquam in nibus « Deus scit omnia tamquam in seipso existentia, et in se præsubsisten- seipso existentia, et in se præsubsisten- tia, et non ex existentibus accipit scien- tia, et non ex existentibus accipit scien- tiam eorum². » tiam eorum². »

2. Adhuc, Idem, ibidem, « Cognoscen- 2. Adhuc, Idem, ibidem, « Cognoscen- do se, cognoscit omnia. » Ex quo acci- do se, cognoscit omnia. » Ex quo acci- pitur, quod non per medium, sed seipso pitur, quod non per medium, sed seipso cognoscit. cognoscit.

3. Adhuc, Objicit Philosophus in un- 3. Adhuc, Objicit Philosophus in un- decimo primæ philosophiæ, quod « si decimo primæ philosophiæ, quod « si divinus intellectus scientiam acciperet divinus intellectus scientiam acciperet per aliud ut per medium, sequeretur per aliud ut per medium, sequeretur quod vilesceret ejus intellectus esset quod vilesceret ejus intellectus esset enim potentialis, et perficeretur specie enim potentialis, et perficeretur specie quorumdam vilium quæ melius est ne- quorumdam vilium quæ melius est ne- scire. » Ergo videtur, quod non per me- scire. » Ergo videtur, quod non per me- dium scit, sed per seipsum scit omnia dium scit, sed per seipsum scit omnia quæ scit. quæ scit.

4. Adhuc, Aristoteles in primo Poste- 4. Adhuc, Aristoteles in primo Poste- riorum dicit, quod « de principiis nobi- riorum dicit, quod « de principiis nobi- liorem habemus habitum, quam sit liorem habemus habitum, quam sit scientia principia enim seipsis scimus, scientia principia enim seipsis scimus, scientia autem per medium. » scientia autem per medium. » Ex quo Ex quo accipitur, quod acceptio sine medio no- accipitur, quod acceptio sine medio no- bilior est quam acceptio per medium: bilior est quam acceptio per medium: et quod nobilius est, Deo est attribuen- et quod nobilius est, Deo est attribuen- dum ergo dicendum, quod Deus non dum ergo dicendum, quod Deus non per medium scit, sed per seipsum. per medium scit, sed per seipsum.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 3. Tom. XXVI hu- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 3. Tom. XXVI hu- jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 7. cap. 7.

operatur per creaturam : ergo etiam operatur per creaturam : ergo etiam potest dici scire per creaturam. potest dici scire per creaturam.

ULTERIUS quæritur, Utrum scit per Quaest. I ULTERIUS quæritur, Utrum scit per Quaest. I

causam ? causam ?

Videtur, quod sic. Videtur, quod sic.

1. Dionysius in libro de Divinis no- 1. Dionysius in libro de Divinis no- minibus Si secundum unam causam minibus Si secundum unam causam Deus omnibus existentibus esse imperti- Deus omnibus existentibus esse imperti- tur, secundum eamdem causam singu- tur, secundum eamdem causam singu- larem agnoscet omnia tamquam ex se larem agnoscet omnia tamquam ex se existentia et in se præsubsistentia, et existentia et in se præsubsistentia, et non ex existentibus accipiet scientiam non ex existentibus accipiet scientiam ipsorum ³. » Ex hoc accipitur, quod ipsorum ³. » Ex hoc accipitur, quod per causam Deus scit et omnia cogno- per causam Deus scit et omnia cogno- scit. scit.

3 3

2. Adhuc, Dionysius, ibidem, « Se- 2. Adhuc, Dionysius, ibidem, « Se- cundum unicam causam scit omnia, ut cundum unicam causam scit omnia, ut in ipso existentia et in ipso subsisten- in ipso existentia et in ipso subsisten- tia. » tia. »

3. Adhuc, In genere scientiæ nobilior 3. Adhuc, In genere scientiæ nobilior est scientia per causam, quam illa quæ est scientia per causam, quam illa quæ non est per causam, sed per signum: non est per causam, sed per signum: quod nobilius est Deo attribuendum est: quod nobilius est Deo attribuendum est: ergo ergo si detur Deo scientia, danda est ei si detur Deo scientia, danda est ei per causam. per causam. IN CONTRARIUM hujus videtur esse IN CONTRARIUM hujus videtur esse quia quia

4. Deus scit mala, quorum ipse non 4. Deus scit mala, quorum ipse non

est causa. est causa.

2. Adhuc, Scit non entia: et quæ non 2. Adhuc, Scit non entia: et quæ non sunt entia, non habent causam : ergo sunt entia, non habent causam : ergo non omnis cognitio ejus est per cau- non omnis cognitio ejus est per cau-

sam. sam.

Sed contra Sed contra

ULTERIUS quæritur, Si sciat per unum, Quæst. ULTERIUS quæritur, Si sciat per unum, Quæst. vel per multa * ? vel per multa * ?

3 IDEM, Ibidem. 3 IDEM, Ibidem.

Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXIX, Art. 2. Tom. XXVI novæ tiarum, Dist. XXXIX, Art. 2. Tom. XXVI novæ editionis nostræ. editionis nostræ.

Quest. 3. Quest. 3.

and contra. and contra.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60.

Et videtur, quod per multa. Et videtur, quod per multa.

» »

1. Dicit enim Augustinus in libro 1. Dicit enim Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum, quod « alia ra- LXXXIII Quæstionum, quod « alia ra- tione facit equum, et alia hominem ¹. tione facit equum, et alia hominem ¹. Sed eadem ratione scit, qua facit. Ergo Sed eadem ratione scit, qua facit. Ergo alia ratione scit equum, et alia homi- alia ratione scit equum, et alia homi- nem et sic per multa scit, et non per nem et sic per multa scit, et non per

unum. unum.

2. Adhuc, Constat, quod ens secun- 2. Adhuc, Constat, quod ens secun- dum omnem differentiam in notitia di- dum omnem differentiam in notitia di- vina est ergo est ibi unum per ideam vina est ergo est ibi unum per ideam unius, et multum per ideam multitudi- unius, et multum per ideam multitudi- nis. Sicut ergo scit unum per unum, ita nis. Sicut ergo scit unum per unum, ita scit multa per multa. scit multa per multa.

3. Adhuc, Non videtur esse possibile, 3. Adhuc, Non videtur esse possibile, quod multa ut multa cognoscantur uno : quod multa ut multa cognoscantur uno : omne enim quod scitur, ratione sua pro- omne enim quod scitur, ratione sua pro- pria scitur una autem propria ratio non pria scitur una autem propria ratio non potest esse multorum. potest esse multorum.

4. Adhuc, Multa cognita ut unum 4. Adhuc, Multa cognita ut unum convolutum et confusum non sciuntur convolutum et confusum non sciuntur ut multa, sed ut unum. Aut ergo Deus ut multa, sed ut unum. Aut ergo Deus scit multa ut multa, aut non. Si scit scit multa ut multa, aut non. Si scit multa ut multa, non potest ea scire multa ut multa, non potest ea scire uno, sed multis. Si autem non scit mul- uno, sed multis. Si autem non scit mul- ta ut multa, sequitur quod non habet ta ut multa, sequitur quod non habet certam et discretam scientiam de enti- certam et discretam scientiam de enti- bus, et quod non scit res prout res sunt: bus, et quod non scit res prout res sunt: et sic scientia ejus est imperfecta, quod et sic scientia ejus est imperfecta, quod valde est inconveniens, cum scriptum valde est inconveniens, cum scriptum sit, ad Hebr. IV, 13: Omnia nuda et sit, ad Hebr. IV, 13: Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus. aperta sunt oculis ejus.

ULTERIUS quæritur, Si scit per exem- ULTERIUS quæritur, Si scit per exem- plar? plar?

Videtur, quod sic: quia per Augusti- Videtur, quod sic: quia per Augusti- num in libro LXXXIII Quæstionum, num in libro LXXXIII Quæstionum, dicimus quod scit per ideam 2 : idea au- dicimus quod scit per ideam 2 : idea au- tem exemplar est. tem exemplar est.

IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicit Dionysius in libro de 1. Quod dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, quod omnem noti- Divinis nominibus, quod omnem noti- tiam et scientiam præhabet et præcon- tiam et scientiam præhabet et præcon- pit non secundum ideam *. Ergo videtur, pit non secundum ideam *. Ergo videtur, quod non cognoscat per exemplar. quod non cognoscat per exemplar.

S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 46. Quæst. 46. 2 IDEM, Ibidem. 2 IDEM, Ibidem.

603 603

2. Adhuc, Scit bona et mala. Sicut 2. Adhuc, Scit bona et mala. Sicut autem dicit Augustinus in libro III de autem dicit Augustinus in libro III de Libero arbitrio, «mala exemplar in men- Libero arbitrio, «mala exemplar in men- te divina non habent. » Non ergo semper te divina non habent. » Non ergo semper scit per exemplar. scit per exemplar.

SOLUTIO. Dicendum, quod Deus non SOLUTIO. Dicendum, quod Deus non scit per medium aliud a se, sed seipso, scit per medium aliud a se, sed seipso, prout ipse ratio est qua constituuntur prout ipse ratio est qua constituuntur omnia tam in esse substantiali quam in omnia tam in esse substantiali quam in esse accidentali: scit omnia, sicut arti- esse accidentali: scit omnia, sicut arti- fex arte sua (quæ est ratio et regula fex arte sua (quæ est ratio et regula constituens artificiata) omnia scit artifi- constituens artificiata) omnia scit artifi- cialia. cialia.

Et ideo concedenda sunt quinque ar- Et ideo concedenda sunt quinque ar- gumenta primitus inducta: illa enim gumenta primitus inducta: illa enim procedunt. procedunt.

Solutio. Solutio.

AD ID quod objicitur in contrarium, Ad object. AD ID quod objicitur in contrarium, Ad object. satis responderunt antiqui, quod aliud satis responderunt antiqui, quod aliud est de opere, et aliud de scientia. Ope- est de opere, et aliud de scientia. Ope- rari enim dicit motum ab opifice in rem rari enim dicit motum ab opifice in rem operatam : et ideo ex parte operati operatam : et ideo ex parte operati potest esse exigentia causæ mediæ, ut potest esse exigentia causæ mediæ, ut cum dicitur, Deus operatur per creatu- cum dicitur, Deus operatur per creatu- ram, vel per ministrum, Deus intelligi- ram, vel per ministrum, Deus intelligi- tur prima causa operis, minister autem tur prima causa operis, minister autem per habitudinem præpositionis per, in- per habitudinem præpositionis per, in- telligitur quasi media causa ex parte telligitur quasi media causa ex parte operati, et non ex parte operantis. Unde operati, et non ex parte operantis. Unde cum dicitur, Deus operatur per creatu- cum dicitur, Deus operatur per creatu- ram hanc rem vel illam, antiqui dice- ram hanc rem vel illam, antiqui dice- bant esse duplicem præpositionem, di- bant esse duplicem præpositionem, di- stinguendo eam ex hoc quod hæc de- stinguendo eam ex hoc quod hæc de- terminatio, per creaturam, potest deter- terminatio, per creaturam, potest deter- minare verbum, operatur, in compara- minare verbum, operatur, in compara- tione ad nominativum verbo supponen- tione ad nominativum verbo supponen- tem et sic falsa est. Sensus enim est, tem et sic falsa est. Sensus enim est, Deus per creaturam operatur hanc rem, Deus per creaturam operatur hanc rem, ac si operationem et virtutem operatio- ac si operationem et virtutem operatio- nis accipiat a creatura, quod falsum est. nis accipiat a creatura, quod falsum est. Potest etiam determinare verbum, ope- Potest etiam determinare verbum, ope- ratur, in comparatione ad accusativum ratur, in comparatione ad accusativum in quem transit operatio: et sic vera est in quem transit operatio: et sic vera est sub hoc sensu, Deus operatur hanc rem sub hoc sensu, Deus operatur hanc rem per creaturam: sic enim non significa- per creaturam: sic enim non significa-

3 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 3 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 7. cap. 7.

Ad quæst. 1. Ad quæst. 1.

Adobject. 1, Adobject. 1,

Ad object, 2. Ad object, 2.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Ad 1. Ad 1.

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur nisi quod res operata aliquid sui tur nisi quod res operata aliquid sui operabilitatis habet a creatura: et hoc operabilitatis habet a creatura: et hoc est verum. In verbo autem sciendi non est verum. In verbo autem sciendi non est sic scientia enim actum dicit in est sic scientia enim actum dicit in scientem, et non in rem scitam. Unde si scientem, et non in rem scitam. Unde si diceretur Deus scire per medium a se diceretur Deus scire per medium a se diversum, significaretur quod ab illo diversum, significaretur quod ab illo medio acciperet scientiam, quod falsum medio acciperet scientiam, quod falsum

est. est.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod scit per se causam. Dicit enim dum quod scit per se causam. Dicit enim Aristoteles in primo Physicorum, quod Aristoteles in primo Physicorum, quod eadem sunt principia essendi et sciendi. eadem sunt principia essendi et sciendi. Unde cognoscens vel sciens se secundum Unde cognoscens vel sciens se secundum quod est principium essendi omnibus, quod est principium essendi omnibus, scit omnia, et sic se per causam scit om- scit omnia, et sic se per causam scit om- nia. Sed tamen cum dicitur, scit se, non nia. Sed tamen cum dicitur, scit se, non notatur medium quod sit causa scientiæ: notatur medium quod sit causa scientiæ: sed scit per se hoc quod sibi præsens est : sed scit per se hoc quod sibi præsens est : et sic scientia est per intuitum, et non et sic scientia est per intuitum, et non per per

comparationem et ordinationem comparationem et ordinationem causæ ad causatum. Et sic scientia Dei causæ ad causatum. Et sic scientia Dei non potest esse per causam. Scientia non potest esse per causam. Scientia enim Dei simplex mentis est intuitus: enim Dei simplex mentis est intuitus: scientia autem per causam, ut dicit Dio- scientia autem per causam, ut dicit Dio- nysius, discursa disciplina est et coordi- nysius, discursa disciplina est et coordi- natio syllogistica causæ ad causatum. natio syllogistica causæ ad causatum.

Et secundum hoc respondendum est, Et secundum hoc respondendum est, quod non est nobilior scientia per cau- quod non est nobilior scientia per cau- sam, nisi in his quæ habent causam: in sam, nisi in his quæ habent causam: in his autem quæ non habent causam nec his autem quæ non habent causam nec medium, nobilior cognitio est acceptio medium, nobilior cognitio est acceptio principiorum sine medio. principiorum sine medio.

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod mala non habent causam dicendum quod mala non habent causam in se, sed in suo opposito habitu, sicut in se, sed in suo opposito habitu, sicut dicit Aristoteles in V Ethicorum, quod dicit Aristoteles in V Ethicorum, quod « rectum est judex sui et obliqui. « rectum est judex sui et obliqui. » Re- » Re- eto enim et ipsum cognoscimus et obli- eto enim et ipsum cognoscimus et obli- quum. quum.

AD ALIUD dicendum, quod non entia AD ALIUD dicendum, quod non entia aliquo modo entia sunt in potentia cau- aliquo modo entia sunt in potentia cau- sæ, et prout sic sunt, sic per se scit ea sæ, et prout sic sunt, sic per se scit ea Deus. Deus.

dum quod uno scit multa. Unum enim dum quod uno scit multa. Unum enim est respectu multiplex: et sic ex parte est respectu multiplex: et sic ex parte eorum ad quæ refertur, efficitur multiplex eorum ad quæ refertur, efficitur multiplex ratione et ratio multorum quæ rationes ratione et ratio multorum quæ rationes quamvis multæ sunt ex parte scitorum et quamvis multæ sunt ex parte scitorum et operatorum, et sie ab Augustino dicun- operatorum, et sie ab Augustino dicun- tur rationes multæ tamen unum sunt tur rationes multæ tamen unum sunt ex parte scientis, et sunt hoc quod ipse ex parte scientis, et sunt hoc quod ipse est. Et hujus Dionysius ponit duo exemi- est. Et hujus Dionysius ponit duo exemi- pla. Unum est de unitate, quæ duplici- pla. Unum est de unitate, quæ duplici- ter accipi potest, scilicet secundum id ter accipi potest, scilicet secundum id quod est, et secundum quod stans sub quod est, et secundum quod stans sub forma discretionis iteratione sui consti- forma discretionis iteratione sui consti- tuit omnem numerum. Et si ponamus, tuit omnem numerum. Et si ponamus, quod unitas habeat intellectum suiipsius, quod unitas habeat intellectum suiipsius, sequitur quod unitas intelligens se in sequitur quod unitas intelligens se in virtute iterationis intelligit et scit omnem virtute iterationis intelligit et scit omnem numerum. Secundum exemplum est de numerum. Secundum exemplum est de centro in circulo, quod principium est centro in circulo, quod principium est omnium linearum exeuntium de centro. omnium linearum exeuntium de centro. ad circumferentiam. Et si ponamus, ad circumferentiam. Et si ponamus, quod habeat intellectum, et intelligat se quod habeat intellectum, et intelligat se secundum quod perfectum et sufficiens secundum quod perfectum et sufficiens principium est omnium linearum, sequi- principium est omnium linearum, sequi- tur quod intelligendo se, intelligit omnes tur quod intelligendo se, intelligit omnes lineas. Et sic unum universorum princi- lineas. Et sic unum universorum princi- pium secundum causam efficientem, for- pium secundum causam efficientem, for- malem, et finalem, cognoscendo se ut malem, et finalem, cognoscendo se ut principium sufficiens et perfectum cui principium sufficiens et perfectum cui nihil deest, cognoscit omnia. nihil deest, cognoscit omnia.

AD ALIUD dicendum, quod unum ut AD ALIUD dicendum, quod unum ut unum non est ratio multorum, sed unum unum non est ratio multorum, sed unum multiplex in virtute et ad multa potens, multiplex in virtute et ad multa potens, potest esse ratio multorum et idea. potest esse ratio multorum et idea.

Ad: Ad:

AD ALIUD dicendum, quod Deus co- Ad 3 ot AD ALIUD dicendum, quod Deus co- Ad 3 ot gnoscit multa et distincte ut uno: sed hoc gnoscit multa et distincte ut uno: sed hoc unum ex relatione ad multa, exemplar unum ex relatione ad multa, exemplar efficitur multorum, quorum omnium in- efficitur multorum, quorum omnium in- confusam habet scientiam per relationes confusam habet scientiam per relationes rationum ad multa. rationum ad multa.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Adquiest. A. AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Adquiest. A. cognoscat per exemplar? cognoscat per exemplar?

Dicendum, quod sic. Idea enim quæ est Dicendum, quod sic. Idea enim quæ est in mente sua, et ipse est, et exemplar in mente sua, et ipse est, et exemplar est. Unde Augustinus in libro LXXXIII est. Unde Augustinus in libro LXXXIII

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Quæstionum : « Ideas vel rationes ubi AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Quæstionum : « Ideas vel rationes ubi

1 Cf. S. DIONYSIUM, Lib. de Divinis nominibus, 1 Cf. S. DIONYSIUM, Lib. de Divinis nominibus,

cap. 5. cap. 5.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60.

esse arbitrandum est, nisi in mente crea- esse arbitrandum est, nisi in mente crea- toris ? Non enim extra positum quidquid toris ? Non enim extra positum quidquid intuebatur, ut secundum id constitueret intuebatur, ut secundum id constitueret quod constituebat. Unde ipse est exem- quod constituebat. Unde ipse est exem- plar quo scit, et operatur secundum quod plar quo scit, et operatur secundum quod ipse est ars omnium scitorum et opera- ipse est ars omnium scitorum et opera- bilium . » bilium . »

A object. 1. AD ID quod in contrarium objicitur de A object. 1. AD ID quod in contrarium objicitur de Dionysio, dicendum quod Dionysius Dionysio, dicendum quod Dionysius ideam vocat exemplar extrinsecus sive ideam vocat exemplar extrinsecus sive formam, et per tale exemplar non scit formam, et per tale exemplar non scit Deus. Deus.

A lubject. 2. A lubject. 2.

AD ALIUD dicendum, quod sicut paulo AD ALIUD dicendum, quod sicut paulo ante dictum est. malum quamvis non ante dictum est. malum quamvis non habeat exemplar quo constituatur et scia- habeat exemplar quo constituatur et scia- tur, habet tamen exemplar in suo oppo- tur, habet tamen exemplar in suo oppo- sito a quo deficit per privationem, sicut sito a quo deficit per privationem, sicut obliquum scitur privatione recti, et cæ- obliquum scitur privatione recti, et cæ- cum privatione visus. cum privatione visus.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

De quo De quo

sit scientia divina 2? sit scientia divina 2?

TERTIO quæritur, De quo sit scientia TERTIO quæritur, De quo sit scientia divina ? divina ?

Et videtur, quod sit de existentibus et Et videtur, quod sit de existentibus et non existentibus. non existentibus.

1. Dicit enim Augustinus super illud, 1. Dicit enim Augustinus super illud, Pulchritudo agri mecum est 3 : « Cum il- Pulchritudo agri mecum est 3 : « Cum il- lo sunt omnia futura et ei non detra- lo sunt omnia futura et ei non detra- huntur jam præterita. » huntur jam præterita. »

2. Adhuc, In primo Sententiarum, di- 2. Adhuc, In primo Sententiarum, di- stinctione XXXV, cap. Propterea omnia, stinctione XXXV, cap. Propterea omnia, inducit Magister Augustinum in libro V inducit Magister Augustinum in libro V super Genesim ad litteram sic dicentem: super Genesim ad litteram sic dicentem: « Hæc visibilia antequam fierent, non « Hæc visibilia antequam fierent, non

1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 46. Quæst. 46.

2Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 2Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 8. Tom. XXVI hu- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 8. Tom. XXVI hu- jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

3 Psal. XLIX, 11. 3 Psal. XLIX, 11.

* S. AUGUSTINUS, Lib. V super Genesim ad lit. * S. AUGUSTINUS, Lib. V super Genesim ad lit.

605 605

erant: quomodo ergo nota Deo erant quæ erant: quomodo ergo nota Deo erant quæ non erant ?» Et rursus, « Quomodo fa- non erant ?» Et rursus, « Quomodo fa- ceret ea quæ fieri nota non erant ? Non ceret ea quæ fieri nota non erant ? Non enim quidquam fecit ignorans. Proinde enim quidquam fecit ignorans. Proinde antequam fierent, et erant, et non erant. antequam fierent, et erant, et non erant. Erant in Dei scientia, non erant in sui Erant in Dei scientia, non erant in sui natura. » Ex hoc accipitur, quod scien- natura. » Ex hoc accipitur, quod scien- tia est non existentium sicut existen- tia est non existentium sicut existen- tium. tium.

IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicit Magister Hugo in Sen- 1. Quod dicit Magister Hugo in Sen- tentiis, quod « scientia existentium est, tentiis, quod « scientia existentium est, et scientia quæ de nullo est, nulla est. » et scientia quæ de nullo est, nulla est. »

et et

2. Adhuc, Aristoteles in libro V primæ 2. Adhuc, Aristoteles in libro V primæ philosophiæ « Unumquodque sicut se philosophiæ « Unumquodque sicut se habet ad esse, ita se habet ad verum habet ad esse, ita se habet ad verum sicut se habet ad verum, ita se habet ad sicut se habet ad verum, ita se habet ad scire quia nihil scitur nisi verum. » scire quia nihil scitur nisi verum. » Sed ea quæ non sunt, nullo modo se Sed ea quæ non sunt, nullo modo se habent ad esse. Ergo nullo modo ad ve- habent ad esse. Ergo nullo modo ad ve- et sciri non possunt. et sciri non possunt.

rum, rum,

Sed contra. Sed contra.

ULTERIUS quæritur, Si scientia Dei in- Quæst. 1. ULTERIUS quæritur, Si scientia Dei in- Quæst. 1. finitorum sit, vel finitorum tantum *? finitorum sit, vel finitorum tantum *?

Et arguitur, quod infinitorum. Et arguitur, quod infinitorum.

1. Augustinus in libro XII de Civitate 1. Augustinus in libro XII de Civitate Dei «Sunt quidam qui in tantam pro- Dei «Sunt quidam qui in tantam pro- rumpunt insaniam, ut dicant Deum non rumpunt insaniam, ut dicant Deum non omnium habere notitiam: quia infinita omnium habere notitiam: quia infinita sunt quod in numeris oportet concede- sunt quod in numeris oportet concede- re sed apud illum infinitorum certus est re sed apud illum infinitorum certus est numerus, cujus sapientiæ non est nume- numerus, cujus sapientiæ non est nume-

rus . »> rus . »>

2. Adhuc, Potentia Dei est ad infinita, 2. Adhuc, Potentia Dei est ad infinita, et Deus scit extensionem potentiæ suæ, et Deus scit extensionem potentiæ suæ, et scit ea ad quæ extenditur : extenditur et scit ea ad quæ extenditur : extenditur autem ad infinita: ergo scit infinita. autem ad infinita: ergo scit infinita.

3. Adhuc, Aristoteles in III Physico- 3. Adhuc, Aristoteles in III Physico- rum: « Infinitum est cui partes acci- rum: « Infinitum est cui partes acci- pienti, semper est aliquid extra accipere : pienti, semper est aliquid extra accipere : et hoc est in continuo per divisionem, et et hoc est in continuo per divisionem, et

teram, cap. 18. teram, cap. 18.

5 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 5 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXIX, Art. 9. Tom. XXVI novæ tiarum, Dist. XXXIX, Art. 9. Tom. XXVI novæ editionis nostræ. editionis nostræ.

6 S. AUGUSTINUS, Lib. XII de Civitate Dei, 6 S. AUGUSTINUS, Lib. XII de Civitate Dei, cap. 18. cap. 18.

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in discreto per additionem. » Novit au- in discreto per additionem. » Novit au- tem Deus perfecte divisibilitatem conti- tem Deus perfecte divisibilitatem conti- nui, et omne in quod dividi potest, et nui, et omne in quod dividi potest, et novit omnem addibilitatem discreti et novit omnem addibilitatem discreti et omne quod addi potest. Ergo perfecte omne quod addi potest. Ergo perfecte utroque modo dictum novit infinitum. utroque modo dictum novit infinitum. IN CONTRARIUM hujus est quod dicit IN CONTRARIUM hujus est quod dicit Aristoteles, quod infinitum non contin- Aristoteles, quod infinitum non contin- git intellectu pertransire et cum diffi- git intellectu pertransire et cum diffi- niatur per acceptionem partium, ut dicit niatur per acceptionem partium, ut dicit Aristoteles, et non contingat aliquid sci- Aristoteles, et non contingat aliquid sci- re quid est nisi per diffinitionem, non re quid est nisi per diffinitionem, non contingit ipsum sciri nisi intellectu per- contingit ipsum sciri nisi intellectu per- transeunte partes. Ergo non contingit transeunte partes. Ergo non contingit ipsum sciri sequeretur enim, quod infi- ipsum sciri sequeretur enim, quod infi- nitum esset finitum. In quocumque enim nitum esset finitum. In quocumque enim intellectus pertransit, in illo finitum est: intellectus pertransit, in illo finitum est: illud enim est ultimum, post quod non illud enim est ultimum, post quod non est aliud accipere in illo enim cadit a est aliud accipere in illo enim cadit a ratione infiniti. ratione infiniti.

ULTERIUS quæritur ratione ejus quod ULTERIUS quæritur ratione ejus quod dicit Magister in libro I Sententiarum, dicit Magister in libro I Sententiarum, distinctione XXXVI, cap. Post prædicta distinctione XXXVI, cap. Post prædicta quæritur, Utrum scientia Dei sit bono- quæritur, Utrum scientia Dei sit bono- rum et malorum, vel bonorum tantum ¹? rum et malorum, vel bonorum tantum ¹? Et videtur, quod bonorum et malo- Et videtur, quod bonorum et malo-

rum. rum.

Dicitur enim ibidem: « Scit Deus et Dicitur enim ibidem: « Scit Deus et scivit semper omnia, tam bona quam scivit semper omnia, tam bona quam mala, etiam antequam fierent, et præsci- mala, etiam antequam fierent, et præsci- vit ab æterno ea futura. Ideoque cum vit ab æterno ea futura. Ideoque cum omnia bona diximus esse in Deo per omnia bona diximus esse in Deo per præsentiam cognitionis, cadem ratione præsentiam cognitionis, cadem ratione videtur dicendum omnia mala esse in co, videtur dicendum omnia mala esse in co, cum eadem semper noverit, et per co- cum eadem semper noverit, et per co- gnitionem ei præsentia fuerint *. » gnitionem ei præsentia fuerint *. »

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Non habet Deus notitiam nisi ejus 1. Non habet Deus notitiam nisi ejus cujus exemplar est apud ipsum: mali cujus exemplar est apud ipsum: mali exemplar non est apud ipsum : ergo exemplar non est apud ipsum : ergo mali notitia non est apud ipsum. mali notitia non est apud ipsum.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 6. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XXXVI, Art. 6. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. novæ editionis.

2 I Sententiarum, Dist. XXXVI, cap. B, post 2 I Sententiarum, Dist. XXXVI, cap. B, post initium. initium.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio, 3 S. AUGUSTINUS, Lib. III de Libero arbitrio,

2. Adhuc, Augustinus in libro III de 2. Adhuc, Augustinus in libro III de Libero arbitrio : « Naturæ vitiosæ in Libero arbitrio : « Naturæ vitiosæ in tantum recte vituperantur, in quantum tantum recte vituperantur, in quantum earum vituperator, artem qua factæ sunt, earum vituperator, artem qua factæ sunt, videt et hoc in eis vituperet, quod ibi videt et hoc in eis vituperet, quod ibi non videt. Vitia autem naturarum non non videt. Vitia autem naturarum non sunt in mente divina, et sic non cogno- sunt in mente divina, et sic non cogno- vit ea³. » vit ea³. »

ULTERIUS quæritur, Utrum scientia Dei Quat ULTERIUS quæritur, Utrum scientia Dei Quat necessariorum et contingentium sit, vel necessariorum et contingentium sit, vel necessariorum tantum ? necessariorum tantum ?

Videtur, quod necessariorum tantum. Videtur, quod necessariorum tantum. 1. Necessaria enim sunt, quæ sunt 1. Necessaria enim sunt, quæ sunt per causam necessariam et immobilem. per causam necessariam et immobilem. Cognoscit autem Deus omnia per se cau- Cognoscit autem Deus omnia per se cau- sam necessariam et immobilem. Ergo sam necessariam et immobilem. Ergo non cognoscit nisi necessaria. non cognoscit nisi necessaria.

2. Adhuc, Causa immobilis et stans 2. Adhuc, Causa immobilis et stans non potest esse contingens. Dicit enim non potest esse contingens. Dicit enim Aristoteles in libro Priorum: « Quod Aristoteles in libro Priorum: « Quod contingit esse et contingit non esse, si contingit esse et contingit non esse, si hoc cognoscitur per causam stantem, hoc cognoscitur per causam stantem, cognoscitur ut non est. » Si ergo Deus cognoscitur ut non est. » Si ergo Deus cognoscit contingens per se causam, non cognoscit contingens per se causam, non cognoscit ut est contingens: et qui cog- cognoscit ut est contingens: et qui cog- noscit aliquid ut non est, non veram co- noscit aliquid ut non est, non veram co- gnitionem habet de illo. Ergo Deus non gnitionem habet de illo. Ergo Deus non veram cognitionem habet de contingen- veram cognitionem habet de contingen- tibus quod valde inconveniens est: ho- tibus quod valde inconveniens est: ho- mo enim veram cognitionem habet de mo enim veram cognitionem habet de contingentibus et si Deus non haberet contingentibus et si Deus non haberet veram cognitionem, deficeret scientia Dei veram cognitionem, deficeret scientia Dei a scientia hominis. a scientia hominis.

ULTERIUS quæritur, Si scientia Dei sin- Quaest. ULTERIUS quæritur, Si scientia Dei sin- Quaest. gularium sit 5 ? gularium sit 5 ?

Et videtur, quod non. Quia dicit Boe- Et videtur, quod non. Quia dicit Boe- tius, quod « universale est dum intelli- tius, quod « universale est dum intelli- gitur, singulare dum sentitur. » Deus au- gitur, singulare dum sentitur. » Deus au- tem non cognoscit nisi per intellectum. tem non cognoscit nisi per intellectum. Ergo non cognoscit nisi universale. Ergo non cognoscit nisi universale.

cap. 15. cap. 15.

Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 7. Tom. XXVI hu- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 7. Tom. XXVI hu- jusce editionis. jusce editionis.

5 Cf. ibidem, Dist. XXXV, Art. 2, et Dist. 5 Cf. ibidem, Dist. XXXV, Art. 2, et Dist. XXXIX, Art. 9. XXXIX, Art. 9.

4 contra. 4 contra.

VNT. 5. VNT. 5.

A. Contra. A. Contra.

West. 6. West. 6.

Be contra. Be contra.

....lutio. ....lutio.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60.

IN CONTRARIUM est, quod scientia Dei IN CONTRARIUM est, quod scientia Dei perfectior est quam scientia hominis: et perfectior est quam scientia hominis: et homo tam universale quam particulare homo tam universale quam particulare cognoscit: ergo multo magis Deus. cognoscit: ergo multo magis Deus.

ULTERIUS quæritur, Si cognoscat op- ULTERIUS quæritur, Si cognoscat op- posite simul' ? posite simul' ?

Et videtur, quod sic. Quia dicit Au- Et videtur, quod sic. Quia dicit Au- gustinus, quod videndo se, videt omnia gustinus, quod videndo se, videt omnia simul. Opposita quædam sunt de omni- simul. Opposita quædam sunt de omni- bus. Ergo opposita videt simul. bus. Ergo opposita videt simul.

IN CONTRARIUM hujus est, quod opposi- IN CONTRARIUM hujus est, quod opposi- ta nec sunt nec possunt esse simul: et ta nec sunt nec possunt esse simul: et res cognoscitur sicut est : ergo opposita res cognoscitur sicut est : ergo opposita non simul cognoscuntur. non simul cognoscuntur.

ULTERIUS quæritur, Si Deus scit enun- ULTERIUS quæritur, Si Deus scit enun- tiabila et propositiones 2 ? tiabila et propositiones 2 ?

Et videtur, quod sic: hæc enim homo Et videtur, quod sic: hæc enim homo scit ergo multo magis Deus. scit ergo multo magis Deus.

IN CONTRARIUM est, quod talia non IN CONTRARIUM est, quod talia non sciuntur nisi intellectu componente et di- sciuntur nisi intellectu componente et di- vidente intellectus autem divinus sim- vidente intellectus autem divinus sim- plex est ergo videtur, quod ea quæ sunt plex est ergo videtur, quod ea quæ sunt in compositione et complexione non co- in compositione et complexione non co- gnoscit. gnoscit.

SOLUTIO. Ad id quod primo quæritur, SOLUTIO. Ad id quod primo quæritur, dicendum quod scientia Dei et existen- dicendum quod scientia Dei et existen- tium est, et non existentium in natura tium est, et non existentium in natura propria, existentium tamen in causa effi- propria, existentium tamen in causa effi- ciente formali et finali. Ibi enim ab æter- ciente formali et finali. Ibi enim ab æter- no sunt secundum rationes ideales, quæ no sunt secundum rationes ideales, quæ (sicut dicit Augustinus) non oriuntur nec (sicut dicit Augustinus) non oriuntur nec intereunt in mente divina: et ad ipsas fit intereunt in mente divina: et ad ipsas fit omne quod oritur et interire potest, ut omne quod oritur et interire potest, ut dicit Augustinus. dicit Augustinus.

Et sic intelliguntur auctoritates indu- Et sic intelliguntur auctoritates indu-

ctæ. ctæ.

A Lobject. 1. AD ID quod primo objicitur in contra- A Lobject. 1. AD ID quod primo objicitur in contra- rium, dicendum quod dictum Magistri rium, dicendum quod dictum Magistri Hugonis intelligitur, quod scientia est Hugonis intelligitur, quod scientia est existentium quocumque modo, scilicet existentium quocumque modo, scilicet vel in se, vel in causa. Ad hoc enim quod vel in se, vel in causa. Ad hoc enim quod artifex sciat domum, non oportet domum artifex sciat domum, non oportet domum esse in actu, sed sufficit, quod species esse in actu, sed sufficit, quod species

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 4. Tom. XXVI edi- tiarum, Dist. XXXVI, Art. 4. Tom. XXVI edi-

607 607

domus sit in mente artificis, quæ secun- domus sit in mente artificis, quæ secun- dum unum modum manet in mente, et dum unum modum manet in mente, et antequam fiat domus, et cum fit, et post- antequam fiat domus, et cum fit, et post- quam facta est, et cum domus interit quam facta est, et cum domus interit sive destruitur. Unde per idem eodem sive destruitur. Unde per idem eodem modo se habens artifex novit domum fu- modo se habens artifex novit domum fu- turam, et eam quæ fit, et factam et de- turam, et eam quæ fit, et factam et de- structam et sic uno modo et per idem structam et sic uno modo et per idem Deus scit futura et ea quæ sunt præterita. Deus scit futura et ea quæ sunt præterita.

AD ALIUD dicendum, quod verum est Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod verum est Ad object. 2. quod dicit Philosophus, sed multipliciter quod dicit Philosophus, sed multipliciter res se habet ad esse: habet enim se ad res se habet ad esse: habet enim se ad esse in actu, et ad esse in causa: et sic- esse in actu, et ad esse in causa: et sic- ut se habet ad esse in actu sive in natu- ut se habet ad esse in actu sive in natu- ra, ita se habet ad verum in actu et in ra, ita se habet ad verum in actu et in natura et sicut se habet ad esse in cau- natura et sicut se habet ad esse in cau- sa, ita se habet ad verum in causa: et sa, ita se habet ad verum in causa: et per consequens ad scire in causa: res per consequens ad scire in causa: res enim vere est in causa veritate rationis enim vere est in causa veritate rationis idealis. idealis.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. 1. AD ID quod ulterius quæritur, Utrum Ad quæst. 1. scientia Dei infinitorum sit ? scientia Dei infinitorum sit ?

Dicendum, quod ex quo scit Deus res Dicendum, quod ex quo scit Deus res per modum per quem sunt in causa effi- per modum per quem sunt in causa effi- ciente, formali, et finali, potest intueri ciente, formali, et finali, potest intueri causam dupliciter, scilicet ut potentem, causam dupliciter, scilicet ut potentem, vel ut actu causantem. Si primo modo, vel ut actu causantem. Si primo modo, extensio causæ est ad infinita, et Deus scit extensio causæ est ad infinita, et Deus scit omnia ad quæ extenditur, et scit modum omnia ad quæ extenditur, et scit modum quo extenditur ad ea et scit se esse effi- quo extenditur ad ea et scit se esse effi- cientem, et exemplarem formam sive cientem, et exemplarem formam sive idealem omnium, et finem singulorum idealem omnium, et finem singulorum et universorum. Et hoc modo sciendo se, et universorum. Et hoc modo sciendo se, scientia sua extendit se ad infinitorum scientia sua extendit se ad infinitorum scientiam. Secundo autem modo prout scientiam. Secundo autem modo prout scit se in actu causantem: tunc scientia scit se in actu causantem: tunc scientia est disponens ea quæ fiunt: et quia illa est disponens ea quæ fiunt: et quia illa finita sunt, ideo scientia sua finitorum finita sunt, ideo scientia sua finitorum est. Primo modo, sapientiæ ejus non est est. Primo modo, sapientiæ ejus non est numerus, ut dicit Psalmus CXLVI, 5: et numerus, ut dicit Psalmus CXLVI, 5: et id quod dicit Augustinus, quod « quan- id quod dicit Augustinus, quod « quan- tumlibet numerorum infinita sit aggre- tumlibet numerorum infinita sit aggre- gatio, tamen infinitorum illi certus est gatio, tamen infinitorum illi certus est numerus, cujus sapientiæ non est nume- numerus, cujus sapientiæ non est nume-

rus. » rus. »

tionis nostra. tionis nostra.

2 Cf. ibidem, Dist. XXXIX, Art. 5. 2 Cf. ibidem, Dist. XXXIX, Art. 5.

Ad object. Ad object.

Ad quest. 2. Ad quest. 2.

Ad object. Ad object. 1 et 2. 1 et 2.

608 608

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et per hoc patet solutio ad duo quæ Et per hoc patet solutio ad duo quæ sequuntur. sequuntur.

AD ID quod in contrarium objicitur, AD ID quod in contrarium objicitur, dicendum quod in veritate infinitum in dicendum quod in veritate infinitum in ratione infiniti non contingit accipere, ratione infiniti non contingit accipere, nisi transitu partium et quia hoc im- nisi transitu partium et quia hoc im- possibile est, ideo infinitum refugit in- possibile est, ideo infinitum refugit in- tellectus. Sed contingit accipere infinitum tellectus. Sed contingit accipere infinitum non simpliciter, sed secundum quid, sci- non simpliciter, sed secundum quid, sci- licet prout est in extensione potentiæ di- licet prout est in extensione potentiæ di- vinæ, in qua est secundum quid et non vinæ, in qua est secundum quid et non simpliciter et sic contingit accipi infini- simpliciter et sic contingit accipi infini- tum per scientiam, ita quod non accipi- tum per scientiam, ita quod non accipi- tur intellectu transeunte partes ejus et tur intellectu transeunte partes ejus et hoc modo Dei scientia est infinitorum. hoc modo Dei scientia est infinitorum.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod duplex scientia est in Deo, dum quod duplex scientia est in Deo, scilicet practica, et contemplativa. Pra- scilicet practica, et contemplativa. Pra- ctica est per formam artis qua fit ars: et ctica est per formam artis qua fit ars: et hoc modo non sunt in Deo nisi bona. hoc modo non sunt in Deo nisi bona. Hoc enim modo auctor est omnium co- Hoc enim modo auctor est omnium co- rum quæ scit, ut dicit Magister in libro rum quæ scit, ut dicit Magister in libro primo Sententiarum, distinctione XXXV. primo Sententiarum, distinctione XXXV. Contemplativa scientia est, qua contem- Contemplativa scientia est, qua contem- platur rem sive esse rei per privationem platur rem sive esse rei per privationem sive speciem sicut nos contemplamur sive speciem sicut nos contemplamur de luce per speciem, et de tenebris per de luce per speciem, et de tenebris per speciei lucis privationem. Et hoc modo speciei lucis privationem. Et hoc modo in scientia Dei sunt bona et mala, ut di- in scientia Dei sunt bona et mala, ut di- cit Augustinus, bona per speciem qua cit Augustinus, bona per speciem qua arti congruunt: mala autem per speciei arti congruunt: mala autem per speciei privationem et vitium quo ab arte rece- privationem et vitium quo ab arte rece- dunt, ut dicit Augustinus in libro tertio dunt, ut dicit Augustinus in libro tertio de Libero arbitrio. Quia culpa est et vi- de Libero arbitrio. Quia culpa est et vi- tium proprium est, ab artifice merito vi- tium proprium est, ab artifice merito vi- tuperatur in eis: hoc enim nec ab artifice, tuperatur in eis: hoc enim nec ab artifice, nec ab arte habent, sed ex vitio proprio nec ab arte habent, sed ex vitio proprio quo avertuntur a summo bono et ab ar- quo avertuntur a summo bono et ab ar- tifice et ab arte. tifice et ab arte.

AD EA quæ objiciuntur in contrarium, AD EA quæ objiciuntur in contrarium, jam patet solutio. Quamvis enim malum jam patet solutio. Quamvis enim malum proprium exemplar non habeat, scientia proprium exemplar non habeat, scientia tamen ipsius contemplativa est, in quan- tamen ipsius contemplativa est, in quan- tum deficit ab exemplari boni. tum deficit ab exemplari boni.

tione contingentium, dicendum quod tione contingentium, dicendum quod Deus cognoscit contingentia omnia per Deus cognoscit contingentia omnia per se stabilem et necessarium. Docet enim se stabilem et necessarium. Docet enim Aristoteles in VI primæ philosophiæ, Aristoteles in VI primæ philosophiæ, quod contingens frequenter sive ut in quod contingens frequenter sive ut in pluribus, causatur a necessario per de- pluribus, causatur a necessario per de- fectum ab illo et contingens ut a pau- fectum ab illo et contingens ut a pau- cioribus, per similem defectum causatur cioribus, per similem defectum causatur a contingente ut in pluribus. Unde sicut a contingente ut in pluribus. Unde sicut per defectum speciei boni cognoscitur per defectum speciei boni cognoscitur malum, ita per defectum ejus quod est malum, ita per defectum ejus quod est actio, et in universali et in particulari, et actio, et in universali et in particulari, et in causa et in causato cognoscitur con- in causa et in causato cognoscitur con- tingens per stans et immobile et ens ne- tingens per stans et immobile et ens ne- cesse. Et hoc est quod dicit Dionysius in cesse. Et hoc est quod dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, quod mobi- libro de Divinis nominibus, quod mobi- lia scit immobiliter 1. lia scit immobiliter 1.

AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- AD ALIUD dicendum, quod hoc argu- mentum procederet de causa proxima et mentum procederet de causa proxima et essentiali, et per illam causam non scit essentiali, et per illam causam non scit Deus quia si hoc esset, acciperet scien- Deus quia si hoc esset, acciperet scien- tiam a rebus, quod Augustinus negat. tiam a rebus, quod Augustinus negat. Quia autem cognoscit per primum exem- Quia autem cognoscit per primum exem- plar rerum, et primum exemplar est ne- plar rerum, et primum exemplar est ne- cessariorum per formam necessitatis, et cessariorum per formam necessitatis, et est exemplar contingentium per necessi- est exemplar contingentium per necessi- tatis defectionem, ideo uno et eodem tatis defectionem, ideo uno et eodem cognoscit necessarium et contingens : cognoscit necessarium et contingens : contingens in ratione contingentis, ne- contingens in ratione contingentis, ne- cessarium in ratione necessarii: et ideo ve- cessarium in ratione necessarii: et ideo ve- rissimam de quolibet habet cognitionem. rissimam de quolibet habet cognitionem.

AD ID quod ulterius quæritur de cogni- A AD ID quod ulterius quæritur de cogni- A tione singularium, dicendum quod Deus tione singularium, dicendum quod Deus cognoscit singularia et motus et partes cognoscit singularia et motus et partes et actus et passiones omnium partium et actus et passiones omnium partium singulariter: aliter enim non esset ve- singulariter: aliter enim non esset ve- rum quod dicit Apostolus, ad Hebr. iv, rum quod dicit Apostolus, ad Hebr. iv, 12 et 13 Vivus est enim sermo Dei, et 12 et 13 Vivus est enim sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio an- efficax, et penetrabilior omni gladio an- cipiti: et pertingens usque ad divisio- cipiti: et pertingens usque ad divisio- nem animæ ac spiritus, compagum quo- nem animæ ac spiritus, compagum quo- que ac medullarum, et discretor cogita- que ac medullarum, et discretor cogita- tionum et intentionum cordis. Et non est tionum et intentionum cordis. Et non est ulla creatura invisibilis in conspectu ulla creatura invisibilis in conspectu ejus omnia autem nuda et aperta sunt ejus omnia autem nuda et aperta sunt

Ad quæst. 3. AD ID quod ulterius quæritur de cogni- oculis ejus. Ad quæst. 3. AD ID quod ulterius quæritur de cogni- oculis ejus.

Ad 1. Ad 1.

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

cap. 7. cap. 7.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XV, QUÆST. 60.

AD DICTUM Boetii dicendum, quod du- AD DICTUM Boetii dicendum, quod du- plex est intellectus, scilicet abstrahens, plex est intellectus, scilicet abstrahens, et constituens. De abstrahente intellectu et constituens. De abstrahente intellectu verum est quod dicit Boetius. Ille enim verum est quod dicit Boetius. Ille enim abstrahendo denudat formam ab omni- abstrahendo denudat formam ab omni- bus individuantibus, et accipit eam in bus individuantibus, et accipit eam in simplici esse intellectuali, quod est in simplici esse intellectuali, quod est in lumine intellectuali accipere: hoc enim lumine intellectuali accipere: hoc enim lumen est sine hic et nunc de se: et talis lumen est sine hic et nunc de se: et talis forma non afficit intellectum: quia non forma non afficit intellectum: quia non est in eo sicut in materia sive in subjecto, est in eo sicut in materia sive in subjecto, sed sicut in specie prima intelligibilium. sed sicut in specie prima intelligibilium. Propter quod in tertio de Anima dicit Propter quod in tertio de Anima dicit Philosophus, quod intellectus est species Philosophus, quod intellectus est species specierum intelligibilium et locus, sicut specierum intelligibilium et locus, sicut lux et perspicuum illuminatum species lux et perspicuum illuminatum species et locus sunt colorum. Sed tali intellectu et locus sunt colorum. Sed tali intellectu Deus nihil intelligit: quia si hoc intelle- Deus nihil intelligit: quia si hoc intelle- ctu intelligeret, scientiam acciperet a re- ctu intelligeret, scientiam acciperet a re- bus, et vilesceret intellectus ejus, sicut bus, et vilesceret intellectus ejus, sicut in antehabitis probatum est, sicut di- in antehabitis probatum est, sicut di- cit Aristoteles in XI primæ philoso- cit Aristoteles in XI primæ philoso- phiæ. Alius intellectus est, qui agens vel phiæ. Alius intellectus est, qui agens vel practicus dicitur, qui non utitur forma practicus dicitur, qui non utitur forma abstractionis, sed formam compositionis abstractionis, sed formam compositionis formans ex seipso, utitur corpore et mo- formans ex seipso, utitur corpore et mo- tibus corporis ad inducendum eam in fa- tibus corporis ad inducendum eam in fa- ctum, de quo dicit Aristoteles in XIII ctum, de quo dicit Aristoteles in XIII de Animalibus, quod manus est orga- de Animalibus, quod manus est orga- num organorum, universalem habens po- num organorum, universalem habens po- tentiam instrumentaliter ad omnes ope- tentiam instrumentaliter ad omnes ope- rationes, sicut intellectus universalem rationes, sicut intellectus universalem habet potentiam ad omnes operationes habet potentiam ad omnes operationes effective. Et hæc forma una et eadem est effective. Et hæc forma una et eadem est ad universale et singulare: constituens ad universale et singulare: constituens enim singulare, per consequens consti- enim singulare, per consequens consti- tuit universale, sicut constituens hunc tuit universale, sicut constituens hunc hominem, constituit hominem. Et tali hominem, constituit hominem. Et tali forma quæ est exemplar operatorum, in- forma quæ est exemplar operatorum, in- telligit Deus quidquid intelligit et singu- telligit Deus quidquid intelligit et singu- lare et universale. lare et universale.

Dicunt tamen quidam, quod intelle- Dicunt tamen quidam, quod intelle- ctus etiam singularis sit. Sed hoc non ctus etiam singularis sit. Sed hoc non video quomodo verum sit in forma ab- video quomodo verum sit in forma ab- stractionis, nisi per hunc modum, quod stractionis, nisi per hunc modum, quod noster intellectus conjunctus est continuo noster intellectus conjunctus est continuo et tempori, ut dicit Aristoteles in III de et tempori, ut dicit Aristoteles in III de Anima, et accipit formam in esse singu- Anima, et accipit formam in esse singu- laris, et determinat eam ad hoc per con- laris, et determinat eam ad hoc per con-

XXXI XXXI

609 609

tinuum quod est subjectum sensibilium, tinuum quod est subjectum sensibilium, et per individuantia accepta per sensus: et per individuantia accepta per sensus: tali enim intellectu dicimus, quod hic tali enim intellectu dicimus, quod hic homo est homo. Sed hæc solutio non va- homo est homo. Sed hæc solutio non va- let: quia tali intellectu nec Deus intelligit, let: quia tali intellectu nec Deus intelligit, nec artifex aliquis. nec artifex aliquis.

AD ID quod ulterius quæritur de oppo- Ad quæst. 5. AD ID quod ulterius quæritur de oppo- Ad quæst. 5. sitis, dicendum quod opposita in esse op- sitis, dicendum quod opposita in esse op- positionis non possunt esse simul, quia positionis non possunt esse simul, quia sic unum expellit aliud: sed opposita in sic unum expellit aliud: sed opposita in esse intentionis simplicis simul sunt, et esse intentionis simplicis simul sunt, et non se mutuo expellunt ab eodem, ut pa- non se mutuo expellunt ab eodem, ut pa- tet. Intentio enim albi et intentio nigri tet. Intentio enim albi et intentio nigri in eodem perspicuo simul sunt, ut dicit in eodem perspicuo simul sunt, ut dicit Commentator super tertium de Anima. Commentator super tertium de Anima. Similiter species intentionales albi, et Similiter species intentionales albi, et species intentionales nigri, in eodem in- species intentionales nigri, in eodem in- tellectu simul sunt: quia aliter non esset tellectu simul sunt: quia aliter non esset contrariorum eadem disciplina: in esse contrariorum eadem disciplina: in esse enim intentionali non opponuntur. Et enim intentionali non opponuntur. Et cum in Deo sint secundum esse inten- cum in Deo sint secundum esse inten- tionale, nihil est inconveniens Deum si- tionale, nihil est inconveniens Deum si- mul nosse sive videre opposita. mul nosse sive videre opposita.

Antiqui tamen distinxerunt hanc, Antiqui tamen distinxerunt hanc, Deus simul videt opposita, ex hoc quod Deus simul videt opposita, ex hoc quod adverbium, simul, potest determinare adverbium, simul, potest determinare hoc verbum, videt, in comparatione ad hoc verbum, videt, in comparatione ad nominativum sibi supponentem: et sic nominativum sibi supponentem: et sic dicunt, quod est vera sub hoc sensu, dicunt, quod est vera sub hoc sensu, Deus simul, hoc est, uno simplici intuitu Deus simul, hoc est, uno simplici intuitu videt opposita. Vel potest determinare videt opposita. Vel potest determinare idem verbum in comparatione ad accu- idem verbum in comparatione ad accu- sativum apponentem verbo, et sic dicunt, sativum apponentem verbo, et sic dicunt, quod est falsa sub hoc sensu, Deus vi- quod est falsa sub hoc sensu, Deus vi- det opposita simul, hoc est, quæ sunt det opposita simul, hoc est, quæ sunt simul. Sed hæc distinctio non est suf- simul. Sed hæc distinctio non est suf- ficiens ad solvendum quia jam habi- ficiens ad solvendum quia jam habi- tum est, quod secundum esse intentio- tum est, quod secundum esse intentio- nale nihil prohibet opposita esse simul, nale nihil prohibet opposita esse simul, et in medio, et in anima. et in medio, et in anima.