644 644

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus terræ. Et Job ait: Deus in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus terræ. Et Job ait: Deus non salvat impios, et pauperibus judicium tribuit 2. Hi ergo recte sub gene- non salvat impios, et pauperibus judicium tribuit 2. Hi ergo recte sub gene- rali judicio non tenentur, sed judices veniunt: quia et præcepta generalia rali judicio non tenentur, sed judices veniunt: quia et præcepta generalia vivendo vicerunt, et omnibus relictis Christum secuti sunt. Recte pauperi- vivendo vicerunt, et omnibus relictis Christum secuti sunt. Recte pauperi- bus judicium tribuit, qui quanto huic mundo magna humilitate despecti bus judicium tribuit, qui quanto huic mundo magna humilitate despecti sunt, tanto tunc majori culmine potestatis excrescent. De talibus dicitur: sunt, tanto tunc majori culmine potestatis excrescent. De talibus dicitur: Qui vicerit, dabo ei sedere mecum in throno meo: sicut et ego vici, et sedi Qui vicerit, dabo ei sedere mecum in throno meo: sicut et ego vici, et sedi cum Patre meo in throno ejus 3. Vincens Dominus cum Patre, in throno se- cum Patre meo in throno ejus 3. Vincens Dominus cum Patre, in throno se- dit: quia post passionis certamen et resurrectionis palmam, quod Patri es- dit: quia post passionis certamen et resurrectionis palmam, quod Patri es- set æqualis, omnibus claruit. Nobis vero in throno Filii sedere, est ex ejus- set æqualis, omnibus claruit. Nobis vero in throno Filii sedere, est ex ejus- dem potestate judicare. Quia enim judicandi principatum ex ejus virtute dem potestate judicare. Quia enim judicandi principatum ex ejus virtute percipimus, quasi in throno ejus residemus. Ex his apparet, quod etiam percipimus, quasi in throno ejus residemus. Ex his apparet, quod etiam perfectiores Sancti cum Christo judicabunt potestate et quare quidam di perfectiores Sancti cum Christo judicabunt potestate et quare quidam di cuntur judicandi, alii non judicandi. cuntur judicandi, alii non judicandi.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An in judicio erunt quatuor ordines ju- An in judicio erunt quatuor ordines ju- dicandorum ? dicandorum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, Erunt autem quatuor ordines ibi, C, Erunt autem quatuor ordines in judicio. in judicio.

Prius enim in Littera ex verbo Gre- Prius enim in Littera ex verbo Gre- gorii habetur, quod sunt quatuor ordines gorii habetur, quod sunt quatuor ordines judicandorum. judicandorum.

SED CONTRA hoc videtur quod SED CONTRA hoc videtur quod

1. Dicitur in symbolo Apostolorum, 1. Dicitur in symbolo Apostolorum, quod Christus est judicaturus vivos et quod Christus est judicaturus vivos et mortuos: ergo omnes judicabuntur et mortuos: ergo omnes judicabuntur et sic non est nisi unus ordo. sic non est nisi unus ordo.

2. Item, Idem accipitur, II ad Corinth. 2. Item, Idem accipitur, II ad Corinth. v, 10 Omnes nos manifestari oportet v, 10 Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unus- ante tribunal Christi, ut referat unus- quisque propria corporis, prout gessit, quisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum. sive bonum, sive malum.

Proverb. XXXI, 23. Proverb. XXXI, 23.

2 Job, xxxvi, 6. 2 Job, xxxvi, 6.

3. ULTERIUS, Videtur quod sint tres 3. ULTERIUS, Videtur quod sint tres ordines quia ita dicit Richardus : « Vi- ordines quia ita dicit Richardus : « Vi- dentur enim omnes judicaturi aut judi- dentur enim omnes judicaturi aut judi- candi et de judicandis quidem alii sunt candi et de judicandis quidem alii sunt salvandi, alii damnandi videntur. » Ita- salvandi, alii damnandi videntur. » Ita- que in illo judicio futuro tres tantum que in illo judicio futuro tres tantum erunt ordines. erunt ordines.

4. ULTERIUS, Videtur quod sint quin- 4. ULTERIUS, Videtur quod sint quin- que sunt enim quorum salus est certa, que sunt enim quorum salus est certa, non judicaturi, ut decedentes infantes non judicaturi, ut decedentes infantes post baptismum: et sunt quorum salus post baptismum: et sunt quorum salus incerta, judicandi: et sunt quorum dam- incerta, judicandi: et sunt quorum dam- natio certa, non judicandi et sunt quo- natio certa, non judicandi et sunt quo- rum damnatio incerta, judicandi: ergo rum damnatio incerta, judicandi: ergo quinque ordines in judicio. Hos etiam quinque ordines in judicio. Hos etiam quinque ordines ponit Richardus. quinque ordines ponit Richardus.

RESPONSIO. Ad hæc omnia solvitur per solutio. RESPONSIO. Ad hæc omnia solvitur per solutio. distinctionem dicendo, quod triplex est distinctionem dicendo, quod triplex est judicium, scilicet uniforme, multiforme, judicium, scilicet uniforme, multiforme,

et omniforme. et omniforme.

Dicitur autem judicium uniforme Dicitur autem judicium uniforme præsentis Ecclesiæ quo cogitatur de ju- præsentis Ecclesiæ quo cogitatur de ju- dicio futuro, cui non innotescit de ipso dicio futuro, cui non innotescit de ipso judicio nisi qualitas causæ et retributio- judicio nisi qualitas causæ et retributio- nis in genere, scilicet quia bona bonis, nis in genere, scilicet quia bona bonis,

8 Apocal. 111, 21. 8 Apocal. 111, 21.

IN IV SENTENT. DIST. XLVII, D. IN IV SENTENT. DIST. XLVII, D.

et mala malis. Multiforme autem est et mala malis. Multiforme autem est judicium particulare, quod quilibet in judicium particulare, quod quilibet in morte accipit, quod est secundum qua- morte accipit, quod est secundum qua- litatem et quantitatem: quia tantum re- litatem et quantitatem: quia tantum re- cipit, quantum meruit, et talia qualia me- cipit, quantum meruit, et talia qualia me- ruit sed non in omnibus, quia non in ruit sed non in omnibus, quia non in corpore et ideo multiforme, et non om- corpore et ideo multiforme, et non om- niforme dicitur. Omniforme autem est niforme dicitur. Omniforme autem est judicium futurum: quia talibus respon- judicium futurum: quia talibus respon- debunt talia, et tanta quantis, et in om- debunt talia, et tanta quantis, et in om- nibus, quia in corpore et anima: et ideo nibus, quia in corpore et anima: et ideo omniforme dicitur. omniforme dicitur.

De illo autem judicio ultimo, quod di- De illo autem judicio ultimo, quod di- citur omniforme, est dicendum, quod citur omniforme, est dicendum, quod dupliciter consideratur, scilicet secundum dupliciter consideratur, scilicet secundum causam, et secundum effectum. causam, et secundum effectum.

Et si quidem in comparatione ad effe- Et si quidem in comparatione ad effe- ctum consideratur: tunc non sunt nisi ctum consideratur: tunc non sunt nisi duo ordines et ambo judicandi, scilicet duo ordines et ambo judicandi, scilicet vivi, et mortui: salvati, vel damnati: vivi, et mortui: salvati, vel damnati: et sic intelligitur dictum Apostoli, II ad et sic intelligitur dictum Apostoli, II ad Corinth. v, 10, et id quod adductum est Corinth. v, 10, et id quod adductum est de symbolo. de symbolo.

Si autem in comparatione ad causam Si autem in comparatione ad causam accipitur judicium: aut ergo accipitur accipitur judicium: aut ergo accipitur per comparationem ut nunc, vel ut tunc. per comparationem ut nunc, vel ut tunc. Et si primo modo: tunc sunt quinque Et si primo modo: tunc sunt quinque ordines quos Richardus tangit, sicut cui- ordines quos Richardus tangit, sicut cui-

645 645

libet etiam per se patet: nec unum ordi- libet etiam per se patet: nec unum ordi- nem sexto loco pueri in originali dece- nem sexto loco pueri in originali dece- dentes facere possunt, quia nulla propria dentes facere possunt, quia nulla propria habent, propter quæ ad tribunal venient: habent, propter quæ ad tribunal venient: nec veniunt ad tribunal, nisi habentes nec veniunt ad tribunal, nisi habentes propria, vel beneficio judicis gaudentes propria, vel beneficio judicis gaudentes de salute, sicut pueri qui post baptismum de salute, sicut pueri qui post baptismum decedunt. decedunt.

Si vero consideratur ut tunc: tunc Si vero consideratur ut tunc: tunc erunt quatuor ordines, ut dicit Gregorius, erunt quatuor ordines, ut dicit Gregorius, eo quod meritum quod est causa judicii, eo quod meritum quod est causa judicii, tunc aut erit excellens in bono, aut in tunc aut erit excellens in bono, aut in malo aut mediocriter bonum, aut me- malo aut mediocriter bonum, aut me- diocriter malum: et hæ quatuor consi- diocriter malum: et hæ quatuor consi- derationes meriti, quatuor complent or- derationes meriti, quatuor complent or- dines judicandorum. dines judicandorum.

Si autem consideratur judicium secun- Si autem consideratur judicium secun- dum quod erit exercitum et apparebit in dum quod erit exercitum et apparebit in actu tunc sunt tres ordines, ut dicit Lu- actu tunc sunt tres ordines, ut dicit Lu- cas, quia Apostoli judicabunt, et alii ju- cas, quia Apostoli judicabunt, et alii ju- dicabuntur omnes vel ad vitam, vel ad dicabuntur omnes vel ad vitam, vel ad mortem, eo quod per sententiam rectam mortem, eo quod per sententiam rectam a lumine cordis Apostolici inflictam, vel a lumine cordis Apostolici inflictam, vel mortem æternam vel vitam æternam ac- mortem æternam vel vitam æternam ac- cipient. cipient.

Et per hoc patet solutio ad omnia quæ- Et per hoc patet solutio ad omnia quæ- sita et plurima alia quæ quæri possunt. sita et plurima alia quæ quæri possunt.

D. De ordine judicii, et ministerio Angelorum. D. De ordine judicii, et ministerio Angelorum.

Cum autem in Evangelio legatur, quod Dominus mittet Angelos suos Cum autem in Evangelio legatur, quod Dominus mittet Angelos suos qui colligent de regno ejus omnia scandala et mittent iniquos in caminum qui colligent de regno ejus omnia scandala et mittent iniquos in caminum ignis ¹. Et item, Exibunt Angeli, et separabunt malos de medio justorum, ignis ¹. Et item, Exibunt Angeli, et separabunt malos de medio justorum, et mittent eos in caminum ignis. Et item, Mittet Angelos suos cum tuba et et mittent eos in caminum ignis. Et item, Mittet Angelos suos cum tuba et voce magna et congregabunt electos ejus a quatuor ventis 3. Et Propheta voce magna et congregabunt electos ejus a quatuor ventis 3. Et Propheta dicit Congregate illi Sanctos ejus * : ministerio Angelorum illa impleri dicit Congregate illi Sanctos ejus * : ministerio Angelorum illa impleri

1 Cf. Matth. XIII, 41 et 42. 1 Cf. Matth. XIII, 41 et 42.

2 Ibidem, yy. 49 et 50. 2 Ibidem, yy. 49 et 50.

3 Matth. xxiv, 31. 3 Matth. xxiv, 31.

* Psal. XLIX, 5. * Psal. XLIX, 5.

646 646

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

2 2

dubitandum non est. Domino enim veniente ad judicium, præcedet ante dubitandum non est. Domino enim veniente ad judicium, præcedet ante eum ignis, quo comburetur facies mundi hujus et peribit coelum et terra, eum ignis, quo comburetur facies mundi hujus et peribit coelum et terra, non secundum substantiam, sed secundum speciem quæ immutabitur : non secundum substantiam, sed secundum speciem quæ immutabitur : coelum quidem aereum, non æthereum. Tantum enim ascendet ignis in coelum quidem aereum, non æthereum. Tantum enim ascendet ignis in judicio, quantum ascenderunt aquæ in diluvio . Ille autem ignis malis qui judicio, quantum ascenderunt aquæ in diluvio . Ille autem ignis malis qui reperti fuerunt vivi, erit consumptio, bonis vero non, ut ait Augustinus ³ : reperti fuerunt vivi, erit consumptio, bonis vero non, ut ait Augustinus ³ : Hoc erit incendium mundi Sanctis, quod fuit caminus tribus pueris. In Hoc erit incendium mundi Sanctis, quod fuit caminus tribus pueris. In quibus si aliquid purgandum fuerit, per illum ignem purgabitur. Aliis vero quibus si aliquid purgandum fuerit, per illum ignem purgabitur. Aliis vero nullam ingeret molestiam. Purgato vero per ignem mundo, et ad judicium nullam ingeret molestiam. Purgato vero per ignem mundo, et ad judicium veniente Domino, emittetur vox illa magna, qua resurgent omnes mortui : veniente Domino, emittetur vox illa magna, qua resurgent omnes mortui : et tunc ministerio Angelorum ventilabitur area ³, quia boni congregabun- et tunc ministerio Angelorum ventilabitur area ³, quia boni congregabun- tur ibi de quatuor partibus mundi Angelico ministerio *: quo et rapientur tur ibi de quatuor partibus mundi Angelico ministerio *: quo et rapientur obviam Christo in aera 5, reprobis in terra quam dilexerunt, remanentibus. obviam Christo in aera 5, reprobis in terra quam dilexerunt, remanentibus. Et tunc præconia illa bonorum: Esurivi, et dedistis mihi manducare: et Et tunc præconia illa bonorum: Esurivi, et dedistis mihi manducare: et increpationes illæ malorum, Esurivi, et non dedistis mihi manducare, increpationes illæ malorum, Esurivi, et non dedistis mihi manducare, etc., proferentur vel sono vocali, vel alio modo. Denique proferetur etc., proferentur vel sono vocali, vel alio modo. Denique proferetur sententia super utrosque Venite, benedicti et, Discedite a me, male- sententia super utrosque Venite, benedicti et, Discedite a me, male- dicti, etc. . Et ministerio Angelorum virtute Dei cooperante mittentur dicti, etc. . Et ministerio Angelorum virtute Dei cooperante mittentur mali in caminum ignis 8, hoc est, infernum. mali in caminum ignis 8, hoc est, infernum.

E. Si post judicium dæmones præerunt hominibus ad puniendum? E. Si post judicium dæmones præerunt hominibus ad puniendum?

Et solet quæri, Utrum in inferno malis ad puniendum præsint dæmones Et solet quæri, Utrum in inferno malis ad puniendum præsint dæmones post judicium, quos carnifices tortoresque animarum Scriptura appellat? post judicium, quos carnifices tortoresque animarum Scriptura appellat? Apostolus dicit, quod Christus tunc evacuabit omnem principatum, et Apostolus dicit, quod Christus tunc evacuabit omnem principatum, et potestatem, et virtutem . Dum enim durat mundus, Angeli Angelis, potestatem, et virtutem . Dum enim durat mundus, Angeli Angelis, dæmones dæmonibus, et homines hominibus præsunt. Sed omnibus dæmones dæmonibus, et homines hominibus præsunt. Sed omnibus

1 Cf. Genes. vII, 19 et 20. 1 Cf. Genes. vII, 19 et 20.

* S. AUGUSTINUS, Lib. XX de Civitate Dei, cap. 18. * S. AUGUSTINUS, Lib. XX de Civitate Dei, cap. 18.

3 Cf. Matth. 111, 12 et Luc. III, 17. 3 Cf. Matth. 111, 12 et Luc. III, 17.

* Cf. Matth. xXIV, 31. * Cf. Matth. xXIV, 31.

5 Cf. I ad Thessal. IV, 16. 5 Cf. I ad Thessal. IV, 16.

6 Matth. xxv, 35 et 42. 6 Matth. xxv, 35 et 42.

7 Matth. xxv, 34 et 41. 7 Matth. xxv, 34 et 41.

8 Cf. Matth. XIII, 42. 8 Cf. Matth. XIII, 42.

I ad Corinth. xv, 24: Deinde finis, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum evacuaverit om- I ad Corinth. xv, 24: Deinde finis, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum evacuaverit om-

nem principatum, et potestatem, et virtutem. nem principatum, et potestatem, et virtutem.

IN IV SENTENT. DIST: XLVII, E, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST: XLVII, E, ART. 6.

647 647

collectis, jam omnis prælatio cessabit. Hinc quidam putant, post judicium collectis, jam omnis prælatio cessabit. Hinc quidam putant, post judicium dæmones non habere potestatem cruciandi homines, sicut modo. Sed ut dæmones non habere potestatem cruciandi homines, sicut modo. Sed ut dæmones virtute Dei cruciari sine creaturæ ministerio asserunt, sic repro- dæmones virtute Dei cruciari sine creaturæ ministerio asserunt, sic repro- bos homines ibi non per operationem dæmonum, sed virtute divina tantum bos homines ibi non per operationem dæmonum, sed virtute divina tantum æternis subjici cruciatibus. Præmissa tamen auctoritas non id cogit sen- æternis subjici cruciatibus. Præmissa tamen auctoritas non id cogit sen- tire quæ etsi asserat tunc nec dæmones dæmonibus, nec homines homi- tire quæ etsi asserat tunc nec dæmones dæmonibus, nec homines homi- nibus præesse, non diffinit tamen an dæmones præsint hominibus ad nibus præesse, non diffinit tamen an dæmones præsint hominibus ad torquendum. Unde quibusdam videtur, eos sic exstare hominibus tortores torquendum. Unde quibusdam videtur, eos sic exstare hominibus tortores in poena, sicut exstiterunt incentores in culpa. in poena, sicut exstiterunt incentores in culpa.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An ignis qui præcedet judicium, sit ejus- An ignis qui præcedet judicium, sit ejus- dem speciei cum igne elementali? dem speciei cum igne elementali?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, post initium « Domino enim ibi, D, post initium « Domino enim veniente ad judicium, etc. » veniente ad judicium, etc. »

Quod enim dicit de ministerio Ange- Quod enim dicit de ministerio Ange- lorum, patet per ea quæ in distinctione lorum, patet per ea quæ in distinctione XLIII dicta sunt. XLIII dicta sunt.

Quæruntur autem circa illum ignem Quæruntur autem circa illum ignem sex, scilicet an sit ejusdem speciei cum sex, scilicet an sit ejusdem speciei cum igne elementali ? igne elementali ?

Secundo, Quis sit effectus ejus in Secundo, Quis sit effectus ejus in mundo? mundo?

Tertio, Quis sit ejus effectus in homi- Tertio, Quis sit ejus effectus in homi- nibus? nibus?

Quarto, Quo deveniet post peractum Quarto, Quo deveniet post peractum officium ? officium ?

Quarto, Utrum aliquid molestiæ infe- Quarto, Utrum aliquid molestiæ infe- ret bonis? quia de hoc loquitur in Lit- ret bonis? quia de hoc loquitur in Lit-

tera. tera.

Sexto, Utrum resurrectionem præce- Sexto, Utrum resurrectionem præce- det, vel sequetur? det, vel sequetur?

AD PRIMUM objicitur sic : AD PRIMUM objicitur sic :

1. Virtus ignis dominans super alia 1. Virtus ignis dominans super alia elementa, non est nisi in sphæra pro- elementa, non est nisi in sphæra pro- pria ergo si dominatur alius ignis extra pria ergo si dominatur alius ignis extra sphæram propriam, non est ejusdem sphæram propriam, non est ejusdem

speciei cum igne qui est elementum : speciei cum igne qui est elementum : sed ille ignis dominabitur extra sphæ- sed ille ignis dominabitur extra sphæ- ram propriam ergo non erit ignis ille ram propriam ergo non erit ignis ille elementum. PROBATUR prima per Aristo- elementum. PROBATUR prima per Aristo- telem, qui dicit, quod res in forma per- telem, qui dicit, quod res in forma per- fecta et actione, est in loco proprio. SE- fecta et actione, est in loco proprio. SE- CUNDA supponitur a dictis in Littera et a CUNDA supponitur a dictis in Littera et a fide. fide.

2. Item, In circulari generatione ele- 2. Item, In circulari generatione ele- mentorum probat Aristoteles, quod mentorum probat Aristoteles, quod unum elementum agit in aliud, et num- unum elementum agit in aliud, et num- quam agit ultra suam speciem : sed ignis quam agit ultra suam speciem : sed ignis ille aget ultra suam speciem : ergo non ille aget ultra suam speciem : ergo non est elementum. SECUNDA probatur ex hoc, est elementum. SECUNDA probatur ex hoc, quod aget ad mundi glorificationem : quod aget ad mundi glorificationem : quæ gloria multo melior est, quam for- quæ gloria multo melior est, quam for- ma ignis. ma ignis.

3. Item, Actio ignis elementi non est 3. Item, Actio ignis elementi non est nisi in corpus habens materiam univo- nisi in corpus habens materiam univo- cam sibi sed ille ignis aget etiam in non cam sibi sed ille ignis aget etiam in non univocam habens materiam : ergo non univocam habens materiam : ergo non est ignis elementum. PRIMAM dat Boe- est ignis elementum. PRIMAM dat Boe- tius in fine libri de Duabus naturis in tius in fine libri de Duabus naturis in una persona Christi: quia non est con- una persona Christi: quia non est con- versio aliquorum ad invicem, nisi quo- versio aliquorum ad invicem, nisi quo- rum est materia una. SECUNDA scribitur, rum est materia una. SECUNDA scribitur, Il Petr. II, 12, sic: Cæli ardentes sol- Il Petr. II, 12, sic: Cæli ardentes sol- ventur, et elementa ignis ardore tabe- ventur, et elementa ignis ardore tabe- scent. Et Aristoteles probat quod coelum scent. Et Aristoteles probat quod coelum cum elementis non habet materiam cum elementis non habet materiam unam nec univocam. unam nec univocam.

4. Item, Ignis non agit in fortius se 4. Item, Ignis non agit in fortius se secundum virtutem ignis elementalis : secundum virtutem ignis elementalis : sed ille ignis aget in fortius se, quia in sed ille ignis aget in fortius se, quia in coelum ergo non est ignis elementum. coelum ergo non est ignis elementum.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

648 648

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CONTRARIUM hujus est: quia IN CONTRARIUM hujus est: quia 1. Quorum est unus actus essentialis, 1. Quorum est unus actus essentialis, illorum est una essentia secundum spe- illorum est una essentia secundum spe- ciem sed ignis illius et elementi opera- ciem sed ignis illius et elementi opera- tio naturalis est una: ergo sunt unius tio naturalis est una: ergo sunt unius essentiæ secundum speciem. SECUNDA essentiæ secundum speciem. SECUNDA probatur quia comburere est actio una probatur quia comburere est actio una secundum speciem. ET PRIMA a Dama- secundum speciem. ET PRIMA a Dama- sceno scribitur. sceno scribitur.

2. Item, Aqua in diluvio purgans 2. Item, Aqua in diluvio purgans mundum, ejusdem naturæ fuit cum alia mundum, ejusdem naturæ fuit cum alia aqua sed duo judicia divina sunt, unum aqua sed duo judicia divina sunt, unum per ignem, et aliud per aquam: ergo et per ignem, et aliud per aquam: ergo et secundum judicium est futurum per secundum judicium est futurum per ignem ejusdem speciei cum igne elemen- ignem ejusdem speciei cum igne elemen-

to. to.

RESPONSIO. Dicendum, quod ille ignis RESPONSIO. Dicendum, quod ille ignis erit ejusdem speciei cum igne elemen- erit ejusdem speciei cum igne elemen- tali. tali.

Ad omnia autem quæ objiciuntur in Ad omnia autem quæ objiciuntur in ista quæstione, est fere una solutio. ista quæstione, est fere una solutio.

DICENDUM igitur ad primum, quod DICENDUM igitur ad primum, quod ignis ille sicut et ignis inferni agit in du- ignis ille sicut et ignis inferni agit in du- plici virtute, scilicet elementi, et instru- plici virtute, scilicet elementi, et instru- menti justitiæ divinæ. Et primo quidem menti justitiæ divinæ. Et primo quidem modo habet comburere. Secundo autem modo habet comburere. Secundo autem modo habet ferri sursum, deorsum, a modo habet ferri sursum, deorsum, a dextris et sinistris, ubicumque invenerit dextris et sinistris, ubicumque invenerit cremabile ex justitia divina, et dominari cremabile ex justitia divina, et dominari illi. illi.

AD ALIUD dicendum, quod non agit AD ALIUD dicendum, quod non agit nisi comburendo et disponendo, et non nisi comburendo et disponendo, et non speciem inducendo: quia speciem indu- speciem inducendo: quia speciem indu- cet Deus, speciem dico quæ est glorifi- cet Deus, speciem dico quæ est glorifi- catio elementorum et mundi. catio elementorum et mundi.

Dixerunt tamen quidam, quod ignis Dixerunt tamen quidam, quod ignis inclusus in vase, ageret ad inducendam inclusus in vase, ageret ad inducendam speciem coeli et dicunt hoc esse apud speciem coeli et dicunt hoc esse apud alchimicos expertum. Sed hoc falsum alchimicos expertum. Sed hoc falsum est, et alchimia non dicit nec probat hoc est, et alchimia non dicit nec probat hoc experimentum. experimentum.

AD ALIUD dicendum, quod omnes crea- AD ALIUD dicendum, quod omnes crea- turæ infectæ ex peccato, habent mate- turæ infectæ ex peccato, habent mate- riam ignis secundum quod est instru- riam ignis secundum quod est instru- mentum justitiæ divinæ : sicut etiam mentum justitiæ divinæ : sicut etiam dictum est de igne inferni. Et quod dicit dictum est de igne inferni. Et quod dicit Boetius, intelligendum est de igne agen- Boetius, intelligendum est de igne agen- te in virtute naturæ suæ tantum. te in virtute naturæ suæ tantum.

AD ULTIMUM dicendum, quod sicut di- AD ULTIMUM dicendum, quod sicut di- citur in Littera, cœlum hoc dicitur cœ- citur in Littera, cœlum hoc dicitur cœ- lum aerum et hoc non est fortius igne, lum aerum et hoc non est fortius igne, quia hoc ab ipso est solvendum. quia hoc ab ipso est solvendum.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

Quis erit effectus conflagrationis in Quis erit effectus conflagrationis in

mundo? mundo?

Secundo quæritur, Quis sit ejus effe- Secundo quæritur, Quis sit ejus effe- ctus in mundo? ctus in mundo?

Videtur enim, quod duo elementa Videtur enim, quod duo elementa ignis absumet : ignis absumet :

1. Sicut enim dicit Beda in Glossa Pe- 1. Sicut enim dicit Beda in Glossa Pe- tri « Ultimus ille ignis, duo elementa tri « Ultimus ille ignis, duo elementa in toto absumet duo vero in meliorem in toto absumet duo vero in meliorem speciem mutabit. » speciem mutabit. »

2. Item, Apocal. xx1, 1: Primum cœ- 2. Item, Apocal. xx1, 1: Primum cœ- lum et prima terra abiit, et mare jam lum et prima terra abiit, et mare jam non est. Ex hoc videtur, quod ille ignis non est. Ex hoc videtur, quod ille ignis absumet tria elementa, scilicet terram, absumet tria elementa, scilicet terram, aerem, qui per cœlum intelligitur, et aerem, qui per cœlum intelligitur, et mare quod stat loco aquæ. Ergo videtur, mare quod stat loco aquæ. Ergo videtur, quod de elementis nullum manebit nisi quod de elementis nullum manebit nisi ignis. ignis.

3. Item, Aristoteles, in principio libri 3. Item, Aristoteles, in principio libri IV Meteororum dicit : « Omnia enim IV Meteororum dicit : « Omnia enim hæc materia erunt igni. » Ergo videtur, hæc materia erunt igni. » Ergo videtur, quod omnia tria elementa ignis consu- quod omnia tria elementa ignis consu- met. met.

4. Item, Videtur hoc secundum ratio- 4. Item, Videtur hoc secundum ratio- nem : in illa enim mundi conflagratione nem : in illa enim mundi conflagratione ignis est ut agens, et tria elementa infe- ignis est ut agens, et tria elementa infe- cta per ignem ut patientia: patiens au- cta per ignem ut patientia: patiens au- tem habet immutari per agens: ergo tria tem habet immutari per agens: ergo tria elementa transibunt in ignem : ergo vi- elementa transibunt in ignem : ergo vi- detur, quod tria absumentur. detur, quod tria absumentur.

5. Item, Ista tria elementa sunt se 5. Item, Ista tria elementa sunt se contingentia in loco generationis: ergo contingentia in loco generationis: ergo infecta sunt peccatis hominum omnia infecta sunt peccatis hominum omnia autem infecta debent absumi ab igne: autem infecta debent absumi ab igne: ergo illa tria elementa debent absumi. ergo illa tria elementa debent absumi.

6. Item, Glossa super epist. ad Ro- 6. Item, Glossa super epist. ad Ro- man. vin, 21 et 22, dicit, quod in melio- man. vin, 21 et 22, dicit, quod in melio-

Ad Ad

contra. contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XLVII, E, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. XLVII, E, ART. 7.

rem speciem convertet elementa: sed rem speciem convertet elementa: sed non potest esse melior species inferiorum non potest esse melior species inferiorum elementorum, nisi quod accipiant speciem elementorum, nisi quod accipiant speciem elementorum superiorum: ergo tria infe- elementorum superiorum: ergo tria infe- riora accipient speciem ignis: ergo tria riora accipient speciem ignis: ergo tria absumentur, et solus ignis manebit. absumentur, et solus ignis manebit. IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod dicit Glossa super epist. 1. Quod dicit Glossa super epist. I ad Corinth. vII, 31, super illud: Præte- I ad Corinth. vII, 31, super illud: Præte- rit enim figura hujus mundi. Glossa: rit enim figura hujus mundi. Glossa: << Non substantia. » Ergo elementa non << Non substantia. » Ergo elementa non dimittent substantiam, sed figuram. Con- dimittent substantiam, sed figuram. Con- stat autem, quod si speciem amitterent, stat autem, quod si speciem amitterent, substantiam amitterent: ergo speciem substantiam amitterent: ergo speciem non amittent. non amittent.

2. Item, Glossa super Apocal. XXI, 1, 2. Item, Glossa super Apocal. XXI, 1, super id: Primum cœlum, etc., dicit super id: Primum cœlum, etc., dicit sic: « Status ille in quo prius erant, sic: « Status ille in quo prius erant, non est necessarius. » Ergo videtur, non est necessarius. » Ergo videtur, quod secundum statum transeunt, et quod secundum statum transeunt, et non secundum substantiam. non secundum substantiam.

3. Item, Glossa super illud: Mare jam 3. Item, Glossa super illud: Mare jam non est, dicit sic : « Secundum supe- non est, dicit sic : « Secundum supe- riorem statum. » Ergo ut prius. riorem statum. » Ergo ut prius.

4. Item, Glossa marginalis ibidem: 4. Item, Glossa marginalis ibidem: « Immutatio aeris et terræ dubitabilis non « Immutatio aeris et terræ dubitabilis non est quin per ignem fiet: sed de aqua du- est quin per ignem fiet: sed de aqua du- bitatur, nam purgationem in seipsa ha- bitatur, nam purgationem in seipsa ha- bere creditur. » bere creditur. »

5. Item, In Littera dicitur, quod peri- 5. Item, In Littera dicitur, quod peri- bit coelum et terra non secundum sub- bit coelum et terra non secundum sub- stantiam, sed secundum speciem suam stantiam, sed secundum speciem suam quæ immutabitur. quæ immutabitur.

6. Item, Ex Littera habetur, quod 6. Item, Ex Littera habetur, quod ignis ille non ascendet nisi quantum ignis ille non ascendet nisi quantum ascenderunt aquæ diluvii: ergo non com- ascenderunt aquæ diluvii: ergo non com- buret totum orbem: ergo aereum cœlum buret totum orbem: ergo aereum cœlum non omnino transibit. non omnino transibit.

RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate hic potius est divinatio, quam quæstio hic potius est divinatio, quam quæstio habens scientiam aliquam: quia nemi- habens scientiam aliquam: quia nemi- nem puto scire, qualiter hoc erit, nisi qui nem puto scire, qualiter hoc erit, nisi qui viderit quando fiet: tamen non puto,quod viderit quando fiet: tamen non puto,quod aliquod elementorum in toto consumetur. aliquod elementorum in toto consumetur. Sed est duplex species elementorum. Sed est duplex species elementorum. Una est secundum specificum esse, et Una est secundum specificum esse, et

1 Apocal. xxi, 1. 1 Apocal. xxi, 1.

649 649

ita manebit. Alia est secundum virtutem ita manebit. Alia est secundum virtutem activarum et passivarum qualitatum, et activarum et passivarum qualitatum, et illa non manebit, nisi ut in radice sub- illa non manebit, nisi ut in radice sub- jecti manet passio quæ non potest venire jecti manet passio quæ non potest venire in actum. Hujus autem causa est: quia in actum. Hujus autem causa est: quia qualitates primæ activæ et passivæ datæ qualitates primæ activæ et passivæ datæ sunt elementis ad generationem et cor- sunt elementis ad generationem et cor- ruptionem, quæ sibi succedunt in mun- ruptionem, quæ sibi succedunt in mun- do, donec tot colligantur electi, ut nu- do, donec tot colligantur electi, ut nu- merus ille impleatur quem implendum merus ille impleatur quem implendum Deus ab æterno prævidit: et illo impleto Deus ab æterno prævidit: et illo impleto stabunt elementa in alio statu sine per- stabunt elementa in alio statu sine per- mixtione ad invicem, et sine actione et mixtione ad invicem, et sine actione et passione in pleno lumine. passione in pleno lumine.

Sunt tamen diversi diversa dicentes de Sunt tamen diversi diversa dicentes de transitu elementorum. Quidam enim di- transitu elementorum. Quidam enim di- cunt, quod transibunt aqua et ignis: et cunt, quod transibunt aqua et ignis: et hoc ideo, quia ista in excellenti habent hoc ideo, quia ista in excellenti habent virtutes activas et passivas: et tunc actio virtutes activas et passivas: et tunc actio et passio non erunt. Alii dicunt, quod et passio non erunt. Alii dicunt, quod aer et aqua in toto transibunt: et hoc aer et aqua in toto transibunt: et hoc ideo, ut puto, quia illa duo media exi- ideo, ut puto, quia illa duo media exi- stentia determinatum motum non habent stentia determinatum motum non habent et statum et fluunt in ipsis motus et statum et fluunt in ipsis motus multi valde, eo quod aqua sequitur multi valde, eo quod aqua sequitur planetarum mutationem lunæ quæ planetarum mutationem lunæ quæ velocissima est, et aer sequitur quin- velocissima est, et aer sequitur quin- que planetarum orbes, in quibus est que planetarum orbes, in quibus est plurima motuum diversitas: et hæc tunc plurima motuum diversitas: et hæc tunc non erunt, et ideo dicunt, quod tollentur. non erunt, et ideo dicunt, quod tollentur. Est autem veritas, ut puto, quod non Est autem veritas, ut puto, quod non tollentur, sed immutabuntur, ut dictum tollentur, sed immutabuntur, ut dictum est ita quod erunt elementa continue est ita quod erunt elementa continue luminosa, et terra in superficie exteriori luminosa, et terra in superficie exteriori pervia sicut vitrum, et aqua sicut cry- pervia sicut vitrum, et aqua sicut cry- stallus, aer vero luminosus ut cœlum, et stallus, aer vero luminosus ut cœlum, et ignis ut ipsum lumen coeli tunc esse vi- ignis ut ipsum lumen coeli tunc esse vi- debitur. debitur.

Et per hoc patet solutio omnium ob- Et per hoc patet solutio omnium ob- jectorum, quæ per auctoritates sunt jectorum, quæ per auctoritates sunt facta: et hæc solutio colligitur ex Glossa facta: et hæc solutio colligitur ex Glossa super Apocal. xx1, 1, et I ad Corinth. super Apocal. xx1, 1, et I ad Corinth. VII, 31, et ad Roman. vi, 21 et 22. VII, 31, et ad Roman. vi, 21 et 22.

AD PRIMAM autem rationem dicendum, AD PRIMAM autem rationem dicendum, quod omnia alia erunt materia igni: eo quod omnia alia erunt materia igni: eo quod ignis habet qualitatem activam quod ignis habet qualitatem activam simpliciter, et alia secundum quid. simpliciter, et alia secundum quid.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5 et 6. Ad 5 et 6.

650 650

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD ALIUD dicendum, quod ignis non AD ALIUD dicendum, quod ignis non agit nisi consumendo infectionem pecca- agit nisi consumendo infectionem pecca- ti, et non speciem inducendo glorifica- ti, et non speciem inducendo glorifica- tionis, ut prius dictum est. tionis, ut prius dictum est.

Et per hoc patet etiam solutio ad ulti- Et per hoc patet etiam solutio ad ulti- mum: quia glorificatio mundi non fit ad mum: quia glorificatio mundi non fit ad speciem elementi, sed ad formam glo- speciem elementi, sed ad formam glo- riæ quæ respondebit homini secundum riæ quæ respondebit homini secundum statum gloriæ resurrectionis. statum gloriæ resurrectionis.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

RESPONSIO. Puto esse verum, sicut pro- Solutio, RESPONSIO. Puto esse verum, sicut pro- Solutio, batum est, quod omnium corpora tam batum est, quod omnium corpora tam bonorum quam malorum incendet, ut bonorum quam malorum incendet, ut consumatur penitus fomes peccati per consumatur penitus fomes peccati per ignis incinerationem qui in aliis consum- ignis incinerationem qui in aliis consum- ptus est per putrefactionem corporum. ptus est per putrefactionem corporum.

AD ID autem quod quæritur de purga- AD ID autem quod quæritur de purga- tione purgandorum, dicendum quod vir- tione purgandorum, dicendum quod vir- tute illa qua aget ut instrumentum justi- tute illa qua aget ut instrumentum justi- tiæ vindicantis, aget in animas `talium, tiæ vindicantis, aget in animas `talium, et subito purgabit eos. et subito purgabit eos.

Ad objectum contra, dicendum quod Ad objectum contra, dicendum quod tres sunt causæ, quare subito purgare tres sunt causæ, quare subito purgare potest. Una, quia pauca purganda in potest. Una, quia pauca purganda in elementis inveniet: tot enim terrores et elementis inveniet: tot enim terrores et

Quis erit effectus ignis in hominibus? signa et persecutiones præcedent, quod Quis erit effectus ignis in hominibus? signa et persecutiones præcedent, quod

pauca remanebunt quæ illo igne pur- pauca remanebunt quæ illo igne pur- ganda sint, propter fervorem poenitentiæ ganda sint, propter fervorem poenitentiæ Tertio quæritur, Quis sit ejus effectus præsentis. Secunda est, quod vivi vo- Tertio quæritur, Quis sit ejus effectus præsentis. Secunda est, quod vivi vo- in hominibus? in hominibus? luntarie sustinebunt, et poena vivi plus luntarie sustinebunt, et poena vivi plus

Dicit autem in Littera, quod malis erit purgat, etiam necessaria, quam pœna Dicit autem in Littera, quod malis erit purgat, etiam necessaria, quam pœna consumptio, etc. consumptio, etc.

Et videtur, quod diminute dicat: Et videtur, quod diminute dicat:

1. Constat enim, quod post diem judi- 1. Constat enim, quod post diem judi- cii janua claudetur: ergo videtur, quod cii janua claudetur: ergo videtur, quod nullus remanebit in purgatorio: ergo nullus remanebit in purgatorio: ergo ille ignis etiam purgandos purgabit. Sed ille ignis etiam purgandos purgabit. Sed tunc videtur, quod hoc sit impossibile: tunc videtur, quod hoc sit impossibile: quia multi sunt qui habent multa pur- quia multi sunt qui habent multa pur- ganda sed ille ignis est momentaneus: ganda sed ille ignis est momentaneus: ergo non poterit brevi temporis spatio ergo non poterit brevi temporis spatio vitia purgare. vitia purgare.

2. Item, Videtur quod sit bonis con- 2. Item, Videtur quod sit bonis con- sumptio sicut et malis: quia comburet sumptio sicut et malis: quia comburet eos et incinerabit, sicut et prius est ha- eos et incinerabit, sicut et prius est ha- bitum ergo non verum dicit, quod ma- bitum ergo non verum dicit, quod ma- lis sit tantum consumptio. lis sit tantum consumptio.

3. Item, Elementa conflagrabunt: sed 3. Item, Elementa conflagrabunt: sed elementa mixta in corpore hominis ma- elementa mixta in corpore hominis ma- gis indigent purgatione, quam extra: gis indigent purgatione, quam extra: ergo illa etiam quæ sunt in corpore ho- ergo illa etiam quæ sunt in corpore ho- minis purgabit: ergo incendet et bonos minis purgabit: ergo incendet et bonos et malos. et malos.

est est

4. Item, In Littera dicit, quod peccati 4. Item, In Littera dicit, quod peccati comburet infectionem: sed fomes comburet infectionem: sed fomes peccati infectio ergo comburet fomi- peccati infectio ergo comburet fomi- tem sed hunc comburere non potest, tem sed hunc comburere non potest, nisi incendat corpora humana: ergo cor- nisi incendat corpora humana: ergo cor- pora humana incendet. pora humana incendet.

mortui. Tertia est, quia recuperabit calor mortui. Tertia est, quia recuperabit calor ejus in intensione quod omittet in pro- ejus in intensione quod omittet in pro- longatione temporis. Et ideo subito po- longatione temporis. Et ideo subito po- terit hoc efficere quod ignis purgatorius terit hoc efficere quod ignis purgatorius diutius facit prolongatus. diutius facit prolongatus.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Quo abibit ignis conflagrationis? Quo abibit ignis conflagrationis?

Quarto quæritur, Quo deveniet ignis Quarto quæritur, Quo deveniet ignis post actum officium ? post actum officium ?

Videtur autem, quod debeat remune- Videtur autem, quod debeat remune- rari cum Sanctis: quia rari cum Sanctis: quia

1. Deo servivit in mundi conflagratio- 1. Deo servivit in mundi conflagratio- ne. Et Glossa super epist. ad Roman. ne. Et Glossa super epist. ad Roman. VIII, 21 et 22, dicit, quod « omnis creatura VIII, 21 et 22, dicit, quod « omnis creatura quæ cum labore suo facit officia, tunc quæ cum labore suo facit officia, tunc remunerabitur. » remunerabitur. »

2. Item, Ignis nobilissimum est ele- 2. Item, Ignis nobilissimum est ele- mentum quia dicit Aristoteles, quod mentum quia dicit Aristoteles, quod ignis est subtilissimum corporum sphæ- ignis est subtilissimum corporum sphæ- ræ sed omne nobile glorificabitur cum ræ sed omne nobile glorificabitur cum Sanctis sursum: ergo ille ignis manebit Sanctis sursum: ergo ille ignis manebit

sursum. sursum.

IN IV SENTENT. DIST. XLVII, E, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XLVII, E, ART. 10.

651 651

☐ contra. ☐ contra.

Solutio. Solutio.

3. Item, Habet proprietates conve- 3. Item, Habet proprietates conve- nientes corpori glorioso, scilicet lumino- nientes corpori glorioso, scilicet lumino- sitatem, et subtilitatem, et quod est sur- sitatem, et subtilitatem, et quod est sur- sum in loco sed Deus non deprimet no- sum in loco sed Deus non deprimet no- bile in innovatione mundi, sed potius bile in innovatione mundi, sed potius exaltabit ergo ipse ignem glorificabit in exaltabit ergo ipse ignem glorificabit in loco sursum. loco sursum.

: :

IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicunt Sancti, quod involvet 1. Quod dicunt Sancti, quod involvet impios ergo remanebit in inferno, ut impios ergo remanebit in inferno, ut videtur. videtur.

2. Item, Afflictivum impiorum debet 2. Item, Afflictivum impiorum debet esse secundum congruitatem in loco im- esse secundum congruitatem in loco im- piorum sed afflictivum impiorum est piorum sed afflictivum impiorum est ignis ergo in loco impiorum manebit, ignis ergo in loco impiorum manebit, hoc est, in inferno. hoc est, in inferno.

RESPONDEO. ad hoc, quod sicut dicit RESPONDEO. ad hoc, quod sicut dicit Basilius super illud: Vox Domini inter- Basilius super illud: Vox Domini inter- cidentis flammam ignis, Dominus in- cidentis flammam ignis, Dominus in- tercidet ignem, sicut et alias creaturas, tercidet ignem, sicut et alias creaturas, et calidum ustivum cum sicco faciet et calidum ustivum cum sicco faciet

descendere illo motu ignis quo sequitur descendere illo motu ignis quo sequitur materiam suam, secundum quod est materiam suam, secundum quod est instrumentum justitiæ judicantis ad lo- instrumentum justitiæ judicantis ad lo- cum damnatorum: et quoad hæc duo et cum damnatorum: et quoad hæc duo et materiam quæ illis substat, manebit in materiam quæ illis substat, manebit in inferno. inferno.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An ignis conflagrationis aliquid mole- An ignis conflagrationis aliquid mole- stiæ inferat bonis ? stiæ inferat bonis ?

Quinto quæritur, Utrum aliquid mo- Quinto quæritur, Utrum aliquid mo- lestiæ inferat bonis? lestiæ inferat bonis?

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1. Dicit in Littera, quod hoc erit in- 1. Dicit in Littera, quod hoc erit in- cendium mundi Sanctis, quod fuit cami- cendium mundi Sanctis, quod fuit cami- nus tribus pueris. Sed de illis scribitur, nus tribus pueris. Sed de illis scribitur, quod non tetigit eos omnino ignis, ne- quod non tetigit eos omnino ignis, ne- que contristavit, nec quidquam molestiæ que contristavit, nec quidquam molestiæ intulit ergo nec Sanctis inferet ali- intulit ergo nec Sanctis inferet ali- quid molestiæ, ut videtur. quid molestiæ, ut videtur.

2. Item, Ignis ille non insequitur nisi 2. Item, Ignis ille non insequitur nisi infectionem peccati, sicut in Littera infectionem peccati, sicut in Littera dicitur ergo nihil inveniet in quod agat dicitur ergo nihil inveniet in quod agat in his qui sunt sine peccato: ergo illos in his qui sunt sine peccato: ergo illos

non lædet. non lædet.

3. Item, Agit in quantum est instru- 3. Item, Agit in quantum est instru- mentum justitiæ divinæ: sed secundum mentum justitiæ divinæ: sed secundum

Et per hoc patet solutio duarum ulti- justitiam divinam non sunt puniendi Et per hoc patet solutio duarum ulti- justitiam divinam non sunt puniendi marum objectionum. marum objectionum.

Sed quoad luminosum subtile et leve Sed quoad luminosum subtile et leve faciet ascendere sursum, et ibi clarifica- faciet ascendere sursum, et ibi clarifica- bitur cum aliis elementis ad decorem bitur cum aliis elementis ad decorem hominis quia congruum est ut glorifi- hominis quia congruum est ut glorifi- cato habitatore, domus ejus glorificetur: cato habitatore, domus ejus glorificetur: homo autem in mundo est sicut habita- homo autem in mundo est sicut habita- tor, et mundus sicut domus. tor, et mundus sicut domus.

Et per hoc patet solutio ad primam Et per hoc patet solutio ad primam partem objectionum. partem objectionum.

1 Psal. XXVIII, 7. 1 Psal. XXVIII, 7.

Sancti ergo illis non nocebit. Sancti ergo illis non nocebit.

IN CONTRARIUM est, quod Sanctorum IN CONTRARIUM est, quod Sanctorum corpora qui tunc vivi reperientur, erunt corpora qui tunc vivi reperientur, erunt infecta fomite habituali ad minus: ergo infecta fomite habituali ad minus: ergo necesse est, quod purgentur: non est necesse est, quod purgentur: non est autem purgans nisi ignis: ergo per autem purgans nisi ignis: ergo per ignem purgabuntur. ignem purgabuntur.

RESPONSIO. Hoc ultimum videtur mihi RESPONSIO. Hoc ultimum videtur mihi concedendum. concedendum.

ET AD primum dicendum, quod intel- ET AD primum dicendum, quod intel- ligitur de hoc actu quem habebit post ligitur de hoc actu quem habebit post judicium quando involvet damnatos: judicium quando involvet damnatos: tunc enim nihil nocebit Sanctis, quia ni- tunc enim nihil nocebit Sanctis, quia ni- hil cremabile in eis invenietur. hil cremabile in eis invenietur.

AD SECUNDUM et tertium dicendum, AD SECUNDUM et tertium dicendum, quod inveniet in corpore habitualem quod inveniet in corpore habitualem concupiscentiam quam exterminabit. concupiscentiam quam exterminabit.

2 Cf. Daniel. 111, 50. 2 Cf. Daniel. 111, 50.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 et 3. Ad 2 et 3.

652 652

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An præcedet judicium ignis conflagratio- An præcedet judicium ignis conflagratio-

nis, vel sequetur? nis, vel sequetur?

IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

1. Incendendo incinerabit vivos: hoc 1. Incendendo incinerabit vivos: hoc autem fiet ante resurrectionem: ergo ille autem fiet ante resurrectionem: ergo ille ignis erit ante resurrectionem et judi- ignis erit ante resurrectionem et judi- cium. cium.

2. Item, In Littera dicit, quod præce- 2. Item, In Littera dicit, quod præce- det faciem judicis: ergo et judicium. det faciem judicis: ergo et judicium.

RESPONSIO. Dicendum, quod quoad in- RESPONSIO. Dicendum, quod quoad in- cendium mundi præcedet, sed quoad cendium mundi præcedet, sed quoad

Sed contra Sed contra

Sexto quæritur, Utrum præcedet ju- quemdam actum sequetur, scilicet quoad Solutio Sexto quæritur, Utrum præcedet ju- quemdam actum sequetur, scilicet quoad Solutio dicium vel subsequetur ipsum? dicium vel subsequetur ipsum?

Videtur, quod sequatur: quia Videtur, quod sequatur: quia

1. Dicit Augustinus, quod sequitur ju- 1. Dicit Augustinus, quod sequitur ju- dicium et resurrectionem: ergo videtur, dicium et resurrectionem: ergo videtur, quod ita sit. quod ita sit.

2. Item, Augustinus in libro XXII de 2. Item, Augustinus in libro XXII de Civitate Dei, quærit quare ignis non Civitate Dei, quærit quare ignis non exurit bonos? et reddit rationem: quia exurit bonos? et reddit rationem: quia corpora eorum erunt impassibilia, qui- corpora eorum erunt impassibilia, qui- bus ignis nocere non potest: et illa ratio bus ignis nocere non potest: et illa ratio Augustini non staret, si ignis resurrectio- Augustini non staret, si ignis resurrectio- nem et judicium præcederet: ergo vide- nem et judicium præcederet: ergo vide- tur, quod sequatur et resurrectionem et tur, quod sequatur et resurrectionem et judicium. judicium.

3. Item, Ignis ille involvet impios, ut 3. Item, Ignis ille involvet impios, ut dicunt Sancti sed impii non involven- dicunt Sancti sed impii non involven- tur, nisi post sententiam judicii: ergo vi- tur, nisi post sententiam judicii: ergo vi- detur, quod sequatur judicium. detur, quod sequatur judicium.

1 Scilicet cap. E, Si post judicium dæmones, 1 Scilicet cap. E, Si post judicium dæmones,

etc. etc.

involutionem malorum: ipse enim, ut involutionem malorum: ipse enim, ut dicit Chrysostomus, congregabitur circa dicit Chrysostomus, congregabitur circa thronum judicis et est ille fluvius thronum judicis et est ille fluvius igneus de quo legitur, Daniel. vi, 10, igneus de quo legitur, Daniel. vi, 10, qui est in circuitu sedis. Et ille secum qui est in circuitu sedis. Et ille secum in infernum trahet impios. Et propter in infernum trahet impios. Et propter hoc ab Augustino post judicium ordina- hoc ab Augustino post judicium ordina- tur. tur.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

1 1

De sequenti autem capitulo habitum De sequenti autem capitulo habitum est in libro II Sententiarum, quæstione est in libro II Sententiarum, quæstione de choris Angelorum, et etiam in tracta- de choris Angelorum, et etiam in tracta- tu de pœnitentia, quæstione de igne pur- tu de pœnitentia, quæstione de igne pur- gatorio 2. gatorio 2.

* Cf. IV Sententiarum, Dist. XX, Art. 5 et * Cf. IV Sententiarum, Dist. XX, Art. 5 et seq. Tom. XXIX hujusce novæ editionis. seq. Tom. XXIX hujusce novæ editionis.

IN IV SENTENT. DIST. XLVIII, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. XLVIII, A, ART. 1.

653 653

DISTINCTIO XLVIII. DISTINCTIO XLVIII.

De judicio extremo secundum formam judicis, et locum, etc. De judicio extremo secundum formam judicis, et locum, etc.

A. In qua forma Christus judicabit? A. In qua forma Christus judicabit?

Solet etiam quæri, In qua forma Christus judicabit ? In forma utique Solet etiam quæri, In qua forma Christus judicabit ? In forma utique servi judicabit quæ omnibus in judicio apparebit, ut videant mali in servi judicabit quæ omnibus in judicio apparebit, ut videant mali in quem pupugerunt 1. Divinitatem vero ejus mali non videbunt. Unde Isaias: quem pupugerunt 1. Divinitatem vero ejus mali non videbunt. Unde Isaias: Tollatur impius, ne videat gloriam Dei. Humanitatem videbunt, ut ti- Tollatur impius, ne videat gloriam Dei. Humanitatem videbunt, ut ti- meant: divinitatem vero non, ne gaudeant. Divinitas enim sine gaudio meant: divinitatem vero non, ne gaudeant. Divinitas enim sine gaudio videri non potest. videri non potest.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

Et ista patent per ordinem in quatuor Et ista patent per ordinem in quatuor capitulis hujus distinctionis. capitulis hujus distinctionis.

« Solet autem quæri, In qua forma « Solet autem quæri, In qua forma Christus judicabit ? » Christus judicabit ? »

In hac distinctione agit de judice. In hac distinctione agit de judice. Et quæruntur in ea tria a Magistro, Et quæruntur in ea tria a Magistro, scilicet de forma judicis, de qua duo tan- scilicet de forma judicis, de qua duo tan- git, scilicet formam in qua judicabit, et git, scilicet formam in qua judicabit, et formam in qua mortuos suscitabit. formam in qua mortuos suscitabit.

Secundo, Quæritur de loco in quo ju- Secundo, Quæritur de loco in quo ju- dicabit. dicabit.

Tertio, Quæritur de statu beatorum Tertio, Quæritur de statu beatorum post judicium. post judicium.

1 Apocal. 1, 7 Videbit eum (Jesum Christum) 1 Apocal. 1, 7 Videbit eum (Jesum Christum) omnis oculus, et qui eum pupugerunt. omnis oculus, et qui eum pupugerunt.

2 Isa. xxvi, 10, secundum Septuaginta; Vul- 2 Isa. xxvi, 10, secundum Septuaginta; Vul-

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An Christus judicabit in forma An Christus judicabit in forma hominis ? hominis ?

Circa primum capitulum consequenter Circa primum capitulum consequenter quærit duo. quærit duo.

Primo, An judicabit in forma homi- Primo, An judicabit in forma homi- nis ? nis ?

Et secundo, Utrum in forma gloriosa Et secundo, Utrum in forma gloriosa vel non gloriosa ? vel non gloriosa ?

gata habet: Misereamur impio et non discet justi- gata habet: Misereamur impio et non discet justi- tiam in terra sanctorum iniqua gessit, et non tiam in terra sanctorum iniqua gessit, et non videbit gloriam Domini. videbit gloriam Domini.

Sed contra.. Sed contra..

654 654

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et hoc est totum quod quærit in Littera. Et hoc est totum quod quærit in Littera.

INCIDIT autem quæstio circa primum. INCIDIT autem quæstio circa primum. Videtur, quod non in forma hominis Videtur, quod non in forma hominis judicabit. judicabit.

1. Judicare enim est superioris secun- 1. Judicare enim est superioris secun- dum dignitatem sed superior natura est dum dignitatem sed superior natura est divinitas ergo secundum divinitatem divinitas ergo secundum divinitatem competit sibi judicium: ergo falsum est competit sibi judicium: ergo falsum est quod dicit in Littera. quod dicit in Littera.

2. Item, Judicium invincibilem poten- 2. Item, Judicium invincibilem poten- tiam præexigit in judice. Unde, Eccli. tiam præexigit in judice. Unde, Eccli. VII, 6 Noli quærere fieri judex, nisi VII, 6 Noli quærere fieri judex, nisi valeas virtute irrumpere iniquitates. valeas virtute irrumpere iniquitates. Sed hujusmodi potentia non est nisi in Sed hujusmodi potentia non est nisi in divinitate. Ergo judicium non competit divinitate. Ergo judicium non competit ei nisi secundum divinitatem. ei nisi secundum divinitatem.

3. Item, Ejusdem formæ sive naturæ 3. Item, Ejusdem formæ sive naturæ non est judicare et judicari: sed judicabi- non est judicare et judicari: sed judicabi- tur ibi forma humana : ergo videtur, quod tur ibi forma humana : ergo videtur, quod non competit ei judicare: ergo judicium non competit ei judicare: ergo judicium exercebit secundum divinam naturam. exercebit secundum divinam naturam. 4. Item, Potestas judicandi ordinata 4. Item, Potestas judicandi ordinata descendit a prima auctoritate quæ est in descendit a prima auctoritate quæ est in Deo sed prius competit Filio in quan- Deo sed prius competit Filio in quan- tum Deus, quam in quantum homo: er- tum Deus, quam in quantum homo: er- go magis debet attribui Deo Christo se- go magis debet attribui Deo Christo se- cundum quod est Deus, quam secundum cundum quod est Deus, quam secundum quod est homo. quod est homo.

: :

5. Item, Aristoteles in V Ethicorum 5. Item, Aristoteles in V Ethicorum dicit, quod Deus judex est justum ani- dicit, quod Deus judex est justum ani- matum. » Justitia autem inflexibilis est matum. » Justitia autem inflexibilis est magis in divinitate quam in humanitate: magis in divinitate quam in humanitate: ergo magis competit Christo esse judicem ergo magis competit Christo esse judicem secundum divinitatem, quam secundum secundum divinitatem, quam secundum humanitatem. humanitatem.

IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

1. Judicis ut sit clemens est scire per 1. Judicis ut sit clemens est scire per experimentum infirmitates judicando- experimentum infirmitates judicando- rum sed hoc non competit secundum rum sed hoc non competit secundum divinitatem, sed magis secundum huma- divinitatem, sed magis secundum huma- nitatem. nitatem.

2. Item, Ejusdem est judicare cujus 2. Item, Ejusdem est judicare cujus est legem ponere: sed secundum formam est legem ponere: sed secundum formam humanam legem posuit: ergo secundum humanam legem posuit: ergo secundum eamdem judicabit. eamdem judicabit.

3. Item, In forma servi judiciariam 3. Item, In forma servi judiciariam meruit potestatem : ergo secundum meruit potestatem : ergo secundum eamdem habebit judicare. eamdem habebit judicare.

RESPONSIO. Dicendum, quod hoc quod Solut RESPONSIO. Dicendum, quod hoc quod Solut in Littera dicit Magister, sunt verba Au- in Littera dicit Magister, sunt verba Au- gustini, et tenenda per omnia. Intelli- gustini, et tenenda per omnia. Intelli- gendum tamen, quod duo circa judicem gendum tamen, quod duo circa judicem attenduntur, scilicet virtus judiciariæ po- attenduntur, scilicet virtus judiciariæ po- testatis, et forma judicis, ut est judex testatis, et forma judicis, ut est judex proprius horum judicandorum. Et pri- proprius horum judicandorum. Et pri- mum quidem competit Christo secundum mum quidem competit Christo secundum divinitatem, et secundum habet fieri in divinitatem, et secundum habet fieri in humanitate. Et quod ita sit, habet ex humanitate. Et quod ita sit, habet ex verbis Augustini quæ inducit, ubi infra verbis Augustini quæ inducit, ubi infra in eodem loco dicit : « Non quod ipse ex in eodem loco dicit : « Non quod ipse ex virtute hominis sit judicaturus, vel quod virtute hominis sit judicaturus, vel quod ipse solus, etc. » ipse solus, etc. »

Et per hoc patet solutio omnium ob- Et per hoc patet solutio omnium ob- jectionum quia prima pars non probat, jectionum quia prima pars non probat, nisi quod virtus judiciariæ potestatis sit nisi quod virtus judiciariæ potestatis sit ex divinitate. Sed ex hoc non sequitur, ex divinitate. Sed ex hoc non sequitur, quod forma illa appareat: quia apparet quod forma illa appareat: quia apparet in forma in qua est judex horum, prout in forma in qua est judex horum, prout tales sunt homines, quibus in forma ho- tales sunt homines, quibus in forma ho- minis legem posuit, ut convincantur de minis legem posuit, ut convincantur de transgressione legis suæ, et de malis quæ transgressione legis suæ, et de malis quæ fecerunt in ipsum. fecerunt in ipsum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An divinitas sine gaudio videri potest? An divinitas sine gaudio videri potest?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, in fine: « Divinitas enim sine ibi, A, in fine: « Divinitas enim sine gaudio videri non potest. » gaudio videri non potest. »

Videtur enim hoc esse falsum: Videtur enim hoc esse falsum:

1. Aut enim intelligitur de visione in- 1. Aut enim intelligitur de visione in- tellectuali, vel sensibili. Si de intellectua- tellectuali, vel sensibili. Si de intellectua- li, falsum est quia multi modo Deum li, falsum est quia multi modo Deum vident naturali visione intellectuali, qui vident naturali visione intellectuali, qui non habent gaudium beatorum. De vi- non habent gaudium beatorum. De vi- sione autem sensibili intelligi non potest : sione autem sensibili intelligi non potest : quia sensibili visione non videtur divini- quia sensibili visione non videtur divini- tas. tas.

2. Si dicat aliquis, quod hoc est intelli- 2. Si dicat aliquis, quod hoc est intelli- gendum de visione quæ est in ipsa divi- gendum de visione quæ est in ipsa divi- nitatis præsentia. CONTRA: Augustinus nitatis præsentia. CONTRA: Augustinus dicit, quod ea quæ præsentia sunt intelle- dicit, quod ea quæ præsentia sunt intelle-

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XLVIII, B. IN IV SENTENT. DIST. XLVIII, B.

ctui, melius videntur: sed Deus per es- ctui, melius videntur: sed Deus per es- sentiam suam modo præsens est intelle- sentiam suam modo præsens est intelle- ctui ergo etiam modo per essentiam vi- ctui ergo etiam modo per essentiam vi- detur et tamen non surgit inde gau- detur et tamen non surgit inde gau- dium ergo falsum est quod dicit. dium ergo falsum est quod dicit.

: :

3. Item, Ponamus, quod diabolus di- 3. Item, Ponamus, quod diabolus di- vinitatem videat justam et judicantem: vinitatem videat justam et judicantem: constat, quod contremiscet: et tamen di- constat, quod contremiscet: et tamen di- vinitas justitia sua est: ergo continget di- vinitas justitia sua est: ergo continget di- vinitatem videre cum pavore et tremore: vinitatem videre cum pavore et tremore: non ergo semper cum gaudio. non ergo semper cum gaudio.

4. Item, In naturali visione visio quæ 4. Item, In naturali visione visio quæ extendit se, fit practica, et facit motum extendit se, fit practica, et facit motum in appetitu, et æqualiter se habet ad gau. in appetitu, et æqualiter se habet ad gau. dium et tristitiam secundum quod res dium et tristitiam secundum quod res visa nuntiatur ut amica, vel inimica: visa nuntiatur ut amica, vel inimica: sed non ita potest fieri nuntium de divi- sed non ita potest fieri nuntium de divi- nitate visa ergo visio divinitatis æqua- nitate visa ergo visio divinitatis æqua- liter potest esse cum tristitia sicut cum liter potest esse cum tristitia sicut cum gaudio. gaudio.

RESPONSIO. Dicendum, quod illud in- RESPONSIO. Dicendum, quod illud in- telligitur de visione per speciem gloriæ telligitur de visione per speciem gloriæ secundum quod est objectum beatorum: secundum quod est objectum beatorum: hanc enim speciem nulla creatura perci- hanc enim speciem nulla creatura perci- pere potest, nisi secundum quod perfecta pere potest, nisi secundum quod perfecta est per glorificationem. est per glorificationem.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- AD PRIMUM ergo dicendum, quod in- telligitur de tali visione intellectuali: sed telligitur de tali visione intellectuali: sed

655 655

talem nullus modo habet, nisi beatus et talem nullus modo habet, nisi beatus et glorificatus. glorificatus.

AD ALIUD dicendum, quod licet Deus AD ALIUD dicendum, quod licet Deus præsens sit in anima, non tamen ibi est præsens sit in anima, non tamen ibi est per speciem gloriæ, nisi in intellectu per speciem gloriæ, nisi in intellectu perfecto per glorificationem et ideo perfecto per glorificationem et ideo quod inest per essentiam, accipitur in quod inest per essentiam, accipitur in speculo et ænigmate: quia, sicut dicit speculo et ænigmate: quia, sicut dicit Augustinus, « Acies humanæ mentis in Augustinus, « Acies humanæ mentis in tam excellenti luce non figitur, nisi per tam excellenti luce non figitur, nisi per justitiam fidei emundetur. » Et hoc est justitiam fidei emundetur. » Et hoc est quod dicitur, quod mundi corde videbunt quod dicitur, quod mundi corde videbunt Deum ¹. Deum ¹.

AD ALIUD dicendum, quod talis visio AD ALIUD dicendum, quod talis visio est in umbra, quia non habet intellectus est in umbra, quia non habet intellectus speciem glorificationis et ideo etiam a speciem glorificationis et ideo etiam a Dionysio dicitur intellectus dæmonum et Dionysio dicitur intellectus dæmonum et phantasia proterva. Unde patet, quod phantasia proterva. Unde patet, quod non valet objectio. non valet objectio.

AD ULTIMUM dicendum, quod non est AD ULTIMUM dicendum, quod non est simile quia in tali visione non fit mo- simile quia in tali visione non fit mo- tus, nisi secundum speciem apprehen- tus, nisi secundum speciem apprehen- sam et illa communiter se habet secun- sam et illa communiter se habet secun- dum quod in genere accipitur. Hic au- dum quod in genere accipitur. Hic au- tem accipitur in specie, prout maxime tem accipitur in specie, prout maxime movet ad gaudium in specie gloriæ, in movet ad gaudium in specie gloriæ, in qua ostenditur beatis et sic intelligitur qua ostenditur beatis et sic intelligitur Littera. Littera.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

B. Quod apparebit tunc in forma servi. B. Quod apparebit tunc in forma servi.

Sed cum in forma humana constat eum appariturum, quæritur, An in Sed cum in forma humana constat eum appariturum, quæritur, An in forma illa gloriosa appareat, sicut vere est, an in forma qualis in passione forma illa gloriosa appareat, sicut vere est, an in forma qualis in passione exstitit? Quidam putant a malis talem videri qualem crucifixerunt, id est, exstitit? Quidam putant a malis talem videri qualem crucifixerunt, id est, infirmi quia dicit Scriptura, Ut videant in quem pupugerunt . Sed infirmi quia dicit Scriptura, Ut videant in quem pupugerunt . Sed aperte Augustinus 5 dicit formam servi glorificatam a bonis et a malis tunc aperte Augustinus 5 dicit formam servi glorificatam a bonis et a malis tunc

1 Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. 1 Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt.

2 Edit. J. Alleaume, qualis. 2 Edit. J. Alleaume, qualis.

3 Ibidem, infirmum. 3 Ibidem, infirmum.

* Cf. Apocal. 1, 7. Cf. etiam, Zachar. XII, 10: Et adspicient ad me quem confixerunt. * Cf. Apocal. 1, 7. Cf. etiam, Zachar. XII, 10: Et adspicient ad me quem confixerunt.

5 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, tract. 21; et Lib. I de Trinitate, cap. 13. 5 S. AUGUSTINUS, Super Joannem, tract. 21; et Lib. I de Trinitate, cap. 13.

656 656

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

videri, sic Cum in forma servi glorificata judicantem viderint boni et videri, sic Cum in forma servi glorificata judicantem viderint boni et mali, tolletur impius, ut non videat claritatem Dei quæ Deus est, quam soli mali, tolletur impius, ut non videat claritatem Dei quæ Deus est, quam soli mundi corde videbunt quod erit eis vita æterna. Forma ergo humana in mundi corde videbunt quod erit eis vita æterna. Forma ergo humana in Christo glorificata videbitur a cunctis unde et Christus dicitur judicatu- Christo glorificata videbitur a cunctis unde et Christus dicitur judicatu- rus, quia Filius hominis est. Ita enim legitur in Evangelio Joannis: Et rus, quia Filius hominis est. Ita enim legitur in Evangelio Joannis: Et potestatem dedit ei judicium facere, quia Filius hominis est. Non quod potestatem dedit ei judicium facere, quia Filius hominis est. Non quod ipse ex virtute hominis sit judicaturus, vel quod ipse solus sine Patre et ipse ex virtute hominis sit judicaturus, vel quod ipse solus sine Patre et Spiritu sancto judicium sit facturus: sed quia ipse solus in forma servi Spiritu sancto judicium sit facturus: sed quia ipse solus in forma servi judicans, a bonis et malis videbitur. Neque enim Pater judicat quemquam, judicans, a bonis et malis videbitur. Neque enim Pater judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio: non ita est intelligendum, quasi Filius sed omne judicium dedit Filio: non ita est intelligendum, quasi Filius solus judicet, et non Pater, sed quia forma Filii humana cunctis in judicio solus judicet, et non Pater, sed quia forma Filii humana cunctis in judicio apparebit, non in forma infima, sed gloriosa. Judicabit autem ex virtute apparebit, non in forma infima, sed gloriosa. Judicabit autem ex virtute divinitatis, non sine Patre et Spiritu sancto, et apparebit terribilis impiis, divinitatis, non sine Patre et Spiritu sancto, et apparebit terribilis impiis, et mitis justis. Erit enim terror malis, et lumen justis. et mitis justis. Erit enim terror malis, et lumen justis.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An omnes tam boni quam mali vide- An omnes tam boni quam mali vide- bunt formam gloriæ humanitatis Chri_ bunt formam gloriæ humanitatis Chri_

sti? sti?

Deinde quæritur de hoc quod dicit' Deinde quæritur de hoc quod dicit' ibi, B, post initium : « Sed aperte Au- ibi, B, post initium : « Sed aperte Au- gustinus dicit formam servi glorifica- gustinus dicit formam servi glorifica- tam, etc. » tam, etc. »

mum corpus gloriosum, tamen non videt mum corpus gloriosum, tamen non videt ipsum in forma gloriæ : ergo nec impii ipsum in forma gloriæ : ergo nec impii tunc videbunt Christum in forma glo- tunc videbunt Christum in forma glo- riæ. riæ.

3. AD HOC quidam aliquando dixerunt, 3. AD HOC quidam aliquando dixerunt, quod præsentabit se eis Christus in for- quod præsentabit se eis Christus in for- ma gloriæ sed ipsi non videbunt eum, ma gloriæ sed ipsi non videbunt eum, nisi in specie non gloriosa: sicut et dis- nisi in specie non gloriosa: sicut et dis- cipulis se exhibuit gloriosum, sed ipsi cipulis se exhibuit gloriosum, sed ipsi viderunt eum in specie non gloriosa, sic- viderunt eum in specie non gloriosa, sic- ut faciem coloratam habentem et habi- ut faciem coloratam habentem et habi- tum peregrini. tum peregrini.

SED IN CONTRARIUM hujus est, quod Sed contra. SED IN CONTRARIUM hujus est, quod Sed contra. 1. Hæc non est potestas oculi gloriosi 1. Hæc non est potestas oculi gloriosi vel non gloriosi, quod lucidum videat vel non gloriosi, quod lucidum videat

Videtur enim hoc esse impossibile: sub specie colorati: quia nos videmus Videtur enim hoc esse impossibile: sub specie colorati: quia nos videmus quia quia

1. Omnis visio fit secundum potesta- 1. Omnis visio fit secundum potesta- tem videntis, et non secundum potesta- tem videntis, et non secundum potesta- tem rei visæ : ergo et ista: sed non tem rei visæ : ergo et ista: sed non gloriosus oculus non habet potestatem gloriosus oculus non habet potestatem comprehendendi formam gloriæ : ergo comprehendendi formam gloriæ : ergo impossibile est, quod videat corpus glo- impossibile est, quod videat corpus glo- riosum. riosum.

2. Item, Impii non habebunt oculos 2. Item, Impii non habebunt oculos majoris potentiæ tunc, quam nunc sint: majoris potentiæ tunc, quam nunc sint: sed modo licet sit oculus prope maxi- sed modo licet sit oculus prope maxi-

1 Joan. v, 27. 1 Joan. v, 27.

modo lucidum in forma lucis, et non lu- modo lucidum in forma lucis, et non lu- cidum in forma et specie coloris : ergo cidum in forma et specie coloris : ergo videtur, quod etiam impii tunc videbunt videtur, quod etiam impii tunc videbunt lucidum in luce, et non in colore: ergo lucidum in luce, et non in colore: ergo solutio illa nulla est. solutio illa nulla est.

2. Item, Discipuli tres ante quos trans- 2. Item, Discipuli tres ante quos trans- figuratus est Christus, viderunt faciem figuratus est Christus, viderunt faciem ejus in luce, et tamen oculi eorum non ejus in luce, et tamen oculi eorum non erant glorificati: ergo videtur, quod ista erant glorificati: ergo videtur, quod ista non sit proprietas oculi non gloriosi quæ non sit proprietas oculi non gloriosi quæ dicta est. dicta est.