674 674

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quid nihil autem unum fit ex omnium quid nihil autem unum fit ex omnium bonorum aggregatione: ergo beatitudo bonorum aggregatione: ergo beatitudo non est status, etc. PRIMA patet per se non est status, etc. PRIMA patet per se et ex dictis Commentatoris super primum et ex dictis Commentatoris super primum Ethicorum dicentis, quod beatitudo est Ethicorum dicentis, quod beatitudo est unus actus. SECUNDA probatur ex hoc, unus actus. SECUNDA probatur ex hoc, quod bona omnia non sunt unius gene- quod bona omnia non sunt unius gene- ris, nec unius speciei, ut dicit Aristote- ris, nec unius speciei, ut dicit Aristote- les: et ideo non congregantur ad unum les: et ideo non congregantur ad unum constituendum. constituendum.

10. Item, Etiam secundum hanc diffi- 10. Item, Etiam secundum hanc diffi- nitionem nullus esset beatus in hac vi- nitionem nullus esset beatus in hac vi- ta cum tamen hoc dicere videatur Scri- ta cum tamen hoc dicere videatur Scri- ptura. ptura.

11. Item, Philosophi dixerunt in hac 11. Item, Philosophi dixerunt in hac vita esse beatitudinem apud multos per- vita esse beatitudinem apud multos per- fectos in virtute morali, et perfectos in fectos in virtute morali, et perfectos in virtute contemplativa. virtute contemplativa.

12. Item, Aristoteles in primo Ethico- 12. Item, Aristoteles in primo Ethico- rum Solonem Atheniensem reprehen- rum Solonem Atheniensem reprehen- dit, quia post mortem dixit esse beatitu- dit, quia post mortem dixit esse beatitu- dines. Ergo inconveniens est dicta diffi- dines. Ergo inconveniens est dicta diffi- nitio. nitio.

1. DICIT autem Augustinus in Littera 1. DICIT autem Augustinus in Littera quod « beatus est, qui habet omnia quæ quod « beatus est, qui habet omnia quæ vult, et nihil vult male. » Ergo beatitu- vult, et nihil vult male. » Ergo beatitu- do est habitus, in quo habentur omnia do est habitus, in quo habentur omnia quæ vult homo, et nihil mali volet quis quæ vult homo, et nihil mali volet quis in illo. SED CONTRA hanc iterum objici- in illo. SED CONTRA hanc iterum objici- tur quia in hac vita nullus habet om- tur quia in hac vita nullus habet om- nia quæ vult ergo non est beatus. nia quæ vult ergo non est beatus.

Si forte dicatur, quod beatus est mo- Si forte dicatur, quod beatus est mo- do, et miser modo. CONTRA: Bernar- do, et miser modo. CONTRA: Bernar- dus in quinto ad Eugenium sic dicit: dus in quinto ad Eugenium sic dicit: « Porro miseria et felicitas simul inesse « Porro miseria et felicitas simul inesse non possunt. » Ergo si aliquis est mi- non possunt. » Ergo si aliquis est mi- ser, ipse nullo modo est beatus. ser, ipse nullo modo est beatus.

2. Item, Sicut se habet gratia gratum 2. Item, Sicut se habet gratia gratum faciens ad culpam, sic felicitas ad mise- faciens ad culpam, sic felicitas ad mise- riam sed gratia numquam patitur se- riam sed gratia numquam patitur se- cum culpam ergo nec felicitas compa- cum culpam ergo nec felicitas compa- titur secum miseriam. titur secum miseriam.

3. Item, Opposita simul inesse non 3. Item, Opposita simul inesse non possunt ergo nullus miser est beatus: possunt ergo nullus miser est beatus: sed omnis homo in via est miser: ergo sed omnis homo in via est miser: ergo nullus homo in via est beatus: cujus nullus homo in via est beatus: cujus contrarium dicunt Sancti. contrarium dicunt Sancti.

SOLUTIO. Ad hæc solvenda prænotan- Solut SOLUTIO. Ad hæc solvenda prænotan- Solut dum est, quod beatitudo dicitur multi- dum est, quod beatitudo dicitur multi- pliciter, et non æquivoce, sed secun- pliciter, et non æquivoce, sed secun- dum prius et posterius. Dicitur autem dum prius et posterius. Dicitur autem secundum statum perfectionis viæ, et se- secundum statum perfectionis viæ, et se- cundum statum perfectionis patriæ. cundum statum perfectionis patriæ.

Secundum statum autem viæ dicitur Secundum statum autem viæ dicitur tripliciter, scilicet proprie, large, et per tripliciter, scilicet proprie, large, et per

causam. causam.

Proprie autem dicitur dupliciter, sci- Proprie autem dicitur dupliciter, sci- licet secundum virtutem moralem, et licet secundum virtutem moralem, et secundum virtutem intellectualem: et secundum virtutem intellectualem: et ideo Aristoteles in Ethicis facit duos li- ideo Aristoteles in Ethicis facit duos li- bros de felicitate: primum enim fecit bros de felicitate: primum enim fecit de felicitate morali, secundum autem de de felicitate morali, secundum autem de felicitate intellectuali. Felicitas autem felicitate intellectuali. Felicitas autem moralis adhuc dupliciter dicitur, scilicet moralis adhuc dupliciter dicitur, scilicet secundum suum esse et secundum secundum suum esse et secundum suum maximum posse. Secundum suum maximum posse. Secundum suum esse felicitas quidem est actus se- suum esse felicitas quidem est actus se- cundum perfectam animi moralem vir- cundum perfectam animi moralem vir- tutem. Cujus diffinitionis intellectus se- tutem. Cujus diffinitionis intellectus se- cundum Commentatorem est iste: Ani- cundum Commentatorem est iste: Ani- mi virtus non est nisi virtus perfi- mi virtus non est nisi virtus perfi- ciens animum in agendo: cum autem ciens animum in agendo: cum autem animus sit idem quod mens, prout ibi animus sit idem quod mens, prout ibi sumitur, erit virtus animi perfecta men- sumitur, erit virtus animi perfecta men- tis virtus et hæc est quæ ponit in sum- tis virtus et hæc est quæ ponit in sum- ma animum hæc autem est virtus pru- ma animum hæc autem est virtus pru- dentiæ in tanta sufficientia, ut se et alios dentiæ in tanta sufficientia, ut se et alios regere sufficiat. Probat autem Aristote- regere sufficiat. Probat autem Aristote- les, quod prudentia non potest perfecte les, quod prudentia non potest perfecte haberi secundum actum perfectum, nisi haberi secundum actum perfectum, nisi omnes aliæ virtutes morales habeantur, omnes aliæ virtutes morales habeantur, sicut legitur in sexto Ethicorum. Suppo- sicut legitur in sexto Ethicorum. Suppo- nit ergo perfecta operatio prudentiæ per- nit ergo perfecta operatio prudentiæ per- fectionem omnium aliarum virtutum fectionem omnium aliarum virtutum moralium quia omnes regit et ordinat moralium quia omnes regit et ordinat prudentia. Et hunc intellectum facile est prudentia. Et hunc intellectum facile est elicere ex Commento, si quis ipsum di- elicere ex Commento, si quis ipsum di- ligenter inspiciat. Si autem accipiatur ligenter inspiciat. Si autem accipiatur secundum maximum posse ista felici- secundum maximum posse ista felici- tas tunc erit in maximo bono hominis tas tunc erit in maximo bono hominis operatio prudentiæ non impedita: hoc operatio prudentiæ non impedita: hoc autem bonum est bonum gentis, non autem bonum est bonum gentis, non tantum hominis, vel civitatis, amotis tantum hominis, vel civitatis, amotis impedimentis quæ sunt tria, scilicet impedimentis quæ sunt tria, scilicet impotentia potestatis, et paupertas, et impotentia potestatis, et paupertas, et infortunia periculorum, vel mortis in se infortunia periculorum, vel mortis in se

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, B, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, B, ART. 6.

vel in amicis. Et sic dicit Commentum vel in amicis. Et sic dicit Commentum quod translatum est de Græco, quod quod translatum est de Græco, quod potestas et divitiæ et fortunæ amicorum potestas et divitiæ et fortunæ amicorum deserviunt ad beatitudinem organice. Et deserviunt ad beatitudinem organice. Et Alpharabius in commento Arabico dicit, Alpharabius in commento Arabico dicit, quod impotentia et paupertas et infortu- quod impotentia et paupertas et infortu- nia pronepotis contristant beatitudinem, nia pronepotis contristant beatitudinem, et ita impediunt optimum actum beati. et ita impediunt optimum actum beati. Et hoc facile colligitur ex littera Aristo- Et hoc facile colligitur ex littera Aristo- telis, si quis diligenter investiget eam, telis, si quis diligenter investiget eam, et non secundum falsos quaternos quo- et non secundum falsos quaternos quo- rumdam qui corruperunt illum librum rumdam qui corruperunt illum librum potius quam exposuerunt. Felicitas enim potius quam exposuerunt. Felicitas enim contemplativa dicitur dupliciter, scilicet contemplativa dicitur dupliciter, scilicet secundum esse, secundum esse, et secundum suum ma- et secundum suum ma- ximum posse. Et secundum esse quidem ximum posse. Et secundum esse quidem consistit in perfectione actus intelligen- consistit in perfectione actus intelligen- tiæ speculativæ cum delectatione con- tiæ speculativæ cum delectatione con- templationis quæ non habet contrarium, templationis quæ non habet contrarium, sicut expresse probatur in ultimo capite sicut expresse probatur in ultimo capite libri X Ethicorum: perfectio autem spe- libri X Ethicorum: perfectio autem spe- culativæ intelligentiæ est præcipue in culativæ intelligentiæ est præcipue in simplicium substantiarum speculatione simplicium substantiarum speculatione et substantiæ primæ. Secundum autem et substantiæ primæ. Secundum autem maximum suum posse habet prædictam maximum suum posse habet prædictam speculationem cum remotione impedi- speculationem cum remotione impedi- menti intus et extra : et sic virtutes mo- menti intus et extra : et sic virtutes mo- rales conferunt ad beatitudinem con- rales conferunt ad beatitudinem con- templativam, et abundantia exteriorum, templativam, et abundantia exteriorum, et locus solitarius et liber, et hujusmodi. et locus solitarius et liber, et hujusmodi. Et propter hoc dicit Averroes in com- Et propter hoc dicit Averroes in com- mento, quod est felicitas eremitarum. mento, quod est felicitas eremitarum.

Large autem dicitur beatitudo sive fe- Large autem dicitur beatitudo sive fe- licitas, secundum quod constat ex appe- licitas, secundum quod constat ex appe- tibilibus quia nihil potest movere ap- tibilibus quia nihil potest movere ap- petitum nisi secundum hanc speciem petitum nisi secundum hanc speciem veram vel umbratilem alicujus eorum veram vel umbratilem alicujus eorum quæ beatificant, sicut patebit per aucto- quæ beatificant, sicut patebit per aucto- ritates Augustini et Anselmi in sequenti ritates Augustini et Anselmi in sequenti quæstionis articulo et sic omnes homi- quæstionis articulo et sic omnes homi- nes volunt esse beati, licet non quærant nes volunt esse beati, licet non quærant beatitudinem ubi est, sicut infra patebit. beatitudinem ubi est, sicut infra patebit.

Per causam autem dicitur beatitudo Per causam autem dicitur beatitudo tripliciter, scilicet communiter, proprie, tripliciter, scilicet communiter, proprie, et propriissime. Communiter dicitur per et propriissime. Communiter dicitur per causam beatitudo omne illud quod est causam beatitudo omne illud quod est causa beatitudinis consequendæ, sicut ti- causa beatitudinis consequendæ, sicut ti-

1 Psal. CXVII, 1. 1 Psal. CXVII, 1.

675 675

mor Dei,luctus, et hujusmodi. Proprie di- mor Dei,luctus, et hujusmodi. Proprie di- citur per causam beatitudo excellentiores citur per causam beatitudo excellentiores actus meriti, sicut, Matth. v, 3, dicitur: actus meriti, sicut, Matth. v, 3, dicitur: Beati pauperes spiritu, etc. Propriissime Beati pauperes spiritu, etc. Propriissime secundum causam dicitur beatitudo perse- secundum causam dicitur beatitudo perse- verantia in omni bono merito et excel- verantia in omni bono merito et excel- lenti secundum actum et sic sumitur lenti secundum actum et sic sumitur beatitudo a Basilio super Psalterii prin- beatitudo a Basilio super Psalterii prin- cipium, ubi sic dicit : « Beatus vir qui cipium, ubi sic dicit : « Beatus vir qui non abiit, non qui vadit: qui enim ad- non abiit, non qui vadit: qui enim ad- huc in hac vita degit, nondum beatifica- huc in hac vita degit, nondum beatifica- ri potest propter dubios exitus vitæ. Qui ri potest propter dubios exitus vitæ. Qui adimpletis omnibus quæ mandata sunt, adimpletis omnibus quæ mandata sunt, finem pacifici cum justitiæ operibus finem pacifici cum justitiæ operibus adimplevit, hic jam sine ullo discrimi adimplevit, hic jam sine ullo discrimi ne, vel ambiguitate beatificari potest. ne, vel ambiguitate beatificari potest. Quare ergo dicit iterum, Beati immacu- Quare ergo dicit iterum, Beati immacu- lati in via, qui ambulant in lege Domi- lati in via, qui ambulant in lege Domi- ni? Non enim eos qui ambulaverunt, ni? Non enim eos qui ambulaverunt, sed eos qui ambulant in lege Domini sed eos qui ambulant in lege Domini beatificat sermo divinus. Idcirco arbitror, beatificat sermo divinus. Idcirco arbitror, quod hi qui operantur quod bonum quod hi qui operantur quod bonum commune est, in eo ipso quod operantur commune est, in eo ipso quod operantur amplectuntur beatitudinem, et tam ipsi amplectuntur beatitudinem, et tam ipsi quam opus eorum beatitudinis collauda- quam opus eorum beatitudinis collauda- tionem promeretur. Nondum tamen hi tionem promeretur. Nondum tamen hi qui malum fugere cœperunt, et semel qui malum fugere cœperunt, et semel vel bis declinaverunt a peccato, continuo vel bis declinaverunt a peccato, continuo dicendi sunt beati, nisi cum potuerint dicendi sunt beati, nisi cum potuerint in omnibus, vel verbis, vel negotiis effu- in omnibus, vel verbis, vel negotiis effu- gere malum ut numquam apprehendan- gere malum ut numquam apprehendan- tur ab eo, et adhæreant bono. » tur ab eo, et adhæreant bono. »

Beatitudo autem secundum statum Beatitudo autem secundum statum patriæ est inhærere Deo, et in ipso ha- patriæ est inhærere Deo, et in ipso ha- bere omnia quæ appetuntur et sic diffi- bere omnia quæ appetuntur et sic diffi- nitur a Boetio beatitudo. nitur a Boetio beatitudo.

His habitis, leve est respondere obje- His habitis, leve est respondere obje- ctis. ctis.

DICENDUM enim ad primum, quod per- DICENDUM enim ad primum, quod per- fectionem viæ contingit habere in via, fectionem viæ contingit habere in via, et ad quædam, licet non ad omnia, sic- et ad quædam, licet non ad omnia, sic- ut ad felicitatem moralem, vel contem- ut ad felicitatem moralem, vel contem- plativam, licet non ad felicitatem patriæ. plativam, licet non ad felicitatem patriæ.

AD ALIUD dicendum, quod hoc dictum AD ALIUD dicendum, quod hoc dictum est de felicitate secundum suum maxi- est de felicitate secundum suum maxi- mum posse et hanc perfectionem con- mum posse et hanc perfectionem con- tingit habere secundum modum viæ, tingit habere secundum modum viæ,

Ad 1. Ad 1.

676 676

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quando aliquis potentatur in honoribus, quando aliquis potentatur in honoribus, et exterioribus abundat decenter et et exterioribus abundat decenter et gaudet fortuniis amicorum perfecte ope- gaudet fortuniis amicorum perfecte ope- rans secundum virtutem animi, ut di- rans secundum virtutem animi, ut di- ctum est, in bono gentis quod est re- ctum est, in bono gentis quod est re- gnum, in quo gens in morali bono sive gnum, in quo gens in morali bono sive civili continetur et gubernatur, etc. civili continetur et gubernatur, etc. Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod felicitas est Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod felicitas est actus unus sed alia operantur ad ipsum actus unus sed alia operantur ad ipsum necessarie vel organice, ut dictum est: necessarie vel organice, ut dictum est: et ideo dicit Philosophus, quod non est et ideo dicit Philosophus, quod non est in uno, nec subito acquiritur. in uno, nec subito acquiritur.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

AD ALIUD dicendum, quod ibi loquitur AD ALIUD dicendum, quod ibi loquitur Aristoteles de perfectione felicitatis con- Aristoteles de perfectione felicitatis con- templativæ, quæ est secundum actum templativæ, quæ est secundum actum illius virtutis, quæ perficit hominem, illius virtutis, quæ perficit hominem, non ut homo est, sed ut aliquid divi- non ut homo est, sed ut aliquid divi- num est in eo existens, hoc est, intelle- num est in eo existens, hoc est, intelle- ctuali contemplativa, et præcipue illa ctuali contemplativa, et præcipue illa virtus est sapientia, sicut ipse ibidem virtus est sapientia, sicut ipse ibidem probat sed diffinitio inducta est de fe- probat sed diffinitio inducta est de fe- licitate morali, quæ potentia quædam est licitate morali, quæ potentia quædam est ad felicitatem intellectualem, sicut dicit ad felicitatem intellectualem, sicut dicit Commentator. Et hæc sic specificatur Commentator. Et hæc sic specificatur per hoc, quod dicitur actus virtutis ani- per hoc, quod dicitur actus virtutis ani- mi: quia animus non est nisi humanus, mi: quia animus non est nisi humanus, sicut patuit supra in explanatione diffi- sicut patuit supra in explanatione diffi- nitionis. nitionis.

AD ALIUD dicendum, quod bene con- AD ALIUD dicendum, quod bene con- ceditur, quod non dicitur aliquis beatus ceditur, quod non dicitur aliquis beatus secundum habitum proprie loquendo: secundum habitum proprie loquendo: quoniam, sicut dicit Philosophus, « si quoniam, sicut dicit Philosophus, « si quis diceretur secundum habitum felix, quis diceretur secundum habitum felix, secundum dimidium vitæ non differret a secundum dimidium vitæ non differret a dormiente.">> dormiente.">>

Et ad probationem patet solutio per Et ad probationem patet solutio per distinctionem supra positam : quia in distinctionem supra positam : quia in auctoritatibus illis beatitudo sumpta est auctoritatibus illis beatitudo sumpta est secundum causam, et communiter, et secundum causam, et communiter, et non proprie. non proprie.

AD ALIUD dicendum, quod virtutes AD ALIUD dicendum, quod virtutes multæ exiguntur sicut deservientes et multæ exiguntur sicut deservientes et ancillantes ad felicitatem et tamen ipse ancillantes ad felicitatem et tamen ipse est actus unus. est actus unus.

AD ALIUD dicendum, quod est verum AD ALIUD dicendum, quod est verum de felicitate contemplativa: sed moralis de felicitate contemplativa: sed moralis sumitur in actibus humanis, qui supe- sumitur in actibus humanis, qui supe- riori naturæ non conveniunt, sicut pro- riori naturæ non conveniunt, sicut pro- bat Aristoteles in X Ethicorum, ubi bat Aristoteles in X Ethicorum, ubi

ostendit quatuor cardinales virtutes esse ostendit quatuor cardinales virtutes esse humanas, non divinas: et ideo beatitu- humanas, non divinas: et ideo beatitu- do civilis hoc modo sumi non potest. do civilis hoc modo sumi non potest.

AD ALIUD dicendum, quod Boetius AD ALIUD dicendum, quod Boetius diffinit beatitudinem secundum modum diffinit beatitudinem secundum modum patriæ. patriæ.

AD HOC quod contra objicitur, dicen- AD HOC quod contra objicitur, dicen- dum quod beatitudo non est nisi in ge- dum quod beatitudo non est nisi in ge- nere actus, et summum illius actus dici- nere actus, et summum illius actus dici- tur status, et sumitur status secundum tur status, et sumitur status secundum illum modum quo quælibet res quando illum modum quo quælibet res quando est in summo sui, dicitur habere sta- est in summo sui, dicitur habere sta- tum. tum.

AD ALIUD dicendum, quod congregatio AD ALIUD dicendum, quod congregatio bonorum non est necessaria in felicita- bonorum non est necessaria in felicita- tem, sicut miscibilia in mixtum, vel tem, sicut miscibilia in mixtum, vel essentialia in compositum ex ipsis: sed essentialia in compositum ex ipsis: sed potius sunt sicut pertinentia ad statum potius sunt sicut pertinentia ad statum actus summi secundum contemplatio- actus summi secundum contemplatio- nem quæ summitas esse non potest, si nem quæ summitas esse non potest, si aliquid deest perfectioni quod retardat aliquid deest perfectioni quod retardat vel contristat beatum, sicut ipse Boetius vel contristat beatum, sicut ipse Boetius ibidem probat. ibidem probat.

AD ALIUD dicendum, quod beatitudo AD ALIUD dicendum, quod beatitudo sumitur æquivoce vel secundum analo- sumitur æquivoce vel secundum analo- giam : et ideo in argumento incidit fal- giam : et ideo in argumento incidit fal- lacia æquivocationis. lacia æquivocationis.

AD ALIUD dicendum, quod Solon iste AD ALIUD dicendum, quod Solon iste fuit legislator et prætor Atheniensium : fuit legislator et prætor Atheniensium : et dixit felicitatem civilem impedire ab et dixit felicitatem civilem impedire ab infortuniis mortuorum et de hoc re- infortuniis mortuorum et de hoc re- prehenditur ab Aristotele, quia falsum prehenditur ab Aristotele, quia falsum est. Sed non reprehenditur de hoc, quod est. Sed non reprehenditur de hoc, quod aliquam felicitatem dicebat esse post aliquam felicitatem dicebat esse post

mortem. mortem.

AD ALIUD quod objicitur ab Augustino AD ALIUD quod objicitur ab Augustino dicendum, quod ipse non definit beatum, dicendum, quod ipse non definit beatum, sed propriam passionem inducit vere sed propriam passionem inducit vere beati quia qui vere beatus est, habet beati quia qui vere beatus est, habet omnia quæ vult, et nihil vult male, sicut omnia quæ vult, et nihil vult male, sicut in sequenti problemate ostendetur. in sequenti problemate ostendetur.

: :

Si tamen concedatur esse diffinitio Si tamen concedatur esse diffinitio aliqua tunc per antedicta patet, quod aliqua tunc per antedicta patet, quod non valet argumentum quod fit in con- non valet argumentum quod fit in con- trarium. trarium.

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

Ad 10. Ad 10.

Ad 11. Ad 11.

Ad 12, Ad 12,

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod beatitudo Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod beatitudo Ad 2 et 3. vera et miseria in eodem esse non pos- vera et miseria in eodem esse non pos- sunt sed beatitudo secundum causam, sunt sed beatitudo secundum causam,

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, B, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, B, ART. 7.

vel communiter dicta beatitudo viæ bene vel communiter dicta beatitudo viæ bene compatitur secum miseriam. compatitur secum miseriam.

Et per hoc patet solutio ad duo sequen- Et per hoc patet solutio ad duo sequen- tia, quæ eodem modo procedunt. tia, quæ eodem modo procedunt.

salubrius quam illa præ salubrius quam illa præ

677 677

cunctis formosa cunctis formosa

et luminosa veritas tua. Et curiositas af- et luminosa veritas tua. Et curiositas af- fectare videtur studium scientiæ, cum tu fectare videtur studium scientiæ, cum tu omnia summe noveris. Ignorantia quoque omnia summe noveris. Ignorantia quoque

Et nota, quod alii omnino aliter di- ipsa atque stultitia, simplicitatis et inno- Et nota, quod alii omnino aliter di- ipsa atque stultitia, simplicitatis et inno- cunt, sed non est curandum. cunt, sed non est curandum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An omnes velint esse beati ? An omnes velint esse beati ?

Secundo quæritur, Utrum omnes ve- Secundo quæritur, Utrum omnes ve- lint esse beati ? lint esse beati ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Dicit Dionysius in libro de Divinis 1. Dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, quod « omnia bonum et pul- nominibus, quod « omnia bonum et pul- chrum concupiscunt et propter illud chrum concupiscunt et propter illud agunt, quidquid agunt '.» Ergo multo ma- agunt, quidquid agunt '.» Ergo multo ma- gis omnes homines volunt esse beati. gis omnes homines volunt esse beati.

1 1

2. Item, Anselmus in libro de Casu 2. Item, Anselmus in libro de Casu diaboli « Ex quodam commodo constat diaboli « Ex quodam commodo constat beatitudo, quam vult omnis rationalis beatitudo, quam vult omnis rationalis natura 2. » natura 2. »

3. Item, Ibidem, parum infra : « Om- 3. Item, Ibidem, parum infra : « Om- nes bene sibi esse volunt, et male sibi nes bene sibi esse volunt, et male sibi esse nolunt. » esse nolunt. »

4. Item, Augustinus in libro II Con- 4. Item, Augustinus in libro II Con- fessionum : « Est quædam defectiva fessionum : « Est quædam defectiva species, et umbratica vitiis fallentibus. species, et umbratica vitiis fallentibus. Nam et superbia celsitudinem imitatur, Nam et superbia celsitudinem imitatur, cum tu sis unus super omnia Deus cum tu sis unus super omnia Deus excelsus. Et ambitio quid nisi honores excelsus. Et ambitio quid nisi honores quærit et gloriam, cum tu sis præ cun- quærit et gloriam, cum tu sis præ cun- ctis honorandus unus et gloriosus in ctis honorandus unus et gloriosus in æternum. Et sævitia potestatem timeri æternum. Et sævitia potestatem timeri vult. Quis autem timendus, nisi unus vult. Quis autem timendus, nisi unus Deus? cujus potestati eripi, aut subtrahi Deus? cujus potestati eripi, aut subtrahi quid potest, quando, aut ubi, quo, vel a quid potest, quando, aut ubi, quo, vel a quo potest? Et blanditiæ lascivientium quo potest? Et blanditiæ lascivientium amari volunt: sed nec blandius est ali- amari volunt: sed nec blandius est ali- quid tua charitate, nec amatur quidquam quid tua charitate, nec amatur quidquam

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, cap. 4, § de amore. cap. 4, § de amore.

2 S. ANSELMUS, Lib. de Casu diaboli, cap. 13. 2 S. ANSELMUS, Lib. de Casu diaboli, cap. 13.

centiæ nomine tegitur, quia te simplicius centiæ nomine tegitur, quia te simplicius quidquam non reperitur. Quid autem te quidquam non reperitur. Quid autem te innocentius, quandoquidem opera tua innocentius, quandoquidem opera tua malis inimica sunt? Et ignavia quasi malis inimica sunt? Et ignavia quasi quietem appetit. Quæ vero quies certa quietem appetit. Quæ vero quies certa præter Dominum? Luxuria satietatem præter Dominum? Luxuria satietatem atque abundantiam se cupit vocari, tu atque abundantiam se cupit vocari, tu tamen es plenitudo et indeficiens copia tamen es plenitudo et indeficiens copia incorruptibilis suavitatis '. » Et sic de incorruptibilis suavitatis '. » Et sic de aliis ibi inducit Augustinus. Ergo nullum aliis ibi inducit Augustinus. Ergo nullum vitium movet appetitum, nisi in quantum vitium movet appetitum, nisi in quantum aliquid de specie beatificantium est in aliquid de specie beatificantium est in ipso. ipso.

5. Adhuc autem, Augustinus, ibidem : 5. Adhuc autem, Augustinus, ibidem : « Perverse te imitantur omnes, qui longe « Perverse te imitantur omnes, qui longe se a te faciunt, et extollunt se adversum se a te faciunt, et extollunt se adversum te. Sed etiam sic te imitando judicant te. Sed etiam sic te imitando judicant Creatorem te esse omnis creaturæ, et ideo Creatorem te esse omnis creaturæ, et ideo non esse quo a te omnino recedatur. » non esse quo a te omnino recedatur. » Ex hoc accipitur, quod omnis homo si- Ex hoc accipitur, quod omnis homo si- militudinem Dei appetit et illius gratia militudinem Dei appetit et illius gratia agit quidquid agit: sed sola talis species agit quidquid agit: sed sola talis species beatificat ergo omnis homo appetit bea- beatificat ergo omnis homo appetit bea- titudinem. titudinem.

6. Adhuc, Nihil appetit aliquid nisi sub 6. Adhuc, Nihil appetit aliquid nisi sub ratione alicujus appetibilis: sed non est ratione alicujus appetibilis: sed non est aliqua ratio appetibilis, nisi species ali- aliqua ratio appetibilis, nisi species ali- cujus beatificantis: ergo nihil appetit cujus beatificantis: ergo nihil appetit aliquid nisi sub ratione beatificantis: er- aliquid nisi sub ratione beatificantis: er- go quidquid appetit, appetit beatitudinem go quidquid appetit, appetit beatitudinem aliquo modo. aliquo modo.

7. Adhuc, Oppositum ejus quod omne 7. Adhuc, Oppositum ejus quod omne appetens fugit, omne appetens appetit: appetens fugit, omne appetens appetit: sed quod omne appetens fugit, est id quod sed quod omne appetens fugit, est id quod facit miserum ergo omne appetens ap- facit miserum ergo omne appetens ap- petit oppositum illius quod facit appe- petit oppositum illius quod facit appe- tentem miserum: sed hoc est quod facit tentem miserum: sed hoc est quod facit beatum sive beatitudo: ergo omne appe- beatum sive beatitudo: ergo omne appe- tens appetit beatitudinem. tens appetit beatitudinem.

6. 6.

3 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap. 3 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

678 678

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1. Augustinus in libro II Confessio- 1. Augustinus in libro II Confessio- num qui dicit sic: « Defectum ipsum num qui dicit sic: « Defectum ipsum meum amavi turpis animæ, et dissiliens a meum amavi turpis animæ, et dissiliens a firmamento tuo in exterminium, non de firmamento tuo in exterminium, non de decore aliquid, sed dedecus appetens '. » decore aliquid, sed dedecus appetens '. » Ex hoc accipitur, quod contingit homi- Ex hoc accipitur, quod contingit homi- nem appetere deducus, et non aliquid de nem appetere deducus, et non aliquid de decore ergo appetit id quod facit mise- decore ergo appetit id quod facit mise- rum ergo non semper appetitur beati- rum ergo non semper appetitur beati- tudo. tudo.

2. Adhuc, Augustinus, ibidem: « Illa 2. Adhuc, Augustinus, ibidem: « Illa poma decerpsi tantum ut furarer. Nam poma decerpsi tantum ut furarer. Nam decerpta projeci epulatus inde solam ini- decerpta projeci epulatus inde solam ini- quitatem, qua lætabar fruens. Nam et si quitatem, qua lætabar fruens. Nam et si quid illorum pomorum intravit in OS quid illorum pomorum intravit in OS meum, condimentum ibi facinus erat. » meum, condimentum ibi facinus erat. » Ex hoc accipitur idem quod prius. Ex hoc accipitur idem quod prius.

4. Adhuc, In omnibus argumentis in 4. Adhuc, In omnibus argumentis in Littera inductis videtur esse fallacia acci- Littera inductis videtur esse fallacia acci- dentis, sicut patet cum arguit, Beate vi- dentis, sicut patet cum arguit, Beate vi- vere est secundum virtutem animi vive- vere est secundum virtutem animi vive- resed omnis homo vult beate vivere: resed omnis homo vult beate vivere: ergo vult secundum virtutem animi vive- ergo vult secundum virtutem animi vive- re. Et sic de aliis rationibus, quæ etiam re. Et sic de aliis rationibus, quæ etiam parum scienti nihil valere videntur. parum scienti nihil valere videntur.

3. Adhuc, In Littera quærit causam 3. Adhuc, In Littera quærit causam erroris et videtur in hoc consentire, erroris et videtur in hoc consentire, quod omnes noverunt beatitudinem et quod omnes noverunt beatitudinem et appetunt eam, sed non quærunt ubi est: appetunt eam, sed non quærunt ubi est: et ideo incidit error in operibus eorum. et ideo incidit error in operibus eorum. Videtur autem hoc nihil esse præcipue Videtur autem hoc nihil esse præcipue secundum cum: quia si noscant eam, secundum cum: quia si noscant eam, tunc noscunt verum et increatum bo- tunc noscunt verum et increatum bo- num ergo noverunt ubi quærant beati- num ergo noverunt ubi quærant beati- tudinem tudinem

et sic sua ratio nulla est. et sic sua ratio nulla est.

RESPONSIO. Dicendum, quod prima pars RESPONSIO. Dicendum, quod prima pars auctoritatum et rationum tenenda est : auctoritatum et rationum tenenda est : et non solum quod omnis homo appetat et non solum quod omnis homo appetat beatitudinem, et propter ipsam agat,quid- beatitudinem, et propter ipsam agat,quid- quid agit sed etiam, sicut dicit Diony- quid agit sed etiam, sicut dicit Diony- sius, omne quod appetit, et omne quod sius, omne quod appetit, et omne quod est, et etiam id quod non est actu, sed est, et etiam id quod non est actu, sed potentia est, appetit in pulchro et bono potentia est, appetit in pulchro et bono beatificantibus esse. beatificantibus esse.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap. 4. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap. 4. 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Divinis nominibus,

Hoc autem hoc modo est intelligen- Hoc autem hoc modo est intelligen- dum: Beatitudo potest considerari du- dum: Beatitudo potest considerari du- pliciter, scilicet in essentia, et in ratione pliciter, scilicet in essentia, et in ratione beatificantium, quæ sunt aliquo modo in beatificantium, quæ sunt aliquo modo in ipsa. Si vero in essentia consideratur : ipsa. Si vero in essentia consideratur : tunc duplex est, scilicet creata, et increa- tunc duplex est, scilicet creata, et increa- ta. De increata dicit Basilius super prin- ta. De increata dicit Basilius super prin- cipium Psalterii sic: « Est quidem prima cipium Psalterii sic: « Est quidem prima et vera ac propria beatitudo una, sicut et et vera ac propria beatitudo una, sicut et bonum unum quod est Deus, quemad- bonum unum quod est Deus, quemad- modum et Paulus commemorat dicens : modum et Paulus commemorat dicens : Exspectantes beatam spem et adventum Exspectantes beatam spem et adventum gloriæ magni Dei, et salvatoris nostri gloriæ magni Dei, et salvatoris nostri Jesu Christi³. Re enim vera illud est so- Jesu Christi³. Re enim vera illud est so- lum beatum, quod etiam solum bonum lum beatum, quod etiam solum bonum est, ad cujus auxilium universa respi- est, ad cujus auxilium universa respi- ciunt, quod omnes desiderant, quæ est ciunt, quod omnes desiderant, quæ est sola incommutabilis natura, imperturba- sola incommutabilis natura, imperturba- bilis vita, ubi nullus moeror accedet, in bilis vita, ubi nullus moeror accedet, in qua non est immutatio, quam non con- qua non est immutatio, quam non con- tinget ulla confusio, fons perennis, inde- tinget ulla confusio, fons perennis, inde- ficiens gratia, sive scientiæ thesaurus. » ficiens gratia, sive scientiæ thesaurus. »

Beatitudo autem creata est illa de qua Beatitudo autem creata est illa de qua prius dictum est, tam secundum statum prius dictum est, tam secundum statum viæ, quam secundum patriæ. Si autem viæ, quam secundum patriæ. Si autem beatitudo consideratur in ipsis beatifican- beatitudo consideratur in ipsis beatifican- tibus vel ratione corum: tunc quodlibet tibus vel ratione corum: tunc quodlibet beatificantium habet imitationem ad bea- beatificantium habet imitationem ad bea- titudinem increatam et ex hoc quod est titudinem increatam et ex hoc quod est exemplatum ab ipsa, habet movere ap- exemplatum ab ipsa, habet movere ap- petitum et sic omne quod est, appetit petitum et sic omne quod est, appetit beatitudinem, secundum quod est exem- beatitudinem, secundum quod est exem- platum primæ beatitudinis et hoc est platum primæ beatitudinis et hoc est quod dicit Anselmus in libro de Casu quod dicit Anselmus in libro de Casu diaboli sic: «Dico nunc beatitudinem, diaboli sic: «Dico nunc beatitudinem, non beatitudinem cum justitia, sed quam non beatitudinem cum justitia, sed quam volunt omnes etiam injusti. Omnes quip- volunt omnes etiam injusti. Omnes quip- pe volunt bene sibi esse. Excepto nam- pe volunt bene sibi esse. Excepto nam- que hoc, quod omnis natura boni divi- que hoc, quod omnis natura boni divi- ditur in duo bona, et duo his contraria ditur in duo bona, et duo his contraria mala usu dicuntur: unum bonum est mala usu dicuntur: unum bonum est quod dicitur justitia, cui contrarium ma- quod dicitur justitia, cui contrarium ma- lum est quod dicitur injustitia : alterum lum est quod dicitur injustitia : alterum bonum est, quod mihi videtur posse dici bonum est, quod mihi videtur posse dici commodum, et huic malum opponitur commodum, et huic malum opponitur incommodum. Sed justitiam quidem non incommodum. Sed justitiam quidem non

cap. 4. cap. 4.

Ad Titum, 11, 13. Ad Titum, 11, 13.

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, C. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, C.

679 679

omnes volunt, nec omnes fugiunt inju- ut probant tam Philosophi quam Sancti. omnes volunt, nec omnes fugiunt inju- ut probant tam Philosophi quam Sancti. stitiam commodum vero non solum om- stitiam commodum vero non solum om- nis rationalis natura, sed et omne quod nis rationalis natura, sed et omne quod sentire potest, vult, et vitat incommodum. sentire potest, vult, et vitat incommodum. Nam nullus vult, nisi quod aliquo modo Nam nullus vult, nisi quod aliquo modo putat commodum. Hoc igitur modo bene putat commodum. Hoc igitur modo bene sibi esse omnes volunt, et malis esse sibi esse omnes volunt, et malis esse nolunt. » Ex hoc expresse patet quod nolunt. » Ex hoc expresse patet quod dictum est. dictum est.

Ad idem facit quod dicit Basilius super Ad idem facit quod dicit Basilius super principium Psalterii sic: » Imperiti ho- principium Psalterii sic: » Imperiti ho- mines dum ignorant beatam naturam, et mines dum ignorant beatam naturam, et diligunt, beatam esse putant interdum, diligunt, beatam esse putant interdum, quæ nullius momenti sunt dicenda, sci- quæ nullius momenti sunt dicenda, sci- licet divitias, vel corporis sanitatem, vel licet divitias, vel corporis sanitatem, vel honoris gloriam: quorum nihil prorsus honoris gloriam: quorum nihil prorsus est bonum secundum suam naturam, est bonum secundum suam naturam, non solum pro eo quod facile patitur in non solum pro eo quod facile patitur in contraria permutationem: verum quia contraria permutationem: verum quia nequaquam bona esse credenda sunt, nequaquam bona esse credenda sunt, quæ bonos efficere non possunt eos qui quæ bonos efficere non possunt eos qui possident. Quis enim per facultates justus possident. Quis enim per facultates justus effectus est ? Quis pudicus per sanitatem? effectus est ? Quis pudicus per sanitatem? Imo vero e contrario interdum faculta- Imo vero e contrario interdum faculta- tem delinquendi præbuerunt his qui vel tem delinquendi præbuerunt his qui vel sanitate, vel divitiis competenter uti ne- sanitate, vel divitiis competenter uti ne- scierunt. » scierunt. »

Expressius autem hoc patet per aucto- Expressius autem hoc patet per aucto- ritates Augnstini in libro II Confessionum ritates Augnstini in libro II Confessionum inductas. Hoc ergo modo omnia volunt inductas. Hoc ergo modo omnia volunt esse beata, non solum omnes homines, esse beata, non solum omnes homines,

DICENDUM ergo ad primum quod con- Ad object.I. DICENDUM ergo ad primum quod con- Ad object.I. tra hoc est, quod Augustinus infra solvit tra hoc est, quod Augustinus infra solvit quid in illo furto habens speciem umbra- quid in illo furto habens speciem umbra- ticam beatificantis appetierit, sic dicens : ticam beatificantis appetierit, sic dicens : « An libuit facere contra legem, saltem fal- « An libuit facere contra legem, saltem fal- lacia, quia potentatu non poteram, ut lacia, quia potentatu non poteram, ut mancam libertatem captivus imitarer fa- mancam libertatem captivus imitarer fa- ciendo impune, quod non liceret, tene- ciendo impune, quod non liceret, tene- brosa omnipotentiæ similitudine 2?» Qua- brosa omnipotentiæ similitudine 2?» Qua- si diceret Sic est. Unde constat, quod si diceret Sic est. Unde constat, quod primum quærendo dixit, et motivum ad primum quærendo dixit, et motivum ad actum furti erat omnipotentiæ similitudo, actum furti erat omnipotentiæ similitudo, quæ beatificantis aliquam habet ratio- quæ beatificantis aliquam habet ratio- nem et speciem. nem et speciem.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad object.2. AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad object.2. disputat contra positionem, et est sua ar- disputat contra positionem, et est sua ar- gumentatio potius ad hominem, quam ad gumentatio potius ad hominem, quam ad rationem. Fuit autem positio triplex, sci- rationem. Fuit autem positio triplex, sci- licet quod beatitudo est virtus animi, et licet quod beatitudo est virtus animi, et quod est voluptas, et quod est Deus : et quod est voluptas, et quod est Deus : et omnes illi ponebant, quod beatitudo est omnes illi ponebant, quod beatitudo est illa secundum intentionem beatificantis, illa secundum intentionem beatificantis, et secundum esse simul, et secundum hoc et secundum esse simul, et secundum hoc bene procedunt suæ rationes. Si autem bene procedunt suæ rationes. Si autem accipiatur intentio beatitudinis et res sup- accipiatur intentio beatitudinis et res sup- posita per beatitudinem differentiæ: tunc posita per beatitudinem differentiæ: tunc incidit fallacia accidentis, ut dictum est. incidit fallacia accidentis, ut dictum est.

Et per hoc patet solutio tam ad Litte- Et per hoc patet solutio tam ad Litte- ram quam etiam ad omnia quæsita. ram quam etiam ad omnia quæsita.

C. Si quid de Deo cognoscit aliquis, quod ibi non intelligant omnes? C. Si quid de Deo cognoscit aliquis, quod ibi non intelligant omnes?

Solet etiam quæri, Utrum aliquid de Deo cognoscat aliquis magis meri- Solet etiam quæri, Utrum aliquid de Deo cognoscat aliquis magis meri- tus, ut Petrus, quod non cognoscat aliquis minus meritus, ut Linus ? Pluri- tus, ut Petrus, quod non cognoscat aliquis minus meritus, ut Linus ? Pluri- bus videtur, quod omnia de Deo ad beatitudinem spectantia omnes commu- bus videtur, quod omnia de Deo ad beatitudinem spectantia omnes commu- niter electi cognoscant, sed differenter. Nihil enim in Deo noscibile majus niter electi cognoscant, sed differenter. Nihil enim in Deo noscibile majus

1 S. ANSELMUS, Lib. de Casu diaboli, cap. 12. 1 S. ANSELMUS, Lib. de Casu diaboli, cap. 12. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap. 6. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. II Confessionum, cap. 6.

680 680

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

digniusque videtur, quam eum intelligere trinum et unum. Hoc autem digniusque videtur, quam eum intelligere trinum et unum. Hoc autem omnes tunc per speciem cognoscent. Unde sequitur, ut non sit aliquid bea- omnes tunc per speciem cognoscent. Unde sequitur, ut non sit aliquid bea- titudini pertinens incognitum alicui beatorum. Omnes ergo cuncta illa titudini pertinens incognitum alicui beatorum. Omnes ergo cuncta illa videbunt, quorum cognitio servit beatitudini: sed in modo videndi diffe- videbunt, quorum cognitio servit beatitudini: sed in modo videndi diffe- rent. Alius enim alio magis, alius alio minus fulgebit¹. rent. Alius enim alio magis, alius alio minus fulgebit¹.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An unus beatorum cognoscit aliquid de An unus beatorum cognoscit aliquid de Deo quod non cognoscit alter? Deo quod non cognoscit alter?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Solet etiam quæri, Utrum ali- ibi, C, « Solet etiam quæri, Utrum ali- quid de Deo cognoscat aliquis, etc. » quid de Deo cognoscat aliquis, etc. »

Videtur, quod falsum dicat: quia Videtur, quod falsum dicat: quia 1. Secundum dictum beati Dionysii in 1. Secundum dictum beati Dionysii in Celesti hierarchia 2, illuminatores sunt Celesti hierarchia 2, illuminatores sunt superiores inferiorum: sed hoc non pos- superiores inferiorum: sed hoc non pos- set esse nisi superior cognosceret aliquid set esse nisi superior cognosceret aliquid de eo quod inferior non cognosceret: er- de eo quod inferior non cognosceret: er- go cum hominum beatitudo sit secundum go cum hominum beatitudo sit secundum beatitudinem Angelorum, aliquid cogno- beatitudinem Angelorum, aliquid cogno- scit de Deo magis meritus homo, quod scit de Deo magis meritus homo, quod non cognoscit minus meritus homo. non cognoscit minus meritus homo.

2. Adhuc, Videtur quod argumentatio 2. Adhuc, Videtur quod argumentatio non valeat quam facit in Littera: quia non valeat quam facit in Littera: quia ex hoc quod aliquis videt majus, non ex hoc quod aliquis videt majus, non sequitur quod videat minus, nisi minus sequitur quod videat minus, nisi minus sequatur ex illo majori : sicut qui scit sequatur ex illo majori : sicut qui scit metaphysicam, non sequitur ex hoc, metaphysicam, non sequitur ex hoc, quod sciat geometriam, licet ista sit quod sciat geometriam, licet ista sit minor quam illa: ergo a simili non se- minor quam illa: ergo a simili non se- quitur, si ostendit se Deus eis trinum et quitur, si ostendit se Deus eis trinum et unum et sciant hoc, quod propter hoc unum et sciant hoc, quod propter hoc videant omnia alia. videant omnia alia.

3. Adhuc, Quid est beatitudini perti- 3. Adhuc, Quid est beatitudini perti- nens quod dicit homines videre? Hoc nens quod dicit homines videre? Hoc enim non videtur esse nisi quod est enim non videtur esse nisi quod est

summum bonum: ergo videtur, quod summum bonum: ergo videtur, quod non videant in ipso omnes nisi quia non videant in ipso omnes nisi quia ipse est summum bonum: sed multa ipse est summum bonum: sed multa alia vident superiores: ergo non habent alia vident superiores: ergo non habent cognitionem parem. cognitionem parem.

4. Adhuc, In terrenis intellectibus sic 4. Adhuc, In terrenis intellectibus sic est, quod magis clarus et subtilis plura est, quod magis clarus et subtilis plura comprehendit ergo et in superioribus comprehendit ergo et in superioribus ita erit ergo non æqualem habent co- ita erit ergo non æqualem habent co- gnitionem, ut videtur. gnitionem, ut videtur.

5. Adhuc, In Littera dicitur, quod in 5. Adhuc, In Littera dicitur, quod in modo differant et quæratur, quis sit modo differant et quæratur, quis sit modus ille? Videtur enim, quod uno modus ille? Videtur enim, quod uno modo omnes videant, quia omnes imme- modo omnes videant, quia omnes imme- diate et per speciem : ergo videtur fal- diate et per speciem : ergo videtur fal- sum esse quod dicit in Littera. sum esse quod dicit in Littera.

RESPONSIO. Dicendum, quod hoc quod Solutio RESPONSIO. Dicendum, quod hoc quod Solutio dicitur, intelligitur de pertinentibus ad dicitur, intelligitur de pertinentibus ad beatitudinem et hæc est cognitio per beatitudinem et hæc est cognitio per speciem quæ fidei quoad omnes articu- speciem quæ fidei quoad omnes articu- los succedit in aliis enim differentem los succedit in aliis enim differentem habebunt, et habent cognitionem, sicut habebunt, et habent cognitionem, sicut probant primæ objectiones, et etiam probant primæ objectiones, et etiam unus a seipso differentem, quia succes- unus a seipso differentem, quia succes- sive revelatur ei plus de divinæ cogni- sive revelatur ei plus de divinæ cogni- tionis secretis. tionis secretis.

AD ARGUMENTUM quod dixit in Littera, AD ARGUMENTUM quod dixit in Littera, dicendum quod per hoc probat, quod dicendum quod per hoc probat, quod nihil celabit eos de pertinentibus ad bea- nihil celabit eos de pertinentibus ad bea- titudinem. Et est argumentum a mino- titudinem. Et est argumentum a mino- ri sicut minus videtur, quod maximum ri sicut minus videtur, quod maximum et difficillimum revelet, quam quælibet et difficillimum revelet, quam quælibet alia minora ad beatitudinem pertinen- alia minora ad beatitudinem pertinen- tia: sed revelat maximum : ergo quæli- tia: sed revelat maximum : ergo quæli- bet alia revelat. bet alia revelat.

Et per hoc patet solutio ad omnia. Et per hoc patet solutio ad omnia.

1 Cf. I ad Corinth. xv, 40 et 41. 1 Cf. I ad Corinth. xv, 40 et 41.

2 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia, 2 S. DIONYSIUS, Lib. de Coelesti hierarchia,

cap. 3. cap. 3.

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, D, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, D, ART. 9.

681 681

D. De paritate gaudii. D. De paritate gaudii.

Solet etiam quæri, An in gaudio dispares sint, sicut in claritate cogni- Solet etiam quæri, An in gaudio dispares sint, sicut in claritate cogni- tionis differunt? De hoc Augustinus ait: Multæ mansiones in una domo tionis differunt? De hoc Augustinus ait: Multæ mansiones in una domo erunt, scilicet variæ præmiorum dignitates: sed ubi Deus erit omnia in erunt, scilicet variæ præmiorum dignitates: sed ubi Deus erit omnia in omnibus, erit etiam in dispari claritate par gaudium: ut quod habebunt omnibus, erit etiam in dispari claritate par gaudium: ut quod habebunt singuli, commune sit omnibus: quia etiam gloria capitis omnium erit per singuli, commune sit omnibus: quia etiam gloria capitis omnium erit per vinculum charitatis'. Ex his datur intelligi, quod per gaudium omnes habe- vinculum charitatis'. Ex his datur intelligi, quod per gaudium omnes habe- bunt, etsi disparem cognitionis claritatem: quia per charitatem quæ in bunt, etsi disparem cognitionis claritatem: quia per charitatem quæ in singulis erit perfecta, tantum quisque gaudebit de bono alterius, quantum singulis erit perfecta, tantum quisque gaudebit de bono alterius, quantum gauderet si in seipso haberet. Sed si par erit cunctorum gaudium, videtur gauderet si in seipso haberet. Sed si par erit cunctorum gaudium, videtur quod par sit omnium beatitudo: quod constat omnino non esse. Ad quod quod par sit omnium beatitudo: quod constat omnino non esse. Ad quod dici potest, quod beatitudo par esset si ita esset par gaudium, ut etiam par dici potest, quod beatitudo par esset si ita esset par gaudium, ut etiam par esset cognitio: sed quia hoc non erit, non faciet paritas gaudii paritatem esset cognitio: sed quia hoc non erit, non faciet paritas gaudii paritatem beatitudinis. Potest etiam sic accipi par gaudium, ut non referatur paritas beatitudinis. Potest etiam sic accipi par gaudium, ut non referatur paritas ad intensionem affectionis gaudentium, sed ad universitatem rerum de ad intensionem affectionis gaudentium, sed ad universitatem rerum de quibus lætabitur: quia de omnia re unde gaudebit unus, gaudebunt omnes. quibus lætabitur: quia de omnia re unde gaudebit unus, gaudebunt omnes.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An gaudium ab Augustino sit bene An gaudium ab Augustino sit bene diffinitum ? diffinitum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Solet etiam quæri, An in gau- ibi, D, «Solet etiam quæri, An in gau- dio dispares sint, etc. » dio dispares sint, etc. »

Et quæruntur duo, scilicet quid sit Et quæruntur duo, scilicet quid sit gaudium ? gaudium ?

Et, Utrum sit par in omnibus ? Et, Utrum sit par in omnibus ?

AD PRIMUM accipiatur diffinitio Augu- AD PRIMUM accipiatur diffinitio Augu- stini, qui dicit, quod « gaudium est dif- stini, qui dicit, quod « gaudium est dif-

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Civitate Dei, et 1 b de 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Civitate Dei, et 1 b de

fusio animi in conceptione boni : » sed fusio animi in conceptione boni : » sed gaudium cum sit in genere passionis, gaudium cum sit in genere passionis,

1. Videtur quod non competat naturæ 1. Videtur quod non competat naturæ intellectuali, quia passio secundum Ari- intellectuali, quia passio secundum Ari- stotelem est inferens vel illata in sensum stotelem est inferens vel illata in sensum et sensibilem animam. et sensibilem animam.

2. Adhuc, Diffundi non competit nisi 2. Adhuc, Diffundi non competit nisi materiali passibili: ergo non competit materiali passibili: ergo non competit naturæ intellectuali, sicut Angelo, vel naturæ intellectuali, sicut Angelo, vel animæ rationali: ergo gaudium illis at- animæ rationali: ergo gaudium illis at- tribui non debet, ut videtur. tribui non debet, ut videtur.

3. Adhuc, Delectatio etiam attribuitur 3. Adhuc, Delectatio etiam attribuitur beatis et quæratur, In quo differat beatis et quæratur, In quo differat gaudium a delectatione? Videtur, quod gaudium a delectatione? Videtur, quod in nullo quia delectatio est diffusio in nullo quia delectatio est diffusio animi in conceptione boni: ergo est animi in conceptione boni: ergo est idem gaudio. idem gaudio.

4. Adhuc, Cum secundum Augusti- 4. Adhuc, Cum secundum Augusti-

Virginitate, cap. Virginitate, cap.

26. 26.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

682 682

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

num et Boetium non sint nisi quatuor num et Boetium non sint nisi quatuor passiones naturales, scilicet gaudium, passiones naturales, scilicet gaudium, tristitia, spes, et timor, et tamen possit tristitia, spes, et timor, et tamen possit ad alias reduci delectatio, constat quod ad alias reduci delectatio, constat quod ad gaudium reducetur: ergo est idem ad gaudium reducetur: ergo est idem illi. illi.

5. Adhuc, Est in conceptione boni 5. Adhuc, Est in conceptione boni præsenti inferentis boni passionem: si- præsenti inferentis boni passionem: si- militer gaudium: ergo eadem sunt re militer gaudium: ergo eadem sunt re gaudium et delectatio. gaudium et delectatio.

RESPONSIO. Dicendum, quod gaudium RESPONSIO. Dicendum, quod gaudium satis convenienter est diffinitum per Au- satis convenienter est diffinitum per Au- gustinum. gustinum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod est AD PRIMUM ergo dicendum, quod est passio spiritualis, et hæc bene competit passio spiritualis, et hæc bene competit naturæ spirituali, sicut probat Aristote- naturæ spirituali, sicut probat Aristote- les contra Platonem qui dicebat, quod les contra Platonem qui dicebat, quod omnis delectatio esset generatio in sen- omnis delectatio esset generatio in sen- sibilem animam et ostendit, quod sunt sibilem animam et ostendit, quod sunt passiones quædam spirituales simplices passiones quædam spirituales simplices et simplicium, sicut delectationes con- et simplicium, sicut delectationes con- templationum, sicut quod diameter est templationum, sicut quod diameter est asimeter. asimeter.

AD ALIUD dicendum, quod diffundi ex- AD ALIUD dicendum, quod diffundi ex- tensione spirituum, et elevatione subtilis tensione spirituum, et elevatione subtilis sanguinis, est passibilis naturæ et virtu- sanguinis, est passibilis naturæ et virtu- tis quæ operatur in organo: sed sic non tis quæ operatur in organo: sed sic non diffunditur spiritualis natura, sed meta- diffunditur spiritualis natura, sed meta- phorice, quando spiritualiter extenditur phorice, quando spiritualiter extenditur in omnes boni differentias. in omnes boni differentias.

AD ALIUD dicendum, quod differentia AD ALIUD dicendum, quod differentia est in ratione nominum: quia gaudium est in ratione nominum: quia gaudium oritur ex delectatione delectatio enim oritur ex delectatione delectatio enim (sicut probat Aristoteles in X Ethico- (sicut probat Aristoteles in X Ethico- rum) est superfloritio naturæ in opera- rum) est superfloritio naturæ in opera- tione proprii et naturalis habitus non tione proprii et naturalis habitus non impeditæ sed gaudium est : impeditæ sed gaudium est :

ostensio ostensio

illius in delectatione boni concepti: et illius in delectatione boni concepti: et ita patet, quod gaudium oritur de dele- ita patet, quod gaudium oritur de dele- ctatione, sicut effectus ejus et istam ctatione, sicut effectus ejus et istam differentiam etiam ipsa nomina osten- differentiam etiam ipsa nomina osten- dunt. dunt.

Ad id quod objicitur, dicendum, quod Ad id quod objicitur, dicendum, quod objectum fundatur super falsum intelle- objectum fundatur super falsum intelle- ctum ejus, quod delectatio sit diffusio : ctum ejus, quod delectatio sit diffusio : quia diffusio illa est effectus ejus. quia diffusio illa est effectus ejus.

AD ALIUD dicendum, quod non sequi- AD ALIUD dicendum, quod non sequi- tur, si reducitur ad illam, quod sit idem tur, si reducitur ad illam, quod sit idem

illi quia non reducitur ad illam nisi illi quia non reducitur ad illam nisi sicut in causam, et non sicut ejusdem sicut in causam, et non sicut ejusdem essentiæ existentem. essentiæ existentem.

AD ALIUD dicendum, quod ex hoc non AD ALIUD dicendum, quod ex hoc non probatur, nisi quod sunt de eadem et probatur, nisi quod sunt de eadem et hoc est verum. Sed non sequitur, quod hoc est verum. Sed non sequitur, quod sint idem quia sunt de eodem diversi- sint idem quia sunt de eodem diversi- mode. mode.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An in omnibus beatis sit par gaudium ? An in omnibus beatis sit par gaudium ?

Secundo quæritur, Utrum sit par gau- Secundo quæritur, Utrum sit par gau- dium, sicut dicit in Littera? Videtur, dium, sicut dicit in Littera? Videtur, quod non : quod non :

1. Naturale enim est non æque inten- 1. Naturale enim est non æque inten- sum esse gaudium de alieno bono sicut sum esse gaudium de alieno bono sicut de proprio sed gratia et gloria non de proprio sed gratia et gloria non tollunt naturam, sed perficiunt eam: er- tollunt naturam, sed perficiunt eam: er- go videtur, quod etiam in patria inten- go videtur, quod etiam in patria inten- sius sit gaudium de proprio, quam de sius sit gaudium de proprio, quam de alieno ergo ratio sua per quam probat alieno ergo ratio sua per quam probat in Littera, quod sit par gaudium, nihil in Littera, quod sit par gaudium, nihil valet. valet.

2. Adhuc, In nullo est paritas Ange- 2. Adhuc, In nullo est paritas Ange- lorum (ut vult Dionysius) cum alio : ergo lorum (ut vult Dionysius) cum alio : ergo nec in hominibus: ergo non erit etiam nec in hominibus: ergo non erit etiam par gaudium. par gaudium.

3. Adhuc, Falsum est quod de omni- 3. Adhuc, Falsum est quod de omni- bus de quibus unus gaudet gaudeat alius : bus de quibus unus gaudet gaudeat alius : quia non percipit unus, quod percipit quia non percipit unus, quod percipit alius ergo cum gaudeat de percepto, alius ergo cum gaudeat de percepto, non de quo gaudet unus, gaudet et alius. non de quo gaudet unus, gaudet et alius.

RESPONSIO. Dicendum, quod nullam RESPONSIO. Dicendum, quod nullam rationem video hic veram, nisi illam rationem video hic veram, nisi illam quam ultimo inducit cap., scilicet quod quam ultimo inducit cap., scilicet quod sit par ex parte objecti, non ex parte sit par ex parte objecti, non ex parte subjecti, scilicet quia est de pari, quia de subjecti, scilicet quia est de pari, quia de uno et eodem omnes gaudent. uno et eodem omnes gaudent.

AD OBJECTUM autem primum dicen- AD OBJECTUM autem primum dicen- dum, quod hic considerat gaudium ex dum, quod hic considerat gaudium ex parte subjecti gaudentis: et ibi bene parte subjecti gaudentis: et ibi bene conceditur, quod non sit par gaudium. conceditur, quod non sit par gaudium.

Ad Ad

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, E. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, E.

AD ALIUD dicendum, quod in dignitate AD ALIUD dicendum, quod in dignitate et perceptione donorum omnes sunt et perceptione donorum omnes sunt impares quantum ad modum percipien- impares quantum ad modum percipien- di: quia unus limpidius videt, quam di: quia unus limpidius videt, quam alius, et ideo intimius gaudet: sed ex alius, et ideo intimius gaudet: sed ex parte objecti gaudiorum nulla est impa- parte objecti gaudiorum nulla est impa-

683 683

ritas, quia summum bonum omnibus ritas, quia summum bonum omnibus æqualiter se repræsentat. æqualiter se repræsentat.

AD ALIUD dicendum, quod idem perci- AD ALIUD dicendum, quod idem perci- piunt, licet non sit idem modus ex parte piunt, licet non sit idem modus ex parte percipientis. percipientis.

Ad 3. Ad 3.

E. Si major sit beatitudo sanctorum post judicium? E. Si major sit beatitudo sanctorum post judicium?

Post hoc quæri solet, Si beatitudo Sanctorum major sit futura post judi- Post hoc quæri solet, Si beatitudo Sanctorum major sit futura post judi- cium quam interim? Sine omni scrupulo credendum est, eos habituros cium quam interim? Sine omni scrupulo credendum est, eos habituros majorem gloriam post judicium, quam ante : quia et majus erit gaudium majorem gloriam post judicium, quam ante : quia et majus erit gaudium eorum, ut supra testatus est Augustinus'. Et amplior erit eorum cognitio. eorum, ut supra testatus est Augustinus'. Et amplior erit eorum cognitio. Unde Hieronymus 2: Peracto judicio ampliorem gloriam suæ claritatis Deus Unde Hieronymus 2: Peracto judicio ampliorem gloriam suæ claritatis Deus demonstrabit electis. Si quem movet quid opus sit spiritibus defunctorum demonstrabit electis. Si quem movet quid opus sit spiritibus defunctorum corpora sua in resurrectione recipere, si eis potest sine corporibus summa corpora sua in resurrectione recipere, si eis potest sine corporibus summa beatitudo præberi: difficilis quæstio est, nec potest a nobis perfecte diffi- beatitudo præberi: difficilis quæstio est, nec potest a nobis perfecte diffi- niri. Sed tamen dubitum non est, et raptam a carnis sensibus hominis niri. Sed tamen dubitum non est, et raptam a carnis sensibus hominis mentem, et post mortem ipsa carne deposita non sic videre posse incom- mentem, et post mortem ipsa carne deposita non sic videre posse incom- mutabilem substantiam, id est, Deum, sicut sancti Angeli vident, sive alia mutabilem substantiam, id est, Deum, sicut sancti Angeli vident, sive alia latentiori causa: sive ideo, quia inest ei naturalis quidam appetitus corpus latentiori causa: sive ideo, quia inest ei naturalis quidam appetitus corpus administrandi, quo retardatur quodammodo, ne tota intentione pergat in administrandi, quo retardatur quodammodo, ne tota intentione pergat in illud summum cœlum, donec ille appetitus conquiescat. Porro si tale sit illud summum cœlum, donec ille appetitus conquiescat. Porro si tale sit corpus, cujus sit difficilis et gravis administratio, sicut hæc caro quæ cor- corpus, cujus sit difficilis et gravis administratio, sicut hæc caro quæ cor- rumpitur multo magis avertitur mens ab illa visione summi coeli. Proinde rumpitur multo magis avertitur mens ab illa visione summi coeli. Proinde cum hoc corpus jam non animale, sed spirituale receperit æquata Angelis ³, cum hoc corpus jam non animale, sed spirituale receperit æquata Angelis ³, habebit perfectum naturæ suæ modum, obediens et imperans, vivificata et habebit perfectum naturæ suæ modum, obediens et imperans, vivificata et vivificans, tam ineffabili facilitate, ut sit ei gloriæ, quod fuit sarcinæ. vivificans, tam ineffabili facilitate, ut sit ei gloriæ, quod fuit sarcinæ.

1 S. AUGUSTINUS, Super Osee, v1, 3: Vivificabit nos post duos dies: in die tertia suscitabit nos, et 1 S. AUGUSTINUS, Super Osee, v1, 3: Vivificabit nos post duos dies: in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus. vivemus in conspectu ejus.

2 S. HIERONYMUS, Lib. XII super Genesim, cap. 35. 2 S. HIERONYMUS, Lib. XII super Genesim, cap. 35.

3 I ad Corinth. xv, 44: Seminatur corpus animale, surget corpus spirituale. 3 I ad Corinth. xv, 44: Seminatur corpus animale, surget corpus spirituale.

684 684

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An beatitudo Sanctorum erit major post An beatitudo Sanctorum erit major post judicium quam ante judicium? judicium quam ante judicium?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, « Post hæc quæri solet, Si beatitudo, E, « Post hæc quæri solet, Si beatitudo,

etc. » etc. »

Videtur enim falsum: quia Videtur enim falsum: quia

1. Corpus quantumcumque purum et 1. Corpus quantumcumque purum et clarum sit, ignobilius est quam anima : clarum sit, ignobilius est quam anima : sed nobilius ignobiliori conjunctum re- sed nobilius ignobiliori conjunctum re- tardatur ab ipso: ergo videtur, quod ani- tardatur ab ipso: ergo videtur, quod ani- ma a corpore retardabitur : ergo minora- ma a corpore retardabitur : ergo minora- bitur gaudium ejus post resurrectionem : bitur gaudium ejus post resurrectionem : et hujus contrarium dicitur in Littera. et hujus contrarium dicitur in Littera.

2. Adhuc, In libro de Causis dicitur, 2. Adhuc, In libro de Causis dicitur, quod omnis virtus quanto magis est uni- quod omnis virtus quanto magis est uni- ta, tanto magis est infinita: sed virtus ta, tanto magis est infinita: sed virtus animæ magis est unita extra corpus, animæ magis est unita extra corpus, quam in corpore: ergo magis infinita : quam in corpore: ergo magis infinita : ergo extra corpus perceptiva est plurimo- ergo extra corpus perceptiva est plurimo- rum gaudiorum et majorum, quam in rum gaudiorum et majorum, quam in corpore. corpore.

3. Adhuc, Cum conjungitur corpori, 3. Adhuc, Cum conjungitur corpori, conjungitur potentiæ : sed omnis forma conjungitur potentiæ : sed omnis forma tanto magis deprimitur, quanto magis tanto magis deprimitur, quanto magis potentiæ conjungitur ergo cum anima potentiæ conjungitur ergo cum anima sit forma, ipsa deprimitur quando corpo- sit forma, ipsa deprimitur quando corpo- ri unitur ergo ut prius. ri unitur ergo ut prius.

4. Adhuc, Animæ separate in quan- 4. Adhuc, Animæ separate in quan- tum hujusmodi, major est convenientia tum hujusmodi, major est convenientia ad lumen simplex et ideo spirituale, ad lumen simplex et ideo spirituale, quam animæ unitæ corpori: sed inter quam animæ unitæ corpori: sed inter magis convenientia majus est gaudium: magis convenientia majus est gaudium: ergo videtur, quod anima separata ma- ergo videtur, quod anima separata ma- gis gaudeat in conjunctione ad Deum, gis gaudeat in conjunctione ad Deum, quam corpori unita: ergo non augetur quam corpori unita: ergo non augetur ejus gaudium per unionem ad corpus, ejus gaudium per unionem ad corpus, sed potius minuitur. sed potius minuitur.

1 Cf. Supra, Dist. XLIV, passim. 1 Cf. Supra, Dist. XLIV, passim.

RESPONSIO. Dicendum, quod augmen- Sola RESPONSIO. Dicendum, quod augmen- Sola tum illud potest intelligi extensive ut sit tum illud potest intelligi extensive ut sit de pluribus, vel intensive. Et primo mo- de pluribus, vel intensive. Et primo mo- do concedo, quod augebitur. Secundo au- do concedo, quod augebitur. Secundo au- tem modo non videtur, quod augeatur, nisi tem modo non videtur, quod augeatur, nisi hoc modo quo dicet in sequenti capitulo, hoc modo quo dicet in sequenti capitulo, scilicet quod quietato desiderio naturali scilicet quod quietato desiderio naturali quo dependet ad corpus, fortius inten- quo dependet ad corpus, fortius inten- tione convertetur in Dei contemplatio- tione convertetur in Dei contemplatio-

nem. nem.

DICENDUM ergo ad primum, per Augu- Aut DICENDUM ergo ad primum, per Augu- Aut stinum, quod excelsum humili adhærens stinum, quod excelsum humili adhærens in substantia sua nihil læditur : illud au- in substantia sua nihil læditur : illud au- tem multa sublevatur humilitate: unde tem multa sublevatur humilitate: unde corpus in illo statu sublevatur ab anima corpus in illo statu sublevatur ab anima glorificata ad gloriam: et tunc in nullo glorificata ad gloriam: et tunc in nullo retardat, sicut supra in dotibus corporis retardat, sicut supra in dotibus corporis gloriosi est expeditum *. gloriosi est expeditum *.

AD ALIUD dicendum, quod intellectus AD ALIUD dicendum, quod intellectus non est virtus corporalis etiam cum ani- non est virtus corporalis etiam cum ani- ma secundum suam substantiam unitur ma secundum suam substantiam unitur corpori, et per illum est anima capax corpori, et per illum est anima capax Dei: et ideo cum ille non uniatur, non Dei: et ideo cum ille non uniatur, non multiplicatur in organis: et ideo in nul- multiplicatur in organis: et ideo in nul- lo finitatur vel obscuratur. lo finitatur vel obscuratur.

AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- AD ALIUD dicendum, quod hoc est ve- rum cum anima sequitur corpus, et hoc rum cum anima sequitur corpus, et hoc est in via: sed tunc corpus sequitur ani- est in via: sed tunc corpus sequitur ani- mam ad formalitatem et spiritualitatem : mam ad formalitatem et spiritualitatem : et ideo non retardabit eam. et ideo non retardabit eam.

AD ALIUD dicendum, quod intellectus AD ALIUD dicendum, quod intellectus non conjungitur organo et ideo etiam non conjungitur organo et ideo etiam facta unione remanet convenientia, ut facta unione remanet convenientia, ut

dictum est. dictum est.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An anima iterum appetat uniri corpori ? An anima iterum appetat uniri corpori ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, paulo post initium : « Si quem ibi, E, paulo post initium : « Si quem movet quid opus, etc. » movet quid opus, etc. »

Ad Ad

Add t Add t

Ad 1 Ad 1

Bolutio. Bolutio.

IN IV SENTENT. DIST. XLIX, E, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. XLIX, E, ART. 12.

Secundum enim hoc videtur, quod Secundum enim hoc videtur, quod nobilius appetat ignobilius se: sed hoc nobilius appetat ignobilius se: sed hoc est contra naturam, ut dicit Aristoteles. est contra naturam, ut dicit Aristoteles.

Ad hoc autem dicendum, quod Ari- Ad hoc autem dicendum, quod Ari- stoteles loquitur de appetitu perfectionis : stoteles loquitur de appetitu perfectionis :

685 685

quia ille semper est in ignobili respectu quia ille semper est in ignobili respectu nobilioris et hoc modo anima non ap- nobilioris et hoc modo anima non ap- petit corpus, sed potius sicut socium petit corpus, sed potius sicut socium passionum et meritorum, ut secum per- passionum et meritorum, ut secum per- cipiat consolationem et retributionem. cipiat consolationem et retributionem.

686 686

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO L. DISTINCTIO L.

De statu et conditione damnatorum et malorum post judicium, De statu et conditione damnatorum et malorum post judicium, quantum ad rationem et voluntatem. quantum ad rationem et voluntatem.

A. Si mali in inferno peccabunt ? A. Si mali in inferno peccabunt ?

Ilic oritur quæstio ex præmissis ducens originem. Supra enim Augusti- Ilic oritur quæstio ex præmissis ducens originem. Supra enim Augusti- nus loquens de malis in inferno damnatis, et bonis in coelo glorificatis, nus loquens de malis in inferno damnatis, et bonis in coelo glorificatis, dixit, quod nec bonis voluntas, nec malis facultas esse peccandi poterit. Et dixit, quod nec bonis voluntas, nec malis facultas esse peccandi poterit. Et de bonis quidem constat, sed de malis a quibus voluntatem malam non de bonis quidem constat, sed de malis a quibus voluntatem malam non removet, quæritur quomodo sit verum eos non posse peccare: imo, quo- removet, quæritur quomodo sit verum eos non posse peccare: imo, quo- modo verum sit eos non peccare, cum malam habeant voluntatem ? Qui- modo verum sit eos non peccare, cum malam habeant voluntatem ? Qui- dam autumant illam voluntatem non esse peccatum, sed supplicium tan- dam autumant illam voluntatem non esse peccatum, sed supplicium tan- tum. Alii vero peccatum esse fatentur, sed per illud eos non mereri aliquam tum. Alii vero peccatum esse fatentur, sed per illud eos non mereri aliquam poenam quia non est ibi locus merendi. Illud ergo peccatum dicunt non poenam quia non est ibi locus merendi. Illud ergo peccatum dicunt non esse meritum supplicii, sed supplicium mali meriti, quod in hac vita præ- esse meritum supplicii, sed supplicium mali meriti, quod in hac vita præ- cessit. De hoc autem Augustinus ita dicit: Tempus acquirendi vitam cessit. De hoc autem Augustinus ita dicit: Tempus acquirendi vitam æternam in hac tantum vita Deus hominibus dedit, ubi voluit etiam pœni- æternam in hac tantum vita Deus hominibus dedit, ubi voluit etiam pœni- tentiam esse fructuosam. Ideo hîc pœnitentia fructuosa est, quia potest hic tentiam esse fructuosam. Ideo hîc pœnitentia fructuosa est, quia potest hic homo deposita nequitia bene vivere, et mutata voluntate merita simul ope- homo deposita nequitia bene vivere, et mutata voluntate merita simul ope- raque mutare, et ea gerere, quæ Deo placeant. Quod qui in hac vita non raque mutare, et ea gerere, quæ Deo placeant. Quod qui in hac vita non fecerit, habebit quidem poenitentiam in futuro sæculo de malis suis, sed fecerit, habebit quidem poenitentiam in futuro sæculo de malis suis, sed indulgentiam in conspectu Domini non inveniet: quia etsi erit stimulus indulgentiam in conspectu Domini non inveniet: quia etsi erit stimulus poenitudinis, tamen nulla erit ibi correctio voluntatis. A talibus enim ita poenitudinis, tamen nulla erit ibi correctio voluntatis. A talibus enim ita culpabitur iniquitas sua, ut nullatenus ab eis possit vel diligi vel deside- culpabitur iniquitas sua, ut nullatenus ab eis possit vel diligi vel deside- rari justitia. Voluntas enim eorum talis erit, ut habeat semper in se mali- rari justitia. Voluntas enim eorum talis erit, ut habeat semper in se mali- gnitatis suæ supplicium, numquam tamen recipere possit bonitatis affe- gnitatis suæ supplicium, numquam tamen recipere possit bonitatis affe-