Sed contra. Sed contra.
Solutio. Solutio.
A 1. A 1.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
614 614
: :
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
valde mali talibus autem prosunt: ergo augeatur eis præmium in patria: ergo valde mali talibus autem prosunt: ergo augeatur eis præmium in patria: ergo valent eis intercessiones. valent eis intercessiones.
et illis prosunt. et illis prosunt.
IN CONTRARIUM est, quod decedunt sine IN CONTRARIUM est, quod decedunt sine gratia sed decedens sine gratia, imper- gratia sed decedens sine gratia, imper- ceptibilis est ad gratiæ perceptionem : ceptibilis est ad gratiæ perceptionem : ergo numquam de cætero gratiam perci- ergo numquam de cætero gratiam perci- pere poterunt sed numquam dimittitur pere poterunt sed numquam dimittitur peccatum sine gratia: ergo peccatum il- peccatum sine gratia: ergo peccatum il- lorum non dimittitur propter aliquod suf- lorum non dimittitur propter aliquod suf- fragium. fragium.
ET HOC est concedendum. ET HOC est concedendum.
ET AD primum dicendum, quod quam- ET AD primum dicendum, quod quam- diu sunt in statu merendi, tunc potest diu sunt in statu merendi, tunc potest eis prodesse meritum, alienum, et præ- eis prodesse meritum, alienum, et præ- cipue meritum Christi in sacramento re- cipue meritum Christi in sacramento re- generationis sed in alio statu confirmati generationis sed in alio statu confirmati sunt et ideo peccatum efficitur immo- sunt et ideo peccatum efficitur immo- bile, non ex magnitudine peccati, sed bile, non ex magnitudine peccati, sed ex statu et sententia divina. ex statu et sententia divina.
AD ALIUD dicendum, quod ut dictum AD ALIUD dicendum, quod ut dictum est, peccatum non facit hoc, sed senten- est, peccatum non facit hoc, sed senten- tia divina et status. tia divina et status.
AD ALIUD dicendum, quod intelligitur AD ALIUD dicendum, quod intelligitur de his non valde malis, qui dum vive- de his non valde malis, qui dum vive- rent,se dignos fecerunt ut talia eis prod- rent,se dignos fecerunt ut talia eis prod- esse possent et hoc non fecerunt illi esse possent et hoc non fecerunt illi parvuli, qui nihil omnino fecerunt boni parvuli, qui nihil omnino fecerunt boni vel mali. vel mali.
ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.
An suffragia prosint Sanctis in patria? An suffragia prosint Sanctis in patria?
Septimo quæritur, Utrum prosint San- Septimo quæritur, Utrum prosint San- ctis in patria? ctis in patria?
Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia
1. Quanto aliquis dignior est ut prosit 1. Quanto aliquis dignior est ut prosit ei, tanto magis valet intercessio ab alio ei, tanto magis valet intercessio ab alio pro se facta: sed Sancti dignissimi sunt: pro se facta: sed Sancti dignissimi sunt: ergo maxime valet eis intercessio Eccle- ergo maxime valet eis intercessio Eccle- siæ. siæ.
2. Item, Humana pietas intercessionem 2. Item, Humana pietas intercessionem recipit pro augenda hæreditate amici vel recipit pro augenda hæreditate amici vel filii sed amor est pietas divina: ergo filii sed amor est pietas divina: ergo citius recipit intercessionem Ecclesiæ ut citius recipit intercessionem Ecclesiæ ut
3. Si dicas, quod non indigent. Con- 3. Si dicas, quod non indigent. Con- TRA: Præmium eorum crescere potest, TRA: Præmium eorum crescere potest, quia non est in summo: ergo hoc majus quia non est in summo: ergo hoc majus fieri potest suffragiis bonorum. fieri potest suffragiis bonorum.
4. Item, Plus est in naturis dare esse 4. Item, Plus est in naturis dare esse substantiæ, quam augere quod datum substantiæ, quam augere quod datum est ergo similiter est in divinis, si ali- est ergo similiter est in divinis, si ali- quis alicui impetrat primam gratiam quæ quis alicui impetrat primam gratiam quæ dat esse spirituale, potest etiam in pa- dat esse spirituale, potest etiam in pa- tria hujusmodi gratiæ impetrare aug- tria hujusmodi gratiæ impetrare aug- mentum ergo locum habet suffragium mentum ergo locum habet suffragium Ecclesiæ etiam in Sanctis. Ecclesiæ etiam in Sanctis.
IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,
1. Quod dicitur in Littera: quia Sancti 1. Quod dicitur in Littera: quia Sancti qui sunt in patria, non indigent: ergo qui sunt in patria, non indigent: ergo talibus non juvantur. talibus non juvantur.
2. Item, Minor non juvat majorem, 2. Item, Minor non juvat majorem, sed e converso: cum ergo minimus in sed e converso: cum ergo minimus in regno coelorum, major sit maximo qui regno coelorum, major sit maximo qui est in Ecclesia militante, videtur quod est in Ecclesia militante, videtur quod in nullo suffragatur existenti in ipso. in nullo suffragatur existenti in ipso.
Et hoc est concedendum: et causa est, Et hoc est concedendum: et causa est, quia confirmati sunt et crescere etiam quia confirmati sunt et crescere etiam merito proprio de cætero in substantiali merito proprio de cætero in substantiali præmio non possunt. præmio non possunt.
AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet dignissimi sint, non tamen accipiunt suf- dignissimi sint, non tamen accipiunt suf- fragium Ecclesiæ, sed potius ex digni- fragium Ecclesiæ, sed potius ex digni- tate habent, quod aliis impendere pos- tate habent, quod aliis impendere pos- sunt suffragia. sunt suffragia.
AD ALIUD dicendum, quod hoc facit AD ALIUD dicendum, quod hoc facit humana pietas: quia nullum filiorum humana pietas: quia nullum filiorum sufficienter dotare potest, quin indigeat sufficienter dotare potest, quin indigeat pluribus sed quilibet in regno coelorum pluribus sed quilibet in regno coelorum ita est dotatus, ut non amplius velit quam ita est dotatus, ut non amplius velit quam habet, et confirmatus est in illo. habet, et confirmatus est in illo.
AD ALIUD dicendum, quod non indi- AD ALIUD dicendum, quod non indi- get et hoc est quod dicitur, quod sub- get et hoc est quod dicitur, quod sub- stantiale præmium crescere non possit : stantiale præmium crescere non possit : quia licet majus possit esse, non tamen quia licet majus possit esse, non tamen majus esse potest in isto qui confirmatus majus esse potest in isto qui confirmatus
est. est.
AD ALIUD dicendum, quod utrumque AD ALIUD dicendum, quod utrumque cadit sub merito alieno in statu viæ, sed cadit sub merito alieno in statu viæ, sed post hunc statum neutrum cadit sub me- post hunc statum neutrum cadit sub me- rito alieno. rito alieno.
Sed contra Sed contra
Solutio Solutio
Ad 4. Ad 4.
Ad 2. Ad 2.
Ad 3. Ad 3.
Ad 4. Ad 4.
IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 8 ET 9. IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 8 ET 9.
615 615
Solutio. Solutio.
Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.
Ad 3, Ad 3,
ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.
Quæ suffragia magis valeant ? Quæ suffragia magis valeant ?
ideo jejunia non habent multum fieri pro ideo jejunia non habent multum fieri pro ipsis, sed ea quæ dicta sunt: oratio enim ipsis, sed ea quæ dicta sunt: oratio enim est ad Deum, et eleemosyna ad paupe- est ad Deum, et eleemosyna ad paupe- rem, in quo consolatur Deus et pascitur: rem, in quo consolatur Deus et pascitur: et sic inductus Deus relaxat pœnas de- et sic inductus Deus relaxat pœnas de- functorum. functorum.
AD ALIUD dicendum, quod Ecclesia hoc AD ALIUD dicendum, quod Ecclesia hoc facit de potestate clavium potius, quam facit de potestate clavium potius, quam virtute suffragii: et ideo thesauros suos virtute suffragii: et ideo thesauros suos
Octavo quæritur, Quæ suffragia magis tunc derivat ad defunctos, ut fideles ci- Octavo quæritur, Quæ suffragia magis tunc derivat ad defunctos, ut fideles ci- valeant? valeant? tius ad votum inducantur. tius ad votum inducantur.
1. Dicitur autem in Littera, quod ora- 1. Dicitur autem in Littera, quod ora- tionibus et sacrificio salutari et eleemo- tionibus et sacrificio salutari et eleemo- synis juvantur: ergo videtur, quod ista synis juvantur: ergo videtur, quod ista sint prœcipua. sint prœcipua.
2. Item, Ista tria recte ordinantur 2. Item, Ista tria recte ordinantur contra peccata spiritus: quia dicit Beda, contra peccata spiritus: quia dicit Beda, quod oratione curantur pestes spiritus, et quod oratione curantur pestes spiritus, et eleemosyna ex rerum amore contractæ : eleemosyna ex rerum amore contractæ :
Et de hoc plura requirenda sunt supra Et de hoc plura requirenda sunt supra in quæstione de Indulgentiis 1. in quæstione de Indulgentiis 1.
ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.
sacrificium autem recipitur pro debitis, Qui sunt illi, per quos debent fieri suf- sacrificium autem recipitur pro debitis, Qui sunt illi, per quos debent fieri suf-
eo quod Christus pro nobis solvit pre- eo quod Christus pro nobis solvit pre- tium ergo videtur, quod ista sunt præ- tium ergo videtur, quod ista sunt præ- cipua. cipua.
3. Sed tunc videtur, quod diminute 3. Sed tunc videtur, quod diminute ponit: quia jejunio debent curari pestes ponit: quia jejunio debent curari pestes corporis et illa non sunt hic nominata : corporis et illa non sunt hic nominata : ergo, etc. ergo, etc.
4. Item, Ecclesiæ usus est injungere 4. Item, Ecclesiæ usus est injungere peregrinationes crucis præcipue ad ter- peregrinationes crucis præcipue ad ter- ram sanctam pro tota poena purgatoria ram sanctam pro tota poena purgatoria in una, vel decem animabus, vel pau- in una, vel decem animabus, vel pau- cioribus, vel pluribus: ergo videtur, quod cioribus, vel pluribus: ergo videtur, quod illa maxime valeat ipsis. illa maxime valeat ipsis.
RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate secundum dicta Gregorii in libro IV secundum dicta Gregorii in libro IV Dialogorum, nihil tantum expetunt ani- Dialogorum, nihil tantum expetunt ani- mæ pro se fieri, sicut sacrificium salutare. mæ pro se fieri, sicut sacrificium salutare. Et hoc idem dicit Beda in Historia Ec- Et hoc idem dicit Beda in Historia Ec- clesiastica Anglorum. Et deinde oratio- clesiastica Anglorum. Et deinde oratio- nes et eleemosynas, et alia quæ injungit nes et eleemosynas, et alia quæ injungit Ecclesia. Unde Littera non tangit omnia, Ecclesia. Unde Littera non tangit omnia, sed prœcipua. sed prœcipua.
AD ID ergo quod objicitur de jejunio, AD ID ergo quod objicitur de jejunio, dicendum quod jejunium potius præcidit dicendum quod jejunium potius præcidit pestes in corpore jejunantis et quia pestes in corpore jejunantis et quia mortui non habent plus domare carnem, mortui non habent plus domare carnem,
1 Cf. IV Sententiarum, Dist. XX, Art. 16 et 1 Cf. IV Sententiarum, Dist. XX, Art. 16 et
fragia? fragia?
Nono quæritur, Per quos fieri de- Nono quæritur, Per quos fieri de- beant? beant?
Videtur, quod per existentes in cha- Videtur, quod per existentes in cha- ritate : quia ritate : quia
1. Dicitur, Joan. 1x, 31: Scimus, quia 1. Dicitur, Joan. 1x, 31: Scimus, quia Deus peccatores non audit. Si ergo ele- Deus peccatores non audit. Si ergo ele- emosyna datur ab eo qui non existit in emosyna datur ab eo qui non existit in charitate, vel oratur a tali, videtur quod charitate, vel oratur a tali, videtur quod non valet suffragium. non valet suffragium.
3. Item, Gregorius: « Cum is qui dis- 3. Item, Gregorius: « Cum is qui dis- plicet ad intercedendum mittitur, irati plicet ad intercedendum mittitur, irati judicis animus ad deteriora provocatur. » judicis animus ad deteriora provocatur. » Ergo videtur, quod cum tales suffragan- Ergo videtur, quod cum tales suffragan- tur, potius crescat eis poena, quam di- tur, potius crescat eis poena, quam di- minuatur. minuatur.
Ad 4. Ad 4.
IN CONTRARIUM est, quod secundum Sed contra. IN CONTRARIUM est, quod secundum Sed contra. hoc oporteret quærere quando datur ele- hoc oporteret quærere quando datur ele- emosyna pauperibus ut orent pro aliquo, emosyna pauperibus ut orent pro aliquo, utrum sint in charitate, vel non et hoc utrum sint in charitate, vel non et hoc esset difficile. esset difficile.
RESPONSIO. Dicendum, quod suffragium Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod suffragium Solutio. licet exsecutive sit vivi, tamen ut causæ licet exsecutive sit vivi, tamen ut causæ inductivæ est mortui opus et ideo puto, inductivæ est mortui opus et ideo puto,
seq. Tom. XXIX hujusce nova editionis. seq. Tom. XXIX hujusce nova editionis.
Ad 1. Ad 1.
616 616
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
quod secundum charitatem mortui infor-. quod secundum charitatem mortui infor-. matur et ideo si fit ab eo qui non est in matur et ideo si fit ab eo qui non est in gratia, valet: sed tamen melius esset, gratia, valet: sed tamen melius esset, quod factum esset ab eo qui est in gra- quod factum esset ab eo qui est in gra- tia. tia.
AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- catores non audit pro se orantes. catores non audit pro se orantes.
AD ALIUD dicendum, quod loquitur Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod loquitur Ad 2. Gregorius in alio casu, quando aliquis Gregorius in alio casu, quando aliquis ex confidentia propria et proprorium ac- ex confidentia propria et proprorium ac- tuum nititur intercedere, et non quando tuum nititur intercedere, et non quando est sicut instrumentum quasi ab alio est sicut instrumentum quasi ab alio motum, ut dictum est prius. motum, ut dictum est prius.
B. De officiis sepulturæ. B. De officiis sepulturæ.
De pompis vero exsequiarum idem Augustinus ita dicit: Pompa fune- De pompis vero exsequiarum idem Augustinus ita dicit: Pompa fune- ris, agmina exsequiarum, sumptuosa diligentia sepulturæ, vivorum sunt ris, agmina exsequiarum, sumptuosa diligentia sepulturæ, vivorum sunt qualiacumque solatia, non adjutoria mortuorum. Quia si aliquid prodest qualiacumque solatia, non adjutoria mortuorum. Quia si aliquid prodest impio sepultura pretiosa, oberit pio vilis, vel nulla. Præclaras exsequias impio sepultura pretiosa, oberit pio vilis, vel nulla. Præclaras exsequias in conspectu hominum purpurato illi diviti exhibuit turba famulorum : in conspectu hominum purpurato illi diviti exhibuit turba famulorum : sed multo clariores in conspectu Domini, ulceroso illi pauperi ministe- sed multo clariores in conspectu Domini, ulceroso illi pauperi ministe- rium exhibuit Angelorum, qui eum extulerunt non in marmoreum tu- rium exhibuit Angelorum, qui eum extulerunt non in marmoreum tu- mulum, sed in Abrahæ gremium 2. Sit tamen cura mortuos sepeliendi, et mulum, sed in Abrahæ gremium 2. Sit tamen cura mortuos sepeliendi, et sepulcra construendi ; quia hæc in Scripturis sanctis inter bona opera sepulcra construendi ; quia hæc in Scripturis sanctis inter bona opera deputata sunt: nec solum in corporibus patriarcharum³ aliorumque san- deputata sunt: nec solum in corporibus patriarcharum³ aliorumque san- ctorum, sed etiam in ipsius Domini corpore qui ista fecerunt, laudati ctorum, sed etiam in ipsius Domini corpore qui ista fecerunt, laudati sunt. Impleant igitur homines erga suos officia postremi muneris, et sunt. Impleant igitur homines erga suos officia postremi muneris, et sui humani lenimenta moeroris. Verum illa quæ adjuvant spiritus defun- sui humani lenimenta moeroris. Verum illa quæ adjuvant spiritus defun- ctorum, scilicet oblationes, orationes, multo observantius procurent. ctorum, scilicet oblationes, orationes, multo observantius procurent.
ARTICULUS X. ARTICULUS X.
Utrum peccent illi, qui pompas exse- Utrum peccent illi, qui pompas exse- quiarum faciunt ? quiarum faciunt ?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit,
1 S. AUGUSTINUS, serm. de verbis Apostoli, et 1 S. AUGUSTINUS, serm. de verbis Apostoli, et Lib. I de Civitate Dei, cap. 12, et Lib. de cura Lib. I de Civitate Dei, cap. 12, et Lib. de cura pro mortuis gerenda, cap. 2. pro mortuis gerenda, cap. 2.
2 Cf. Luc. XVI, 22. 2 Cf. Luc. XVI, 22.
3 Cf. Genes. XXIII, 7 et seq.; xxv, 9; xxxV, 3 Cf. Genes. XXIII, 7 et seq.; xxv, 9; xxxV,
ibi, B, «De pompis vero exsequiarum, ibi, B, «De pompis vero exsequiarum, etc. » etc. »
Et quæritur, Utrum peccent illi qui Et quæritur, Utrum peccent illi qui tales pompas faciunt? tales pompas faciunt?
Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia
1. Sancti viri hoc fecerunt, sicut dici- 1. Sancti viri hoc fecerunt, sicut dici- tur, I Machab. XIII, 27 et 28, Simon ædi- tur, I Machab. XIII, 27 et 28, Simon ædi- ficavit super sepulcrum parentum suo- ficavit super sepulcrum parentum suo- rum ædificium altum visu. Et statuit rum ædificium altum visu. Et statuit septem pyramides, etc. septem pyramides, etc.
29; L, 13 et 23, et pluries alibi. 29; L, 13 et 23, et pluries alibi.
4 Cf. Matth. xXVII, 37 et seq.; Marc. xv, 43 4 Cf. Matth. xXVII, 37 et seq.; Marc. xv, 43 et seq.; Luc. xxIII, 50 et seq.; Joan. xix, 38 et et seq.; Luc. xxIII, 50 et seq.; Joan. xix, 38 et seq. seq.
Quæst. Quæst.
IN IV SENTENT. DIST. XLV, C. IN IV SENTENT. DIST. XLV, C.
2. Item, Isa, x1, 10,dicitur: Et erit se- 2. Item, Isa, x1, 10,dicitur: Et erit se- pulcrum ejus gloriosum. Ergo videtur, pulcrum ejus gloriosum. Ergo videtur, quod hoc fieri debeat etiam circa sancto- quod hoc fieri debeat etiam circa sancto- rum corpora. rum corpora.
3. Item, Circa sepulcrum Domini facta 3. Item, Circa sepulcrum Domini facta sunt talia ergo etiam debent fieri circa sunt talia ergo etiam debent fieri circa sepulcra aliorum. sepulcra aliorum.
ULTERIUS quæritur, Utrum peccatum ULTERIUS quæritur, Utrum peccatum sit talia faceré malis, scilicet sepelire eos sit talia faceré malis, scilicet sepelire eos in loco sancto, et ornare eorum sepulcra? in loco sancto, et ornare eorum sepulcra? Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia
1. Corpus profanum non est ponen- 1. Corpus profanum non est ponen- dum in loco sacro: ergo peccat qui po- dum in loco sacro: ergo peccat qui po-
nit. nit.
2. Ad idem narrat Gregorius in libro 2. Ad idem narrat Gregorius in libro Dialogorum, quod quidam malus in loco Dialogorum, quod quidam malus in loco sancto sepultus, per dæmones ejectus sancto sepultus, per dæmones ejectus
est. est.
3. Item, Iste est immundior quam cœ- 3. Item, Iste est immundior quam cœ- num et constat si quis ibi poneret cœ- num et constat si quis ibi poneret cœ- num, quod ipse peccaret: ergo et ille num, quod ipse peccaret: ergo et ille qui ponit ibi impium. qui ponit ibi impium.
4. Item, Impiis etiam non debetur se- 4. Item, Impiis etiam non debetur se- cundum jura nisi sepultura asini: ergo cundum jura nisi sepultura asini: ergo peccant qui eos aliter sepeliunt. peccant qui eos aliter sepeliunt.
5. Item, Isa. XIV, 20, dictum est de 5. Item, Isa. XIV, 20, dictum est de rege Babylonis malo, quod non habebit rege Babylonis malo, quod non habebit cum regibus consortium etiam in sepul- cum regibus consortium etiam in sepul- tura ergo ut prius. tura ergo ut prius.
IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod
617 617
1. Eleemosyna danda est omnibus 1. Eleemosyna danda est omnibus propter sustentationem naturæ: sed se- propter sustentationem naturæ: sed se- pultura est species eleemosynæ, sicut di- pultura est species eleemosynæ, sicut di- citur, Job, VII, 21: ergo nulli est ne- citur, Job, VII, 21: ergo nulli est ne- ganda. ganda.
2. Item, Dignitas quædam naturalis 2. Item, Dignitas quædam naturalis inest corpori humano: ergo ad horrorem inest corpori humano: ergo ad horrorem non est inhumatum dimittendum: ergo non est inhumatum dimittendum: ergo sepeliendus est omnis homo quantum- sepeliendus est omnis homo quantum- cumque indignus. cumque indignus.
Sed Sed
tra. tra.
Ad primam partem harum objectio- Solutio. Ad primam partem harum objectio- Solutio. num, dicendum, quod bonorum et san- num, dicendum, quod bonorum et san- ctorum sepulcra sunt ornanda propter ctorum sepulcra sunt ornanda propter ostensionem gloriæ resurrectionis eorum: ostensionem gloriæ resurrectionis eorum: et ideo bene concedo inducta. et ideo bene concedo inducta.
AD ALTERAM partem dicendum, quod Ad quæst. AD ALTERAM partem dicendum, quod Ad quæst. omni homini conceditur sepultura asini omni homini conceditur sepultura asini vel hominis, sicut dicunt jura: et bene vel hominis, sicut dicunt jura: et bene concedo, quod nisi fiat propter terrorem concedo, quod nisi fiat propter terrorem omnis hominis corpus debet humari : omnis hominis corpus debet humari : propter horrorem enim non humantur propter horrorem enim non humantur latrones, et hujusmodi scelerati homines. latrones, et hujusmodi scelerati homines. Et sic intelliguntur aliæ objectiones Et sic intelliguntur aliæ objectiones inductæ. inductæ.
Etiam excommunicati non humantur Etiam excommunicati non humantur in loco sacro, licet propter foetorem se- in loco sacro, licet propter foetorem se- peliantur sepultura asini. peliantur sepultura asini.
Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.
C. De duobus æque_bonis, quorum alter plura post mortem habet auxilia. C. De duobus æque_bonis, quorum alter plura post mortem habet auxilia.
Solet moveri quæstio de duobus, uno divite, altero paupere, pariter Solet moveri quæstio de duobus, uno divite, altero paupere, pariter sed mediocriter bonis, qui prædictis suffragiis indigent, et meruerunt sed mediocriter bonis, qui prædictis suffragiis indigent, et meruerunt pariter post mortem juvari : pro altero vero, id est, pro divite, speciales pariter post mortem juvari : pro altero vero, id est, pro divite, speciales et communes fiunt orationes, multæque eleemosynarum largitiones: pro et communes fiunt orationes, multæque eleemosynarum largitiones: pro paupere vero non fiunt nisi communes largitiones et orationes. Quæri- paupere vero non fiunt nisi communes largitiones et orationes. Quæri- tur ergo, an tantum juvetur pauper paucioribus subsidiis, quantum dives tur ergo, an tantum juvetur pauper paucioribus subsidiis, quantum dives amplioribus? Si non pariter juvatur, non ei redditur secundum merita. amplioribus? Si non pariter juvatur, non ei redditur secundum merita. Meruit enim pariter juvari: quia pariter boni exstiterunt. Si vero tantum Meruit enim pariter juvari: quia pariter boni exstiterunt. Si vero tantum
Quæst. Quæst.
618 618
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
suffragii consequitur pauper, quantum dives: quid contulerunt diviti illa suffragii consequitur pauper, quantum dives: quid contulerunt diviti illa specialiter pro eo facta? Sane dici potest, non ei magis valuisse generalia specialiter pro eo facta? Sane dici potest, non ei magis valuisse generalia et specialia, quam pauperi sola generalia suffragia. Et tamen profuerunt et specialia, quam pauperi sola generalia suffragia. Et tamen profuerunt diviti specialia, non quidem ad aliud vel majus aliquid, sed ad idem ad diviti specialia, non quidem ad aliud vel majus aliquid, sed ad idem ad quod generalia, ut ex pluribus et diversis causis unum perciperetur quod generalia, ut ex pluribus et diversis causis unum perciperetur emolumentum. Potest tamen dici aliter, illa plura subsidia contulisse emolumentum. Potest tamen dici aliter, illa plura subsidia contulisse diviti celeriorem absolutionem, non pleniorem. diviti celeriorem absolutionem, non pleniorem.
D. Quibus suffragiis juvabuntur mediocriter boni, qui in fine invenientur ? D. Quibus suffragiis juvabuntur mediocriter boni, qui in fine invenientur ?
Sed iterum quæritur de aliquo mediocriter bono, qui talibus indigens Sed iterum quæritur de aliquo mediocriter bono, qui talibus indigens suffragiis in ipso consummationis articulo cum reliquis migrabit, si sal- suffragiis in ipso consummationis articulo cum reliquis migrabit, si sal- vus fuerit, pro eo non offertur ulterius sacrificium, vel oratio, vel ele- vus fuerit, pro eo non offertur ulterius sacrificium, vel oratio, vel ele- emosyna nec habebat tantæ perfectionis merita, quæ his suffragiis non emosyna nec habebat tantæ perfectionis merita, quæ his suffragiis non egerent. Numquid ergo salvabitur? Existimo eum quasi per ignem trans- egerent. Numquid ergo salvabitur? Existimo eum quasi per ignem trans- euntem salvari meritis et intercessionibus coelestis Ecclesiæ, quæ pro euntem salvari meritis et intercessionibus coelestis Ecclesiæ, quæ pro fidelibus semper intercedit voto et merito, donec impleatur Christus. fidelibus semper intercedit voto et merito, donec impleatur Christus.
, ,
ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.
An potior sit conditio divitis quam pau- An potior sit conditio divitis quam pau- peris? et, An melius sit facere suffra- peris? et, An melius sit facere suffra- gia communia quam specialia? gia communia quam specialia?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Solet moveri quæstio, etc. » ibi, C, « Solet moveri quæstio, etc. »
Ex hoc enim videtur, quod potior sit Ex hoc enim videtur, quod potior sit conditio divitis quam pauperis et hoc conditio divitis quam pauperis et hoc falsum est, quia paupertas laudatur, et falsum est, quia paupertas laudatur, et divitiæ vituperantur. divitiæ vituperantur.
facere suffragia communia, quam spe- facere suffragia communia, quam spe-
cialia? cialia?
Videtur, quod melius sit communia Videtur, quod melius sit communia facere : quia facere : quia
1. Suffragia particularia trahunt vim 1. Suffragia particularia trahunt vim a charitate, eo quod charitas communi- a charitate, eo quod charitas communi- cat bona ergo quanto communiora, cat bona ergo quanto communiora, tanto meliora. tanto meliora.
2. Item, Hieronymus dicit, quod 2. Item, Hieronymus dicit, quod << meliora sunt communia, quam pri- << meliora sunt communia, quam pri-
vata. » vata. »
IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Gregorius instituit orationes specia- 1. Gregorius instituit orationes specia- les pro famulo et famula: ergo magis les pro famulo et famula: ergo magis valent illæ, quam communes. valent illæ, quam communes.
2. Item, In Littera dicit specialia va- 2. Item, In Littera dicit specialia va- lere ad specialiorem redemptionem, lere ad specialiorem redemptionem, licet non ad pleniorem: ergo magis va- licet non ad pleniorem: ergo magis va-
ULTERIUS quæritur, Utrum melius sit lent. ULTERIUS quæritur, Utrum melius sit lent.
1 Cf. I ad Corinth. II, 15. 1 Cf. I ad Corinth. II, 15.
Sed contra. Sed contra.
Molutio. Molutio.
Ad quæst. Ad quæst.
IN IV SENTENT. DIST. XLV, E. IN IV SENTENT. DIST. XLV, E.
AD HOC dicendum, quod cum suffra- AD HOC dicendum, quod cum suffra- gia sint per modum satisfactionis pro gia sint per modum satisfactionis pro peccato, et peccata sint propria non peccato, et peccata sint propria non communia, videtur mihi quod ma- communia, videtur mihi quod ma- gis valeant suffragia specialia et pro- gis valeant suffragia specialia et pro- pria et ideo etiam in Littera dicit, quod pria et ideo etiam in Littera dicit, quod citius liberatur qui habet multa specialia. citius liberatur qui habet multa specialia.
AD PRIMUM ergo dicendum, quod com- AD PRIMUM ergo dicendum, quod com- paratio intelligitur inter eos qui cætera paratio intelligitur inter eos qui cætera habent paria. Et nihil prohibet conditio- habent paria. Et nihil prohibet conditio- nem divitis secundum quid esse melio- nem divitis secundum quid esse melio- rem, quam pauperis, licet simpliciter rem, quam pauperis, licet simpliciter sit e converso. sit e converso.
619 619
AD ALIUD dicendum, quod charitas AD ALIUD dicendum, quod charitas est forma omnis boni sive communis est forma omnis boni sive communis sive privati et ideo in objectione illa sive privati et ideo in objectione illa non probatur, quod meliora sint com- non probatur, quod meliora sint com- munia. munia.
Vel dicendum, quod communia sunt Vel dicendum, quod communia sunt meliora quoad coronam æternam, sed meliora quoad coronam æternam, sed privata sunt meliora quoad emendatio- privata sunt meliora quoad emendatio- nem delicti. nem delicti.
AD ALIUD patet solutio: quia dictum AD ALIUD patet solutio: quia dictum Hieronymi intelligitur quantum ad ade- Hieronymi intelligitur quantum ad ade- ptionem coronæ. ptionem coronæ.
Ad 1. Ad 1.
Ad 5. Ad 5.
E. Quomodo Sancti glorificati audiunt preces supplicantium ? et, Quomodo interce- E. Quomodo Sancti glorificati audiunt preces supplicantium ? et, Quomodo interce- dunt pro nobis ad Dominum? dunt pro nobis ad Dominum?
1 1
Sed forte quæris, Numquid preces supplicantium sancti audiunt, et Sed forte quæris, Numquid preces supplicantium sancti audiunt, et vota postulantium in eorum notitiam perveniunt ¹ ? Non est incredibile vota postulantium in eorum notitiam perveniunt ¹ ? Non est incredibile animas sanctorum, quæ in abscondito faciei Dei veri luminis illustra- animas sanctorum, quæ in abscondito faciei Dei veri luminis illustra- tione lætantur, in ipsius contemplatione ea quæ foris aguntur intelligere, tione lætantur, in ipsius contemplatione ea quæ foris aguntur intelligere, quantum vel illis ad gaudium, vel nobis ad auxilium pertinet. Sicut enim quantum vel illis ad gaudium, vel nobis ad auxilium pertinet. Sicut enim Angelis, ita et sanctis qui Deo assistunt, petitiones nostræ innotescunt Angelis, ita et sanctis qui Deo assistunt, petitiones nostræ innotescunt in verbo Dei quod contemplantur. Unde et dicuntur Angeli orationes in verbo Dei quod contemplantur. Unde et dicuntur Angeli orationes et vota nostra offerre Deo 2 : non quia eum doceant, sed quia ejus et vota nostra offerre Deo 2 : non quia eum doceant, sed quia ejus voluntatem super eis consulunt. Unde Augustinus³: Angelis qui sunt voluntatem super eis consulunt. Unde Augustinus³: Angelis qui sunt apud Deum, innotescunt petitiones nostræ, ut quodammodo offerant apud Deum, innotescunt petitiones nostræ, ut quodammodo offerant Deo, et de his consulant: et quod Deo jubente implendum esse cogno- Deo, et de his consulant: et quod Deo jubente implendum esse cogno- verint, hoc nobis evidenter vel latenter reportent. Unde et Angelus ho- verint, hoc nobis evidenter vel latenter reportent. Unde et Angelus ho- minibus ait Cum oraretis, orationem vestram obtuli Deo. Ad omnia minibus ait Cum oraretis, orationem vestram obtuli Deo. Ad omnia quidem scienda sufficit Deo sua perfectio 3 : habet tamen nuntios, id quidem scienda sufficit Deo sua perfectio 3 : habet tamen nuntios, id est, Angelos, non qui ei quæ nescit annuntient (non enim sunt ulla est, Angelos, non qui ei quæ nescit annuntient (non enim sunt ulla
1 HUGO DE S. VICTORE, Lib. II de Sacramentis, parte 16, cap. ult. 1 HUGO DE S. VICTORE, Lib. II de Sacramentis, parte 16, cap. ult.
2 Cf. Tob. XII, 12. 2 Cf. Tob. XII, 12.
3 S. AUGUSTINUS, In lib. de orando ad Deum. 3 S. AUGUSTINUS, In lib. de orando ad Deum.
4 Tob. XII, 12: Quando orabas cum lacrymis, etc., ego obtuli orationem tuam Domino. 4 Tob. XII, 12: Quando orabas cum lacrymis, etc., ego obtuli orationem tuam Domino.
5 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XV de Trinitate, cap. 13. 5 Cf. S. AUGUSTINUM, Lib. XV de Trinitate, cap. 13.
620 620
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
1 1
quæ nesciat) sed bonum eorum est de operibus suis ejus consulere ve- quæ nesciat) sed bonum eorum est de operibus suis ejus consulere ve- ritatem et hoc est quod ' dicuntur nonnulla nuntiare: non ut ipse ab ritatem et hoc est quod ' dicuntur nonnulla nuntiare: non ut ipse ab eis discat, sed ut ab eo ipsi per verbum ejus sine corporali sono nuntient eis discat, sed ut ab eo ipsi per verbum ejus sine corporali sono nuntient etiam quod voluerit ab eo missi ad quos voluerit, totum ab illo per illud etiam quod voluerit ab eo missi ad quos voluerit, totum ab illo per illud verbum ejus audientes, id est, in ejus veritate invenientes, quid sibi fa- verbum ejus audientes, id est, in ejus veritate invenientes, quid sibi fa- ciendum, quibus et quando nuntiandum sit. Nam et nos orantes eum, ciendum, quibus et quando nuntiandum sit. Nam et nos orantes eum, non eum docemus: quia novit (ut ait verbum ejus ³) pater vester quid non eum docemus: quia novit (ut ait verbum ejus ³) pater vester quid vobis necessarium sit priusquam petatis ab eo. Nec ista ex parte cognovit : vobis necessarium sit priusquam petatis ab eo. Nec ista ex parte cognovit : sed futura omnia temporalia, atque in eis etiam quid et quando ab illo sed futura omnia temporalia, atque in eis etiam quid et quando ab illo petituri fueramus: et quos, et de quibus rebus vel exauditurus, vel non petituri fueramus: et quos, et de quibus rebus vel exauditurus, vel non exauditurus esset, sine initio ante præscivit. Non ergo dicitur Angelus exauditurus esset, sine initio ante præscivit. Non ergo dicitur Angelus orationes nostras offerre Deo, quasi Deus tunc noverit quid velimus et orationes nostras offerre Deo, quasi Deus tunc noverit quid velimus et quo indigeamus: quæ omnia antequam fiant, sicut et postquam facta quo indigeamus: quæ omnia antequam fiant, sicut et postquam facta sunt, novit sed quia necesse habet rationalis creatura temporales causas sunt, novit sed quia necesse habet rationalis creatura temporales causas ad æternam veritatem referre, sive petendo quid erga se fiat, sive consu- ad æternam veritatem referre, sive petendo quid erga se fiat, sive consu- lendo quid faciat. lendo quid faciat.
F. Quod dictum de Angelis, attribuit sanctis animabus. F. Quod dictum de Angelis, attribuit sanctis animabus.
Si autem Angeli a Deo per verbum ejus discunt petitiones nostras, et Si autem Angeli a Deo per verbum ejus discunt petitiones nostras, et quid de his implendum sit, et quid non cur non credamus et animas quid de his implendum sit, et quid non cur non credamus et animas Sanctorum Dei faciem contemplantium, in ejus veritate intelligere preces Sanctorum Dei faciem contemplantium, in ejus veritate intelligere preces hominum, et quæ implendæ sint vel non? Inde est quod Deus dicitur hominum, et quæ implendæ sint vel non? Inde est quod Deus dicitur exaudire preces quorumdam, non solum quando effectui mancipat, sed exaudire preces quorumdam, non solum quando effectui mancipat, sed etiam quando innotescit curiæ Angelorum et sanctarum animarum quid etiam quando innotescit curiæ Angelorum et sanctarum animarum quid inde futurum sit vel non et quod cognoscunt in Dei voluntate esse, inde futurum sit vel non et quod cognoscunt in Dei voluntate esse, volunt et ipsi. Adeo enim supernæ voluntati addicti sunt, ut nihil præter volunt et ipsi. Adeo enim supernæ voluntati addicti sunt, ut nihil præter ejus voluntatem queant velle. Intercedunt ergo ad Deum pro nobis Sancti : ejus voluntatem queant velle. Intercedunt ergo ad Deum pro nobis Sancti : et merito, dum illorum merita suffragantur nobis: et affectu, dum vota et merito, dum illorum merita suffragantur nobis: et affectu, dum vota nostra cupiunt impleri: quod tamen non faciunt, nisi in voluntate Dei, nostra cupiunt impleri: quod tamen non faciunt, nisi in voluntate Dei,
1 In edit. J. Alleaume additur ei. 1 In edit. J. Alleaume additur ei.
2 Cf. S. AUGUSTINUM, Ibidem continue. 2 Cf. S. AUGUSTINUM, Ibidem continue.
3 Matth. vi, 31 et 32: Nollite solliciti esse... Scit enim Pater vester quia his omnibus indigetis. 3 Matth. vi, 31 et 32: Nollite solliciti esse... Scit enim Pater vester quia his omnibus indigetis.
* S. AUGUSTINUS, Lib. de Gratia_Novi et Veteris Testamenti, super illud epist. ad Philip. IV, 4: * S. AUGUSTINUS, Lib. de Gratia_Novi et Veteris Testamenti, super illud epist. ad Philip. IV, 4: Gaudete, etc. Gaudete, etc.
IN IV SENTENT. DIST, XLV, F, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST, XLV, F, ART. 12.
621 621
implenda didicerint. Oramus ergo ut intercedant pro nobis, id est, ut implenda didicerint. Oramus ergo ut intercedant pro nobis, id est, ut merita eorum nobis suffragentur, et ut ipsi velint bonum nostrum, quia merita eorum nobis suffragentur, et ut ipsi velint bonum nostrum, quia eis volentibus Deus vult, et ita fiet. Ex præmissis constat, quod cum eis volentibus Deus vult, et ita fiet. Ex præmissis constat, quod cum quibusduam misericordius agit Deus quam eorum peccata meruerint, quibusduam misericordius agit Deus quam eorum peccata meruerint, scilicet cum mediocriter malis, qui suffragiis Ecclesiæ juvantur. scilicet cum mediocriter malis, qui suffragiis Ecclesiæ juvantur.
ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.
percipiunt, quæratur, quæ sit illa cogni- percipiunt, quæratur, quæ sit illa cogni- tio? Scientia enim acquisita non manet tio? Scientia enim acquisita non manet in eis, ut habitum est super tertium in eis, ut habitum est super tertium Sententiarum, et organa quibus fiet abs- Sententiarum, et organa quibus fiet abs- tractio, non habent: ergo videtur, quod tractio, non habent: ergo videtur, quod vota hominum eis per naturam innote- vota hominum eis per naturam innote-
An Sancti audiant preces supplican- scere non possunt. An Sancti audiant preces supplican- scere non possunt.
tium ? tium ?
Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, « Sed forte quæris, Numquid ibi, E, « Sed forte quæris, Numquid preces supplicantium, etc.? » preces supplicantium, etc.? »
1. Videtur enim, si non audiunt Sancti 1. Videtur enim, si non audiunt Sancti preces hominum naturaliter, sed tantum preces hominum naturaliter, sed tantum per revelationem verbi, quod imperfe- per revelationem verbi, quod imperfe- ctiores sunt nobis: quia nos audimus ctiores sunt nobis: quia nos audimus vota aliorum et per revelationem, et na- vota aliorum et per revelationem, et na- turaliter: animæ autem in purgatorio turaliter: animæ autem in purgatorio existentes non audiunt, nisi per revela- existentes non audiunt, nisi per revela- tionem, ut dicit in Littera. tionem, ut dicit in Littera.
2. Item, Si naturaliter audiunt sive 2. Item, Si naturaliter audiunt sive
RESPONSIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. RESPONSIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. quod animæ exutæ corporibus, habent quod animæ exutæ corporibus, habent formas creationis sicut Angeli, et illis formas creationis sicut Angeli, et illis loquuntur et audiunt sicut Angeli. Et loquuntur et audiunt sicut Angeli. Et quid sit hoc, super secundum Senten- quid sit hoc, super secundum Senten- tiarum est notatum. Magister tamen in tiarum est notatum. Magister tamen in Littera non facit mentionem de illo Littera non facit mentionem de illo modo quia non est gloriæ actus, nec modo quia non est gloriæ actus, nec sublimissimus in anima, sed naturalis: sublimissimus in anima, sed naturalis: quod autem anima non est modo in illa quod autem anima non est modo in illa cognitione, est propter sensuum cogni- cognitione, est propter sensuum cogni- tionem, circa quam occupatur, ut dicit tionem, circa quam occupatur, ut dicit Augustinus. Augustinus.
622 622
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
DISTINCTIO XLVI. DISTINCTIO XLVI.
De statu et conditione malorum post mortem. De statu et conditione malorum post mortem.
A. Si valde malis detur mitigatio pœnæ ? A. Si valde malis detur mitigatio pœnæ ?
Sed quæritur hîc de valde malis, utrum et ipsi in aliqua poenarum Sed quæritur hîc de valde malis, utrum et ipsi in aliqua poenarum mitigatione Dei misericordiam sentiant, ut minus quam meruerint pu- mitigatione Dei misericordiam sentiant, ut minus quam meruerint pu- niantur? Quidam autumant eos nullam revelationem pœnæ habituros, niantur? Quidam autumant eos nullam revelationem pœnæ habituros, quod confirmant Jacobi auctoritate dicentis: Judicium sine misericordia quod confirmant Jacobi auctoritate dicentis: Judicium sine misericordia illi qui non fecit misericordiam. Augustinus etiam ait: Misericordia illi qui non fecit misericordiam. Augustinus etiam ait: Misericordia hîc, judicium in futuro 2. Idem distinguens quomodo omnes viæ Domini hîc, judicium in futuro 2. Idem distinguens quomodo omnes viæ Domini sint misericordia, et veritas ³, ait: Erga Sanctos, omnes viæ Dei mise- sint misericordia, et veritas ³, ait: Erga Sanctos, omnes viæ Dei mise- ricordia erga iniquos, omnes veritas: quia et in judicando subvenit, ricordia erga iniquos, omnes veritas: quia et in judicando subvenit, et ita non deest misericordia: et in miserando id exhibet quod promisit, et ita non deest misericordia: et in miserando id exhibet quod promisit, ne desit veritas. Erga omnes autem quos liberat et condemnat, omnes ne desit veritas. Erga omnes autem quos liberat et condemnat, omnes viæ sunt misericordia et veritas: quia ubi non miseretur, vindictæ veri- viæ sunt misericordia et veritas: quia ubi non miseretur, vindictæ veri- tas datur. Dicens ubi non miseretur, dat intelligi aliquid a Deo fieri, tas datur. Dicens ubi non miseretur, dat intelligi aliquid a Deo fieri, ubi ipse non miseretur. Sed his occurrit quod ait Cassiodorus super ubi ipse non miseretur. Sed his occurrit quod ait Cassiodorus super Psalmum L loquens de misericordia et pietate Dei: Hæ duæ, inquit, res Psalmum L loquens de misericordia et pietate Dei: Hæ duæ, inquit, res judicio Dei semper adjunctæ sunt. Ergo et in punitione malorum non judicio Dei semper adjunctæ sunt. Ergo et in punitione malorum non est justitia sine misericordia. Idem de judicio et misericordia ait: Hæc est justitia sine misericordia. Idem de judicio et misericordia ait: Hæc duo mutua societate sibi junguntur . In his breviter omnia opera Dei duo mutua societate sibi junguntur . In his breviter omnia opera Dei includit. Augustinus quoque respondens illis qui reproborum supplicia includit. Augustinus quoque respondens illis qui reproborum supplicia finem habitura contendunt, ita illorum repellit opinionem, asserens re- finem habitura contendunt, ita illorum repellit opinionem, asserens re-
1 Jacob. II, 13. 1 Jacob. II, 13.
2 S. AUGUSTINUS, Super octonarium 19. 2 S. AUGUSTINUS, Super octonarium 19.
3 Tob. III, 2 Justus es, Domine, et omnia judicia tua justa sunt, et omnes viæ tuæ misericordia, et 3 Tob. III, 2 Justus es, Domine, et omnia judicia tua justa sunt, et omnes viæ tuæ misericordia, et veritas, et judicium. Cf. Psal. xxiv, 10: Universæ viæ Domini, misericordia et veritas, etc. veritas, et judicium. Cf. Psal. xxiv, 10: Universæ viæ Domini, misericordia et veritas, etc.
CASSIODORUS, Super Psal. c. CASSIODORUS, Super Psal. c.
IN IV SENTENT. DIST. XLVI, A. IN IV SENTENT. DIST. XLVI, A.
623 623
probos perpetuo puniendos, ut eorum supplicia mitigari aliquatenus non probos perpetuo puniendos, ut eorum supplicia mitigari aliquatenus non neget. Frustra, inquit ', nonnulli æternam damnandorum pœnam et cru- neget. Frustra, inquit ', nonnulli æternam damnandorum pœnam et cru- ciatus sine intermissione perpetuos humano miserantur affectu, atque ciatus sine intermissione perpetuos humano miserantur affectu, atque ita futurum esse non credunt: non quidem Scripturis adversando divinis, ita futurum esse non credunt: non quidem Scripturis adversando divinis, sed pro suo motu dura quæque molliendo, et in leniorem flectendo sen- sed pro suo motu dura quæque molliendo, et in leniorem flectendo sen- tentiam, quæ putant in eis terribilius esse dicta quam verius. Non enim tentiam, quæ putant in eis terribilius esse dicta quam verius. Non enim (inquiunt) obliviscetur misereri 2 Deus, aut continebit in ira sua miseri- (inquiunt) obliviscetur misereri 2 Deus, aut continebit in ira sua miseri- cordias suas. Hoc quidem in Psalmo legitur: sed de his intelligitur, qui cordias suas. Hoc quidem in Psalmo legitur: sed de his intelligitur, qui sunt vasa misericordiæ : quia et ipsi non pro meritis suis, sed Deo mi- sunt vasa misericordiæ : quia et ipsi non pro meritis suis, sed Deo mi- serante de miseria liberantur. Aut si hoc ad omnes æstimant pertinere, serante de miseria liberantur. Aut si hoc ad omnes æstimant pertinere, non ideo necesse est ut damnationem opinentur finiri posse eorum, de non ideo necesse est ut damnationem opinentur finiri posse eorum, de quibus dictum est: Ibunt hi in supplicium æternum 6. Ne hoc modo quibus dictum est: Ibunt hi in supplicium æternum 6. Ne hoc modo putetur habitura finem felicitas eorum, de quibus e contrario dictum putetur habitura finem felicitas eorum, de quibus e contrario dictum est Justi autem in vitam æternam. Sed poenas damnatorum certis est Justi autem in vitam æternam. Sed poenas damnatorum certis temporibus æstiment ³) si hoc his placet) aliquatenus mitigari. Et sic temporibus æstiment ³) si hoc his placet) aliquatenus mitigari. Et sic quippe intelligi potest manere ira Dei in illis, id est, ipsa damnatio. Hæc quippe intelligi potest manere ira Dei in illis, id est, ipsa damnatio. Hæc enim vocatur ira Dei, non divini animi perturbatio: ut in ira sua, id enim vocatur ira Dei, non divini animi perturbatio: ut in ira sua, id est, manente ira sua, non contineat miserationes suas, non æterno sup- est, manente ira sua, non contineat miserationes suas, non æterno sup- plicio finem dando, sed levamen adhibendo vel interponendo cruciatibus: plicio finem dando, sed levamen adhibendo vel interponendo cruciatibus: quia nec Psalmus ait ad finiendam iram suam, vel post iram suam, sed quia nec Psalmus ait ad finiendam iram suam, vel post iram suam, sed in ira sua. Quæ si sola esset, alienari a regno Dei, et carere magna in ira sua. Quæ si sola esset, alienari a regno Dei, et carere magna multitudine dulcedinis Dei, tam grandis tamen est poena, ut ei possint multitudine dulcedinis Dei, tam grandis tamen est poena, ut ei possint nulla tormenta quæ novimus, comparari : si illa sit æterna, ista autem nulla tormenta quæ novimus, comparari : si illa sit æterna, ista autem sit quamlibet multis sæculis longa. Manebit ergo sine fine mors perpetua sit quamlibet multis sæculis longa. Manebit ergo sine fine mors perpetua damnatorum et ipsa omnibus erit communis, sicut manebit communiter damnatorum et ipsa omnibus erit communis, sicut manebit communiter omnium vita æterna Sanctorum. Ecce ita asserit hîc poenas reproborum omnium vita æterna Sanctorum. Ecce ita asserit hîc poenas reproborum non esse finiendas, quod non improbat, si dicatur eorum supplicio ali- non esse finiendas, quod non improbat, si dicatur eorum supplicio ali- quod levamen adhiberi. Unde non incongrue dici potest, Deum etsi juste quod levamen adhiberi. Unde non incongrue dici potest, Deum etsi juste id possit, non omnino tantum punire malos in futuro quantum merue- id possit, non omnino tantum punire malos in futuro quantum merue- runt sed eis aliquid, quantumcumque mali sint, de poena relaxare. runt sed eis aliquid, quantumcumque mali sint, de poena relaxare.
1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion.
2 Edit. J. Alleaume, miserere. 2 Edit. J. Alleaume, miserere.
3 Psal. LXXVI, 10: Aut obliviscetur misereri Deus? aut continebit in ira sua misericordias suas? 3 Psal. LXXVI, 10: Aut obliviscetur misereri Deus? aut continebit in ira sua misericordias suas? 4 Cf. Ad Roman. ix, 22 et 23. 4 Cf. Ad Roman. ix, 22 et 23.
5 Edit. J. Alleaume, existimant. 5 Edit. J. Alleaume, existimant.
6 Matth. xxv, 46. 6 Matth. xxv, 46.
7 Ibidem. 7 Ibidem.
8 Edit. J. Alleaume, existiment. 8 Edit. J. Alleaume, existiment.
9 Ibidem, in futurum. 9 Ibidem, in futurum.
624 624
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
B. Determinat præmissas auctoritates. B. Determinat præmissas auctoritates.
1 1
Quod ergo dictum est, judicium sine misericordia fieri illi qui non Quod ergo dictum est, judicium sine misericordia fieri illi qui non fecit misericordiam : ita intelligi potest, quod judicium damnationis fecit misericordiam : ita intelligi potest, quod judicium damnationis fiet illi qui non fecit misericordiam, pro eo quod fuit sine misericordia. fiet illi qui non fecit misericordiam, pro eo quod fuit sine misericordia. Vel fiet judicium ei sine misericordia liberante et salvante : qui tamen in Vel fiet judicium ei sine misericordia liberante et salvante : qui tamen in aliqua pœnæ alleviatione misericordiam Dei sentiet. Ita cum dicitur miseri- aliqua pœnæ alleviatione misericordiam Dei sentiet. Ita cum dicitur miseri- cordia hic, judicium in futuro: non negatur quin in futuro sit misericordiæ cordia hic, judicium in futuro: non negatur quin in futuro sit misericordiæ effectus, et in electis qui per misericordiam ab omni miseria liberabun- effectus, et in electis qui per misericordiam ab omni miseria liberabun- tur, et in reprobis qui minus quam meruerint cruciabuntur. Sed hic tur, et in reprobis qui minus quam meruerint cruciabuntur. Sed hic non sine causa dicitur fieri Dei misericordia, et judicium in futuro: non sine causa dicitur fieri Dei misericordia, et judicium in futuro: quia et hic multis modis miseretur Deus, quibus non miserebitur tunc. quia et hic multis modis miseretur Deus, quibus non miserebitur tunc. Vocat enim Deus nunc peccatores 2 et justificat, quod tunc non faciet : Vocat enim Deus nunc peccatores 2 et justificat, quod tunc non faciet : et tunc reddens singulis secundum merita sua, manifeste judicabit, qui et tunc reddens singulis secundum merita sua, manifeste judicabit, qui nunc occulte judicat. Cujus occultum judicium (ut ait Augustinus) nunc occulte judicat. Cujus occultum judicium (ut ait Augustinus) intelligitur poena qua quisque vel exercetur ad purgationem, vel mo- intelligitur poena qua quisque vel exercetur ad purgationem, vel mo- vetur ad conversionem : vel si contemnit, excæcatur ad damnationem. vetur ad conversionem : vel si contemnit, excæcatur ad damnationem. Occultum ergo judicium Dei, pœna dicitur, qua judicat purgando, con- Occultum ergo judicium Dei, pœna dicitur, qua judicat purgando, con- vertendo, vel excæcando. Judicia quoque Dei interdum appellantur dis- vertendo, vel excæcando. Judicia quoque Dei interdum appellantur dis- pensationes ejus de omnibus rebus. Unde, Quam incomprehensibilia pensationes ejus de omnibus rebus. Unde, Quam incomprehensibilia sunt judicia ejus 3 Et, Judicia tua abyssus multa . ! Judicium autem sunt judicia ejus 3 Et, Judicia tua abyssus multa . ! Judicium autem quo in futuro judicabit, intelligitur sententia judicis, qua ventilabitur quo in futuro judicabit, intelligitur sententia judicis, qua ventilabitur area, id est, dividentur localiter boni a malis ministerio Angelorum : area, id est, dividentur localiter boni a malis ministerio Angelorum : et isti in vitam ducentur, illi in supplicium mittentur ³, qui nunc si- et isti in vitam ducentur, illi in supplicium mittentur ³, qui nunc si- mul mixti sunt. mul mixti sunt.
5 5
1 Cf. Jacob. 11, 13. 1 Cf. Jacob. 11, 13.
2 Cf. Matth. 1x, 13; Marc. 11, 17. Cf. Luc. v, 32. 2 Cf. Matth. 1x, 13; Marc. 11, 17. Cf. Luc. v, 32.
3 Ad Roman. XI, 33. 3 Ad Roman. XI, 33.
+ Psal. xxxv, 7. + Psal. xxxv, 7.
5 Cf. Matth. XXV, 46. 5 Cf. Matth. XXV, 46.
IN IV SENTENT. DIST. XLVI, C. IN IV SENTENT. DIST. XLVI, C.
625 625
C. De justitia et misericordia Dei. C. De justitia et misericordia Dei.
Sed quomodo justitiam Dei et pietatem, id est, misericordiam, supra Sed quomodo justitiam Dei et pietatem, id est, misericordiam, supra Cassiodorus duas esse res dixit, quæ semper adjunctæ sunt judicio Dei? Cassiodorus duas esse res dixit, quæ semper adjunctæ sunt judicio Dei? Justitia enim Dei et misericordia non duæ res sunt, sed una res, id Justitia enim Dei et misericordia non duæ res sunt, sed una res, id est, una divina essentia est, sicut supra pluribus auctoritatibus osten- est, una divina essentia est, sicut supra pluribus auctoritatibus osten- sum est. Quia non est Deo aliud esse misericordem, quam misericordiam : sum est. Quia non est Deo aliud esse misericordem, quam misericordiam : nec justum, quam justitiam : sed idem prorsus. Nec aliud est ei esse mi- nec justum, quam justitiam : sed idem prorsus. Nec aliud est ei esse mi- sericordem, quam justum vel misericordiam, quam justitiam: sed sericordem, quam justum vel misericordiam, quam justitiam: sed omnino idem, quia non denominative, sed essentialiter hæc de Deo omnino idem, quia non denominative, sed essentialiter hæc de Deo dicuntur. Cur ergo dicit Scriptura de operibus Dei, quædam esse mi- dicuntur. Cur ergo dicit Scriptura de operibus Dei, quædam esse mi- sericordiæ, quædam justitiæ ? Si enim justitia Dei, misericordia est: sericordiæ, quædam justitiæ ? Si enim justitia Dei, misericordia est: quæcumque sunt opera misericordiæ, esse videntur justitiæ, et e con- quæcumque sunt opera misericordiæ, esse videntur justitiæ, et e con- verso. His responderi potest sic, illis locutionibus quibus hujusmodi verso. His responderi potest sic, illis locutionibus quibus hujusmodi operum fiunt distinctiones, ut alia misericordiæ, alia justitiæ, alia bo- operum fiunt distinctiones, ut alia misericordiæ, alia justitiæ, alia bo- nitati attribuantur: non diversitas subjacentis, id est, rei his vocabulis nitati attribuantur: non diversitas subjacentis, id est, rei his vocabulis significatæ exprimitur, sed varietas sensuum et effectuum in creatu- significatæ exprimitur, sed varietas sensuum et effectuum in creatu- ris monstratur. Cum enim dicitur Deus justus vel justitia, essentia di- ris monstratur. Cum enim dicitur Deus justus vel justitia, essentia di- vina prædicatur: et etiam quod ipse sit distributor, et judex meritorum, vina prædicatur: et etiam quod ipse sit distributor, et judex meritorum, intelligi datur. Ita et cum dicitur misericors, essentia divina prædicatur : intelligi datur. Ita et cum dicitur misericors, essentia divina prædicatur : et insuper quod ipse sit miserorum liberator intelligi datur. Similiter et insuper quod ipse sit miserorum liberator intelligi datur. Similiter cum dicitur bonus, essentia divina prædicatur. Et cum dicitur Deus, et cum dicitur bonus, essentia divina prædicatur. Et cum dicitur Deus, et insuper auctor omnium bonorum ostenditur. Ita et cum dicitur Deus, insuper auctor omnium bonorum ostenditur. Ita et cum dicitur Deus, essentia divina prædicatur, et ipse timendus ostenditur. Inde ergo quæ- essentia divina prædicatur, et ipse timendus ostenditur. Inde ergo quæ- dam opera misericordiæ, quædam justitiæ dicuntur non quin divina dam opera misericordiæ, quædam justitiæ dicuntur non quin divina essentia hæc et illa operetur, et quin hæc et illa sint opera divinæ es- essentia hæc et illa operetur, et quin hæc et illa sint opera divinæ es- sentiæ, quæ dicitur misericordia et justitia : sed quia quædam sunt. sentiæ, quæ dicitur misericordia et justitia : sed quia quædam sunt. quibus ostenditur judex et æquus distributor, quædam quibus ostendi- quibus ostenditur judex et æquus distributor, quædam quibus ostendi- tur miserator. Misericors enim dicitur in natura, miserator in exhibi- tur miserator. Misericors enim dicitur in natura, miserator in exhibi- tione. Et in quibusdam operibus dicitur effectus esse misericordiæ, in tione. Et in quibusdam operibus dicitur effectus esse misericordiæ, in quibusquam effectus justitiæ : non quod aliud efficiat justitia, aliud quibusquam effectus justitiæ : non quod aliud efficiat justitia, aliud misericordia Dei si ad essentiam referas: sed quia ex quibusdam effe- misericordia Dei si ad essentiam referas: sed quia ex quibusdam effe-
1 Cf. Psal. Lxv, 3; cx, 2 et 7; Eccli. xvi, 26; xxxx, 39, et sæpe sæpius in plurimis locis. 1 Cf. Psal. Lxv, 3; cx, 2 et 7; Eccli. xvi, 26; xxxx, 39, et sæpe sæpius in plurimis locis.
XXX XXX
40 40
626 626
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
ctibus intelligitur judex, ex quibusdam miserator: vel, ut quibusdam ctibus intelligitur judex, ex quibusdam miserator: vel, ut quibusdam placet, justus et misericors. placet, justus et misericors.
Sed secundum hoc occurrit quæstio, Quomodo ex aliis ostendatur Sed secundum hoc occurrit quæstio, Quomodo ex aliis ostendatur justus, et ex aliis misericors, cum sit idem ei esse justum et esse mise- justus, et ex aliis misericors, cum sit idem ei esse justum et esse mise- ricordem? Si enim secundum eamdem rationem dicitur justus et mise- ricordem? Si enim secundum eamdem rationem dicitur justus et mise- ricors, ex eo opere quo intelligitur justus, intelligitur misericors, et e ricors, ex eo opere quo intelligitur justus, intelligitur misericors, et e converso. Sed dixi supra, quia cum dicitur Deus justus et misericors, converso. Sed dixi supra, quia cum dicitur Deus justus et misericors, ita eadem divina essentia significatur, et secundum eam idem prædi- ita eadem divina essentia significatur, et secundum eam idem prædi- catur, ut etiam quædam diversa intelligantur. Intelligimus enim per catur, ut etiam quædam diversa intelligantur. Intelligimus enim per hoc eum hoc eum esse miseratorem et justum judicem. Quod evidenter Orige- esse miseratorem et justum judicem. Quod evidenter Orige- nes ostendit dicens: Omnia quæ Dei sunt, Christus est. Ipse sapientia nes ostendit dicens: Omnia quæ Dei sunt, Christus est. Ipse sapientia ejus, ipse fortitudo, justitia, sanctitas, ipse prudentia, ipse veritas. Sed ejus, ipse fortitudo, justitia, sanctitas, ipse prudentia, ipse veritas. Sed cum unum sit in subjacenti pro varietate sensuum, diversis nuncu- cum unum sit in subjacenti pro varietate sensuum, diversis nuncu- patur vocabulis. Aliud enim significat sapientia, aliud justitia. Quando patur vocabulis. Aliud enim significat sapientia, aliud justitia. Quando enim sapientia dicitur, disciplinis te divinarum humanarumque rerum enim sapientia dicitur, disciplinis te divinarum humanarumque rerum instruere intelligitur: quando justitia, distributor, vel judex meritorum in- instruere intelligitur: quando justitia, distributor, vel judex meritorum in- sinuatur. Ita et prudentia cum dicitur, doctor, et demonstrator bonarum, sinuatur. Ita et prudentia cum dicitur, doctor, et demonstrator bonarum, vel malarum rerum, vel neutrarum intelligitur. vel malarum rerum, vel neutrarum intelligitur.
1). Auctoritatibus probat quædam justitiæ, alia misericordiæ, alia bonitati 1). Auctoritatibus probat quædam justitiæ, alia misericordiæ, alia bonitati attribui. attribui.
Quod autem quædam opera misericordiæ, quædam justitiæ, quædam Quod autem quædam opera misericordiæ, quædam justitiæ, quædam bonitati attribuantur, in Scripturis facile est reperire. Et de misericordia bonitati attribuantur, in Scripturis facile est reperire. Et de misericordia quidem et justitia manifestum est, de bonitate vero et misericordia amplius quidem et justitia manifestum est, de bonitate vero et misericordia amplius latet. Sed Augustinus docet illa opera proprie ad misericordiam perti- latet. Sed Augustinus docet illa opera proprie ad misericordiam perti- nere, quibus aliqui a miseria liberantur. Ad bonitatem vero non solum nere, quibus aliqui a miseria liberantur. Ad bonitatem vero non solum illa, sed facturam et gubernationem naturalium, ita dicens: Ad miseri- illa, sed facturam et gubernationem naturalium, ita dicens: Ad miseri- cordiam pertinet, quod a peccatis mundat, et de miseria liberat. Ad cordiam pertinet, quod a peccatis mundat, et de miseria liberat. Ad bonitatem vero, quod coelum et terram, et omnia valde bona creavit ut bonitatem vero, quod coelum et terram, et omnia valde bona creavit ut essent. Idem 3, Coeli non indigent misericordia, ubi nulla est miseria: essent. Idem 3, Coeli non indigent misericordia, ubi nulla est miseria: in terra hominis abundat miseria, et superabundat Dei misericordia. in terra hominis abundat miseria, et superabundat Dei misericordia.
1 ORIGENES, Super illud Jeremiæ, x, 12: Qui facit terram in fortitudine sua. 1 ORIGENES, Super illud Jeremiæ, x, 12: Qui facit terram in fortitudine sua.
2 S. AUGUSTINUS, Super Psal. cxXXV. 2 S. AUGUSTINUS, Super Psal. cxXXV.
3 IDEM, Super Psal. xxxII. 3 IDEM, Super Psal. xxxII.
IN IV SENTENT. DIST. XLVI, E. IN IV SENTENT. DIST. XLVI, E.
627 627
Miseria ergo hominis et misericordia Dei plena est terra, non coeli, qui Miseria ergo hominis et misericordia Dei plena est terra, non coeli, qui non indigent misericordia, indigent tamen regente Domino. Omnia enim non indigent misericordia, indigent tamen regente Domino. Omnia enim indigent Domino, et misera, et felicia: quia sine illo miser non suble- indigent Domino, et misera, et felicia: quia sine illo miser non suble- vatur, felix non regitur. Item, alibi ¹, Misericordia est erga miseros, vatur, felix non regitur. Item, alibi ¹, Misericordia est erga miseros, bonitas erga quoslibet. Interdum tamen misericordia large accipitur, ut bonitas erga quoslibet. Interdum tamen misericordia large accipitur, ut bonitas. bonitas.
E. Quomodo universæ viæ Domini dicuntur misericordia et veritas ? E. Quomodo universæ viæ Domini dicuntur misericordia et veritas ?
3 3
Post hæc considerari oportet, ex quo sensu universæ viæ Domini Post hæc considerari oportet, ex quo sensu universæ viæ Domini dicantur misericordia et veritas. Hoc multiplicem recipit expositionem. dicantur misericordia et veritas. Hoc multiplicem recipit expositionem. Universæ enim viæ Domini misericordia et veritas quibus ad nos ve- Universæ enim viæ Domini misericordia et veritas quibus ad nos ve- nit, ut ait Augustinus super Psalmum, intelliguntur duo adventus. Pri- nit, ut ait Augustinus super Psalmum, intelliguntur duo adventus. Pri- mus, in quo manifestam et multiplicem misericordiam nobis exhibuit : mus, in quo manifestam et multiplicem misericordiam nobis exhibuit : et secundus, in quo requirendo merita, justitiam exhibebit. Universæ et secundus, in quo requirendo merita, justitiam exhibebit. Universæ etiam viæ Domini, id est, quibus ad Dominum ascendimus, sunt ju- etiam viæ Domini, id est, quibus ad Dominum ascendimus, sunt ju- stitia, qua a malo declinamus et misericordia, qua bonum facimus. stitia, qua a malo declinamus et misericordia, qua bonum facimus. In his enim duobus omne bonum meritum includitur. Sed cum superius In his enim duobus omne bonum meritum includitur. Sed cum superius Cassiodorus dixerit in his duobus omnia opera Dei includi, merito Cassiodorus dixerit in his duobus omnia opera Dei includi, merito quæri potest, An in omni opere Domini hæc duo mutuo sibi jungan- quæri potest, An in omni opere Domini hæc duo mutuo sibi jungan- tur? Quibusdam placuit non in omni opere Domini hæc duo concur- tur? Quibusdam placuit non in omni opere Domini hæc duo concur- rere, secundum effectum dico: nam secundum essentiam non dividitur rere, secundum effectum dico: nam secundum essentiam non dividitur misericordia a justitia, sed unum est. Verum secundum effectum non misericordia a justitia, sed unum est. Verum secundum effectum non in omni opere Domini dicunt esse misericordiam et justitiam : sed in in omni opere Domini dicunt esse misericordiam et justitiam : sed in quibusdam fatentur tantum misericordiam, in aliis justitiam, atque in quibusdam fatentur tantum misericordiam, in aliis justitiam, atque in aliis misericordiam et justitiam. Fatentur tamen Dominum omnia quæ aliis misericordiam et justitiam. Fatentur tamen Dominum omnia quæ fecit misericorditer agere et juste: referentes rationem dicti ad Dei fecit misericorditer agere et juste: referentes rationem dicti ad Dei voluntatem, quæ justitia est, et misericordia: non ad effectus miseri- voluntatem, quæ justitia est, et misericordia: non ad effectus miseri- cordiæ et justitiæ, qui sunt in rebus. Aliis autem videtur, quod sicut cordiæ et justitiæ, qui sunt in rebus. Aliis autem videtur, quod sicut dicitur Deus omnia opera sua juste facere et misericorditer ita con- dicitur Deus omnia opera sua juste facere et misericorditer ita con- cedendum sit, in omni opere Dei justitiam esse et misericordiam, id cedendum sit, in omni opere Dei justitiam esse et misericordiam, id est, clementiam, secundum effectum vel signum quia nullum opus est, clementiam, secundum effectum vel signum quia nullum opus
1 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xxiv, 7: Secundum misericordiam tuam memento mei tu. 1 S. AUGUSTINUS, Super Psal. xxiv, 7: Secundum misericordiam tuam memento mei tu. 2 Cf. Tob. III, 2. 2 Cf. Tob. III, 2.
8 CASSIODORUS, Super Psal. c. 8 CASSIODORUS, Super Psal. c.
628 628
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
Dei est, in quo non sit effectus vel signum æquitatis et clementiæ, Dei est, in quo non sit effectus vel signum æquitatis et clementiæ, sive occultæ, sive apertæ. Aliquando enim manifesta est clementia sive sive occultæ, sive apertæ. Aliquando enim manifesta est clementia sive benignitas, et occulta æquitas, aliquando e converso. benignitas, et occulta æquitas, aliquando e converso.
DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.
« Sed quæritur hic de valde malis, « Sed quæritur hic de valde malis,
etc. » etc. »
In ista distinctione ponuntur duæ In ista distinctione ponuntur duæ quæstiones. Una ex intentione, scilicet quæstiones. Una ex intentione, scilicet si valde malis prosint suffragia ? Et al- si valde malis prosint suffragia ? Et al- tera ex incidenti, scilicet utrum in omni tera ex incidenti, scilicet utrum in omni opere Dei sit misericordia et veritas, ibi, opere Dei sit misericordia et veritas, ibi, C, «Sed quomodo justitiam Dei et pie- C, «Sed quomodo justitiam Dei et pie- tatem, etc. » tatem, etc. »
Quantum ad primum duo dicit, scili- Quantum ad primum duo dicit, scili- cet si valde malis aliqua fit misericordia. cet si valde malis aliqua fit misericordia. Et secundo, determinat in contrarium Et secundo, determinat in contrarium inducta, ibi, B, « Quod ergo dictum inducta, ibi, B, « Quod ergo dictum est, etc. » est, etc. »
Littera autem primæ partis plane dis- Littera autem primæ partis plane dis- putata est in Littera: ad quam intelli- putata est in Littera: ad quam intelli- gendam tria oportet inquirere, scilicet gendam tria oportet inquirere, scilicet primo, de divisione illa quam supponit, primo, de divisione illa quam supponit, quod sunt valde boni, etc. quod sunt valde boni, etc.
Secundo, De opinione Doctorum de Secundo, De opinione Doctorum de
valde malis. valde malis.
Et tertio, Utrum in omni opere Dei Et tertio, Utrum in omni opere Dei sit misericordia et veritas ? sit misericordia et veritas ?
ARTICULUS I. ARTICULUS I.
An divisio quam supponit Magister, scili- An divisio quam supponit Magister, scili- cet quod aliqui sunt valde boni, et cet quod aliqui sunt valde boni, et aliqui valde mali, sit bona? aliqui valde mali, sit bona?
AD PRIMUM Sic objicitur : AD PRIMUM Sic objicitur :
1. Omnis divisio debet esse per oppo- 1. Omnis divisio debet esse per oppo- sita sed divisio quadrimembris supra sita sed divisio quadrimembris supra
est habita ergo inter se membra ad est habita ergo inter se membra ad minus sunt disparata: ergo mediocriter minus sunt disparata: ergo mediocriter boni, et mediocriter mali, sunt diversa boni, et mediocriter mali, sunt diversa genera hominum. genera hominum.
2. Item, Differentia quadrimembris 2. Item, Differentia quadrimembris invenitur in judicandis, ut infra habebi- invenitur in judicandis, ut infra habebi- tur sunt enim judicandi perfecti: et tur sunt enim judicandi perfecti: et judicati damnati, qui sunt ut mediocri- judicati damnati, qui sunt ut mediocri- ter mali et non judicati damnati, qui ter mali et non judicati damnati, qui sunt ut valde mali. Cum ergo genera sunt ut valde mali. Cum ergo genera ista hominum differant in ordine judi- ista hominum differant in ordine judi- cii, videtur quod hic habeant differen- cii, videtur quod hic habeant differen- tiam ergo mediocriter boni et medio- tiam ergo mediocriter boni et medio- criter mali different. criter mali different.
3. Item, In moribus invenitur ista di- 3. Item, In moribus invenitur ista di- versitas sunt enim infideles, quorum versitas sunt enim infideles, quorum malitia omnem aliam quæ est in mori- malitia omnem aliam quæ est in mori- bus tantum, excedit et sunt infideles bus tantum, excedit et sunt infideles qui saltem numero sunt de Ecclesia : et qui saltem numero sunt de Ecclesia : et sunt boni imperfecti et boni perfecti : et sunt boni imperfecti et boni perfecti : et constat, quod primi sunt valde mali, et constat, quod primi sunt valde mali, et secundi mediocriter mali, et tertii me- secundi mediocriter mali, et tertii me- diocriter boni, et quarti valde boni : diocriter boni, et quarti valde boni : ergo omnes isti status inter se differunt. ergo omnes isti status inter se differunt.
4. Item, Cum dicitur, Iste est medio- 4. Item, Cum dicitur, Iste est medio- criter bonus aut potest inferri, quod criter bonus aut potest inferri, quod ipse sit simpliciter, aut non. Si sic: ergo ipse sit simpliciter, aut non. Si sic: ergo cum in isto posset inferri, quod sit sim- cum in isto posset inferri, quod sit sim- pliciter bonus, eadem ratione in alte- pliciter bonus, eadem ratione in alte- ro inferretur, quod ipse sit simpli- ro inferretur, quod ipse sit simpli- citer malus constat autem, quod bo- citer malus constat autem, quod bo- nus et malus differunt: ergo isti sim- nus et malus differunt: ergo isti sim- pliciter different. Si autem non possit pliciter different. Si autem non possit inferri, quod mediocriter bonus, sit sim- inferri, quod mediocriter bonus, sit sim- pliciter bonus sed nullus salvatur, nisi pliciter bonus sed nullus salvatur, nisi qui est simpliciter bonus quautum ad qui est simpliciter bonus quautum ad omnis peccati mortalis immunitatem : omnis peccati mortalis immunitatem : ergo mediocriter bonus non salvatur, ergo mediocriter bonus non salvatur, quod falsum est: ergo et hoc falsum, quod falsum est: ergo et hoc falsum, quod mediocriter bonus, non sit simpli- quod mediocriter bonus, non sit simpli- citer bonus. citer bonus.
IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Mediocriter bonus non dicitur nisi 1. Mediocriter bonus non dicitur nisi
Sed contra. Sed contra.