Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, G, ART. 42 ET 43. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, G, ART. 42 ET 43.

4. Item, Probatio nulla est in Lit- 4. Item, Probatio nulla est in Lit- tera: quia anima non videt hujusmodi tera: quia anima non videt hujusmodi somnia, sed homo: et non est inconve- somnia, sed homo: et non est inconve- niens si ille de se videt corporales actus, niens si ille de se videt corporales actus, cum ipse sit corporeus. Quod autem ani- cum ipse sit corporeus. Quod autem ani- ma hoc non videat, non latet aliquem ma hoc non videat, non latet aliquem aliquid scientem de philosophia natu- aliquid scientem de philosophia natu- rali. Præterea, Si anima talia videret, rali. Præterea, Si anima talia videret, tunc etiam separata talia somnia vide- tunc etiam separata talia somnia vide- ret et hoc ridiculum est dicere, quod ret et hoc ridiculum est dicere, quod animæ separatæ somnient. animæ separatæ somnient.

RESPONSIO. Augustinus in veritate is- RESPONSIO. Augustinus in veritate is- tud non asserit: quia dubie dictum est, tud non asserit: quia dubie dictum est, et magis apparet absurdum et falsum et magis apparet absurdum et falsum quam verum. Si tamen quis sustinere quam verum. Si tamen quis sustinere velit, dicere poterit, quod figuram cor- velit, dicere poterit, quod figuram cor- poris habere contingit dupliciter, scilicet poris habere contingit dupliciter, scilicet per esse, et per intentionem. Primo qui- per esse, et per intentionem. Primo qui- dem modo non habet figuram corporis dem modo non habet figuram corporis nisi corpus et ideo erravit Tertullianus, nisi corpus et ideo erravit Tertullianus, qui tali modo figuram corporis attribuit qui tali modo figuram corporis attribuit animæ. Per intentionem autem in po- animæ. Per intentionem autem in po- tentia quæ imaginaria vocatur, anima tentia quæ imaginaria vocatur, anima sensibilis habet figuram corporis quando sensibilis habet figuram corporis quando imaginantur corpora, sicut dicit in Lit- imaginantur corpora, sicut dicit in Lit- tera et ita intelligitur Littera: figuræ tera et ita intelligitur Littera: figuræ enim omnium quantorum in formali enim omnium quantorum in formali sive imaginaria describuntur. sive imaginaria describuntur.

Et per hoc patet solutio ad pri- Et per hoc patet solutio ad pri-

mum. mum.

Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod figura se- Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod figura se- cundum esse consideratur in illa obje- cundum esse consideratur in illa obje- ctione, et etiam in sequenti, sed per in- ctione, et etiam in sequenti, sed per in- tentionem convenit animæ. tentionem convenit animæ.

A.d 4. A.d 4.

AD ALIUD dicendum, quod Augustinus AD ALIUD dicendum, quod Augustinus non intendit, quod animæ secum ferant non intendit, quod animæ secum ferant imagines acceptas a rebus prout sunt in imagines acceptas a rebus prout sunt in sensibus interioribus, sed potius infe- sensibus interioribus, sed potius infe- ctiones vel merita contracta ex talibus ctiones vel merita contracta ex talibus ferunt secum et hæc infra melius pate- ferunt secum et hæc infra melius pate- bunt, et per tales infectiones poenis sub- bunt, et per tales infectiones poenis sub-

dentur. dentur.

ARTICULUS XLII. ARTICULUS XLII.

599 599

An spiritus sint in locis non corpo- An spiritus sint in locis non corpo- ralibus? ralibus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, paulo ante finem: « Ita etiam in lo- G, paulo ante finem: « Ita etiam in lo- cis videtur esse cis videtur esse corporalibus, corporalibus, etc. » etc. »

non non

Hoc enim videtur absurdum : quia Hoc enim videtur absurdum : quia sic nec infernus nec cœlum empyreum sic nec infernus nec cœlum empyreum locus corporalis esse videtur, quod hor- locus corporalis esse videtur, quod hor- ret fides nostra. ret fides nostra.

RESPONSIO. Dicendum, quod non intel- RESPONSIO. Dicendum, quod non intel- ligit de loco secundum suam substan- ligit de loco secundum suam substan- tiam, sed potius secundum actum lo- tiam, sed potius secundum actum lo- candi quia non corporaliter in loco candi quia non corporaliter in loco contineri potest spirititus, sed potius contineri potest spirititus, sed potius diffinitive, sicut dicit Damascanus: et diffinitive, sicut dicit Damascanus: et hoc est quasi spiritualiter contineri. hoc est quasi spiritualiter contineri.

ARTICULUS XLIII. ARTICULUS XLIII.

An verum sit, quod animæ priventur An verum sit, quod animæ priventur sensibus et affectibus ? sensibus et affectibus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, sub fine: « Unde probatur ani- ibi, G, sub fine: « Unde probatur ani- mas defunctorum non solum sensibus mas defunctorum non solum sensibus suis non privari, sed nec suis affectibus, suis non privari, sed nec suis affectibus,

etc. » etc. »

Videtur enim esse falsum sic: Videtur enim esse falsum sic:

1. Quorum actus essentialis corrumpi- 1. Quorum actus essentialis corrumpi- tur, et ipsa necessario corrumpuntur : tur, et ipsa necessario corrumpuntur : sed sensuum in morte actus essentialis sed sensuum in morte actus essentialis corrumpitur ergo et ipsi sensus cor- corrumpitur ergo et ipsi sensus cor- rumpuntur. PRIMA patet per Damasce- rumpuntur. PRIMA patet per Damasce- num dicentem, quod nulla res propria et num dicentem, quod nulla res propria et essentiali destituitur operatione. SECUNDA essentiali destituitur operatione. SECUNDA

Solutio. Solutio.

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

patet per se quia post mortem nec vi- patet per se quia post mortem nec vi- det, nec audit, nec aliquid aliorum facit det, nec audit, nec aliquid aliorum facit quæ per sensus exercentur. quæ per sensus exercentur.

2. Item, Aristoteles in IX primæ phi- 2. Item, Aristoteles in IX primæ phi- losophiæ dicit sic : « Si posterius quid losophiæ dicit sic : « Si posterius quid manet perscrutandum: nam in quibus- manet perscrutandum: nam in quibus- dam nihil prohibet, ut scilicet anima dam nihil prohibet, ut scilicet anima talis, non omnis, sed intellectus: om- talis, non omnis, sed intellectus: om- nium enim impossibile forsan. » Ex hoc nium enim impossibile forsan. » Ex hoc accipitur, quod anima sensibilis secun- accipitur, quod anima sensibilis secun- dum nullam vim post corpus manet: er- dum nullam vim post corpus manet: er- go falsum est quod dicit in Littera. go falsum est quod dicit in Littera.

3. Item, Aristoteles in primo de 3. Item, Aristoteles in primo de Anima « Siquidem est aliquid animæ Anima « Siquidem est aliquid animæ operum aut propria passio, contingit operum aut propria passio, contingit utique ipsam separari: si vero nulla utique ipsam separari: si vero nulla propria ipsius, non erit separabilis. » propria ipsius, non erit separabilis. » Constat autem, quod nulla operatio vel Constat autem, quod nulla operatio vel passio sensibilis est propria animæ sine passio sensibilis est propria animæ sine corpore. Ergo nulla pars animæ sen- corpore. Ergo nulla pars animæ sen- sibilis separatur : ergo post mortem non sibilis separatur : ergo post mortem non

manet. manet.

4. Item, Eustratius dicit in Commento 4. Item, Eustratius dicit in Commento libri VI Ethicorum sic: « Post rationa- libri VI Ethicorum sic: « Post rationa- lem animam, non natura confestim, sed lem animam, non natura confestim, sed vitæ quædam alteræ, scilicet sensibilis, vitæ quædam alteræ, scilicet sensibilis, et vegetabilis, quæ est entelechiæ, sunt et vegetabilis, quæ est entelechiæ, sunt inseparabiles a corpore existentes, et inseparabiles a corpore existentes, et propriæ ipsorum advenientes comple- propriæ ipsorum advenientes comple- xionibus, et his dissolutis coabsceden- xionibus, et his dissolutis coabsceden- tes. » Ex hoc expresse accipitur quod tes. » Ex hoc expresse accipitur quod

dictum est. dictum est.

: :

5. Item, Aristoteles in libro XVI Ani- 5. Item, Aristoteles in libro XVI Ani- malium sic dicit : « Si operatio aliquo- malium sic dicit : « Si operatio aliquo- rum principiorum non potest esse sine rum principiorum non potest esse sine corpore, non erunt talia principia sine corpore, non erunt talia principia sine corpore. Verbi gratia non fit ambula- corpore. Verbi gratia non fit ambula- tio sine pedibus et ideo vis ambulativa tio sine pedibus et ideo vis ambulativa non est umquam sine pedibus. » Et lo- non est umquam sine pedibus. » Et lo- quitur de operatione sensuum. Cum quitur de operatione sensuum. Cum ergo ipsi non sint operantes sine organo ergo ipsi non sint operantes sine organo corporali, non possunt manere sine corporali, non possunt manere sine organo corporali: ergo illo dissoluto, organo corporali: ergo illo dissoluto, et ipsi annihilantur. et ipsi annihilantur.

6. Item, Quæcumque exigunt subje- 6. Item, Quæcumque exigunt subje- ctum quantum ad suum esse, post subje- ctum quantum ad suum esse, post subje- cti corruptionem non habent permanen- cti corruptionem non habent permanen-

* Cf. Luc. XVI, 24. * Cf. Luc. XVI, 24.

tiam omnis potentia organica sic exi- tiam omnis potentia organica sic exi- git subjectum quantum ad suum esse : git subjectum quantum ad suum esse : ergo subjecto corrupto non habet per- ergo subjecto corrupto non habet per- manentiam: sed omnis vis animæ sen- manentiam: sed omnis vis animæ sen- sibilis est potentia organica: ergo vide- sibilis est potentia organica: ergo vide- detur, quod omnis vis animæ sensibilis detur, quod omnis vis animæ sensibilis corrupto subjecto nullam habeat perma- corrupto subjecto nullam habeat perma- nentiam. nentiam.

7. Item, Videmus quod debilitato sub- 7. Item, Videmus quod debilitato sub- jecto omnis vis animæ sensibilis debili- jecto omnis vis animæ sensibilis debili- tatur ergo et destructo destruitur. tatur ergo et destructo destruitur. IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

1. Si aliquid non destruitur secundum 1. Si aliquid non destruitur secundum substantiam, nulla pars ejus substantia- substantiam, nulla pars ejus substantia- lis destruitur: sed anima rationalis non lis destruitur: sed anima rationalis non destruitur secundum substantiam: ergo destruitur secundum substantiam: ergo pars ejus substantialis non destruitur: pars ejus substantialis non destruitur: sed hæc est anima sensibilis, quia dicit sed hæc est anima sensibilis, quia dicit Philosophus, quod sicut trigonum est in Philosophus, quod sicut trigonum est in tetragono, sic sensibile est in rationali: tetragono, sic sensibile est in rationali: ergo anima sensibilis non destruitur ergo anima sensibilis non destruitur post mortem. post mortem.

2. Item, Constat, quod in resurre- 2. Item, Constat, quod in resurre- ctione corpus quantum ad naturam or- ctione corpus quantum ad naturam or- ganorum resurget: sed organa non ganorum resurget: sed organa non erunt sine suis potentiis perficientibus erunt sine suis potentiis perficientibus ea ergo et potentiæ tunc erunt : sed ea ergo et potentiæ tunc erunt : sed non erunt nisi maneant: ergo potentiæ non erunt nisi maneant: ergo potentiæ animæ sensibilis manebunt : ergo non animæ sensibilis manebunt : ergo non destruuntur. destruuntur.

3. Item, In Littera nominat linguam 3. Item, In Littera nominat linguam et digitum et constat, quod non fue- et digitum et constat, quod non fue- runt ibi illa membra corporaliter: ergo runt ibi illa membra corporaliter: ergo oportet, quod virtutes sive potentiæ oportet, quod virtutes sive potentiæ animæ ad minus ibi fuerint: ergo et in animæ ad minus ibi fuerint: ergo et in anima manent post mortem. anima manent post mortem.

RESPONSIO. Dicendum, quod virtutes RESPONSIO. Dicendum, quod virtutes animæ sensibilis et ipsa anima sensibi- animæ sensibilis et ipsa anima sensibi- lis possunt tripliciter considerari, scilicet lis possunt tripliciter considerari, scilicet in actu, in esse, et in radice. Et primo in actu, in esse, et in radice. Et primo quidem modo non manent post mortem, quidem modo non manent post mortem, scilicet quoad audire, videre, et imagi- scilicet quoad audire, videre, et imagi- nari, et hujusmodi. Secundo modo ite- nari, et hujusmodi. Secundo modo ite- rum non manent : quia esse virtutis rum non manent : quia esse virtutis organicæ est in organo: unde non est organicæ est in organo: unde non est visus in esse, qui non est in oculo se- visus in esse, qui non est in oculo se-

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, H. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, H.

cundum habitum ad minus et sic est cundum habitum ad minus et sic est etiam in aliis viribus animæ sensibilis. etiam in aliis viribus animæ sensibilis. Tertio autem modo manent: quia sub- Tertio autem modo manent: quia sub- stantia animæ rationalis est radix om- stantia animæ rationalis est radix om- nium suarum virium rationalium sensi- nium suarum virium rationalium sensi- bilium et vegetabilium, et ex ipsa oriun- bilium et vegetabilium, et ex ipsa oriun- tur et procedunt sicut proprietates de tur et procedunt sicut proprietates de subjecto. Et quia illa manet, ideo etiam subjecto. Et quia illa manet, ideo etiam vires istæ manebunt : et sicut modo vires istæ manebunt : et sicut modo processerunt ab ipsa in organa quoad processerunt ab ipsa in organa quoad esse et agere, ita et post resurrectionem esse et agere, ita et post resurrectionem procedent. procedent.

601 601

tire et imaginari est actus essentialis tire et imaginari est actus essentialis sensuum secundum esse acceptorum, et sensuum secundum esse acceptorum, et non prout sumuntur in radice et bene non prout sumuntur in radice et bene conceditur, quod secundum hoc esse conceditur, quod secundum hoc esse destruuntur. destruuntur.

AD OMNIA alia est idem modus solu- AD OMNIA alia est idem modus solu- tionis. tionis.

Nota tamen, quod quidam volunt no- Nota tamen, quod quidam volunt no- vam philosophiam inducere, quod ani- vam philosophiam inducere, quod ani- ma exuta videt et audit et imaginatur, ma exuta videt et audit et imaginatur, et secum defert imaginationes corporis et secum defert imaginationes corporis quas recipit in corpore : quod qualiter quas recipit in corpore : quod qualiter Et per hoc patet solutio ad omnia probant, non oportet dicere, quia potius Et per hoc patet solutio ad omnia probant, non oportet dicere, quia potius derisio est, quam sententia veritatis. derisio est, quam sententia veritatis.

fere dicta. fere dicta.

AD PRIMUM enim dicendum, quod sen- AD PRIMUM enim dicendum, quod sen-

Ad alia. Ad alia.

H. De abortivis fœtibus et monstris. H. De abortivis fœtibus et monstris.

1 1

Illud etiam investigari oportet, si abortivi foetus et monstra resurgent, Illud etiam investigari oportet, si abortivi foetus et monstra resurgent, et qualia. De quo Augustinus ' ita ait: Occurrit de abortivis fœtibus quæ- et qualia. De quo Augustinus ' ita ait: Occurrit de abortivis fœtibus quæ- stio, qui jam nati sunt in uteris matrum, sed non ita ut jam possint renasci. stio, qui jam nati sunt in uteris matrum, sed non ita ut jam possint renasci. Si enim resurrecturos eos dixerimus: de his qui jam formati sunt, tole- Si enim resurrecturos eos dixerimus: de his qui jam formati sunt, tole- rari potest utcumque quod dicitur 2. Informes vero quis non proclivius pe- rari potest utcumque quod dicitur 2. Informes vero quis non proclivius pe- rire arbitretur, sicut semina quæ concepta non fuerunt ? Scrupulose qui- rire arbitretur, sicut semina quæ concepta non fuerunt ? Scrupulose qui- dem inter Doctores quæri ac disputari potest, quando incipit homo in utero dem inter Doctores quæri ac disputari potest, quando incipit homo in utero vivere, an sit quædam vita occulta quæ nondum motibus viventis appa- vivere, an sit quædam vita occulta quæ nondum motibus viventis appa- reat? Negari enim vixisse puerperia, quæ ideo membratim exsecantur, ut reat? Negari enim vixisse puerperia, quæ ideo membratim exsecantur, ut ejiciantur ex uteris prægnantium: ne matres etiam, si mortua ibi relin- ejiciantur ex uteris prægnantium: ne matres etiam, si mortua ibi relin- quantur, occidant: impudentia nimia videtur. Ex quo autem incipit ho- quantur, occidant: impudentia nimia videtur. Ex quo autem incipit ho- mo vivere, ex illo utique jam mori potest: mortuus vero ubicumque illi mo vivere, ex illo utique jam mori potest: mortuus vero ubicumque illi potuit mors evenire, quomodo ad resurrectionem non pertineat, reperire potuit mors evenire, quomodo ad resurrectionem non pertineat, reperire nequeo 3. Neque enim et monstra quæ nascuntur et vivunt, quantumlibet nequeo 3. Neque enim et monstra quæ nascuntur et vivunt, quantumlibet cito moriantur, aut resurrectura negabuntur, aut ita resurrectura credenda cito moriantur, aut resurrectura negabuntur, aut ita resurrectura credenda sunt sed potius correcta eorum emendataque natura. Absit enim ut illum sunt sed potius correcta eorum emendataque natura. Absit enim ut illum

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 85. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 85.

2 IDEM, Ibidem, cap. 87. 2 IDEM, Ibidem, cap. 87.

IDEM, Ibidem, cap. 86. IDEM, Ibidem, cap. 86.

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bimembrem, quem nuper natum in Oriente fratres fidelissimi qui eum vi- bimembrem, quem nuper natum in Oriente fratres fidelissimi qui eum vi- derunt, retulerunt, et sanctus Hieronymus scriptum reliquit, ut unum ho- derunt, retulerunt, et sanctus Hieronymus scriptum reliquit, ut unum ho- minem duplicem, ac non potius duos : quod futurum erat, si gemini na- minem duplicem, ac non potius duos : quod futurum erat, si gemini na- scerentur, resurrecturos existimemus. Ita et cætera quæ nimia deformitate scerentur, resurrecturos existimemus. Ita et cætera quæ nimia deformitate monstra dicuntur, ad humanæ naturæ figuram in resurrectione revoca- monstra dicuntur, ad humanæ naturæ figuram in resurrectione revoca- buntur. buntur.

Quæst. Quæst.

ARTICULUS XLIV. ARTICULUS XLIV.

An foetus abortivi et monstra resurgent, An foetus abortivi et monstra resurgent, et an tales habebunt dotes ? et an tales habebunt dotes ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, « Illud etiam investigari, etc. » ibi, H, « Illud etiam investigari, etc. » Videtur enim, quod tales non resur- Videtur enim, quod tales non resur- gent resurrectio enim regeneratio quæ- gent resurrectio enim regeneratio quæ- dam est sed regeneratio non est, nisi dam est sed regeneratio non est, nisi jam nati cum ergo isti non sunt nati, jam nati cum ergo isti non sunt nati, videtur quod non renascantur : ergo videtur quod non renascantur : ergo nec resurgunt. nec resurgunt.

ITEM ulterius quæritur, Utrum tales ITEM ulterius quæritur, Utrum tales habeant dotes? habeant dotes?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Erunt immortales: ergo habebunt 1. Erunt immortales: ergo habebunt dotem immortalitatis sive impassibili- dotem immortalitatis sive impassibili- tatis. tatis.

2. Item, Cum isti conserventur a læ- 2. Item, Cum isti conserventur a læ- sivis, videtur quod corpus compositum sivis, videtur quod corpus compositum ex contrariis conservari a læsivis non ex contrariis conservari a læsivis non possit nisi per gratiam : ergo isti tales possit nisi per gratiam : ergo isti tales gratiam habebunt, ut videtur. gratiam habebunt, ut videtur.

RESPONSIO. Dicendum, quod duplex Solutio, RESPONSIO. Dicendum, quod duplex Solutio, est nativitas, scilicet in utero, et ex est nativitas, scilicet in utero, et ex utero. In utero est animatio, quæ dici- utero. In utero est animatio, quæ dici- tur hic formatio perpuerii. Ex utero au- tur hic formatio perpuerii. Ex utero au- tem nativitatem non habent. Sed resur- tem nativitatem non habent. Sed resur- rectio sequitur primam nativitatem, et rectio sequitur primam nativitatem, et non secundam tantum. non secundam tantum.

AD ALIUD dicendum, quod tales pueri Ad quart AD ALIUD dicendum, quod tales pueri Ad quart dotes non habebunt tamen in ætate dotes non habebunt tamen in ætate triginta annorum resurgent. triginta annorum resurgent.

AD OBJECTUM autem dicendum, quod, AD OBJECTUM autem dicendum, quod, ut puto, nullo agente lædi possunt : et ut puto, nullo agente lædi possunt : et hoc consciente eis divina bonitate sic hoc consciente eis divina bonitate sic resistet compositio materialis corporalis, resistet compositio materialis corporalis, sicut in Adam restitisset, si peccatum sicut in Adam restitisset, si peccatum non admisisset et tamen dotem non non admisisset et tamen dotem non habuit ad eam. habuit ad eam. Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

I. De diversis animarum receptaculis 1. I. De diversis animarum receptaculis 1.

Præterea sciendum est, quod omnes animæ (ut ait Augustinus 2) cum de Præterea sciendum est, quod omnes animæ (ut ait Augustinus 2) cum de hoc sæculo exierint, diversas habent receptiones: bonæ habent gaudium, hoc sæculo exierint, diversas habent receptiones: bonæ habent gaudium, malæ vero tormenta. Sed cum facta fuerit resurrectio, et bonorum gau- malæ vero tormenta. Sed cum facta fuerit resurrectio, et bonorum gau-

1 Ultimum hoc capitulum in editione J. Alleaume pertinet ad sequentem distinctionem. 1 Ultimum hoc capitulum in editione J. Alleaume pertinet ad sequentem distinctionem.

2 S. AUGUSTINUS, Super Joannem; tract. 49, et in Glossa super illud epist. I ad Thessal. IV, 16: 2 S. AUGUSTINUS, Super Joannem; tract. 49, et in Glossa super illud epist. I ad Thessal. IV, 16: Deinde nos, qui vivimus, etc. Deinde nos, qui vivimus, etc.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, 1, ART. 45. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, 1, ART. 45.

603 603

dium amplius erit, et malorum tormenta graviora, quando cum corpore dium amplius erit, et malorum tormenta graviora, quando cum corpore torquebuntur. torquebuntur.

Ex his ostenditur, quod majus erit gaudium Sanctorum in resurrectione Ex his ostenditur, quod majus erit gaudium Sanctorum in resurrectione et post, quam fuerit ante : et quod diversa receptacula habebunt animæ et post, quam fuerit ante : et quod diversa receptacula habebunt animæ Sanctorum. De quibus idem Augustinus ait: Tempus quod inter hominis Sanctorum. De quibus idem Augustinus ait: Tempus quod inter hominis mortem et ultimam resurrectionem interpositum est, animas abditis recep- mortem et ultimam resurrectionem interpositum est, animas abditis recep- taculis continet, sicut unaquæque digna est vel requie vel ærumna, pro eo taculis continet, sicut unaquæque digna est vel requie vel ærumna, pro eo quod sortita est in carne dum viveret ^. quod sortita est in carne dum viveret ^.

ARTICULUS XLV. ARTICULUS XLV.

An sint quinque receptacula animarum An sint quinque receptacula animarum postquam separantur a corpore? postquam separantur a corpore?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, I, « Præterea sciendum est, quod ibi, I, « Præterea sciendum est, quod omnes animæ, etc. » omnes animæ, etc. »

Videtur enim, quod hæc receptacula Videtur enim, quod hæc receptacula sint quinque: quia sint quinque: quia

1. Secundum numerum et modum 1. Secundum numerum et modum meritorum debet esse modus et nume- meritorum debet esse modus et nume- rus receptaculorum. Est autem peccatum rus receptaculorum. Est autem peccatum mortale, et originale, et veniale, et me- mortale, et originale, et veniale, et me- ritum charitatis. Constat autem quod ritum charitatis. Constat autem quod primo respondet infernus, secundo lim- primo respondet infernus, secundo lim- bus puerorum, tertio limbus patrum bus puerorum, tertio limbus patrum ante Christi adventum, et modo regnum ante Christi adventum, et modo regnum coelorum. Ergo aliqua loca receptaculo- coelorum. Ergo aliqua loca receptaculo- rum specialia debent respondere quarto rum specialia debent respondere quarto et quinto. et quinto.

2. Item, Est receptaculum cum tene- 2. Item, Est receptaculum cum tene- bra et sensibili poena purgans, et cum bra et sensibili poena purgans, et cum tenebra tantum non purgans: ergo est tenebra tantum non purgans: ergo est aliquod cum tenebra tantum et purgans, aliquod cum tenebra tantum et purgans, et cum sensibili tantum et non purgans: et cum sensibili tantum et non purgans: ergo erunt sex differentiæ istorum re- ergo erunt sex differentiæ istorum re- ceptaculorum. ceptaculorum.

tall tall

1 S. AUGUSTINUS, De verbis Apostoli. 1 S. AUGUSTINUS, De verbis Apostoli.

2 Cf. II Petri, 1, 19: Attendentes, quasi lucer- 2 Cf. II Petri, 1, 19: Attendentes, quasi lucer-

3. Item, Iste aer secundum Petrum, 3. Item, Iste aer secundum Petrum, est carcer caliginosus dæmonum ' est carcer caliginosus dæmonum ' : ergo : ergo est unum receptaculorum: ergo sunt est unum receptaculorum: ergo sunt plura quam communiter ponuntur. plura quam communiter ponuntur.

4. Item, Constat, quod diabolus ubi- 4. Item, Constat, quod diabolus ubi- que sit, est in poenis et in igne : ergo et que sit, est in poenis et in igne : ergo et hic in carcere isto sed habitum est, hic in carcere isto sed habitum est, quod ille ignis corporeus est: ergo hic quod ille ignis corporeus est: ergo hic est ignis corporeus: sed ignis corporeus est ignis corporeus: sed ignis corporeus præcipue calidissimus, calefacit et exurit præcipue calidissimus, calefacit et exurit corpora vicina: ergo iste ignis combu- corpora vicina: ergo iste ignis combu- rere debet domos et vicinos homines: rere debet domos et vicinos homines: et hoc non videmus. et hoc non videmus.

AD HOC dicendum, quod diversa sunt AD HOC dicendum, quod diversa sunt receptacula animarum, et sic diversifi- receptacula animarum, et sic diversifi- cantur. Aut enim sunt ut terminus, aut cantur. Aut enim sunt ut terminus, aut ut via. Si terminus: tunc sunt duo, ut via. Si terminus: tunc sunt duo, scilicet secundum malum meritum in- scilicet secundum malum meritum in- fernus, et secundum bonum meritum fernus, et secundum bonum meritum regnum cœlorum: sed terminus secun- regnum cœlorum: sed terminus secun- dum malum meritum sive infernus est dum malum meritum sive infernus est duplex, secundum meritum proprium, duplex, secundum meritum proprium, et alienum contractum cum natura: et et alienum contractum cum natura: et primo respondet inferior infernus dam- primo respondet inferior infernus dam- natorum, secundo autem limbus puero- natorum, secundo autem limbus puero- rum qui est infernus superior: et de rum qui est infernus superior: et de horum poena quærere est super secun- horum poena quærere est super secun- dum Sententiarum, tractatu de originali dum Sententiarum, tractatu de originali peccato. Si autem est secundum viam : peccato. Si autem est secundum viam : aut hoc est ex defectu proprii meriti, aut hoc est ex defectu proprii meriti, aut ex defectu solutionis pretii: quia ista aut ex defectu solutionis pretii: quia ista duo requiruntur ad perfectam satisfactio- duo requiruntur ad perfectam satisfactio- nem, sicut notatum est supra tertium nem, sicut notatum est supra tertium

næ lucenti in caliginoso loco, etc. næ lucenti in caliginoso loco, etc.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sententiarum. Si primo modo: tunc Sententiarum. Si primo modo: tunc est purgatorium. Si, secundo modo: tunc est purgatorium. Si, secundo modo: tunc est limbus sanctorum patrum ante ad- est limbus sanctorum patrum ante ad- ventum Christi. ventum Christi.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod mor- AD PRIMUM ergo dicendum, quod mor- tale et veniale puniuntur in inferno: tale et veniale puniuntur in inferno: quia veniale per accidens habet pœnam quia veniale per accidens habet pœnam æternam, scilicet propter conjunctionem æternam, scilicet propter conjunctionem ad mortale, sicut notatum est super se- ad mortale, sicut notatum est super se- cundum Sententiarum *. Originalis au- cundum Sententiarum *. Originalis au- tem et venialis, meo judicio, conjunctio tem et venialis, meo judicio, conjunctio est impossibilis: quia omittendo morta- est impossibilis: quia omittendo morta- liter peccabit, quando venialiter peccare liter peccabit, quando venialiter peccare potest aut etiam veniale non reputatur. potest aut etiam veniale non reputatur. Et de hoc etiam ibidem invenies. Et de hoc etiam ibidem invenies.

AD ALIUD dicendum, quod poena sensi- AD ALIUD dicendum, quod poena sensi- bilis non potest esse sine tenebris: quia bilis non potest esse sine tenebris: quia tenebræ sequuntur ad aversionem, et tenebræ sequuntur ad aversionem, et sensibilis poena ad conversionem: et sensibilis poena ad conversionem: et

1 Cf. III Sententiarum, Dist. XIX. Tom. 1 Cf. III Sententiarum, Dist. XIX. Tom. XXVIII hujusce novæ editionis. XXVIII hujusce novæ editionis.

ideo nullus est locus sensibilis poenæ ideo nullus est locus sensibilis poenæ tantum, sicut nullum est peccatum mor- tantum, sicut nullum est peccatum mor- tale habens conversionem tantum. Simi- tale habens conversionem tantum. Simi- liter non potest esse tenebra purgans: liter non potest esse tenebra purgans: quia non facit purgatorium, nisi in eo quia non facit purgatorium, nisi in eo qui habet lucem gratiæ, et per pœnam qui habet lucem gratiæ, et per pœnam sensus. Et patet per prædicta, quod etiam sensus. Et patet per prædicta, quod etiam aliæ differentiæ non sunt possibiles. aliæ differentiæ non sunt possibiles.

AD ALIUD dicendum, quod iste aer non AD ALIUD dicendum, quod iste aer non est locus pœnæ, nisi comparative, scili- est locus pœnæ, nisi comparative, scili- cet respectu coeli, sed est locus excerci- cet respectu coeli, sed est locus excerci- tii et de hoc invenies in secundo Sen- tii et de hoc invenies in secundo Sen- tentiarum, tractatu de casu diaboli. tentiarum, tractatu de casu diaboli.

AD ALIUD dicendum, quod non cale- AD ALIUD dicendum, quod non cale- facit corpora vicina: quia sicut dictum facit corpora vicina: quia sicut dictum est, ignis ille non agit nisi virtute in- est, ignis ille non agit nisi virtute in- strumenti justitiæ divinæ : et ideo non strumenti justitiæ divinæ : et ideo non urit nisi hoc in quod dirigitur a justitia urit nisi hoc in quod dirigitur a justitia divina, ut condemnatum pro peccato. divina, ut condemnatum pro peccato.

2 Cf. II Sententiarum, Dist. XXX. Tom. 2 Cf. II Sententiarum, Dist. XXX. Tom. XXVII hujusce editionis. XXVII hujusce editionis.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DIST. XLV, A. IN IV SENTENT. DIST. XLV, A.

605 605

DISTINCTIO XLV. DISTINCTIO XLV.

De statu et conditione bonarum animarum post mortem. De statu et conditione bonarum animarum post mortem.

A. De suffragiis defunctorum. A. De suffragiis defunctorum.

2 2

Neque negandum est, ut ait Augustinus 1, defunctorum animas pietate Neque negandum est, ut ait Augustinus 1, defunctorum animas pietate suorum viventium relevari, cum pro illis sacrificium mediatori offertur, suorum viventium relevari, cum pro illis sacrificium mediatori offertur, vel eleemosynæ fiunt in Ecclesia. Sed hæc eis tantum prosunt, qui cum vel eleemosynæ fiunt in Ecclesia. Sed hæc eis tantum prosunt, qui cum viverent, hæc sibi ut postea possent prodesse, meruerunt. Est enim qui- viverent, hæc sibi ut postea possent prodesse, meruerunt. Est enim qui- dam vivendi modus, nec tam bonus, ut non requirat ista post mortem : dam vivendi modus, nec tam bonus, ut non requirat ista post mortem : nec tam malus, ut ei non prosint ista quidquam. Est vero talis in bono, ut nec tam malus, ut ei non prosint ista quidquam. Est vero talis in bono, ut ista non requirat: et est rursus talis in malo, ut nec his valeat, cum hæc ista non requirat: et est rursus talis in malo, ut nec his valeat, cum hæc vita transierit, adjuvari. Quocirca hic omne meritum comparatur, quo vita transierit, adjuvari. Quocirca hic omne meritum comparatur, quo possit post hanc vitam quispiam gravari vel relevari. Nemo autem speret possit post hanc vitam quispiam gravari vel relevari. Nemo autem speret quod hic neglexit cum obierit apud Deum, promereri. Non ergo ista quæ quod hic neglexit cum obierit apud Deum, promereri. Non ergo ista quæ pro defunctis commendandis frequentat Ecclesia, illi Apostolicæ sunt pro defunctis commendandis frequentat Ecclesia, illi Apostolicæ sunt adversa sententiæ qua dictum est: Omnes stabimus ante tribunal adversa sententiæ qua dictum est: Omnes stabimus ante tribunal Christi, ut referat unusquique secundum ea quæ per corpus gessit, sci- Christi, ut referat unusquique secundum ea quæ per corpus gessit, sci- licet bona vel mala: quia etiam hoc meritum sibi quisque cum in cor- licet bona vel mala: quia etiam hoc meritum sibi quisque cum in cor- pore viveret, comparavit, ut possint ei ista prodesse. Non enim omnibus pore viveret, comparavit, ut possint ei ista prodesse. Non enim omnibus prosunt. Et quare? Non nisi propter differentiam vitæ quam quisque gessit prosunt. Et quare? Non nisi propter differentiam vitæ quam quisque gessit in corpore. Cum ergo sacrificia sive altaris, sive quarumcumque aliarum in corpore. Cum ergo sacrificia sive altaris, sive quarumcumque aliarum eleemosynarum pro baptizatis omnibus offeruntur: pro valde bonis, eleemosynarum pro baptizatis omnibus offeruntur: pro valde bonis, gratiarum actiones sunt: pro non valde malis, sunt propitiationes. Sed gratiarum actiones sunt: pro non valde malis, sunt propitiationes. Sed

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 19; et habetur, 12, quæst. 2, cap. Tempus (Nota edit. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 19; et habetur, 12, quæst. 2, cap. Tempus (Nota edit. Lugd.) Lugd.)

2 Edit. J. Alleaume, cum ex hac vita. 2 Edit. J. Alleaume, cum ex hac vita.

Ad Roman. XIV, 10. Ad Roman. XIV, 10.

4 II ad Corinth. v, 10: Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unus- 4 II ad Corinth. v, 10: Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unus- quisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum. quisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum.

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pro valde malis etsi nulla sunt adjumenta mortuorum, tamen qualescum- pro valde malis etsi nulla sunt adjumenta mortuorum, tamen qualescum- que vivorum consolationes sunt. Quibus vero prosunt, vel ad hoc prosunt que vivorum consolationes sunt. Quibus vero prosunt, vel ad hoc prosunt ut sit plena remissio, vel certe ut tolerabilior sit ipsa damnatio. Orationi- ut sit plena remissio, vel certe ut tolerabilior sit ipsa damnatio. Orationi- bus ergo sanctæ Ecclesiæ, et sacrificio salutari, et eleemosynis quæ pro bus ergo sanctæ Ecclesiæ, et sacrificio salutari, et eleemosynis quæ pro eorum spiritibus offeruntur, non est dubium mortuos adjuvari: ut cum eorum spiritibus offeruntur, non est dubium mortuos adjuvari: ut cum eis misericordius agatur a Domino, quam eorum peccata meruerunt. Hoc eis misericordius agatur a Domino, quam eorum peccata meruerunt. Hoc enim a patribus traditum tota observat Ecclesia, ut pro eis qui in commu- enim a patribus traditum tota observat Ecclesia, ut pro eis qui in commu- nione corporis et sanguinis Domini defuncti sunt, cum ad ipsum sacrifi- nione corporis et sanguinis Domini defuncti sunt, cum ad ipsum sacrifi- cium loco suo commemorentur, oretur, ac pro illis quoque id offerri cium loco suo commemorentur, oretur, ac pro illis quoque id offerri commemoretur. Non est ergo ambigendum ista prodesse defunctis: commemoretur. Non est ergo ambigendum ista prodesse defunctis: sed talibus, qui ita vixerunt ante mortem, ut possint eis hæc utilia sed talibus, qui ita vixerunt ante mortem, ut possint eis hæc utilia esse post mortem. Nam qui sine fide operante per dilectionem, ejusque esse post mortem. Nam qui sine fide operante per dilectionem, ejusque sacramentis, de corpore exierunt, frustra illis a suis hujusmodi pietatis sacramentis, de corpore exierunt, frustra illis a suis hujusmodi pietatis officia impenduntur: cujus dum hic essent, pignore caruerunt, non officia impenduntur: cujus dum hic essent, pignore caruerunt, non misericordiam sibi thesaurizantes, sed iram'. Non ergo mortuis nova misericordiam sibi thesaurizantes, sed iram'. Non ergo mortuis nova merita comparantur, cum pro eis aliquid boni operantur sui: sed merita comparantur, cum pro eis aliquid boni operantur sui: sed eorum præcedentibus consequentia ista redduntur. Nam istam quisque eorum præcedentibus consequentia ista redduntur. Nam istam quisque finiens vitam, nisi quod in ea meruerit, non poterit habere post eam finiens vitam, nisi quod in ea meruerit, non poterit habere post eam Ecce quibus et qualiter prosunt illa quæ pro defunctis frequentat Ecclesia. Ecce quibus et qualiter prosunt illa quæ pro defunctis frequentat Ecclesia. Mediocriter malis suffragantur ad pœnæ mitigationem mediocriter Mediocriter malis suffragantur ad pœnæ mitigationem mediocriter bonis, ad plenam absolutionem, qui non habent tantæ perfectionis me- bonis, ad plenam absolutionem, qui non habent tantæ perfectionis me- rita, ut non indigeant juvari per pauperes quorum est regnum cœlo- rita, ut non indigeant juvari per pauperes quorum est regnum cœlo- rum 3, quos sibi fecerunt amicos de mammona iniquitatis *. Quorum rum 3, quos sibi fecerunt amicos de mammona iniquitatis *. Quorum tanta est perfectio, ut his adjutoriis non indigeant: quales sunt Apostoli tanta est perfectio, ut his adjutoriis non indigeant: quales sunt Apostoli et martyres. Ut enim ait Augustinus: Injuria est pro Martyre orare in et martyres. Ut enim ait Augustinus: Injuria est pro Martyre orare in Ecclesia, cujus nos debemus orationibus commendari pro aliis autem Ecclesia, cujus nos debemus orationibus commendari pro aliis autem defunctis oratur 5. defunctis oratur 5.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

"Neque negandum est, ut ait Augu- "Neque negandum est, ut ait Augu- stinus, etc. » stinus, etc. »

1 Cf. S. AUGUSTINUM, In sermone de verbis 1 Cf. S. AUGUSTINUM, In sermone de verbis Apostoli, et in Glossa super illud epist. I ad Apostoli, et in Glossa super illud epist. I ad Thessal. IV, 12: Nolumus vos, etc. Thessal. IV, 12: Nolumus vos, etc.

Cf. ad Roman. 11, 5. Cf. ad Roman. 11, 5.

Hic agit de suffragiis mortuorum. Hic agit de suffragiis mortuorum.

Et tangit duo, scilicet de ipsis suffra- Et tangit duo, scilicet de ipsis suffra- giis, et quæstionibus consequentibus: et giis, et quæstionibus consequentibus: et hoc secundum incipit, ibi, C, « Solet hoc secundum incipit, ibi, C, « Solet moveri quæstio de duobus, etc. » moveri quæstio de duobus, etc. »

Item, In prima introducit duo. Primo Item, In prima introducit duo. Primo enim tangit, An valeant suffragia Eccle- enim tangit, An valeant suffragia Eccle-

siæ ? siæ ?

3 Cf. Matth. v, 3. 3 Cf. Matth. v, 3.

4 Cf. Luc. XVI, 9. 4 Cf. Luc. XVI, 9.

5 S. AUGUSTINUS, Serm. de verbis Apostoli, 5 S. AUGUSTINUS, Serm. de verbis Apostoli,

IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 1.

Et secundo, de pompis exsequiarum, Et secundo, de pompis exsequiarum, ibi, B, «De pompis vero exsequiarum, ibi, B, «De pompis vero exsequiarum,

etc. etc.

Circa primum in diversis locis incidunt Circa primum in diversis locis incidunt novem, quæ omnia tangit in Littera: novem, quæ omnia tangit in Littera: quorum primum est, An valeant suffra- quorum primum est, An valeant suffra- gia quæ facit unus alteri homini ? gia quæ facit unus alteri homini ?

Secundum, Utrum valeant defunctis? Secundum, Utrum valeant defunctis? Tertium, Utrum decedentibus in mor- Tertium, Utrum decedentibus in mor- talibus? talibus?

Quartum, Utrum his qui sunt in pur- Quartum, Utrum his qui sunt in pur- gatorio ? gatorio ?

Quintum, Utrum patribus qui erant Quintum, Utrum patribus qui erant in limbo ante Christi adventum, value- in limbo ante Christi adventum, value- rint? rint?

Sexto, Utrum pueris qui in originali Sexto, Utrum pueris qui in originali peccato decedunt? peccato decedunt?

Septimum, Utrum valeant Sanctis in Septimum, Utrum valeant Sanctis in regno coelorum? regno coelorum?

Octavum, Quæ suffragia magis va- Octavum, Quæ suffragia magis va- leant? leant?

Nonum, Per quos fieri debeant? Nonum, Per quos fieri debeant?

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An suffragia quæ facit unus, An suffragia quæ facit unus, valeant? valeant?

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

alteri alteri

1. Dicit Apostolus, II ad Corinth. v, 1. Dicit Apostolus, II ad Corinth. v, 10: Omnes nos manifestari oportet ante 10: Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit. Ergo qui- propria corporis, prout gessit. Ergo qui- libet recipiet propria: ergo nihil valent libet recipiet propria: ergo nihil valent aliena, ut videtur: ergo alii non valet, aliena, ut videtur: ergo alii non valet, quod facit alter. quod facit alter.

2. Item, Sive consideretur opus na- 2. Item, Sive consideretur opus na- turæ, sive artis, numquam opus unius turæ, sive artis, numquam opus unius derivatur in alterum, sed semper circa derivatur in alterum, sed semper circa materiam suam consistit: ergo etiam sic materiam suam consistit: ergo etiam sic est in operibus meritoriis, quod ad est in operibus meritoriis, quod ad alium non potest derivari, quod facit alium non potest derivari, quod facit alter. alter.

3. Item, In peccatis unus non punitur 3. Item, In peccatis unus non punitur pro altero ergo nec in suffragiis unus pro altero ergo nec in suffragiis unus pro altero liberatur. pro altero liberatur.

607 607

4. Item, Si opus consideretur secun- 4. Item, Si opus consideretur secun- dum affectum, non potest efficere habi- dum affectum, non potest efficere habi- tum bonum nisi circa operantem: ergo tum bonum nisi circa operantem: ergo videtur, quod nihil operatur circa per- videtur, quod nihil operatur circa per- sonam alteram : et ita ut prius. sonam alteram : et ita ut prius.

5. Item, Quod est ab alio in quantum 5. Item, Quod est ab alio in quantum est ab alio, non est laude vel vituperio est ab alio, non est laude vel vituperio dignum: ergo ille pro quo fit interces- dignum: ergo ille pro quo fit interces- sio, ex hoc quod alius bene operatur pro sio, ex hoc quod alius bene operatur pro ipso, non est dignus laude vel bono ali- ipso, non est dignus laude vel bono ali- quo sed injustum est dare digno: ergo quo sed injustum est dare digno: ergo non oportet ei dari indulgentiam ex hoc non oportet ei dari indulgentiam ex hoc quod suffragia fiunt pro ipso. quod suffragia fiunt pro ipso.

IN CONTRARIUM bujus est, quod IN CONTRARIUM bujus est, quod 1. Unus in judicio hominum satisfacit 1. Unus in judicio hominum satisfacit pro alio sed mitius et clementius est pro alio sed mitius et clementius est judicium divinum, quam humanum : judicium divinum, quam humanum : ergo in judicio divino unus potest suffra- ergo in judicio divino unus potest suffra- gari pro alio. gari pro alio.

2. Item, Christus satisfecit pro omni- 2. Item, Christus satisfecit pro omni- bus ergo et membra Christi pro se in- bus ergo et membra Christi pro se in- vicem suffragari possunt. vicem suffragari possunt.

3. Item, Psal. CXVIII, 63: Parti- 3. Item, Psal. CXVIII, 63: Parti- ceps ego sum omnium timentium te. Sed ceps ego sum omnium timentium te. Sed constat, quod hoc modo tantus Propheta constat, quod hoc modo tantus Propheta non oraret, nisi sciret possibile esse, non oraret, nisi sciret possibile esse, quod consequeretur. quod consequeretur.

4. Item, Genes. XXV, 21: Deprecatus 4. Item, Genes. XXV, 21: Deprecatus est Isaac Dominum pro uxore sua, eo est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis: qui exaudivit eum, quod esset sterilis: qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebecca. Ergo oratio et dedit conceptum Rebecca. Ergo oratio et meritum unius derivatur in alterum. et meritum unius derivatur in alterum. 5. Item, Ibidem dicit Glossa Gregorii, 5. Item, Ibidem dicit Glossa Gregorii, quod prædestinatio Sanctorum preci- quod prædestinatio Sanctorum preci- bus adjuvatur. » Ergo ut prius. bus adjuvatur. » Ergo ut prius.

« «

6. Item, Actuum, x11, 3: Petrus qui- 6. Item, Actuum, x11, 3: Petrus qui- dem servabatur in carcere. Oratio autem dem servabatur in carcere. Oratio autem

fiebat sine intermissione ab Ecclesia ad fiebat sine intermissione ab Ecclesia ad Deum pro eo. Hoc autem non fecisset Deum pro eo. Hoc autem non fecisset Ecclesia, nisi juvaret unum quod facit Ecclesia, nisi juvaret unum quod facit alius. Ergo ut prius. alius. Ergo ut prius.

Sed contra. Sed contra.

RESPONSIO. Absque omni ambiguitate Solutio. RESPONSIO. Absque omni ambiguitate Solutio. credendum et dicendum, quod oratio et credendum et dicendum, quod oratio et meritum valet alteri: hoc enim est quod meritum valet alteri: hoc enim est quod dicitur in symbolo in illo articulo, San- dicitur in symbolo in illo articulo, San- ctorum communionem: quia hic sic in- ctorum communionem: quia hic sic in- telligitur Credo in Spiritum sanctum, telligitur Credo in Spiritum sanctum, scilicet communicantem bona in Ecclesia. scilicet communicantem bona in Ecclesia.

608 608

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et Apostolus, II ad Corinth. vi, 13 Et Apostolus, II ad Corinth. vi, 13 et 14: Ex æqualitate in præsenti tem- et 14: Ex æqualitate in præsenti tem- pore vestra abundantia illorum inopiam pore vestra abundantia illorum inopiam suppleat, ut et illorum abundantia ve- suppleat, ut et illorum abundantia ve- stræ inopiæ sit supplementum, ut fiat stræ inopiæ sit supplementum, ut fiat æqualitas. æqualitas. Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod pro- Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod pro- pria dicuntur dupliciter, scilicet quæ per pria dicuntur dupliciter, scilicet quæ per me feci, et quæ mea feci. Et primo qui- me feci, et quæ mea feci. Et primo qui- dem modo opera per me facta, dicuntur dem modo opera per me facta, dicuntur propria. Secundo autem modo etiam propria. Secundo autem modo etiam quæ charitate mea feci, dicuntur mea quæ charitate mea feci, dicuntur mea propria et sic intelligitur dictum Apo- propria et sic intelligitur dictum Apo- stoli. stoli.

Ad 2. Ad 2.

: :

AD ALIUD dicendum, quod natura non AD ALIUD dicendum, quod natura non operatur forma voluntatis quæ commu- operatur forma voluntatis quæ commu- nicat bona, nec ars, sed potius dividun- nicat bona, nec ars, sed potius dividun- tur materias sed unum est princi- per tur materias sed unum est princi- per pium in Ecclesia, quod est Spiritus san- pium in Ecclesia, quod est Spiritus san- ctus et hic etiam communia facit bona ctus et hic etiam communia facit bona per totum corpus quod inspirat, scilicet per totum corpus quod inspirat, scilicet corpus mysticum: et hoc potius assi- corpus mysticum: et hoc potius assi- milatur operi quo unum membrum ju- milatur operi quo unum membrum ju- vat aliud in corpore organico, quam vat aliud in corpore organico, quam operi naturæ, vel artis. operi naturæ, vel artis.

Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod peccata non Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod peccata non habent unum principium nec unam for- habent unum principium nec unam for- mam, sicut supra notatum est in distin- mam, sicut supra notatum est in distin- ctione de pœnitentia, quæstione de operi- ctione de pœnitentia, quæstione de operi- bus mortuis et mortificatis: sed opera bus mortuis et mortificatis: sed opera bona habent et formam communem et bona habent et formam communem et principium commune: propter quæ om- principium commune: propter quæ om- nes boni sunt unum corpus charitate nes boni sunt unum corpus charitate connexum, sed non mali. Et ideo non connexum, sed non mali. Et ideo non est simile de bonis et malis operibus. est simile de bonis et malis operibus.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5° Ad 5°

AD ALIUD dicendum, quod illud juva- AD ALIUD dicendum, quod illud juva- men non est per modum efficiendi per men non est per modum efficiendi per opus, sed potius per modum suffragandi opus, sed potius per modum suffragandi apud auctorem omnis boni, ut ipse me- apud auctorem omnis boni, ut ipse me- rito unius efficiat bonum in alio. rito unius efficiat bonum in alio.

AD ALIUD dicendum, quod etiam in ci- AD ALIUD dicendum, quod etiam in ci- vilitatibus unus pro alio et liberatur et vilitatibus unus pro alio et liberatur et remuneratur, licet laudabilis vel vitupe- remuneratur, licet laudabilis vel vitupe- rabilis non fiat: quia quando fit ei ali- rabilis non fiat: quia quando fit ei ali- quid quem diligo, propter me, mihi fieri quid quem diligo, propter me, mihi fieri intelligo. intelligo.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An suffragia valeant defunctis? An suffragia valeant defunctis?

Secundo quæritur, An suffragia va- Secundo quæritur, An suffragia va- leant defunctis? leant defunctis?

Videtur, quod non : quia Videtur, quod non : quia

1. Sicut dicit Philosophus, « Vivorum 1. Sicut dicit Philosophus, « Vivorum cum mortuis non est communicatio. » cum mortuis non est communicatio. » Sed ad valorem suffragiorum oportet Sed ad valorem suffragiorum oportet esse communicationem. Ergo videtur, esse communicationem. Ergo videtur, quod mortuis non valeant suffragia vi- quod mortuis non valeant suffragia vi-

vorum. vorum.

2. Item. Mortui non sunt de foro vi- 2. Item. Mortui non sunt de foro vi- vorum. Ergo videtur, quod non possunt vorum. Ergo videtur, quod non possunt eis valere ea quæ sunt in foro vivorum eis valere ea quæ sunt in foro vivorum facta: sed suffragia omnia fiunt inter vi- facta: sed suffragia omnia fiunt inter vi- vos ergo videtur, quod nihil valeant vos ergo videtur, quod nihil valeant mortuis. mortuis.

3. Item, Mortui sunt sub necessitate : 3. Item, Mortui sunt sub necessitate : ergo videtur, quod sit remota ab eis pos- ergo videtur, quod sit remota ab eis pos- sibilitas adjutorii: ergo et removetur ab sibilitas adjutorii: ergo et removetur ab eis juvamen suffragii. eis juvamen suffragii.

4. Item, Eccli. xiv, 17: Ante obitum 4. Item, Eccli. xiv, 17: Ante obitum tuum operare justitiam, quoniam non tuum operare justitiam, quoniam non est apud inferos invenire cibum. Ergo est apud inferos invenire cibum. Ergo videtur, quod nullum sit ibi refrigerium videtur, quod nullum sit ibi refrigerium per suffragium. per suffragium.

5. Item, Apocal. xiv, 13: Opera illo- 5. Item, Apocal. xiv, 13: Opera illo- rum sequuntur illos. Ergo videtur, cum rum sequuntur illos. Ergo videtur, cum nihil addant, quod nihil sequatur eos de nihil addant, quod nihil sequatur eos de alieno opere. Ergo nihil percipiunt de alieno opere. Ergo nihil percipiunt de solatio refrigerii. solatio refrigerii.

6. Item, Psal. LXXIV, 3: Cum ac- 6. Item, Psal. LXXIV, 3: Cum ac- cepero tempus, ego justitias judicabo. cepero tempus, ego justitias judicabo. Sed post mortem Deus accipit tempus. Sed post mortem Deus accipit tempus. Ergo tunc non judicat nisi secundum Ergo tunc non judicat nisi secundum justitiam. Ergo videtur, quod nihil est justitiam. Ergo videtur, quod nihil est ibi de misericordia per suffragia. ibi de misericordia per suffragia.

IN CONTRARIUM hujus est integer tra- Sed contra IN CONTRARIUM hujus est integer tra- Sed contra ctatus, quem fecit Dionysius in Ecclesia- ctatus, quem fecit Dionysius in Ecclesia- stica hierarchia, cap. ultimo, de sanctis stica hierarchia, cap. ultimo, de sanctis dormientibus. Et inter cætera quæ ibi dormientibus. Et inter cætera quæ ibi sunt, sic dicit : « Quia vero justorum sunt, sic dicit : « Quia vero justorum

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 3.

orationes et secundum hanc vitam et orationes et secundum hanc vitam et quanto magis post mortem in his qui quanto magis post mortem in his qui digni sunt sacris orationibus, operantur, digni sunt sacris orationibus, operantur, tantummodo eloquiorum nos docent tra- tantummodo eloquiorum nos docent tra- ditiones veræ. » ditiones veræ. »

Hoc idem in quarto Dialogorum per Hoc idem in quarto Dialogorum per plurima exempla probat Gregorius. plurima exempla probat Gregorius.

Item, Beda in historia Anglorum. Item, Beda in historia Anglorum. Item, II Machab. x1, 44: Nisi enim Item, II Machab. x1, 44: Nisi enim eos qui ceciderant, resurrecturos spera- eos qui ceciderant, resurrecturos spera- ret, etc. ret, etc.

Item, Ibidem, y. 43, dicitur: Judas, Item, Ibidem, y. 43, dicitur: Judas, facta 'collatione, duodecim millia dra- facta 'collatione, duodecim millia dra- chmas argenti misit, etc., et plurima chmas argenti misit, etc., et plurima quæ ibi notata sunt. quæ ibi notata sunt.

RESPONSIO. Non est dubium defunctis RESPONSIO. Non est dubium defunctis prodesse Sanctorum suffragia. prodesse Sanctorum suffragia.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Ari- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Ari- stoteles loquitur de communicatione, quæ stoteles loquitur de communicatione, quæ in convivendo est per communicationem in convivendo est per communicationem contractuum et societatum, et non de contractuum et societatum, et non de communicatione charitatis, quæ in uno communicatione charitatis, quæ in uno corpore sociat mortuos et vivos, quot- corpore sociat mortuos et vivos, quot- quot habent charitatem et hoc sufficit quot habent charitatem et hoc sufficit ad valorem suffragiorum. ad valorem suffragiorum.

AD ALIUD dicendum, quod mortui qui AD ALIUD dicendum, quod mortui qui sunt in purgatorio, quodammodo adhuc sunt in purgatorio, quodammodo adhuc sunt de foro nostro, scilicet in quantum sunt de foro nostro, scilicet in quantum non sunt in termino: sed secundum quod non sunt in termino: sed secundum quod sunt in securitate, differunt ab his qui sunt in securitate, differunt ab his qui sunt in foro Ecclesiæ. sunt in foro Ecclesiæ.

Vel dicatur, quod non esse de foro, Vel dicatur, quod non esse de foro, non impedit suffragia: quia communi- non impedit suffragia: quia communi- catio charitatis causa est suffragiorum, catio charitatis causa est suffragiorum, et non identitas fori. et non identitas fori.

AD ALIUD dicendum, quod duplex est AD ALIUD dicendum, quod duplex est necessitas, scilicet status secundum quan- necessitas, scilicet status secundum quan- titatem meriti, et puritatis. Secundum titatem meriti, et puritatis. Secundum primum modum sunt sub necessitate, primum modum sunt sub necessitate, quia numquam habebunt minus meri- quia numquam habebunt minus meri- tum, quam fuit quantitas charitatis in tum, quam fuit quantitas charitatis in tempore: sed secundum alterum modum tempore: sed secundum alterum modum non sunt sub necessitate, quia depurari non sunt sub necessitate, quia depurari possunt de die in diem. possunt de die in diem.

AD ALIUD dicendum, quod loquitur de AD ALIUD dicendum, quod loquitur de inferno damnatorum, et non de his qui inferno damnatorum, et non de his qui sunt in purgatorio. sunt in purgatorio.

AD ALIUD dicendum, quod ut in Lit- AD ALIUD dicendum, quod ut in Lit-

XXX XXX

609 609

tera innuitur ex verbis Augustini, nostra tera innuitur ex verbis Augustini, nostra sunt opera, ut prius dictum est, etiam sunt opera, ut prius dictum est, etiam illa quæ per meritum nostra fecimus, illa quæ per meritum nostra fecimus, per hoc quod communicamus in chari- per hoc quod communicamus in chari- tate, quæ est forma operis communia fa- tate, quæ est forma operis communia fa- ciens opera talia. ciens opera talia.

AD ALIUD dicendum, quod justitia est AD ALIUD dicendum, quod justitia est ut ei qui communicat Ecclesiæ in cha- ut ei qui communicat Ecclesiæ in cha- ritate, bona Ecclesiæ communicentur : ritate, bona Ecclesiæ communicentur : et ideo dictum illud nihil obstat. et ideo dictum illud nihil obstat.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An suffragia valeant decedentibus in An suffragia valeant decedentibus in mortali peccato? mortali peccato?

Tertio quæritur, Utrum valeant de- Tertio quæritur, Utrum valeant de- cedentibus in mortali ? cedentibus in mortali ?

Et hoc est quærere, Utrum valeant Et hoc est quærere, Utrum valeant damnatis in inferno ? damnatis in inferno ?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. In Littera dicitur, quod quibus va- 1. In Littera dicitur, quod quibus va- lent, vel ad hoc prosunt ut sit plena re- lent, vel ad hoc prosunt ut sit plena re- missio, vel ad hoc ut tolerabilior sit eo- missio, vel ad hoc ut tolerabilior sit eo- rum damnatio. Ergo prosunt damnatis rum damnatio. Ergo prosunt damnatis ad tolerabiliorem damnationem. ad tolerabiliorem damnationem.

2. Item, Superexaltat misericordia 2. Item, Superexaltat misericordia judicium, ut dicitur, Jacob. 11, 13. Ergo judicium, ut dicitur, Jacob. 11, 13. Ergo superexaltat omne judicium condemna- superexaltat omne judicium condemna- tionis: ergo videtur, quod ex misericor- tionis: ergo videtur, quod ex misericor- dia conceditur aliquod juvamen suffra- dia conceditur aliquod juvamen suffra- gantibus meritis Sanctorum. gantibus meritis Sanctorum.

3. Item, II Machab. x11, 40, dicitur, 3. Item, II Machab. x11, 40, dicitur, quod sub tunicis eorum pro quibus ora- quod sub tunicis eorum pro quibus ora- vit et obtulit Judas Machabæus, inven- vit et obtulit Judas Machabæus, inven- tum est de sacrificiis idolorum. Constat tum est de sacrificiis idolorum. Constat autem, quod idolis immolare peccatum autem, quod idolis immolare peccatum mortale est. Ergo ipse oravit et obtulit mortale est. Ergo ipse oravit et obtulit pro idololatris in peccato mortali dam- pro idololatris in peccato mortali dam- natis. Et constat, quod non fecisset nisi natis. Et constat, quod non fecisset nisi valuisset eis suffragium: ergo damnatis valuisset eis suffragium: ergo damnatis etiam et idololatris valent Ecclesiæ suf- etiam et idololatris valent Ecclesiæ suf- fragia. fragia.

4. Item, Dionysius in auctoritate ante 4. Item, Dionysius in auctoritate ante

39 39

Ad 6. Ad 6.

610 610

1 1

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

inducta dicit, quod magis valet oratio inducta dicit, quod magis valet oratio defunctis, quam vivis sed pro vivis defunctis, quam vivis sed pro vivis existentibus in mortali peccato oratur, et existentibus in mortali peccato oratur, et exauditur sæpe oratio: ergo multo ma- exauditur sæpe oratio: ergo multo ma- gis pro defunctis damnatis debet orari, gis pro defunctis damnatis debet orari, et valebit eis oratio. et valebit eis oratio.

5. Item, Damnatus qui fidelis fuit, de 5. Item, Damnatus qui fidelis fuit, de Ecclesiæ numero fuit, licet non merito: Ecclesiæ numero fuit, licet non merito: ergo aliquid melius debet ei esse post ergo aliquid melius debet ei esse post mortem, quam illi qui nec numero nec mortem, quam illi qui nec numero nec merito fuit de Ecclesia: sed constat, merito fuit de Ecclesia: sed constat, quod illis qui numero et merito sunt de quod illis qui numero et merito sunt de Ecclesia,valent suffragia ad remissionem, Ecclesia,valent suffragia ad remissionem, illis autem qui nec numero nec merito,ni- illis autem qui nec numero nec merito,ni- hil valent ergo illi qui numero fuit non hil valent ergo illi qui numero fuit non merito, valent ad tolerabiliorem damna- merito, valent ad tolerabiliorem damna-

tionem. tionem.

6. Item, I ad Timoth. iv, 8: Pietas ad 6. Item, I ad Timoth. iv, 8: Pietas ad omnia utilis est, etc. Dicit Glossa, quod omnia utilis est, etc. Dicit Glossa, quod etiam si lubricum carnis patitur, procul etiam si lubricum carnis patitur, procul dubio vapulabit, sed non peribit. Aut dubio vapulabit, sed non peribit. Aut enim hoc intelligitur de lubrico veniali, enim hoc intelligitur de lubrico veniali, aut mortali. Si de veniali: tunc nihil di- aut mortali. Si de veniali: tunc nihil di- cit, quia hoc per se expiabile est, et non cit, quia hoc per se expiabile est, et non tantum merito pietatis : ergo constat, tantum merito pietatis : ergo constat, quod loquitur de lubrico mortali : ergo quod loquitur de lubrico mortali : ergo aliquis prius in mortali decedens, potest aliquis prius in mortali decedens, potest juvari ab Ecclesia ad totam remissio- juvari ab Ecclesia ad totam remissio- nem ergo multo magis alii juvari pos- nem ergo multo magis alii juvari pos- sunt ad tolerabiliorem damnationem. sunt ad tolerabiliorem damnationem.

7. Item, Judex omnis iniquus reputa- 7. Item, Judex omnis iniquus reputa- retur, qui potius eligeret obstinationem retur, qui potius eligeret obstinationem rei, quam emendationem: ergo etiam rei, quam emendationem: ergo etiam Deus vult emendari reos: sed si mitigat Deus vult emendari reos: sed si mitigat culpam et poenam per suffragia Eccle- culpam et poenam per suffragia Eccle- siæ, ipsi emendantur: ergo videtur, siæ, ipsi emendantur: ergo videtur, quod permittat eis valere suffragia. quod permittat eis valere suffragia.

8. Item, Homo remediabiliter pecca- 8. Item, Homo remediabiliter pecca- vit, non Angelus: ergo omnis homo re- vit, non Angelus: ergo omnis homo re- medium aliquod in quolibet statu debet medium aliquod in quolibet statu debet invenire ergo et damnati: ergo debent invenire ergo et damnati: ergo debent eis suffragari merita Sanctorum. eis suffragari merita Sanctorum.

9. Item, Deus in infinitum magis est 9. Item, Deus in infinitum magis est misericors, quam homo: sed video, quod misericors, quam homo: sed video, quod homo numquam potest ita peccare in homo numquam potest ita peccare in hominem, quin ipse poenam temperaret hominem, quin ipse poenam temperaret

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierar- 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierar- chia, cap. ultimo, de sanctis dormientibus. Cf. chia, cap. ultimo, de sanctis dormientibus. Cf.

si tota Ecclesia intercederet: ergo multo si tota Ecclesia intercederet: ergo multo magis ad intercessionem totius Ecclesiæ magis ad intercessionem totius Ecclesiæ damnatis temperabit Deus poenas: ergo damnatis temperabit Deus poenas: ergo valent eis suffragia Ecclesiæ. valent eis suffragia Ecclesiæ.

IN CONTRARIUM est, IN CONTRARIUM est,

1. Quod dicit Dionysius ibidem sic: 1. Quod dicit Dionysius ibidem sic: « Propter quod summus sacerdos pro « Propter quod summus sacerdos pro immundis non orat hic dormientibus: immundis non orat hic dormientibus: quoniam non solum prophetico in hoc quoniam non solum prophetico in hoc averteretur ordine, et quid hierarchico- averteretur ordine, et quid hierarchico- rum superbe auderet a perfectionis prin- rum superbe auderet a perfectionis prin- cipe monendus. » Et sensus est, quod cipe monendus. » Et sensus est, quod indulgentiam non orat damnatis sum- indulgentiam non orat damnatis sum- mus sacerdos quia divino ordini in hoc mus sacerdos quia divino ordini in hoc adversaretur, et admonerutur sicut su- adversaretur, et admonerutur sicut su- perbus a perfectionis principe Deo. perbus a perfectionis principe Deo.

2. Item, Maximus in commento, ibi- 2. Item, Maximus in commento, ibi- dem «Peccatoribus non orat remissio- dem «Peccatoribus non orat remissio- nem: quia non audiretur pro illis. » nem: quia non audiretur pro illis. »

3. Item, Augustinus in libro XXI de 3. Item, Augustinus in libro XXI de Civitate Dei: « Si scirem patrem meum Civitate Dei: « Si scirem patrem meum esse in inferno, non plus orarem pro esse in inferno, non plus orarem pro ipso, quam pro diabolo. » Ergo ut prius. ipso, quam pro diabolo. » Ergo ut prius.

4. Item, Super illud Job, XLI, 23: 4. Item, Super illud Job, XLI, 23: Estimabit abyssum quasi senescentem, Estimabit abyssum quasi senescentem, etc., ita dicit Gregorius in libro XXXIV etc., ita dicit Gregorius in libro XXXIV Moralium: « Tanto Sancti in æternum Moralium: « Tanto Sancti in æternum magis divinæ gratiæ debitores se esse magis divinæ gratiæ debitores se esse cognoscunt, quanto in æternum mala cognoscunt, quanto in æternum mala puniri conspiciunt, quæ ejus adjutorio puniri conspiciunt, quæ ejus adjutorio vitare potuerunt. At, inquiunt, et ubi vitare potuerunt. At, inquiunt, et ubi est quod sancti sunt, si pro inimicis suis est quod sancti sunt, si pro inimicis suis quos tunc ardere viderint, non orabunt: quos tunc ardere viderint, non orabunt: quibus utique dictum est:Pro inimi- quibus utique dictum est:Pro inimi- cis vestris orate 2? Sed citius respon- cis vestris orate 2? Sed citius respon- demus Orant pro inimicis suis eo tem- demus Orant pro inimicis suis eo tem- pore, quo possunt ad fructuosam pœni- pore, quo possunt ad fructuosam pœni- tentiam eorum corda convertere, atque tentiam eorum corda convertere, atque ipsa conversione salvare. Quid enim ipsa conversione salvare. Quid enim aliud pro inimicis orandum est, nisi aliud pro inimicis orandum est, nisi hoc quod ait Apostolus, II ad Timoth. hoc quod ait Apostolus, II ad Timoth. 11, 25 et 26: Ut Deus det illis pœniten- 11, 25 et 26: Ut Deus det illis pœniten- tiam ad cognoscendam veritatem, et resi- tiam ad cognoscendam veritatem, et resi- piscant a laqueis diaboli, a quo captivi piscant a laqueis diaboli, a quo captivi tenentur ? Et quomodo pro illis tunc ora- tenentur ? Et quomodo pro illis tunc ora- bitur, quando jam nullatenus possunt ad bitur, quando jam nullatenus possunt ad

Art. præcedentem. Art. præcedentem.

2 Cf. Matth. v, 44; Luc. vi, 27 et 35. 2 Cf. Matth. v, 44; Luc. vi, 27 et 35.

Sed contro Sed contro

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XLV, A, ART. 3.

justitiæ opera ab iniquitate commutari? justitiæ opera ab iniquitate commutari? Eadem itaque est causa cur non tunc Eadem itaque est causa cur non tunc oretur pro hominibus æterno igne dam- oretur pro hominibus æterno igne dam- natis, quæ nunc etiam est, ut non ore- natis, quæ nunc etiam est, ut non ore- tur pro diabolo, angelisque ejus æterno tur pro diabolo, angelisque ejus æterno supplicio deputatis. Quæ nunc etiam supplicio deputatis. Quæ nunc etiam causa est, ut non orent sancti pro homi- causa est, ut non orent sancti pro homi- nibus infidelibus impiisque defunctis, nibus infidelibus impiisque defunctis, quia de eis utique quos æterno deputa- quia de eis utique quos æterno deputa- tos supplicio jam noverunt, ante illum tos supplicio jam noverunt, ante illum judicis justi conspectum orationis suæ judicis justi conspectum orationis suæ meritum cassari refugiunt. Quod si nunc meritum cassari refugiunt. Quod si nunc quoque viventes justi mortuis et damna- quoque viventes justi mortuis et damna- tis injustis minime compatiuntur, quando tis injustis minime compatiuntur, quando adhuc aliquid judicabile de sua carne se adhuc aliquid judicabile de sua carne se perpeti etiam ipsi noverunt, quanto di perpeti etiam ipsi noverunt, quanto di strictius tunc iniquorum tormenta respi- strictius tunc iniquorum tormenta respi- ciunt, quando ab omni corruptionis vi- ciunt, quando ab omni corruptionis vi- tio exuti, ipsi jam justitiæ intimius at- tio exuti, ipsi jam justitiæ intimius at- que arctius inhærebunt 1. » Ex hoc que arctius inhærebunt 1. » Ex hoc accipitur, quod nihil valet oratio pro accipitur, quod nihil valet oratio pro damnatis. damnatis.

5. Item, Augustinus in Littera induci- 5. Item, Augustinus in Littera induci- tur sic dicens: « Animæ quæ sine fide tur sic dicens: « Animæ quæ sine fide operante per dilectionem ejusque sacra- operante per dilectionem ejusque sacra- mentis de corpore exierunt, frustra illis mentis de corpore exierunt, frustra illis a suis hujusmodi pietatis officia impen- a suis hujusmodi pietatis officia impen- duntur. » duntur. »

6. Item, Communiter cantat Ecclesia: 6. Item, Communiter cantat Ecclesia: « In inferno nulla est redemptio. » Ergo « In inferno nulla est redemptio. » Ergo nec relaxatio per suffragia. nec relaxatio per suffragia.

RESPONSIO. Dicendum videtur mihi, RESPONSIO. Dicendum videtur mihi, quod cum in inferno duplex sit poena, quod cum in inferno duplex sit poena, scilicet sensus, et vermis conscientiæ: scilicet sensus, et vermis conscientiæ: quantum ad sensum pœnæ nihil omnino quantum ad sensum pœnæ nihil omnino prosunt suffragia damnatis. Sed vermis prosunt suffragia damnatis. Sed vermis conscientiæ remordet de tribus, scilicet conscientiæ remordet de tribus, scilicet de commissis, et omissis, et quod nec de commissis, et omissis, et quod nec dignus habitus est ut alius pro eo aliquod dignus habitus est ut alius pro eo aliquod bonum faciat. Quantum ad duo prima bonum faciat. Quantum ad duo prima non mitigatur vermis: sed quantum ad non mitigatur vermis: sed quantum ad tertium potest mitigari, quia quando fit tertium potest mitigari, quia quando fit bonum pro eo, non potest dicere, quod bonum pro eo, non potest dicere, quod non sit dignus habitus ut pro eo ab alio non sit dignus habitus ut pro eo ab alio saltem bonum fieret. saltem bonum fieret.

Infra tamen, sequenti distinctione, re- Infra tamen, sequenti distinctione, re-

1 S. GREGORIUS, Lib. XXXIV Moralium, cap. 1 S. GREGORIUS, Lib. XXXIV Moralium, cap.

611 611

vertemur ad hanc quæstionem, et ibi dis- vertemur ad hanc quæstionem, et ibi dis- putabimus de omnibus opinionibus an- putabimus de omnibus opinionibus an- tiquorum, et de Littera. tiquorum, et de Littera.

Concedo ergo inductas auctoritates Concedo ergo inductas auctoritates simpliciter, dicendo ad primum, quod simpliciter, dicendo ad primum, quod damnatio in Littera large accipitur pro damnatio in Littera large accipitur pro punitione : quia sic valent suffragia his punitione : quia sic valent suffragia his qui sunt in purgatorio, vel ut absolvan- qui sunt in purgatorio, vel ut absolvan- tur, vel ut non statim absolvantur, tur, vel ut non statim absolvantur, sed poena mitigetur aut brevietur. sed poena mitigetur aut brevietur.