Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

240 240

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD quod objicitur de secunda AD ALIUD quod objicitur de secunda determinatione, « bonum est indivisio determinatione, « bonum est indivisio actus a potentia, » dicendum quod bona actus a potentia, » dicendum quod bona est sed intelligitur de indivisione actus est sed intelligitur de indivisione actus quæ est secundum virtutem ultimam boni quæ est secundum virtutem ultimam boni uniuscujusque naturalem et propriam non uniuscujusque naturalem et propriam non impeditam in operatione perfecta, et sic impeditam in operatione perfecta, et sic redit ad primam: et sic intelligendo non redit ad primam: et sic intelligendo non determinatur per formam, sed per finem determinatur per formam, sed per finem ultimum. ultimum.

AD ID quod objicitur de Boetio, dicen- AD ID quod objicitur de Boetio, dicen- dum quod bonum non est a bono per dum quod bonum non est a bono per causam efficientem solum, sed per cau- causam efficientem solum, sed per cau- sam efficientem in fine secundum inten- sam efficientem in fine secundum inten- tionem dispositam : sic enim efficiens tionem dispositam : sic enim efficiens boat et clamat ad bonum et ad esse. Sic- boat et clamat ad bonum et ad esse. Sic- ut dicitur, ad Roman, iv, 17: Qui vocat ut dicitur, ad Roman, iv, 17: Qui vocat ea quæ non sunt, tamquam ea quæ sunt. ea quæ non sunt, tamquam ea quæ sunt. Quia ea quæ non sunt in seipsis, vocat Quia ea quæ non sunt in seipsis, vocat ad esse tamquam ea quæ jam sunt in in- ad esse tamquam ea quæ jam sunt in in- tentione ipsius. Et de omnibus ad esse tentione ipsius. Et de omnibus ad esse sic vocatis dicitur, Genes. 31: Vidit sic vocatis dicitur, Genes. 31: Vidit Deus cuncta quæ fecerat: et erant valde Deus cuncta quæ fecerat: et erant valde bona. Sic enim, ut dicit Dionysius, boni bona. Sic enim, ut dicit Dionysius, boni est bona adducere. Et, Matth. VII, 18: est bona adducere. Et, Matth. VII, 18: Non potest arbor bona fructus malos Non potest arbor bona fructus malos facere. Ex quo accipitur, quod etiam facere. Ex quo accipitur, quod etiam bonum in efficiente determinatur ex fine. bonum in efficiente determinatur ex fine. Et patet, quod eadem non est determi- Et patet, quod eadem non est determi- natio boni et entis. Ens enim determina- natio boni et entis. Ens enim determina- tur per causam efficientem simplicem, tur per causam efficientem simplicem, bonum autem per causam finalem quæ bonum autem per causam finalem quæ

movet efficientem. movet efficientem.

1, 1,

AD DICTUM Anselmi dicendum, quod AD DICTUM Anselmi dicendum, quod Anselmus intendit distinguere inter vere Anselmus intendit distinguere inter vere bona, et alicui vel secundum quid bona. bona, et alicui vel secundum quid bona. Vere bona dicit esse, quæ omnibus et Vere bona dicit esse, quæ omnibus et semper melius est esse quam non esse. semper melius est esse quam non esse. Alicui autem et secundum quid bona di- Alicui autem et secundum quid bona di- cit, quæ alicui et aliquando melius est cit, quæ alicui et aliquando melius est esse quam non esse, sed non omnibus, esse quam non esse, sed non omnibus, aut semper. Unde de communi intentione aut semper. Unde de communi intentione boni nihil loquitur. boni nihil loquitur.

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

ARTICULI SECUNDI ARTICULI SECUNDI

PARTICULA III. PARTICULA III.

Utrum bonum et pulchrum secundum Utrum bonum et pulchrum secundum

intentionem communem sint idem vel intentionem communem sint idem vel diversa ? diversa ?

Tertio quæritur, Utrum bonum et Tertio quæritur, Utrum bonum et pulchrum secundum intentionem com- pulchrum secundum intentionem com- munem sint idem vel diversa ? munem sint idem vel diversa ? Et videtur, quod eadem. Et videtur, quod eadem.

1. Dionysius enim ubi agit de bono, 1. Dionysius enim ubi agit de bono, in libro de Divinis nominibus, adjungit in libro de Divinis nominibus, adjungit pulchrum, sic dicens : « Bonum lauda- pulchrum, sic dicens : « Bonum lauda- tur a cunctis theologis, et sicut pul- tur a cunctis theologis, et sicut pul- chrum, et sicut pulchritudo. » Et infra chrum, et sicut pulchritudo. » Et infra in eodem « Pulchritudo quidem dicitur, in eodem « Pulchritudo quidem dicitur, propter traditam ab ipso omnibus exi- propter traditam ab ipso omnibus exi- stentibus juxta proprietatem uniuscujus- stentibus juxta proprietatem uniuscujus- que pulchritudinem et sicut universo- que pulchritudinem et sicut universo- rum consonantiæ et claritatis causa, ad si- rum consonantiæ et claritatis causa, ad si- militudinem luminis cum fulgore innitens militudinem luminis cum fulgore innitens universis pulchrificas fontani radii ipsius` universis pulchrificas fontani radii ipsius` traditiones. » Unde et xalos dicitur. Kálov traditiones. » Unde et xalos dicitur. Kálov enim per unum λ in Græco dicitur bo- enim per unum λ in Græco dicitur bo- пит, xxos per duo à dicitur pulchrum. пит, xxos per duo à dicitur pulchrum. Et sicut nomen a nomine formatur, sic Et sicut nomen a nomine formatur, sic videtur res a re formari : et ita videtur, videtur res a re formari : et ita videtur, quod bonum et pulchrum sint idem. quod bonum et pulchrum sint idem.

2. Adhuc, Dionysius ibidem: « Pul- 2. Adhuc, Dionysius ibidem: « Pul- chrum dicitur bonum sicut ipsum secun- chrum dicitur bonum sicut ipsum secun- dum seipsum pulchrum, cum seipso uni- dum seipsum pulchrum, cum seipso uni- forme et semper existens pulchrum : sic- forme et semper existens pulchrum : sic- ut omnis pulchri fontanam pulchritudi- ut omnis pulchri fontanam pulchritudi- nem excedenter in seipso præhabens. nem excedenter in seipso præhabens. Ex quo accipitur, quod secundum idem Ex quo accipitur, quod secundum idem determinatur pulchrum et bonum. determinatur pulchrum et bonum.

» »

3. Adhuc, Propter hoc ut idem osten- 3. Adhuc, Propter hoc ut idem osten- dat pulchrum et bonum, bonum attribuit dat pulchrum et bonum, bonum attribuit lumini. Lumen enim est quod omnibus lumini. Lumen enim est quod omnibus

cap. 4. cap. 4.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26.

attribuit venustatem et pulchritudinem. attribuit venustatem et pulchritudinem. Et sic iterum sequitur, quod idem sit Et sic iterum sequitur, quod idem sit pulchrum et bonum. pulchrum et bonum.

4. Adhuc, Dionysius ibidem « Pul- 4. Adhuc, Dionysius ibidem « Pul- chrum secundum omnem causam cuncta chrum secundum omnem causam cuncta desiderant et non est aliquid existen- desiderant et non est aliquid existen- tium, quod non participet pulchro et bo- tium, quod non participet pulchro et bo- no. Audebit et hoc dicere sermo, quod no. Audebit et hoc dicere sermo, quod et non existens participat pulchro et bo- et non existens participat pulchro et bo- no. » Ex hoc accipitur, quod secundum no. » Ex hoc accipitur, quod secundum idem determinatur pulchrum et bonum, idem determinatur pulchrum et bonum, scilicet quod omnia desiderant. Idem ergo scilicet quod omnia desiderant. Idem ergo est pulchrum et bonum. est pulchrum et bonum.

5. Hoc idem accipitur a Boetio. Si 5. Hoc idem accipitur a Boetio. Si enim bonum est quod est a bono, et hoc enim bonum est quod est a bono, et hoc est determinatio boni, secundum idem est determinatio boni, secundum idem videtur determinari pulchrum. Dicit videtur determinari pulchrum. Dicit enim sic in libro de Consolatione phi- enim sic in libro de Consolatione phi- losophiæ : losophiæ :

Mundum mente gerens pulchrum pulcherri- Mundum mente gerens pulchrum pulcherri- mus ipse, mus ipse, similique imagine formans. similique imagine formans.

Ex quo accipitur, quod pulchrum est Ex quo accipitur, quod pulchrum est quod est a pulchro, sicut bonum quod quod est a pulchro, sicut bonum quod

est a bono. est a bono.

6. Hoc idem videtur dicere Plato in 6. Hoc idem videtur dicere Plato in ultima parte Timæi, ubi dicitur, quod ultima parte Timæi, ubi dicitur, quod mundus xóopos dicitur, Græce, quod La- mundus xóopos dicitur, Græce, quod La- tine sonat decor vel ordinatus: eo quod tine sonat decor vel ordinatus: eo quod a pulcherrimo exivit exemplari. Et sic a pulcherrimo exivit exemplari. Et sic iterum pulchrum est quod est a pulchro, iterum pulchrum est quod est a pulchro, sicut bonum quod est a bono. sicut bonum quod est a bono.

7. Adhuc, Psal. XLIX, 11: Pulchritudo 7. Adhuc, Psal. XLIX, 11: Pulchritudo agri mecum est. Non autem secum est, agri mecum est. Non autem secum est, ut dicit Dionysius, nisi quia omnium ut dicit Dionysius, nisi quia omnium pulchrorum omnem pulchritudinem præ- pulchrorum omnem pulchritudinem præ- habens est causa et non est pulchrum habens est causa et non est pulchrum nisi per hoc quod est imago bonitatis nisi per hoc quod est imago bonitatis primæ. Et sic iterum videtur, quod ea- primæ. Et sic iterum videtur, quod ea- dem sit determinatio pulchri et boni. dem sit determinatio pulchri et boni.

8. Hoc idem videtur per rationem. 8. Hoc idem videtur per rationem. Turpe enim est quod aliquo ad perfectio- Turpe enim est quod aliquo ad perfectio- nem pertinentium est privatum. Hoc nem pertinentium est privatum. Hoc enim habet maculam, et quasi mutila- enim habet maculam, et quasi mutila- tum est. Et per contrarium pulchrum tum est. Et per contrarium pulchrum

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XII de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XII de Civitate Dei,

XXXI XXXI

241 241

est, cui nihil deest ad perfectionem per- est, cui nihil deest ad perfectionem per- tinentium. Nihil autem deest quando in- tinentium. Nihil autem deest quando in- cluditur finis ultimus salvatis omnibus cluditur finis ultimus salvatis omnibus quæ sunt ad finem. Ultimus ergo finis quæ sunt ad finem. Ultimus ergo finis additus complet rationem pulchri : et additus complet rationem pulchri : et idem complet rationem boni, ut præha- idem complet rationem boni, ut præha- bitum est per idem ergo determinatur bitum est per idem ergo determinatur pulchrum et bonum. pulchrum et bonum.

9. Adhuc, Quorum est unum et idem 9. Adhuc, Quorum est unum et idem privative oppositum, eorum est determi- privative oppositum, eorum est determi- natio per unum sed habitus pulchri et natio per unum sed habitus pulchri et boni idem est privative oppositum : ergo boni idem est privative oppositum : ergo pulchrum et bonum dicunt eumdem ha- pulchrum et bonum dicunt eumdem ha- bitum. MEDIA probatur per id quod ha- bitum. MEDIA probatur per id quod ha- betur in fine primi Physicorum, ubi di- betur in fine primi Physicorum, ubi di- cit Aristoteles, quod « materia appetit cit Aristoteles, quod « materia appetit formam sicut turpe bonum. » Ex formam sicut turpe bonum. » Ex quo quo accipitur, quod turpe dicit privationem accipitur, quod turpe dicit privationem boni. Constat autem, quod etiam dicit boni. Constat autem, quod etiam dicit privationem pulchri. Eumdem ergo ha- privationem pulchri. Eumdem ergo ha- bitum dicunt pulchrum et bonum. bitum dicunt pulchrum et bonum.

IN CONTRARIUM est quod dicit Augusti- Sed contra. IN CONTRARIUM est quod dicit Augusti- Sed contra. nus in libro XII de Civitate Dei sic: nus in libro XII de Civitate Dei sic: << Pulchritudo est quædam congruentia << Pulchritudo est quædam congruentia partium cum suavitate colorum. » Ex partium cum suavitate colorum. » Ex quo accipitur, quod pulchritudo non quo accipitur, quod pulchritudo non est nisi in corporibus bonum autem est nisi in corporibus bonum autem etiam est in spiritualibus, et plus quam etiam est in spiritualibus, et plus quam in corporalibus: non ergo idem sunt pul- in corporalibus: non ergo idem sunt pul-

chrum st bonum. chrum st bonum.

SOLUTIO. Dicendum, quod idem sunt Solutio. SOLUTIO. Dicendum, quod idem sunt Solutio. pulchrum et bonum secundum supposita, pulchrum et bonum secundum supposita,

non non

autem idem secundum nominis autem idem secundum nominis rationem et per idem determinatur rationem et per idem determinatur pulchrum et bonum, quia per finem, sed pulchrum et bonum, quia per finem, sed non per idem secundum rationem. Et non per idem secundum rationem. Et ideo Dionysius bonum assimilat lumini et ideo Dionysius bonum assimilat lumini et diligibili: quia sicut lumen expandens se diligibili: quia sicut lumen expandens se super illuminata, trahit ad se et congre- super illuminata, trahit ad se et congre- gat homogenia sibi sui luminis partici- gat homogenia sibi sui luminis partici- pia, et trahendo ad se ea imbuit et for- pia, et trahendo ad se ea imbuit et for- mat et venustat lumine suo et pulchrifi- mat et venustat lumine suo et pulchrifi- cat: ita bonum quod per se bonum est, cat: ita bonum quod per se bonum est, expansum super omnia bona, trahit et expansum super omnia bona, trahit et congregat ad se omnium appetituum in- congregat ad se omnium appetituum in- tellectualium, rationalium, sensibilium, tellectualium, rationalium, sensibilium,

сар. 19. сар. 19.

16 16

Ad object. Ad object.

242 242

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vivorum, et existentium, et imperfecto- vivorum, et existentium, et imperfecto- rum appetitum bono illo participantium, rum appetitum bono illo participantium, et trahendo ad se immittit se illis, et for- et trahendo ad se immittit se illis, et for- mat et venustat et depellit ab ipsis priva- mat et venustat et depellit ab ipsis priva- tionis defectum, qui solus turpitudinis tionis defectum, qui solus turpitudinis causa est. Et inducit Dionysius id quod causa est. Et inducit Dionysius id quod dicitur, Genes. 1, 3: Dixit Deus: Fiat dicitur, Genes. 1, 3: Dixit Deus: Fiat lux, dicens, quod lux illa quæ omnibus lux, dicens, quod lux illa quæ omnibus superferebatur, antequam quarto die per superferebatur, antequam quarto die per luminaria distingueretur, lumen signi- luminaria distingueretur, lumen signi- ficabat bonitatis divinæ omnibus super- ficabat bonitatis divinæ omnibus super- expansum ad omnium formationem et expansum ad omnium formationem et venustatem. venustatem.

Differunt tamen secundum rationem Differunt tamen secundum rationem pulchrum et bonum: quia pulchrum si- pulchrum et bonum: quia pulchrum si- ve decorum dicit bonum secundum re- ve decorum dicit bonum secundum re- lationem congruentiæ eorum quæ exi- lationem congruentiæ eorum quæ exi- guntur ad perfectionem esse in compara- guntur ad perfectionem esse in compara- tionem ad ordinem sapientiæ divinæ. tionem ad ordinem sapientiæ divinæ. Bonum autem eumdem ordinem dicit in Bonum autem eumdem ordinem dicit in comparatione ad bonitatem. Sicut et in comparatione ad bonitatem. Sicut et in corporalibus pulchrum dicitur splendens corporalibus pulchrum dicitur splendens in visu, bonum autem in ultimo fine per- in visu, bonum autem in ultimo fine per- fectum. fectum.

ET PER hoc patet solutio primæ partis ET PER hoc patet solutio primæ partis objectionum. objectionum.

AD ID quod in contrarium per Augu- AD ID quod in contrarium per Augu- stinum objicitur, dicendum quod Augu- stinum objicitur, dicendum quod Augu- stinus loquitur ibi de pulchritudine cor- stinus loquitur ibi de pulchritudine cor- porali, secundum quod typus quidam porali, secundum quod typus quidam est pulchritudinis spiritualis. Sicut enim est pulchritudinis spiritualis. Sicut enim in corporibus decor sive pulchritudo in corporibus decor sive pulchritudo est (ut dicit Philosophus in Topicis) com- est (ut dicit Philosophus in Topicis) com- mensuratio partium elegans, sive (ut di- mensuratio partium elegans, sive (ut di- cit Augustinus) commensuratio partium cit Augustinus) commensuratio partium cum suavitate coloris quæ commensu- cum suavitate coloris quæ commensu- ratio attenditur in debita quantitate, et ratio attenditur in debita quantitate, et debito situ, et debita figura, et debita debito situ, et debita figura, et debita proportione partis cum parte et partis ad proportione partis cum parte et partis ad totum ita in essentialibus commensura- totum ita in essentialibus commensura- tio est constituentium et ad se invicem tio est constituentium et ad se invicem et ad formam totius, et in spiritualibus et ad formam totius, et in spiritualibus commensuratio est virium quæ sunt par- commensuratio est virium quæ sunt par- tes potestativæ et ad se invicem et ad to- tes potestativæ et ad se invicem et ad to- tum. Et in hac commensuratione consi- tum. Et in hac commensuratione consi- stit pulchritudo spiritualis. Propter quod stit pulchritudo spiritualis. Propter quod Augustinus in libro LXXXIII Quæstio- Augustinus in libro LXXXIII Quæstio-

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

num dicit, quod « bonum per se quod num dicit, quod « bonum per se quod est honestum, pulchritudo est intelligi- est honestum, pulchritudo est intelligi- bilis. » bilis. »

ARTICULI SECUNDI ARTICULI SECUNDI

PARTICULA IV. PARTICULA IV.

An notitia et amor boni, et exstasis ejus- An notitia et amor boni, et exstasis ejus- dem, et zelus, impressa sint omnibus dem, et zelus, impressa sint omnibus per naturam, sicut videntur dicere per naturam, sicut videntur dicere Dionysius et Ierotheus ? Dionysius et Ierotheus ?

Quarto quæritur, An notitia et amor Quarto quæritur, An notitia et amor boni, et exstasis ejusdem, et zelus, im- boni, et exstasis ejusdem, et zelus, im- pressa sint omnibus per naturam, sicut pressa sint omnibus per naturam, sicut videntur dicere Dionysius et Ierotheus? videntur dicere Dionysius et Ierotheus? Et videtur, quod sic. Et videtur, quod sic.

1. Dicit enim sic Dionysius in libro de 1. Dicit enim sic Dionysius in libro de Divinis nominibus: « Omnibus igitur Divinis nominibus: « Omnibus igitur pulchrum est et bonum et delectabile et pulchrum est et bonum et delectabile et amabile et diligibile, et propter ipsum amabile et diligibile, et propter ipsum et ipsius gratia, et minora meliora con- et ipsius gratia, et minora meliora con- vertendo se ad ea amant et communi- vertendo se ad ea amant et communi- cative sive sociative ordinatata amant cative sive sociative ordinatata amant coordinata, et meliora minora amant coordinata, et meliora minora amant provisive, et ipsa singula seipsa conten- provisive, et ipsa singula seipsa conten- tive amant, et omnia pulchrum et bonum tive amant, et omnia pulchrum et bonum desiderantia faciunt et volunt omnia desiderantia faciunt et volunt omnia quæcumque faciunt et volunt ¹. » Ergo quæcumque faciunt et volunt ¹. » Ergo omnibus amor summi boni impressus omnibus amor summi boni impressus

est. est.

2. Adhuc, Augustinus in libro secundo 2. Adhuc, Augustinus in libro secundo de Libero arbitrio : « Antequam boni de Libero arbitrio : « Antequam boni simus, impressa est nobis notio bonita- simus, impressa est nobis notio bonita- tis, per quam sine ulla dubitatione sci- tis, per quam sine ulla dubitatione sci- mus nos esse velle bonos. >> Ergo vide- mus nos esse velle bonos. >> Ergo vide- tur, quod etiam malis amor boni impres- tur, quod etiam malis amor boni impres-

sus est. sus est.

3. Adhuc, Boetius in Consolatione 3. Adhuc, Boetius in Consolatione philosophiæ: « Omnes homines boni et philosophiæ: « Omnes homines boni et mali indiscreta intentione ad bonum mali indiscreta intentione ad bonum

cap. 4. cap. 4.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26.

pervenire nituntur. » Sed nullus nititur pervenire nituntur. » Sed nullus nititur ad hoc indiscreta intentione, nisi quod ad hoc indiscreta intentione, nisi quod insertum est per naturam. Notio ergo et insertum est per naturam. Notio ergo et amor boni omnibus inserta sunt per na- amor boni omnibus inserta sunt per na- turam. turam.

4. Similiter, Objicitur de exstasi sive 4. Similiter, Objicitur de exstasi sive extrapositione. Dicit enim Dionysius : extrapositione. Dicit enim Dionysius : Est autem et exstasim faciens divinus Est autem et exstasim faciens divinus amor, non dimittens suipsorum amatores amor, non dimittens suipsorum amatores esse, sed amatorum. >> esse, sed amatorum. >>

5. Quæritur etiam ulterius de zelo. Se- 5. Quæritur etiam ulterius de zelo. Se- cundum Dionysium enim, « zelus est cundum Dionysium enim, « zelus est fortis amor cum indignatione contrarii. »> fortis amor cum indignatione contrarii. »> loc enim facit bonum et summum bo- loc enim facit bonum et summum bo- num maxime. Hoc enim in se trahit de- num maxime. Hoc enim in se trahit de- siderium, et sic facit amorem. Hoc non siderium, et sic facit amorem. Hoc non sinit idem remanere in seipso, sed unius- sinit idem remanere in seipso, sed unius- cujusque amantis affectum extra aman- cujusque amantis affectum extra aman- tem transponi in amatum, et sic facit tem transponi in amatum, et sic facit exstasim. Et inducit illud Apostoli ad exstasim. Et inducit illud Apostoli ad Galat. II, 20, ubi Paulus exstasim passus Galat. II, 20, ubi Paulus exstasim passus et in amatum totus transpositus dicit: et in amatum totus transpositus dicit: Vivo autem, jam non ego vivit vero in Vivo autem, jam non ego vivit vero in me Christus. Zelus etiam qui est fortis me Christus. Zelus etiam qui est fortis amor cum indignatione contrarii, Canti- amor cum indignatione contrarii, Canti- corum, viii, 6, exprimitur: Fortis est ut corum, viii, 6, exprimitur: Fortis est ut mors dilectio,dura sicut infernus æmula- mors dilectio,dura sicut infernus æmula- tio. tio.

Ejusdem enim moris est secundum Ejusdem enim moris est secundum Philosophum in Topicis et Ethicis, for- Philosophum in Topicis et Ethicis, for- titer condescendere ad amicum, et forti- titer condescendere ad amicum, et forti- ter indignari inimico sive contrario. ter indignari inimico sive contrario.

243 243

hoc, quod fortiter facit pendere ad ama- hoc, quod fortiter facit pendere ad ama- tum. tum.

6. Adhuc, Maximus Episcopus : 6. Adhuc, Maximus Episcopus : « Amor est connexio et vinculum quo « Amor est connexio et vinculum quo omnium rerum universalitas ineffabili omnium rerum universalitas ineffabili amicitia insolubilique unitate constat. » amicitia insolubilique unitate constat. » Ex quo accipitur, quod amor quo omnia Ex quo accipitur, quod amor quo omnia bonum desiderant, naturaliter impressus. bonum desiderant, naturaliter impressus. est omnibus. est omnibus.

7. Adhuc, Joannes Episcopus : « Amor 7. Adhuc, Joannes Episcopus : « Amor est naturalis motus omnium rerum quæ est naturalis motus omnium rerum quæ in motu sunt, finis quietus et statio, ul- in motu sunt, finis quietus et statio, ul- tra quem nullus creaturæ progreditur tra quem nullus creaturæ progreditur motus. » Cum ergo creatura moveatur motus. » Cum ergo creatura moveatur in bonum, et propter illud agat quidquid in bonum, et propter illud agat quidquid agit, oportet quod amor boni impressus agit, oportet quod amor boni impressus sit omnibus per naturam. sit omnibus per naturam.

IN CONTRARIUM hujus esse videtur quod sed contra. IN CONTRARIUM hujus esse videtur quod sed contra. dicitur, I ad Corinth. xv, 34, quod igno- dicitur, I ad Corinth. xv, 34, quod igno- rantiam Dei quidam habent. Et si ha- rantiam Dei quidam habent. Et si ha- bent ignorantiam Dei, habent ignoran- bent ignorantiam Dei, habent ignoran- tiam summi boni. Et quod ignoratur, tiam summi boni. Et quod ignoratur, amari non potest. Non ergo per naturam amari non potest. Non ergo per naturam amor summi boni impressus est omni- amor summi boni impressus est omni- bus: quia quod per naturam impressum bus: quia quod per naturam impressum est, numquam naturam derelinquit nisi est, numquam naturam derelinquit nisi corrumpatur. corrumpatur.

SOLUTIO. Dicendum ad primam partem Solutio. SOLUTIO. Dicendum ad primam partem Solutio. hujus particulæ, quod sicut in motibus hujus particulæ, quod sicut in motibus necesse est esse aliquod primum movens necesse est esse aliquod primum movens immobile, quod per virtutem et formam immobile, quod per virtutem et formam in omnibus est secundis moventibus et in omnibus est secundis moventibus et motis, et in ultimis quæ sunt mota tan- motis, et in ultimis quæ sunt mota tan- tum : et sicut est in intelligibilibus, tum : et sicut est in intelligibilibus, quod primum intelligendi principium, quod primum intelligendi principium, quod est intellectus divinus, per lumen quod est intellectus divinus, per lumen suum necesse est esse in secundo, quod suum necesse est esse in secundo, quod est principium intelligendi appropriatum, est principium intelligendi appropriatum, et in ultimo quod conclusio intellectus et in ultimo quod conclusio intellectus est ita est in motu desiderii, quod ne- est ita est in motu desiderii, quod ne- cesse est esse bonum unum quod princi- cesse est esse bonum unum quod princi-

Idem accipitur ex verbis Ierothei, Idem accipitur ex verbis Ierothei, quæ Dionysius ponit sic dicens : « Amo- quæ Dionysius ponit sic dicens : « Amo- rem sive divinum, sive angelicum, sive rem sive divinum, sive angelicum, sive intellectualem, sive animalem, sive natu- intellectualem, sive animalem, sive natu- ralem dicamus, unitivam quamdam et ralem dicamus, unitivam quamdam et concretivam intelligemus virtutem, su- concretivam intelligemus virtutem, su- periora quidem moventem ad providen- periora quidem moventem ad providen- tiam minus habentium, coordinata autem tiam minus habentium, coordinata autem rursus ad communicativam alternam ha- rursus ad communicativam alternam ha- bitudinem, in extremis vero subjecta ad bitudinem, in extremis vero subjecta ad meliorum et superpositorum conversio-pium omnis boni est, et quod per imagi– meliorum et superpositorum conversio-pium omnis boni est, et quod per imagi– nem. » Ex hoc accipitur, quod amor nem. » Ex hoc accipitur, quod amor omnibus impressus est et superioribus, omnibus impressus est et superioribus, et mediis, et inferioribus: et quod ille et mediis, et inferioribus: et quod ille amor exstasim facit in omnibus et ze- amor exstasim facit in omnibus et ze- lum et exstasim in hoc, quod transpo- lum et exstasim in hoc, quod transpo- nit unum in alterum, zelum autem in nit unum in alterum, zelum autem in

nem summi boni in omni bono movet, nem summi boni in omni bono movet, et in desiderio et in appetitu est sicut in et in desiderio et in appetitu est sicut in moto tantum cujus motus secundum moto tantum cujus motus secundum quod motus actus est moventis, est in eo quod motus actus est moventis, est in eo quod movetur ab ipso secundum autem quod movetur ab ipso secundum autem quod est in moto, et est actus moti, quod est in moto, et est actus moti,

Ad object. Ad object.

244 244

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

: :

actus ille amor est naturalis secundum actus ille amor est naturalis secundum Dionysium et Ierotheum. Et secundum Dionysium et Ierotheum. Et secundum quod idem amor convertit et transponit quod idem amor convertit et transponit amans in amatum, facit exstasim: secun- amans in amatum, facit exstasim: secun- dum autem quod actus primi moventis dum autem quod actus primi moventis totum obtinet et intra vires suas violen- totum obtinet et intra vires suas violen- ter tenet desiderium amantis, facit zelum. ter tenet desiderium amantis, facit zelum. Unde exstasis et zelus effectus amoris Unde exstasis et zelus effectus amoris sunt. Et ideo conceditur, quod hæc per sunt. Et ideo conceditur, quod hæc per naturam impressa sunt omnibus intel- naturam impressa sunt omnibus intel- lectualibus quidem et rationalibus secun- lectualibus quidem et rationalibus secun- dum appetitum cognitivum, sensibilibus dum appetitum cognitivum, sensibilibus autem secundum sensibilem, vitalibus autem secundum sensibilem, vitalibus secundum vitalem, et existentibus se- secundum vitalem, et existentibus se- cundum naturalem, et non existentibus cundum naturalem, et non existentibus sive privativis secundum quod habent ad sive privativis secundum quod habent ad bonum et pulchrum aptitudinem. Et hoc bonum et pulchrum aptitudinem. Et hoc intendunt Dionysius et Ierotheus et intendunt Dionysius et Ierotheus et Maximus Episcopus. Propter hoc opor- Maximus Episcopus. Propter hoc opor- tet, quod notitia et amor boni omnibus tet, quod notitia et amor boni omnibus impressa sint per sensum et appetitum impressa sint per sensum et appetitum naturalem eo modo secundum quod sen- naturalem eo modo secundum quod sen- sum naturalem definit Isaac in libro de sum naturalem definit Isaac in libro de Elementis dicens, quod « plantæ sensus Elementis dicens, quod « plantæ sensus naturales habent non animales, quibus naturales habent non animales, quibus percipiunt, non quibus dijudicant con- percipiunt, non quibus dijudicant con- venientiam alimenti. » Nisi enim perci- venientiam alimenti. » Nisi enim perci- perent naturali sensu suavitatem et con- perent naturali sensu suavitatem et con- venientiam summi boni, non moverentur venientiam summi boni, non moverentur ad ipsum quia dicit Aristoteles in III de ad ipsum quia dicit Aristoteles in III de Anima, quod « non fit motus, nisi fiat Anima, quod « non fit motus, nisi fiat nuntium ei quod movetur de eo quod nuntium ei quod movetur de eo quod movendum est. >> movendum est. >>

AD ID quod objicitur in contrarium, AD ID quod objicitur in contrarium, dicendum quod est ignorantia secundum dicendum quod est ignorantia secundum sensum cognitionis, qui est dijudicativus sensum cognitionis, qui est dijudicativus sensibilium et scibilium, et secundum sensibilium et scibilium, et secundum Damascenum est sensus consiliativus et Damascenum est sensus consiliativus et electivus vel æstimativus. Et secundum electivus vel æstimativus. Et secundum hunc modum multi ignorant quid sit hunc modum multi ignorant quid sit summum bonum et quid Deus, prop- summum bonum et quid Deus, prop- ter opiniones erroneas quæ sunt in ip- ter opiniones erroneas quæ sunt in ip- sis. sis.

Et est ignorantia secundum sensum Et est ignorantia secundum sensum naturalem. De quo dicit Augustinus in naturalem. De quo dicit Augustinus in libro secundo de Libero arbitrio, quod libro secundo de Libero arbitrio, quod << habens in erronea opinione non esse, << habens in erronea opinione non esse, habet quietum esse in sensu, qui non habet quietum esse in sensu, qui non est nisi perceptio naturalis ejus ad quod est nisi perceptio naturalis ejus ad quod

secundum naturam movetur. » Et hoc secundum naturam movetur. » Et hoc sensu nihil est quod ignoret summum sensu nihil est quod ignoret summum bonum, quin percipiat ipsum vel in se, bonum, quin percipiat ipsum vel in se, vel in typo ipsius, vel (ut dicit Diony - vel in typo ipsius, vel (ut dicit Diony - sius) in aliqua ipsius obscura resonantia. sius) in aliqua ipsius obscura resonantia. Et sic solvitur a Boetio in Consolatione Et sic solvitur a Boetio in Consolatione philosophiæ, quod multi objiciunt, di philosophiæ, quod multi objiciunt, di centes, quod si omnia ad bonum con- centes, quod si omnia ad bonum con- tendunt, et propter illud agunt quidquid tendunt, et propter illud agunt quidquid agunt, et ad bonum naturaliter sunt : agunt, et ad bonum naturaliter sunt : omnis autem actus et voluntas et appe- omnis autem actus et voluntas et appe- titus cum contendit ad hoc quod natura- titus cum contendit ad hoc quod natura- liter est, rectus est: tunc voluntas omnis liter est, rectus est: tunc voluntas omnis et omnis appetitus et omnis actus recta et omnis appetitus et omnis actus recta sunt quod manifeste falsum est. Omnia sunt quod manifeste falsum est. Omnia enim quæ appetunt appetitu et sensu na- enim quæ appetunt appetitu et sensu na- turali, bona et recta sunt: quæ autem turali, bona et recta sunt: quæ autem sensu et appetitu consiliativo et electi- sensu et appetitu consiliativo et electi- vo, aliquando sunt recta, aliquando non vo, aliquando sunt recta, aliquando non recta. Justi enim consilio recto quærunt recta. Justi enim consilio recto quærunt summum bonum officio virtutum : mali summum bonum officio virtutum : mali autem decepti vanitate cupiditatum, autem decepti vanitate cupiditatum, quærunt summum bonum ubi non est, quærunt summum bonum ubi non est, in divitiis, deliciis, et honoribus dignita- in divitiis, deliciis, et honoribus dignita- tum. tum.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

MEMBRI PRIMI MEMBRI PRIMI

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

De singulis differentiis bonorum. De singulis differentiis bonorum.

Tertio, Quæritur de singulis differentiis Tertio, Quæritur de singulis differentiis bonorum. bonorum.

Sed quia de bono in genere, et de bo- Sed quia de bono in genere, et de bo- no naturæ divisim agitur, et similiter de no naturæ divisim agitur, et similiter de bono circumstantiæ, et divisim de bono bono circumstantiæ, et divisim de bono virtutis et bono gratiæ, et bono gloriæ : virtutis et bono gratiæ, et bono gloriæ : ideo hic quæremus de bono naturæ, et ideo hic quæremus de bono naturæ, et de bono in genere, differentes tractatum de bono in genere, differentes tractatum de bono circumstantiæ, et bono virtutis, de bono circumstantiæ, et bono virtutis, et bono gratiæ et gloriæ usque ad loca et bono gratiæ et gloriæ usque ad loca specialia, in quibus quæretur de virtute, specialia, in quibus quæretur de virtute, gratia, et gloria. gratia, et gloria.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26.

De bono igitur naturæ quæremus qua- De bono igitur naturæ quæremus qua- tuor, quorum primum est, An eadem tuor, quorum primum est, An eadem bonitate omnia sint bona ? bonitate omnia sint bona ?

Secundum est, Si non sunt eadem Secundum est, Si non sunt eadem bonitate bona, in quibus consistat bonitas bonitate bona, in quibus consistat bonitas naturæ ? naturæ ?

Tertium, An bonitas naturæ possit au- Tertium, An bonitas naturæ possit au- ferri a naturaliter existentibus, vel inten- ferri a naturaliter existentibus, vel inten- di vel remitti in eis ? di vel remitti in eis ?

Quartum, Utrum aliquid possit intelli- Quartum, Utrum aliquid possit intelli- gi bonum non intellecta prima bonitate? gi bonum non intellecta prima bonitate?

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA 1. PARTICULA 1.

245 245

alia albedine album sit album, et alia alia albedine album sit album, et alia albedo sit albedo, sed eadem. Ergo si- albedo sit albedo, sed eadem. Ergo si- militer eadem bonitate bonum est bo- militer eadem bonitate bonum est bo- num, et bonitas est bonitas. Bonitas au- num, et bonitas est bonitas. Bonitas au- tem prima una et simplex est, quæ per tem prima una et simplex est, quæ per essentiam et non per participationem essentiam et non per participationem bonitas estet hæc una est qua omne bonitas estet hæc una est qua omne bonum bonum est : ergo videtur, quod bonum bonum est : ergo videtur, quod omnia sint bona una et simplici boni- omnia sint bona una et simplici boni-

tate. tate.

3. Hoc idem probatur per deductionem 3. Hoc idem probatur per deductionem ad impossibile. Detur enim, quod aliquid ad impossibile. Detur enim, quod aliquid sit bonum, sicut facies, et terra, ut dicit sit bonum, sicut facies, et terra, ut dicit Augustinus. Facies enim bona est con- Augustinus. Facies enim bona est con- grua dispositione oculorum nasi, gena- grua dispositione oculorum nasi, gena- rum, et frontis, cum suavitate coloris rum, et frontis, cum suavitate coloris debiti. Terra bona planitie camporum, et debiti. Terra bona planitie camporum, et elevatione montium. Aut ergo eadem et elevatione montium. Aut ergo eadem et prima bonitate, aut diversa bonitate prima bonitate, aut diversa bonitate

An eadem bonitate omnia sint bona? bona sunt. Si diversa tunc alia est bo- An eadem bonitate omnia sint bona? bona sunt. Si diversa tunc alia est bo-

Primo ergo quæritur, An eadem boni- Primo ergo quæritur, An eadem boni- tate omnia sint bona? tate omnia sint bona?

1. Hoc enim videtur per Augustinum 1. Hoc enim videtur per Augustinum in libro VII de Trinitate, ubi sic dicit : in libro VII de Trinitate, ubi sic dicit : « Bonum est hoc, bonum est illud: tolle « Bonum est hoc, bonum est illud: tolle hoc, et tolle illud: et vide ipsum si pot- hoc, et tolle illud: et vide ipsum si pot- es. Ita Deum videbis non alio bono bo- es. Ita Deum videbis non alio bono bo- num, sed bonum omnis boni bonum. » num, sed bonum omnis boni bonum. » Et multa his similia dicit ibidem Augu- Et multa his similia dicit ibidem Augu- stinus, sicut est illud: « Cum cætera non stinus, sicut est illud: « Cum cætera non amentur nisi quia bona sint, quod pu- amentur nisi quia bona sint, quod pu- deat ipsum quod per se bonum est, et deat ipsum quod per se bonum est, et non nisi bonum non amare, cum hoc sit non nisi bonum non amare, cum hoc sit ratio amoris in omnibus quæ amantur. » ratio amoris in omnibus quæ amantur. » Videtur ergo, quod in omnibus bonis Videtur ergo, quod in omnibus bonis non sit nisi una bonitas prima, qua non sit nisi una bonitas prima, qua bona dicuntur, et quod hæc bonitas sit bona dicuntur, et quod hæc bonitas sit Deus. Deus.

2. Idem videtur probari per rationem. 2. Idem videtur probari per rationem. Sicut enim vult Dionysius, bonum divi- Sicut enim vult Dionysius, bonum divi- ditur in participantia, et participationes. ditur in participantia, et participationes. Et omne creatum participat bono : parti- Et omne creatum participat bono : parti- cipationes autem præhabet et excellenter cipationes autem præhabet et excellenter prima causa habet, ut idem dicit Augu- prima causa habet, ut idem dicit Augu- stinus. Sed non possumus dicere, quod stinus. Sed non possumus dicere, quod

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXII de Civitate Dei, 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXII de Civitate Dei,

nitas qua facies bona est, et qua terra nitas qua facies bona est, et qua terra bona est tunc quæro de illa bonitate : bona est tunc quæro de illa bonitate : illa enim creata est, et bona est aut pri- illa enim creata est, et bona est aut pri- ma bonitate, aut diversa. Si diversa: ma bonitate, aut diversa. Si diversa: iterum quæro de illa bonitate qua illa iterum quæro de illa bonitate qua illa bona est, utrum sit prima, vel non pri- bona est, utrum sit prima, vel non pri- ma et hoc ibit in infinitum, vel dabitur, ma et hoc ibit in infinitum, vel dabitur, quod bonum prima bonitate bonum sit. quod bonum prima bonitate bonum sit. Et sic cum prima bonitas sit una et ea- Et sic cum prima bonitas sit una et ea- dem, videtur quod omnia bona una et ea- dem, videtur quod omnia bona una et ea- dem bonitate sint bona. dem bonitate sint bona.

4. Hoc idem videtur per principium 4. Hoc idem videtur per principium quod dat Aristoteles in II Metaphysicæ. quod dat Aristoteles in II Metaphysicæ. Dicit enim, quod « omne quod est in Dicit enim, quod « omne quod est in pluribus per unam rationem in illis exi- pluribus per unam rationem in illis exi- stens, reducitur in unum primum quod stens, reducitur in unum primum quod est causa omnium illorum, sicut omne est causa omnium illorum, sicut omne calidum in caliditatem quæ per essentiam calidum in caliditatem quæ per essentiam caliditas est. » Ergo a simili omne bo- caliditas est. » Ergo a simili omne bo- num sicut in causam formalem reduci- num sicut in causam formalem reduci- tur in primam bonitatem, quæ per es- tur in primam bonitatem, quæ per es- sentiam bonitas est, et illa omne quod sentiam bonitas est, et illa omne quod bonum est, formaliter bonum est. Nulla bonum est, formaliter bonum est. Nulla autem bonitas essentialiter est bonitas autem bonitas essentialiter est bonitas nisi prima, quæ est Deus. Ergo videtur, nisi prima, quæ est Deus. Ergo videtur, quod nulla bonitate nisi prima unum- quod nulla bonitate nisi prima unum- quodque sit bonum. quodque sit bonum.

cap. 19. cap. 19.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

216 216

D. ALB. MAG. ORD. PRÆED. D. ALB. MAG. ORD. PRÆED.

5. Adhuc, Proclus distinguit bonum in 5. Adhuc, Proclus distinguit bonum in id quod non est nisi bonum, quod est id quod non est nisi bonum, quod est bonum primum : et in id quod est ali- bonum primum : et in id quod est ali- quid aliud quam bonum, quod est bo- quid aliud quam bonum, quod est bo- num factum per participationem illius. num factum per participationem illius. Ipsum autem bonum unum est, et non Ipsum autem bonum unum est, et non multiplicatum. Et quod unum est non multiplicatum. Et quod unum est non multiplicatum, idem est in omnibus. Er- multiplicatum, idem est in omnibus. Er- go videtur, quod una et simplici bonitate go videtur, quod una et simplici bonitate omnia bona sint bona. omnia bona sint bona.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Omne bonum eo bonum est quod 1. Omne bonum eo bonum est quod bonitate informatum est. Constat autem, bonitate informatum est. Constat autem, quod numerato et multiplicato subjecto quod numerato et multiplicato subjecto secundum esse, numeratur et multipli- secundum esse, numeratur et multipli- catur forma quæ in ipso est, tam in cor- catur forma quæ in ipso est, tam in cor- poralibus quam in spiritualibus. Cum poralibus quam in spiritualibus. Cum ergo plura sint subjecta bonorum, plures ergo plura sint subjecta bonorum, plures erunt bonitates quibus informantur. erunt bonitates quibus informantur.

2. Adhuc, Bonum non per unam in- 2. Adhuc, Bonum non per unam in- tentionem bonitatis dicitur de omnibus tentionem bonitatis dicitur de omnibus bonis et quæ non per unam intentio- bonis et quæ non per unam intentio- nem bonitatis sunt bona, non eadem nem bonitatis sunt bona, non eadem bonitate sunt bona: non ergo omnia bo- bonitate sunt bona: non ergo omnia bo- na eadem bonitate bona sunt. na eadem bonitate bona sunt.

3. Adhuc, Quod est in omnibus per 3. Adhuc, Quod est in omnibus per genera diversa et differentias diversas genera diversa et differentias diversas determinabile in illis, non idem numero determinabile in illis, non idem numero est in illis, sed per esse diversum et es- est in illis, sed per esse diversum et es- sentias diversas numero et ratione. Bo- sentias diversas numero et ratione. Bo- num sic est in omnibus. Ergo bonum num sic est in omnibus. Ergo bonum nec per idem esse, nec per eamdem es- nec per idem esse, nec per eamdem es- sentiam est in omnibus. MEDIA probatur sentiam est in omnibus. MEDIA probatur per id quod dicit Aristoteles in 1 Ethico- per id quod dicit Aristoteles in 1 Ethico- rum, quod « bonum in substantia est, et rum, quod « bonum in substantia est, et in qualitate qualitas, et sic de aliis. >> in qualitate qualitas, et sic de aliis. >>

4. Adhuc, Si omnia bona sunt bonita- 4. Adhuc, Si omnia bona sunt bonita- te prima et increata, cum hæc bonitas sit te prima et increata, cum hæc bonitas sit essentia sua, videtur quod omnia sunt essentia sua, videtur quod omnia sunt essentia prima et increata: quod valde essentia prima et increata: quod valde est absurdum et hæreticum. Sequeretur est absurdum et hæreticum. Sequeretur enim, quod omnia essentialiter essent enim, quod omnia essentialiter essent Deus quod fuit hæresis quorumdam Deus quod fuit hæresis quorumdam Philosophorum, quorum positionem im- Philosophorum, quorum positionem im- probat Aristoteles in 1 Physicorum. probat Aristoteles in 1 Physicorum.

SOLUTIO. Fuerunt quidam qui dicerent, SOLUTIO. Fuerunt quidam qui dicerent, quod in omnibus in quibus prædicatur quod in omnibus in quibus prædicatur hoc verbum, est, unam habet prædica- hoc verbum, est, unam habet prædica-

tionem non æquivocam: supponente tionem non æquivocam: supponente quod in omnibus prædicat esse divinum quod in omnibus prædicat esse divinum Et ratio eorum fuit, quod illud divinum Et ratio eorum fuit, quod illud divinum est esse quod non est nisi esse. Omne est esse quod non est nisi esse. Omne enim quod ab alio est, non est simplici- enim quod ab alio est, non est simplici- ter, sed est hoc. Constat autem per Bow ter, sed est hoc. Constat autem per Bow tium, quod esse quod est hoc, ab alio tium, quod esse quod est hoc, ab alio habet quod est, et ab alio quod hoc est. habet quod est, et ab alio quod hoc est. Unde cum ab hoc quod ab alio est, ha Unde cum ab hoc quod ab alio est, ha beat quod hoc est, esse non habebit ab beat quod hoc est, esse non habebit ab hoc quod ab alio est, sed habebit ab hoc hoc quod ab alio est, sed habebit ab hoc quod ab alio non est. Et hoc est esse in- quod ab alio non est. Et hoc est esse in- creatum, quod (ut dicunt) univoce præ- creatum, quod (ut dicunt) univoce præ- dicatur per hoc verbum, est, cum dici- dicatur per hoc verbum, est, cum dici- tur, hoc est, vel illud est. Et hic fuit er- tur, hoc est, vel illud est. Et hic fuit er- ror Anaximenis et Mellissi, et postea ror Anaximenis et Mellissi, et postea etiam Alexandri, et aliorum quorumdam. etiam Alexandri, et aliorum quorumdam. Et similiter dicebant de bono, quod ab Et similiter dicebant de bono, quod ab alio habet quod hoc est, et ab alio quod alio habet quod hoc est, et ab alio quod bonum est. Ab hoc enim quod ab alio bonum est. Ab hoc enim quod ab alio est, habet quod hoc est a bonitate au- est, habet quod hoc est a bonitate au- tem prima quæ ab alio non est, habet tem prima quæ ab alio non est, habet esse boni. Esse enim (ut dicit Boetius in esse boni. Esse enim (ut dicit Boetius in libro de Hebdomadibus) nihil habet ad- libro de Hebdomadibus) nihil habet ad- mixtum. Ideo dicunt, quod omne bonum mixtum. Ideo dicunt, quod omne bonum esse boni habet a bonitate quæ nihil esse boni habet a bonitate quæ nihil habet admixtum : hæc autem non est habet admixtum : hæc autem non est nisi bonitas prima : et ideo dixerunt, nisi bonitas prima : et ideo dixerunt, quod sicut omne ens est ens entitate quod sicut omne ens est ens entitate prima, et sicut omne verum est verum prima, et sicut omne verum est verum veritate prima: ita omne bonum est bo- veritate prima: ita omne bonum est bo- nitate prima, et quod bonum univoce nitate prima, et quod bonum univoce prædicatur de bonis, sicut verum de ve- prædicatur de bonis, sicut verum de ve- ris, et ens de entibus. ris, et ens de entibus.

Hic autem error pessimus est, et de- Hic autem error pessimus est, et de- rivatus est ab antiquis Hesiodistis, qui rivatus est ab antiquis Hesiodistis, qui in secta Epicureorum theologizando phi- in secta Epicureorum theologizando phi- losophantur, ut dicit Aristoteles in primo losophantur, ut dicit Aristoteles in primo Physicorum. Tangitur etiam a Gilberto Physicorum. Tangitur etiam a Gilberto Porretano in commento super librum de Porretano in commento super librum de Hebdomadibus. Est autem error pericu- Hebdomadibus. Est autem error pericu- losus non solum contra veritatem philo- losus non solum contra veritatem philo- sophiæ, sed etiam contra veritatem fi- sophiæ, sed etiam contra veritatem fi-

dei. dei.

Unde aliter dicendum est, quod non Unde aliter dicendum est, quod non una bonitate et prima formaliter et es- una bonitate et prima formaliter et es- sentialiter omnia bona sunt bona, nisi sentialiter omnia bona sunt bona, nisi ablativi isti, una bonitate, construantur ablativi isti, una bonitate, construantur in habitudine causæ formalis exemplaris: in habitudine causæ formalis exemplaris:

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26.

tunc enim verum est, quod omnia una tunc enim verum est, quod omnia una bonitate bona sunt exemplariter: quia bonitate bona sunt exemplariter: quia bonitas in omnibus exemplum est primæ bonitas in omnibus exemplum est primæ bonitatis et imago: et ipsa prima boni- bonitatis et imago: et ipsa prima boni- tas forma et exemplar omnis bonitatis. tas forma et exemplar omnis bonitatis. Et, sicut dicit Plato, omnis bonitas cu- Et, sicut dicit Plato, omnis bonitas cu- juslibet boni sicut ex quodam ethivagio juslibet boni sicut ex quodam ethivagio sive sigillo procedit a bonitate prima, quæ sive sigillo procedit a bonitate prima, quæ est forma exemplaris formans et exem- est forma exemplaris formans et exem- plificans se in bonitatibus omnium bono- plificans se in bonitatibus omnium bono- rum separata tamen per esse et essen- rum separata tamen per esse et essen- tiam ab omnibus, sicut sigillum per esse tiam ab omnibus, sicut sigillum per esse et essentiam separatur ab omnibus formis et essentiam separatur ab omnibus formis sigillatis. Et sicut omne sigillatum per sigillatis. Et sicut omne sigillatum per rationem imitationis ducit in sigillum, rationem imitationis ducit in sigillum, nec absolutum habet intellectum, sed ad nec absolutum habet intellectum, sed ad sigillum relatum: ita omnis bonitas cu- sigillum relatum: ita omnis bonitas cu- juslibet boni ducit in bonitatem primam, juslibet boni ducit in bonitatem primam, nec absolutum habet intellectum, sed nec absolutum habet intellectum, sed ducentem in illum, sicut imago vel ducentem in illum, sicut imago vel exemplar ducit in exemplar sive in for- exemplar ducit in exemplar sive in for- mam primam. Si autem ablativi isti cum mam primam. Si autem ablativi isti cum dicitur, una bonitate omnia sunt bona, dicitur, una bonitate omnia sunt bona, construantur in habitudine causæ forma- construantur in habitudine causæ forma- lis simpliciter, falsa est locutio: quia di- lis simpliciter, falsa est locutio: quia di- versa numero specie et genere, sunt bo- versa numero specie et genere, sunt bo- na diversis bonitatibus numero specie et na diversis bonitatibus numero specie et genere. genere.

AD PRIMUM quod objicitur ex Augusti- AD PRIMUM quod objicitur ex Augusti- nus dicèndum, quod cum dicitur: «Tolle nus dicèndum, quod cum dicitur: «Tolle hoc, et tolle illud,» intelligit Augustinus hoc, et tolle illud,» intelligit Augustinus ablationem simul quæ est per resolutio- ablationem simul quæ est per resolutio- nem particularis in universale, et poste- nem particularis in universale, et poste- riorum in prius, et causati in causam, riorum in prius, et causati in causam, et compositi in simplex: hæc enim in et compositi in simplex: hæc enim in quatuor simul faciunt hoc et illud et quatuor simul faciunt hoc et illud et sicut vult Dionysius, faciunt participa- sicut vult Dionysius, faciunt participa- tum de participatione. Et si talis fiat tum de participatione. Et si talis fiat resolutio usque ad primum, stabit re- resolutio usque ad primum, stabit re- solutio in bonitate divina sive in bono solutio in bonitate divina sive in bono divino, quod est prima causa formalis, divino, quod est prima causa formalis, exemplaris, simplex, et universalis omnis exemplaris, simplex, et universalis omnis boni in eo quod bonum est. Et hoc voca- boni in eo quod bonum est. Et hoc voca- vit Plato universale et formam quæ est vit Plato universale et formam quæ est ante rem. Et ex hoc non sequitur, quod ante rem. Et ex hoc non sequitur, quod una sit forma in omnibus bonis, nisi una sit forma in omnibus bonis, nisi causaliter et exemplariter. causaliter et exemplariter.

Similiter respondendum est ad aucto- Similiter respondendum est ad aucto- ritatem secundam. ritatem secundam.

247 247

AD ALIUD dicendum, quod si fiat reso- AD ALIUD dicendum, quod si fiat reso- lutio bonorum particularium sub una lutio bonorum particularium sub una specie contentorum, erunt illa bona una specie contentorum, erunt illa bona una bonitate in specie, quæ species secundum bonitate in specie, quæ species secundum esse multiplicatur in particularibus. Et si esse multiplicatur in particularibus. Et si fiat resolutio specierum in genus, erunt fiat resolutio specierum in genus, erunt bona una bonitate in genere, quæ boni- bona una bonitate in genere, quæ boni- tas secundum esse multiplicatur in spe- tas secundum esse multiplicatur in spe- ciebus. Si autem fiat resolutio causati in ciebus. Si autem fiat resolutio causati in causam primam et in exemplar primum, causam primam et in exemplar primum, quod exemplar vocavit Plato formam : quod exemplar vocavit Plato formam : et omne quod formatur ad eo in secundis et omne quod formatur ad eo in secundis et causatis, vocavit imaginem, sicut et causatis, vocavit imaginem, sicut etiam testatur Boetius in libro de Trini- etiam testatur Boetius in libro de Trini- tate: tunc stat resolutio in uno quod non tate: tunc stat resolutio in uno quod non multiplicatur in sequentibus nec secun- multiplicatur in sequentibus nec secun- dum esse, nec secundum essentiam, sicut dum esse, nec secundum essentiam, sicut sigillum non multiplicatur in sigillatis. Et sigillum non multiplicatur in sigillatis. Et hujus causam dicit esse Eustatius in com- hujus causam dicit esse Eustatius in com- mento Ethicorum, quia talis forma est mento Ethicorum, quia talis forma est extra rem, et ante rem, nec esse nec es- extra rem, et ante rem, nec esse nec es- sentiam a re ipsa accipiens. Et hoc solum- sentiam a re ipsa accipiens. Et hoc solum- modo verum est, quod omnia bona sunt modo verum est, quod omnia bona sunt una et eadem bonitate. una et eadem bonitate.

AD ALIUD dicendum, quod si diversa AD ALIUD dicendum, quod si diversa bonitate bona sunt, non procedit hoc in bonitate bona sunt, non procedit hoc in infinitum quia cum omnis multitudo infinitum quia cum omnis multitudo stat in uno, multitudo bonorum in nu- stat in uno, multitudo bonorum in nu- mero bonorum stat in una bonitate spe- mero bonorum stat in una bonitate spe- ciali, multitudo specialium bonorum stat ciali, multitudo specialium bonorum stat in uno generali bono, et multitudo bono- in uno generali bono, et multitudo bono- rum in genere stat in uno quod ad gene- rum in genere stat in uno quod ad gene- ra entis se habet sicut principium. Et hoc ra entis se habet sicut principium. Et hoc bonum est quod convertitur cum ente. bonum est quod convertitur cum ente. Et licet hoc bonum non sit nisi bonum Et licet hoc bonum non sit nisi bonum et essentia bonitatis, tamen est in eo di- et essentia bonitatis, tamen est in eo di- versum esse et quod est, et multiplica- versum esse et quod est, et multiplica- bile per esse est et essentiam in omnibus bile per esse est et essentiam in omnibus bonis bonitate illa participantibus. Et bonis bonitate illa participantibus. Et ideo non sunt bona una bonitate simpli- ideo non sunt bona una bonitate simpli- citer, nisi unum et idem intelligatur de citer, nisi unum et idem intelligatur de eodem numero. eodem numero.

SIMILITER dicendum est ad sequens. SIMILITER dicendum est ad sequens. Absque dubio enim resolutio omnis cau- Absque dubio enim resolutio omnis cau- sati stat in uno primo, quod per essen- sati stat in uno primo, quod per essen- tiam causa est: hoc tamen primum non tiam causa est: hoc tamen primum non remanet idem per esse et essentiam in remanet idem per esse et essentiam in creatis, sed multiplicatur in illis. Sicut creatis, sed multiplicatur in illis. Sicut calor per esse et essentiam multiplicatur calor per esse et essentiam multiplicatur

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

248 248

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in calidis. Et hoc intendit Aristoteles et in calidis. Et hoc intendit Aristoteles et nihil plus. Sed si secundum Platonem fiat nihil plus. Sed si secundum Platonem fiat resolutio ad primum quod est ante rem et resolutio ad primum quod est ante rem et extra rem tunc stabit resolutio in uno extra rem tunc stabit resolutio in uno quod in sequentibus non multiplicatur, ut quod in sequentibus non multiplicatur, ut dictum est. Et hoc solummodo verum dictum est. Et hoc solummodo verum est, quod omnia bona sunt una bonitate. est, quod omnia bona sunt una bonitate. Et hoc dicit Augustinus in libro VII de Et hoc dicit Augustinus in libro VII de Trinitate, quod est bonum omnis boni Trinitate, quod est bonum omnis boni bonum, et quo judicamus de omni bono, bonum, et quo judicamus de omni bono, si illud utcumque videre possumus, sicut si illud utcumque videre possumus, sicut etiam supra de prima veritate dictum etiam supra de prima veritate dictum

est. est.

AD ALIUD quod de Prolo objicitur, di- AD ALIUD quod de Prolo objicitur, di- cendum quod et secundum Dionysium cendum quod et secundum Dionysium et secundum Proclum duplex est partici- et secundum Proclum duplex est partici- patio. Dicitur enim participatio proprie, patio. Dicitur enim participatio proprie, quando particulare totum capit univer- quando particulare totum capit univer- sale secundum essentiam, sed non secun- sale secundum essentiam, sed non secun- dum potestatem, sed partem accipit suæ dum potestatem, sed partem accipit suæ potestatis et suæ communitatis, sicut ho- potestatis et suæ communitatis, sicut ho- mo participat animal. Secundo modo di- mo participat animal. Secundo modo di- citur participatio ad hujus similitudinem citur participatio ad hujus similitudinem dicta, quando imago accipit simile for- dicta, quando imago accipit simile for- mæ primæ secundum partem potestatis mæ primæ secundum partem potestatis illius, sicut sigillatum formam accipit illius, sicut sigillatum formam accipit sigilli, non secundum totam potestatem sigilli, non secundum totam potestatem sigillandi quæ est in sigillo, sed secun- sigillandi quæ est in sigillo, sed secun- dum partem, licet totam similitudinem dum partem, licet totam similitudinem sigilli recipiat. Et hoc modo a Dionysio sigilli recipiat. Et hoc modo a Dionysio et Proclo accipitur participatio. Et hoc et Proclo accipitur participatio. Et hoc modo participans non accipit participatio- modo participans non accipit participatio- nem secundum esse et essentiam quam nem secundum esse et essentiam quam habet in prima causa. Sicut enim proba- habet in prima causa. Sicut enim proba- tur in libro de Causis, nulla bonitatum tur in libro de Causis, nulla bonitatum fluentium a prima causa, participari pot- fluentium a prima causa, participari pot- est a secundis in ea puritate et simplici- est a secundis in ea puritate et simplici- tate qua est in prima causa. Et ideo bo- tate qua est in prima causa. Et ideo bo- nitas participata multiplicatur in partici- nitas participata multiplicatur in partici- pantibus, licet in prima causa sit una et pantibus, licet in prima causa sit una et simplex. simplex.

Omnia quæ in contrarium objecta sunt, Omnia quæ in contrarium objecta sunt, conceduntur. conceduntur.

1 Sapient. x1, 21: Omnia in mensura, et nu- 1 Sapient. x1, 21: Omnia in mensura, et nu-

ARTICULI TERTII ARTICULI TERTII

PARTICULA II. PARTICULA II.

Si non omnia eadem bonitate sunt bonu, Si non omnia eadem bonitate sunt bonu, in quibus consistat bonitas naturæ ? in quibus consistat bonitas naturæ ?

Secundo quæritur, Si non omnia ea- Secundo quæritur, Si non omnia ea- dem bonitate bona sunt, in quibus consi- dem bonitate bona sunt, in quibus consi- stat bonitas naturæ ? stat bonitas naturæ ?

Et dicitur communiter per Augusti- Et dicitur communiter per Augusti- num, quod in modo, specie, et ordine : num, quod in modo, specie, et ordine : ita quod modus omni rei sit modum præ- ita quod modus omni rei sit modum præ- figens, species omni rei speciem præbens figens, species omni rei speciem præbens sive formam, ordo omnem rem ordinans sive formam, ordo omnem rem ordinans et ad quietem deducens, et ut dicit Au- et ad quietem deducens, et ut dicit Au- gustinus, ad stabilitatem trahens. Quæ gustinus, ad stabilitatem trahens. Quæ in libro Sapientiæ, x1, 21, dicuntur nu- in libro Sapientiæ, x1, 21, dicuntur nu- merus, pondus, et mensura '. merus, pondus, et mensura '.

Dicit enim Augustinus in libro IV su- Dicit enim Augustinus in libro IV su- per Genesim ad litteram, quod « nume- per Genesim ad litteram, quod « nume- rus est omni rei speciem præbens, pondus rus est omni rei speciem præbens, pondus omnem rem ad quietem et stabilitatem omnem rem ad quietem et stabilitatem trahens, mensura omni rei modum et trahens, mensura omni rei modum et quantitatem præfigens, » secundum quod quantitatem præfigens, » secundum quod etiam dicit Aristoteles in II de Anima, etiam dicit Aristoteles in II de Anima, quod « omnium natura constantium ter- quod « omnium natura constantium ter- minus est et ratio magnitudinis et aug- minus est et ratio magnitudinis et aug- menti. » menti. »

QUÆRITUR ergo, Si hæc sint in omni re QUÆRITUR ergo, Si hæc sint in omni re creata et increata ? creata et increata ?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Modus enim quædam res creata est : 1. Modus enim quædam res creata est : et si in omni re creata esset, esset modus et si in omni re creata esset, esset modus modi et hoc abiret in infinitum. modi et hoc abiret in infinitum.

Eadem est objectio de specie, et or- Eadem est objectio de specie, et or- dine. dine.

2. Adhuc, Hæc non videntur convenire 2. Adhuc, Hæc non videntur convenire nisi corporalibus, secundum quod eadem nisi corporalibus, secundum quod eadem cum illis sint quæ Sapientiæ, x1, 21, di- cum illis sint quæ Sapientiæ, x1, 21, di-

mero, et pondere disposuisti. mero, et pondere disposuisti.

Quas Quas

M. 3. M. 3.

IN I P. SUM: THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26. IN I P. SUM: THEOL. TRACT. VI, QUÆST. 26.

cuntur quia mensura non est nisi cor- cuntur quia mensura non est nisi cor- poralium. Similiter dicit Aristoteles, poralium. Similiter dicit Aristoteles, quod quæcumque differunt numero, quod quæcumque differunt numero, differunt materia. » Cum igitur sint differunt materia. » Cum igitur sint multa spiritualia, non videntur hæc tria multa spiritualia, non videntur hæc tria esse in omnibus rebus. esse in omnibus rebus.

ULTERIUS quæritur, Si hæc tria diffe- ULTERIUS quæritur, Si hæc tria diffe- rentiam habeant, quod unum non inci- rentiam habeant, quod unum non inci- dat rationem alterius ? dat rationem alterius ?

Et videtur quod non. Et videtur quod non.

1. Dicit enim Boetius, quod « bonum 1. Dicit enim Boetius, quod « bonum est quod est a bono: » et sic videtur, est quod est a bono: » et sic videtur, quod solum per ordinem determinetur quod solum per ordinem determinetur bonum. Oportet ergo, quod alia vel non bonum. Oportet ergo, quod alia vel non dicant conditiones boni, vel ordinis acci- dicant conditiones boni, vel ordinis acci- piant rationem. piant rationem.

2. Adhuc, In præhabitis determinatum 2. Adhuc, In præhabitis determinatum est, quod bonum determinatur per cau- est, quod bonum determinatur per cau- sam finalem, et respectu illius est ordo. sam finalem, et respectu illius est ordo. Alia ergo duo videntur esse superflua. Alia ergo duo videntur esse superflua.

3. Adhuc, Augustinus in libro 3. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quæstionum : « Totum nomen LXXXIII Quæstionum : « Totum nomen mali de speciei privatione repertum est. » mali de speciei privatione repertum est. » Sed malum et bonum sunt circa idem Sed malum et bonum sunt circa idem sicut privatio et habitus. Ergo videtur, sicut privatio et habitus. Ergo videtur, quod totum nomen boni circa positionem quod totum nomen boni circa positionem speciei repertum est. Alia ergo duo vi- speciei repertum est. Alia ergo duo vi- dentur superfluere, vel accipiens ratio- dentur superfluere, vel accipiens ratio- nem speciei. nem speciei.

ULTERIUS quæritur, Utrum ista insint ULTERIUS quæritur, Utrum ista insint omni rei creatæ secundum esse substan- omni rei creatæ secundum esse substan- tiale? tiale?

1. Dicit enim Boetius, quod « omne 1. Dicit enim Boetius, quod « omne quod est, in quantum est, bonum est. » quod est, in quantum est, bonum est. » Ergo videtur quod nihil existentium sit Ergo videtur quod nihil existentium sit vel possit esse sine illis et sic secundum vel possit esse sine illis et sic secundum esse substantiale videntur hæc esse in esse substantiale videntur hæc esse in omnibus. omnibus.

2. Adhuc, Omne quod vere est, per 2. Adhuc, Omne quod vere est, per sua substantialia est et bonum conver- sua substantialia est et bonum conver- titur cum ente ergo videtur, quod per titur cum ente ergo videtur, quod per sua substantialia sit bonum. Si enim sua substantialia sit bonum. Si enim

daretur, quod per accidentalia cum pos- daretur, quod per accidentalia cum pos- sit intelligi sine accidentalibus, eo quod sit intelligi sine accidentalibus, eo quod accidentalia sunt consequentia esse sub- accidentalia sunt consequentia esse sub-

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

249 249

stantiale, posset intelligi perfectum ens stantiale, posset intelligi perfectum ens in esse quod intelligetur non esse bonum, in esse quod intelligetur non esse bonum, et sic esset hæc falsa, quod omne quod et sic esset hæc falsa, quod omne quod est, in quantum est, bonum est. est, in quantum est, bonum est.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Quælibet res prius est in se quam 1. Quælibet res prius est in se quam sit in ordine ad alterum. Et sic videtur, sit in ordine ad alterum. Et sic videtur, quod res in quantum est, non continen- quod res in quantum est, non continen- tiæ habet ordinem. Ex ordine autem ha- tiæ habet ordinem. Ex ordine autem ha- bet quod est bonum. Videtur ergo, quod bet quod est bonum. Videtur ergo, quod ex hoc quod consequitur esse, rationem ex hoc quod consequitur esse, rationem boni habet. Quod autem consequitur esse, boni habet. Quod autem consequitur esse, accidentale est. Ex accidentalibus ergo ha- accidentale est. Ex accidentalibus ergo ha- bet quod bonum est, et non ex essentia- bet quod bonum est, et non ex essentia- libus. libus.

2. Adhuc, Dionysius in libro de Divi- 2. Adhuc, Dionysius in libro de Divi- nis nominibus: « Non corrumpitur quid nis nominibus: « Non corrumpitur quid existentium, sed circa existens modi, existentium, sed circa existens modi, commensurationes, et harmoniæ *. » Mo- commensurationes, et harmoniæ *. » Mo- di autem, commensurationes, et harmo- di autem, commensurationes, et harmo- niæ, consequentia sunt esse existentis. niæ, consequentia sunt esse existentis. Ergo corruptio, quæ malum est, est circa Ergo corruptio, quæ malum est, est circa id quod consequitur esse existentis. Sed id quod consequitur esse existentis. Sed circa idem sunt bonum et malum. Ergo circa idem sunt bonum et malum. Ergo circa id quod consequitur esse existentis, circa id quod consequitur esse existentis, est bonum non ergo est circa essentialia, est bonum non ergo est circa essentialia, sed circa accidentalia. sed circa accidentalia.

Sed contra. Sed contra.

ULTERIUS quæritur, Si hæc sint circa Quæst. 4. ULTERIUS quæritur, Si hæc sint circa Quæst. 4. totum esse rei tantum, vel etiam circa totum esse rei tantum, vel etiam circa partes tam in spiritualibus quam in cor- partes tam in spiritualibus quam in cor- poralibus, ut aliud sit bonum hominis, poralibus, ut aliud sit bonum hominis, aliud bonum pedis hominis, et aliud bo- aliud bonum pedis hominis, et aliud bo- num animæ, et aliud voluntatis ? num animæ, et aliud voluntatis ?

Et videtur, quod sint tantum circa bo- Et videtur, quod sint tantum circa bo- num totius quia si sint circa partes, num totius quia si sint circa partes, tunc eadem ratione erunt circa partes tunc eadem ratione erunt circa partes partium: et hoc in divisione continui partium: et hoc in divisione continui abiret in infinitum et non mathematice abiret in infinitum et non mathematice tantum, sed in corpore etiam naturali: tantum, sed in corpore etiam naturali: quia corpus mobile secundum quod mo- quia corpus mobile secundum quod mo- bile est, dividitur in infinitum, sicut pro- bile est, dividitur in infinitum, sicut pro- bat Aristoteles in VI Physicorum. Infini- bat Aristoteles in VI Physicorum. Infini- tum autem secundum quod hujusmodi, tum autem secundum quod hujusmodi, nec habet modum, nec speciem, nec ordi- nec habet modum, nec speciem, nec ordi- nem nec est dispositum in numero, nem nec est dispositum in numero, pondere, et mensura. pondere, et mensura.

cap. 4. cap. 4.

Quæst. 5. Quæst. 5.

Quæst. 6. Quæst. 6.

Solutio. Solutio.

Ad quæst.1. Ad quæst.1. Ad 1. Ad 1.

250 250

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ULTERIUS quæritur, Si hæc sunt condi- ULTERIUS quæritur, Si hæc sunt condi- tiones boni tantum, vel etiam mali? tiones boni tantum, vel etiam mali?

Et videtur, quod etiam mali. Est enim Et videtur, quod etiam mali. Est enim malus modus, et mala species, et malus malus modus, et mala species, et malus ordo, ut dicit Augustinus, et per se patet, ordo, ut dicit Augustinus, et per se patet, et ab illis dicitur malum. Et sicut dicit et ab illis dicitur malum. Et sicut dicit Dionysius, malum dicitur immodifica- Dionysius, malum dicitur immodifica- tum, eo quod malum modum habeat. tum, eo quod malum modum habeat. Videtur ergo, quod hæc tria sint condi- Videtur ergo, quod hæc tria sint condi- tiones mali sicut boni. tiones mali sicut boni.

ULTERIUS quæritur, Si hæc tria conve- ULTERIUS quæritur, Si hæc tria conve- niant materiæ primæ ? niant materiæ primæ ?

Et videtur, quod non.. Et videtur, quod non..

1. Hæc enim nec modum habet, nec 1. Hæc enim nec modum habet, nec speciem, nec ordinem. Omne enim quod speciem, nec ordinem. Omne enim quod ordinatur, aliquo modo et aliqua specie ordinatur, aliquo modo et aliqua specie ordinatum est eo quod omnis ordo pe- ordinatum est eo quod omnis ordo pe- nes modum et speciem attenditur : quia nes modum et speciem attenditur : quia in illis ratio ordinis consistit. in illis ratio ordinis consistit.

2. Adhuc, In quibusdam idem videtur 2. Adhuc, In quibusdam idem videtur esse modus et species, sicut in figuratis, esse modus et species, sicut in figuratis, in quibus mensura quantitatis sive modus in quibus mensura quantitatis sive modus est ad terminum figuræ : et idem videtur est ad terminum figuræ : et idem videtur esse species eorum. esse species eorum.

SOLUTIO. Dicendum, quod si attendan- SOLUTIO. Dicendum, quod si attendan- tur prædicta, ad hæc et hujusmodi non tur prædicta, ad hæc et hujusmodi non erit difficile solvere. erit difficile solvere.

AD PRIMUM ergo quod quæritur, di- AD PRIMUM ergo quod quæritur, di- cendum, quod hæc tria quæ a sanctis di- cendum, quod hæc tria quæ a sanctis di- versimode assignantur, in omni re sunt versimode assignantur, in omni re sunt diversimode considerata, sicut supra in diversimode considerata, sicut supra in antehabitis in quæstione de vestigio de- antehabitis in quæstione de vestigio de- terminatum est 1. Ibi enim dictum est, terminatum est 1. Ibi enim dictum est, quod hæc tria, modus, species, et ordo, quod hæc tria, modus, species, et ordo, conveniunt rei secundum quod in esse conveniunt rei secundum quod in esse perfecto est. Et ideo nulla objectio est in- perfecto est. Et ideo nulla objectio est in- ferens, quod modi modus est. Modus ferens, quod modi modus est. Modus enim non est creatura quæ in se sit, sed enim non est creatura quæ in se sit, sed semper alicujus est. Et similiter est de semper alicujus est. Et similiter est de specie et ordine. specie et ordine.