***itio- ***itio-

en 1. en 1.

13. 13.

141, 141,

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I, QUÆST. 3. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I, QUÆST. 3.

determinatur, Christus et Ecclesia est determinatur, Christus et Ecclesia est subjectum, vel Verbum incarnatum cum subjectum, vel Verbum incarnatum cum omnibus sacramentis quæ perficit in omnibus sacramentis quæ perficit in Ecclesia. Et hoc est idem dicere, quod Ecclesia. Et hoc est idem dicere, quod opera reparationis sunt subjectum : hæc opera reparationis sunt subjectum : hæc enim de capite probantur ut de influente, enim de capite probantur ut de influente, de Ecclesia autem ut de eo cui influun- de Ecclesia autem ut de eo cui influun- tur. Et hæc declarant Deum prout est tur. Et hæc declarant Deum prout est res qua perfecte quis fruitur. Si vero res qua perfecte quis fruitur. Si vero tertio modo assignatur subjectum, prout tertio modo assignatur subjectum, prout subjectum est circa quod ut adminicu- subjectum est circa quod ut adminicu- lans ad hoc, est sacra Scriptura: tunc lans ad hoc, est sacra Scriptura: tunc sacra Scriptura habet res et signa. sacra Scriptura habet res et signa.

AD ID ergo quod primo contra hanc AD ID ergo quod primo contra hanc 2. positionem objicitur, dicendum quod aliæ 2. positionem objicitur, dicendum quod aliæ scientiæ considerant signa secundum scientiæ considerant signa secundum principia quæ signa faciunt esse signa, principia quæ signa faciunt esse signa, et non secundum principia secundum et non secundum principia secundum quæ signa fiunt signata : et ideo divisa quæ signa fiunt signata : et ideo divisa est consideratio signorum a signatis. est consideratio signorum a signatis. Theologia autem considerat signum sub Theologia autem considerat signum sub ratione utilis rei, et ideo in generali con- ratione utilis rei, et ideo in generali con- sideratione signum comprehendit cum re: sideratione signum comprehendit cum re: et si distinguit ab ipsa particulari consi- et si distinguit ab ipsa particulari consi- deratione, hoc facit, quia particularis deratione, hoc facit, quia particularis consideratio scientiam secundum se in consideratio scientiam secundum se in species non dividit. species non dividit.

8. 8.

AD ALIUD dicendum, quod theologia AD ALIUD dicendum, quod theologia hoc modo est de omnibus, non sub ra- hoc modo est de omnibus, non sub ra- tione diversa qua differunt singula, sed tione diversa qua differunt singula, sed sub una ratione, quæ est utile esse signi- sub una ratione, quæ est utile esse signi- ficando vel disponendo ad id quo fruen- ficando vel disponendo ad id quo fruen- dum est. Et sic non sequitur, quod non dum est. Et sic non sequitur, quod non indigeamus aliis scientiis: illæ enim tra- indigeamus aliis scientiis: illæ enim tra- ctant de rebus secundum differentias es- ctant de rebus secundum differentias es- sentiales quibus differunt ab invicem. sentiales quibus differunt ab invicem.

AD ID quod objicitur contra secundam AD ID quod objicitur contra secundam positionem, jam patet solutio. Sacra positionem, jam patet solutio. Sacra enim theologia non est de operibus con- enim theologia non est de operibus con- ditionis nisi ut de subjecto circa quod : ditionis nisi ut de subjecto circa quod : accipit enim ea ut adminiculantia per accipit enim ea ut adminiculantia per modum signi vel usus ad id quo fruen- modum signi vel usus ad id quo fruen- dum est, et ad opera restaurationis vel dum est, et ad opera restaurationis vel reparationis, quæ de Christo et Ecclesia reparationis, quæ de Christo et Ecclesia demonstrantur. Non enim optime scire- demonstrantur. Non enim optime scire- tur qualiter homo reparatus est, nisi sci- tur qualiter homo reparatus est, nisi sci- retur quantus et qualis fuit lapsus ejus. retur quantus et qualis fuit lapsus ejus. Quantitas autem lapsus nesciretur bene, Quantitas autem lapsus nesciretur bene,

15 15

nisi sciretur a quo lapsus est: hoc enim nisi sciretur a quo lapsus est: hoc enim scitur ex hoc, quod ostenditur bonum scitur ex hoc, quod ostenditur bonum ejus in quo conditus est in seipso et om- ejus in quo conditus est in seipso et om- nibus quæ creata sunt propter ipsum : nibus quæ creata sunt propter ipsum : et sic inducitur de opere conditionis et et sic inducitur de opere conditionis et creationis mundi. creationis mundi.

AD ALIUD dicendum, quod est de causa AD ALIUD dicendum, quod est de causa conditionis et reparationis: sed causa conditionis et reparationis: sed causa non sufficienter innotescit secundum hoc non sufficienter innotescit secundum hoc quod causa est, nisi per opera sive effe- quod causa est, nisi per opera sive effe- ctus et ideo oportet, quod in sacra Scri- ctus et ideo oportet, quod in sacra Scri- ptura etiam de operibus tractetur condi- ptura etiam de operibus tractetur condi- tionis et reparationis. Et sic Christus ut tionis et reparationis. Et sic Christus ut causa et materia et ut finis est sacræ causa et materia et ut finis est sacræ Scripturæ. Jam enim ante diximus, quod Scripturæ. Jam enim ante diximus, quod non est inconveniens, quod materia cir- non est inconveniens, quod materia cir- ca quam sit et efficiens et finis in quibus- ca quam sit et efficiens et finis in quibus- dam, licet inconveniens sit in materia ex dam, licet inconveniens sit in materia ex qua. Sic prima fidei veritas materia est qua. Sic prima fidei veritas materia est circa quam et efficiens et finis. circa quam et efficiens et finis.

Ad 2. Ad 2.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod contra tertiam positionem Ad posit. 3 AD ID quod contra tertiam positionem Ad posit. 3 objicitur, dicendum quod sacra Scriptura objicitur, dicendum quod sacra Scriptura de illis agit secundum tertium modum ac- de illis agit secundum tertium modum ac- cipiendi subjectum. Adminiculantia enim cipiendi subjectum. Adminiculantia enim sunt ad judicium Dei cognoscendum, et sunt ad judicium Dei cognoscendum, et sic per modum fugæ inclinantia ad ope- sic per modum fugæ inclinantia ad ope- ra reparationis et ad res quibus fruen- ra reparationis et ad res quibus fruen- dum est. dum est.

PER IDEM palet solutio ad sequens. Ma- PER IDEM palet solutio ad sequens. Ma- lum enim detestatione sui fugam inducit, lum enim detestatione sui fugam inducit, et accessum ad bonum: et sic conside- et accessum ad bonum: et sic conside- ratur in scientia quæ secundum pietatem ratur in scientia quæ secundum pietatem

est. est.

Ad 2. Ad 2.

Ad 1. Ad 1.

AD ID quod contra quartam positionem Ad posit. 4. AD ID quod contra quartam positionem Ad posit. 4. objicitur, dicendum quod Deus est sub- objicitur, dicendum quod Deus est sub- jectum in primo modo sumendi subje- jectum in primo modo sumendi subje- ctum et quæcumque alia in sacra Scri- ctum et quæcumque alia in sacra Scri- ptura tractantur, sunt de subjecto tertio ptura tractantur, sunt de subjecto tertio modo dicto, et assumuntur ut adminicu- modo dicto, et assumuntur ut adminicu- lantia ad cognitionem ipsius. lantia ad cognitionem ipsius.

AD ALIUD dicendum, quod dictum Bo- AD ALIUD dicendum, quod dictum Bo- etii intelligitur, quod Deus in genere cau- etii intelligitur, quod Deus in genere cau- sæ non potest esse subjectum. Est enim sæ non potest esse subjectum. Est enim in genere causæ efficientis, formalis, et in genere causæ efficientis, formalis, et finalis, quæ numquam in eamdem rem finalis, quæ numquam in eamdem rem coincidunt cum materia subjecta. Intelli- coincidunt cum materia subjecta. Intelli- gitur etiam, quod in genere entis non gitur etiam, quod in genere entis non

Ad 2. Ad 2.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

potest esse subjectum. Subjectum enim in potest esse subjectum. Subjectum enim in genere entis est substans, vel naturæ es- genere entis est substans, vel naturæ es- sentiali, vel accidenteli: et si primo mo- sentiali, vel accidenteli: et si primo mo- do esset subjectum, esset in ipso univer- do esset subjectum, esset in ipso univer- sale et particulare: quod est inconve- sale et particulare: quod est inconve- niens. Si secundo modo, esset in ipso niens. Si secundo modo, esset in ipso accidens, et esset mutabilis: quod ite- accidens, et esset mutabilis: quod ite- rum esset inconveniens. Sed non intel- rum esset inconveniens. Sed non intel- lexit Boetius, quin posset esse subjectum lexit Boetius, quin posset esse subjectum de quo multa probantur, quæ per modum de quo multa probantur, quæ per modum relationis et attributionis conveniunt ei: relationis et attributionis conveniunt ei: talia enim multa etiam Philosophi proba- talia enim multa etiam Philosophi proba- verunt de Deo, sicut quod sit simplex, verunt de Deo, sicut quod sit simplex, et æternus, et principium, et hujusmodi et æternus, et principium, et hujusmodi alia quæ de ipso ut de subjecto probata alia quæ de ipso ut de subjecto probata

sunt. sunt.

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

Utrum theologia sit scientia una, vel Utrum theologia sit scientia una, vel plures? Et, Qua unitate sit una, si plures? Et, Qua unitate sit una, si una est ¹? una est ¹?

JUXTA hoc secundo quæritur, Utrum JUXTA hoc secundo quæritur, Utrum theologia sit una, vel plures, et qua uni- theologia sit una, vel plures, et qua uni- tate sit una, si una est ? tate sit una, si una est ?

Videtur, quod non sit una. Videtur, quod non sit una.

1. Dicit enim Aristoteles in I Poste- 1. Dicit enim Aristoteles in I Poste- riorum, quod una scientia est, quæ est riorum, quod una scientia est, quæ est unius generis subjecti. Et est sensus, unius generis subjecti. Et est sensus, quod una scientia est de uno subjecto in quod una scientia est de uno subjecto in genere, ad cujus ambitum prædicationis genere, ad cujus ambitum prædicationis reducuntur omnia quæ sicut partes sunt reducuntur omnia quæ sicut partes sunt in totalitate subjecti. Sicut geometria de in totalitate subjecti. Sicut geometria de quantitate continua est, ad cujus commu- quantitate continua est, ad cujus commu- nitatem omnia reducuntur quæ conside- nitatem omnia reducuntur quæ conside- rat geometria. Et sic arithmetica una rat geometria. Et sic arithmetica una scientia est, quæ est de numeris. Et non scientia est, quæ est de numeris. Et non tantum hoc est in realibus, sed etiam in tantum hoc est in realibus, sed etiam in logica, quæ de syllogismo est et partibus logica, quæ de syllogismo est et partibus syllogismi, ad cujus formam omnes aliæ syllogismi, ad cujus formam omnes aliæ rationes reducuntur. Ad unum autem ta- rationes reducuntur. Ad unum autem ta- le commune res et signa reduci non pos- le commune res et signa reduci non pos-

1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Sen- 1 Cf. Opp. B. Alberti. Comment. in I Sen- tentiarum, Dist. I, Art. 13. Tom. XXV hujusce tentiarum, Dist. I, Art. 13. Tom. XXV hujusce novæ editionis, pag. 17. novæ editionis, pag. 17.

sunt, nec Christus et opera reparationis. sunt, nec Christus et opera reparationis. Crucifixio enim et mors passiones sunt : Crucifixio enim et mors passiones sunt : resurrectio vero et ascensio actiones: resurrectio vero et ascensio actiones: actio vero et passio ad unum commune actio vero et passio ad unum commune genus non reducuntur. Similiter caput genus non reducuntur. Similiter caput et corpus, et actiones capitis et corporis, et corpus, et actiones capitis et corporis, in uno communi genere non continentur in uno communi genere non continentur cum passionibus eorumdem. cum passionibus eorumdem.

2. Adhuc, Deus in nullo genere est, 2. Adhuc, Deus in nullo genere est, nec genus alicujus rei. Quæ ergo tractan- nec genus alicujus rei. Quæ ergo tractan- tur in sacra Scriptura, ad nullum unum tur in sacra Scriptura, ad nullum unum genus reduci possunt. Ergo sacra Scrip- genus reduci possunt. Ergo sacra Scrip- tura una scientia non est. tura una scientia non est.

3. Adhuc, Etiamsi signa reducantur 3. Adhuc, Etiamsi signa reducantur ad res, secundum quod res dicitur ens ad res, secundum quod res dicitur ens ratum tamen res utiles et fruibiles ad ratum tamen res utiles et fruibiles ad unum genus nullo modo possunt reduci, unum genus nullo modo possunt reduci, eo quod fruibile nec genus est, nec cum eo quod fruibile nec genus est, nec cum aliqua re in uno genere. Relinquitur aliqua re in uno genere. Relinquitur ergo, quod de fruibili et utili non potest ergo, quod de fruibili et utili non potest esse una scientia. esse una scientia.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Sancti loquuntur de theologia sicut 1. Sancti loquuntur de theologia sicut de scientia una. Dicit enim Augustinus de scientia una. Dicit enim Augustinus in libro XIV de Trinitate quod << sacra in libro XIV de Trinitate quod << sacra Scriptura est de his quæ ad salutem ho- Scriptura est de his quæ ad salutem ho- minis pertinent. » minis pertinent. »

2. Adhuc, Si non est una, sequitur 2. Adhuc, Si non est una, sequitur quod est plures et sic sunt plures theo- quod est plures et sic sunt plures theo- logiæ, subjectis passionibus et principiis logiæ, subjectis passionibus et principiis a se invicem divisæ. a se invicem divisæ.

Sed c Sed c

SOLUTIO. Ad hoc dixerunt quidam, Solut SOLUTIO. Ad hoc dixerunt quidam, Solut quod omnia quæ tractantur in sacra Scri- quod omnia quæ tractantur in sacra Scri- ptura sub una ratione stant, quæ est re- ptura sub una ratione stant, quæ est re- velabile esse et sic de ipsis est sacra velabile esse et sic de ipsis est sacra Scriptura ut una. Et quod hoc falsum Scriptura ut una. Et quod hoc falsum sit, statim patet. In sacra enim Scriptura sit, statim patet. In sacra enim Scriptura tractatur de historiis, parabolis, moribus, tractatur de historiis, parabolis, moribus, et potentiis animæ : et non secundum et potentiis animæ : et non secundum quod accipiuntur per revelationem. Ad- quod accipiuntur per revelationem. Ad- huc autem de Deo secundum quod via ra- huc autem de Deo secundum quod via ra- tionis investigatur: quæ quamvis com- tionis investigatur: quæ quamvis com- muni nomine revelatio vocatur, 1 ad Co- muni nomine revelatio vocatur, 1 ad Co- rinth. II, 10: Nobis revelavit Deuss : rinth. II, 10: Nobis revelavit Deuss :

2 ARISTOTELES, I Posteriorum, text. 43. 2 ARISTOTELES, I Posteriorum, text. 43.

3 Cf. ad Roman. I, 19: Deus enim illis, scilicet 3 Cf. ad Roman. I, 19: Deus enim illis, scilicet Philosophis, manifestavit. Philosophis, manifestavit.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 3. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 3.

tamen hæc scientia non est forma uniens tamen hæc scientia non est forma uniens scientias vel scibilia sub una forma coar- scientias vel scibilia sub una forma coar- ctans alioquin omnis scientia esset una ctans alioquin omnis scientia esset una scientia. Dicit enim Ambrosius, et poni- scientia. Dicit enim Ambrosius, et poni- tur super epist. I ad Corinth. x1, 3, su- tur super epist. I ad Corinth. x1, 3, su- per illud Nemo potest dicere: Dominus per illud Nemo potest dicere: Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto, quod « om- Jesus, nisi in Spiritu sancto, quod « om- ne verum a quocumque dicatur, a Spi- ne verum a quocumque dicatur, a Spi- ritu sancto est. » Adhuc, Forma quæ ritu sancto est. » Adhuc, Forma quæ unit scientiam secundum Aristotelem, unit scientiam secundum Aristotelem, forma est quæ subjectum facit unum et forma est quæ subjectum facit unum et solum et totam causam passionis, ita solum et totam causam passionis, ita quod passio per se vel sub disjunctione quod passio per se vel sub disjunctione dicitur de subjecto per se et de omni to- dicitur de subjecto per se et de omni to- talitate subjecti et temporis et secundum talitate subjecti et temporis et secundum quod ipsum, sicut triangulus rectilineus quod ipsum, sicut triangulus rectilineus subjectum est ejus quod est habere tres subjectum est ejus quod est habere tres angulos æquos duobus rectis, et convenit angulos æquos duobus rectis, et convenit omni triangulo per se et semper et se- omni triangulo per se et semper et se- cundum quod ipsum. Nisi enim talis for- cundum quod ipsum. Nisi enim talis for- ma uniret subjectum, omnia quæ de- ma uniret subjectum, omnia quæ de- monstrantur de subjecto, demonstraren- monstrantur de subjecto, demonstraren- tur per accidens. Revelatio autem sive tur per accidens. Revelatio autem sive revelabilitas non est forma sic uniens ea revelabilitas non est forma sic uniens ea quæ in sacra Scriptura determinantur. quæ in sacra Scriptura determinantur. Revelatio enim non est aliquid ponens Revelatio enim non est aliquid ponens in eo quod revelatur, sed in eo cui fit in eo quod revelatur, sed in eo cui fit revelatio. Ergo nihil est dicere, quod ab revelatio. Ergo nihil est dicere, quod ab unitate revelationis una dicatur scientia. unitate revelationis una dicatur scientia.

Alii vero dixerunt, quod non oportet Alii vero dixerunt, quod non oportet ita stricte quærere subjectum in sacra ita stricte quærere subjectum in sacra Scriptura, eo quod est scientia generalis, Scriptura, eo quod est scientia generalis, omnia quodammodo considerans. CONTRA omnia quodammodo considerans. CONTRA quos objicitur quia in metaphysica, quos objicitur quia in metaphysica, quæ scientia generalis est, talis requiri- quæ scientia generalis est, talis requiri- tur unitas subjecti. Nisi enim talis sit, tur unitas subjecti. Nisi enim talis sit, procul dubio quæcumque de subjecto procul dubio quæcumque de subjecto ostenduntur, per accidens ostenduntur, ostenduntur, per accidens ostenduntur, sive superiora, sive inferiora sint subje- sive superiora, sive inferiora sint subje- eto. Sicut habere tres angulos, per acci- eto. Sicut habere tres angulos, per acci- dens ostenditur de isoscele, eo quod ac- dens ostenditur de isoscele, eo quod ac- cidit triangulo isoscelem esse: et per ac- cidit triangulo isoscelem esse: et per ac- cidens de figura, quia accidit figuræ cidens de figura, quia accidit figuræ triangulum esse. Et hæc unitas requiritur triangulum esse. Et hæc unitas requiritur in metaphysica sicut in aliis scientiis. in metaphysica sicut in aliis scientiis.

Hæc autem quæ concludunt de neces- Hæc autem quæ concludunt de neces- Nitate, concedimus dicentes quod theolo- Nitate, concedimus dicentes quod theolo- gia una est scientia ab unitate formæ gia una est scientia ab unitate formæ facientis subjectum, secundum facientis subjectum, secundum

unum unum

XXXI XXXI

17 17

quod substat et causa est passionum quæ quod substat et causa est passionum quæ determinantur de subjecto, quod secun- determinantur de subjecto, quod secun- dum primam intentionem subjecti dici- dum primam intentionem subjecti dici- tur. Jam enim habitum est, quod signum tur. Jam enim habitum est, quod signum refertur ad utile utile autem refertur ad refertur ad utile utile autem refertur ad fruibile. Dicit enim Philosophus, quod fruibile. Dicit enim Philosophus, quod ubi unum propter alterum, utrobique ubi unum propter alterum, utrobique unum. Et est sensus, quod finis et non unum. Et est sensus, quod finis et non aliud quam finis inspicitur et quæritur et aliud quam finis inspicitur et quæritur et in seipso et in eo quod est ad ipsum et in seipso et in eo quod est ad ipsum et sic utrobique quæritur finis et sic in sic utrobique quæritur finis et sic in utili quæritur fruibile, et stat sub forma utili quæritur fruibile, et stat sub forma fruibilis. Et hæc unitas non est generis, fruibilis. Et hæc unitas non est generis, nec speciei, sed principii: quod simplici- nec speciei, sed principii: quod simplici- ter est in uno et in aliis secundum mo- ter est in uno et in aliis secundum mo- dum quo respiciunt in ipsum per analo- dum quo respiciunt in ipsum per analo- giam unicuique determinatam : et talis giam unicuique determinatam : et talis unitas est primæ philosophiæ et theolo- unitas est primæ philosophiæ et theolo- giæ. giæ.

AD PRIMUM igitur dicendum, quod cum AD PRIMUM igitur dicendum, quod cum dicit Philosophus, quod una scientia est dicit Philosophus, quod una scientia est quæ est unius generis subjecti, intelligi- quæ est unius generis subjecti, intelligi- tur unum genus in communi ad unita- tur unum genus in communi ad unita- tem generis et unitatem proportionis si- tem generis et unitatem proportionis si- ve analogiæ. Unitas enim generis facit ve analogiæ. Unitas enim generis facit unitatem scientiæ specialis: unitas autem unitatem scientiæ specialis: unitas autem analogiæ facit unitatem scientiæ commu- analogiæ facit unitatem scientiæ commu-

nis. nis.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod licet Deus Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod licet Deus Ad 2 et 3. in nullo genere sit prædicabili cum ali- in nullo genere sit prædicabili cum ali- quo, eo quod nec est genus, nec est spe- quo, eo quod nec est genus, nec est spe- cies, nec particulare est tamen in multis cies, nec particulare est tamen in multis sicut per analogiam communibus. Tale sicut per analogiam communibus. Tale enim commune in uno simpliciter est, et enim commune in uno simpliciter est, et in aliis non sunt nisi modi ejus, qui sunt in aliis non sunt nisi modi ejus, qui sunt extra ipsum, et realiter sunt in his quæ extra ipsum, et realiter sunt in his quæ respiciunt ad ipsum. Et sic in forma frui- respiciunt ad ipsum. Et sic in forma frui- bilis est utile et signum, et in forma cau- bilis est utile et signum, et in forma cau- sæ est et opus conditioniis et opus repa- sæ est et opus conditioniis et opus repa- rationis: nihil enim quæritur in eo quod rationis: nihil enim quæritur in eo quod est ad finem, nisi finis. est ad finem, nisi finis.

AD ID quod in contrarium objectum Ad object. AD ID quod in contrarium objectum Ad object. est, concedimus. Solutiones etiam indu- est, concedimus. Solutiones etiam indu- ctæ nullæ sunt sicut de necessitate pro- ctæ nullæ sunt sicut de necessitate pro-

batum est. batum est.

Per hoc patet solutio ad totum. Per hoc patet solutio ad totum.

2 2

18 18

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

Utrum theologia sit scientia practica vel Utrum theologia sit scientia practica vel theorica' ? theorica' ?

Deinde quæritur juxta idem, Utrum Deinde quæritur juxta idem, Utrum sit scientia practica vel theorica? Hoc sit scientia practica vel theorica? Hoc enim a modo subjecti habet determinare. enim a modo subjecti habet determinare.

1. Dicit autem Aristoteles in I de Ani- 1. Dicit autem Aristoteles in I de Ani- ma, quod practicæ scientiæ stant ad opus, ma, quod practicæ scientiæ stant ad opus, speculativæ autem ad causam et ad ve- speculativæ autem ad causam et ad ve- rum. Ista autem scientia ad opus stat sic- rum. Ista autem scientia ad opus stat sic- ut ad ultimum perfectivum. Jacobi,1,25 : ut ad ultimum perfectivum. Jacobi,1,25 : Qui perspexerit in legem perfectam li- Qui perspexerit in legem perfectam li- bertatis, et permanserit in ea, non audi- bertatis, et permanserit in ea, non audi- tur obliviosus factus, sed factor operis, tur obliviosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo erit. Videtur er- hic beatus in facto suo erit. Videtur er- go, quod id ad quod stat Scriptura, fa- go, quod id ad quod stat Scriptura, fa- ctum sit et opus : ergo practica est. ctum sit et opus : ergo practica est.

2. Adhuc, In operibus traditur, et in 2. Adhuc, In operibus traditur, et in historicis, et in parabolicis, et præceptis historicis, et in parabolicis, et præceptis legalibus, et in Evangeliis, et propheti- legalibus, et in Evangeliis, et propheti- cis, et epistolis Apostolorum omnes cis, et epistolis Apostolorum omnes enim illæ admonitoriæ sunt et exhortati- enim illæ admonitoriæ sunt et exhortati- væ ad opera. væ ad opera.

Adhuc, Ad Titum, 1, 1 : Secundum Adhuc, Ad Titum, 1, 1 : Secundum fidem electorum Dei, et agnitionem veri- fidem electorum Dei, et agnitionem veri- tatis quæ secundum pietatem est. Ergo tatis quæ secundum pietatem est. Ergo theologia non est veritatis ut veritatis, theologia non est veritatis ut veritatis, sed veritatis ut est inclinativa pietatem sed veritatis ut est inclinativa pietatem stat ergo ad opus, et non ad verum: vi- stat ergo ad opus, et non ad verum: vi- detur ergo, quod practica sit. detur ergo, quod practica sit.

IN CONTRARIUM hujus videtur esse, quod IN CONTRARIUM hujus videtur esse, quod sacra doctrina est de Deo et operibus sacra doctrina est de Deo et operibus ejus, in quibus opus nostrum non requi- ejus, in quibus opus nostrum non requi- ritur, sed requiritur verum quod est in ritur, sed requiritur verum quod est in eis. In omnibus autem practicis sive li- eis. In omnibus autem practicis sive li- beralibus sive mechanicis opus nostrum beralibus sive mechanicis opus nostrum requiritur videtur ergo; quod hæc requiritur videtur ergo; quod hæc scientia sit theorica et non practica. scientia sit theorica et non practica.

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod in SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod in

1 Cf. Opp. B. Alberti. Tom. XXV, pag. 18. In 1 Cf. Opp. B. Alberti. Tom. XXV, pag. 18. In

veritate sacra Scriptura practica est, et veritate sacra Scriptura practica est, et stat in opere virtutis vel theologicæ vel stat in opere virtutis vel theologicæ vel cardinalis quia si etiam verum in re cardinalis quia si etiam verum in re fruibili vel utili inquirit, hoc ipsum refert fruibili vel utili inquirit, hoc ipsum refert ad affectum, ut scilicet in fide vel in eo ad affectum, ut scilicet in fide vel in eo quod succedit fidei fruatur per affectum quod succedit fidei fruatur per affectum vel intellectum affectivum summa veri- vel intellectum affectivum summa veri- tate, per speciem vel spei succedens tate, per speciem vel spei succedens summe beatificante, per charitatem sum- summe beatificante, per charitatem sum- ma bonitate. Historice autem proposita ma bonitate. Historice autem proposita et præceptive in lege et parabolice ad et præceptive in lege et parabolice ad opus refert meritorium. Hymnidice au- opus refert meritorium. Hymnidice au- tem ut in Psalmis descripta, ad affectum tem ut in Psalmis descripta, ad affectum refert pietatis et verum quod inquirit, refert pietatis et verum quod inquirit, de Deo et operibus ejus inquirit, non ut de Deo et operibus ejus inquirit, non ut verum simpliciter, sed ut summe beatifi- verum simpliciter, sed ut summe beatifi- cans, in quod referat totam pietatis in- cans, in quod referat totam pietatis in- tentionem in affectu et opere. Sicut tentionem in affectu et opere. Sicut etiam Aristoteles in X Ethicorum felici- etiam Aristoteles in X Ethicorum felici- tatem contemplativam determinat, ut ad tatem contemplativam determinat, ut ad finem ad quem referantur actus virtutum finem ad quem referantur actus virtutum intellectualium et moralium et heroica- intellectualium et moralium et heroica- rum propter quod et ipsa quæ tractat rum propter quod et ipsa quæ tractat de felicitate contemplativa, moralis sive de felicitate contemplativa, moralis sive practica est sicut et cæteræ partes mora- practica est sicut et cæteræ partes mora- lis scientiæ. Differt tamen ab aliis practi- lis scientiæ. Differt tamen ab aliis practi- cis quas Philosophus considerat. Aliæ cis quas Philosophus considerat. Aliæ enim practicæ stant ad opus perfectum enim practicæ stant ad opus perfectum perfectione virtutis acquisitæ : ista autem perfectione virtutis acquisitæ : ista autem stat ad opus perfectum perfectione virtu- stat ad opus perfectum perfectione virtu- tis infusæ per gratiam. tis infusæ per gratiam.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

MEMBRUM IV. MEMBRUM IV.

Utrum theologia sit scientia universalis, Utrum theologia sit scientia universalis, vel particularis ? vel particularis ?

DEMUM juxta idem quæritur quarto, DEMUM juxta idem quæritur quarto, Utrum sit universalis vel particularis Utrum sit universalis vel particularis

scientia ? scientia ?

Et videtur, quod universalis. Et videtur, quod universalis. 1. Est enim de universali subjecto 1. Est enim de universali subjecto

I Sententiarum, Dist. I, Art. 4. I Sententiarum, Dist. I, Art. 4.

alra. alra.

IN I P. SUM. THEOL. IN I P. SUM. THEOL. quod omnia comprehendit, et est de om- quod omnia comprehendit, et est de om- nibus, sicut jam ante habitum est : nibus, sicut jam ante habitum est : quod autem de omnibus est, universale quod autem de omnibus est, universale est. est.

2. Adhuc, Aristoteles in II primæ phi- 2. Adhuc, Aristoteles in II primæ phi- losophiæ dicit, quod est scientia quæ con- losophiæ dicit, quod est scientia quæ con- siderat ens in quantum ens et hæc est siderat ens in quantum ens et hæc est non una de scientiis particularibus, sed non una de scientiis particularibus, sed est scientia universalis. A simili ergo et est scientia universalis. A simili ergo et ista universalis est, quæ considerat omne ista universalis est, quæ considerat omne

ens. ens.

3. Adhuc, Si particularis scientia dici- 3. Adhuc, Si particularis scientia dici- tur a particulari subjecto, et universalis tur a particulari subjecto, et universalis ab universali, videtur hæc esse univer- ab universali, videtur hæc esse univer- salis, quia nihil relinquit quod non con- salis, quia nihil relinquit quod non con- sideret sive in practicis scientiis sive in sideret sive in practicis scientiis sive in theoricis hoc enim facere non potest theoricis hoc enim facere non potest nisi sub aliquo communi subjecto ad om- nisi sub aliquo communi subjecto ad om- nia. nia.

IN CONTRARIUM hujus est, quod sicut IN CONTRARIUM hujus est, quod sicut ens particulare in principio est in ente ens particulare in principio est in ente universali, sic principia entis particularis universali, sic principia entis particularis sunt in principiis entis universalis sicut sunt in principiis entis universalis sicut in primis essentiantibus ipsa, sive sint in primis essentiantibus ipsa, sive sint complexa, sive incomplexa: incomple- complexa, sive incomplexa: incomple- xa, sicut subjectum et passio: complexa, xa, sicut subjectum et passio: complexa, sicut dignitates et principia quæ sunt sicut dignitates et principia quæ sunt propositiones sive virtute sive subjecto propositiones sive virtute sive subjecto syllogismum ingredientes. Sicut ergo syllogismum ingredientes. Sicut ergo omnes particulares scientiæ principia sua omnes particulares scientiæ principia sua accipiunt a scientia universali quæ est accipiunt a scientia universali quæ est prima philosophia, sic a theologia acci- prima philosophia, sic a theologia acci- pient,si ipsa est scientia universalis: hoc pient,si ipsa est scientia universalis: hoc autem falsum est ergo theologia non autem falsum est ergo theologia non est scientia universalis. est scientia universalis.

TRACT. I. QUÆST. 4. TRACT. I. QUÆST. 4.

19 19

SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod theo- Solutio. SOLUTIO. Ad hoc dicendum, quod theo- Solutio. logia proprie loquendo non est particu- logia proprie loquendo non est particu- laris, nec universalis. Proprie enim laris, nec universalis. Proprie enim universalis est, quæ est de ente quod universalis est, quæ est de ente quod universale est essentialiter omnibus. universale est essentialiter omnibus. Particularis autem, quæ est de aliqua Particularis autem, quæ est de aliqua specie entis sive parte ejus per formam specie entis sive parte ejus per formam substantialem coarctati sub ente com- substantialem coarctati sub ente com- muni sicut sub principio, et non sub ge- muni sicut sub principio, et non sub ge- nere. Theologia autem non est de ente nere. Theologia autem non est de ente ut ens est, nec de partibus entis est ut ut ens est, nec de partibus entis est ut entis partes sunt: sed est de ente deter- entis partes sunt: sed est de ente deter- minato per formam analogiæ ad id quo minato per formam analogiæ ad id quo fruendum est, et de partibus ejus secun- fruendum est, et de partibus ejus secun- dum quod specialem habet analogiam ad dum quod specialem habet analogiam ad illud. Et ideo non simpliciter est univer- illud. Et ideo non simpliciter est univer- salis vel particularis, sed quodammodo salis vel particularis, sed quodammodo universalis et particularis, sicut et ethi- universalis et particularis, sicut et ethi- ca quæ quodammodo de omnibus est et ca quæ quodammodo de omnibus est et moralibus et fortuitis, ut de potentatu, et moralibus et fortuitis, ut de potentatu, et divitiis, et partibus utriusque istorum, divitiis, et partibus utriusque istorum, prout organice vel condecorative ad feli- prout organice vel condecorative ad feli- citatem civilem faciunt. Quia enim in citatem civilem faciunt. Quia enim in ratione speciali de omnibus est, propter ratione speciali de omnibus est, propter hoc non potest esse scientia universalis. hoc non potest esse scientia universalis. Et quia hæc ratio specialis omnibus ap- Et quia hæc ratio specialis omnibus ap- plicabilis est per modum diversum signi plicabilis est per modum diversum signi vel utilis vel fruibilis, ideo proprie parti- vel utilis vel fruibilis, ideo proprie parti- cularis esse non potest: propter quod cularis esse non potest: propter quod etiam aliæ scientiæ ab ipsa principia sua etiam aliæ scientiæ ab ipsa principia sua accipere non possunt: non enim consi- accipere non possunt: non enim consi- derat id quod commune essentialiter derat id quod commune essentialiter omnibus particularibus est per principia omnibus particularibus est per principia essentialia, sed per analogiam, secundum essentialia, sed per analogiam, secundum quod dictum est. quod dictum est.

QUESTIO IV. QUESTIO IV.

Utrum theologia sit scientia ab aliis scientiis separata ? Utrum theologia sit scientia ab aliis scientiis separata ?

Quarto, Secundum ordinem primæ di- Quarto, Secundum ordinem primæ di- visionis quæritur, Utrum ab aliis scien- visionis quæritur, Utrum ab aliis scien- liis separata sit ? liis separata sit ?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Si enim theologia dicitur scientia a 1. Si enim theologia dicitur scientia a Deo, a nulla separata est per hanc diffe- Deo, a nulla separata est per hanc diffe-

Sed contra. Sed contra.

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rentiam. Eccli. 1, 1: Omnis sapientia a rentiam. Eccli. 1, 1: Omnis sapientia a Domino Deo est, et cum illo fuit semper. Domino Deo est, et cum illo fuit semper.

2. Si vero dicitur theologia, quia est 2. Si vero dicitur theologia, quia est de Deo, a prima philosophia separata de Deo, a prima philosophia separata non est, quæ est de Deo in potissima non est, quæ est de Deo in potissima parte ejus. parte ejus.

tiam a tiam a

3. Si vero dicitur theologia, quia re- 3. Si vero dicitur theologia, quia re- velata a Deo, iterum per hanc differen- velata a Deo, iterum per hanc differen- nulla separatur philosophica nulla separatur philosophica scientia. Ad Roman. I, 19: Quod notum scientia. Ad Roman. I, 19: Quod notum est Dei, manifestum est illis, Philoso- est Dei, manifestum est illis, Philoso- phis scilicet Deus enim illis manifesta- phis scilicet Deus enim illis manifesta- vit. Ergo quidquid sciunt Philosophi de vit. Ergo quidquid sciunt Philosophi de Deo, manifestante et revelante Deo didi- Deo, manifestante et revelante Deo didi- cerunt. cerunt.

4. Si dicatur theologia Spiritu sancto 4. Si dicatur theologia Spiritu sancto inspirata, iterum per hanc differentiam inspirata, iterum per hanc differentiam non separatur. I ad Corinth. XII, 3, Am- non separatur. I ad Corinth. XII, 3, Am- brosius in Glossa : « Omne verum a brosius in Glossa : « Omne verum a quocumque dicatur, a Spiritu sancto quocumque dicatur, a Spiritu sancto

est. » est. »

5. Adhuc, Subjecto non separatur ab 5. Adhuc, Subjecto non separatur ab aliqua agit enim de moralibus, intelli- aliqua agit enim de moralibus, intelli- gibilibus, naturalibus, et multis discipli- gibilibus, naturalibus, et multis discipli- nalibus in mensuris templi, et numeris nalibus in mensuris templi, et numeris musicis quos ponit. musicis quos ponit.

Ex his ergo videtur non ab aliis se- Ex his ergo videtur non ab aliis se- parata, et ulterius quod sit superflua, parata, et ulterius quod sit superflua, cum per partes tradatur in aliis. cum per partes tradatur in aliis.

IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

1. Omnis humana scientia acquisita 1. Omnis humana scientia acquisita est divina autem per revelationem ac- est divina autem per revelationem ac- cepta. Acquisitum autem et non acqui- cepta. Acquisitum autem et non acqui- situm separata sunt. situm separata sunt.

2. Adhuc, Omnis scientia humana su- 2. Adhuc, Omnis scientia humana su- per experimentum fundatur. Unde dicit per experimentum fundatur. Unde dicit Aristoteles in I Posteriorum, quod « de- Aristoteles in I Posteriorum, quod « de- structo sensu, destruitur scientia sensibi- structo sensu, destruitur scientia sensibi- lis illius sensus. » Divina autem scientia lis illius sensus. » Divina autem scientia fundatur super fidem, et super fidei ar- fundatur super fidem, et super fidei ar- ticulos. Ergo separata est ab omnibus ticulos. Ergo separata est ab omnibus aliis. aliis.

3. Adhuc, I ad Corinth. 11, 7 et 8: 3. Adhuc, I ad Corinth. 11, 7 et 8: Loquimur Dei sapientiam..., quam nemo Loquimur Dei sapientiam..., quam nemo principum hujus sæculi cognovit. Glos- principum hujus sæculi cognovit. Glos- sa, hoc est, Philosophorum. Separata est sa, hoc est, Philosophorum. Separata est ergo a cognitione Philosophorum. ergo a cognitione Philosophorum.

4. Adhuc, Jam habitum est, quod aliæ 4. Adhuc, Jam habitum est, quod aliæ scientiæ sunt de operibus conditionis, scientiæ sunt de operibus conditionis,

ista autem de operibus reparationis : er- ista autem de operibus reparationis : er- go separatæ sunt. go separatæ sunt.

QUOD concedendum est, et dicendum, sc QUOD concedendum est, et dicendum, sc quod hæc scientia separatur ab aliis sub- quod hæc scientia separatur ab aliis sub- jecto, passione, et principiis confirman- jecto, passione, et principiis confirman- tibus ratiocinationem. Subjecto quidem, tibus ratiocinationem. Subjecto quidem, quia in aliis scientiis subjectum est ens quia in aliis scientiis subjectum est ens vel pars entis, a natura vel a nobis cau- vel pars entis, a natura vel a nobis cau- satum, ut dicit Avicenna in principio satum, ut dicit Avicenna in principio suæ metaphysicæ. In theologia autem suæ metaphysicæ. In theologia autem subjectum est fruibile, vel relatum ad subjectum est fruibile, vel relatum ad ipsum per modum signi vel utilis. Pas- ipsum per modum signi vel utilis. Pas- sione autem, quia quod in hac scientia sione autem, quia quod in hac scientia de subjecto ostenditur, vel divinum est de subjecto ostenditur, vel divinum est attributum, vel ordinatum est ad ip- attributum, vel ordinatum est ad ip- sum in aliis autem scientiis proprietas sum in aliis autem scientiis proprietas entis est a nobis vel a natura causata. entis est a nobis vel a natura causata. Principio vero, quia quod in ista scien- Principio vero, quia quod in ista scien- tia probatur, per fidem quæ articulus est tia probatur, per fidem quæ articulus est qui creditur, vel antecedens fidem, quod qui creditur, vel antecedens fidem, quod est Scriptura, vel per revelationem pro- est Scriptura, vel per revelationem pro- batur ut principium. Quod autem in batur ut principium. Quod autem in aliis scientiis probatur, probatur per prin- aliis scientiis probatur, probatur per prin- cipium quod est dignitas, vel maxima cipium quod est dignitas, vel maxima propositio. propositio.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- nis quidem scientia est a Deo largiente: nis quidem scientia est a Deo largiente: sed non sic ista scientia, sed a Deo reve- sed non sic ista scientia, sed a Deo reve- lante per fidem. lante per fidem.

AD SECUNDUM dicendum, quod prima AD SECUNDUM dicendum, quod prima philosophia de Deo est secundum quod philosophia de Deo est secundum quod substat proprietatibus entis primi secun- substat proprietatibus entis primi secun- dum quod ens primum est. Ista autem dum quod ens primum est. Ista autem de Deo est secundum quod substat attri- de Deo est secundum quod substat attri- butis quæ per fidem attribuuntur. butis quæ per fidem attribuuntur.

AD TERTIUM dicendum, quod duo sunt AD TERTIUM dicendum, quod duo sunt modi revelationis. Unus quidem modus modi revelationis. Unus quidem modus est per lumen generale nobis. Et hoc est per lumen generale nobis. Et hoc modo revelatum est Philosophis: hoc modo revelatum est Philosophis: hoc enim lumen non potest esse nisi a primo enim lumen non potest esse nisi a primo lumine Dei, ut dicit Augustinus in libro lumine Dei, ut dicit Augustinus in libro de Magistro. Et hoc optime probatum de Magistro. Et hoc optime probatum est in libro de Causis : « Aliud lumen est est in libro de Causis : « Aliud lumen est ad supermundana contuenda, et hoc est ad supermundana contuenda, et hoc est elevatum super nos. » Et hoc lumine re- elevatum super nos. » Et hoc lumine re- velata est hæc scientia. Primum relucet in velata est hæc scientia. Primum relucet in per se notis, secundum autem in fidei per se notis, secundum autem in fidei articulis. articulis.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5.

sunt. sunt.

21 21

AD QUARTUM dicendum, quod Ambro- quæ attribuuntur eis in quantum talia AD QUARTUM dicendum, quod Ambro- quæ attribuuntur eis in quantum talia sius loquitur de influentia luminis con- sius loquitur de influentia luminis con- naturali, quod super esse verum fluit a naturali, quod super esse verum fluit a spiritu veritatis, sicut a primo principio. spiritu veritatis, sicut a primo principio.

AD QUINTUM dicendum, quod licet ma- AD QUINTUM dicendum, quod licet ma- terialiter in aliis scientiis tractantur quæ terialiter in aliis scientiis tractantur quæ tractantur in scientia divina, tamen non tractantur in scientia divina, tamen non sic tractantur: sed in eis tractantur ut sic tractantur: sed in eis tractantur ut ens, vel partes entis substantes proprie- ens, vel partes entis substantes proprie- tatibus quæ fluunt ex essentialibus eo- tatibus quæ fluunt ex essentialibus eo- rum. In ista autem scientia tractantur rum. In ista autem scientia tractantur secundum relationem ad fruibile, et se- secundum relationem ad fruibile, et se- cundum quod substant proprietatibus cundum quod substant proprietatibus

Ex his ulterius patet, quod hæc scien- Ex his ulterius patet, quod hæc scien- tia non superfluit, sed valde necessaria tia non superfluit, sed valde necessaria est ad salutem. Ex illuminatione enim est ad salutem. Ex illuminatione enim connaturali nobis non sufficienter inno- connaturali nobis non sufficienter inno- tescunt quæ ad salutem necessaria sunt. tescunt quæ ad salutem necessaria sunt. Unde omnibus aliis traditis scientiis ista Unde omnibus aliis traditis scientiis ista tamquam omnium perfectiva necessaria tamquam omnium perfectiva necessaria est, in qua supermundana illuminatione est, in qua supermundana illuminatione innotescunt ea quæ ad salutem hominis innotescunt ea quæ ad salutem hominis pertinent. pertinent.

QUESTIO V. QUESTIO V.

Quis sit modus proprius theologiæ ? Quis sit modus proprius theologiæ ?

Quinto, Secundum divisionem princi- Quinto, Secundum divisionem princi- palem de modo theologiæ proprio quæ- palem de modo theologiæ proprio quæ-

ritur. ritur.

Et quæruntur quatuor. Et quæruntur quatuor.

Primo enim quæritur, Si habeat mo- Primo enim quæritur, Si habeat mo- dum scientiæ vel artis ? dum scientiæ vel artis ?

Secundo, Si habeat modum certiorem Secundo, Si habeat modum certiorem

aliis scientiis, vel non? aliis scientiis, vel non?

1. Omnis enim scientiæ modus defini- 1. Omnis enim scientiæ modus defini- tivus est, et divisivus, et collectivus. Si tivus est, et divisivus, et collectivus. Si enim ex prioribus manifestet incomple- enim ex prioribus manifestet incomple- xum secundum essentiam, definitivum xum secundum essentiam, definitivum habebit modum. Si autem ex posteriori- habebit modum. Si autem ex posteriori- bus incomplexam manifestet potestatem, bus incomplexam manifestet potestatem, divisivum habebit modum. Si vero com- divisivum habebit modum. Si vero com- plexum declarare intendat, oportet hoc plexum declarare intendat, oportet hoc

Tertio, Si habeat modum argumenta- fieri colligendo terminos et propositiones Tertio, Si habeat modum argumenta- fieri colligendo terminos et propositiones

tionis? tionis?

Quarto, Quæritur de quatuor modis Quarto, Quæritur de quatuor modis ejus qui assignantur a Sanctis. ejus qui assignantur a Sanctis.

MEMBRUM I. MEMBRUM I.

Utrum theologia habeat modum scientiæ Utrum theologia habeat modum scientiæ vel artis ? vel artis ?

Primo ergo quæritur, Si habeat mo- Primo ergo quæritur, Si habeat mo- dum scientiæ vel artis? dum scientiæ vel artis?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

ad formam syllogisticam, vel alterius ad formam syllogisticam, vel alterius ratiocinationis quæ ad syllogismum redu- ratiocinationis quæ ad syllogismum redu- cibilis est. cibilis est.

Item, Cum ars sit factivum principium Item, Cum ars sit factivum principium cum ratione, ut dicit Aristoteles in cum ratione, ut dicit Aristoteles in VI Ethicorum, oportet quod medium VI Ethicorum, oportet quod medium artis, ut ibidem dicit, sit ratio recta re- artis, ut ibidem dicit, sit ratio recta re- gulans opus propter quod dicit Tullius, gulans opus propter quod dicit Tullius, quod « ars est collectio principiorum ad quod « ars est collectio principiorum ad eumdem finem tendentium : » hoc quod eumdem finem tendentium : » hoc quod rectam rationem vocavit, vocans princi- rectam rationem vocavit, vocans princi- pia et hoc quod Aristoteles vocat opus, pia et hoc quod Aristoteles vocat opus, vocans finem. Et hoc modo non procedit vocans finem. Et hoc modo non procedit sacra Scriptura, sed potius historice, vel sacra Scriptura, sed potius historice, vel parabolice, vel etiam metaphorice, ut di- parabolice, vel etiam metaphorice, ut di- cit Dionysius in libro de Cœlesti hierar- cit Dionysius in libro de Cœlesti hierar-

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

chia, dicens, quod poetice procedit sub chia, dicens, quod poetice procedit sub tegumentis metaphoricis '. Videtur ergo, tegumentis metaphoricis '. Videtur ergo, quod modus sacræ Scripturæ nec scien- quod modus sacræ Scripturæ nec scien- tialis, nec artificialis sit. tialis, nec artificialis sit.

2. Adhuc, Metaphoricis sive transum- 2. Adhuc, Metaphoricis sive transum- ptis uti peccatum est in scientialibus et ptis uti peccatum est in scientialibus et artificialibus, ut dicitur in II Topicorum. artificialibus, ut dicitur in II Topicorum. Talibus autem maxime utitur sacra Scrip- Talibus autem maxime utitur sacra Scrip- tura. Ergo videtur, quod non procedat tura. Ergo videtur, quod non procedat scientialiter vel artificialiter. scientialiter vel artificialiter.

3. Adhuc, Scientiæ et artis est proce- 3. Adhuc, Scientiæ et artis est proce- dere per sermones manifestos : sacra dere per sermones manifestos : sacra autem Scriptura traditur in sermonibus autem Scriptura traditur in sermonibus mysticis et occultis modus igitur sacræ mysticis et occultis modus igitur sacræ Scripturæ scientialis et artificialis non Scripturæ scientialis et artificialis non

est. est.

: :

QUOD concedendum est. Sicut enim an- QUOD concedendum est. Sicut enim an- te diximus, sacra Scriptura cum sit scien- te diximus, sacra Scriptura cum sit scien- tia secundum pietatem et necessaria ad tia secundum pietatem et necessaria ad salutem, practica est et quia practica salutem, practica est et quia practica est, et practicæ scientiæ stant ad opus, ut est, et practicæ scientiæ stant ad opus, ut dicit Aristoteles in I de Anima, eo quod dicit Aristoteles in I de Anima, eo quod opus conclusio est practicæ scientiæ, ut opus conclusio est practicæ scientiæ, ut dicit Aristoteles in VII Ethicorum, prop- dicit Aristoteles in VII Ethicorum, prop- ter hoc in particularibus operibus tradita ter hoc in particularibus operibus tradita est, ut quasi exemplariter rusticam in- est, ut quasi exemplariter rusticam in- strueret concionem. Omnibus enim ne- strueret concionem. Omnibus enim ne- cessaria est ad salutem et sapientibus et cessaria est ad salutem et sapientibus et insipientibus. Ad Roman. 1, 14: Sapien- insipientibus. Ad Roman. 1, 14: Sapien- tibus et insipientibus debitor sum. Et tibus et insipientibus debitor sum. Et ideo modo qui competit omnibus tradi ideo modo qui competit omnibus tradi debuit. Modus autem scientialis et artis debuit. Modus autem scientialis et artis non omnibus competens est. I ad Co- non omnibus competens est. I ad Co- rinth. v, 7 Non in omnibus est scien- rinth. v, 7 Non in omnibus est scien- tia. Tamen quia in particularibus latent tia. Tamen quia in particularibus latent theoriæ universales, multæ a patribus theoriæ universales, multæ a patribus pulcherrime extractæ sunt et scientialiter pulcherrime extractæ sunt et scientialiter traditæ et artificiose in originalibus eo- traditæ et artificiose in originalibus eo- rum, sicut patet in libris beatorum Dio- rum, sicut patet in libris beatorum Dio- nysii et Augustini, Gregorii et aliorum. nysii et Augustini, Gregorii et aliorum. Et sic fit quod dicit Hieronymus quod Et sic fit quod dicit Hieronymus quod « in eadem scientia aliter doctus, aliter « in eadem scientia aliter doctus, aliter sentit indoctus et tamen utrobique sen- sentit indoctus et tamen utrobique sen- tit ad ædificationem. » Unde Gregorius: tit ad ædificationem. » Unde Gregorius: « Sacra Scriptura fluvius est, in quo « Sacra Scriptura fluvius est, in quo

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, cap. 2. cap. 2.

agnus peditat, et elephas natat : » vocans agnus peditat, et elephas natat : » vocans agnum pium et simplicem, qui quasi agnum pium et simplicem, qui quasi peditando de virtute in virtutem proficit peditando de virtute in virtutem proficit in exemplari doctrina, quæ particulariter in exemplari doctrina, quæ particulariter et sensibiliter proponitur, ex qua quasi et sensibiliter proponitur, ex qua quasi paradigmate rudium accipitur informa- paradigmate rudium accipitur informa- tio. Elephantem vero vocat sapientem tio. Elephantem vero vocat sapientem et litteratum, qui ad profunda sapientiæ et litteratum, qui ad profunda sapientiæ quæ colligitur in particularibus, non at- quæ colligitur in particularibus, non at- tingit. tingit.

AD ALIUD dicendum, quod sicut ante AD ALIUD dicendum, quod sicut ante habitum est, noster intellectus conjunctus habitum est, noster intellectus conjunctus est continuo et tempori: et ad manife- est continuo et tempori: et ad manife- stissima habet se sicut oculus vespertilio- stissima habet se sicut oculus vespertilio- nis, qui non comprehendit lumen nisi nis, qui non comprehendit lumen nisi mixtum tenebris: propter quod simpli- mixtum tenebris: propter quod simpli- cissima et manifestissima format imagi- cissima et manifestissima format imagi- nabiliter et sensibiliter, ut ex his quasi nabiliter et sensibiliter, ut ex his quasi manuductus et anagogice elevatus, tan- manuductus et anagogice elevatus, tan- dem attingat ad invisibilia et simplicissi- dem attingat ad invisibilia et simplicissi- ma, ut de illis secundum modum sibi ma, ut de illis secundum modum sibi possibilem accipiat notitiam aliquam. possibilem accipiat notitiam aliquam. Unde Gregorius super illud Matthæi, x111, Unde Gregorius super illud Matthæi, x111, 44 Simile est regnum cœlorum thesau- 44 Simile est regnum cœlorum thesau- ro, sic dicit: « Coelorum regnum, fratres ro, sic dicit: « Coelorum regnum, fratres charissimi, idcirco terrenis rebus simile charissimi, idcirco terrenis rebus simile dicitur, ut ex his quæ animus novit, sur- dicitur, ut ex his quæ animus novit, sur- gat ad incognita quæ non novit: quate- gat ad incognita quæ non novit: quate- nus exemplo visibilium se ad invisibilia nus exemplo visibilium se ad invisibilia rapiat, et per ea quæ usu didicit, quasi rapiat, et per ea quæ usu didicit, quasi confortatus incalescat. » Et ideo dicit confortatus incalescat. » Et ideo dicit Boetius, quod « difficile est nostro intelle- Boetius, quod « difficile est nostro intelle- ctui aliquid intelligere nisi per modum ctui aliquid intelligere nisi per modum puncti.» Et Dionysius in libro de Cœlesti puncti.» Et Dionysius in libro de Cœlesti hierarchia « Impossibile est nobis ali- hierarchia « Impossibile est nobis ali- ter lucere divinum radium, nisi varietate ter lucere divinum radium, nisi varietate sacrorum velaminum anagogice circum- sacrorum velaminum anagogice circum- velatum, et his quæ secundum nos velatum, et his quæ secundum nos sunt providentia paterna connaturaliter sunt providentia paterna connaturaliter nobis et proprie præparatum 2. » Jn om- nobis et proprie præparatum 2. » Jn om- nibus enim talibus, ut dicit Augustinus in nibus enim talibus, ut dicit Augustinus in libro XII super Genesim ad litteram, illud libro XII super Genesim ad litteram, illud quod figurative et quasi materialiter pin- quod figurative et quasi materialiter pin- gitur in sensu vel imaginatione, immate- gitur in sensu vel imaginatione, immate- riali luce et infigurabili splendet intelli- riali luce et infigurabili splendet intelli- gentia. Hinc est, quod theologia de in- gentia. Hinc est, quod theologia de in-

: :

2 IDEM, Ibidem, cap. 1. 2 IDEM, Ibidem, cap. 1.

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5.

23 23

A4 3. A4 3.

cómprehensibili luce agens, talibus quasi cómprehensibili luce agens, talibus quasi poeticis utitur proprie secundum suum poeticis utitur proprie secundum suum modum. Aliæ autem scientiæ philosophi- modum. Aliæ autem scientiæ philosophi- cæ quæ de luce nobis proportionali cæ quæ de luce nobis proportionali agunt, peccant si talibus utantur. Id agunt, peccant si talibus utantur. Id enim quod intendunt declarare, obscura- enim quod intendunt declarare, obscura- tur per talia. Clariora enim sunt in se- tur per talia. Clariora enim sunt in se- ipsis proposita, quam in figuris ænigma- ipsis proposita, quam in figuris ænigma- ticis. In theologia autem non ponuntur ticis. In theologia autem non ponuntur talia propter ea quæ declarare intendit, talia propter ea quæ declarare intendit, sed propter nostram materialem intelle- sed propter nostram materialem intelle- ctum, qui in connaturalibus sibi paulatim ctum, qui in connaturalibus sibi paulatim lucem colligit, et luce collecta fortifica- lucem colligit, et luce collecta fortifica- tus, sic tandem ad contuenda clarissima tus, sic tandem ad contuenda clarissima consurgit. Unde Dionysius in Coelesti consurgit. Unde Dionysius in Coelesti hierarchia «Neque est possibile animo hierarchia «Neque est possibile animo nostro ad non materialem illam ascende- nostro ad non materialem illam ascende- re coelestium hierarchiarum imitationem re coelestium hierarchiarum imitationem et contemplationem, nisi ea quæ secun- et contemplationem, nisi ea quæ secun- dum ipsum est materiali manuductione dum ipsum est materiali manuductione utatur visibiles quidem formas, invisi- utatur visibiles quidem formas, invisi- bilis pulchritudinis imagines arbitrans : bilis pulchritudinis imagines arbitrans : sensibiles suavitates, sive fragrantias, in- sensibiles suavitates, sive fragrantias, in- visibilis distributionis figuras, et imma- visibilis distributionis figuras, et imma- terialis luculentiæ imaginem materialia terialis luculentiæ imaginem materialia lumina, et secundum intellectum contem- lumina, et secundum intellectum contem- plativæ pulchritudinis discursas discipli- plativæ pulchritudinis discursas discipli- nas. » Ut dicit scolion de Græco in La- nas. » Ut dicit scolion de Græco in La- tinum translatum, discursæ disciplinæ tinum translatum, discursæ disciplinæ sunt probationes eorum quæ spiritualia sunt probationes eorum quæ spiritualia sunt per visibilia, et per res latiores effi- sunt per visibilia, et per res latiores effi- ciuntur quæ perenniter et repente intel- ciuntur quæ perenniter et repente intel- lectibus immittuntur. lectibus immittuntur.

AD ULTIMUM dicendum, quod jam ha- AD ULTIMUM dicendum, quod jam ha- bita causa est, quare oportet theologiam bita causa est, quare oportet theologiam in mysticis tradi: quia aliter a nobis in- in mysticis tradi: quia aliter a nobis in- telligibilis non est. Unde, I ad Corinth. telligibilis non est. Unde, I ad Corinth. II, 7: Loquimur Dei sapientiam in my- II, 7: Loquimur Dei sapientiam in my- sterio, quæ abscondita est, etc. sterio, quæ abscondita est, etc.

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia,

MEMBRUM II. MEMBRUM II.

Utrum theologia certiorem modum ha- Utrum theologia certiorem modum ha- beat aliis scientiis? beat aliis scientiis?

Secundo juxta idem quæritur, Utrum Secundo juxta idem quæritur, Utrum certiorem modum habeat aliis scientiis, certiorem modum habeat aliis scientiis, vel non? vel non?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Poeticus enim modus infirmior est 1. Poeticus enim modus infirmior est inter modos philosophiæ ex fabulis est inter modos philosophiæ ex fabulis est enim, quæ ex miris componuntur, ut di- enim, quæ ex miris componuntur, ut di- cit Philosophus in primo primæ philoso- cit Philosophus in primo primæ philoso- phiæ. Mira autem fabularum certa non phiæ. Mira autem fabularum certa non sunt, sed ficta. sunt, sed ficta.

2. Adhuc, Ex his quæ sunt fidei pro- 2. Adhuc, Ex his quæ sunt fidei pro- cedit. Dicit autem Richardus, quod « fi- cedit. Dicit autem Richardus, quod « fi- des est inferior scientia. » Aliæ vero des est inferior scientia. » Aliæ vero scientiæ procedunt ex scibilibus vel in- scientiæ procedunt ex scibilibus vel in- telligibilibus per se notis. Ergo videtur, telligibilibus per se notis. Ergo videtur, quod non sit adeo certa sicut aliæ scien- quod non sit adeo certa sicut aliæ scien- tiæ. tiæ.

3. Adhuc, Certior est scientia quæ pro- 3. Adhuc, Certior est scientia quæ pro- cedit ex sermonibus manifestis, quam cedit ex sermonibus manifestis, quam quæ ex transumptis : aliæ vero ex ma- quæ ex transumptis : aliæ vero ex ma- nifestis procedunt, theologia autem ex nifestis procedunt, theologia autem ex transumptis certiores ergo sunt aliæ transumptis certiores ergo sunt aliæ quam ista. quam ista.

4. Adhuc, Theologia non utitur loco 4. Adhuc, Theologia non utitur loco nisi ab auctoritate: qui locus minus cer- nisi ab auctoritate: qui locus minus cer- tificat et minus facit fidem inter omnes tificat et minus facit fidem inter omnes locos, ut dicit Boetius in Topicis. Aliæ locos, ut dicit Boetius in Topicis. Aliæ autem scientiæ vel demonstrativæ sunt, autem scientiæ vel demonstrativæ sunt, vel topicæ, utentes locis intrincesis et vel topicæ, utentes locis intrincesis et extrinsecis, vel mediis perfecte fidem fa- extrinsecis, vel mediis perfecte fidem fa- cientibus. Minus ergo videtur ista certa cientibus. Minus ergo videtur ista certa omnibus aliis. omnibus aliis.

5. Adhuc, Aliæ scientiæ utuntur uni- 5. Adhuc, Aliæ scientiæ utuntur uni- vocis et non multiplicibus, nec multipli- vocis et non multiplicibus, nec multipli- citate actuali vel potentiali vel phanta- citate actuali vel potentiali vel phanta- stica. Ista autem multiplicibus et æquivo- stica. Ista autem multiplicibus et æquivo- cis utitur. Cum ergo minus certificet cis utitur. Cum ergo minus certificet

cap: 1. cap: 1.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

24 24

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

multitudo quam simplex, minus certifi- multitudo quam simplex, minus certifi- cat ista quam aliqua aliarum. cat ista quam aliqua aliarum.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Ista scientia innititur inspirationi 1. Ista scientia innititur inspirationi factæ per speciem veritatis, circa quam factæ per speciem veritatis, circa quam dubitare non licet. Aliæ autem innituntur dubitare non licet. Aliæ autem innituntur inquisitionibus humanis et inventionibus inquisitionibus humanis et inventionibus a spiritu humano inventis. Spiritus au- a spiritu humano inventis. Spiritus au- tem humanus valde est fallax, ut dicit tem humanus valde est fallax, ut dicit Chrysostomus super Joannem, et excogi- Chrysostomus super Joannem, et excogi- tatio hun ana fallacissima. Sapient. Ix, tatio hun ana fallacissima. Sapient. Ix, 14 Cogitationes mortalium timidæ, et 14 Cogitationes mortalium timidæ, et incertæ providentiæ nostræ. Et infra, incertæ providentiæ nostræ. Et infra, . 16 Et quæ in prospectu sunt, inveni- . 16 Et quæ in prospectu sunt, inveni- mus cum labore. Ista ergo est certior om- mus cum labore. Ista ergo est certior om- nibus aliis. nibus aliis.

2. Adhuc, Certior est scientia quæ 2. Adhuc, Certior est scientia quæ magis primis innititur, quam quæ secun- magis primis innititur, quam quæ secun- dis, et sic deinceps. Theologia autem in- dis, et sic deinceps. Theologia autem in- nititur primæ veritati incircumscriptæ et nititur primæ veritati incircumscriptæ et increatæ et æternæ aliæ vero scientiæ increatæ et æternæ aliæ vero scientiæ veritatibus creatis, et ideo non primis, veritatibus creatis, et ideo non primis, nec immutabilibus, nec æternis : quia nec immutabilibus, nec æternis : quia omne creatum, ut dicit Damascenus, ver- omne creatum, ut dicit Damascenus, ver- tibile sive mutabile est. Theologia ergo tibile sive mutabile est. Theologia ergo certior omnibus est. certior omnibus est.

Quod concedendum est propter indu- Quod concedendum est propter indu- ctas rationes. ctas rationes.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod sacra AD PRIMUM ergo dicendum, quod sacra Scriptura poeticis utitur ex divina sa- Scriptura poeticis utitur ex divina sa- pientia formatis et figuratis, in quorum pientia formatis et figuratis, in quorum figuris secundum proportionem similitu- figuris secundum proportionem similitu- dinum resultant infigurabilia et immate- dinum resultant infigurabilia et immate- rialia, eo quod ab illis et ad illa formata rialia, eo quod ab illis et ad illa formata et figarata sunt, et ideo certissima sunt: et figarata sunt, et ideo certissima sunt: ex certissimis enim oriuntur et ad certis- ex certissimis enim oriuntur et ad certis- sima dirigunt. In poesi autem Philoso- sima dirigunt. In poesi autem Philoso- phorum, mira ex quibus fabula compo- phorum, mira ex quibus fabula compo- nitur, ex fictione humana oriuntur, et nitur, ex fictione humana oriuntur, et per repræsentationem ad humana diri- per repræsentationem ad humana diri- gunt, et ideo deceptoria sunt et mendosa. gunt, et ideo deceptoria sunt et mendosa. Unde Aristoteles in primo Metaphysico- Unde Aristoteles in primo Metaphysico- rum: « Secundum philosophiam poetæ rum: « Secundum philosophiam poetæ multa mentiuntur canentes. » multa mentiuntur canentes. » Ad 2. AD SECUNDUM dicendum, quod aliæ Ad 2. AD SECUNDUM dicendum, quod aliæ scientiæ ex per se notis procedunt secun- scientiæ ex per se notis procedunt secun- dum habitudinem prædicati ad subjectum dum habitudinem prædicati ad subjectum in natura commutabili creata. Theologia in natura commutabili creata. Theologia

autem ex per se notis in luce primæ ve- autem ex per se notis in luce primæ ve- ritatis et immutabilis et increatæ : et ideo ritatis et immutabilis et increatæ : et ideo omnibus certior est. omnibus certior est.

AD TERTIUM dicendum, quod nihil pro- AD TERTIUM dicendum, quod nihil pro- hibet certius esse id quod relucet in ser- hibet certius esse id quod relucet in ser- mone non manifesto, quam id quod re- mone non manifesto, quam id quod re- lucet in sermone manifesto: et quod in- lucet in sermone manifesto: et quod in- tellectus accipiens illud, non stat in illo tellectus accipiens illud, non stat in illo secundum quod relucet in sermone non secundum quod relucet in sermone non manifesto, sed ex illo ulterius ducitur in manifesto, sed ex illo ulterius ducitur in primam lucem manifestissimam, et cer- primam lucem manifestissimam, et cer- tissimam, quæ causa est et forma omnis tissimam, quæ causa est et forma omnis veritatis, et ad quam omnis alia veritas veritatis, et ad quam omnis alia veritas probanda est : et si discors est ad illam, probanda est : et si discors est ad illam, nullo modo admittenda est: si autem illi nullo modo admittenda est: si autem illi concordat, solum propter hoc vera est, concordat, solum propter hoc vera est, quod illi concors invenitur. Illud autem quod illi concors invenitur. Illud autem quod resultat in sermone manifesto, non quod resultat in sermone manifesto, non ducit nisi ad habitudinem rei creatæ et ducit nisi ad habitudinem rei creatæ et mutabilis. mutabilis.

AD QUARTUM dicendum, quod in theo- AD QUARTUM dicendum, quod in theo- logia locus ab auctoritate est ab inspira- logia locus ab auctoritate est ab inspira- tione Spiritus veritatis. Unde Augustinus tione Spiritus veritatis. Unde Augustinus in libro I super Genesim ad litteram di- in libro I super Genesim ad litteram di- cit, quod « major est Scripturæ auctori- cit, quod « major est Scripturæ auctori- tas, quam omnis humani ingenii perspi- tas, quam omnis humani ingenii perspi- cacitas. » In aliis autem scientiis locus ab cacitas. » In aliis autem scientiis locus ab auctoritate infirmus est, et infirmior cæ- auctoritate infirmus est, et infirmior cæ- teris quia perspicacitati humani ingenii teris quia perspicacitati humani ingenii quæ fallibilis est, innititur. Propter quod quæ fallibilis est, innititur. Propter quod Tullius in libro de Natura deorum, deri- Tullius in libro de Natura deorum, deri- dens scholam Pythagoræ dicit, quod « de dens scholam Pythagoræ dicit, quod « de nullo quærebat rationem aliam nisi quod nullo quærebat rationem aliam nisi quod ipse dixit: ipse autem erat Pythagoras. » ipse dixit: ipse autem erat Pythagoras. »

AD ULTIMUM dicendum, quod theologia AD ULTIMUM dicendum, quod theologia non simpliciter utitur æquivocis vel mul- non simpliciter utitur æquivocis vel mul- tiplicibus. Simpliciter enim æquivocum tiplicibus. Simpliciter enim æquivocum est, quando una vox secundum diversas est, quando una vox secundum diversas rationes refertur ad multa. Et ex illo non rationes refertur ad multa. Et ex illo non potest procedere aliqua scientia nisi prius potest procedere aliqua scientia nisi prius distinguatur, eo quod propositio talis sub- distinguatur, eo quod propositio talis sub- jecti vel talis prædicati simpliciter est jecti vel talis prædicati simpliciter est plures, et non una. Et hoc non facit plures, et non una. Et hoc non facit theologia: unam enim vocem ad unum theologia: unam enim vocem ad unum refert significatum, et significatum secun- refert significatum, et significatum secun- dum quod stat sub una voce, refert ad dum quod stat sub una voce, refert ad plures proprietates, ut ex proprietatibus plures proprietates, ut ex proprietatibus pluribus clarius manifestet id quod secun- pluribus clarius manifestet id quod secun- dum se nec formabile nec figurabile est, dum se nec formabile nec figurabile est,

Ad Ad

Ad Ad

IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5. IN I P. SUM. THEOL. TRACT. I. QUÆST. 5.

sicut dicit Dionysius in Coelesti hierar- sicut dicit Dionysius in Coelesti hierar- chia, et in epistola ad Timotheum. Sic chia, et in epistola ad Timotheum. Sic enim, ut dicit Maximus, corporalium si- enim, ut dicit Maximus, corporalium si- militudines iconiæ sive imagines sunt militudines iconiæ sive imagines sunt spiritualium et simplicium. Talis autem spiritualium et simplicium. Talis autem processus proficit ad certitudinem, et non processus proficit ad certitudinem, et non impedit eam. impedit eam.

MEMBRUM III. MEMBRUM III.

Utrum theologia habeat modum argu- Utrum theologia habeat modum argu- mentationis ? mentationis ?

Tertio juxta idem quæritur, Si sacra Tertio juxta idem quæritur, Si sacra Scriptura modum possit habere, vel de- Scriptura modum possit habere, vel de- beat, argumentationis? beat, argumentationis?

Et videtur, quod non. Et videtur, quod non.

1. Omnis enim argumentatio reducitur 1. Omnis enim argumentatio reducitur ad syllogismum, et omnis syllogismus ad syllogismum, et omnis syllogismus per dici de omni, vel dici de nullo confir- per dici de omni, vel dici de nullo confir- matur. Ex universalibus autem ad uni- matur. Ex universalibus autem ad uni- versale vel particulare non procedit theo- versale vel particulare non procedit theo- logia. Non ergo utitur argumentis. Et logia. Non ergo utitur argumentis. Et hoc videtur dicere Ambrosius in libro de hoc videtur dicere Ambrosius in libro de Sacramentis, sic : « Tolle argumenta ubi Sacramentis, sic : « Tolle argumenta ubi fides quæritur. » fides quæritur. »

2. Adhuc, Ad principia intelligenda 2. Adhuc, Ad principia intelligenda non potest ratio: talia enim non possunt non potest ratio: talia enim non possunt concludi per aliquam ratiocinationem, concludi per aliquam ratiocinationem, quia immediata sunt, et ante ea nihil est: quia immediata sunt, et ante ea nihil est: aliter enim demonstratio procederet in aliter enim demonstratio procederet in infinitum in ante sumendo, quod impos- infinitum in ante sumendo, quod impos- -sibile esse probavit Aristoteles in libro -sibile esse probavit Aristoteles in libro Posteriorum. Cum ergo in omnibus theo- Posteriorum. Cum ergo in omnibus theo- logicis non reluceat nisi prima veritas, logicis non reluceat nisi prima veritas, quæ ante se ninil habet, videtur quod quæ ante se ninil habet, videtur quod theologia argumentis uti non potest: ubi- theologia argumentis uti non potest: ubi- que enim docet primam veritatem secun- que enim docet primam veritatem secun- dum quod relucet in se, vel in operibus dum quod relucet in se, vel in operibus conditionis vel reparationis vel glorifica- conditionis vel reparationis vel glorifica- tionis. tionis.

3. Adhuc, Theologia fidei innititur: fi- 3. Adhuc, Theologia fidei innititur: fi-

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, capp. 1 et 2. capp. 1 et 2.

25 25

des autem super rationem est: omnis des autem super rationem est: omnis autem argumentatio est de his quæ sub autem argumentatio est de his quæ sub ratione sunt ergo theologia argumenta- ratione sunt ergo theologia argumenta- tione uti non potest. tione uti non potest.

4. Adhuc, Dicit Boetius, « Argumen- 4. Adhuc, Dicit Boetius, « Argumen- tum est ratio dubiæ rei faciens fidem. » In tum est ratio dubiæ rei faciens fidem. » In nullo autem theologicorum librorum de nullo autem theologicorum librorum de aliquo licet dubitare. Unde Augustinus in aliquo licet dubitare. Unde Augustinus in epistola ad Hieronymum : « Solis eis epistola ad Hieronymum : « Solis eis Scripturarum libris qui canonici appellan- Scripturarum libris qui canonici appellan- tur, hunc honorem deferre didici, ut nul- tur, hunc honorem deferre didici, ut nul- lum auctorem eorum scribendo errasse lum auctorem eorum scribendo errasse aliquid firmissime credam. Alios autem aliquid firmissime credam. Alios autem ita lego, ut quantalibet scientia doctrina- ita lego, ut quantalibet scientia doctrina- rum auctores eorum præpolleant, non rum auctores eorum præpolleant, non ideo verum putem quod ipsi ita censue- ideo verum putem quod ipsi ita censue- runt. »Videtur ergo, quod argumentum runt. »Videtur ergo, quod argumentum in sacris libris locum non habeat. in sacris libris locum non habeat. IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicit Avicenna, quod sicut 1. Quod dicit Avicenna, quod sicut incomplexum certificari non potest nisi incomplexum certificari non potest nisi definitione, ita complexum non pot- definitione, ita complexum non pot- est certificari nisi argumentatione. est certificari nisi argumentatione. Multa autem complexa in sacra Scri- Multa autem complexa in sacra Scri- ptura certificantur, sicut quod Deus est ptura certificantur, sicut quod Deus est trinus et unus, et quod Christus est ho- trinus et unus, et quod Christus est ho- mo crucifixus et mortuus, et multa alia. mo crucifixus et mortuus, et multa alia.