Hrn. Hrn.

IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47. IN 1 P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47.

telligatur æqualitas, docet) nullus horum telligatur æqualitas, docet) nullus horum alium aut præcedit æternitate, aut exce- alium aut præcedit æternitate, aut exce- dit magnitudine, aut superat potestate: dit magnitudine, aut superat potestate: quia nec Filio, nec Spiritu sancto (quan- quia nec Filio, nec Spiritu sancto (quan- tum ad naturæ divinæ unitatem pertinet) tum ad naturæ divinæ unitatem pertinet) aut anterior, aut major est Pater, nec Fi- aut anterior, aut major est Pater, nec Fi- lius Spiritu sancto. Æternum quippe et lius Spiritu sancto. Æternum quippe et sine initio est, quod Filius de natura Pa- sine initio est, quod Filius de natura Pa- tris existit et æternum ac sine initio est, tris existit et æternum ac sine initio est, quod Spiritus sanctus de natura Patris quod Spiritus sanctus de natura Patris Filiique procedit. » Filiique procedit. »

: :

4. Adhuc, Ibidem dicit Magister : 4. Adhuc, Ibidem dicit Magister : « Fides Catholica sicut coæternas, ita « Fides Catholica sicut coæternas, ita coæquales tres personas asserit. » Ergo coæquales tres personas asserit. » Ergo coæqualiter est in personis. coæqualiter est in personis.

IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

" "

1. Ubi est immensurans, nulla potest 1. Ubi est immensurans, nulla potest esse æqualitas. Si enim, ut dicit Euclides, esse æqualitas. Si enim, ut dicit Euclides, æquale est quod in terminis nec excedit, æquale est quod in terminis nec excedit, nec exceditur, sequitur quod æqualitas nec exceditur, sequitur quod æqualitas non est nisi inter terminata. Immenso- non est nisi inter terminata. Immenso- rum autem nullus terminus est. Ergo rum autem nullus terminus est. Ergo nulla æqualitas. Unde in symbolo Atha- nulla æqualitas. Unde in symbolo Atha- nasii dicitur: « Immensus Pater, immen- nasii dicitur: « Immensus Pater, immen- sus Filius, immensus Spiritus sanctus. » sus Filius, immensus Spiritus sanctus. » Adhuc Aristoteles in Prædicamentis: Adhuc Aristoteles in Prædicamentis: « Proprium est quantitatis secundum « Proprium est quantitatis secundum eam æquale vel inæquale dici. » In qui- eam æquale vel inæquale dici. » In qui- bus autem non est subjectum, in illis non bus autem non est subjectum, in illis non potest dici proprium. Sed in divinis nul- potest dici proprium. Sed in divinis nul- la est quantitas, sed omnimoda simplici- la est quantitas, sed omnimoda simplici- tas. Ergo in divinis nulla est æqualitas. tas. Ergo in divinis nulla est æqualitas. 2. Adhuc, Æqualitas supponit essen- 2. Adhuc, Æqualitas supponit essen- tiæ diversitatem propter oppositionem tiæ diversitatem propter oppositionem relationis æquale enim æquali diverso relationis æquale enim æquali diverso a se æquale est et æqualia licet unius a se æquale est et æqualia licet unius sint quantitatis, tamen diversæ sunt es- sint quantitatis, tamen diversæ sunt es- sentiæ. Sed in divinis personis nulla est sentiæ. Sed in divinis personis nulla est diversitas essentiæ : ergo nulla æquali- diversitas essentiæ : ergo nulla æquali-

tas. tas.

3. Adhuc, In divinis personis non est 3. Adhuc, In divinis personis non est accipere nisi essentiam et proprietates. accipere nisi essentiam et proprietates. Si accipiatur essentia, secundum eam Si accipiatur essentia, secundum eam non potest esse æqualitas. Quia dicit Phi- non potest esse æqualitas. Quia dicit Phi- losophus in X primæ philosophiæ, quod losophus in X primæ philosophiæ, quod « unum in substantia facit idem, non « unum in substantia facit idem, non æquale: unum in quantitate facit æquale, æquale: unum in quantitate facit æquale, non idem unum in qualitate facit si- non idem unum in qualitate facit si- mile, non idem nec æquale. » Si vero mile, non idem nec æquale. » Si vero

495 495

attendantur proprietates quæ sunt in di- attendantur proprietates quæ sunt in di- vinis personis, non invenitur æqualitas vinis personis, non invenitur æqualitas inter eas: eo quod in una persona sunt inter eas: eo quod in una persona sunt plures proprietates quam in alia, et plus plures proprietates quam in alia, et plus et minus æqualia esse non possunt : eo et minus æqualia esse non possunt : eo quod minus pars est pluralis. In nullo quod minus pars est pluralis. In nullo autem genere pars est æqualis toti. autem genere pars est æqualis toti.

JUXTA hoc ulterius quæritur : JUXTA hoc ulterius quæritur :

1. Quare Magister dicat ex verbis Au- 1. Quare Magister dicat ex verbis Au- gustini, quod nulla persona pars est tri- gustini, quod nulla persona pars est tri- nitatis, cum constat, quod unum sit pars nitatis, cum constat, quod unum sit pars duorum, et duo pars trium, sicut in duorum, et duo pars trium, sicut in arithmeticis demonstratum est. arithmeticis demonstratum est.

2. Adhuc, Exodi, xvi, 39: Gomor de- 2. Adhuc, Exodi, xvi, 39: Gomor de- cima pars est ephi. Dicit Glossa: Chri- cima pars est ephi. Dicit Glossa: Chri- stus est pars trinitatis et si pars num- stus est pars trinitatis et si pars num- quam est æqualis toti, Christus qui est quam est æqualis toti, Christus qui est pars trinitatis, non est æqualis trinitati: pars trinitatis, non est æqualis trinitati: et sic per consequens non est omnimoda et sic per consequens non est omnimoda æqualitas in trinitate: quia unus non est æqualitas in trinitate: quia unus non est æqualis omnibus tribus. æqualis omnibus tribus.

SOLUTIO. Catholica fides est, quod om- SOLUTIO. Catholica fides est, quod om- nimoda æqualitas sit in Trinitate, ita quod nimoda æqualitas sit in Trinitate, ita quod singulæ personæ singulis personis sunt singulæ personæ singulis personis sunt æquales, et quælibet una duabus, et quæ- æquales, et quælibet una duabus, et quæ- libet una tribus. libet una tribus.

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

AD PRIMUM ergo quod objicitur in con- Ad object.1. AD PRIMUM ergo quod objicitur in con- Ad object.1. trarium, dicendum quod immensitas non trarium, dicendum quod immensitas non contradicit æqualitati, si æqualitas expo- contradicit æqualitati, si æqualitas expo- nitur per negationem, ut dicatur æquale nitur per negationem, ut dicatur æquale quod nec excedit nec exceditur: sic enim quod nec excedit nec exceditur: sic enim immensum immenso æquale est. immensum immenso æquale est.

Et ad dictum Euclidis dicendum, quod Et ad dictum Euclidis dicendum, quod in divinis quantum ad modum signifi- in divinis quantum ad modum signifi- candi, quantitas non est molis, sed virtu- candi, quantitas non est molis, sed virtu- tis. Dicit enim Augustinus in libro de tis. Dicit enim Augustinus in libro de Quantitate animæ, quod cum quæritur, Quantitate animæ, quod cum quæritur, Quantus sit Hercules? quæstio duplex Quantus sit Hercules? quæstio duplex est, scilicet aut quantæ sit molis, aut est, scilicet aut quantæ sit molis, aut quantæ sit virtutis. Unde licet in divinis quantæ sit virtutis. Unde licet in divinis non sit quantitas molis, est tamen quan. non sit quantitas molis, est tamen quan. titas virtutis, quæ (ut dicit Augustinus) titas virtutis, quæ (ut dicit Augustinus) attenditur in æternitate, magnitudine, et attenditur in æternitate, magnitudine, et potentia, in quibus omnimodam habent potentia, in quibus omnimodam habent æqualitatem personæ cum nulla alia sit æqualitatem personæ cum nulla alia sit anterior, major, vel potentior, ut dicit anterior, major, vel potentior, ut dicit Augustinus in libro de Fide ad Petrum, Augustinus in libro de Fide ad Petrum,

496 496

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et ponitur a Magistro in primo libro qualitas. Dicit enim Boetius, quod « ta- et ponitur a Magistro in primo libro qualitas. Dicit enim Boetius, quod « ta-

Sententiarum, distinctione XIX. Sententiarum, distinctione XIX.

> Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod æqualitas > Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod æqualitas

Ad object.3. Ad object.3.

secundum quantitatem molis diversita- secundum quantitatem molis diversita- tem supponit essentiæ: æqualitas autem tem supponit essentiæ: æqualitas autem secundum quantitatem virtutis non. Her- secundum quantitatem virtutis non. Her- cules enim heri et hodie æqualis virtutis cules enim heri et hodie æqualis virtutis est. Et sic dicimus Deum semper esse est. Et sic dicimus Deum semper esse æqualis virtutis. Et sic dicitur, Isa. LIX, 1: æqualis virtutis. Et sic dicitur, Isa. LIX, 1: Ecce non est abbreviata manus Domini: Ecce non est abbreviata manus Domini: manum vocans potestatem quæ in Deo manum vocans potestatem quæ in Deo semper æqualis est. Et ad talem æquali- semper æqualis est. Et ad talem æquali- tatem sufficit distinctio personarum, et tatem sufficit distinctio personarum, et in una persona relatio potestatis ad tem- in una persona relatio potestatis ad tem- pora diversa vel objecta diversa, sicut pora diversa vel objecta diversa, sicut dicimus, quod Deo æquale est salvare in dicimus, quod Deo æquale est salvare in multis et in paucis. multis et in paucis.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate in personis est essentia et proprietas. Et in personis est essentia et proprietas. Et per essentiam est identitas et simplicitas per essentiam est identitas et simplicitas sed hæc simplicitas non excludit æquali- sed hæc simplicitas non excludit æquali- tatem, et identitas æqualitatem facit : tatem, et identitas æqualitatem facit : quia quantitas virtutis in divinis est ipsa quia quantitas virtutis in divinis est ipsa essentia. Dicit enim Boetius, quod « cæ- essentia. Dicit enim Boetius, quod « cæ- tera prædicamenta a relatione cum quis tera prædicamenta a relatione cum quis in divinam transtulerit prædicationem, in divinam transtulerit prædicationem, omnia mutantur et substantiam prædi- omnia mutantur et substantiam prædi- cant. »Unde quantitas virtutis in divinis cant. »Unde quantitas virtutis in divinis essentiam dicit secundum modum tantum essentiam dicit secundum modum tantum significandi ut virtutem: et secundum ta- significandi ut virtutem: et secundum ta- lem modum significandi penes essentia- lem modum significandi penes essentia- lia accipitur æqualitas in personis. Penes lia accipitur æqualitas in personis. Penes proprietates autem non attenditur æqua- proprietates autem non attenditur æqua- litas, sed oppositio. litas, sed oppositio.

Et quod dicitur, quod in una persona Et quod dicitur, quod in una persona sunt plures proprietates quam in alia, et sunt plures proprietates quam in alia, et sic plus et minus. Dicendum, quod sicut sic plus et minus. Dicendum, quod sicut in præhabitis ostensum est, in talibus in præhabitis ostensum est, in talibus non est simpliciter numerus numeratus, non est simpliciter numerus numeratus, et sic non simpliciter plus et minus : et et sic non simpliciter plus et minus : et si est numerus ibi secundum quid, ille si est numerus ibi secundum quid, ille est numerus habitudinum secundum quod est numerus habitudinum secundum quod una persona pluribus habitudinibus se una persona pluribus habitudinibus se habet ad aliquid quam alia. In numero habet ad aliquid quam alia. In numero autem habitudinum nec in creatore nec autem habitudinum nec in creatore nec in creaturis attenditur æqualitas vel inæ- in creaturis attenditur æqualitas vel inæ-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XIX, Art. 3. Tom. XXV hujusce tiarum, Dist. XIX, Art. 3. Tom. XXV hujusce

: :

les habitudines nec addunt, nec mutant les habitudines nec addunt, nec mutant aliquid in re cui adveniunt. »> aliquid in re cui adveniunt. »>

AD ID quod juxta hoc quæritur, di- * AD ID quod juxta hoc quæritur, di- * cendum quod in divinis nulla persona cendum quod in divinis nulla persona potest esse pars. Omnis enim pars sive potest esse pars. Omnis enim pars sive sit integralis, sive essentialis, sive pote- sit integralis, sive essentialis, sive pote- stativa, imperfecta est ad totum, et exi- stativa, imperfecta est ad totum, et exi- git compartem ut totum constituat. Im- git compartem ut totum constituat. Im- perfectio autem et relatio ad compartem perfectio autem et relatio ad compartem cum qua constituatur, summæ perfectio- cum qua constituatur, summæ perfectio- ni non potest convenire: quælibet enim ni non potest convenire: quælibet enim persona totum est, secundum illam ra- persona totum est, secundum illam ra- tionem totius quam ponit Aristoteles in tionem totius quam ponit Aristoteles in III Physicorum dicens : « Totum et per- III Physicorum dicens : « Totum et per- fectum idem dico. » Solus enim Pater fectum idem dico. » Solus enim Pater tota essentia divina, et similiter solus tota essentia divina, et similiter solus Filius, et eodem modo solus Spiritus san- Filius, et eodem modo solus Spiritus san- ctus et hi tres tota essentia divina, non ctus et hi tres tota essentia divina, non constituta ex tribus tanquam ex partibus, constituta ex tribus tanquam ex partibus, sed tota et simplex in singulis, et tota sed tota et simplex in singulis, et tota et simplex in omnibus simul. et simplex in omnibus simul.

AD ALIUD dicendum, quod locutio me- AD ALIUD dicendum, quod locutio me- taphorica est. Et est sensus: Christus si- taphorica est. Et est sensus: Christus si- gnatus per partem ephi, est pars Trini- gnatus per partem ephi, est pars Trini- tatis, hoc est Trinitatis quædam persona, tatis, hoc est Trinitatis quædam persona, non pars constitutiva, cum sit totum non pars constitutiva, cum sit totum quod est Trinitas. Non autem sequitur, si quod est Trinitas. Non autem sequitur, si per partem est significatus, quod sit per partem est significatus, quod sit pars sicut non sequitur si per petram pars sicut non sequitur si per petram est significatus, quod sit petra. est significatus, quod sit petra.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

In quo attendatur æqualitas divinarum In quo attendatur æqualitas divinarum personarum ¹? personarum ¹?

SECUNDO quæritur, In quo attenditur SECUNDO quæritur, In quo attenditur æqualitas earum ad invicem ? æqualitas earum ad invicem ?

1. Et per Magistrum in primo Senten- 1. Et per Magistrum in primo Senten- tiarum, distinctione XIX, videtur, quod tiarum, distinctione XIX, videtur, quod

novæ editionis. novæ editionis.

lutio. lutio. Ad 1. Ad 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47.

attendatur in tribus, scilicet coæternitate, attendatur in tribus, scilicet coæternitate, magnitudine, potestate. Inducens enim magnitudine, potestate. Inducens enim Augustinum in libro de Fide ad Pe- Augustinum in libro de Fide ad Pe- trum, dicit sic : « Nullus horum alium trum, dicit sic : « Nullus horum alium aut præcedit æternitate, aut excedit ma- aut præcedit æternitate, aut excedit ma- gnitudine, aut superat potestate. » In his gnitudine, aut superat potestate. » In his ergo tribus attenditur. ergo tribus attenditur.

. IN CONTRARIUM esse videtur, quod . IN CONTRARIUM esse videtur, quod

1. Augustinus dicit ibidem : « Ob hoc et 1. Augustinus dicit ibidem : « Ob hoc et tres unum recte credimus et Deum dici- tres unum recte credimus et Deum dici- mus : quia una prorsus æternitas, unaim- mus : quia una prorsus æternitas, unaim- mensitas, una naturaliter trium perso- mensitas, una naturaliter trium perso- narum est divinitas. » Ista ergo viden- narum est divinitas. » Ista ergo viden- tur facere ad identitatem, et non ad tur facere ad identitatem, et non ad æqualitatem. æqualitatem.

2. Adhuc, Richardus in libro de Tri- 2. Adhuc, Richardus in libro de Tri- nitate « In illa summa Trinitate ea ra- nitate « In illa summa Trinitate ea ra- tione personas æquales esse dicimus : tione personas æquales esse dicimus : quia illud summum et summe simplex quia illud summum et summe simplex esse in ea plenitudine et perfectione qua esse in ea plenitudine et perfectione qua est personæ unius, in eadem plenitudine est personæ unius, in eadem plenitudine et perfectione est personæ alterius. Certe et perfectione est personæ alterius. Certe una eademque res non est magis vel mi- una eademque res non est magis vel mi- nus, melius deteriusve seipsa. » Et ita nus, melius deteriusve seipsa. » Et ita videtur, quod penes omnia essentialia videtur, quod penes omnia essentialia penes quæ perfectio et plenitudo divina penes quæ perfectio et plenitudo divina attenditur, etiam attendatur æqualitas di- attenditur, etiam attendatur æqualitas di- vinarum personarum, et non penes hæc vinarum personarum, et non penes hæc tria tantum. tria tantum.

3. Adhuc, In Deo est scientia et boni- 3. Adhuc, In Deo est scientia et boni- tas: et in his oportet personas æquales tas: et in his oportet personas æquales esse, vel plene æquales non essent. esse, vel plene æquales non essent.

4. Adhuc, Augustinus probat æquales 4. Adhuc, Augustinus probat æquales esse personas per hoc, quod essentialiter esse personas per hoc, quod essentialiter invicem sunt. Ad æqualitatem ergo suffi- invicem sunt. Ad æqualitatem ergo suffi- cit essentiæ identitas in tribus personis. cit essentiæ identitas in tribus personis. Non ergo requiruntur tria superius dicta. Non ergo requiruntur tria superius dicta.

SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate SOLUTIO. Dicendum, quod in veritate quantitas in creatis, penes quam attendi- quantitas in creatis, penes quam attendi- tur æqualitas, duplex est, scilicet magni- tur æqualitas, duplex est, scilicet magni- tudinis et virtutis. Et ea quæ est magni- tudinis et virtutis. Et ea quæ est magni- tudinis, duplex est, scilicet intus et extra tudinis, duplex est, scilicet intus et extra mensurans. Intus, longitudo, latitudo, mensurans. Intus, longitudo, latitudo, profundum. Extra, locus, similiter esse profundum. Extra, locus, similiter esse rei, ut dicit Gilbertus, mora mensuratur: rei, ut dicit Gilbertus, mora mensuratur: et hæc mora est tempus. Quantitas autem et hæc mora est tempus. Quantitas autem

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide ad Petrum,

497 497

virtutis proprie non mensuratur nisi ob- virtutis proprie non mensuratur nisi ob- jecto circa quod est virtus. Et dicimus jecto circa quod est virtus. Et dicimus eos æquales virtute, qui et in æqualia eos æquales virtute, qui et in æqualia possunt objecta, sive illa virtus sit intel- possunt objecta, sive illa virtus sit intel- lectualis, sive operativa. Ad modum lectualis, sive operativa. Ad modum hunc secundum rationem intelligendi hunc secundum rationem intelligendi æqualitas personarum divinarum dicitur æqualitas personarum divinarum dicitur attendi in tribus, scilicet penes mensuram attendi in tribus, scilicet penes mensuram esse in coæternitate, scilicet quod nullus esse in coæternitate, scilicet quod nullus trium alio anterior, vel posterior est. Et trium alio anterior, vel posterior est. Et penes mensuram virtutis in potentia : penes mensuram virtutis in potentia : quia scilicet nullus horum trium poten- quia scilicet nullus horum trium poten- tior est in quodcumque objectum, sive tior est in quodcumque objectum, sive illud sit virtutis intellectualis, sive opera- illud sit virtutis intellectualis, sive opera- tivæ unusquisque enim horum trium tivæ unusquisque enim horum trium omnisciens, et omnimode sciens est, et omnisciens, et omnimode sciens est, et per seipsum sciens est, et unusquisque per seipsum sciens est, et unusquisque horum omnipotens ad faciendum et ope- horum omnipotens ad faciendum et ope- randum, et omnimode potens, et per seip- randum, et omnimode potens, et per seip- sum potens. Magnitudo autem molis in sum potens. Magnitudo autem molis in inferioribus per idem genus et speciem inferioribus per idem genus et speciem non habet respondens in Deo : sed pro- non habet respondens in Deo : sed pro- portionaliter respondet ei incomprehen- portionaliter respondet ei incomprehen- sibilitas quia scilicet unusquisque eo- sibilitas quia scilicet unusquisque eo- rum per essentiam incomprehensibilis est rum per essentiam incomprehensibilis est loco, capacitate creaturæ corporalis, et loco, capacitate creaturæ corporalis, et capacitate creaturæ intellectualis: cum capacitate creaturæ intellectualis: cum tamen ubique sit et omnia impleat tam tamen ubique sit et omnia impleat tam corporalia quam spiritualia: et hoc vo- corporalia quam spiritualia: et hoc vo- catur magnitudo. Et cum non sint plura catur magnitudo. Et cum non sint plura penes quæ possit attendi æqualitas in penes quæ possit attendi æqualitas in continuis vel quasi continuis, non ponun- continuis vel quasi continuis, non ponun- tur plura in Deo respondentia in quibus tur plura in Deo respondentia in quibus attendatur æqualitas divinarum persona- attendatur æqualitas divinarum persona-

rum. rum.

Et per hoc patet ratio dicti Augu- Et per hoc patet ratio dicti Augu- stini. stini.

AD ID quod primo objicitur in contra- Ad object. AD ID quod primo objicitur in contra- Ad object. rium, dicendum quod ista faciunt et ad rium, dicendum quod ista faciunt et ad identitatem, et ad æqualitatem secundum identitatem, et ad æqualitatem secundum diversam considerationem. Si enim con- diversam considerationem. Si enim con- siderentur secundum id quod sunt in siderentur secundum id quod sunt in Deo, et secundum id quod dicunt et Deo, et secundum id quod dicunt et supponunt, cum unumquodque istorum supponunt, cum unumquodque istorum sit essentia divina et dicat eam, sic fa- sit essentia divina et dicat eam, sic fa- ciunt identitatem. Si autem consideren- ciunt identitatem. Si autem consideren- tur secundum modum significandi, scili- tur secundum modum significandi, scili-

cap. 1. cap. 1.

XXXI XXXI

32 32

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

498 498

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cet quo essentiam divinam significant cet quo essentiam divinam significant per modum quantitatis cujusdam, sic fa- per modum quantitatis cujusdam, sic fa- ciunt æqualitatem. ciunt æqualitatem.

AD ALIUD dicendum, quod licet in om- AD ALIUD dicendum, quod licet in om- nibus aliis attendatur æqualitas, tamen nibus aliis attendatur æqualitas, tamen oportet quod ipsa redigantur et referan- oportet quod ipsa redigantur et referan- tur ad rationem virtutis et sic ad unum tur ad rationem virtutis et sic ad unum terminum superius dictorum referuntur. terminum superius dictorum referuntur. AD ALIUD dicendum, quod per idem AD ALIUD dicendum, quod per idem quod dictum est, patet responsio : opor- quod dictum est, patet responsio : opor- tet enim, quod scientia et bonitas ad ra- tet enim, quod scientia et bonitas ad ra- tionem virtutis referantur quando sunt tionem virtutis referantur quando sunt de perfectione scientis vel boni. de perfectione scientis vel boni.

AD ALIUD dicendum, quod identitas AD ALIUD dicendum, quod identitas essentiæ sufficit quantum ad id in quo essentiæ sufficit quantum ad id in quo est æqualitas, non autem sufficit quan- est æqualitas, non autem sufficit quan- tum ad rationem æqualitatis. tum ad rationem æqualitatis.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

An singulæ personæ singulis sint æqua- An singulæ personæ singulis sint æqua- les, vel singulæ singulis, et singulæ les, vel singulæ singulis, et singulæ duabus, et singulæ tribus ? duabus, et singulæ tribus ?

TERTIO quæritur, Utrum singulæ sin- TERTIO quæritur, Utrum singulæ sin- gulis sint æquales, vel singulæ singu- gulis sint æquales, vel singulæ singu- lis, et singulæ duabus, et singulæ tri- lis, et singulæ duabus, et singulæ tri- bus. bus.

deret ad aliquod scibile ad quod non ex- deret ad aliquod scibile ad quod non ex- tenderet se scientia Filii, sequeretur tenderet se scientia Filii, sequeretur quod Pater et Filius non essent æquales quod Pater et Filius non essent æquales in scientia. A simili ergo si potentia Pa- in scientia. A simili ergo si potentia Pa- tris extendit se ad aliquod ad quod non tris extendit se ad aliquod ad quod non extendit se potentia Filii, sequitur quod extendit se potentia Filii, sequitur quod Pater et Filius non sunt æquales in po- Pater et Filius non sunt æquales in po- tentia. Sed potentia Patris extendit se tentia. Sed potentia Patris extendit se ad generandum, ad quod non extendit ad generandum, ad quod non extendit se potentia Filii. Ergo Pater et Filius se potentia Filii. Ergo Pater et Filius non sunt æquales in potentia. non sunt æquales in potentia.

: :

4. Adhuc, In causis creatis sic est, 4. Adhuc, In causis creatis sic est, quod causa primaria in ordine est majo-- quod causa primaria in ordine est majo-- ris influentiæ et majoris potentiæ quam ris influentiæ et majoris potentiæ quam secundaria et hoc est nobilitatis et bo- secundaria et hoc est nobilitatis et bo- nitatis. Quidquid autem in creaturis est nitatis. Quidquid autem in creaturis est nobilitatis et bonitatis, exemplatum est, nobilitatis et bonitatis, exemplatum est, a divinis. Ergo in divinis est eodem a divinis. Ergo in divinis est eodem modo. Est autem in divinis principium modo. Est autem in divinis principium non de principio, et principium de prin- non de principio, et principium de prin- cipio, et principium de utroque. Videtur cipio, et principium de utroque. Videtur ergo, quod principium non de principio, ergo, quod principium non de principio,

in in

quo est prima ratio principii, majoris quo est prima ratio principii, majoris sit potentiæ quam principium de princi- sit potentiæ quam principium de princi- pio, vel principium de utroque princi- pio, vel principium de utroque princi- pio. pio.

ULTERIUS videtur, quod Spiritus san- ULTERIUS videtur, quod Spiritus san- ctus non sit æqualis Patri et Filio. ctus non sit æqualis Patri et Filio.

1. Est enim summa potentia ex se pro- 1. Est enim summa potentia ex se pro- ducere alium sine demutatione substan- ducere alium sine demutatione substan- tiæ et hoc potest Pater, potest et Fi- tiæ et hoc potest Pater, potest et Fi-

Videtur enim, quod non singulæ sin- lius, et non potest Spiritus sanctus. Ergo Videtur enim, quod non singulæ sin- lius, et non potest Spiritus sanctus. Ergo

gulis. gulis.

1. Joan. xiv, 28, dicit Filius de Patre: 1. Joan. xiv, 28, dicit Filius de Patre: Pater major me est. Major ergo exces- Pater major me est. Major ergo exces- sum dicit ergo privationem æqualita- sum dicit ergo privationem æqualita- tis. tis.

2. Si quis autem dicat, sicut commu- 2. Si quis autem dicat, sicut commu- niter dicitur, quod major non dicit ex- niter dicitur, quod major non dicit ex- cessum potentiæ, vel æternitatis, vel cessum potentiæ, vel æternitatis, vel magnitudinis, sed principalitatem au- magnitudinis, sed principalitatem au- ctoritatis. Hoc nihil valere videtur : ctoritatis. Hoc nihil valere videtur : principalitas enim auctoritatis de genere principalitas enim auctoritatis de genere potestatis est, et attestatur potestati. potestatis est, et attestatur potestati. Unde si principalitate auctoritatis Pater Unde si principalitate auctoritatis Pater major est Filio, videtur quod potestate major est Filio, videtur quod potestate major sit, et non æqualis. major sit, et non æqualis.

3. Adhuc, Si scientia Patris se exten- 3. Adhuc, Si scientia Patris se exten-

videtur, quod Spiritus sanctus non sit videtur, quod Spiritus sanctus non sit æqualis Patri et Filio in potentia. æqualis Patri et Filio in potentia.

2. Adhuc, Bonum est diffusivum sui, 2. Adhuc, Bonum est diffusivum sui, ut dicit Dionysius. Ergo ubi est major ut dicit Dionysius. Ergo ubi est major diffusio sui, ibi majus bonum: sed ma- diffusio sui, ibi majus bonum: sed ma- jor est diffusio sui in eo qui se diffundit jor est diffusio sui in eo qui se diffundit generando et spirando, quam in eo qui generando et spirando, quam in eo qui spirando tantum et nulla vel minima spirando tantum et nulla vel minima in eo qui nec generando, nec spirando, in eo qui nec generando, nec spirando, sed per gratiæ effectum tantum se dif- sed per gratiæ effectum tantum se dif- fundit. Et ex hoc videtur sequi, quod fundit. Et ex hoc videtur sequi, quod major sit bonitas in Patre, minor in major sit bonitas in Patre, minor in Filio, et minima in Spiritu sancto. Vi- Filio, et minima in Spiritu sancto. Vi- detur ergo, quod in bonitate non sint detur ergo, quod in bonitate non sint æquales. æquales.

Quray Quray

1. 1.

Hira. Hira.

mal, 3. mal, 3.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47.

ULTERIUS quæritur, Si quælibet una ULTERIUS quæritur, Si quælibet una equalis est quibuslibet duabus, et tri- equalis est quibuslibet duabus, et tri- bus hoc enim videtur bus hoc enim videtur

1. Per hoc quod dicit Magister in pri- 1. Per hoc quod dicit Magister in pri- mo Sententiarum, distinct. XIX, sic: mo Sententiarum, distinct. XIX, sic: « Sciendum igitur est, quod Pater non « Sciendum igitur est, quod Pater non est major Filio, nec Pater vel Filius ma- est major Filio, nec Pater vel Filius ma- jor Spiritu sancto, nec majus aliquid jor Spiritu sancto, nec majus aliquid sunt duæ personæ simul quam una, nec sunt duæ personæ simul quam una, nec tres simul majus aliquid quam duæ : tres simul majus aliquid quam duæ : nec major est essentia in tribus quam nec major est essentia in tribus quam in duabus, nec in duabus quam in una, in duabus, nec in duabus quam in una, quia tota est in singulis. » quia tota est in singulis. »

2. Adhuc, Augustinus in libro VIII de 2. Adhuc, Augustinus in libro VIII de Trinitate « Non solum Pater non est Trinitate « Non solum Pater non est major quam Filius, sed nec Pater et Fi- major quam Filius, sed nec Pater et Fi- lius simul majus aliquid sunt quam Spi- lius simul majus aliquid sunt quam Spi- ritus sanctus, aut quælibet persona mi- ritus sanctus, aut quælibet persona mi- nus aliquid est quam ipsa trinitas '. » nus aliquid est quam ipsa trinitas '. »

IN CONTRARIUM tamen hujus videtur IN CONTRARIUM tamen hujus videtur esse, quod esse, quod

1. In omni genere pars minor est toto. 1. In omni genere pars minor est toto. Quælibet autem persona pars est trinita- Quælibet autem persona pars est trinita- tis, sicut unum est pars duorum, et duo tis, sicut unum est pars duorum, et duo pars trium. Videtur ergo, quod una pars trium. Videtur ergo, quod una persona non possit æqualis tribus esse. persona non possit æqualis tribus esse.

2. Adhuc, Si tres personas æqualis 2. Adhuc, Si tres personas æqualis potentiæ ponamus, tamen si duas æqua- potentiæ ponamus, tamen si duas æqua- les potentias conjungamus, illæ supera- les potentias conjungamus, illæ supera- bunt tertiam in dimidio potentiæ conjun- bunt tertiam in dimidio potentiæ conjun- ctæ. Duplum enim superat dimidium. ctæ. Duplum enim superat dimidium. Ergo quamvis tres personæ sint æqualis Ergo quamvis tres personæ sint æqualis potentiæ duarum personarum, tamen potentiæ duarum personarum, tamen potentiæ conjunctæ superabunt tertiam : potentiæ conjunctæ superabunt tertiam : et sic videtur, quod non est æqualitas et sic videtur, quod non est æqualitas unius ad duas, nec unius ad tres, nec unius ad duas, nec unius ad tres, nec trium ad duas. trium ad duas.

ULTERIUS quæritur de quodam co- ULTERIUS quæritur de quodam co- rollario quod Magister concludit de rollario quod Magister concludit de æqualitate personarum in libro primo æqualitate personarum in libro primo Sententiarum, distinct. XIX, dicens, quod Sententiarum, distinct. XIX, dicens, quod « tanta est æqualitas trium personarum « tanta est æqualitas trium personarum atque indifferens magnitudo, quod cum atque indifferens magnitudo, quod cum

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Trinitate, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VIII de Trinitate, cap. 1. cap. 1.

6. 6.

2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap.

499 499

dicimus tres personas unam esse essen- dicimus tres personas unam esse essen- tiam vel substantiam, neque ut genus de tiam vel substantiam, neque ut genus de speciebus, neque ut speciem de indivi- speciebus, neque ut speciem de indivi- duis prædicamus. » Et hoc ostenditur duis prædicamus. » Et hoc ostenditur una ratione ab Augustino in libro una ratione ab Augustino in libro VII de Trinitate 2, quæ est hæc : Genus VII de Trinitate 2, quæ est hæc : Genus secundum esse multiplicatur in specie- secundum esse multiplicatur in specie- bus et genus et species secundum esse bus et genus et species secundum esse multiplicantur in individuis: dicimus multiplicantur in individuis: dicimus enim hominem et equum non animal, enim hominem et equum non animal, sed animalia, Petrum et Paulum non sed animalia, Petrum et Paulum non hominem esse, sed homines. Essentia hominem esse, sed homines. Essentia autem divina aut substantia una et ea- autem divina aut substantia una et ea- dem non multiplicata secundum esse est dem non multiplicata secundum esse est in tribus personis. Ergo nec prædicatur in tribus personis. Ergo nec prædicatur de eis ut genus de speciebus, nec ut spe- de eis ut genus de speciebus, nec ut spe- cies de individuis. cies de individuis.

ULTERIUS concludit Magister in eadem Quæst. 4 ULTERIUS concludit Magister in eadem Quæst. 4 distinctione aliud corollarium, quod tan- distinctione aliud corollarium, quod tan- ta est æqualitas trium personarum, quod ta est æqualitas trium personarum, quod essentia de ipsis non ut materia de ipsis essentia de ipsis non ut materia de ipsis prædicatur: ista utens ratione quam po- prædicatur: ista utens ratione quam po- nit Augustinus in libro VII de Trini- nit Augustinus in libro VII de Trini- tate. Quia in omnibus materiatis sic est, tate. Quia in omnibus materiatis sic est, quod in duobus materiatis plus est de quod in duobus materiatis plus est de materia quam sit in uno : et sic unum materia quam sit in uno : et sic unum secundum materiam inæquale est duo- secundum materiam inæquale est duo- bus. Sed in personis divinis æqualis est bus. Sed in personis divinis æqualis est essentia in duabus et in una. Ergo es- essentia in duabus et in una. Ergo es- sentia de personis non ut materia præ- sentia de personis non ut materia præ- dicatur. dicatur.

ULTERIUS concludit adhuc alterum, sci- Quæst. 5. ULTERIUS concludit adhuc alterum, sci- Quæst. 5. licet quod tanta est æqualitas, quod licet quod tanta est æqualitas, quod essentia non prædicatur de personis ut essentia non prædicatur de personis ut una natura : vocans unam naturam una natura : vocans unam naturam unam proprietatem naturalem unius mo- unam proprietatem naturalem unius mo- di numerum consequentem, sicut una di numerum consequentem, sicut una sanitas, vel una contemperatio corpora sanitas, vel una contemperatio corpora similis complexionis consequens. Ad similis complexionis consequens. Ad quod probandum nititur eadem ratione : quod probandum nititur eadem ratione : quia scilicet de talibus plus est in duobus quia scilicet de talibus plus est in duobus quam in uno. quam in uno.

3 IDEM, Ibidem. Cf. Opp. B. Alberti. Com- 3 IDEM, Ibidem. Cf. Opp. B. Alberti. Com- ment. in I Sententiarum, Distinct. XIX, cap. ment. in I Sententiarum, Distinct. XIX, cap. L. Tom. XXV nostræ editionis, pag. 532. L. Tom. XXV nostræ editionis, pag. 532.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

500 500

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Quæritur ergo de omnibus his, et qua- Quæritur ergo de omnibus his, et qua- liter ista ab æqualitate causentur ? liter ista ab æqualitate causentur ?

SOLUTIO. Catholica fides est, quod et SOLUTIO. Catholica fides est, quod et singulæ singulis, et singulæ duabus, et singulæ singulis, et singulæ duabus, et singulæ tribus sunt æquales. Et hujus singulæ tribus sunt æquales. Et hujus ratio est, quia unitas essentiæ et identi- ratio est, quia unitas essentiæ et identi- titas in omnibus essentialibus quæ non titas in omnibus essentialibus quæ non major est in una quam in alia, nec ma- major est in una quam in alia, nec ma- jor est in una quam in duabus, nec ma- jor est in una quam in duabus, nec ma- jor in una vel duabus quam in tribus, jor in una vel duabus quam in tribus, causa est æqualitatis. Ex quo de neces- causa est æqualitatis. Ex quo de neces- sitate sequitur, quod æquales sunt sin- sitate sequitur, quod æquales sunt sin- gulæ singulis, et singulæ duabus, et sin- gulæ singulis, et singulæ duabus, et sin- gulæ tribus, et duæ tribus, et e con- gulæ tribus, et duæ tribus, et e con- verso. verso.

AD PRIMUM ergo dicendum est, quod AD PRIMUM ergo dicendum est, quod cum Filius dicit: Pater major me est ¹, cum Filius dicit: Pater major me est ¹, majoritas illa non dicit aliquem exces- majoritas illa non dicit aliquem exces- sum in essentialibus, sed auctoritatem sum in essentialibus, sed auctoritatem originis tantum secundum ordinem na- originis tantum secundum ordinem na- turæ, quo alter non major vel prior est turæ, quo alter non major vel prior est altero, sed quo alter tantum est ex alte- altero, sed quo alter tantum est ex alte- ro et ideo non dicit quid in quo alter ro et ideo non dicit quid in quo alter alterum excedat, sed ad aliquid, hoc alterum excedat, sed ad aliquid, hoc est, quo alter ad alterum se habeat se- est, quo alter ad alterum se habeat se- cundum originem. Propter quod dicit cundum originem. Propter quod dicit Hilarius, quod non sequitur, Pater est Hilarius, quod non sequitur, Pater est major Filio ergo Filius est minor Pa- major Filio ergo Filius est minor Pa- tre. Sed si est Filius, sequitur quod sit tre. Sed si est Filius, sequitur quod sit æqualis, cum per generationem eamdem æqualis, cum per generationem eamdem naturam non diminutam vel demutatam naturam non diminutam vel demutatam accipiat. accipiat.

AD ALIUD dicendum, quod principa- AD ALIUD dicendum, quod principa- litas auctoritatis duplex est, scilicet ex litas auctoritatis duplex est, scilicet ex additione potestatis, sicut principalitas additione potestatis, sicut principalitas potestatis est in rege, et subauctoritas in potestatis est in rege, et subauctoritas in duce, et hæc attestatur potestati. Et est duce, et hæc attestatur potestati. Et est principalitas auctoritatis ex relatione ori- principalitas auctoritatis ex relatione ori- ginis, non potestatis, sed potentis: sicut ginis, non potestatis, sed potentis: sicut dicimus in patre rege principalitatem dicimus in patre rege principalitatem esse auctoritatis, in filio autem subau- esse auctoritatis, in filio autem subau- ctoritatem eo quod habet hanc a pa- ctoritatem eo quod habet hanc a pa- tre : cum tamen per omnia æqualis sit tre : cum tamen per omnia æqualis sit potestas et patris et filii, nec in aliquo potestas et patris et filii, nec in aliquo diminuta. Unde talis auctoritas in nullo diminuta. Unde talis auctoritas in nullo attestatur potestati, sed origini tantum. attestatur potestati, sed origini tantum.

1 Joan. xiv, 28. 1 Joan. xiv, 28.

Tales enim relationes, ut dicit Boetius, Tales enim relationes, ut dicit Boetius, nihil addunt, nihil minuunt, nihil mu- nihil addunt, nihil minuunt, nihil mu- tant in eo in quo sunt : et ideo inæqua- tant in eo in quo sunt : et ideo inæqua- litatem inducere non possunt. litatem inducere non possunt.

AD ALIUD dicendum, quod in scientia Al AD ALIUD dicendum, quod in scientia Al verum est quod inducitur: quia cum verum est quod inducitur: quia cum scientia dicatur respectu scibilis, si scien- scientia dicatur respectu scibilis, si scien- tia Patris extenderet se ad aliquid ad tia Patris extenderet se ad aliquid ad quod non extenderet se scientia Filii, quod non extenderet se scientia Filii, oporteret quod aliquod scibile esset in oporteret quod aliquod scibile esset in Patre quod non esset in Filio. Scibile Patre quod non esset in Filio. Scibile autem in sciente in creatis est per no- autem in sciente in creatis est per no- dum qualitatis et cum in Deo non sit dum qualitatis et cum in Deo non sit qualitas, nec accidens: sed quidquid in qualitas, nec accidens: sed quidquid in creaturis dicitur secundum qualitatem, creaturis dicitur secundum qualitatem, in Deo dicitur per essentiam: ex hoc re- in Deo dicitur per essentiam: ex hoc re- linquitur, quod aliquid essentiale esset in linquitur, quod aliquid essentiale esset in Patre quod non esset in Filio : et per Patre quod non esset in Filio : et per consequens esset inter Patrem et Filium consequens esset inter Patrem et Filium quædam inæqualitas. Potentia autem ge- quædam inæqualitas. Potentia autem ge- nerandi non est talis generatio enim nerandi non est talis generatio enim processum dicit geniti (a generante se- processum dicit geniti (a generante se- cundum originem, et non dicit quid vel cundum originem, et non dicit quid vel quale, sed tantum modum habendi quale, sed tantum modum habendi unius ad alterum secundum originem. unius ad alterum secundum originem. Unde in præhabitis diximus, quod cum Unde in præhabitis diximus, quod cum dicitur potentia generandi, duplex est dicitur potentia generandi, duplex est locutio. Si enim generandi sit gerundi- locutio. Si enim generandi sit gerundi- vum verbi personalis activi: tunc po- vum verbi personalis activi: tunc po- tentia generandi potentia est relata et tentia generandi potentia est relata et conjuncta ad actum generationis, et est conjuncta ad actum generationis, et est de prædicamento relationis, et non de de prædicamento relationis, et non de prædicamento substantiæ: et hoc modo prædicamento substantiæ: et hoc modo potentia generandi estin Patre, et non potentia generandi estin Patre, et non in Filio. Sed hoc non causat aliquam in Filio. Sed hoc non causat aliquam inæqualitatem: sicut inæqualitatem non inæqualitatem: sicut inæqualitatem non causat, quod aliqua est relatio in Patre causat, quod aliqua est relatio in Patre quæ non est in Filio. Si autem potentia quæ non est in Filio. Si autem potentia generandi a verbo impersonali trahatur, generandi a verbo impersonali trahatur, ut sit sensus, potentia qua generetur, vel ut sit sensus, potentia qua generetur, vel fiat generatio: tunc dicit essentiam. Sed fiat generatio: tunc dicit essentiam. Sed tunc eadem potentia est in Patre et in tunc eadem potentia est in Patre et in Filio in Patre ut generet, in Filio ut Filio in Patre ut generet, in Filio ut generetur. Et hæc est causa æqualita- generetur. Et hæc est causa æqualita- tis quia omne quod perfecte generatur tis quia omne quod perfecte generatur et univoce in omnibus essentialibus, ge- et univoce in omnibus essentialibus, ge- neratur ad æqualitatem generantis. neratur ad æqualitatem generantis.

Det. 1. Det. 1.

11. 11.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47.

AD ALIUD dicendum est, quod in cau- AD ALIUD dicendum est, quod in cau- sis creatis secus est quam in ordine na- sis creatis secus est quam in ordine na- turæ personarum. In ordine enim cau- turæ personarum. In ordine enim cau- sarum secundum gradus omnes descen- sarum secundum gradus omnes descen- sus est et minoratio essentiæ, quam con- sus est et minoratio essentiæ, quam con- sequitur restrictio potentiæ, propter sequitur restrictio potentiæ, propter quam causa primaria majoris est influen- quam causa primaria majoris est influen- tiæ quam secundaria. In ordine autem tiæ quam secundaria. In ordine autem naturæ in personis divinis quo alter est naturæ in personis divinis quo alter est ex altero, æqualis manet essentia et ea- ex altero, æqualis manet essentia et ea- dem, et esse idem, et nosse et posse dem, et esse idem, et nosse et posse idem et ideo ex tali ordine naturæ idem et ideo ex tali ordine naturæ nulla causatur inæqualitas. nulla causatur inæqualitas.

Ad id quod ulterius quæritur de Spi- Ad id quod ulterius quæritur de Spi- ritu sancto, dicendum quod Spiritus san- ritu sancto, dicendum quod Spiritus san- ctus per omnia æqualis est Patri et ctus per omnia æqualis est Patri et Filio. Filio.

AD ID quod objicitur de potentia pro- AD ID quod objicitur de potentia pro- ducendi, eodem modo respondendum ducendi, eodem modo respondendum est sicut dictum est de potentia gene- est sicut dictum est de potentia gene- randi. Si enim potentia producendi a randi. Si enim potentia producendi a gerundivo secundum quod est verbi per- gerundivo secundum quod est verbi per- sonalis activi sumatur, tunc est ad ali- sonalis activi sumatur, tunc est ad ali- quid et tunc non sequitur, nisi quod quid et tunc non sequitur, nisi quod aliqua relatio est in Patre et Filio quæ aliqua relatio est in Patre et Filio quæ non est in Spiritu sancto: et hoc non non est in Spiritu sancto: et hoc non causat inæqualitatem. Si autem sumatur causat inæqualitatem. Si autem sumatur a verbo impersonali: tunc sensus est, a verbo impersonali: tunc sensus est, quod potentia qua producatur aliquis, quod potentia qua producatur aliquis, vel qua fiat productio alicujus ex ali- vel qua fiat productio alicujus ex ali- quo et tunc eadem potentia est in Pa- quo et tunc eadem potentia est in Pa- tre quæ est in Spiritu sancto ut produ- tre quæ est in Spiritu sancto ut produ- catur: sed in Patre et Filio ut produ- catur: sed in Patre et Filio ut produ- cant, in Spiritu sancto ut producatur. Et cant, in Spiritu sancto ut producatur. Et cum nihil sit in Deo nisi secundum ra- cum nihil sit in Deo nisi secundum ra- tionem summæ perfectionis, productus tionem summæ perfectionis, productus ex producentibus non procedit nisi in ex producentibus non procedit nisi in identitate essentialium, et per conse- identitate essentialium, et per conse- quens in æqualitate et similitudine. quens in æqualitate et similitudine. Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod illa boni Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod illa boni descriptio secundum Dionysium etiam de descriptio secundum Dionysium etiam de personis tenet. Dicit enim, quod bonum personis tenet. Dicit enim, quod bonum Patris non sinit eum sine germine esse, Patris non sinit eum sine germine esse, sed facit producere Filium et Spiritum sed facit producere Filium et Spiritum sanctum, tamquam divina lumina et sanctum, tamquam divina lumina et divinos flores sed tamen non est magis divinos flores sed tamen non est magis diffusivum. Unde cum Pater diffundat diffusivum. Unde cum Pater diffundat se, generando Filium, et spirando Spi- se, generando Filium, et spirando Spi-

501 501

ritum sanctum et Filius diffundat se, ritum sanctum et Filius diffundat se, spirando Spiritum sanctum et Spiritus spirando Spiritum sanctum et Spiritus sanctus non diffundat se, nisi in donis: sanctus non diffundat se, nisi in donis: sequitur quidem, quod diversis modis sequitur quidem, quod diversis modis diffundant se: et ex hoc causatur diversa diffundant se: et ex hoc causatur diversa relatio originis. Et cum diffusum penitus relatio originis. Et cum diffusum penitus sit idem, et penitus idem, ut dicit Richar- sit idem, et penitus idem, ut dicit Richar- dus, sibi inæquale esse non potest, sequi- dus, sibi inæquale esse non potest, sequi- tur quod æqualis bonitas sit in Patre et tur quod æqualis bonitas sit in Patre et Filio et Spiritu sancto. Filio et Spiritu sancto.

AD ALIUD dicendum, quod illud quod Ad quæst. 2. AD ALIUD dicendum, quod illud quod Ad quæst. 2. Magister dicit, et ad sequens quod dicit Magister dicit, et ad sequens quod dicit Augustinus, similiter concedendum est: Augustinus, similiter concedendum est: quia hæc Catholica fides est. quia hæc Catholica fides est.

AD ID quod objicitur in contrarium, Adobject. 1. AD ID quod objicitur in contrarium, Adobject. 1. dicendum est, quod nulla persona pars dicendum est, quod nulla persona pars trinitatis est, propter rationem quæ in trinitatis est, propter rationem quæ in antehabitis posita est: quia scilicet om- antehabitis posita est: quia scilicet om- nis pars imperfecta est ad totum, et di- nis pars imperfecta est ad totum, et di- citur ad compartem cum qua totum con - citur ad compartem cum qua totum con - stituit et hoc non convenit summæ per- stituit et hoc non convenit summæ per- fectioni. fectioni.

Et quod objicitur, quod unum est pars Et quod objicitur, quod unum est pars duorum, et duo pars trium, dicitur quod duorum, et duo pars trium, dicitur quod hoc verum est in his in quibus summa hoc verum est in his in quibus summa ternarii aggregatur ex duobus quæ sim- ternarii aggregatur ex duobus quæ sim- pliciter plura sunt, et uno quod ex se pliciter plura sunt, et uno quod ex se simpliciter indivisum est et ab aliis di- simpliciter indivisum est et ab aliis di- visum ultima et perfecta separatione quæ visum ultima et perfecta separatione quæ est secundum esse et id quod est et se- est secundum esse et id quod est et se- cundum situm et essentiæ divisionem. cundum situm et essentiæ divisionem. Et sic non est in trinitate, in qua idem Et sic non est in trinitate, in qua idem et indivisum est quod supponitur in uno, et indivisum est quod supponitur in uno, et quod supponitur in duobus, et quod et quod supponitur in duobus, et quod supponitur in tribus et nullo modo supponitur in tribus et nullo modo multiplicatum. Et ideo in illis unum non multiplicatum. Et ideo in illis unum non est pars duorum, nec unum et duo pars est pars duorum, nec unum et duo pars trium. trium.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- Ad object. 2. rum in his in quibus divisum est esse et rum in his in quibus divisum est esse et posse in his enim una quantitas virtutis posse in his enim una quantitas virtutis vel molis causa est æqualitatis : et sic vel molis causa est æqualitatis : et sic non est in trinitate. In personis enim non est in trinitate. In personis enim unum et indifferens esse et posse causa unum et indifferens esse et posse causa est æqualitatis, quod simplum est in duo- est æqualitatis, quod simplum est in duo- bus sicut in uno, et in tribus sicut in duo- bus sicut in uno, et in tribus sicut in duo- bus. Et ideo sicut in uno non diminui- bus. Et ideo sicut in uno non diminui- tur a duobus, ita in duobus non augetur tur a duobus, ita in duobus non augetur

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

502 502

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

super unum, et in tribus nihil augetur dem generis naturam cum Patre, » con- super unum, et in tribus nihil augetur dem generis naturam cum Patre, » con- super duos. super duos.

AD ID quod ulterius quæritur, conce- AD ID quod ulterius quæritur, conce- dendum est, ut probat Augustinus, quod dendum est, ut probat Augustinus, quod tanta est æqualitas, quod essentia nec ut tanta est æqualitas, quod essentia nec ut genus, nec ut species, nec ut universale genus, nec ut species, nec ut universale aliquod prædicatur de personis. Et aliquod prædicatur de personis. Et licet Augustinus sufficientem causam de licet Augustinus sufficientem causam de hoc assignaverit, tamen multæ sunt, hoc assignaverit, tamen multæ sunt, quarum tres sufficiunt ad præsens. quarum tres sufficiunt ad præsens.

Una et potissima est, quia omne Una et potissima est, quia omne universale secundum esse dividitur in universale secundum esse dividitur in particularibus suis sive subjectis, et es- particularibus suis sive subjectis, et es- sentiam numeratam habet in eis et mul- sentiam numeratam habet in eis et mul- tiplicatam essentia autem divina nec tiplicatam essentia autem divina nec secundum esse, nec secundum essentiam secundum esse, nec secundum essentiam dividitur vel numeratur vel multiplicatur dividitur vel numeratur vel multiplicatur in personis. in personis.

Secunda ratio est, quod universale et Secunda ratio est, quod universale et particulare non sunt nisi in quibus diffe- particulare non sunt nisi in quibus diffe- runt quo est et quod est. Universale runt quo est et quod est. Universale enim est ex parte ejus quod quo est : enim est ex parte ejus quod quo est : particulare autem ex parte ejus quod particulare autem ex parte ejus quod quod est. In Deo autem idem est esse quod est. In Deo autem idem est esse sive quo est et quod est, sicut etiam sive quo est et quod est, sicut etiam Philosophi probaverunt. Unde in Deo Philosophi probaverunt. Unde in Deo nihil potest prædicari per modum uni- nihil potest prædicari per modum uni- versalis et particularis, propter indiffe- versalis et particularis, propter indiffe- rentiam summæ simplicitatis. rentiam summæ simplicitatis.

Tertia ratio est, quod universale est de Tertia ratio est, quod universale est de multis et in multis, sicut dicit Aristote- multis et in multis, sicut dicit Aristote- les in primo Posteriorum. Et cum dici- les in primo Posteriorum. Et cum dici- tur de multis, non intelligitur tantum tur de multis, non intelligitur tantum inhærentia per præpositionem, sed no- inhærentia per præpositionem, sed no- tatur etiam partitiva constructio, scilicet tatur etiam partitiva constructio, scilicet quia est aliquid de eis, et non totum. quia est aliquid de eis, et non totum. Genus enim non est totum esse speciei: Genus enim non est totum esse speciei: species enim addit super genus. Nec spe- species enim addit super genus. Nec spe- cies est totum esse individui individuum cies est totum esse individui individuum enim materiam et accidentia addit super enim materiam et accidentia addit super speciem. Nec differentia est totum esse speciem. Nec differentia est totum esse speciei, nec proprium totum esse speciei, speciei, nec proprium totum esse speciei, nec accidens ejus est totum esse de quo nec accidens ejus est totum esse de quo prædicatur ut de subjecto. In divinis au- prædicatur ut de subjecto. In divinis au- tem omne quod est, totum esse est de tem omne quod est, totum esse est de quo prædicatur ut de subjecto, et nihil quo prædicatur ut de subjecto, et nihil prædicatur ut pars esse. Unde quamvis prædicatur ut pars esse. Unde quamvis dicat Hilarius, quod « Filius habet ejus- dicat Hilarius, quod « Filius habet ejus-

stat quod genus aliter accipit, quam prout stat quod genus aliter accipit, quam prout est universale accipit enim genus pro est universale accipit enim genus pro proprietate qua natura distinguitur ab proprietate qua natura distinguitur ab aliis naturis, sicut dicimus naturam divi- aliis naturis, sicut dicimus naturam divi- nam esse alterius generis quam huma- nam esse alterius generis quam huma- nam. Et hoc modo loquitur etiam Da- nam. Et hoc modo loquitur etiam Da- mascenus, qui dicit, quod « natura di- mascenus, qui dicit, quod « natura di- vina communis est re, et non ratione vina communis est re, et non ratione sola potostoéwv personarum, et persona sola potostoéwv personarum, et persona sunt sicut particularia sive singularia, sunt sicut particularia sive singularia, non quod proprie singularia sunt: quia non quod proprie singularia sunt: quia particularia particulant naturam commu- particularia particulant naturam commu- nem nem

nis nis

quod non convenit personis divi- quod non convenit personis divi- singulæ enim personæ possident singulæ enim personæ possident totum. » Particularia etiam proprie divi- totum. » Particularia etiam proprie divi- sa sunt per materiam et per individuan- sa sunt per materiam et per individuan- tia: in Deo autem nec materia, nec acci- tia: in Deo autem nec materia, nec acci- dens est. Sed secundum modum loquen- dens est. Sed secundum modum loquen- di dicuntur particularia: quia suis pro- di dicuntur particularia: quia suis pro- prietatibus personalibus sunt discretæ et prietatibus personalibus sunt discretæ et ab invicem distinctæ in esse personali: ab invicem distinctæ in esse personali: his enim singularis existentiæ modum his enim singularis existentiæ modum accipiunt sub natura divina intelligi- accipiunt sub natura divina intelligi- bili, cujus sunt supposita sive hypo- bili, cujus sunt supposita sive hypo-

stases. stases.

AD ID quod ulterius objicitur, quod Adv AD ID quod ulterius objicitur, quod Adv non prædicatur ut materia, concedendum non prædicatur ut materia, concedendum est, et bona est ratio Augustini: quia in est, et bona est ratio Augustini: quia in diversis per materiam impossibile est, diversis per materiam impossibile est, quod id quod de materia in uno est, sit quod id quod de materia in uno est, sit idem et eodem tempore in alio : et im- idem et eodem tempore in alio : et im- possibile est, quod tantum de materia sit possibile est, quod tantum de materia sit in uno, quantum in duobus simul. Sicut in uno, quantum in duobus simul. Sicut Augustinus dat exemplum de auro, de Augustinus dat exemplum de auro, de quo plus est in duabus statuis aureis, quo plus est in duabus statuis aureis, quam in una. Essentia autem divina quam in una. Essentia autem divina eadem est in una et in alia persona : et eadem est in una et in alia persona : et eadem est æqualis in una et in duabus et eadem est æqualis in una et in duabus et in tribus et ideo ut materia prædicari in tribus et ideo ut materia prædicari non potest. non potest.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad que AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad que dum, quod verum est, quod natura divi- dum, quod verum est, quod natura divi- na non prædicatur ut una natura, sive na non prædicatur ut una natura, sive una proprietas naturalis, divisas secun- una proprietas naturalis, divisas secun- dum esse duas naturas vel plures, quæ dum esse duas naturas vel plures, quæ tamen unum sunt specie vel genere, con- tamen unum sunt specie vel genere, con-

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XI, QUÆST. 47.

503 503

sequens quia illæ naturæ dividuntur prædicatum esse potest: eo quod nulli sequens quia illæ naturæ dividuntur prædicatum esse potest: eo quod nulli secundum esse et essentiam, divisis eis insit. Id enim quod inest, et id cui inest, secundum esse et essentiam, divisis eis insit. Id enim quod inest, et id cui inest, quorum naturæ sunt. Essentia autem quorum naturæ sunt. Essentia autem essentialiter non possunt esse idem. essentialiter non possunt esse idem. divina nullo modo dividitur prout est in divina nullo modo dividitur prout est in una persona et in alia, et prout est in una una persona et in alia, et prout est in una et in duabus et tribus et ideo ut talis et in duabus et tribus et ideo ut talis natura prædicari non potest. natura prædicari non potest.

Ex his relinquitur, quod in divinis Ex his relinquitur, quod in divinis proprie propositio formari non potest. proprie propositio formari non potest. In omni enim propositione aliquid est In omni enim propositione aliquid est subjectum, et aliquid prædicatum, et subjectum, et aliquid prædicatum, et aliquid compositio, quod notat prædica- aliquid compositio, quod notat prædica- tum inesse subjecto. De essentia autem tum inesse subjecto. De essentia autem divina dicit Boetius in libro de Trinitate, divina dicit Boetius in libro de Trinitate, quod subjectum esse non potest: quia ut quod subjectum esse non potest: quia ut dicit idem in libro de Hebdomadibus, dicit idem in libro de Hebdomadibus, subjectum sive id quod est, habere ali- subjectum sive id quod est, habere ali- quid potest præter id quod ipsum est: quid potest præter id quod ipsum est: esse vero nihil habet admixtum. Unde esse vero nihil habet admixtum. Unde cum natura divina sit in fine simplicita- cum natura divina sit in fine simplicita- tis, nihil habere potest præter id quod tis, nihil habere potest præter id quod ipsa est sed ipsa est quidquid habet: et ipsa est sed ipsa est quidquid habet: et ideo subjectum esse non potest. Nec ideo subjectum esse non potest. Nec

Præterea, Nulla compositio est in divi- Præterea, Nulla compositio est in divi- na natura, cum sit in fine simplicitatis. na natura, cum sit in fine simplicitatis. Et ita proprie loquendo non potest fieri Et ita proprie loquendo non potest fieri propositio in divinis. Propter necessita- propositio in divinis. Propter necessita- tem tamen loquendi de divinis potius bal- tem tamen loquendi de divinis potius bal- butiendo quam proprie loquendo opor- butiendo quam proprie loquendo opor- tet proferre quod fide tenemus, sicut di- tet proferre quod fide tenemus, sicut di- citur, ad Romanos, x, 10: Corde creditur citur, ad Romanos, x, 10: Corde creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Propter necessitatem loquendi salutem. Propter necessitatem loquendi modo nostro formamus aliquid simile modo nostro formamus aliquid simile propositioni: et in his idem subjicitur et propositioni: et in his idem subjicitur et prædicatur sub alio modo significandi: et prædicatur sub alio modo significandi: et nota compositionis quæ interponitur, nota compositionis quæ interponitur, non est nota inhærentiæ, sed identitatis. non est nota inhærentiæ, sed identitatis. Quamvis enim essentia de persona præ- Quamvis enim essentia de persona præ- dicetur in quid et sine conversione, ta- dicetur in quid et sine conversione, ta- men non prædicatur ut universale et ut men non prædicatur ut universale et ut inhærens, sed ut commune re et idem, inhærens, sed ut commune re et idem, ut dicit Damascenus. ut dicit Damascenus.

504 504

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

TRACTATUS XII. TRACTATUS XII.

DE APPROPRIATIS. DE APPROPRIATIS.

Consequens intellectus est ut post propria de quibus jam habitum est, Consequens intellectus est ut post propria de quibus jam habitum est, tractetur de appropriatis, de quibus Magister tractat in primo libro Sen- tractetur de appropriatis, de quibus Magister tractat in primo libro Sen- tentiarum, distinct. XXXI. tentiarum, distinct. XXXI.

De quibus quærendum est primo de assignatione Hilarii quæ est hæc : De quibus quærendum est primo de assignatione Hilarii quæ est hæc : << Æternitas est in Patre, species in imagine, usus in munere. » << Æternitas est in Patre, species in imagine, usus in munere. »

Secundo, De appropriatione Augustini quæ est, quod unitas est in Patre, Secundo, De appropriatione Augustini quæ est, quod unitas est in Patre, æqualitas in Filio, in Spiritu sancto autem unitatis æqualitatisque concor- æqualitas in Filio, in Spiritu sancto autem unitatis æqualitatisque concor- dia sive connexio. dia sive connexio.

Tertio, Tractandum est quod Magister tractat in distinctione XXXII, scili- Tertio, Tractandum est quod Magister tractat in distinctione XXXII, scili- cet quomodo Patri potentia, Filio sapientia, Spiritui sancto voluntas sive cet quomodo Patri potentia, Filio sapientia, Spiritui sancto voluntas sive bonitas approprietur. bonitas approprietur.

Quarto, Quærendum est de verbo Apostoli, ad Roman. x1, 36: Ex ipso, Quarto, Quærendum est de verbo Apostoli, ad Roman. x1, 36: Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Ubi dicit Augustinus, quod ex ipso di- et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Ubi dicit Augustinus, quod ex ipso di- cit propter Patrem, per ipsum propter Filium, in ipso propter Spiritum cit propter Patrem, per ipsum propter Filium, in ipso propter Spiritum sanctum. sanctum.

Circa primum quæruntur duo. Circa primum quæruntur duo.

Primo, Secundum quam rationem fit appropriatio in communi? Primo, Secundum quam rationem fit appropriatio in communi?

Secundo, De appropriatis secundum Hilarium in speciali. Secundo, De appropriatis secundum Hilarium in speciali.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 48. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. XII, QUÆST. 48.

505 505

QUESTIO XLVIII. QUESTIO XLVIII.

De appropriatione secundum Hilarium. De appropriatione secundum Hilarium.

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Secundum quam rationem fit appropria- Secundum quam rationem fit appropria- tio in communi 1. tio in communi 1.

AD PRIMUM ergo sic objicitur: AD PRIMUM ergo sic objicitur:

Appropriatum ex modo compositionis Appropriatum ex modo compositionis et habitudine præpositionis, quæ acces- et habitudine præpositionis, quæ acces- sum et recessum vicinitatis consignificat, sum et recessum vicinitatis consignificat, dicit accessum ad proprium. Appropria- dicit accessum ad proprium. Appropria- tum ergo est, quod ratione sui nominis tum ergo est, quod ratione sui nominis vicinam habet rationem cum proprio. vicinam habet rationem cum proprio. Sicut verbum cum non sit nisi angelus Sicut verbum cum non sit nisi angelus (ut dicit Damascenus) intelligentiæ, et (ut dicit Damascenus) intelligentiæ, et verbum sit proprium Filio, intelligentia verbum sit proprium Filio, intelligentia et sapientia ex quibus formatur verbum, et sapientia ex quibus formatur verbum, accedunt per rationem suam ad verbum : accedunt per rationem suam ad verbum : et ideo appropriantur Filio. Genita enim et ideo appropriantur Filio. Genita enim a mente notitia, sive sapientia, vel in- a mente notitia, sive sapientia, vel in- telligentia verbum est. Propter quod telligentia verbum est. Propter quod rationes suas habet juxta verbum. Eodem rationes suas habet juxta verbum. Eodem modo est de Patre cui attribuitur poten- modo est de Patre cui attribuitur poten- tia. Pater enim non sonat aliquid nisi tia. Pater enim non sonat aliquid nisi quod potentiæ est secundum propriam quod potentiæ est secundum propriam Patris rationem: Filius autem secun- Patris rationem: Filius autem secun- dum Filii rationem propriam, licet non dum Filii rationem propriam, licet non sonet impotentiam, tamen ipso nomine sonet impotentiam, tamen ipso nomine non totum quod dicit, potentiæ est. Nec non totum quod dicit, potentiæ est. Nec Spiritus sanctus totum quod dicit ipso Spiritus sanctus totum quod dicit ipso

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXI, Art. 2. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XXXI, Art. 2. Tom. XXVI hujusce

nomine, designat potentiam. Propter nomine, designat potentiam. Propter quod Patri potentia appropriatur, non quod Patri potentia appropriatur, non Filio, nec Spiritui sancto. Voluntas au- Filio, nec Spiritui sancto. Voluntas au- tem sive bonitas appropriatur Spiritui tem sive bonitas appropriatur Spiritui sancto eo quod Spiritus sanctus proce- sancto eo quod Spiritus sanctus proce- dit per modum amoris et doni: eo quod dit per modum amoris et doni: eo quod amor primum bonum est quod in com- amor primum bonum est quod in com- municationem et dona diffundit affectum. municationem et dona diffundit affectum. Et hoc modo appropriatio fit prima, quæ Et hoc modo appropriatio fit prima, quæ est ex hoc, quod significationes appro- est ex hoc, quod significationes appro- priatorum secundum modum significandi priatorum secundum modum significandi vicinæ sunt rationibus et significationibus vicinæ sunt rationibus et significationibus propriorum. propriorum.

Et hoc quidem concedendum est. Cum Et hoc quidem concedendum est. Cum autem Deus sit causa efficiens, formalis, autem Deus sit causa efficiens, formalis, et finalis, secundum quod in tractatu de et finalis, secundum quod in tractatu de bono dictum est, quod bonum est quod a bono dictum est, quod bonum est quod a bono est, plantatum in bono, et ad bo- bono est, plantatum in bono, et ad bo- num, ex adjunctis fit aliquando appro- num, ex adjunctis fit aliquando appro- priatio ex habitudinibus præpositionum. priatio ex habitudinibus præpositionum. Et quia hæc præpositio, ex, non notat Et quia hæc præpositio, ex, non notat nisi originem causæ, quando materialis nisi originem causæ, quando materialis non est, propter hoc cum dicitur, ex non est, propter hoc cum dicitur, ex ipso, intelligitur Pater, in quo non desi- ipso, intelligitur Pater, in quo non desi- gnatur nisi origo et non originatum, ut gnatur nisi origo et non originatum, ut per pronomen notetur discretio persona- per pronomen notetur discretio persona- lis, per adjunctam præpositionem traha- lis, per adjunctam præpositionem traha- tur ad Patrem, et sic per adjunctum fit tur ad Patrem, et sic per adjunctum fit appropriatio. Præpositio autem per, appropriatio. Præpositio autem per, modum causæ mediæ denotat, et quasi modum causæ mediæ denotat, et quasi causæ regitivæ in opere, sicut dicimus, causæ regitivæ in opere, sicut dicimus, quod statuarius facit statuam per artem quod statuarius facit statuam per artem statuariam. Et ideo cum Filius ars sit statuariam. Et ideo cum Filius ars sit Patris, per quam omnia facit sicut per Patris, per quam omnia facit sicut per

novæ editionis. novæ editionis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

506 506

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

virtutem et sapientiam, cum dicitur per virtutem et sapientiam, cum dicitur per ipsum, discretio personalis quæ notatur ipsum, discretio personalis quæ notatur in pronomine ex adjuncta præpositione, in pronomine ex adjuncta præpositione, trahitur ad standum pro Filio, in cujus trahitur ad standum pro Filio, in cujus forma fit et plantatur omne quod fit : et forma fit et plantatur omne quod fit : et ideo per ipsum sicut per primam formam ideo per ipsum sicut per primam formam fieri dicitur. Eodem modo hæc præposi- fieri dicitur. Eodem modo hæc præposi- tio, in, constructionem et continentiam tio, in, constructionem et continentiam notat et quia omnia conservantur et notat et quia omnia conservantur et continentur bono, quod Spiritui sancto continentur bono, quod Spiritui sancto appropriatum est, ideo cum dicitur, in appropriatum est, ideo cum dicitur, in ipso, discretio personalis quæ in prono- ipso, discretio personalis quæ in prono- mine est, ex adjuncta præpositione tra- mine est, ex adjuncta præpositione tra- hitur ad standum pro Spiritu sancto: ut hitur ad standum pro Spiritu sancto: ut ex eodem pronomine quod substantiam ex eodem pronomine quod substantiam significat, intelligatur consubstantialitas, significat, intelligatur consubstantialitas, ex trina iteratione personarum trinitas, ex trina iteratione personarum trinitas, ex transitione præpositionum et modo ex transitione præpositionum et modo significandi intelligatur uniuscujusque significandi intelligatur uniuscujusque personæ proprietas. personæ proprietas.

Et hoc etiam concedendum est: hæc Et hoc etiam concedendum est: hæc est enim vera traditio cognoscendi ap- est enim vera traditio cognoscendi ap- propriata. propriata.

Sunt tamen qui objiciunt in contra- Sunt tamen qui objiciunt in contra- rium dicentes, quod communium et ap- rium dicentes, quod communium et ap- propriatorum rationes sunt oppositæ. propriatorum rationes sunt oppositæ. Opposita autem in eodem esse non pos- Opposita autem in eodem esse non pos- sunt. Essentialia autem omnia sunt sunt. Essentialia autem omnia sunt communia tribus personis indifferenter communia tribus personis indifferenter convenientia. Videtur ergo, quod essen- convenientia. Videtur ergo, quod essen- tialium nihil sit appropriatum. Sed quæ- tialium nihil sit appropriatum. Sed quæ- cumque dicuntur ab Hilario et ab Au- cumque dicuntur ab Hilario et ab Au- gustino, appropriata sunt essentialia. gustino, appropriata sunt essentialia. Ergo nihil horum debet esse appropria- Ergo nihil horum debet esse appropria-

tum. tum.

Adhuc, In appropriato intelligitur Adhuc, In appropriato intelligitur proprium sed quod intelligitur in alie- proprium sed quod intelligitur in alie- no, cogit nomen ad standum pro illo : no, cogit nomen ad standum pro illo : ergo appropriatum stat pro proprio : ergo appropriatum stat pro proprio : sed quod stat pro proprio, non potest, sed quod stat pro proprio, non potest, esse commune vel essentiale : ergo ap- esse commune vel essentiale : ergo ap- propiatum essentiale esse non potest. propiatum essentiale esse non potest.

RESPONSIO. Dicendum est, quod prima RESPONSIO. Dicendum est, quod prima doctrina appropriatorum vera est. doctrina appropriatorum vera est.