390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

æquiparantiæ,ut amicus: est enim amicus æquiparantiæ,ut amicus: est enim amicus amici amicus, frater, soror, et hujusmodi. amici amicus, frater, soror, et hujusmodi.

Et sunt relationes fundatæ super di- Et sunt relationes fundatæ super di- versitatem situs, ut dexter et sinister, et versitatem situs, ut dexter et sinister, et hujusmodi. hujusmodi.

Et sunt relationes fundatæ super op- Et sunt relationes fundatæ super op- positionem originis, et multa alia genera positionem originis, et multa alia genera sunt relationum. sunt relationum.

Quæritur ergo, Secundum quas ista- Quæritur ergo, Secundum quas ista- rum distinguuntur persona? rum distinguuntur persona?

ET VIDETUR quod non secundum pri- ET VIDETUR quod non secundum pri- mas, scilicet superpositionis et supposi- mas, scilicet superpositionis et supposi- tionis. Nihil enim talium est in personis tionis. Nihil enim talium est in personis divinis. Fides enim non admittit aliquam divinis. Fides enim non admittit aliquam personam alii superponi vel supponi. Et personam alii superponi vel supponi. Et si dicatur, quod Pater major Filio est se- si dicatur, quod Pater major Filio est se- cundum Hilarium, tamen addit Hilarius, cundum Hilarium, tamen addit Hilarius, quod Filius non est minor. quod Filius non est minor.

Similiter videtur, quod non distin- Similiter videtur, quod non distin- guantur per relationes fundatas super guantur per relationes fundatas super qualitatem, et quantitatem, vel super qualitatem, et quantitatem, vel super substantiam quia illæ quantum est de substantiam quia illæ quantum est de suo intellectu, non causant modum exi- suo intellectu, non causant modum exi- stendi singularem, sed consequuntur esse stendi singularem, sed consequuntur esse existentis secundum singularem existen- existentis secundum singularem existen- tiæ modum. Similis enim non est similis tiæ modum. Similis enim non est similis simili, nisi qui etiam est singulariter, et simili, nisi qui etiam est singulariter, et cum alio qui etiam est singulariter, eam- cum alio qui etiam est singulariter, eam- dem participat qualitatem. Dicit enim dem participat qualitatem. Dicit enim Boetius, quod « similitudo est rerum Boetius, quod « similitudo est rerum differentium eadem qualitas. » differentium eadem qualitas. »

Et eadem est ratio de relatione æqua- Et eadem est ratio de relatione æqua- litatis. Æqualia enim ab æqualitate non litatis. Æqualia enim ab æqualitate non accipiunt existere per se sola secundum accipiunt existere per se sola secundum singularem existentiæ modum sed jam singularem existentiæ modum sed jam existentia singulariter, per participatio- existentia singulariter, per participatio- nem ejusdem qualitatis dicuntur æqua- nem ejusdem qualitatis dicuntur æqua- lia. Distinguentia autem ipsas personas, lia. Distinguentia autem ipsas personas, ab ipsis distinguentibus sive per seipsa ab ipsis distinguentibus sive per seipsa habent, quod dant ef causant esse per- habent, quod dant ef causant esse per- sonale ei quod est existens per se secun- sonale ei quod est existens per se secun- dum singularem existentiæ modum : et dum singularem existentiæ modum : et ideo ista secundum rationem intelligendi ideo ista secundum rationem intelligendi consequuntur esse personale, et non dant consequuntur esse personale, et non dant ipsum. ipsum.

Et eadem ratio est de hoc quod dici- Et eadem ratio est de hoc quod dici-

1 Joan. XVI, 13. 1 Joan. XVI, 13.

NI NI

tur idem. Licet enim hoc fundetur super tur idem. Licet enim hoc fundetur super unitatem substantiæ, tamen idem ei cu unitatem substantiæ, tamen idem ei cu est idem non dicitur, nisi quod jam est idem non dicitur, nisi quod jam cundum intellectum est singulare: et en cundum intellectum est singulare: et en dicitur idem, quod jam secundum intel dicitur idem, quod jam secundum intel lectum habet esse singulare : et ide lectum habet esse singulare : et ide secundum intellectum posterius est ill. secundum intellectum posterius est ill. quod dat esse secundum modum existen quod dat esse secundum modum existen tiæ singularem. tiæ singularem.

Similiter non possunt distingui perso- Similiter non possunt distingui perso- næ per relationes super scientia funda- næ per relationes super scientia funda- tas. Licet enim Filius sit sapientia ge- tas. Licet enim Filius sit sapientia ge- nita, et Pater sapientia ingenita, tamen nita, et Pater sapientia ingenita, tamen per hoc quod Pater est sapientia ingeni- per hoc quod Pater est sapientia ingeni- ta, non habet esse et modum esse singu- ta, non habet esse et modum esse singu- laris existentiæ, nec etiam Filius per hor laris existentiæ, nec etiam Filius per hor quod est sapientia genita, sed potius per quod est sapientia genita, sed potius per hoc quod Pater est existens per se solum, hoc quod Pater est existens per se solum, et Filius existens per se solum, Pater et Filius existens per se solum, Pater modo ingeniti, Filius modo geniti ha. modo ingeniti, Filius modo geniti ha. bent, quod ille est sapientia ingenita, et bent, quod ille est sapientia ingenita, et iste est sapientia genita. Intellectus au- iste est sapientia genita. Intellectus au- tem non admittit, quod id quod sequitur tem non admittit, quod id quod sequitur distinctum esse personale secundum in- distinctum esse personale secundum in- tellectum, sit dans vel causans esse per- tellectum, sit dans vel causans esse per- sonale distinctum. sonale distinctum.

Et si objiciatur quod dicitur, Joan. Et si objiciatur quod dicitur, Joan. xvi, 13, de Spiritu sancto, quod qua- xvi, 13, de Spiritu sancto, quod qua- cumque audiet, loquetur. Occurrit Au- cumque audiet, loquetur. Occurrit Au- gustinus dicens, quod audire illi esse est. gustinus dicens, quod audire illi esse est. Et vult, quod cum dicitur: Non enim Et vult, quod cum dicitur: Non enim loquetur a semetipso", consequatur ad loquetur a semetipso", consequatur ad hoc, quod non est a semetipso, sed a hoc, quod non est a semetipso, sed a Patre et Filio. Singulare ergo esse, quo Patre et Filio. Singulare ergo esse, quo Spiritus sanctus sic est, quod non a sc- Spiritus sanctus sic est, quod non a sc- metipso, sed a Patre et Filio est, ab ali- metipso, sed a Patre et Filio est, ab ali- qua relatione est, quæ secundum ratio- qua relatione est, quæ secundum ratio- nem intelligendi est ante audire, et illa nem intelligendi est ante audire, et illa causat distinctum esse personale: quæ causat distinctum esse personale: quæ tamen per indifferentiam simplicitatis tamen per indifferentiam simplicitatis idem est ei quod est audire non a semet- idem est ei quod est audire non a semet- ipso. Nulla enim diversitas secundum ipso. Nulla enim diversitas secundum rem est in prima simplicitate. rem est in prima simplicitate.

Similiter relationes fundatæ super Similiter relationes fundatæ super æquiparantiam, non possunt distinguere æquiparantiam, non possunt distinguere Trinitatem, propter eamdem causam. Trinitatem, propter eamdem causam. Illæ enim nihil dicunt quod sit causa esse Illæ enim nihil dicunt quod sit causa esse

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 38. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 38.

singularis in esse personali, sed potius singularis in esse personali, sed potius id quod est consequens esse personale id quod est consequens esse personale et singulare. Jam autem antehabitum et singulare. Jam autem antehabitum est, quod id quod est consequens esse, est, quod id quod est consequens esse, non potest dare esse distinctum et singu- non potest dare esse distinctum et singu- lare et ideo fraternitas in divinis per- lare et ideo fraternitas in divinis per- sonis esse non potest. sonis esse non potest.

Eodem modo probatur, quod non dis- Eodem modo probatur, quod non dis- tinguuntur personæ per relationes fun- tinguuntur personæ per relationes fun- datas super diversitatem. In primo enim datas super diversitatem. In primo enim simplicissimo nec fides permittit, nec in- simplicissimo nec fides permittit, nec in- tellectus admittit aliquam esse situs diffe- tellectus admittit aliquam esse situs diffe- rentiam. rentiam.

Et si objicitur, quod Filius dicitur se- Et si objicitur, quod Filius dicitur se- dere ad dexteram Patris. Occurrit Au- dere ad dexteram Patris. Occurrit Au- gustinus dicens, quod dextera symbolice gustinus dicens, quod dextera symbolice licitur. Per dexteram enim vel æqua- licitur. Per dexteram enim vel æqua- litas, vel potissima bona intelligun- litas, vel potissima bona intelligun-

tur. tur.

Quod etiam non distinguantur per re- Quod etiam non distinguantur per re- lationes fundatas super oppositionem lationes fundatas super oppositionem originis, videtur ex hoc probari, quod originis, videtur ex hoc probari, quod omne quod distinctum esse accipit se- omne quod distinctum esse accipit se- cundum modum esse individui singularis, cundum modum esse individui singularis, accipit illud per aliquod absolutum quod accipit illud per aliquod absolutum quod est causa individuationis ejus. Et relatio est causa individuationis ejus. Et relatio qua refertur ad aliud, est illud distin- qua refertur ad aliud, est illud distin- ctum. Ergo esse non accipit a relatione. ctum. Ergo esse non accipit a relatione.

Et si dicatur, quod hoc non tenet in Et si dicatur, quod hoc non tenet in divinis, ubi nihil est per accidens. divinis, ubi nihil est per accidens. In contrarium videtur esse quod dicit In contrarium videtur esse quod dicit Augustinus in libro VII de Trinitate, Augustinus in libro VII de Trinitate, quod omne relativum est etiam aliud quod omne relativum est etiam aliud quam relativum'. » Et ex hoc innuit, quam relativum'. » Et ex hoc innuit, quod ab alio sit distinctio esse individui, quod ab alio sit distinctio esse individui, et ab alio quod relativum sit, sive illud et ab alio quod relativum sit, sive illud individuum sit persona, sive non sit. individuum sit persona, sive non sit. Isti enim intellectus consequuntur se, et Isti enim intellectus consequuntur se, et non sunt simul, hoc esse ab hoc per ge- non sunt simul, hoc esse ab hoc per ge- nerationem, et hic est pater, et hic est nerationem, et hic est pater, et hic est filius et ideo hunc esse patrem, et hunc filius et ideo hunc esse patrem, et hunc esse filium consequitur hoc esse ab hoc. esse filium consequitur hoc esse ab hoc. Et ideo esse patrem, et esse filium, neu- Et ideo esse patrem, et esse filium, neu- tri confert hunc esse hunc. Distinctio tri confert hunc esse hunc. Distinctio ergo in esse personali non potest esse a ergo in esse personali non potest esse a paternitate vel filiatione. paternitate vel filiatione.

Et sic videtur, quod per relationes Et sic videtur, quod per relationes

1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. VII de Trinitate, cap.

391 391

originis, vel alias non possit esse dis- originis, vel alias non possit esse dis- tinctio personalis. tinctio personalis.

SOLUTIO. Antequam procedamus ad SOLUTIO. Antequam procedamus ad quærendum, quæ in specie, et quot nu- quærendum, quæ in specie, et quot nu- mero sunt relationes, ista quæ de genere mero sunt relationes, ista quæ de genere relationis quæsita sunt, solvenda sunt. relationis quæsita sunt, solvenda sunt.

Dicendum ergo, quod nulla relatio Dicendum ergo, quod nulla relatio multiplicat Trinitatem, ut dicit Boetius, multiplicat Trinitatem, ut dicit Boetius, nisi in qua tria sunt, scilicet quod nihil nisi in qua tria sunt, scilicet quod nihil addit super substantiam quia si adde- addit super substantiam quia si adde- ret, compositionem induceret. Et quod ret, compositionem induceret. Et quod de suo intellectu ordinem naturæ ponat de suo intellectu ordinem naturæ ponat et causet. Et quod distinctum det esse et causet. Et quod distinctum det esse personale per oppositionem quam consi- personale per oppositionem quam consi- gnificat. Et istæ sunt relationes quæ im- gnificat. Et istæ sunt relationes quæ im- portantur per non esse ab alio, et esse ab portantur per non esse ab alio, et esse ab alio, et esse ab aliis per duplicem mo- alio, et esse ab aliis per duplicem mo- dum communicationis sive emanationis, dum communicationis sive emanationis, naturæ scilicet, et voluntatis. Cum enim naturæ scilicet, et voluntatis. Cum enim in Deo idem sit substantia, virtus, et in Deo idem sit substantia, virtus, et operatio, præcipue secundum quod est operatio, præcipue secundum quod est in operante, ab aliis nihil potest esse in operante, ab aliis nihil potest esse quod diminuat simplicitatem. Et ideo di- quod diminuat simplicitatem. Et ideo di- cit Augustinus, quod « idem est Patrem cit Augustinus, quod « idem est Patrem generare, quod Patrem esse patrem : » generare, quod Patrem esse patrem : » nec unum addit supra alterum, sed diffe- nec unum addit supra alterum, sed diffe- runt in modo intelligendi, et non in re. runt in modo intelligendi, et non in re. Cum enim dicitur, Pater est pater, signi- Cum enim dicitur, Pater est pater, signi- ficatur relatio ut proprietas, vel habitus. ficatur relatio ut proprietas, vel habitus. Cum autem dicitur, Pater generat, si- Cum autem dicitur, Pater generat, si- gnificatur ut actus, vel actio: nec est ibi gnificatur ut actus, vel actio: nec est ibi motus, propter æternitatem quæ est in motus, propter æternitatem quæ est in divinis nec est ibi diversitas, propter divinis nec est ibi diversitas, propter simplicitatem. Significatur etiam neces- simplicitatem. Significatur etiam neces- sario ordo naturæ, quo alter est ab alte- sario ordo naturæ, quo alter est ab alte- roquia in ipso nomine quod est Pater, roquia in ipso nomine quod est Pater, significatur, quod alius ab ipso sit : et significatur, quod alius ab ipso sit : et in ipso nomine quod est Filius, signifi- in ipso nomine quod est Filius, signifi- catur quod alio sit et in oppositione catur quod alio sit et in oppositione ipsa significatur, quod in esse personali ipsa significatur, quod in esse personali distincti sunt : non enim potest esse, distincti sunt : non enim potest esse, quod idem aliquis sit qui ab alio est, et quod idem aliquis sit qui ab alio est, et qui non ab alio est: quia sic contradi- qui non ab alio est: quia sic contradi- ctoria verificarentur de eodem, et secun- ctoria verificarentur de eodem, et secun- dum idem, quia secundum eamdem rela- dum idem, quia secundum eamdem rela- tionem. tionem.

1. 1.

Solutio. Solutio.

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Adhuc, Non ab alio esse, et ab alio Adhuc, Non ab alio esse, et ab alio esse secundum propriam rationem dicunt esse secundum propriam rationem dicunt id quod antecedit secundum intellectum, id quod antecedit secundum intellectum, et causat et confert esse secundum mo- et causat et confert esse secundum mo- dum existentis, quod existit per se so- dum existentis, quod existit per se so- lum secundum singularis existentiæ mo- lum secundum singularis existentiæ mo- dum et ab hoc habet, quod distinguit dum et ab hoc habet, quod distinguit personam secundum esse personale. Et personam secundum esse personale. Et ideo sola relatio originis habet tria quæ ideo sola relatio originis habet tria quæ dicta sunt, scilicet quod simplicitatem dicta sunt, scilicet quod simplicitatem non adimit, quod in ordine naturæ po- non adimit, quod in ordine naturæ po- nit, quod per oppositionem distinguit in nit, quod per oppositionem distinguit in esse personali. esse personali.

AD OBJECTUM contra hoc, dicendum AD OBJECTUM contra hoc, dicendum est, quod non procedit, nisi in his in est, quod non procedit, nisi in his in quibus relatio dicit accidens, sicut pro- quibus relatio dicit accidens, sicut pro- batum est in antecedenti membro istius batum est in antecedenti membro istius ejusdem quæstionis. ejusdem quæstionis.

Ad dictum Augustini dicendum, quod Ad dictum Augustini dicendum, quod verum est, quod omne relativum t verum est, quod omne relativum t aliud quam relativum sed in inferiori aliud quam relativum sed in inferiori bus est aliud secundum essentiam, in bus est aliud secundum essentiam, in quibus relatio est accidens. In divinis quibus relatio est accidens. In divinis autem sufficit, quod sit secundum mo autem sufficit, quod sit secundum mo dum significandi vel supponendi. Est dum significandi vel supponendi. Est enim hypostasis sive suppositum, quod enim hypostasis sive suppositum, quod est aliud in significando vel supponendo est aliud in significando vel supponendo quam sit relativum : quia aliud attribui- quam sit relativum : quia aliud attribui- tur supposito, aliud relativo: supposi tur supposito, aliud relativo: supposi tum enim absolute dicitur, relativum ad tum enim absolute dicitur, relativum ad aliud. aliud.

Omnes autem aliæ argumentationes Omnes autem aliæ argumentationes quæ contra alios modos relativorum in- quæ contra alios modos relativorum in- ductæ sunt, procedunt. ductæ sunt, procedunt.

QUÆSTIO XXXIX. QUÆSTIO XXXIX.

De nominibus distinctivis quæ distinctionem relationis significant. De nominibus distinctivis quæ distinctionem relationis significant.

Juxta hoc ulterius quæritur, Quæ in Juxta hoc ulterius quæritur, Quæ in specie sint, et quot relationes distin- specie sint, et quot relationes distin- guentes personas? guentes personas?

Et circa hoc duo quæruntur, scilicet Et circa hoc duo quæruntur, scilicet quæ sint in specie, et quot in numero? quæ sint in specie, et quot in numero?

Et secundo, Quæ differentia inter no- Et secundo, Quæ differentia inter no- tiones, et relationes, et proprietates per- tiones, et relationes, et proprietates per- sonales, et proprietates personæ ? sonales, et proprietates personæ ?

MEMBRUM 1. MEMBRUM 1.

Quæ et quot sint specie et numero rela- Quæ et quot sint specie et numero rela- tiones distinguentes personas in divi- tiones distinguentes personas in divi- nis ¹? nis ¹?

PRIMO enim videtur, quod innascibili- PRIMO enim videtur, quod innascibili-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXVIII, Art. 2. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XXVIII, Art. 2. Tom. XXVI hujusce

tas, quæ in libro I Sententiarum, Dis- tas, quæ in libro I Sententiarum, Dis- tinct. XXVIII, dicitur esse relatio, non tinct. XXVIII, dicitur esse relatio, non ponat aliquam personam in ordine natu- ponat aliquam personam in ordine natu-

ræ. ræ.

1. Non enim dicit quem a quo esse, 1. Non enim dicit quem a quo esse, vel a quo alium esse. Per hæc enim so- vel a quo alium esse. Per hæc enim so- lum determinatur ordo naturæ, scilicet lum determinatur ordo naturæ, scilicet quod quis a quo sit, vel quod quis sit a quod quis a quo sit, vel quod quis sit a quo alius sit. Innascibilitas enim nihil quo alius sit. Innascibilitas enim nihil horum dicit, sed dicit quis a quo non sit horum dicit, sed dicit quis a quo non sit per generationem. per generationem.

2. Adhuc, Quis a quo non sit, non di- 2. Adhuc, Quis a quo non sit, non di- cit singularem existentiæ modum : quia cit singularem existentiæ modum : quia per negationem modus singularis exi- per negationem modus singularis exi- stentiæ non determinatur, sed potius per stentiæ non determinatur, sed potius per affirmationem aliquam. Videtur ergo, affirmationem aliquam. Videtur ergo, quod innascibilitas non sit proprietas quod innascibilitas non sit proprietas vel relatio ad personam Patris pertinens. vel relatio ad personam Patris pertinens.

novæ editionis. novæ editionis.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39.

3. Adhuc, De verbo Hilarii quæritur, 3. Adhuc, De verbo Hilarii quæritur, qui dicit, quod « innascibilem esse, est qui dicit, quod « innascibilem esse, est non ab alio esse : >> cum hoc non im- non ab alio esse : >> cum hoc non im- portetur per nomen, sed tantum non ab portetur per nomen, sed tantum non ab alio esse per generationem. Et hoc mo- alio esse per generationem. Et hoc mo- do innascibilem esse etiam convenit do innascibilem esse etiam convenit Spiritui sancto: Spiritus enim sanctus Spiritui sancto: Spiritus enim sanctus non ab alio est per generationem et sic non ab alio est per generationem et sic non esset proprium Patri innascibilem non esset proprium Patri innascibilem

esse. esse.

4. Adhuc, Videtur quod potius deberet 4. Adhuc, Videtur quod potius deberet i attribui improcessibilem esse: per i attribui improcessibilem esse: per hoc enim notaretur, quod ab alio non hoc enim notaretur, quod ab alio non esset per generationem, nec per spiratio- esset per generationem, nec per spiratio-

nem. nem.

5. Adhuc, Si Patri attribuitur pro- 5. Adhuc, Si Patri attribuitur pro- prium, quod innascibilis sit, quæratur, prium, quod innascibilis sit, quæratur, Utrum innascibilis dicatur privative, vel Utrum innascibilis dicatur privative, vel negative? Si negative, videtur inconve- negative? Si negative, videtur inconve- miens quia per negationem simplicem miens quia per negationem simplicem nulla proprietas determinari potest. Om- nulla proprietas determinari potest. Om- nis enim proprietas aliquid est de aliquo, nis enim proprietas aliquid est de aliquo, ut vult Aristoteles in Topicis', qui pro- ut vult Aristoteles in Topicis', qui pro- prium ponit inter prædicata quæ sub- prium ponit inter prædicata quæ sub- jecto probantur inesse. Si privative : jecto probantur inesse. Si privative : cum nihil sit susceptibile privationis, cum nihil sit susceptibile privationis, nisi quod susceptibile est habitus: nihil nisi quod susceptibile est habitus: nihil enim dicitur injustum, nisi quod suscep- enim dicitur injustum, nisi quod suscep- tibile est justitiæ, sicut nihil cæcum, nisi tibile est justitiæ, sicut nihil cæcum, nisi quod est susceptibile visus: nihil erit quod est susceptibile visus: nihil erit susceptibile innascibilitatis, nisi quod susceptibile innascibilitatis, nisi quod mascibile est Pater autem nascibilis non mascibile est Pater autem nascibilis non est ergo proprium ejus non potest esse, est ergo proprium ejus non potest esse, innascibile esse. innascibile esse.

6. Si dicatur, ut quidam dixerunt, 6. Si dicatur, ut quidam dixerunt, quod innascibilis dicitur Pater, eo quod quod innascibilis dicitur Pater, eo quod nullo modo referatur ad aliquid conse- nullo modo referatur ad aliquid conse- quens generationem, sive genitum : et quens generationem, sive genitum : et quod ingenitum esse, per se antecedat quod ingenitum esse, per se antecedat filium sive genitum et quod per spira- filium sive genitum et quod per spira- tionem ab alio esse, referatur ad genitum tionem ab alio esse, referatur ad genitum et per medium genitum ad generatio- et per medium genitum ad generatio- nem, eo quod procedit a genito: et ideo nem, eo quod procedit a genito: et ideo innascibilis dicitur solus Pater, et non innascibilis dicitur solus Pater, et non Spiritus sanctus. Hoc non videtur esse Spiritus sanctus. Hoc non videtur esse

ARISTOTELES, Lib. I Topicorum, cap. 3. ARISTOTELES, Lib. I Topicorum, cap. 3. Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXXIII, Art. 1. Tom. XXVI hujusce tiarum, Dist. XXXIII, Art. 1. Tom. XXVI hujusce

393 393

conveniens. Plus enim et vicinius se ha- conveniens. Plus enim et vicinius se ha- bet ad generationem cujus proprius bet ad generationem cujus proprius actus est generare, quam ille cui nullo actus est generare, quam ille cui nullo modo convenit, nec active, nec passive. modo convenit, nec active, nec passive. Generatio, Patris proprius actus est : Generatio, Patris proprius actus est : generare, Spiritui sancto nullo modo generare, Spiritui sancto nullo modo convenit, nec active, nec passive. Ergo convenit, nec active, nec passive. Ergo Spiritus sanctus plus est innascibilis Spiritus sanctus plus est innascibilis quam Pater. quam Pater.

7. Adhuc, Quæritur de verbis Magistri 7. Adhuc, Quæritur de verbis Magistri in libro I Sententiarum, distinct. XXVIII, in libro I Sententiarum, distinct. XXVIII, qui dicit quod « ingenitus sive innascibi- qui dicit quod « ingenitus sive innascibi- lis sit relatio. » Hoc enim videtur fal- lis sit relatio. » Hoc enim videtur fal- sum. Si enim relatio est, per ipsam Pa- sum. Si enim relatio est, per ipsam Pa- ter refertur ad aliquem, et non nisi ad ter refertur ad aliquem, et non nisi ad nascibilem et hoc stare non potest: per nascibilem et hoc stare non potest: per oppositum enim refertur ad nascibilem, oppositum enim refertur ad nascibilem, scilicet per generativum esse: et sic vi- scilicet per generativum esse: et sic vi- detur, quod innascibilitas non sit in præ- detur, quod innascibilitas non sit in præ- dicamento relationis. dicamento relationis.

ULTERIUS quæritur de paternitate 2. ULTERIUS quæritur de paternitate 2. 1. Hæc enim abstracte significatur : 1. Hæc enim abstracte significatur : abstractio autem non fit nisi a compo- abstractio autem non fit nisi a compo- sito. In divinis autem compositio nulla sito. In divinis autem compositio nulla est. Videtur ergo, quod paternitas in est. Videtur ergo, quod paternitas in divinis non sit. Et eadem objectio est divinis non sit. Et eadem objectio est de filiatione, et de communi spira- de filiatione, et de communi spira- tione. tione.

2. Adhuc, Videtur quod quælibet duæ 2. Adhuc, Videtur quod quælibet duæ correlationes oppositæ sint una. Dicit correlationes oppositæ sint una. Dicit enim Philosophus 3, quod eadem est via enim Philosophus 3, quod eadem est via de Thebis ad Athenas, et de Athenis ad de Thebis ad Athenas, et de Athenis ad Thebas. A simili ergo idem est respectus Thebas. A simili ergo idem est respectus Patris in Filium, et Filii in Patrem. Sed Patris in Filium, et Filii in Patrem. Sed respectus Patris in Filium significatur respectus Patris in Filium significatur paternitate, respectus autem Filii in Pa- paternitate, respectus autem Filii in Pa- trem significatur filiatione. Idem est ergo trem significatur filiatione. Idem est ergo quod significatur paternitate et filiatione: quod significatur paternitate et filiatione: non ergo duæ relationes sunt paternitas non ergo duæ relationes sunt paternitas et filiatio. et filiatio.

Eadem objectio est de spiratione pas- Eadem objectio est de spiratione pas- siva, et de spiratione activa in Patre et siva, et de spiratione activa in Patre et Filio. Filio.

novæ editionis. novæ editionis.

3 ARISTOTELES, Lib. III Physicorum, text. et 3 ARISTOTELES, Lib. III Physicorum, text. et comm. 21. comm. 21.

Quæst. Quæst.

Quæst. 2. Quæst. 2.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ULTERIUS videtur, quod relationum sequitur, quod sit innascibilis. Si emm ULTERIUS videtur, quod relationum sequitur, quod sit innascibilis. Si emm nullus sit numerus '. nullus sit numerus '.

Quæcumque enim uni et eidem sunt Quæcumque enim uni et eidem sunt eadem, ipsa sunt eadem : eo quod dicit eadem, ipsa sunt eadem : eo quod dicit Philosophus in I primæ philosophiæ, Philosophus in I primæ philosophiæ, « Unum in substantia facit idem. » In « Unum in substantia facit idem. » In divinis autem paternitas est Deus et es- divinis autem paternitas est Deus et es- sentia divina: similiter filiatio et com- sentia divina: similiter filiatio et com- munis spiratio. Istæ ergo tres relationes munis spiratio. Istæ ergo tres relationes idem sunt cum essentia divina: ergo ad idem sunt cum essentia divina: ergo ad invicem sunt idem. Idem autem cum eo- invicem sunt idem. Idem autem cum eo- dem non facit numerum: ergo videtur, dem non facit numerum: ergo videtur, quod in Deo non sit numerus relatio- quod in Deo non sit numerus relatio-

num. num.

detur, quod nascibilis sit, sequitur ante detur, quod nascibilis sit, sequitur ante primum patrem esse patrem, quod im primum patrem esse patrem, quod im possibile est etiam secundum intellectum possibile est etiam secundum intellectum Unde innascibilitas proprietas est prim Unde innascibilitas proprietas est prim patris, qui (sicut dicit Augustinus in b patris, qui (sicut dicit Augustinus in b bro IV de Trinitate 3) est principium non bro IV de Trinitate 3) est principium non de principio totius divinitatis, non tan de principio totius divinitatis, non tan tum Filii, in quo est tota divinitas, nee tum Filii, in quo est tota divinitas, nee tantum Spiritus sancti, in quo tantum Spiritus sancti, in quo tota divinitas, sed etiam totius proces tota divinitas, sed etiam totius proces sionis sive emanationis Filii a Patre, sionis sive emanationis Filii a Patre, et Spiritus sancti a Patre et Filio. Qui et Spiritus sancti a Patre et Filio. Qui quod Spiritus sanctus procedit a Filio, quod Spiritus sanctus procedit a Filio,

ווין ווין

IN CONTRARIUM hujus videtur, quod in- hoc Filius habet a Patre, et habet illud IN CONTRARIUM hujus videtur, quod in- hoc Filius habet a Patre, et habet illud finitæ sunt relationes in Deo. finitæ sunt relationes in Deo.

Dicit enim Avicenna, quod quanto Dicit enim Avicenna, quod quanto aliquid simplicius est, tanto multiplicius aliquid simplicius est, tanto multiplicius est in relatione. Primum autem simpli- est in relatione. Primum autem simpli- cissimum est quia ad omnia refertur cissimum est quia ad omnia refertur quæ sunt, vel esse possunt: hæc autem quæ sunt, vel esse possunt: hæc autem infinita sunt, non enim est accipere ali- infinita sunt, non enim est accipere ali- quid quod a Deo sit, quin possint esse quid quod a Deo sit, quin possint esse plura. Infinitæ ergo relationes sunt in plura. Infinitæ ergo relationes sunt in Deo. Deo.

SOLUTIO. Ad primum quæsitum di- SOLUTIO. Ad primum quæsitum di- cendum est, quod innascibilitas sive in- cendum est, quod innascibilitas sive in- genitum esse sic convenit Patri, quod genitum esse sic convenit Patri, quod nulli alii, et convertitur cum ipso, ita nulli alii, et convertitur cum ipso, ita quod in prædicatione et subjectione an- quod in prædicatione et subjectione an- tecedit Patrem et sequitur ipsum. Est tecedit Patrem et sequitur ipsum. Est enim Pater innascibilis, et innascibilis est enim Pater innascibilis, et innascibilis est Pater. Et ideo proprium sive proprietas Pater. Et ideo proprium sive proprietas ejus dicitur, fluens de his quæ essentia- ejus dicitur, fluens de his quæ essentia- lia sunt paternitati ejus, sive personali- lia sunt paternitati ejus, sive personali- tati. Non enim Pater dicitur communi tati. Non enim Pater dicitur communi ratione paternitatis sed, ut dicit Dio- ratione paternitatis sed, ut dicit Dio- nysius in libro de Divinis nominibus, nysius in libro de Divinis nominibus, « patriarchia, ex qua omnis paternitas in « patriarchia, ex qua omnis paternitas in coelo et in terra nominatur 2. >> Et hæc coelo et in terra nominatur 2. >> Et hæc non potest esse nisi prima paternitas, non potest esse nisi prima paternitas, ante quam nec est, nec esse potest, nec ante quam nec est, nec esse potest, nec intelligi potest alia paternitas. Et ex hoc intelligi potest alia paternitas. Et ex hoc

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXIV, Art. 1. Tom. XXV hujusce tiarum, Dist. XXIV, Art. 1. Tom. XXV hujusce nostræ editionis. Cf etiam comment. in I Sen- nostræ editionis. Cf etiam comment. in I Sen- tentiarum, Dist. XXVI, Art. 10. Tom. XXVI. tentiarum, Dist. XXVI, Art. 10. Tom. XXVI.

per æternam generationem. Et hoc mo per æternam generationem. Et hoc mo do oportet, quod innascibilis sit Pa do oportet, quod innascibilis sit Pa ter. Et per hoc quod innascibilis est. ter. Et per hoc quod innascibilis est. oportet quod sit non ab alio. Amor enim oportet quod sit non ab alio. Amor enim æqualis amanti, si rationalis sit, ut dicit æqualis amanti, si rationalis sit, ut dicit Richardus de sancto Victore, non est Richardus de sancto Victore, non est nisi in eum qui procedit ab amante, ut nisi in eum qui procedit ab amante, ut per omnia similis et æqualis amanti. Hie per omnia similis et æqualis amanti. Hie autem non est nisi genitus. Et hæc est autem non est nisi genitus. Et hæc est causa propter quam genitus in ordine causa propter quam genitus in ordine naturæ est ut medius, generans autem ut naturæ est ut medius, generans autem ut principium, et procedens per modum principium, et procedens per modum amoris ab utroque, est ut terminus in amoris ab utroque, est ut terminus in quo stat ordo naturæ: et ideo a Spiritu quo stat ordo naturæ: et ideo a Spiritu sancto non est alius, sicut in præhabitis sancto non est alius, sicut in præhabitis in quæstione de processione Spiritus san- in quæstione de processione Spiritus san- cti dictum est. In omni autem tali ordine cti dictum est. In omni autem tali ordine negato principio, negatur principiatum. negato principio, negatur principiatum. Si enim non sit Pater, non erit Filius: Si enim non sit Pater, non erit Filius: et si non sint Pater et Filius, nec erit am- et si non sint Pater et Filius, nec erit am- borum nexus, sive Spiritus sanctus. Si- borum nexus, sive Spiritus sanctus. Si- militer si sit Pater et non sit Filius, se- militer si sit Pater et non sit Filius, se- quitur non esse amborum nexum, qui quitur non esse amborum nexum, qui est Spiritus sanctus. Et hoc est quod di- est Spiritus sanctus. Et hoc est quod di- cit Augustinus, quod « unus est diligens cit Augustinus, quod « unus est diligens eum qui ab ipso est, et unus diligens eum qui ab ipso est, et unus diligens eum a quo est, et ipsa dilectio: et sic eum a quo est, et ipsa dilectio: et sic tres sunt personæ. » Et ex hoc sequitur tres sunt personæ. » Et ex hoc sequitur de necessitate, quod ablata generatione de necessitate, quod ablata generatione

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 2. cap. 2. 3 S. AUGUSTINUS Lib. IV de Trinitate, cap. 3 S. AUGUSTINUS Lib. IV de Trinitate, cap.

10: 10:

1 1

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39.

passiva, simul auferatur spiratio amoris a passiva, simul auferatur spiratio amoris a generante et genito. Ex quo sequitur, generante et genito. Ex quo sequitur, quod innascibilis est etiam inspirabilis, quod innascibilis est etiam inspirabilis, nec potest esse ab alio : quia si esset ab nec potest esse ab alio : quia si esset ab alio, ille alius a quo esset, spiritum amo- alio, ille alius a quo esset, spiritum amo- ris spiraret in ipsum, quod esse non pot- ris spiraret in ipsum, quod esse non pot- est. Et hæc est causa quare innascibilis est. Et hæc est causa quare innascibilis universaliter est non ens ab alio. Inspi- universaliter est non ens ab alio. Inspi- rabilis autem non tollit alium a quo rabilis autem non tollit alium a quo sit: Filius enim inspirabilis est, et ta- sit: Filius enim inspirabilis est, et ta- men habet alium a quo sit, scilicet Pa- men habet alium a quo sit, scilicet Pa-

trem. trem.

His itaque notatis, facile est respon- His itaque notatis, facile est respon- dere ad objecta. dere ad objecta.

AD PRIMUM ergo dicendum est, quod AD PRIMUM ergo dicendum est, quod innascibilitas, quamvis primo intellectu innascibilitas, quamvis primo intellectu non dicat quis a quo sit, tamen modum non dicat quis a quo sit, tamen modum principii dicit a quo alius sit per gene- principii dicit a quo alius sit per gene- rationem, et in quem alius procedit per rationem, et in quem alius procedit per amorem. Generanti enim statim per hoc amorem. Generanti enim statim per hoc ipsum quod generans est, proprium est ipsum quod generans est, proprium est diligere placitam prolem, ut dicit Augu- diligere placitam prolem, ut dicit Augu- stinus, et a placita prole diligi. Et ita stinus, et a placita prole diligi. Et ita determinat rationem principii de princi- determinat rationem principii de princi- pio et hoc est primum in ordine natu- pio et hoc est primum in ordine natu- ræ et hoc modo quo primum est non ræ et hoc modo quo primum est non dignitate, vel tempore, vel loco, sed or- dignitate, vel tempore, vel loco, sed or- dine naturæ, quo, ut dicit Augustinus, dine naturæ, quo, ut dicit Augustinus, alter non est prior altero, sed alter ex al- alter non est prior altero, sed alter ex al- tero. A tali enim principio secundum tero. A tali enim principio secundum rationem intelligendi incipit ordo na- rationem intelligendi incipit ordo na-

turæ. turæ.

AD ALIUD dicendum, quod licet quis a AD ALIUD dicendum, quod licet quis a quo non sit, non dicat singularem exi- quo non sit, non dicat singularem exi- stentiæ modum, tamen dicit simpliciter stentiæ modum, tamen dicit simpliciter existentis modum: et ideo non est pro- existentis modum: et ideo non est pro- prietas personalis, sed proprietas perso- prietas personalis, sed proprietas perso- næ dicit enim modum ejus qui est næ dicit enim modum ejus qui est principium non de principio et hic est principium non de principio et hic est primus pater, ut dictum est, qui patriar- primus pater, ut dictum est, qui patriar- chia pater est, ut dicit Dionysius. chia pater est, ut dicit Dionysius.

Et quod objicitur, quod negatio non Et quod objicitur, quod negatio non determinat modum ut sit aliquid, sed ut determinat modum ut sit aliquid, sed ut non sit. Dicendum, quod hoc falsum non sit. Dicendum, quod hoc falsum est omnia enim prima determinantur est omnia enim prima determinantur per negationem, et simplicia simpliciter, per negationem, et simplicia simpliciter, sicut patet in primo Euclidis, qui deter- sicut patet in primo Euclidis, qui deter- minans primum et simplex in continuo minans primum et simplex in continuo dicit «Punctum est cujus pars non est. » dicit «Punctum est cujus pars non est. »

395 395

Talia enim nihil habent a se per modum Talia enim nihil habent a se per modum generis, vel differentiæ vel per modum generis, vel differentiæ vel per modum causæ, per quod affirmative determinari causæ, per quod affirmative determinari possint: et ideo necesse est, quod per possint: et ideo necesse est, quod per esse quo accipiuntur ab intellectu, deter- esse quo accipiuntur ab intellectu, deter- minentur. Hoc autem esse per negatio- minentur. Hoc autem esse per negatio- nem significatur in genere, non per ne- nem significatur in genere, non per ne- gationem simpliciter, sicut patet cum di- gationem simpliciter, sicut patet cum di- citur, punctum est cujus pars non est : citur, punctum est cujus pars non est : negatio relinquit genus, ens scilicet po- negatio relinquit genus, ens scilicet po- situm, sive positionem habens in conti- situm, sive positionem habens in conti- nuo, et negat participans formam conti- nuo, et negat participans formam conti- nui. Omne enim quod participat formam nui. Omne enim quod participat formam continui, divisibile est et partem habet: continui, divisibile est et partem habet: et hoc negatur ad esse punctum, cui et hoc negatur ad esse punctum, cui esse est poni tantum in continuo, et non esse est poni tantum in continuo, et non participare formam continui. Et similiter participare formam continui. Et similiter cum dicitur Pater innascibilis, sive non cum dicitur Pater innascibilis, sive non existens ab alio, ponitur Pater existere, existens ab alio, ponitur Pater existere, et modus esse ejus in ordine naturæ de- et modus esse ejus in ordine naturæ de- terminatur per innascibile sive non exi- terminatur per innascibile sive non exi- stere ab alio eo quod omnis primi esse stere ab alio eo quod omnis primi esse nullo modo accipi potest nisi sit determi- nullo modo accipi potest nisi sit determi- natum. natum.

ET ISTE est intellectus verbi Hilarii. Et ET ISTE est intellectus verbi Hilarii. Et hoc modo non potest convenire Spiritui hoc modo non potest convenire Spiritui sancto. Esse enim principium quod est sancto. Esse enim principium quod est Spiritus sanctus, qui (sicut dicit Augu- Spiritus sanctus, qui (sicut dicit Augu- stinus) est principium de utroque princi- stinus) est principium de utroque princi- pio, non potest esse per abnegationem pio, non potest esse per abnegationem principii de quo sit: eo quod ipse est principii de quo sit: eo quod ipse est innotescens per oppositum, scilicet per innotescens per oppositum, scilicet per esse de principio. Generatio autem quæ esse de principio. Generatio autem quæ negatur, quando dicitur innascibilis, non negatur, quando dicitur innascibilis, non est generationis negatio simpliciter, sed est generationis negatio simpliciter, sed negatio placitæ prolis, sive negatio noti- negatio placitæ prolis, sive negatio noti- tiæ amatæ, ut dicit Augustinus: et hæc tiæ amatæ, ut dicit Augustinus: et hæc generatio cum qua spiratur amor a pa- generatio cum qua spiratur amor a pa- rente in prolem, et a prole in parentem: rente in prolem, et a prole in parentem: quæ generatio primo patri convenire non quæ generatio primo patri convenire non potest, ut dictum est: et negata hac ge- potest, ut dictum est: et negata hac ge- neratione, negatur et nascibilitas et spi- neratione, negatur et nascibilitas et spi- rabilitas, et relinquitur non esse ab alio, rabilitas, et relinquitur non esse ab alio, vel (ut melius dicatur) esse non ab alio, vel (ut melius dicatur) esse non ab alio, nec per modum generationis, nec per nec per modum generationis, nec per modum spirationis. Et hæc est solutio modum spirationis. Et hæc est solutio secundum Augustinum in libro XV de secundum Augustinum in libro XV de Trinitale, qui dicit, quod « sicut est in Trinitale, qui dicit, quod « sicut est in mente, et notitia, et amore, ita est in mente, et notitia, et amore, ita est in

Ad 3. Ad 3.

Ad 4 Ad 4

Ad 5. Ad 5.

Ad 6, Ad 6,

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

processu divinarum personarum '. » No- processu divinarum personarum '. » No- titia enim cun mens noscit se, non est titia enim cun mens noscit se, non est generata proles sine amore: et ideo ne- generata proles sine amore: et ideo ne- gata generatione talis prolis, simul cum gata generatione talis prolis, simul cum illa negatione concipitur negatio spira- illa negatione concipitur negatio spira- tionis. Unde hoc modo innascibilitas non tionis. Unde hoc modo innascibilitas non convenit nisi Patri, et est proprietas ip- convenit nisi Patri, et est proprietas ip- sius. sius.

: :

AD ALIUD dicendum, quod improcessi- AD ALIUD dicendum, quod improcessi- bilem esse, commune est et non pro- bilem esse, commune est et non pro- prium per commune autem nihil deter- prium per commune autem nihil deter- minatur ut per proprium, sed innascibi- minatur ut per proprium, sed innascibi- lem esse propriissimum dicit et uni soli lem esse propriissimum dicit et uni soli conveniens. Non enim efficitur commune conveniens. Non enim efficitur commune per hoc, quod negatio unius concepta per hoc, quod negatio unius concepta est in alterius negatione, sed magis ap- est in alterius negatione, sed magis ap- propriatur ad innascibilitatem divinam. propriatur ad innascibilitatem divinam. Sicut enim in generatione divina et in Sicut enim in generatione divina et in generatione imaginis divinæ quæ est in generatione imaginis divinæ quæ est in mente, concipitur processus amoris in mente, concipitur processus amoris in prolem,sicut dicit Augustinus in libro XV prolem,sicut dicit Augustinus in libro XV de Trinitate: Verbum quod insinuare de Trinitate: Verbum quod insinuare intendimus, cum amore notitia est: » intendimus, cum amore notitia est: » ita etiam in negatione talis generationis ita etiam in negatione talis generationis concipitur negatio spirationis, et relin- concipitur negatio spirationis, et relin- quitur esse non ab alio. quitur esse non ab alio.

AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur AD ALIUD dicendum, quod cum dicitur pater innascibilis, non dicitur privative, pater innascibilis, non dicitur privative, sed negative. Sed est negatio in genere sed negative. Sed est negatio in genere existentis in esse ordinis naturæ : et ideo existentis in esse ordinis naturæ : et ideo negatio illa ponit, et fundatur per talem negatio illa ponit, et fundatur per talem negationem in esse proprietatis. Tali ne- negationem in esse proprietatis. Tali ne- gatione determinatum affirmatur de gatione determinatum affirmatur de subjecto, cum dicitur, Pater est secundum subjecto, cum dicitur, Pater est secundum esse personale aliquis non ens ab alio. Et esse personale aliquis non ens ab alio. Et hoc modo essentiæ divinæ non convenit hoc modo essentiæ divinæ non convenit innascibilem esse: quia divinæ essentiæ innascibilem esse: quia divinæ essentiæ esse personale non convenit, secundum esse personale non convenit, secundum quod personale est personali proprietate quod personale est personali proprietate determinatum. determinatum.

AD ID quod objicitur de responsione quo- AD ID quod objicitur de responsione quo- rumdam,dicendum quod procul dubio in- rumdam,dicendum quod procul dubio in- sufficiens est: non enim ostendit causam sufficiens est: non enim ostendit causam dicti Hilarii. Distincti enim modi sunt, dicti Hilarii. Distincti enim modi sunt, modus emanationis per generationem, et modus emanationis per generationem, et modus emanationis per spirationem. Et modus emanationis per spirationem. Et ideo non solvitur dubium per hoc quod ideo non solvitur dubium per hoc quod

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XV de Trinitate, cap.

dicitur Spiritus sanctus referri ad geni- dicitur Spiritus sanctus referri ad geni- tum: non enim refertur ad ipsum geni- tum: non enim refertur ad ipsum geni- tum in quantum genitus est: sed refertur tum in quantum genitus est: sed refertur ad ipsum in quantum in genito spiritus ad ipsum in quantum in genito spiritus amoris Patris est acceptus per generatio- amoris Patris est acceptus per generatio- nem, et per spirationem activam reflexus nem, et per spirationem activam reflexus in parentem: sic enim a Filio spiratur in parentem: sic enim a Filio spiratur Spiritus sanctus ut nexus parentis et Spiritus sanctus ut nexus parentis et prolis et quod sic spiret Spiritum san- prolis et quod sic spiret Spiritum san- ctum Filius, habet a Patre. ctum Filius, habet a Patre.

AD ID quod objicitur de verbis Magi- AD ID quod objicitur de verbis Magi- stri in Sententiis, dicendum quod Magi- stri in Sententiis, dicendum quod Magi- ster non dicit, quod innascibilitas sit in ster non dicit, quod innascibilitas sit in prædicamento relationis tamquam posi- prædicamento relationis tamquam posi- tum in coordinatione prædicabilium: sed tum in coordinatione prædicabilium: sed dicit, quod innascibilitas negatio est in dicit, quod innascibilitas negatio est in genere relationis. Sicut enim affirmat in genere relationis. Sicut enim affirmat in genere relationis qui dicit nascibilem, ita genere relationis qui dicit nascibilem, ita negat qui dicit innascibilem: affirmatio negat qui dicit innascibilem: affirmatio enim et negatio sunt circa idem genus, enim et negatio sunt circa idem genus, sicut et omnis alia species oppositionis. sicut et omnis alia species oppositionis.

AD ID quod ulterius quæritur de pa- A A. AD ID quod ulterius quæritur de pa- A A. ternitate, dicendum est, quod sine dubio ternitate, dicendum est, quod sine dubio vero modo abstractionis nihil est in divi- vero modo abstractionis nihil est in divi- nis. In divinis enim paternitas est Pater. nis. In divinis enim paternitas est Pater. Et talis modus loquendi propter inopiam Et talis modus loquendi propter inopiam nostri intellectus est, qui non potest si- nostri intellectus est, qui non potest si- gnificare, quod in supponendo et attri- gnificare, quod in supponendo et attri- buendo diversum modum habet proprie- buendo diversum modum habet proprie- tas ab hypostasi in qua est, eo quod hy- tas ab hypostasi in qua est, eo quod hy- postasis distincta est, proprietas autem postasis distincta est, proprietas autem distinguens, nisi significet unum per distinguens, nisi significet unum per modum abstractionis, et alterum per modum abstractionis, et alterum per modum concretionis. Et sic dicitur in modum concretionis. Et sic dicitur in alia facultate, quod abstrahentium non alia facultate, quod abstrahentium non est mendacium eo quod abstractionem est mendacium eo quod abstractionem non referunt ad rem, sive ad esse rei, non referunt ad rem, sive ad esse rei, sed ad modum intelligendi. Ita in divi- sed ad modum intelligendi. Ita in divi- nis in tali abstractione non est menda- nis in tali abstractione non est menda- cium eo quod non refertur ad esse, cium eo quod non refertur ad esse, quo scilicet proprietas abstracta sit, et quo scilicet proprietas abstracta sit, et hypostasis concreta, sed ad modum in- hypostasis concreta, sed ad modum in- telligendi aliam, scilicet in supponendo telligendi aliam, scilicet in supponendo et attribuendo proprietatem, quæ in per- et attribuendo proprietatem, quæ in per- sona est ad modum distinguentis et sona est ad modum distinguentis et aliam hypostasim, in qua est ut distin- aliam hypostasim, in qua est ut distin-

7. 7.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39.

397 397

2. 2.

guens in distincto, licet idem sint secun- guens in distincto, licet idem sint secun- dum esse rei. dum esse rei.

et et

: :

AD ALIUD dicendum, quod illa obje- AD ALIUD dicendum, quod illa obje- ctio non valet, nec est simile quod indu- ctio non valet, nec est simile quod indu- citur. Licet enim eadem sit via inter citur. Licet enim eadem sit via inter duos terminos prout via continua est, duos terminos prout via continua est, sicut et motus continuus ut inter duos sicut et motus continuus ut inter duos terminos tamen respectus unius termi- terminos tamen respectus unius termi- ni ad alterum non est respectus alterius ni ad alterum non est respectus alterius ad istum. Differunt enim penes terminos, ad istum. Differunt enim penes terminos, per differentias situs terminorum : et per differentias situs terminorum : et ita relationes, cum nihil sit in medio, ita relationes, cum nihil sit in medio, sed tantum in extremis relatis ad invi- sed tantum in extremis relatis ad invi- cem, differentes et oppositæ sunt penes cem, differentes et oppositæ sunt penes differentiam et oppositionem extremo- differentiam et oppositionem extremo- rum correlativorum ; et cum unum po- rum correlativorum ; et cum unum po- nitur in diffinitione alterius, non ponitur nitur in diffinitione alterius, non ponitur ut aliquid illius sive esse ejus, sed poni- ut aliquid illius sive esse ejus, sed poni- tur ut finis ad quem determinatur de- tur ut finis ad quem determinatur de- pendentia respectus ejus et nisi pone- pendentia respectus ejus et nisi pone- retur, non esset finitus, sed infinitus et retur, non esset finitus, sed infinitus et confusus intellectus ejus. confusus intellectus ejus.

AD ID quod ulterius quæritur, Utrum AD ID quod ulterius quæritur, Utrum numerus sit in relationibus divinis ? numerus sit in relationibus divinis ?

Dicendum, quod sicut inferius proba- Dicendum, quod sicut inferius proba- bitur, non simpliciter numerus, sed nu- bitur, non simpliciter numerus, sed nu- merus quidam est in divinis relationibus merus quidam est in divinis relationibus et personis. Sicut enim dicit Damasce- et personis. Sicut enim dicit Damasce- nus, differentia est causa numeri et ita nus, differentia est causa numeri et ita secundum quod differunt, ita numeran- secundum quod differunt, ita numeran- tur non autem differunt re, sed modo tur non autem differunt re, sed modo significandi et attribuendi et sic ponunt significandi et attribuendi et sic ponunt in numerum una cum alia, una et alia in numerum una cum alia, una et alia cum tertia. Et quod dicitur, Quæcumque cum tertia. Et quod dicitur, Quæcumque uni et eidem sunt eadem, ipsa sunt ea- uni et eidem sunt eadem, ipsa sunt ea- dem non probat, nisi quod una et ea- dem non probat, nisi quod una et ea- dem res quæ est essentia. Et ex hoc non dem res quæ est essentia. Et ex hoc non sequitur, quin propter diversos modos sequitur, quin propter diversos modos attribuendi et significandi quemdam ha- attribuendi et significandi quemdam ha- beant numerum, ut inferius patebit. Et beant numerum, ut inferius patebit. Et sic tres sunt relationes sive proprietates sic tres sunt relationes sive proprietates Patris duæ soli Patri convenientes, Patris duæ soli Patri convenientes, scilicet innascibilitas, et paternitas: ter- scilicet innascibilitas, et paternitas: ter- tia Patri et Filio communis, in quantum tia Patri et Filio communis, in quantum unum sunt in spirando, quæ dicitur com- unum sunt in spirando, quæ dicitur com- munis spiratio activa: duæ convenientes munis spiratio activa: duæ convenientes Filio una propria Filio, filiatio scilicet, Filio una propria Filio, filiatio scilicet, alia communis Filio et Patri, quæ dicta alia communis Filio et Patri, quæ dicta

est communis spiratio una in Spiritu est communis spiratio una in Spiritu sancto, quæ dicitur spiratio passiva, qua sancto, quæ dicitur spiratio passiva, qua scilicet spiratus est Spiritus sanctus vel scilicet spiratus est Spiritus sanctus vel spiratur. spiratur.

Et sic patet quæ et quot sunt relatio- Et sic patet quæ et quot sunt relatio- nes. Quæ, quia innascibilitas, paterni- nes. Quæ, quia innascibilitas, paterni- tas, communis spiratio activa, filiatio, tas, communis spiratio activa, filiatio, spiratio passiva. Quot, quia quinque quæ spiratio passiva. Quot, quia quinque quæ enumeratæ sunt, duæ scilicet Patris, una enumeratæ sunt, duæ scilicet Patris, una singulariter Filii, et una communiter singulariter Filii, et una communiter Patris et Filii, una Spiritus sancti. Patris et Filii, una Spiritus sancti.

AD ID quod in contrarium objicitur, Ad object. AD ID quod in contrarium objicitur, Ad object. quod infinitæ sunt relationes in Deo di- quod infinitæ sunt relationes in Deo di- cendum quod duplex est relatio. cendum quod duplex est relatio.

Una scilicet dicta proprie, quæ sci- Una scilicet dicta proprie, quæ sci- licet in utroque est relativorum secun- licet in utroque est relativorum secun- dum esse et dependentiam. Altera au- dum esse et dependentiam. Altera au- tem non proprie, quæ scilicet in altero tem non proprie, quæ scilicet in altero est secundum esse et dependentiam, in est secundum esse et dependentiam, in altero vero secundum rationem tan- altero vero secundum rationem tan- tum, sicut scilicet finita ad ipsum, et tum, sicut scilicet finita ad ipsum, et non secundum esse et dependentiam ad non secundum esse et dependentiam ad reliquum. Exemplum est in scibili et reliquum. Exemplum est in scibili et scientia] et in omnibus quæ secundum scientia] et in omnibus quæ secundum casum genitivum non dicuntur secun- casum genitivum non dicuntur secun- dum convertentiam ad invicem. Dicitur dum convertentiam ad invicem. Dicitur enim scientia scibilis scientia: eo quod enim scientia scibilis scientia: eo quod scientia secundum esse et dependentiam scientia secundum esse et dependentiam est ad scibile, et non scientia nisi scibi- est ad scibile, et non scientia nisi scibi- lis. Scibile autem non dicitur scientiæ lis. Scibile autem non dicitur scientiæ scibile, sed scientia scibile eo quod sci- scibile, sed scientia scibile eo quod sci- bile non dependet ad scientiam, sed ap- bile non dependet ad scientiam, sed ap- titudine propria scibile est, et ad scien- titudine propria scibile est, et ad scien- tiam non dicitur nisi secundum rationem tiam non dicitur nisi secundum rationem et non secundum rem. Relationis autem et non secundum rem. Relationis autem quæ in utroque extremorum secundum quæ in utroque extremorum secundum ésse dependet ad reliquum, exemplum ésse dependet ad reliquum, exemplum est pater qui filii pater est, et filius qui est pater qui filii pater est, et filius qui patris filius est. Cum autem primum patris filius est. Cum autem primum quod est causa omnium et simplicissi- quod est causa omnium et simplicissi- mum, refertur ad omnia causata sua, hoc mum, refertur ad omnia causata sua, hoc est secundum esse et dependentiam quæ est secundum esse et dependentiam quæ in altero extremorum est. Causatum in altero extremorum est. Causatum enim sive creatum secundum esse et de- enim sive creatum secundum esse et de- pendentiam est ad [creatorem sive ad pendentiam est ad [creatorem sive ad causam. Creator autem et causa secun- causam. Creator autem et causa secun- dum esse et dependentiam non sunt ad dum esse et dependentiam non sunt ad creaturam et causatum, nisi secundum creaturam et causatum, nisi secundum rationem quia scilicet creator et causa rationem quia scilicet creator et causa

398 398

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

secundum rationem finiunt dependen- secundum rationem finiunt dependen- tiam causati et creaturæ. Et hoc modo tiam causati et creaturæ. Et hoc modo non est inconveniens, quod infinitæ re- non est inconveniens, quod infinitæ re- lationes conveniant primæ causæ sim- lationes conveniant primæ causæ sim- plicissimæ quia talium relationum mul- plicissimæ quia talium relationum mul- tiplicitas in creatore non est secundum tiplicitas in creatore non est secundum esse et dependentiam essentialem, sed esse et dependentiam essentialem, sed secundum rationem tantum. In creaturis secundum rationem tantum. In creaturis autem quæ sunt vel esse possunt, est se- autem quæ sunt vel esse possunt, est se- cundum esse et dependentiam essentia- cundum esse et dependentiam essentia- lem. lem.

Et sic patet quæ et quot sunt in nume- Et sic patet quæ et quot sunt in nume- ro relationes in personis. ro relationes in personis.

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quæ sint notiones, relationes, proprieta- Quæ sint notiones, relationes, proprieta- tes personæ, et proprietates persona- tes personæ, et proprietates persona- les? les?

ARTICULI PRIMI ARTICULI PRIMI

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

Quæ sit differentia inter notiones, et re- Quæ sit differentia inter notiones, et re- lationes, et proprietates personales, et lationes, et proprietates personales, et proprietates personæ ? proprietates personæ ?

ULTERIUS quæritur circa idem, Quæ sit ULTERIUS quæritur circa idem, Quæ sit differentia inter notiones, et relationes, differentia inter notiones, et relationes, et proprietates personales, et proprietates et proprietates personales, et proprietates personæ ? personæ ?

Et circa hoc tria quæruntur, scilicet Et circa hoc tria quæruntur, scilicet quæ sint notiones, relationes, proprieta- quæ sint notiones, relationes, proprieta- tes personæ, et proprietates personales? tes personæ, et proprietates personales?

Secundo, Quæ comparatio eorum ad Secundo, Quæ comparatio eorum ad essentiam divinam? essentiam divinam?

Tertio, Quæ comparatio eorum ad Tertio, Quæ comparatio eorum ad personam? personam?

CIRCA PRIMUM istorum duo quærun- CIRCA PRIMUM istorum duo quærun- tur, Quæ scilicet sit differentia horum ad tur, Quæ scilicet sit differentia horum ad invicem? invicem?

Et secundo, Quæ comparatio horum Et secundo, Quæ comparatio horum ad invicem ? ad invicem ?

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXVI, Art. 8, 9 et 13. Tom. XXVI tiarum, Dist. XXVI, Art. 8, 9 et 13. Tom. XXVI

PARTICULA I. PARTICULA I.

Quomodo notio, relatio, proprietas per- Quomodo notio, relatio, proprietas per- sonæ, et proprietas personalis distin- sonæ, et proprietas personalis distin- guuntur ab invicem ? guuntur ab invicem ?

Primo ergo quæritur, Quæ sit diffe- Primo ergo quæritur, Quæ sit diffe- rentia horum quatuor ab invicem, notio, rentia horum quatuor ab invicem, notio, relatio, proprietas personæ, et proprietas relatio, proprietas personæ, et proprietas personalis? personalis?

Et dicitur communiter auctoritate Et dicitur communiter auctoritate Boetii, quod notio est conceptus mentis Boetii, quod notio est conceptus mentis per quem innotescit persona in esse per- per quem innotescit persona in esse per- sonali proprio. Et si hoc est notio: tunc sonali proprio. Et si hoc est notio: tunc videtur, quod non sunt quinque notio- videtur, quod non sunt quinque notio- sed tantum tres. sed tantum tres.

nes, nes,

1. Esse enim proprium personæ plu- 1. Esse enim proprium personæ plu- ribus innotescere non potest, quam sunt ribus innotescere non potest, quam sunt distinguentia personas et esse personale distinguentia personas et esse personale conferentia. Hæc autem non sunt nisi conferentia. Hæc autem non sunt nisi tria, scilicet paternitas, filiatio, et spira- tria, scilicet paternitas, filiatio, et spira- tio passiva. Tres ergo erunt notiones, et tio passiva. Tres ergo erunt notiones, et non plures. non plures.

2. Adhuc, Nullum est proprium quod 2. Adhuc, Nullum est proprium quod innotescat per commune : communis innotescat per commune : communis spiratio activa non est propria unius spiratio activa non est propria unius

hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. IX, QUÆST. 39.

personæ ergo per ipsam ut per notio- personæ ergo per ipsam ut per notio- nem non innotescit aliqua persona sin- nem non innotescit aliqua persona sin- Mulariter in esse personali: ergo non est Mulariter in esse personali: ergo non est motio, ut videtur. motio, ut videtur.

3. Adhuc, Per innascibilitatem nulla 3. Adhuc, Per innascibilitatem nulla persona innotescit: non enim convenit persona innotescit: non enim convenit Spiritui sancto, ut habitum est: nec Spiritui sancto, ut habitum est: nec convenit Filio, ut dicit Augustinus: nec convenit Filio, ut dicit Augustinus: nec videtur convenire Patri in quantum Pa- videtur convenire Patri in quantum Pa- ter est dicit enim Augustinus, quod ter est dicit enim Augustinus, quod "multi sunt patres qui non sunt innasci- "multi sunt patres qui non sunt innasci- biles. » biles. » Et sic per innascibilitatem in Et sic per innascibilitatem in notitiam non ponitur Pater in quantum notitiam non ponitur Pater in quantum Pater est et sic videtur, quod innasci- Pater est et sic videtur, quod innasci-

bilitas non sit notio. bilitas non sit notio.

4. Adhuc, Notio non videtur differre a 4. Adhuc, Notio non videtur differre a relatione. Quia ex quo notio est per relatione. Quia ex quo notio est per quam noscitur persona in esse distincto, quam noscitur persona in esse distincto, et, sicut dicit Aristoteles in principio et, sicut dicit Aristoteles in principio Physicorum, intelligere et scire circa Physicorum, intelligere et scire circa omnes scientias contingit ex eisdem prin- omnes scientias contingit ex eisdem prin- cipiis ex quibus constituitur res in esse : cipiis ex quibus constituitur res in esse : tunc etiam ex relationibus innotescit tunc etiam ex relationibus innotescit persona in esse personali: et sic sunt persona in esse personali: et sic sunt idem relatio et notio. idem relatio et notio.

ULTERIUS quæritur similiter de proprie- ULTERIUS quæritur similiter de proprie- tate personæ, Utrum illa sit notio et relatio? tate personæ, Utrum illa sit notio et relatio? Et videtur, quod notio sit. Et videtur, quod notio sit.

Dicit enim Aristoteles in libro V To- Dicit enim Aristoteles in libro V To- picorum, quod « proprium causa inno- picorum, quod « proprium causa inno- tescendi assignatur. » Et quod causa tescendi assignatur. » Et quod causa innotescendi assignatur, per hoc cogno- innotescendi assignatur, per hoc cogno- scitur res et per quod cognoscitur per- scitur res et per quod cognoscitur per- sona in esse personali, est notio, ut jam sona in esse personali, est notio, ut jam habitum est ergo idem est notio quod habitum est ergo idem est notio quod proprietas personæ. proprietas personæ.

QUOD SI concedatur, in contrarium vi- QUOD SI concedatur, in contrarium vi- detur esse, quod in diverso sunt numero detur esse, quod in diverso sunt numero proprietates personæ et notiones: no- proprietates personæ et notiones: no- tiones enim dicuntur esse quinque, pro- tiones enim dicuntur esse quinque, pro- prietates autem Patris dicuntur esse tres, prietates autem Patris dicuntur esse tres, Filii duæ, Spiritus sancti una, quæ sunt Filii duæ, Spiritus sancti una, quæ sunt sex. Et sic videtur, quod notio et pro- sex. Et sic videtur, quod notio et pro- prietas personæ non sunt idem. prietas personæ non sunt idem.

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. AIII, Art. 10. Tom. XXV hujusce tiarum, Dist. AIII, Art. 10. Tom. XXV hujusce editionis nostræ. editionis nostræ.

399 399

ULTERIUS de hoc ipso sequitur. Viden- Quæst. 2. ULTERIUS de hoc ipso sequitur. Viden- Quæst. 2. tur enim plures esse notiones, et. plures tur enim plures esse notiones, et. plures proprietates personæ . proprietates personæ .

1. Sicut enim Pater innotescit per non 1. Sicut enim Pater innotescit per non esse ab alio, ita innotescit Spiritus san- esse ab alio, ita innotescit Spiritus san- ctus per non esse alium ab ipso in ordine ctus per non esse alium ab ipso in ordine naturæ et sic non esse alium ab ipso, naturæ et sic non esse alium ab ipso, notio et proprietas est Spiritus sancti. notio et proprietas est Spiritus sancti.

2. Adhuc, Videtur esse communis spi- 2. Adhuc, Videtur esse communis spi- ratio non proprietas personæ : sed oppo- ratio non proprietas personæ : sed oppo- sitio videtur esse in adjecto, cum dicitur sitio videtur esse in adjecto, cum dicitur commune proprium esse : commune commune proprium esse : commune enim est, quod pluribus convenit, pro- enim est, quod pluribus convenit, pro- prium autem quod uni soli. Communis prium autem quod uni soli. Communis autem spiratio et Patri et Filio convenit, autem spiratio et Patri et Filio convenit, et ita pluribus. Non ergo est alicujus et ita pluribus. Non ergo est alicujus personæ proprium. personæ proprium.

3. Adhuc, Proprietas per modum for- 3. Adhuc, Proprietas per modum for- mæ dicit hoc quod significat: forma au- mæ dicit hoc quod significat: forma au- tem multiplicatur ad multiplicationem tem multiplicatur ad multiplicationem suppositi in quo est. Cum ergo duo sup- suppositi in quo est. Cum ergo duo sup- posita sint Pater et Filius, videtur quod posita sint Pater et Filius, videtur quod una numero proprietas non possit esse una numero proprietas non possit esse in eis et sic communis spiratio non est in eis et sic communis spiratio non est ipsa proprietas una, sed duæ. ipsa proprietas una, sed duæ.

4. Adhuc, Non conceditur ista, quod 4. Adhuc, Non conceditur ista, quod Pater et Filius sunt unus spirator, vel Pater et Filius sunt unus spirator, vel unus spirans, vel idem principium Spi- unus spirans, vel idem principium Spi- ritus sancti 2. Ergo videtur, quod etiam ritus sancti 2. Ergo videtur, quod etiam non debeat concedi, quod una et eadem non debeat concedi, quod una et eadem spiratione spirent Spiritum sanctum : et spiratione spirent Spiritum sanctum : et sic videtur, quod non bene assignantur sic videtur, quod non bene assignantur proprietates personarum. proprietates personarum.

quæ quæ

dicuntur dicuntur

Quæst. 3. Quæst. 3.

ULTERIUS quæritur de his ULTERIUS quæritur de his proprietates personales. proprietates personales. Illæ enim dicuntur esse, quæ consti- Illæ enim dicuntur esse, quæ consti- tuunt personas in esse personali. Et hoc tuunt personas in esse personali. Et hoc videtur esse inconveniens. videtur esse inconveniens.

1. Constituens enim in esse personali, 1. Constituens enim in esse personali, principium est esse.; Proprium autem principium est esse.; Proprium autem sive proprietas secundum rationem intel- sive proprietas secundum rationem intel- ligendi est post esse ejus cujus est pro- ligendi est post esse ejus cujus est pro- prium. Non ergo potest esse, quod pro- prium. Non ergo potest esse, quod pro- prietas personalis personam constituat prietas personalis personam constituat

2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- 2 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Senten- tiarum, Dist. XXIX, Art. 5 et 6. Tom. XXVI. tiarum, Dist. XXIX, Art. 5 et 6. Tom. XXVI.

Solutio. Solutio.

400 400

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in esse personali et sic videtur, quod quantum ad unitatem essentiæ. Et sub- in esse personali et sic videtur, quod quantum ad unitatem essentiæ. Et sub- nulla proprietas sit personalis. nulla proprietas sit personalis. dit quod pertinet ad proprietates perso. dit quod pertinet ad proprietates perso. narum narum

2. Adhuc, Cum proprietas personæ sit 2. Adhuc, Cum proprietas personæ sit in persona sicut proprietas personalis, in persona sicut proprietas personalis, videtur quod eadem ratione constituat videtur quod eadem ratione constituat in esse personali, sicut et proprietas per- in esse personali, sicut et proprietas per- sonalis. sonalis.

3. Adhuc, Cum esse personale sit esse 3. Adhuc, Cum esse personale sit esse distincti, et proprietas personæ distin- distincti, et proprietas personæ distin- guat sicut proprietas personalis: com- guat sicut proprietas personalis: com- munis enim spiratio Patrem distinguit a munis enim spiratio Patrem distinguit a Spiritu sancto, et etiam Filium et ta- Spiritu sancto, et etiam Filium et ta- men in Patre et Filio proprietas perso- men in Patre et Filio proprietas perso- næ est et non personalis. Per locum ergo næ est et non personalis. Per locum ergo ab effectu videtur sequi, quod proprietas ab effectu videtur sequi, quod proprietas personæ sit proprietas personalis. Idem personæ sit proprietas personalis. Idem enim per se et immediatus effectus vult enim per se et immediatus effectus vult habere unam et eamdem numero cau- habere unam et eamdem numero cau- sam, maxime si est effectus causæ for- sam, maxime si est effectus causæ for- malis, sicut principii formalis est effectus malis, sicut principii formalis est effectus per distinctionem ponere in esse perso- per distinctionem ponere in esse perso- nali. nali.

SOLUTIO. Dicendum, quod cum perso- SOLUTIO. Dicendum, quod cum perso- na sit singulariter existens secundum na sit singulariter existens secundum singularis existentiæ modum, et essentia singularis existentiæ modum, et essentia divina communis sit re, et non suscep- divina communis sit re, et non suscep- tibilis distinctionis, vel divisionis, vel tibilis distinctionis, vel divisionis, vel appropriationis per esse quod dat perso- appropriationis per esse quod dat perso- nis, sicut dicit Augustinus in libro V de nis, sicut dicit Augustinus in libro V de Trinitate quod « idem est Patris esse, et Trinitate quod « idem est Patris esse, et Filii esse, et Spiritus sancti esse: quam- Filii esse, et Spiritus sancti esse: quam- vis non sit idem esse Patrem, et esse vis non sit idem esse Patrem, et esse Filium, et esse Spiritum sanctum' : » et Filium, et esse Spiritum sanctum' : » et sic personæ distinctæ sant, cujus distin- sic personæ distinctæ sant, cujus distin- ctionis essentia nullo modo potuit esse ctionis essentia nullo modo potuit esse causa, cum ipsa potius sit causa commu- causa, cum ipsa potius sit causa commu- nitatis et indistinctionis et indivisionis et nitatis et indistinctionis et indivisionis et identitatis in esse substantiali vel essen- identitatis in esse substantiali vel essen- tiali, compulsi sunt Sancti ponere pro- tiali, compulsi sunt Sancti ponere pro- prietates in personis, quæ principia sint prietates in personis, quæ principia sint hujusmodi distinctionis. Et hoc videtur hujusmodi distinctionis. Et hoc videtur velle Gregorius in præfatione de Trini- velle Gregorius in præfatione de Trini- tate, cum dicit : « Quod de tua gloria, tate, cum dicit : « Quod de tua gloria, '« revelante te, credimus, hoc de Filio '« revelante te, credimus, hoc de Filio « tuo, hoc de Spiritu sancto, sine diffe- « tuo, hoc de Spiritu sancto, sine diffe- << rentia discretionis sentimus. » Et hoc << rentia discretionis sentimus. » Et hoc