584 584

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS XXXI. ARTICULUS XXXI.

An corpora gloriosa erunt æqualiter An corpora gloriosa erunt æqualiter lucida ? lucida ?

et ta- et ta-

rum, ipsa claritas resurrectionis rum, ipsa claritas resurrectionis men alius alio magis, alius autem minus men alius alio magis, alius autem minus fulgebit. » fulgebit. »

RESPONSIO. Dicendum, quod Sancti Solutie RESPONSIO. Dicendum, quod Sancti Solutie differentem accipient claritatem secun- differentem accipient claritatem secun- dum differens meritum voluntatis. dum differens meritum voluntatis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ad AD PRIMUM ergo dicendum, quod ad idem reformantur inæqualiter, sed simi- idem reformantur inæqualiter, sed simi- liter non impediente natura æqualitatem liter non impediente natura æqualitatem

Quinto quæritur, Utrum æqualiter reformationis, sed impediente merito vo- Quinto quæritur, Utrum æqualiter reformationis, sed impediente merito vo- erunt lucida? erunt lucida?

Videtur, quod sic: quia Videtur, quod sic: quia

1. Quæcumque reformantur ad unum 1. Quæcumque reformantur ad unum per similitudinem, æqualiter reforman- per similitudinem, æqualiter reforman- tur, nisi impediat natura reformatorum : tur, nisi impediat natura reformatorum : sed omnia corpora gloriosa reformantur sed omnia corpora gloriosa reformantur ad unum, scilicet corpus Christi, ut di- ad unum, scilicet corpus Christi, ut di- citur, ad Philip. II, 21: Reformabit cor- citur, ad Philip. II, 21: Reformabit cor- pus humilitatis nostræ, configuratum pus humilitatis nostræ, configuratum corpori claritatis suæ : et natura refor- corpori claritatis suæ : et natura refor- matorum non impedit, quia omnia sunt matorum non impedit, quia omnia sunt ejusdem naturæ ergo videtur, quod ejusdem naturæ ergo videtur, quod æqualia erunt in lumine. æqualia erunt in lumine.

2. Item, Hoc lumen sequitur naturam 2. Item, Hoc lumen sequitur naturam corporis humani: sed hæc natura con- corporis humani: sed hæc natura con- venit Sanctis æqualiter: ergo sequela venit Sanctis æqualiter: ergo sequela lucis est in eis æqualis. lucis est in eis æqualis.

3. Item, Meritum Sanctorum est in 3. Item, Meritum Sanctorum est in anima ergo et differentia meriti: igitur anima ergo et differentia meriti: igitur et in præmio debent differre in anima et in præmio debent differre in anima tantum sed lumen istud est in corpore : tantum sed lumen istud est in corpore : ergo in lumine non debent habere diffe- ergo in lumine non debent habere diffe- rentiam. rentiam.

4. Item, In opposito est æqualitas, 4. Item, In opposito est æqualitas, quia damnati æqualiter habebunt corpo- quia damnati æqualiter habebunt corpo- ra opaca ergo et in proposito, scilicet ra opaca ergo et in proposito, scilicet lumine Sanctorum debet esse æqualitas. lumine Sanctorum debet esse æqualitas. IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Dicitur, I ad Corinth. xv, 41 et 42: 1. Dicitur, I ad Corinth. xv, 41 et 42: Alia claritas solis, alia claritas lunæ, Alia claritas solis, alia claritas lunæ, alia claritas stellarum: stella enim dif- alia claritas stellarum: stella enim dif- fert a stella in claritate. Sic et resurre- fert a stella in claritate. Sic et resurre- ctio mortuorum. Ergo erit ibi differens ctio mortuorum. Ergo erit ibi differens claritas. claritas.

2. Item, Glossa ibidem sic dicit : 2. Item, Glossa ibidem sic dicit : « Denario utique id significatur, quem « Denario utique id significatur, quem omnes communiter habebunt, sicut est omnes communiter habebunt, sicut est ipsa vita æterna, ipsum regnum coelo- ipsa vita æterna, ipsum regnum coelo-

luntatis. luntatis.

Ad I Ad I

AD ALIUD dicendum, quod sequitur na- Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod sequitur na- Ad 2. turam corporis humani sicut subjectum, turam corporis humani sicut subjectum, sed meritum voluntatis sicut causam. sed meritum voluntatis sicut causam.

AD ALIUD dicendum, quod meritum Ad 3. AD ALIUD dicendum, quod meritum Ad 3. differens facit effectum differentem tam differens facit effectum differentem tam in anima, quam in corpore. in anima, quam in corpore.

: :

AD ALIUD dicendum, quod dubium est, AD ALIUD dicendum, quod dubium est, utrum damnati differant in opacitate vel utrum damnati differant in opacitate vel conveniant sed magis credo, quod dif- conveniant sed magis credo, quod dif- ferant secundum plus et minus. Si ta- ferant secundum plus et minus. Si ta- men conveniunt, tunc non sequitur ar- men conveniunt, tunc non sequitur ar- gumentum quia Deus pronior est ad gumentum quia Deus pronior est ad miserendum, quam ad puniendum : et miserendum, quam ad puniendum : et ideo abundanti merito confert etiam in ideo abundanti merito confert etiam in

corpore lucem abundantiorem, licet ma- corpore lucem abundantiorem, licet ma- jori iniquitati non infligat caliginem am- jori iniquitati non infligat caliginem am- pliorem. pliorem.

ARTICULUS XXXII. ARTICULUS XXXII.

An convenienter in corporibus gloriosis An convenienter in corporibus gloriosis sint quatuor dotes ? sint quatuor dotes ?

Post omnia prædicta præter Litteram Post omnia prædicta præter Litteram necesse est quærere de numero harum necesse est quærere de numero harum quatuor dotium. quatuor dotium.

Videtur autem, quod non sit nisi una : Videtur autem, quod non sit nisi una :

quia quia

1. Tantum una dos confertur sponsæ : 1. Tantum una dos confertur sponsæ : cum igitur transferentes se secundum cum igitur transferentes se secundum aliquam similitudinem se transferant, aliquam similitudinem se transferant, videtur etiam, quod in spiritualibus de- videtur etiam, quod in spiritualibus de- beat poni dos una tantum. beat poni dos una tantum.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 32. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, C, ART. 32.

2. Item, Videtur quod duæ tantum : 2. Item, Videtur quod duæ tantum : quia duo sunt quæ dotari possunt, scili- quia duo sunt quæ dotari possunt, scili- cet corpus, et anima: ergo et duæ dotes. cet corpus, et anima: ergo et duæ dotes. 3. Item, Videtur quod tres per appro- 3. Item, Videtur quod tres per appro- priata trium personarum. priata trium personarum.

4. Ulterius, Videtur quod plures, 4. Ulterius, Videtur quod plures, quam quatuor: quia ita dicit Anselmus quam quatuor: quia ita dicit Anselmus in Prosologio, ante finem : « Quid amas, in Prosologio, ante finem : « Quid amas, caro mea, quid desideras,. anima mea? caro mea, quid desideras,. anima mea? Ibi est, ibi est quidquid amatis, quidquid Ibi est, ibi est quidquid amatis, quidquid desideratis. Si delectat pulchritudo, ful- desideratis. Si delectat pulchritudo, ful- gebunt justi sicut sol¹. Si velocitas, aut gebunt justi sicut sol¹. Si velocitas, aut fortitudo, aut libertas corporis, cui nihil fortitudo, aut libertas corporis, cui nihil obsistere possit, erunt similes Angelis obsistere possit, erunt similes Angelis Dei quia seminatur corpus animale, et Dei quia seminatur corpus animale, et surget spirituale 2, potestate utique non surget spirituale 2, potestate utique non natura. Si longa et salubris vita, ibi sana natura. Si longa et salubris vita, ibi sana æternitas, et æterna sanitas: quia justi æternitas, et æterna sanitas: quia justi in perpetuum vivent³, et salus justorum in perpetuum vivent³, et salus justorum a Domino. Si satietas, satiabuntur cum a Domino. Si satietas, satiabuntur cum apparuerit gloria Dei 5. Si ebrietas, ine- apparuerit gloria Dei 5. Si ebrietas, ine- briabuntur ab ubertate domus Dei. Si briabuntur ab ubertate domus Dei. Si melodia, ibi Angelorum chori concinunt melodia, ibi Angelorum chori concinunt sine fine Deo. Si quælibet non immun- sine fine Deo. Si quælibet non immun- da, sed munda voluptas, torrente volup- da, sed munda voluptas, torrente volup- tatis tuæ potabis eos, Deus'. Si sapien- tatis tuæ potabis eos, Deus'. Si sapien- tia, ipsa Dei sapientia ostendet eis seip- tia, ipsa Dei sapientia ostendet eis seip- sam. Si amicitia, diligent Deum plus sam. Si amicitia, diligent Deum plus quam seipsos, et invicem tamquam seip- quam seipsos, et invicem tamquam seip- sos, et Deus plus illos quam illi seipsos: sos, et Deus plus illos quam illi seipsos: quia illi illum, et se, et invicem per il- quia illi illum, et se, et invicem per il- lum, et ille se, et illos per seipsum. Si lum, et ille se, et illos per seipsum. Si concordia, omnibus illis erit una volun- concordia, omnibus illis erit una volun- tas quia nulla illis erit nisi sola Dei vo- tas quia nulla illis erit nisi sola Dei vo- luntas. Si potestas, omnipotentes erunt luntas. Si potestas, omnipotentes erunt suæ voluntatis ut Deus suæ: nam sicut suæ voluntatis ut Deus suæ: nam sicut poterit Deus quod volet per seipsum, ita poterit Deus quod volet per seipsum, ita illi poterunt quod volent per illum quia illi poterunt quod volent per illum quia sicut illi non aliud volent quam quod sicut illi non aliud volent quam quod ille, ita ille volet quidquid volent illi : et ille, ita ille volet quidquid volent illi : et quod ille volet, non poterit non esse. Si quod ille volet, non poterit non esse. Si honor et divitiæ, Deus suos servos bonos honor et divitiæ, Deus suos servos bonos et fideles supra multa constituet: imo et fideles supra multa constituet: imo

585 585

filii Dei et dii vocabuntur et erunt': et filii Dei et dii vocabuntur et erunt': et ubi erit Filius ejus, ibi erunt et illi, hæ- ubi erit Filius ejus, ibi erunt et illi, hæ- redes quidem Dei, cohæredes autem redes quidem Dei, cohæredes autem Christi 10. Si vera securitas, certe ita certi Christi 10. Si vera securitas, certe ita certi erunt numquam et nullatenus ista vel erunt numquam et nullatenus ista vel potius istud bonum sibi defuturum, sicut potius istud bonum sibi defuturum, sicut certi erunt se non sua sponte illud amis- certi erunt se non sua sponte illud amis- suros, nec dilectis. Deum illud invitis di- suros, nec dilectis. Deum illud invitis di- lectoribus ablaturum, nec aliquid Deo lectoribus ablaturum, nec aliquid Deo potentius invitos Deum et illos separatu- potentius invitos Deum et illos separatu- rum. Gaudium vero quale aut quantum rum. Gaudium vero quale aut quantum est, ubi tale aut tantum bonum est. » Ex est, ubi tale aut tantum bonum est. » Ex hoc patet quod plurima sunt quæ sponsa hoc patet quod plurima sunt quæ sponsa tam in corpore quam in anima æternita- tam in corpore quam in anima æternita- te percipiet ergo non sunt tantum qua- te percipiet ergo non sunt tantum qua- tuor dotes corporis. tuor dotes corporis.

RESPONSIO. Dicendum, quod non sunt RESPONSIO. Dicendum, quod non sunt nisi quatuor dotes corporis, et videtur nisi quatuor dotes corporis, et videtur assignari posse ab intendentibus nume- assignari posse ab intendentibus nume- rus ipsarum. Sed sufficiat acceptio du- rus ipsarum. Sed sufficiat acceptio du- plex: aut enim accipitur dos corporis ex plex: aut enim accipitur dos corporis ex parte formæ, aut ex parte materiæ, aut parte formæ, aut ex parte materiæ, aut ex parte conjuncti, aut ex parte ejus ex parte conjuncti, aut ex parte ejus quod sequitur conjunctum ex forma et quod sequitur conjunctum ex forma et materia, quod est potentia naturalis. Et materia, quod est potentia naturalis. Et primo quidem modo sumitur luminosi- primo quidem modo sumitur luminosi- tas. Secundo autem modo subtilitas, tas. Secundo autem modo subtilitas, quæ consistit in subtiliatione partium quæ consistit in subtiliatione partium materiæ. Et tertio modo impassibilitas. materiæ. Et tertio modo impassibilitas. Quarto autem modo agilitas. Possunt Quarto autem modo agilitas. Possunt iterum assignari et melius penes motum iterum assignari et melius penes motum in Deum et tunc aut est dos inclinans in Deum et tunc aut est dos inclinans ad motum, aut dicens terminum motus, ad motum, aut dicens terminum motus, aut motum ipsum. Et primo modo est aut motum ipsum. Et primo modo est subtilitas. Secundo autem modo dupli- subtilitas. Secundo autem modo dupli- citer potest sumi, scilicet terminus in citer potest sumi, scilicet terminus in conjuncto, et terminus in forma. Et pri- conjuncto, et terminus in forma. Et pri- mo modo est impassibilitas accepta ad mo modo est impassibilitas accepta ad similitudinem Dei per immutationem similitudinem Dei per immutationem qua Sancti immutabuntur ad gloriam: qua Sancti immutabuntur ad gloriam: et secundum hoc est claritas: sed penes et secundum hoc est claritas: sed penes motum ipsum est agilitas. motum ipsum est agilitas.

: :

Solutio. Solutio.

1 Cf. Matth. XIII, 43. 1 Cf. Matth. XIII, 43.

2 Cf. I ad Corinth. xv, 44. 2 Cf. I ad Corinth. xv, 44.

3 Sapient. v, 16. 3 Sapient. v, 16.

4 Psal. xxxvi, 39. 4 Psal. xxxvi, 39.

5 Cf. Psal. xvi, 13. 5 Cf. Psal. xvi, 13.

6 Psal. xxxv, 9. 6 Psal. xxxv, 9.

7 Ibidem. 7 Ibidem.

8 Cf. Matth. xxv, 21, et Luc. XIX, 17. 8 Cf. Matth. xxv, 21, et Luc. XIX, 17.

9 Cf. ad Roman. VIII, 14 et 26. 9 Cf. ad Roman. VIII, 14 et 26.

10 Ibidem, yy. 16 et 17. 10 Ibidem, yy. 16 et 17.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

586 586

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non probatur per hoc argumentum, nisi quod probatur per hoc argumentum, nisi quod una dos est in communi: sed tamen in una dos est in communi: sed tamen in speciali multa dantur pro dote. speciali multa dantur pro dote.

AD ALIUD dicendum, quod per hoc AD ALIUD dicendum, quod per hoc probatur, quod homo secundum duo do- probatur, quod homo secundum duo do- tatur: sed non sequitur, quod dos sua tatur: sed non sequitur, quod dos sua sit in duobus tantum. sit in duobus tantum.

AD ALIUD dicendum, quod quartum AD ALIUD dicendum, quod quartum requiritur quod est esse consequens, sci- requiritur quod est esse consequens, sci-

licet propria passio: quia aliter non esset licet propria passio: quia aliter non esset plena perfectio et tunc erunt quatuor plena perfectio et tunc erunt quatuor dotes, sicut patuit in prima assignatione. dotes, sicut patuit in prima assignatione.

AD ALIUD dicendum, quod Anselmus AD ALIUD dicendum, quod Anselmus potius enumerat materias gaudiorum in potius enumerat materias gaudiorum in regno, quam dotes: quia hoc dicitur regno, quam dotes: quia hoc dicitur dos, nisi quod datur sponsæ ad perficien- dos, nisi quod datur sponsæ ad perficien- dam conjunctionem suam cum sponso, dam conjunctionem suam cum sponso, ut patuit in secunda assignatione nu- ut patuit in secunda assignatione nu- meri dotium. meri dotium.

Ad 4. Ad 4.

D. Si mali tunc habeant quas hic habuerunt deformitates ? D. Si mali tunc habeant quas hic habuerunt deformitates ?

De reprobis autem quæri solet, An cum deformitatibus hic habitis resur- De reprobis autem quæri solet, An cum deformitatibus hic habitis resur- gant? Iloc autem Augustinus' non asserit, sed dubium reliquit, ita in- gant? Iloc autem Augustinus' non asserit, sed dubium reliquit, ita in- quiens: Quicumque ab illa perditionis massa quæ per Adam facta est, non quiens: Quicumque ab illa perditionis massa quæ per Adam facta est, non liberantur per Christum, resurgent quidem etiam ipsi, unusquisque cum liberantur per Christum, resurgent quidem etiam ipsi, unusquisque cum sua carne: sed ut cum diabolo ejusque Angelis puniantur². Utrum vero sua carne: sed ut cum diabolo ejusque Angelis puniantur². Utrum vero ipsi cum vitiis et deformitatibus suorum resurgant, quæcumque in eis ge- ipsi cum vitiis et deformitatibus suorum resurgant, quæcumque in eis ge- starunt, inquirendo laborare quid opus est? Non enim fatigare nos debet starunt, inquirendo laborare quid opus est? Non enim fatigare nos debet incerta eorum habitudo vel pulchritudo, quorum erit certa et sempiterna incerta eorum habitudo vel pulchritudo, quorum erit certa et sempiterna damnatio. Ecce non diffinit, an tunc habeant deformitates quas hic habue- damnatio. Ecce non diffinit, an tunc habeant deformitates quas hic habue- runt reproborum corpora. runt reproborum corpora.

ARTICULUS XXXIII. ARTICULUS XXXIII.

An in damnatis maneant defectus natu- An in damnatis maneant defectus natu- rales ? rales ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «De reprobis autem quæri solet, D, «De reprobis autem quæri solet,

etc. » etc. »

1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 92. 1 S. AUGUSTINUS, In Enchiridion, cap. 92.

Videtur enim, quod maneant in eis Videtur enim, quod maneant in eis defectus naturales sic: defectus naturales sic:

1. Corpus compositum ex contrariis a 1. Corpus compositum ex contrariis a talis corruptionibus non continet, nisi talis corruptionibus non continet, nisi gratia: sed gratiam numquam habe- gratia: sed gratiam numquam habe- bunt ergo talibus defectibus subjace- bunt ergo talibus defectibus subjace- bunt. bunt.

2. Item, Nullum bonum meruerunt 2. Item, Nullum bonum meruerunt damnati sed injuste datur, quod præter damnati sed injuste datur, quod præter meritum datur: ergo nullum bonum da- meritum datur: ergo nullum bonum da- tur eis sed unum de præcipuis bonis, tur eis sed unum de præcipuis bonis, est incorruptio: ergo illa non datur eis: est incorruptio: ergo illa non datur eis:

2 Cf. Matth. 2 Cf. Matth.

XXV, 41. XXV, 41.

fed contra, fed contra,

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E.

ergo erunt in corporibus corruptibiles ergo erunt in corporibus corruptibiles ex complexionis corruptione: et ita ut ex complexionis corruptione: et ita ut prius. prius.

3. Item, Quod ex peccato est indu- 3. Item, Quod ex peccato est indu- ctum, non debet minui per peccatum: ctum, non debet minui per peccatum: sed corruptiones hujusmodi inductæ sunt sed corruptiones hujusmodi inductæ sunt ex peccato: ergo cum multa peccata sint ex peccato: ergo cum multa peccata sint addita originali peccato in damnatis, addita originali peccato in damnatis, non debet in eis minui hujusmodi cor- non debet in eis minui hujusmodi cor- ruptio humorum, quæ inducit corporales ruptio humorum, quæ inducit corporales infirmitates et deformitates. infirmitates et deformitates.

4. Item, Hoc videtur, Isa. xiv, 11: 4. Item, Hoc videtur, Isa. xiv, 11: Subter te sternetur tinea, et operimentum Subter te sternetur tinea, et operimentum tuum erunt vermes. Et, ibidem, y. 19: tuum erunt vermes. Et, ibidem, y. 19: Quasi stirps inutilis pollutus, et obvolu- Quasi stirps inutilis pollutus, et obvolu- tus, etc. tus, etc.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Omne corpus habens hujusmodi 1. Omne corpus habens hujusmodi corruptiones, tandem destruetur: sed corruptiones, tandem destruetur: sed corpora damnatorum numquam de corpora damnatorum numquam de struentur ergo non subjacent hujusmo- struentur ergo non subjacent hujusmo- di corruptionibus. di corruptionibus.

2. Item, Tales corruptiones sunt a de- 2. Item, Tales corruptiones sunt a de- fectu naturæ: omnem enim defectum fectu naturæ: omnem enim defectum naturæ auctor naturæ corriget: ergo et naturæ auctor naturæ corriget: ergo et illum ergo non permittet eum in dam- illum ergo non permittet eum in dam- natis. natis.

3. Item, Apostolus, I ad Corinth. xv, 3. Item, Apostolus, I ad Corinth. xv, 32, dicit, quod omnes mortui resurgent 32, dicit, quod omnes mortui resurgent incorrupti, sed soli electi immutabun- incorrupti, sed soli electi immutabun- tur, ut supra habitum est: ergo nulla cor- tur, ut supra habitum est: ergo nulla cor- ruptio est in damnatis. ruptio est in damnatis.

587 587

QUOD EST concedendum, quod dam- Solutio. QUOD EST concedendum, quod dam- Solutio. nati nullam habebunt ex vitio com- nati nullam habebunt ex vitio com- plexionis corruptionem febrilem, nec ex plexionis corruptionem febrilem, nec ex vitio compositionis corporis membro- vitio compositionis corporis membro- rum defectum. rum defectum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod ju- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ju- stitia Dei in poenis continet eorum corpo- stitia Dei in poenis continet eorum corpo- ra unde quod objicitur, verum est de ra unde quod objicitur, verum est de bonis, vel objectio fundatur super fal- bonis, vel objectio fundatur super fal-

sum. sum.

AD ALIUD dicendum, quod licet nullum AD ALIUD dicendum, quod licet nullum bonum meruerunt, tamen esse, vivere, bonum meruerunt, tamen esse, vivere, et sentire, et ratiocinari habent, quæ sunt et sentire, et ratiocinari habent, quæ sunt bona et ita habent incorruptam substan- bona et ita habent incorruptam substan- tiæ permanentiam, quæ bona est: sed tiæ permanentiam, quæ bona est: sed ad augmentum suæ pœnæ est : et ideo li- ad augmentum suæ pœnæ est : et ideo li- cet sit bonum, non tamen datur eis ad cet sit bonum, non tamen datur eis ad bonum, nisi hoc modo quo bonum justi- bonum, nisi hoc modo quo bonum justi- tiæ est bonum simpliciter, licet malum tiæ est bonum simpliciter, licet malum pœnale sit latroni. pœnale sit latroni.

AD ALIUD dicendum, quod non dimi- AD ALIUD dicendum, quod non dimi- nuitur in præmium peccati, sed in pœ- nuitur in præmium peccati, sed in pœ- et hoc justitiæ congruit: sed quod et hoc justitiæ congruit: sed quod diminueretur ut est præmium quoddam, diminueretur ut est præmium quoddam, esset inconsonum justitiæ. esset inconsonum justitiæ.

nam, nam,

AD ALIUD dicendum, quod Isaias loqui- AD ALIUD dicendum, quod Isaias loqui- tur de poena temporali Nabuchodonosor, tur de poena temporali Nabuchodonosor, qui in confusionem suam de sepulcro qui in confusionem suam de sepulcro ejectus fuit, et vermibus datus ad devo- ejectus fuit, et vermibus datus ad devo- randum sed secundum mysterium re- randum sed secundum mysterium re- fertur ad poenas spirituales, non corpo- fertur ad poenas spirituales, non corpo- rales. rales.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

E. Quod non consumuntur corpora quæ tunc ardebunt. E. Quod non consumuntur corpora quæ tunc ardebunt.

1 1

Si vero quæritur de corporibus malorum, quomodo in igne ardeant et Si vero quæritur de corporibus malorum, quomodo in igne ardeant et non consumantur ? Augustinus variis exemplis adstruit, et sempiternis non consumantur ? Augustinus variis exemplis adstruit, et sempiternis ignibus ea ardere, et non consumi illa combustione: sicut animus cujus ignibus ea ardere, et non consumi illa combustione: sicut animus cujus

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 1 et 3. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 1 et 3.

2 Edit. J. Alleaume, anima. 2 Edit. J. Alleaume, anima.

588 588

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

præsentia corpus vivit, et dolorem pati potest, mori autem non potest. Hoc præsentia corpus vivit, et dolorem pati potest, mori autem non potest. Hoc enim erit tunc in corporibus damnandorum, quod nunc esse scimus in enim erit tunc in corporibus damnandorum, quod nunc esse scimus in animis omnium (alias, hominum ²). animis omnium (alias, hominum ²).

ARTICULUS XXXIV. ARTICULUS XXXIV.

An corpora damnatorum ardeant, et non An corpora damnatorum ardeant, et non comburantur ? comburantur ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, « Si vero quæritur de corporibus ibi, E, « Si vero quæritur de corporibus malorum, etc. >> malorum, etc. >>

Videtur esse impossibile quod dicit, Videtur esse impossibile quod dicit, quod corpora ardeant, et non consu- quod corpora ardeant, et non consu-

mantur. mantur.

1. Dicit enim Philosophus, quod 1. Dicit enim Philosophus, quod omnis passio magis facta, abjicit a subs- omnis passio magis facta, abjicit a subs- tantia sed illa passio est maxime facta, tantia sed illa passio est maxime facta, quia agens omnem excellit passionem: quia agens omnem excellit passionem: ergo maxime abjicit a substantia: ergo ergo maxime abjicit a substantia: ergo tandem consumet substantiam. tandem consumet substantiam.

2. Item, Idem dicit, quod omnis actio 2. Item, Idem dicit, quod omnis actio est per assimilationem, quia agens vult est per assimilationem, quia agens vult assimilare sibi patiens: sed actio est inter assimilare sibi patiens: sed actio est inter ignem et corpus damnati: ergo tandem ignem et corpus damnati: ergo tandem ignis assimilabit sibi corpus: ergo vide- ignis assimilabit sibi corpus: ergo vide- tur, quod convertetur in ignem. tur, quod convertetur in ignem.

3. Item, Constat, quod ignis movet 3. Item, Constat, quod ignis movet corpus sed motus ignis finitus est: er- corpus sed motus ignis finitus est: er- go ille motus motus tandem veniet ad go ille motus motus tandem veniet ad finem sed nullus potest esse finis, nisi finem sed nullus potest esse finis, nisi motum assumat speciem et formam mo- motum assumat speciem et formam mo- ventis ergo quandoque damnatorum ventis ergo quandoque damnatorum corpora accipient speciem ignis: ergo corpora accipient speciem ignis: ergo quandoque erunt ignis et non humana quandoque erunt ignis et non humana corpora. corpora.

4. Item, Omne recipiens qualitatem 4. Item, Omne recipiens qualitatem alicujus agentis disponentem aliud ad alicujus agentis disponentem aliud ad speciem, si ultimabitur in eo qualitas speciem, si ultimabitur in eo qualitas illa, de necessitate recipiet speciem: sed illa, de necessitate recipiet speciem: sed

1 Edit. J. Alleaume, damnatorum. 1 Edit. J. Alleaume, damnatorum.

2 In eadem editione desunt hæc verba (alias, 2 In eadem editione desunt hæc verba (alias,

corpora damnatorum recipiunt calidita- corpora damnatorum recipiunt calidita- tem, quæ est qualitas disponens ad spe- tem, quæ est qualitas disponens ad spe- ciem ignis, et ultimabitur in eis quali- ciem ignis, et ultimabitur in eis quali- tas illa ergo necessario mutantur in tas illa ergo necessario mutantur in ignem ergo mutantur a specie et natura ignem ergo mutantur a specie et natura

humana. humana.

5. Item, Omne agens dividens corpus 5. Item, Omne agens dividens corpus physicum, de necessitate corrumpet physicum, de necessitate corrumpet ipsum, si confortatur actio: calor ignis ipsum, si confortatur actio: calor ignis agit dividendo corpus physicum homi- agit dividendo corpus physicum homi- nis: ergo si confortatur actio, de neces- nis: ergo si confortatur actio, de neces- sitate corrumpet ipsum. PROBATUR prima sitate corrumpet ipsum. PROBATUR prima ex hoc, quod nullum corpus physicum ex hoc, quod nullum corpus physicum est divisibile in infinitum, quin dividatur est divisibile in infinitum, quin dividatur a forma physica. SECUNDA autem suppo- a forma physica. SECUNDA autem suppo- nitur: quia aliter non læderet intus ignis, nitur: quia aliter non læderet intus ignis, nisi dividerct corpora et constat, quod nisi dividerct corpora et constat, quod actio ignis confortata est vehementer: actio ignis confortata est vehementer: ergo consumet substantiam corporum ergo consumet substantiam corporum damnatorum. damnatorum.

6. Item, Corpora damnatorum sunt 6. Item, Corpora damnatorum sunt materia ignis inferni, aut propria, aut materia ignis inferni, aut propria, aut aliena. Si propria tunc corpora dam- aliena. Si propria tunc corpora dam- natorum sunt ignis, quia propria mate- natorum sunt ignis, quia propria mate- ria ignis habet speciem ignis pro forma. ria ignis habet speciem ignis pro forma. Si aliena tunc objicitur sic, Omnis alie- Si aliena tunc objicitur sic, Omnis alie- na materia ignis transmutatur ab igne na materia ignis transmutatur ab igne si agat in ipsam: sed ignis inferni agit si agat in ipsam: sed ignis inferni agit in corpora ergo transmutat ea: ergo in corpora ergo transmutat ea: ergo corrumpendo agit in ea. corrumpendo agit in ea.

7. Item, Omne agens tantum agit, 7. Item, Omne agens tantum agit, quantum dat passivo de specie: sed ignis quantum dat passivo de specie: sed ignis inferni maxime agit: ergo plurimum inferni maxime agit: ergo plurimum de specie sua dat damnatis: ergo ma- de specie sua dat damnatis: ergo ma- xime transmutat eos a specie propria, xime transmutat eos a specie propria, id est, humana: ergo non remanebunt id est, humana: ergo non remanebunt homines. homines.

IN CONTRARIUM est, quod IN CONTRARIUM est, quod

1. Dicitur, Apoc. 1x, 6: Desiderabunt 1. Dicitur, Apoc. 1x, 6: Desiderabunt homines mori, et mors fugiet ab eis. homines mori, et mors fugiet ab eis.

hominum). hominum).

Sed contra. Sed contra.

Nolutio. Nolutio.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E, ART. 35. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E, ART. 35.

Ergo videtur, quod numquam possint Ergo videtur, quod numquam possint consumi ad mortem : ergo videtur, quod consumi ad mortem : ergo videtur, quod corpora eorum incorrupta semper tene- corpora eorum incorrupta semper tene-

antur. antur.

2. Item, Bernardus dicit, quod « sic 2. Item, Bernardus dicit, quod « sic moriuntur damnati, quod numquam moriuntur damnati, quod numquam permoriuntur. » Et ex hoc sequitur idem permoriuntur. » Et ex hoc sequitur idem quod prius. quod prius.

3. Item, Isa. LXVI, 24: Vermis eorum 3. Item, Isa. LXVI, 24: Vermis eorum non morietur, et ignis non exstinguetur. non morietur, et ignis non exstinguetur. Ergo ipsi sine consumptione semper cre- Ergo ipsi sine consumptione semper cre- mabuntur in igne. mabuntur in igne.

RESPONSIO. Dicendum, quod in verita- RESPONSIO. Dicendum, quod in verita- te ea quæ dicuntur in Littera, fidelia et te ea quæ dicuntur in Littera, fidelia et vera sunt, et absque dubitatione tenen- vera sunt, et absque dubitatione tenen- da. Conservans autem damnatorum cor- da. Conservans autem damnatorum cor- pora, est justitia Dei in pœnis: et hæc pora, est justitia Dei in pœnis: et hæc credenda sunt potius, quam discutienda. credenda sunt potius, quam discutienda. Ne tamen omnino nihil videamur dicere, Ne tamen omnino nihil videamur dicere, sciendum quod sensibilia dupliciter sciendum quod sensibilia dupliciter agunt in organa sensuum, scilicet actione agunt in organa sensuum, scilicet actione naturæ, et actione animæ. Actio naturæ est naturæ, et actione animæ. Actio naturæ est cum consumptione et contrarietate: et cum consumptione et contrarietate: et puto bene, quod talis non potest esse in puto bene, quod talis non potest esse in aliquod corpus, nisi ipsum corpus con- aliquod corpus, nisi ipsum corpus con- sumatur. Sed actio animæ est per recep- sumatur. Sed actio animæ est per recep- tionem intentionis ad affectum doloris tionem intentionis ad affectum doloris vel delectationis: et de hoc dicemus se- vel delectationis: et de hoc dicemus se- cundum possibilitatem nostram in quæ- cundum possibilitatem nostram in quæ-

5 5

AD ALIUD dicendum, quod recipiunt AD ALIUD dicendum, quod recipiunt intentionem qualitatis prout ipsa est exci- intentionem qualitatis prout ipsa est exci- tatio doloris et tristitiæ ex calore: sed tatio doloris et tristitiæ ex calore: sed non prout est forma transmutans mate- non prout est forma transmutans mate- riam ad speciei abjectionem, et alterius riam ad speciei abjectionem, et alterius formæ inductionem. formæ inductionem.

AD ALIUD dicendum, quod agens actio- AD ALIUD dicendum, quod agens actio- ne animæ, non agit dividendo, sicut pa- ne animæ, non agit dividendo, sicut pa- tet in omnibus sensibilibus agentibus in tet in omnibus sensibilibus agentibus in organa sensuum, si actio animæ ab acti- organa sensuum, si actio animæ ab acti- one naturæ dividatur. one naturæ dividatur.

AD ALIUD dicendum, quod impii sunt AD ALIUD dicendum, quod impii sunt materia aliena dissimilis speciei agentis, materia aliena dissimilis speciei agentis, sicut sensus in potentia suscipit speciem sicut sensus in potentia suscipit speciem objecti ad tristitiam, vel delectationem : objecti ad tristitiam, vel delectationem : et ex hoc non sequitur aliqua commuta- et ex hoc non sequitur aliqua commuta- tio corporum. tio corporum.

AD ALIUD dicendum, quod dat speciem AD ALIUD dicendum, quod dat speciem secundum actionem animæ, et non na- secundum actionem animæ, et non na- turæ et ideo non sequitur, quod con- turæ et ideo non sequitur, quod con- vertat in ignem. Hæc autem solutio me- vertat in ignem. Hæc autem solutio me- lior est secundum rationem, quæ in hac lior est secundum rationem, quæ in hac materia potest esse: et ideo diligenter materia potest esse: et ideo diligenter est notanda. est notanda.

ARTICULUS XXXV. ARTICULUS XXXV.

corpore ? corpore ?

stione de sensibus corporum resurgen- An anima patiatur in corpore, vel a stione de sensibus corporum resurgen- An anima patiatur in corpore, vel a tium infra et talis est actio in inferno, tium infra et talis est actio in inferno, quæ est ad sensus immutationem, sine quæ est ad sensus immutationem, sine consumptione substantiæ. consumptione substantiæ.

Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Phi- Ad 1. AD PRIMUM ergo dicendum, quod Phi-

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

losophus loquitur de actione naturæ, losophus loquitur de actione naturæ, quæ non est tantum actio ad sensus im- quæ non est tantum actio ad sensus im- mutationem et non de actione animæ, mutationem et non de actione animæ, quæ nihil abjicit a substantia. quæ nihil abjicit a substantia.

AD ALIUD dicendum, quod ibi fit assi- AD ALIUD dicendum, quod ibi fit assi- milatio talis, qualis est inter sensum milatio talis, qualis est inter sensum et sensibile, hoc est, quod species sensi- et sensibile, hoc est, quod species sensi- bilis sit in sensu per intentionem contri- bilis sit in sensu per intentionem contri- stantis, sed non per esse quod habet in stantis, sed non per esse quod habet in materia. materia.

AD ALIUD dicendum, quod motus fit ad AD ALIUD dicendum, quod motus fit ad impressionem intentionis, et est finitus, impressionem intentionis, et est finitus, sed non ad formam dantem esse: quia ali- sed non ad formam dantem esse: quia ali- ter illa corpora in ignem converterentur. ter illa corpora in ignem converterentur.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, in medio: «Sicut anima cujus ibi, E, in medio: «Sicut anima cujus potentia corpus vivit, etc. » potentia corpus vivit, etc. »

Ex hoc enim simili videtur Augustinus Ex hoc enim simili videtur Augustinus innuere præhabitum modum solutionis. innuere præhabitum modum solutionis. Ut tamem melius intelligatur, quæ- Ut tamem melius intelligatur, quæ- rantur hic duo, scilicet qualiter animus rantur hic duo, scilicet qualiter animus patiatur in corpore? patiatur in corpore?

Et secundo, Quare corpori damnato Et secundo, Quare corpori damnato non potest attribui nisi alter modus pas- non potest attribui nisi alter modus pas- sionis, cum duo sint modi passionis ani- sionis, cum duo sint modi passionis ani- mati corporis ? mati corporis ?

AD PRIMUM Sic objicitur: AD PRIMUM Sic objicitur:

1.Omne agens fortius est patiente: sed 1.Omne agens fortius est patiente: sed

Ad 4. Ad 4.

Ad 5 Ad 5

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

590 590

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nullum corpus fortius est animo patiente nullum corpus fortius est animo patiente qui est spiritualis : ergo nullum corpora- qui est spiritualis : ergo nullum corpora- le potest agere in animum. PRIMA ha- le potest agere in animum. PRIMA ha- rum scribitur ab Augustino in libro XII rum scribitur ab Augustino in libro XII super Genesim ad litteram: et secunda, super Genesim ad litteram: et secunda, et etiam conclusio. et etiam conclusio.

2. Item, Corpus et animus se habent 2. Item, Corpus et animus se habent ut motor et mobile: et animus est motor, ut motor et mobile: et animus est motor, corpus autem est mobile: sed omnis mo- corpus autem est mobile: sed omnis mo- tor agit in mobile, non patiens ab ipso tor agit in mobile, non patiens ab ipso secundum quod hujusmodi: ergo animus secundum quod hujusmodi: ergo animus agit in corpus, non passus ab ipso se- agit in corpus, non passus ab ipso se- cundum quod hujusmodi: ergo non pot- cundum quod hujusmodi: ergo non pot- est pati in corpore, ut videtur. est pati in corpore, ut videtur.

3. Item, Quod nullius est susceptibile 3. Item, Quod nullius est susceptibile transmutationis, nullius est susceptibile transmutationis, nullius est susceptibile passionis sed anima nullius susceptibi- passionis sed anima nullius susceptibi- lis est transmutationis: ergo nullius sus- lis est transmutationis: ergo nullius sus- ceptibilis est passionis: ergo nec a cor- ceptibilis est passionis: ergo nec a cor- pore patitur, nec ab aliquo alio. PRIMA pore patitur, nec ab aliquo alio. PRIMA constat quia omnis passio est secundum constat quia omnis passio est secundum aliquam transmutationem. SECUNDA Scri- aliquam transmutationem. SECUNDA Scri- bitur in primo de Anima, ubi Philoso- bitur in primo de Anima, ubi Philoso- phus reprobat dicta Platonis. phus reprobat dicta Platonis.

4. Item, Quod nullum omnino habet 4. Item, Quod nullum omnino habet contrarium, impossibile est pati omnino: contrarium, impossibile est pati omnino: sed anima nullum habet contrarium: sed anima nullum habet contrarium: ergo impossibile est eam pati, sive in ergo impossibile est eam pati, sive in corpore, sive extra corpus. corpore, sive extra corpus.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Nos experimur timores et tristitias 1. Nos experimur timores et tristitias quas non experiuntur non habentia ani- quas non experiuntur non habentia ani- mas sensibiles: ergo anima subjacere mas sensibiles: ergo anima subjacere videtur passionibus. videtur passionibus.

quod quod

2. Item, Damascenus dicit, 2. Item, Damascenus dicit, «< anima compatitur corpori, licet non «< anima compatitur corpori, licet non commoriatur corpori: » ergo patitur. commoriatur corpori: » ergo patitur.

3. Item, Vult Philosophus, quod in 3. Item, Vult Philosophus, quod in quibusdam corporis motus perveniunt ad quibusdam corporis motus perveniunt ad animam et transmutant ipsam : ergo animam et transmutant ipsam : ergo etiam corpus imprimit passiones anima- etiam corpus imprimit passiones anima-

bus. bus.

RESPONSIO. Dicendum quod in veritate RESPONSIO. Dicendum quod in veritate ita est, et Augustinus videtur ita deter- ita est, et Augustinus videtur ita deter- minare, quod anima non patiatur a cor- minare, quod anima non patiatur a cor- pore in corpore sed passione facta in pore in corpore sed passione facta in corpore anima punit seipsam affectu do- corpore anima punit seipsam affectu do- loris et compassionis. loris et compassionis.

Quod qualiter sit ad intelligendum, Quod qualiter sit ad intelligendum, sciendum quod nullus motus, vel passio sciendum quod nullus motus, vel passio affectionis alicujus sit in anima, nisi fiat affectionis alicujus sit in anima, nisi fiat prius apprehensio de re faciente illam prius apprehensio de re faciente illam passionem, sive affectionem apprehen- passionem, sive affectionem apprehen- sio autem per acceptionem speciei est sio autem per acceptionem speciei est sensibilis per sensum vel imaginationem: sensibilis per sensum vel imaginationem: et ideo in corpore non fit passio doloris, et ideo in corpore non fit passio doloris, nisi per sensum vel imaginationem: hoc nisi per sensum vel imaginationem: hoc autem quod est in sensu, sive in imagi- autem quod est in sensu, sive in imagi- natione animæ, est species spiritualis natione animæ, est species spiritualis simplex et non forma corporalis: unde simplex et non forma corporalis: unde immediatum faciens dolorem in anima, immediatum faciens dolorem in anima, est intentio spiritualis rei contristantis est intentio spiritualis rei contristantis accepta in vi aliqua animæ : et ideo dicit accepta in vi aliqua animæ : et ideo dicit Augustinus, quod non patitur a corpore, Augustinus, quod non patitur a corpore, sed a seipsa accipiente hujusmodi spe- sed a seipsa accipiente hujusmodi spe- ciem rei contristantis. ciem rei contristantis.

Et per hoc patet solutio ad primum: Et per hoc patet solutio ad primum: quia licet primum agens sit corpus, ta- quia licet primum agens sit corpus, ta- men proximum est intentio spiritualis ab men proximum est intentio spiritualis ab anima apprehensa. anima apprehensa.

AD ALIUD dicendum, quod anima a cor- AD ALIUD dicendum, quod anima a cor- pore ut est corpus non movetur: tamen pore ut est corpus non movetur: tamen motus corporis pertingunt ad ipsam per motus corporis pertingunt ad ipsam per animæ operationem, hoc modo quo ope- animæ operationem, hoc modo quo ope- ratio quædam est apprehendere rerum ratio quædam est apprehendere rerum circumstantium formas. circumstantium formas.

AD ALIUD dicendum, quod anima se- AD ALIUD dicendum, quod anima se- cundum se accepta, id est, denudata a cundum se accepta, id est, denudata a corpore, naturaliter non habet transmuta- corpore, naturaliter non habet transmuta- tionem aliquam sed in corpore trans- tionem aliquam sed in corpore trans- mutatur per accidens, scilicet transmu- mutatur per accidens, scilicet transmu- tatione facta in corpore. Transmutatur tatione facta in corpore. Transmutatur autem modo prædicto: et hoc modo non autem modo prædicto: et hoc modo non negat Aristoteles, sed potius probat, negat Aristoteles, sed potius probat, quod anima movetur per se. quod anima movetur per se.

AD ALIUD dicendum, quod anima se- AD ALIUD dicendum, quod anima se- cundum se non habet contrarium, neque cundum se non habet contrarium, neque secundum se patitur, in quantum tamen secundum se patitur, in quantum tamen est forma et motor conjuncti, accipit ut est forma et motor conjuncti, accipit ut contrarium id quod dissolvit conjunctum: contrarium id quod dissolvit conjunctum: et in illius specie apprehensa punitur et et in illius specie apprehensa punitur et dolet. dolet.

Ejus autem quod objicitur in contra- Ejus autem quod objicitur in contra- rium, patet solutio per se. Tamen scien- rium, patet solutio per se. Tamen scien- dum, quod licet ista solutio sit secundum dum, quod licet ista solutio sit secundum Augustinum, est tamen aliquantulum Augustinum, est tamen aliquantulum contra dicta Aristotelis: quia ipse non contra dicta Aristotelis: quia ipse non

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E, ART. 36. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, E, ART. 36.

vult, quod apprehendere sit agere, sed vult, quod apprehendere sit agere, sed potius pati et secundum eum addendum potius pati et secundum eum addendum est, quod motus qui fit per corpus, mate- est, quod motus qui fit per corpus, mate- rialiter se habet ad animam, et non ut rialiter se habet ad animam, et non ut agens sed quia ministrat materiam co- agens sed quia ministrat materiam co- gnitionis, et anima adhibet formam, ideo gnitionis, et anima adhibet formam, ideo verum est quod dictum est in solutione verum est quod dictum est in solutione per totum. Hoc etiam supra notatum per totum. Hoc etiam supra notatum est. est.

ARTICULUS XXXVI. ARTICULUS XXXVI.

Quare non potest attribui corporibus Quare non potest attribui corporibus damnatorum alius modus passionis ? damnatorum alius modus passionis ?

Secundo quæritur, Quare non potest Secundo quæritur, Quare non potest attribui corporibus damnatorum, nisi al- attribui corporibus damnatorum, nisi al- ter modus passionis ? ter modus passionis ?

Videtur enim, quod uterque: quia Videtur enim, quod uterque: quia

1. Corpora damnatorum sunt calida: 1. Corpora damnatorum sunt calida: sed si calidum ageret tantum actione sed si calidum ageret tantum actione animæ, et non actione naturæ, non pos- animæ, et non actione naturæ, non pos- set dici, quod essent calida: ergo cali- set dici, quod essent calida: ergo cali- dum agit in ea actione naturæ. PROBATUR dum agit in ea actione naturæ. PROBATUR prima ex fide. SECUNDA autem constat per prima ex fide. SECUNDA autem constat per philosophiam quia non dicitur anima philosophiam quia non dicitur anima calida ex apprehensione calidi, vel etiam calida ex apprehensione calidi, vel etiam ex affectu calidi et sic constat proposi- ex affectu calidi et sic constat proposi-

tum. tum.

2. Item, Si non ageret nisi actione ani- 2. Item, Si non ageret nisi actione ani- mæ tunc esset passio illorum corpo- mæ tunc esset passio illorum corpo- rum, sicut est passio in somno ad ima- rum, sicut est passio in somno ad ima- ginationem terribilium præsentialiter af- ginationem terribilium præsentialiter af- fligentium hominem: et sic non in ve- fligentium hominem: et sic non in ve- ritate paterentur, sed phantastice solum, ritate paterentur, sed phantastice solum, quod est absonum, quia hoc generaret quod est absonum, quia hoc generaret hæresim ergo patiuntur actione natu- hæresim ergo patiuntur actione natu-

ræ. ræ.

3. Item, Si paterentur actione animæ 3. Item, Si paterentur actione animæ et non naturæ : cum actio animæ æqua- et non naturæ : cum actio animæ æqua- liter fiat præsente re et absente, non liter fiat præsente re et absente, non oporteret ibi ignem esse ubi patiuntur, oporteret ibi ignem esse ubi patiuntur, sed sufficeret ignis imaginatio et hoc sed sufficeret ignis imaginatio et hoc iterum est absurdum: ergo videtur, quod iterum est absurdum: ergo videtur, quod actione naturæ patiuntur. actione naturæ patiuntur.

591 591

IN CONTRARIUM hujus sunt objecta su- Sed contra. IN CONTRARIUM hujus sunt objecta su- Sed contra. pra inducta quia illa necessario viden- pra inducta quia illa necessario viden- tur concludere, quod actione naturæ non tur concludere, quod actione naturæ non patiantur, vel etiam si utraque actione, patiantur, vel etiam si utraque actione, naturæ scilicet et animæ, patiantur. naturæ scilicet et animæ, patiantur.

RESPONSIO. Sine præjudicio dicendum, Solutio. RESPONSIO. Sine præjudicio dicendum, Solutio. quod veritatem hujus quæstionis nemi- quod veritatem hujus quæstionis nemi- nem puto scire, nisi cui Deus revelave- nem puto scire, nisi cui Deus revelave- rit, sicut in sequenti capitulo dicitur ex rit, sicut in sequenti capitulo dicitur ex verbis Augustini. Sine præjudicio tamen verbis Augustini. Sine præjudicio tamen dico, quod actione animæ tantum patian- dico, quod actione animæ tantum patian- tur, actione dico, quæ est sensus: quia tur, actione dico, quæ est sensus: quia ibi oportet organum actualiter immu- ibi oportet organum actualiter immu- tare, et etiam speciem sensibilis in anima tare, et etiam speciem sensibilis in anima fieri. fieri.

Et hoc qualiter sit, possumus imagi- Et hoc qualiter sit, possumus imagi- nari per simile: sicut si ponamus per nari per simile: sicut si ponamus per impossibile separari modo actionem ani- impossibile separari modo actionem ani- mæ in qualitatibus tactus ab actione na- mæ in qualitatibus tactus ab actione na- turæ si enim tunc calidum agat in ta- turæ si enim tunc calidum agat in ta- ctum, necessario erit præsens tangens: ctum, necessario erit præsens tangens: quia aliter non esset tactus, et oporteret quia aliter non esset tactus, et oporteret fieri immutationem organi: quia aliter fieri immutationem organi: quia aliter non deferretur species ad vim animæ, non deferretur species ad vim animæ, quæ est tactus, et oporteret speciem ut quæ est tactus, et oporteret speciem ut contrariam conjuncto recipi ab anima : contrariam conjuncto recipi ab anima : et tamen quia agens esset spirituale, ni- et tamen quia agens esset spirituale, ni- hil abjiceret a substantia, et uno modo hil abjiceret a substantia, et uno modo substantia sua remaneret si passio rema- substantia sua remaneret si passio rema-

neret. neret.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc AD PRIMUM ergo dicendum, quod hoc esset verum, si non esset hic actio per esset verum, si non esset hic actio per sensum in illa enim quæ est per sen- sensum in illa enim quæ est per sen- sum, corpus disponitur qualitate sensi- sum, corpus disponitur qualitate sensi- bilis, et denominatur ab ipsa, præcipue bilis, et denominatur ab ipsa, præcipue in tactu sed si fieret imaginando tan- in tactu sed si fieret imaginando tan- tum, quæ imaginatio non exigit tactum tum, quæ imaginatio non exigit tactum præsentis rei quæ facit passionem, tunc præsentis rei quæ facit passionem, tunc valeret objectio. valeret objectio.

AD ALIUD jam patet solutio, quod som- AD ALIUD jam patet solutio, quod som- nium non est per sensum et in hoc dif- nium non est per sensum et in hoc dif- fert positio ista fidei a dictis quorumdam fert positio ista fidei a dictis quorumdam Philosophorum qui talem somnialem Philosophorum qui talem somnialem passionem dederunt animabus et pecca- passionem dederunt animabus et pecca- toribus. toribus.

AD ULTIMUM etiam patet solutio, quia AD ULTIMUM etiam patet solutio, quia sensus rei exigit experientiam et præsen- sensus rei exigit experientiam et præsen- tiam. tiam.

Ad 1, Ad 1,

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

592 592

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

F. Si dæmones corporali igne cremantur. F. Si dæmones corporali igne cremantur.

Quæri etiam solet, An dæmones corporali igne ardeant? Ad quod Au- Quæri etiam solet, An dæmones corporali igne ardeant? Ad quod Au- gustinus respondens ait: Cur non dicamus (quamvis miris, veris tamen gustinus respondens ait: Cur non dicamus (quamvis miris, veris tamen modis) etiam spiritus incorporeos posse poena corporalis ignis affligi, si modis) etiam spiritus incorporeos posse poena corporalis ignis affligi, si spiritus hominum etiam ipsi incorporei, et nunc potuerunt includi cor- spiritus hominum etiam ipsi incorporei, et nunc potuerunt includi cor- poralibus membris, et tunc poterunt corporum suorum vinculis insolubili- poralibus membris, et tunc poterunt corporum suorum vinculis insolubili- ter alligari. Gehenna illa, quæ stagnum ignis et sulphuris dicta est³, ter alligari. Gehenna illa, quæ stagnum ignis et sulphuris dicta est³, corporeus ignis erit: et cruciabit damnatorum corpora hominum, vel dæ- corporeus ignis erit: et cruciabit damnatorum corpora hominum, vel dæ- monum sed solida hominum, aerea dæmonum. Unus enim utrisque ignis monum sed solida hominum, aerea dæmonum. Unus enim utrisque ignis erit, ut veritas ait *. De quo igne si quæritur, qualis vel ubi sit? Augustinus erit, ut veritas ait *. De quo igne si quæritur, qualis vel ubi sit? Augustinus sic respondet: Ignis æternus cujusmodi sit, et in qua mundi vel rerum sic respondet: Ignis æternus cujusmodi sit, et in qua mundi vel rerum parte futurus sit, hominem scire arbitror neminem, nisi forte cui spiritus parte futurus sit, hominem scire arbitror neminem, nisi forte cui spiritus divinus ostendit 5. divinus ostendit 5.

ARTICULUS XXXVII. ARTICULUS XXXVII.

An ignis corporeus cruciat dæmones ? An ignis corporeus cruciat dæmones ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, « Quæri etiam solet, An dæmones ibi, F, « Quæri etiam solet, An dæmones igne corporali ardeant ? »> igne corporali ardeant ? »>

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Dicit Damascenus, quod ignis ille 1. Dicit Damascenus, quod ignis ille non est corporeus, sed qualis utique Deus non est corporeus, sed qualis utique Deus novit ergo non ardent igne corporeo. novit ergo non ardent igne corporeo.

2. Item, Boetius dicit in libro de Dua- 2. Item, Boetius dicit in libro de Dua-

bus naturis in una persona Christi, quod bus naturis in una persona Christi, quod nulla est actio et passio eorum, quorum nulla est actio et passio eorum, quorum non est materia una sed ignis corporei non est materia una sed ignis corporei et dæmonum in corpore eorum non est et dæmonum in corpore eorum non est materia una ergo ille ignis non agit in materia una ergo ille ignis non agit in dæmones. dæmones.

3. Item, Omnis actio est per conta- 3. Item, Omnis actio est per conta- ctum, ut dicit Aristoteles in primo de ctum, ut dicit Aristoteles in primo de Generatione et Corruptione, et in sexto- Generatione et Corruptione, et in sexto- decimo Animalium: sed inter ignem et decimo Animalium: sed inter ignem et dæmones non est contactus: ergo ignis dæmones non est contactus: ergo ignis non agit in dæmones. PROBATIO mediæ. non agit in dæmones. PROBATIO mediæ. Contactus est eorum, quorum ultima sunt Contactus est eorum, quorum ultima sunt simul sed dæmones cum sint spiritus, simul sed dæmones cum sint spiritus, non habent ultima: ergo constat propo- non habent ultima: ergo constat propo- situm. situm.

1 S. AUGUSTINUS, Super Genesin, et lib. XXI 1 S. AUGUSTINUS, Super Genesin, et lib. XXI

de Civitate Dei, cap. 10. de Civitate Dei, cap. 10.

2 In edit. J. Alleaume additur, sunt. 2 In edit. J. Alleaume additur, sunt.

3 Cf. Apocal. xxix, 20; xx, 9, 14 et 15; 3 Cf. Apocal. xxix, 20; xx, 9, 14 et 15; XXI, 8. XXI, 8.

* Matth. xxv, 41: Discedite a me, maledicti, in * Matth. xxv, 41: Discedite a me, maledicti, in

ignem æternum, qui paratus est diabolo et ange- ignem æternum, qui paratus est diabolo et ange- lis ejus. lis ejus.

16. 16.

5 S. AUGUSTINUS, Lib. XX de Civitate Dei, cap. 5 S. AUGUSTINUS, Lib. XX de Civitate Dei, cap.

6 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. IV de Fide 6 S. JOANNES DAMASCENUS, Lib. IV de Fide orthodoxa, cap. ult. orthodoxa, cap. ult.

Bed contra. Bed contra.

Molutio. Molutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, F, ART. 37. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, F, ART. 37.

4. Item, Contactus physicus est, quan- 4. Item, Contactus physicus est, quan- do utrumque tangentium immutatur ab do utrumque tangentium immutatur ab alio et constat, quod ignis a dæmone alio et constat, quod ignis a dæmone non immutatur. non immutatur.

5. Item, Actio omnis est inter contra- 5. Item, Actio omnis est inter contra- ria sed inter ignem et dæmones nulla ria sed inter ignem et dæmones nulla est contrarietas: ergo nulla actio: ergo est contrarietas: ergo nulla actio: ergo inter eos nulla erit actio, vel passio. inter eos nulla erit actio, vel passio.

6. Item, Quod insusceptibile est spe- 6. Item, Quod insusceptibile est spe- ciei agentis, nihil recipit de actione ip- ciei agentis, nihil recipit de actione ip- sius, et nihil patitur ab ipso sed dæmon sius, et nihil patitur ab ipso sed dæmon cum sit spiritus, non est susceptibilis cum sit spiritus, non est susceptibilis speciei agentis, quia numquam potest speciei agentis, quia numquam potest dici spiritus calidus: ergo nihil suscipit dici spiritus calidus: ergo nihil suscipit de actione ignis, et nihil patitur ab ipso. de actione ignis, et nihil patitur ab ipso.

IN CONTRARIUM hujus sunt ea quæ di- IN CONTRARIUM hujus sunt ea quæ di- cuntur in Littera, et sufficiant: quia in cuntur in Littera, et sufficiant: quia in Littera dicitur, quod stagnum ignis et Littera dicitur, quod stagnum ignis et sulphuris corporeus ignis erit, etc. sulphuris corporeus ignis erit, etc.

RESPONSIO. Absque dubietate corpo- RESPONSIO. Absque dubietate corpo- reus ignis cruciat dæmones: quod fide reus ignis cruciat dæmones: quod fide teneo quamvis non plenarie sit intelli- teneo quamvis non plenarie sit intelli- gibile, tamen sic potest dici ad intelle- gibile, tamen sic potest dici ad intelle- ctum, quod ignis ille corporeus potest ctum, quod ignis ille corporeus potest accipi dupliciter, scilicet ut instrumen- accipi dupliciter, scilicet ut instrumen- tum divinæ justitiæ vindicantis peccatum tum divinæ justitiæ vindicantis peccatum commissum contra Deum et ut elemen- commissum contra Deum et ut elemen- tum corporeum. Et primo quidem mo- tum corporeum. Et primo quidem mo- do habet corporeus ignis vim incorpo- do habet corporeus ignis vim incorpo- ream affligendi etiam naturam nobilio- ream affligendi etiam naturam nobilio- rem se, dummodo sit sub peccato. Se- rem se, dummodo sit sub peccato. Se- cundo autem modo non habet. Et prima cundo autem modo non habet. Et prima quidem vi quæ datur per justitiam divi- quidem vi quæ datur per justitiam divi- nam, agit in spiritus dæmonum. nam, agit in spiritus dæmonum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod Da- AD PRIMUM ergo dicendum, quod Da- mascenus intelligit de affligente imme- mascenus intelligit de affligente imme- diato, de quo, ut ante est dictum, affli- diato, de quo, ut ante est dictum, affli- gens est in corpore species, quæ est in- gens est in corpore species, quæ est in- tentio recepta in spiritu apprehendente tentio recepta in spiritu apprehendente suam afflictionem tamen agens primum suam afflictionem tamen agens primum

est corporeum. est corporeum.

AD ALIUD dicendum, quod verum est AD ALIUD dicendum, quod verum est de agente secundum vim elementi tan- de agente secundum vim elementi tan- tum, vel secundum vim simplicis corpo- tum, vel secundum vim simplicis corpo- ris naturalis : sed agens in vi divina ris naturalis : sed agens in vi divina quæ est vis instrumenti divinæ justitiæ ad quæ est vis instrumenti divinæ justitiæ ad vindictam iniquitatis, est amplioris vir- vindictam iniquitatis, est amplioris vir- tutis et ideo aget etiam in illud quod tutis et ideo aget etiam in illud quod

XXX XXX

593 593

non est secum communicans in mate- non est secum communicans in mate- ria. ria.

AD ALIUD dicendum, quod contactus Ad 3 et 4. AD ALIUD dicendum, quod contactus Ad 3 et 4. duplex est, scilicet per modum diffinitio- duplex est, scilicet per modum diffinitio- nis, et per modum conjunctionis corpo- nis, et per modum conjunctionis corpo- ralis. Et primo modo dicitur contingi ralis. Et primo modo dicitur contingi quod conjungitur essentialiter, et præ- quod conjungitur essentialiter, et præ- sentialiter continetur in aliquo et hoc sentialiter continetur in aliquo et hoc modo contingunt dæmones ignem, quia modo contingunt dæmones ignem, quia in ipso præsentialiter includuntur: sed in ipso præsentialiter includuntur: sed non secundo modo. non secundo modo.

Aliæ autem probationes secundo modo Aliæ autem probationes secundo modo supponunt fieri tactum. supponunt fieri tactum.

AD ALIUD dicendum, quod est contra- AD ALIUD dicendum, quod est contra- rietas hic ad ignem secundum quod est rietas hic ad ignem secundum quod est instrumentum justitiæ Dei: quia sic suum instrumentum justitiæ Dei: quia sic suum contrarium est justitiæ divinæ contra- contrarium est justitiæ divinæ contra- rium, sicut furtum ponitur esse contra- rium, sicut furtum ponitur esse contra- rium furcis vel patibulo. rium furcis vel patibulo.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate substantia intellectualis non proprie di- substantia intellectualis non proprie di- citur calida, sed magis proprie dicitur citur calida, sed magis proprie dicitur adusta etiam quam calida, nisi dicatur adusta etiam quam calida, nisi dicatur calida per intentionem calidi apprehen- calida per intentionem calidi apprehen- sam et hoc est improprie dictum, quia sam et hoc est improprie dictum, quia illa intentio est spiritualis. Vel forte illa intentio est spiritualis. Vel forte potest dici, quod ut ignis est instrumen- potest dici, quod ut ignis est instrumen- tum divinæ justitiæ, potest imprimere tum divinæ justitiæ, potest imprimere qualitatem suam in substantiam intelle- qualitatem suam in substantiam intelle- ctualem. Sed primum melius est, quod ctualem. Sed primum melius est, quod non sit calida, sed potius adusta per non sit calida, sed potius adusta per ignem, prout est instrumentum justitiæ ignem, prout est instrumentum justitiæ vindicantis in poenis: quia cum caliditas vindicantis in poenis: quia cum caliditas forma sit corporalis, non potest intelligi, forma sit corporalis, non potest intelligi, qualiter sit in substantia pure spirituali: qualiter sit in substantia pure spirituali: et forte hac necessitate constrictus dixit et forte hac necessitate constrictus dixit Augustinus in Littera, quod dæmones in Augustinus in Littera, quod dæmones in igne habent corpora aerea: quod tamen igne habent corpora aerea: quod tamen non tenet Ecclesia: et ideo primo modo non tenet Ecclesia: et ideo primo modo est dicendum. est dicendum.

ARTICULUS XXXVIII. ARTICULUS XXXVIII.

An ignis infernalis sit corporeus? An ignis infernalis sit corporeus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit,

38 38

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

594 594

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ibi, F,in fine: « Ignis æternus cujusmo- medium: ergo quoad medium terræ de- ibi, F,in fine: « Ignis æternus cujusmo- medium: ergo quoad medium terræ de-

di sit, etc. » di sit, etc. »

Videtur hoc esse falsum ratione primæ Videtur hoc esse falsum ratione primæ partis et secundæ. partis et secundæ.

1. Ratione quidem primæ partis: quia 1. Ratione quidem primæ partis: quia statim in sequenti capitulo dicet, quod statim in sequenti capitulo dicet, quod constat animas igne materiali corporali- constat animas igne materiali corporali- bus flammis esse cruciandas: ergo scitur bus flammis esse cruciandas: ergo scitur cujusmodi sit. cujusmodi sit.

Pro secunda autem parte dicitur, Isa. Pro secunda autem parte dicitur, Isa. XIV, 9 Infernus subter conturbatus est XIV, 9 Infernus subter conturbatus est in occursum adventus tui. Ergo infernus in occursum adventus tui. Ergo infernus est subtus ergo est in terra. est subtus ergo est in terra.

2. Item, Ibi dicit Glossa, quod « in- 2. Item, Ibi dicit Glossa, quod « in- fernus est locus poenarum, et est sub- fernus est locus poenarum, et est sub- tus » ergo ut prius. tus » ergo ut prius.

3. Item, Eccli. xxiv, 13: Penetrabo 3. Item, Eccli. xxiv, 13: Penetrabo omnes inferiores partes terræ, et inspi- omnes inferiores partes terræ, et inspi- ciam omnes dormientes. Et loquitur de ciam omnes dormientes. Et loquitur de descensu ad inferos: ergo est in infe- descensu ad inferos: ergo est in infe- rioribus partibus terræ. rioribus partibus terræ.

4. Item, Isidorus in libro Creatura- 4. Item, Isidorus in libro Creatura- rum « Sol et luna ad occasum non ve- rum « Sol et luna ad occasum non ve- nient, ne impii sub terra positi sua luce nient, ne impii sub terra positi sua luce fruantur. » Ergo impii positi sunt sub fruantur. » Ergo impii positi sunt sub terra sed impii sunt in inferno: ergo terra sed impii sunt in inferno: ergo infernus est sub terra. infernus est sub terra.

3. Item, Job, xvII, 16: In profundissi- 3. Item, Job, xvII, 16: In profundissi- mum infernum descendent omnia mea, mum infernum descendent omnia mea, etc. Ibi Glossa: « Quantum ad celsitu- etc. Ibi Glossa: « Quantum ad celsitu- dinem coeli aer iste inferius est, quan- dinem coeli aer iste inferius est, quan- tum ad aeris altitudinem terra inferius tum ad aeris altitudinem terra inferius jacet, quantum vero ad altitudinem terræ jacet, quantum vero ad altitudinem terræ illa loca inferni quæ superiora sunt aliis illa loca inferni quæ superiora sunt aliis receptaculis inferni, hoc loco profundis- receptaculis inferni, hoc loco profundis- simum infernum dicit. » Ergo limbus simum infernum dicit. » Ergo limbus patrum est sub terra, et adhuc inferius patrum est sub terra, et adhuc inferius illo est infernus, et sic iterum habetur illo est infernus, et sic iterum habetur propositum. propositum.

6. Item, Omnis ignobilitas debet lo- 6. Item, Omnis ignobilitas debet lo- cum infinum retinere: sed omnis igno- cum infinum retinere: sed omnis igno- bilitas est in inferno: ergo infernus de- bilitas est in inferno: ergo infernus de- bet esse in loco infimo: ergo in medio bet esse in loco infimo: ergo in medio terræ esse debet. terræ esse debet.

7. Item, Contraria merita sunt in 7. Item, Contraria merita sunt in Sanctis et impiis: sed Sancti per merita Sanctis et impiis: sed Sancti per merita ascendunt ad locum altissimum: ergo ascendunt ad locum altissimum: ergo impi per contrarium descendere debent impi per contrarium descendere debent ad locum infimum: hoc autem est terræ ad locum infimum: hoc autem est terræ

bent disponi damnati. bent disponi damnati.

8. Item, Terram dilexerunt mali, sicut 8. Item, Terram dilexerunt mali, sicut Sancti coelum ergo æque justum est, Sancti coelum ergo æque justum est, quod isti ponantur in medio terræ, sicut quod isti ponantur in medio terræ, sicut quod Sancti ponantur in medio cœli. quod Sancti ponantur in medio cœli.

IN CONTRARIUM hujus est, quod ad de- Sed contes IN CONTRARIUM hujus est, quod ad de- Sed contes corem justitiæ pertinet, quod in eodem corem justitiæ pertinet, quod in eodem loco quis puniatur, ubi peccavit: sed loco quis puniatur, ubi peccavit: sed peccaverunt hic ergo videtur, quod in- peccaverunt hic ergo videtur, quod in- fernus hic esse debeat. fernus hic esse debeat.

RESPONSIO. Dicendum, quod in ista Solution RESPONSIO. Dicendum, quod in ista Solution quæstione ultra dicta Sanctorum nihil quæstione ultra dicta Sanctorum nihil est dicendum quia ratio nihil omnino est dicendum quia ratio nihil omnino facit hic, sed in toto standum est dictis facit hic, sed in toto standum est dictis illorum qui revelationem a Spiritu san- illorum qui revelationem a Spiritu san- cto acceperunt. Illi autem dicunt, quod cto acceperunt. Illi autem dicunt, quod ignis sit corporeus, et infernus in terra: ignis sit corporeus, et infernus in terra: et hoc ideo tenendum et credendum est. et hoc ideo tenendum et credendum est.

Ad dictum autem Augustini dicen- Ad dictum autem Augustini dicen- dum, quod ipse dicit non asserendo, dum, quod ipse dicit non asserendo, sed tamen ipsemet magis putat ita esse, sed tamen ipsemet magis putat ita esse, quam aliter: et forte quod Augustino non quam aliter: et forte quod Augustino non fuit plene revelatum, aliis Sanctis plene fuit plene revelatum, aliis Sanctis plene revelatum fuit. Et secundum hoc non est revelatum fuit. Et secundum hoc non est contradictio in Littera. contradictio in Littera.

Vel dicatur, quod Augustinus dicit Vel dicatur, quod Augustinus dicit non esse dubitandum de specie ignis, sed non esse dubitandum de specie ignis, sed de modo et virtute qua affligit animas : de modo et virtute qua affligit animas : quia illa est valde latens. quia illa est valde latens.

Ad aliam partem bene concedo, quod Ad aliam partem bene concedo, quod est sub terra, sicut probatum est: sed est sub terra, sicut probatum est: sed dictum Augustini intelligitur de loco dictum Augustini intelligitur de loco determinato, utrum in centro vel extra determinato, utrum in centro vel extra centrum sint loca illa: quia etiam secun- centrum sint loca illa: quia etiam secun- dum poetas de hoc dubium est. Et Isaac dum poetas de hoc dubium est. Et Isaac videtur velle, quod peccatores deprimen- videtur velle, quod peccatores deprimen- tur sub orbe tristi, et gravabunt eos ibi tur sub orbe tristi, et gravabunt eos ibi peccata sua. Tristis autem orbis vocatur peccata sua. Tristis autem orbis vocatur a Philosophis pars orbis sinistra, quæ a Philosophis pars orbis sinistra, quæ expanditur supra quartam partem terræ, expanditur supra quartam partem terræ, quæ supponitur quartæ habitabili : et de quæ supponitur quartæ habitabili : et de hac sententia videtur Isaias, sicut infra hac sententia videtur Isaias, sicut infra patebit. patebit.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod non potest esse: quia omnis habi- quod non potest esse: quia omnis habi- tatio Sanctorum tunc purgabitur: et ideo tatio Sanctorum tunc purgabitur: et ideo mundus quoad habitationem istam in mundus quoad habitationem istam in

IN IV SENTENT. DIST. XLIV, G. IN IV SENTENT. DIST. XLIV, G.

qua Sancti meruerunt, innovabitur' : et qua Sancti meruerunt, innovabitur' : et ideo abjicientur ab ipso cadavera foetida ideo abjicientur ab ipso cadavera foetida damnatorum, ut etiam profundetur ju- damnatorum, ut etiam profundetur ju-

595 595

stitia in loco qui congruit peccato ipso- stitia in loco qui congruit peccato ipso- rum damnatorum, sicut probatum est in rum damnatorum, sicut probatum est in objectione. objectione.

G. Si animæ sine corporibus sentiunt ignem corporalem ? G. Si animæ sine corporibus sentiunt ignem corporalem ?

Cum autem constet animas igne materiali in corporibus cruciandas, Cum autem constet animas igne materiali in corporibus cruciandas, quæri solet, an interim ante resurrectionem corporum animæ defuncto- quæri solet, an interim ante resurrectionem corporum animæ defuncto- rum reproborum materiali igne crementur ? De hoc Julianus Toletanæ rum reproborum materiali igne crementur ? De hoc Julianus Toletanæ Ecclesiæ Episcopus, Gregorii dicta secutus 2, ita scripsit: Si viventis Ecclesiæ Episcopus, Gregorii dicta secutus 2, ita scripsit: Si viventis hominis incorporeus spiritus tenetur in corpore, cur non post mortem hominis incorporeus spiritus tenetur in corpore, cur non post mortem etiam corpore igneo teneatur ? Teneri autem per ignem spiritum etiam corpore igneo teneatur ? Teneri autem per ignem spiritum dicimus, ut in tormento ignis sit videndo atque sentiendo. Quod autem dicimus, ut in tormento ignis sit videndo atque sentiendo. Quod autem non solum videndo ³, sed etiam experiendo anima ignis tormenta pa- non solum videndo ³, sed etiam experiendo anima ignis tormenta pa- tiatur, ex Evangelio colligitur, ubi veritatis voce dives mortuus dicitur tiatur, ex Evangelio colligitur, ubi veritatis voce dives mortuus dicitur in inferno sepultus: cujus anima, quod in igne teneatur, insinuat, cum in inferno sepultus: cujus anima, quod in igne teneatur, insinuat, cum Abraham deprecatur dicens: Mitte Lazarum, ut intingat extremum Abraham deprecatur dicens: Mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Dum ergo peccatorum divitem damnatum in ignibus veri- flamma. Dum ergo peccatorum divitem damnatum in ignibus veri- tas perhibet, quis sapiens reproborum animas teneri ignibus neget? tas perhibet, quis sapiens reproborum animas teneri ignibus neget? Præcipue cum humanam animam corporis similitudinem habere doceat Præcipue cum humanam animam corporis similitudinem habere doceat Augustinus ita inquiens: Profiteri animam habere posse similitudinem Augustinus ita inquiens: Profiteri animam habere posse similitudinem corporis et corporalium omnino membrorum quisquis renuit, potest ne- corporis et corporalium omnino membrorum quisquis renuit, potest ne- gare animam esse quæ in somnis videt vel ambulare se, vel sedere, vel gare animam esse quæ in somnis videt vel ambulare se, vel sedere, vel huc atque illuc gressu vel etiam volatu ferri : hoc sine quadam similitu- huc atque illuc gressu vel etiam volatu ferri : hoc sine quadam similitu- dine corporis non fit. Proinde si hanc similitudinem etiam apud inferos dine corporis non fit. Proinde si hanc similitudinem etiam apud inferos gerit, non corporalem, sed corpori similitudinem: ita etiam in locis vi- gerit, non corporalem, sed corpori similitudinem: ita etiam in locis vi- detur esse non corporalibus, sed corporalium similibus sive in requie, detur esse non corporalibus, sed corporalium similibus sive in requie, sive in doloribus. In Cassiani etiam voluminibus legitur, quod non sint sive in doloribus. In Cassiani etiam voluminibus legitur, quod non sint