Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

RESPONSIO. Dicendum, quod in prima RESPONSIO. Dicendum, quod in prima parte quæstionis non est dubium plures parte quæstionis non est dubium plures eum habere non posse, quam unam : eum habere non posse, quam unam : nec ante licuit ei habere plures secundum nec ante licuit ei habere plures secundum jus divinum, sed potius secundum erro- jus divinum, sed potius secundum erro- rem perfidiæ humanæ. rem perfidiæ humanæ.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod id AD PRIMUM ergo dicendum, quod id quod infra dicitur, intelligitur de matri- quod infra dicitur, intelligitur de matri- monio licito et hoc non est contra jus monio licito et hoc non est contra jus divinum et hoc unius est cum una. divinum et hoc unius est cum una.

AD ALIUD dicendum, quod non est li- AD ALIUD dicendum, quod non est li- bertas habere plures, sed servitus: quia bertas habere plures, sed servitus: quia qui facit peccatum, servus est peccati. Et qui facit peccatum, servus est peccati. Et Anselmus dicit, quod « etiam potentia Anselmus dicit, quod « etiam potentia peccandi, nec est libertas, nec pars liber- peccandi, nec est libertas, nec pars liber- tatis quia libertati addita minuit eam, tatis quia libertati addita minuit eam, et ablata auget eamdem. » et ablata auget eamdem. »

AD ALIUD dicendum, quod id quod est AD ALIUD dicendum, quod id quod est de veritate vitæ, propter nullius umquam de veritate vitæ, propter nullius umquam turbationem vel scandalum est dimitten- turbationem vel scandalum est dimitten- dum, præcipue ex amore honestatis dum, præcipue ex amore honestatis Christianæ sed quod una est unius, Christianæ sed quod una est unius, magis debet ad conversionem trahere, magis debet ad conversionem trahere, quam illicere valeat amor muliercula- quam illicere valeat amor muliercula-

rum. rum.

Ad quæst. 1 AD SECUNDAM partem quæstionis dicen- Ad quæst. 1 AD SECUNDAM partem quæstionis dicen- dum, quod nulla est uxor nisi prima cum dum, quod nulla est uxor nisi prima cum qua contraxit et ideo omnibus conver- qua contraxit et ideo omnibus conver-

sis solum illa manebit. Si autem non sis solum illa manebit. Si autem non vellet ipsa converti, tunc puto, quod li vellet ipsa converti, tunc puto, quod li berum esset ei eligere de aliis conversis berum esset ei eligere de aliis conversis quam vellet, et cum illa contrahere de quam vellet, et cum illa contrahere de novoquia prior contractus non vale- novoquia prior contractus non vale- bat, eo quod inter omnes illas cum qui- bat, eo quod inter omnes illas cum qui- bus secundo contraxit in suo ritu, nulla bus secundo contraxit in suo ritu, nulla habet magis quam alia, eo quod nulla habet magis quam alia, eo quod nulla earum fuit vere uxor ejus. earum fuit vere uxor ejus.

Ad objectum autem dicendum, quod Ad objectum autem dicendum, quod vir in regimine est caput, sed non in vir in regimine est caput, sed non in contractu quia in illo ad paria judican- contractu quia in illo ad paria judican- tur vir et uxor, cum utriusque consensus tur vir et uxor, cum utriusque consensus requiratur. requiratur.

AD ALIUD dicendum, quod favor in AD ALIUD dicendum, quod favor in viro nullus est, præcipue cum ipse bap- viro nullus est, præcipue cum ipse bap- tismum accipiat, ut a vitiis liberetur. tismum accipiat, ut a vitiis liberetur.

A44 A44

Ad # Ad #

AD TERTIAM partem quæstionis dicen- Adqua AD TERTIAM partem quæstionis dicen- Adqua dum sub distinctione, quod aut prima dum sub distinctione, quod aut prima cui dedit libellum repudii, vult converti, cui dedit libellum repudii, vult converti, aut non. Si sic, tenetur cam habere. Si aut non. Si sic, tenetur cam habere. Si non, tunc potest contrahere de novo in non, tunc potest contrahere de novo in fide Christi cum secunda et tunc etiam fide Christi cum secunda et tunc etiam si postea convertatur alia, non habet jus si postea convertatur alia, non habet jus poscendi ipsum, eo quod jus suum me- poscendi ipsum, eo quod jus suum me- rito infidelitatis amisit, cum in nullo ita rito infidelitatis amisit, cum in nullo ita maritum sequi debeat sicut in conversio- maritum sequi debeat sicut in conversio- ne ad fidem Christi. ne ad fidem Christi.

C. De fornicatione spirituali, ob quam potest dimitti conjunx. C. De fornicatione spirituali, ob quam potest dimitti conjunx.

Potest tamen licite dimittere: quia in infideli est fornicatio, si non cor- Potest tamen licite dimittere: quia in infideli est fornicatio, si non cor- poris, tamen mentis . Causam enim fornicationis Dominus excepit. For- poris, tamen mentis . Causam enim fornicationis Dominus excepit. For- nicationem vero generalem et universalem intelligere cogimur, non modo nicationem vero generalem et universalem intelligere cogimur, non modo scilicet corporalem, sed et spiritualem, de qua Augustinus ait: Idololatria scilicet corporalem, sed et spiritualem, de qua Augustinus ait: Idololatria et quælibet noxia superstitio, fornicatio est. Dominus autem permisit ex et quælibet noxia superstitio, fornicatio est. Dominus autem permisit ex causa fornicationis uxorem dimitti, sed non jussit. Et sic dedit Apostolo causa fornicationis uxorem dimitti, sed non jussit. Et sic dedit Apostolo

1 In Glossa super epist. I ad Corinth. VII, 10. 1 In Glossa super epist. I ad Corinth. VII, 10.

2 Cf. Matth. v, 32 et xix, 9. 2 Cf. Matth. v, 32 et xix, 9.

IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, D. IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, D.

435 435

locum monendi, ut qui voluerit non dimittat: potest tamen licite dimittere. locum monendi, ut qui voluerit non dimittat: potest tamen licite dimittere. Si enim fornicatio carnis detestanda, est in conjuge, quanto magis fornica- Si enim fornicatio carnis detestanda, est in conjuge, quanto magis fornica- tio mentis, id est, infidelitatis'? tio mentis, id est, infidelitatis'?

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An propter infidelitatem potest uxor An propter infidelitatem potest uxor dimitti ? dimitti ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Potest tamen licite dimittere, etc. » C, « Potest tamen licite dimittere, etc. » Videtur non valere quod dicit: quia Videtur non valere quod dicit: quia 1. Ipsemet dixit in tertio Sententia- 1. Ipsemet dixit in tertio Sententia- rum, quod ex tropicis non est arguen- rum, quod ex tropicis non est arguen- dum constat autem, quod infidelitas dum constat autem, quod infidelitas non est fornicatio nisi tropice loquendo. non est fornicatio nisi tropice loquendo.

2. Item, Fides non est fundamentum, 2. Item, Fides non est fundamentum, nisi quæ per dilectionem operatur, ut di- nisi quæ per dilectionem operatur, ut di- cit Glossa super epistolam ad Galatas, v, cit Glossa super epistolam ad Galatas, v, 6: ergo ad hoc quod vir objiciat ei pec- 6: ergo ad hoc quod vir objiciat ei pec-

catum, oportet quod ipse habeat charita- catum, oportet quod ipse habeat charita- tem et hoc esset grave. tem et hoc esset grave.

3. Item, Ex hoc sequitur, quod omne 3. Item, Ex hoc sequitur, quod omne matrimonium extra charitatem contra- matrimonium extra charitatem contra- ctum, esset sine fundamento: ergo sepa- ctum, esset sine fundamento: ergo sepa- rabile, ut videtur. rabile, ut videtur.

Ad 1. Ad 1.

RESPONSIO. Dicendum, quod non arguit Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod non arguit Solutio. ex tropicis, licet dictum sit tropicum: ex tropicis, licet dictum sit tropicum: sed sequitur quod dicit, quia infidelitas sed sequitur quod dicit, quia infidelitas contrarietatem habet ad fundamentum. contrarietatem habet ad fundamentum. AD ALIUD dicendum, quod fides fundat Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod fides fundat Ad 2 et 3. duo, scilicet meritum, et sacramentum. duo, scilicet meritum, et sacramentum. Et quoad fundationem meriti intelligitur Et quoad fundationem meriti intelligitur Glossa illa quia charitas informat omne Glossa illa quia charitas informat omne meritum. Sed quoad fundationem sacra- meritum. Sed quoad fundationem sacra- menti tantum sine re et effectu sacramen- menti tantum sine re et effectu sacramen- tali tam in baptismo quam in aliis, suffi- tali tam in baptismo quam in aliis, suffi- cit fides informis. cit fides informis.

Et per hoc patet solutio ad sequens. Et per hoc patet solutio ad sequens.

D. Pro quibus vitiis possit dimitti ? D. Pro quibus vitiis possit dimitti ?

Si autem quæris, An propter aliud vitium nisi propter infidelitatem vel Si autem quæris, An propter aliud vitium nisi propter infidelitatem vel idololatriam possit dimitti ? Attende quid Augustinus ait: Si infidelitas for- idololatriam possit dimitti ? Attende quid Augustinus ait: Si infidelitas for- nicatio est, et idololatria infidelitas, et avaritia idololatria, non est dubitan_ nicatio est, et idololatria infidelitas, et avaritia idololatria, non est dubitan_ dum et avaritiam fornicationem esse. Quis ergo quamlibet illicitam concu- dum et avaritiam fornicationem esse. Quis ergo quamlibet illicitam concu- piscentiam potest a fornicationis genere separare, si avaritia fornicatio piscentiam potest a fornicationis genere separare, si avaritia fornicatio est? Ex quo intelligitur, quod propter illicitas concupiscentias non tantum est? Ex quo intelligitur, quod propter illicitas concupiscentias non tantum quæ in stupris cum alienis viris vel fœminis committuntur, sed ob quasli- quæ in stupris cum alienis viris vel fœminis committuntur, sed ob quasli-

1 S. AUGUSTINUS, In Sermone Domini in monte; et habetur, 28, quæst. 1, cap. Idololatria (Nota 1 S. AUGUSTINUS, In Sermone Domini in monte; et habetur, 28, quæst. 1, cap. Idololatria (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

2 Cf. 28, quæst. 1, cap. Idololatria, ibidem ubi supra. 2 Cf. 28, quæst. 1, cap. Idololatria, ibidem ubi supra.

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bet quæ animam a lege Dei aberrare faciunt et perniciose corrumpi, possit bet quæ animam a lege Dei aberrare faciunt et perniciose corrumpi, possit sine crimine et vir uxorem suam dimittere, et uxor virum. Item, Rectissime sine crimine et vir uxorem suam dimittere, et uxor virum. Item, Rectissime dimittitur, si viro suo dicat: Non ero uxor tua, nisi mihi de latrocinio di- dimittitur, si viro suo dicat: Non ero uxor tua, nisi mihi de latrocinio di- vitias congreges: vel, nisi solita lenocinia exerceas, aut si quid aliud faci- vitias congreges: vel, nisi solita lenocinia exerceas, aut si quid aliud faci- norosum vel flagitiosum a viro suo expetat. Tunc ille, si veraciter pœni- norosum vel flagitiosum a viro suo expetat. Tunc ille, si veraciter pœni- tens est, habetque fidem per dilectionem operantem, membrum quod eum tens est, habetque fidem per dilectionem operantem, membrum quod eum scandalizat amputabit '. Ex his apparet, quod non solum infidelitas, sed scandalizat amputabit '. Ex his apparet, quod non solum infidelitas, sed etiam quælibet concupiscentia, quæ perniciose tnrpiterque corrumpit, for- etiam quælibet concupiscentia, quæ perniciose tnrpiterque corrumpit, for- nicatio spiritualis est, per quam vir uxorem, vel uxor virum dimittere pot- nicatio spiritualis est, per quam vir uxorem, vel uxor virum dimittere pot- est. Consulit tamen Apostolus, ne fidelis dimittat infidelem volentem coha- est. Consulit tamen Apostolus, ne fidelis dimittat infidelem volentem coha- bitare, nec a Deo revocare 2. bitare, nec a Deo revocare 2.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An propter mortale peccatum alter con- An propter mortale peccatum alter con- jugum potest alterum dimittere? jugum potest alterum dimittere?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Si autem quæris, An propter ibi, D, «Si autem quæris, An propter aliud, etc. » aliud, etc. »

Videtur enim totum falsum quod hic Videtur enim totum falsum quod hic dicitur in Littera: quoniam. dicitur in Littera: quoniam.

1. Secundum hoc tota die fierent di- 1. Secundum hoc tota die fierent di- vortia, quod falsum est. vortia, quod falsum est.

2. Item, Aut intelligit de istis vitiis 2. Item, Aut intelligit de istis vitiis ante matrimonium, aut post. Et constat, ante matrimonium, aut post. Et constat, quod neutro modo intelligit, quia ambo- quod neutro modo intelligit, quia ambo- bus vel altero existente in mortali pecca- bus vel altero existente in mortali pecca- to, contrahunt, et non separantur, et ad to, contrahunt, et non separantur, et ad

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide et operibus ; et 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide et operibus ; et habetur, 28, quæst. 1, cap. Uxor legitima (Nota habetur, 28, quæst. 1, cap. Uxor legitima (Nota

cohabitandum coguntur ab Ecclesia : cohabitandum coguntur ab Ecclesia : ergo falsum est quod dicit. ergo falsum est quod dicit.

3. Item, Contra Evangelium est ex- 3. Item, Contra Evangelium est ex- presse Matthæi, v, 32 et xix, 9, ubi dici- presse Matthæi, v, 32 et xix, 9, ubi dici- tur, quod qui dimiserit uxorem suam, tur, quod qui dimiserit uxorem suam, excepta fornicationis causa, etc. Et con- excepta fornicationis causa, etc. Et con- stat, quod non loquitur nisi de fornica- stat, quod non loquitur nisi de fornica- tione corporali et litterali. tione corporali et litterali.

Item, In Luca, xvII, 34, ubi dicit, quod Item, In Luca, xvII, 34, ubi dicit, quod duo erunt in lecto uno: unus assumetur, duo erunt in lecto uno: unus assumetur, et alter relinquetur. Ergo lectus unus et alter relinquetur. Ergo lectus unus est unius boni, et alterius mali. est unius boni, et alterius mali.

RESPONSIO. Dicendum, quod si Littera RESPONSIO. Dicendum, quod si Littera debeat sustineri, ad sponsalia est refe- debeat sustineri, ad sponsalia est refe- rendum quia bene credo, quod illa rendum quia bene credo, quod illa scindi possunt propter mortale peccatum scindi possunt propter mortale peccatum in altero desponsatorum existente, præ- in altero desponsatorum existente, præ- cipue si apponatur in conditione, sicut cipue si apponatur in conditione, sicut videtur Littera dicere : et si non velit videtur Littera dicere : et si non velit converti a peccato. Et de hoc supra no- converti a peccato. Et de hoc supra no- tatum est in quæstione de sponsalibus. tatum est in quæstione de sponsalibus.

edit. Lugd.) edit. Lugd.)

2 Cf. I ad Corinth. vII, 13. 2 Cf. I ad Corinth. vII, 13.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, E, F. IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, E, F.

437 437

E. Si fideli liceat aliam ducere infideli discedente vel dimissa? E. Si fideli liceat aliam ducere infideli discedente vel dimissa?

Hic quæritur, Si fidelis dimittat infidelem, vel infidelis a fideli discedat, Hic quæritur, Si fidelis dimittat infidelem, vel infidelis a fideli discedat, an liceat fideli aliam ducere? Videtur auctoritas testari, quod illa vivente an liceat fideli aliam ducere? Videtur auctoritas testari, quod illa vivente alteram ducere non valeat ¹. Ambrosius enim verba Apostoli exponens ait: alteram ducere non valeat ¹. Ambrosius enim verba Apostoli exponens ait: Alioquin si disceditis ab invicem, et volentes cohabitare dimittitis, et aliis Alioquin si disceditis ab invicem, et volentes cohabitare dimittitis, et aliis vos copulatis, adulteri estis: et filii vestri qui de hac copula nascuntur, vos copulatis, adulteri estis: et filii vestri qui de hac copula nascuntur, immundi, id est, spurii sunt ³. Idem ³, Si quis habuerit uxorem virginem immundi, id est, spurii sunt ³. Idem ³, Si quis habuerit uxorem virginem ante baptismum, vivente illa post baptismum alteram habere non potest. ante baptismum, vivente illa post baptismum alteram habere non potest. Crimina enim in baptismo solvuntur, non conjugia *. Crimina enim in baptismo solvuntur, non conjugia *.

F. Quæ præmissis contraria videntur. F. Quæ præmissis contraria videntur.

Sed contra Ambrosius 3 testatur: Si infidelis (dicit Apostolus 6) discedit, Sed contra Ambrosius 3 testatur: Si infidelis (dicit Apostolus 6) discedit, discedat. Non enim est servituti subjectus frater aut soror in hujusmodi : discedat. Non enim est servituti subjectus frater aut soror in hujusmodi : quia non debetur reverentia conjugii ei qui horret auctorem conjugii. Non quia non debetur reverentia conjugii ei qui horret auctorem conjugii. Non est enim ratum matrimonium, quod sine devotione. Dei est: et ideo non est enim ratum matrimonium, quod sine devotione. Dei est: et ideo non est peccatum ei qui dimittitur propter Deum, si alii se copulaverit. Con- est peccatum ei qui dimittitur propter Deum, si alii se copulaverit. Con- tumelia enim creatoris solvit jus matrimonii circa eum qui relinquitur, ne tumelia enim creatoris solvit jus matrimonii circa eum qui relinquitur, ne accusetur alii copulatus. Infidelis autem discedens, et in Deum peccat, et accusetur alii copulatus. Infidelis autem discedens, et in Deum peccat, et in matrimonium: nec est servanda ei fides conjugii, qui ideo recessit ne in matrimonium: nec est servanda ei fides conjugii, qui ideo recessit ne audiret Christum esse Deum Christianorum conjugiorum. Si vero ambo audiret Christum esse Deum Christianorum conjugiorum. Si vero ambo crediderint, per cognitionem Dei confirmatur conjugium. crediderint, per cognitionem Dei confirmatur conjugium.

1 Cf. 23, quæst, 2, quasi per totum tractatur hæc quæstio (Nota edit. Lugd.) 1 Cf. 23, quæst, 2, quasi per totum tractatur hæc quæstio (Nota edit. Lugd.)

2 Cf. 28, quæst. 5. 2 Cf. 28, quæst. 5.

3 Edit. J. Alleaume, item. 3 Edit. J. Alleaume, item.

4 Cf. 28, quæst. 5, cap. Si quis. 4 Cf. 28, quæst. 5, cap. Si quis.

5 S. AMBROSIUS, Ad Hilarium; et habetur, 28, quæst. 5, cap. Non est enim (Nota edit. Lugd.) 5 S. AMBROSIUS, Ad Hilarium; et habetur, 28, quæst. 5, cap. Non est enim (Nota edit. Lugd.)

6 I ad Corinth. vi, 13. Cf. etiam Glossam super hunc versiculum. 6 I ad Corinth. vi, 13. Cf. etiam Glossam super hunc versiculum.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

G. Determinatio. G. Determinatio.

Attende hæc prædictis contraria posse videri, ita ut sibi Ambrosius con- Attende hæc prædictis contraria posse videri, ita ut sibi Ambrosius con- tradicere videatur. Sed distinguendum est hic aliud esse dimittere volen- tradicere videatur. Sed distinguendum est hic aliud esse dimittere volen- tem cohabitare, aliud dimitti propter Deum ab illo qui horret nomen Chri- tem cohabitare, aliud dimitti propter Deum ab illo qui horret nomen Chri- sti. Ibi lex benevolentiæ non servatur, hic veritas custoditur. Et ideo cum sti. Ibi lex benevolentiæ non servatur, hic veritas custoditur. Et ideo cum liceat dimittere volentem cohabitare, non tamen ea vivente aliam ducere liceat dimittere volentem cohabitare, non tamen ea vivente aliam ducere licet. Discedentem vero sequi non oportet, et ea vivente aliam ducere licet '. licet. Discedentem vero sequi non oportet, et ea vivente aliam ducere licet '. Sed hoc non est intelligendum, nisi de his qui in infidelitate sibi copulati Sed hoc non est intelligendum, nisi de his qui in infidelitate sibi copulati sunt. Sed si ad fidem uterque conversus est, vel si uterque fidelis matri- sunt. Sed si ad fidem uterque conversus est, vel si uterque fidelis matri- monio conjunctus est, et post alter eorum a fide discesserit, et odio fidei monio conjunctus est, et post alter eorum a fide discesserit, et odio fidei conjugem reliquerit, dimissus discedentem non comitabitur: nec tamen conjugem reliquerit, dimissus discedentem non comitabitur: nec tamen illa vivente alteram ducere poterit: quia inter eos fuerat ratum conjugium, illa vivente alteram ducere poterit: quia inter eos fuerat ratum conjugium, quod non potest dissolvi. quod non potest dissolvi.

II. Quidam dicunt conjugium non esse inter infideles, et quare? II. Quidam dicunt conjugium non esse inter infideles, et quare?

Sunt tamen nonnulli qui inter infideles asserunt non esse conjugium : Sunt tamen nonnulli qui inter infideles asserunt non esse conjugium : quia nec rata, nec legitima est eorum copula 2. Rata non est, quia solvi quia nec rata, nec legitima est eorum copula 2. Rata non est, quia solvi potest: nec legitima, quia Apostolus ait: Omne quod non est ex fide, pecca- potest: nec legitima, quia Apostolus ait: Omne quod non est ex fide, pecca- tum est. Eorum autem conjunctio non est ex fide, et ideo peccatum est. tum est. Eorum autem conjunctio non est ex fide, et ideo peccatum est. Non est ergo conjugium : quia nullum conjugium peccatum est. Augusti- Non est ergo conjugium : quia nullum conjugium peccatum est. Augusti- nus etiam dicit: Quia non est vera pudicitia infidelis cum infideli 5. Sed nus etiam dicit: Quia non est vera pudicitia infidelis cum infideli 5. Sed vera negatur esse pudicitia: non quod infidelium conjugium non sit verum, vera negatur esse pudicitia: non quod infidelium conjugium non sit verum, sed quia non habet illud triplex bonum, quod excusat coitum et meretur sed quia non habet illud triplex bonum, quod excusat coitum et meretur præmium. Item, Illud Apostoli: Omne quod non est ex fide, peccatum est, præmium. Item, Illud Apostoli: Omne quod non est ex fide, peccatum est,

4 4

Cf. 28, quæst. 5. Cf. 28, quæst. 5.

2 Hic locus quasi de verbo ad verbum habetur, 28, quæst. 1, in princ. (Nota edit. Lugd.) 2 Hic locus quasi de verbo ad verbum habetur, 28, quæst. 1, in princ. (Nota edit. Lugd.)

3 Ad Roman. XIV, 23. 3 Ad Roman. XIV, 23.

+ Cf. 28, quæst. 1, in § His itaque (Nota edit. Lugd.) + Cf. 28, quæst. 1, in § His itaque (Nota edit. Lugd.)

5 Edit. J. Alleaume, fideli. 5 Edit. J. Alleaume, fideli.

IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, H, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, H, ART. 9.

439 439

non ita intelligendum est, ut quidquid fit ab infidelibus peccatum sit: sed non ita intelligendum est, ut quidquid fit ab infidelibus peccatum sit: sed omne quod fit contra fidem, id est, conscientiam, male fit, et ad gehennam omne quod fit contra fidem, id est, conscientiam, male fit, et ad gehennam ædificat. Vel in omni eo quod infidelis facit, peccat: non quia illud facit, ædificat. Vel in omni eo quod infidelis facit, peccat: non quia illud facit, sed quia non eo modo illud facit quo debet, non referens ad debitum finem. sed quia non eo modo illud facit quo debet, non referens ad debitum finem.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An unus conjugum fidelis potest alium An unus conjugum fidelis potest alium dimittere ante mortem alterius ? dimittere ante mortem alterius ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, « Hic quæritur, Si fidelis dimittat in- E, « Hic quæritur, Si fidelis dimittat in- fidelem, etc. » fidelem, etc. »

Videtur enim non esse vera determi- Videtur enim non esse vera determi- natio Magistri sic : natio Magistri sic :

1. In omni vero et legitimo matrimonio 1. In omni vero et legitimo matrimonio uterque conjugum obligatur alteri usque uterque conjugum obligatur alteri usque ad mortem : sed inter infideles est verum ad mortem : sed inter infideles est verum et legitimum matrimonium : ergo uter- et legitimum matrimonium : ergo uter- que conjugum alteri obligatur usque ad que conjugum alteri obligatur usque ad mortem. PROBATUR prima. I ad Corinth. mortem. PROBATUR prima. I ad Corinth. vu, 39, ubi dicitur, quod mulier alligata vu, 39, ubi dicitur, quod mulier alligata est legi, scilicet viri, quanto tempore vir est legi, scilicet viri, quanto tempore vir ejus vivit. SECUNDA scribitur in Littera. ejus vivit. SECUNDA scribitur in Littera.

2. Item, Matrimonium infidelium est 2. Item, Matrimonium infidelium est perfectum in significando et causando : perfectum in significando et causando : sed perfectum obligat usque ad mortem. sed perfectum obligat usque ad mortem.

3. Item, Minus vinculum est inter do- 3. Item, Minus vinculum est inter do- minum et servum, quam inter virum et minum et servum, quam inter virum et uxorem sed primum non solvitur per uxorem sed primum non solvitur per conversionem alterius: ergo nec secun- conversionem alterius: ergo nec secun-

dum. dum.

1 1

4. Item, Ambrosius dicit, quod in 4. Item, Ambrosius dicit, quod in baptismo peccata solvuntur, non conju- baptismo peccata solvuntur, non conju- gia ergo per baptismum non deobliga- gia ergo per baptismum non deobliga- tur viro uxor ergo ante mortem ejus tur viro uxor ergo ante mortem ejus contrahere non potest. contrahere non potest.

5. Ulterius videtur, quod si infidelis 5. Ulterius videtur, quod si infidelis dimissus contrahat, teneat matrimonium. dimissus contrahat, teneat matrimonium.

1 Videntur hæc verba esse Augustini non 1 Videntur hæc verba esse Augustini non Ambrosii, uti supra patuit, Art. 6 hujusce Ambrosii, uti supra patuit, Art. 6 hujusce

Aut enim fidelis contrahere potest, aut Aut enim fidelis contrahere potest, aut non. Si non, hoc erit contra Litteram. non. Si non, hoc erit contra Litteram. Si sic, non potest contrahere nisi solutus Si sic, non potest contrahere nisi solutus a matrimonio quo prius fut obligatus: a matrimonio quo prius fut obligatus: sed cum matrimonium sit relatio quæ- sed cum matrimonium sit relatio quæ- dam, et relatio non solvatur in uno nisi dam, et relatio non solvatur in uno nisi solvatur in utroque relativorum, erit in- solvatur in utroque relativorum, erit in- fidelis absolutus a matrimonio: solutus fidelis absolutus a matrimonio: solutus autem contrahere potest : ergo infidelis autem contrahere potest : ergo infidelis sic dimissus potest contrahere. sic dimissus potest contrahere.

6. Item, Injustum est si debeat aliquis 6. Item, Injustum est si debeat aliquis ex jure alieno et non debeatur ex eodem: ex jure alieno et non debeatur ex eodem: ergo nullum jus matrimonii obligat infi- ergo nullum jus matrimonii obligat infi- delem ad debitum, ita quod non debea- delem ad debitum, ita quod non debea- tur ei ex eodem: sed non debetur ei, ut tur ei ex eodem: sed non debetur ei, ut dicitur in Littera: ergo nec ipse debet dicitur in Littera: ergo nec ipse debet aliquid, ut videtur: ergo licet ei contra- aliquid, ut videtur: ergo licet ei contra- here sicut fideli. here sicut fideli.

7. Item, Ponamus, quod convertatur : 7. Item, Ponamus, quod convertatur : tunc enim merito fidei non debet privari tunc enim merito fidei non debet privari libertate contrahendi : esto ergo, quod libertate contrahendi : esto ergo, quod alter jam contraxit cum alia: ergo et alter jam contraxit cum alia: ergo et ista post conversa cum alio potest con- ista post conversa cum alio potest con- trahere. trahere.

8. Item, Poenitentia restituit in inte- 8. Item, Poenitentia restituit in inte- grum, sicut supra habitum est: ergo re- grum, sicut supra habitum est: ergo re- stituit etiam libertatem contrahendi et stituit etiam libertatem contrahendi et inde ut prius. inde ut prius.

9. Item, Si non liceret post conversis 9. Item, Si non liceret post conversis contrahere, multi retraherentur a fide : contrahere, multi retraherentur a fide : ergo videtur, quod non debuit institui ab ergo videtur, quod non debuit institui ab Ecclesia, quod postea non liceat eis con- Ecclesia, quod postea non liceat eis con- trahere. trahere.

IN CONTRARIUM autem hujus est, quod Sed contra. IN CONTRARIUM autem hujus est, quod Sed contra. 1. Dicit Apostolus, I ad Corinth. VII, 1. Dicit Apostolus, I ad Corinth. VII, 15: Si infidelis discedit, discedat: non 15: Si infidelis discedit, discedat: non enim servituti subjectus est frater aut so- enim servituti subjectus est frater aut so- ror in hujusmodi. Et non dicit, quod in- ror in hujusmodi. Et non dicit, quod in- fidelis non sit servituti subjectus : ergo fidelis non sit servituti subjectus : ergo

distinctionis, ad 1. distinctionis, ad 1.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

innuit infidelem adhuc servitute matri- innuit infidelem adhuc servitute matri- monii teneri. monii teneri.

2. Item, Nullum matrimonium non 2. Item, Nullum matrimonium non ratum sufficientem habet stabilitatem : ratum sufficientem habet stabilitatem : sed matrimonia infidelium sunt non rata : sed matrimonia infidelium sunt non rata : ergo, etc. ergo dissolvi possunt. ergo, etc. ergo dissolvi possunt.

RESPONSIO. Dicendum, quod ea quæ di- RESPONSIO. Dicendum, quod ea quæ di- cuntur in Littera, juris habet firmitatem. cuntur in Littera, juris habet firmitatem. AD PRIMUM ergo dicendum, quod ma- AD PRIMUM ergo dicendum, quod ma- trimonium infidelium non est usquequa- trimonium infidelium non est usquequa- que legitimum, eo quod non est omnino que legitimum, eo quod non est omnino inter legitimas personas et ideo aliquo inter legitimas personas et ideo aliquo casu interveniente potest dissolvi. casu interveniente potest dissolvi.

AD ALIUD dicendum, quod non est per- AD ALIUD dicendum, quod non est per- fectum causando et significando nisi po- fectum causando et significando nisi po- tentia, sicut supra dictum est: fides au- tentia, sicut supra dictum est: fides au- tem Christi est a qua trahit firmitatem. tem Christi est a qua trahit firmitatem.

AD ALIUD dicendum, quod licet vincu- AD ALIUD dicendum, quod licet vincu- lum sit unius servitutis, non tamen fun- lum sit unius servitutis, non tamen fun- datur supra fidem Christi et ideo a fide datur supra fidem Christi et ideo a fide nec contrahit robur, nec debilitatem a nec contrahit robur, nec debilitatem a contrario sed matrimonium in quan- contrario sed matrimonium in quan- tum est sacramentum, supra fidem Chri- tum est sacramentum, supra fidem Chri- sti fundatur, et illa deficiente ratitudinem sti fundatur, et illa deficiente ratitudinem perfectam non habet. perfectam non habet.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus non dissolvit conjugium, sed confirmat, non dissolvit conjugium, sed confirmat, dummodo sit persona legitima: unde dummodo sit persona legitima: unde quod solvit, hoc est ex defectu personæ quod solvit, hoc est ex defectu personæ sive materiæ. sive materiæ.

AD ID quod ulterius objicitur, dicendum AD ID quod ulterius objicitur, dicendum quod infidelis contrahere non potest de quod infidelis contrahere non potest de jure quia in poenam infidelitatis manet jure quia in poenam infidelitatis manet sub servitute. sub servitute.

Et ad argumentum contra, dicendum Et ad argumentum contra, dicendum quod vinculum non manet: sed in pœ- quod vinculum non manet: sed in pœ- nam infligitur ei id quod suum jus amit- nam infligitur ei id quod suum jus amit- tit in libertate contrahendi. tit in libertate contrahendi.

Et per hoc patet solutio etiam ad se- Et per hoc patet solutio etiam ad se- quens quia quilibet ex peccato potest quens quia quilibet ex peccato potest jus suum amittere, et exlex fieri. jus suum amittere, et exlex fieri.

AD ALIUD dicendum, quod si converta- AD ALIUD dicendum, quod si converta- tur, adhuc in poenam obstinationis liga- tur, adhuc in poenam obstinationis liga- tur pœna non contrahendi. Credo tamen, tur pœna non contrahendi. Credo tamen, quod Ecclesia cum tali in favorem alio- quod Ecclesia cum tali in favorem alio- rum potest et debet dispensare. rum potest et debet dispensare.

AD ALIUD dicendum, quod poenitentia AD ALIUD dicendum, quod poenitentia restituit quoad immunitatem culpæ, restituit quoad immunitatem culpæ, sed non quoad immunitatem omnis sed non quoad immunitatem omnis pœnæ. pœnæ.

A A

Ada Ada

Ad x Ad x

1. Quod legitimum sit conjugium infidelium, sed non ratum, et quare? 1. Quod legitimum sit conjugium infidelium, sed non ratum, et quare?

Copula ergo maritalis quæ est inter infideles, conjugium est legitimum, Copula ergo maritalis quæ est inter infideles, conjugium est legitimum, sed non ratum. Legitimum, quia est inter legitimas personas: sed non ra- sed non ratum. Legitimum, quia est inter legitimas personas: sed non ra- tum, quia sine fide. Conjugium vero fidelium est legitimum et ratum, si tum, quia sine fide. Conjugium vero fidelium est legitimum et ratum, si tamen legitimæ sunt personæ. Quod autem legitima sit infidelium con- tamen legitimæ sunt personæ. Quod autem legitima sit infidelium con- junctio, Augustinus testatur dicens: Uxor legitima societate conjuncta, junctio, Augustinus testatur dicens: Uxor legitima societate conjuncta, sine ulla cupa relinquitur, si cum viro Christiano permanere noluerit '. Ex sine ulla cupa relinquitur, si cum viro Christiano permanere noluerit '. Ex hoc etiam probatur, quod infideli ad fidem converso Apostolus consuluit hoc etiam probatur, quod infideli ad fidem converso Apostolus consuluit

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide et operibus; et habetur, 28, quæst. 1, cap. Uxor legitima (Nota 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de Fide et operibus; et habetur, 28, quæst. 1, cap. Uxor legitima (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, I, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XXXIX, I, ART. 10.

441 441

infidelem non dimittere: quod non faceret, si non esset inter eos legiti- infidelem non dimittere: quod non faceret, si non esset inter eos legiti- mum conjugium. Legitimum est, quod legali institutione, vel provinciæ mum conjugium. Legitimum est, quod legali institutione, vel provinciæ moribus, non contra jussionem Domini contrahitur. moribus, non contra jussionem Domini contrahitur.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An inter infideles sit verum matrimo- An inter infideles sit verum matrimo- nium ? nium ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, I, « Copula igitur maritalis, etc. » I, « Copula igitur maritalis, etc. »

Videtur enim, quod non sit verum con- Videtur enim, quod non sit verum con- jugium: quia jugium: quia

1. Nulla superædificatio est sine funda- 1. Nulla superædificatio est sine funda- mento sed matrimonium est superædi- mento sed matrimonium est superædi- ficatio quædam : ergo non est sine fun- ficatio quædam : ergo non est sine fun- damento sed illud est fides: ergo sine damento sed illud est fides: ergo sine fide Christi nullum est matrimonium ve- fide Christi nullum est matrimonium ve-

rum. rum.

2. Item, Majoris spiritualitatis et effi- 2. Item, Majoris spiritualitatis et effi- caciæ sunt alia sacramenta, quam matri- caciæ sunt alia sacramenta, quam matri-

1 Cf. I ad Corinth. VII, 13. 1 Cf. I ad Corinth. VII, 13.

monium et illa non possunt esse sine monium et illa non possunt esse sine

fide et baptismo: ergo nec istud. fide et baptismo: ergo nec istud.

IN CONTRARIUM hujus est, quod si non Sed contra. IN CONTRARIUM hujus est, quod si non Sed contra. esset verum matrimonium inter infideles, esset verum matrimonium inter infideles,

omni actu concubitus fornicarii essent : omni actu concubitus fornicarii essent :

et hoc grave esset dicere. et hoc grave esset dicere.

RESPONSIO. Dicendum, quod verum est Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod verum est Solutio. matrimonium, sed non habens ultimam matrimonium, sed non habens ultimam firmitatem quia habet dispositionem firmitatem quia habet dispositionem contrariam in materia. contrariam in materia.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod dici- AD PRIMUM ergo dicendum, quod dici- tur verum ab honestate contractus, sed tur verum ab honestate contractus, sed firmum a fundamento: unde fides non firmum a fundamento: unde fides non fundat conjugii veritatem, sed immobili- fundat conjugii veritatem, sed immobili-

tatem. tatem.

AD ALIUD dicendum, quod est potius AD ALIUD dicendum, quod est potius causa quare possit esse sine fide, quam causa quare possit esse sine fide, quam quod semper exigat ipsam quoad suam quod semper exigat ipsam quoad suam veritatem quia in quantum humanum veritatem quia in quantum humanum officium est, et non spirituale tantum, officium est, et non spirituale tantum, effici potest contractu, et obtinet verita- effici potest contractu, et obtinet verita- tem ab humano consensu. tem ab humano consensu.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XL. DISTINCTIO XL.

De impedimentis quæ faciunt omnino illegitimum ad contrahen- De impedimentis quæ faciunt omnino illegitimum ad contrahen- dum matrimonium cum quodam, et cum quodam non, quod ve- dum matrimonium cum quodam, et cum quodam non, quod ve- nit ex propinquitate carnali, quæ est consanguinitas. nit ex propinquitate carnali, quæ est consanguinitas.

A. De cognatione carnali et spirituali: et prius de carnali. A. De cognatione carnali et spirituali: et prius de carnali.

Nunc superest de cognatione aliquid dicere. Est autem cognatio alia car- Nunc superest de cognatione aliquid dicere. Est autem cognatio alia car- nalis, alia spiritualis. Primum de carnali cognatione et affinitate inspicia- nalis, alia spiritualis. Primum de carnali cognatione et affinitate inspicia- mus. Cognati ergo vel affines in septimo gradu, vel infra, copulari non de- mus. Cognati ergo vel affines in septimo gradu, vel infra, copulari non de- bent. Unde Gregorius: Progeniem suam unumquemque usque ad septi- bent. Unde Gregorius: Progeniem suam unumquemque usque ad septi- mam observare decernimus generationem : et quamdiu se agnoscunt affini- mam observare decernimus generationem : et quamdiu se agnoscunt affini- tate propinquos vel cognatos, ad conjugalem copulam accedere denegamus: tate propinquos vel cognatos, ad conjugalem copulam accedere denegamus: quod si fecerint, separentur. Item, Nicolaus Papa: De consanguinitate quod si fecerint, separentur. Item, Nicolaus Papa: De consanguinitate sua nullus uxorem ducat usque post generationem septimam, vel quous- sua nullus uxorem ducat usque post generationem septimam, vel quous- que parentela cognosci potest 2. Item, Nulli ex propinquitate sui sanguinis que parentela cognosci potest 2. Item, Nulli ex propinquitate sui sanguinis usque ad septimum gradum uxores ducant. His auctoritatibus aliisque usque ad septimum gradum uxores ducant. His auctoritatibus aliisque pluribus consanguineorum conjunctiones prohibentur usque ad septimum pluribus consanguineorum conjunctiones prohibentur usque ad septimum gradum. gradum.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Nunc superest de cognatione, etc. » « Nunc superest de cognatione, etc. » In istis tribus distinctionibus quæritur In istis tribus distinctionibus quæritur de impedimento proveniente ex vicini- de impedimento proveniente ex vicini-

1 S. GREGORIUS, Ad episc. Galliæ ; et habetur, 1 S. GREGORIUS, Ad episc. Galliæ ; et habetur, 33, quæst. 3, cap. Progeniem (Nota edit. Lugd.) 33, quæst. 3, cap. Progeniem (Nota edit. Lugd.)

tate cognationis et ideo hic primo tate cognationis et ideo hic primo agit de cognatione carnali. Secundo, agit de cognatione carnali. Secundo, de affinitate, scilicet in distinct. XLI. de affinitate, scilicet in distinct. XLI. Et tertio, de cognatione spirituali, sci- Et tertio, de cognatione spirituali, sci- licet in distinct. XLII. Quarto, de cogna- licet in distinct. XLII. Quarto, de cogna- tione legali, ibi, Dist. XLII, D, « Quod tione legali, ibi, Dist. XLII, D, « Quod autem spirituales vel adoptivi filii, etc. » autem spirituales vel adoptivi filii, etc. »

Adhuc ita distinctio dividitur in tres Adhuc ita distinctio dividitur in tres partes. Primo quæritur, In quot gradi- partes. Primo quæritur, In quot gradi-

2 Ibidem, cap. De consanguinate. 2 Ibidem, cap. De consanguinate.

3 Ex concilio Lugdunensi, ibidem, cap. Nulli. 3 Ex concilio Lugdunensi, ibidem, cap. Nulli.

IN IV SENTENT. DIST, XL, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST, XL, A, ART. 1.

peccatum est cognatio carnalis. peccatum est cognatio carnalis.

443 443

bus licet alicui conjungi matrimoniali- lum personarum, etc.: ergo originale bus licet alicui conjungi matrimoniali- lum personarum, etc.: ergo originale ter? Secundo, Reddit causam quare in ter? Secundo, Reddit causam quare in tot, ibi, C, § 1: « Quare vero sex gra- tot, ibi, C, § 1: « Quare vero sex gra- dus computet, Isidorus, etc. » Tertio, dus computet, Isidorus, etc. » Tertio, Objicit quædam et solvit, ibi, C, § 2 : Objicit quædam et solvit, ibi, C, § 2 : « His autem occurrit, etc. >> « His autem occurrit, etc. >>

In prima sunt duo capitula. In primo In prima sunt duo capitula. In primo ostenditur in quot gradibus attenditur ostenditur in quot gradibus attenditur matrimonialis copula. In secundo, Osten- matrimonialis copula. In secundo, Osten- dit duplicem modum, Isidori scilicet, dit duplicem modum, Isidori scilicet, et aliorum, qualiter illi gradus sunt com- et aliorum, qualiter illi gradus sunt com- putandi, ibi, B, « Quomodo autem gra- putandi, ibi, B, « Quomodo autem gra- dus consanguinitatis, etc. dus consanguinitatis, etc.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quid sit consanguinitas? Quid sit consanguinitas?

3. Item, Sicut multorum collectio de- 3. Item, Sicut multorum collectio de- scendentium ab uno, facit genus unum, scendentium ab uno, facit genus unum, sicut vult Porphyrius, ita etiam facit sicut vult Porphyrius, ita etiam facit cognationem carnalem : ergo cognatio cognationem carnalem : ergo cognatio carnalis magis est collectio multorum, carnalis magis est collectio multorum, quam vinculum. quam vinculum.

4. Item, Constat, quod vinculum æqui- 4. Item, Constat, quod vinculum æqui- vocum est ad corporale vinculum, et ad vocum est ad corporale vinculum, et ad spirituale ergo non debet ante distin- spirituale ergo non debet ante distin- ctionem in diffinitione poni. ctionem in diffinitione poni.

5. Item, Sicut infra dicitur ab Isidoro, 5. Item, Sicut infra dicitur ab Isidoro, « consanguinitas se dirimit paulatim, ita « consanguinitas se dirimit paulatim, ita quod propinquitas esse desinit: >> sed quod propinquitas esse desinit: >> sed descensus ab eodem stipite numquam se descensus ab eodem stipite numquam se dirimit nec finitur: ergo videtur, quod dirimit nec finitur: ergo videtur, quod diffinitio sit insufficiens, quia non poni- diffinitio sit insufficiens, quia non poni- tur ibi finita consanguinitas. tur ibi finita consanguinitas.

6. Item, Cum dicitur, Carnali propa- 6. Item, Cum dicitur, Carnali propa- gatione, etc., aut intelligitur de propa- gatione, etc., aut intelligitur de propa- gatione activa, aut passiva, aut utraque. gatione activa, aut passiva, aut utraque.

Circa principium horum capitulorum Si primo modo: tunc pater erit con- Circa principium horum capitulorum Si primo modo: tunc pater erit con- quinque quæruntur. quinque quæruntur.

sanguineus filii, et non e converso. Si sanguineus filii, et non e converso. Si

Primum est, Quid sit consanguini- secundo modo: tunc dictione semel Primum est, Quid sit consanguini- secundo modo: tunc dictione semel

tas? tas?

Secundum, Unde dicatur ? Secundum, Unde dicatur ? Tertium, Quid sit linea? Tertium, Quid sit linea? Quartum, Quæ sit lineæ divisio ? Quartum, Quæ sit lineæ divisio ? Quintum, Quid sit gradus computa- Quintum, Quid sit gradus computa- tionis in linea ? tionis in linea ?

Alia autem hujus quæstionis infra suis Alia autem hujus quæstionis infra suis locis quærentur. locis quærentur.

AD PRIMUM ponatur diffinitio Jurispe- AD PRIMUM ponatur diffinitio Jurispe- ritorum hæc : « Cognatio carnalis est ritorum hæc : « Cognatio carnalis est vinculum personarum ab eodem stipite vinculum personarum ab eodem stipite descendentium carnali propagatione con- descendentium carnali propagatione con-

tractum. » tractum. »

Objicitur autem contra hoc: quia Objicitur autem contra hoc: quia

1. Secundum hoc omnes homines vide- 1. Secundum hoc omnes homines vide- rentur esse consanguinei: quia omnes rentur esse consanguinei: quia omnes homines ab uno stipite descenderunt, homines ab uno stipite descenderunt, scilicet ab Adam et Heva, et sibi invi- scilicet ab Adam et Heva, et sibi invi- cem juncti sunt, et per carnalem propa- cem juncti sunt, et per carnalem propa- gationem ab Adam et Heva seminati: gationem ab Adam et Heva seminati: ergo videtur, quod omnes homines sint ergo videtur, quod omnes homines sint consanguinei. consanguinei.

2. Item, Originale peccatum est vincu- 2. Item, Originale peccatum est vincu-

posita in diffinitione oportet uti æqui- posita in diffinitione oportet uti æqui- voce et hoc est contra artem secun- voce et hoc est contra artem secun- dum Auctores. dum Auctores.

RESPONSIO. Dicendum, quod dicta dif- RESPONSIO. Dicendum, quod dicta dif- finitio est conveniens de consanguinita- finitio est conveniens de consanguinita- te, de qua hic agitur. Quia de ea hic te, de qua hic agitur. Quia de ea hic agitur prout generat impedimentum ma- agitur prout generat impedimentum ma- trimonii et ponitur ibi vinculum ut trimonii et ponitur ibi vinculum ut genus personarum autem ponitur ut genus personarum autem ponitur ut materia. Differentia autem contrahens materia. Differentia autem contrahens materiam, est ab eodem stipite descen- materiam, est ab eodem stipite descen- dentium sed per hoc quod dicitur, dentium sed per hoc quod dicitur, Carnali propagatione contractum, poni- Carnali propagatione contractum, poni- tur efficiens proprium. Et sic realis est tur efficiens proprium. Et sic realis est ista diffinitio tangens tres causas con- ista diffinitio tangens tres causas con- sanguinitatis, formalem, efficientem, et sanguinitatis, formalem, efficientem, et materialem. Finalis autem quæ est nexus materialem. Finalis autem quæ est nexus amicitiæ, est extra essentiam ipsius, et amicitiæ, est extra essentiam ipsius, et ideo non ponitur in diffinitione. ideo non ponitur in diffinitione.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- nes qui sunt in linea ascendentium et de- nes qui sunt in linea ascendentium et de- scendentium directe, consanguinei di- scendentium directe, consanguinei di- cuntur secundum hanc diffinitionem : cuntur secundum hanc diffinitionem :

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

444 444

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sed in linea transversali licet quilibet sed in linea transversali licet quilibet referatur ad stipitem, tamen propter va- referatur ad stipitem, tamen propter va- riationem lineæ, variatur etiam ejus sti- riationem lineæ, variatur etiam ejus sti- pes proximus et ideo consanguinei non pes proximus et ideo consanguinei non dicuntur hic ultra quartum gradum : sed dicuntur hic ultra quartum gradum : sed ibi variatur. ibi variatur.

AD ALIUD dicendum, quod originale AD ALIUD dicendum, quod originale peccatum non est unum existens diver- peccatum non est unum existens diver- sarum personarum vinculum, sed tantum sarum personarum vinculum, sed tantum unum specie existens: sed cognatio car- unum specie existens: sed cognatio car- nalis est una relatio in toto genere uno. nalis est una relatio in toto genere uno. Præterea, Originale peccatum per acci- Præterea, Originale peccatum per acci- dens, scilicet ex natura corrupta, sequi- dens, scilicet ex natura corrupta, sequi- tur propagationem: sed consanguinitas tur propagationem: sed consanguinitas est effectus propagationis per se per est effectus propagationis per se per ipsam carnem propagatam. ipsam carnem propagatam.

AD ALIUD dicendum, quod collectio ad AD ALIUD dicendum, quod collectio ad unum non dicit nisi habitudinem infe- unum non dicit nisi habitudinem infe- riorum ad superiorem: sed consanguini- riorum ad superiorem: sed consanguini- tas æqualiter est in habitudine inferioris tas æqualiter est in habitudine inferioris ad superiorem, et inferiorum ad se in- ad superiorem, et inferiorum ad se in- vicem et ideo melius diffinitur vicem et ideo melius diffinitur per per vinculum quam per collectionem. vinculum quam per collectionem.

AD ALIUD dicendum, quod licet vincu- AD ALIUD dicendum, quod licet vincu- lum sit æquivocum, tamen determinatur lum sit æquivocum, tamen determinatur per sequens adjunctum, sicut si dicitur per sequens adjunctum, sicut si dicitur canis latrabilis et ideo non generat canis latrabilis et ideo non generat confusum intellectum in diffinitione. confusum intellectum in diffinitione.

AD ALIUD dicendum, quod se consan- AD ALIUD dicendum, quod se consan- guinitas dirimit: sed hoc non est ex guinitas dirimit: sed hoc non est ex consanguinitate, sed ex gradus distantia, consanguinitate, sed ex gradus distantia, ut infra dicetur: et ideo direptio ipsa ut infra dicetur: et ideo direptio ipsa potius ponenda est in determinatione potius ponenda est in determinatione numeri graduum, quam consanguinita- numeri graduum, quam consanguinita- tis. Quod autem direptio non sit essen- tis. Quod autem direptio non sit essen- tialis consanguinitati, patet: quia si es- tialis consanguinitati, patet: quia si es- set essentialis, tunc in omni linea diri- set essentialis, tunc in omni linea diri- meretur et hoc non est verum, quia in meretur et hoc non est verum, quia in linea ascendentium et descendentium linea ascendentium et descendentium numquam dirimitur : et hujus causa numquam dirimitur : et hujus causa

infra dicetur. infra dicetur.

Ad 6. AD ALIUD dicendum, quo carnalis pro- Ad 6. AD ALIUD dicendum, quo carnalis pro- pagatio activa hic sumitur: sed non se- pagatio activa hic sumitur: sed non se- quitur quod infertur: quia consanguini- quitur quod infertur: quia consanguini- tas non est essentia actionis, sed potius tas non est essentia actionis, sed potius effectus qui consequitur tam in propa- effectus qui consequitur tam in propa- gante, quam in propagato, et aliis pro- gante, quam in propagato, et aliis pro-

1 Genes. XXXVII, 27. 1 Genes. XXXVII, 27.

pagatis ex habitudine substantiæ a qua pagatis ex habitudine substantiæ a qua fit decisio ad ea quæ deciduntur. fit decisio ad ea quæ deciduntur.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

Unde dicitur consanguinitas? Unde dicitur consanguinitas?

Secundo quæritur, Unde consangui- Secundo quæritur, Unde consangui- nitas dicatur ? nitas dicatur ?

Et dicitur communiter, quod ex com- Et dicitur communiter, quod ex com- positione vocabuli dicitur, quasi socie- positione vocabuli dicitur, quasi socie- tas sanguinis propter propagationem tas sanguinis propter propagationem

ex uno. ex uno.

Videtur autem, quod hoc nihil sit, Videtur autem, quod hoc nihil sit, cujus una ratio est : quia cujus una ratio est : quia

4. Generatio sive propagatio non fit 4. Generatio sive propagatio non fit ex sanguine, ut dicunt Physici, sed po- ex sanguine, ut dicunt Physici, sed po- tius ex superfluo quartæ digestionis : tius ex superfluo quartæ digestionis : ergo nec propter sanguinem potest dici ergo nec propter sanguinem potest dici consanguinitas. consanguinitas.

2. Item, Genes. xxix, 14, dixit Laban de 2. Item, Genes. xxix, 14, dixit Laban de Jacob: Os meum, et caro mea es. Et Jacob: Os meum, et caro mea es. Et Judas fratribus suis de Joseph: Frater Judas fratribus suis de Joseph: Frater et caro nostra est . Ergo potius debet et caro nostra est . Ergo potius debet dici concarnalitas, quam consanguini- dici concarnalitas, quam consanguini-

tas. tas.

RESPONSIO. Dicendum, quod optime Solut RESPONSIO. Dicendum, quod optime Solut dicitur consanguinitas ; quia propinquis- dicitur consanguinitas ; quia propinquis- simum potentiæ ultimæ ad corpus et ad simum potentiæ ultimæ ad corpus et ad naturam hominis, est sanguis. naturam hominis, est sanguis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod illud AD PRIMUM ergo dicendum, quod illud materialiter et per dispositiones vicinas materialiter et per dispositiones vicinas est sanguis bene deputatus, sed per di- est sanguis bene deputatus, sed per di- gestionem ampliorem albescit, et per gestionem ampliorem albescit, et per immixtionem spiritus efficitur ampullo- immixtionem spiritus efficitur ampullo- sum, et apparet magis album. sum, et apparet magis album.

AD ALIUD dicendum, quod de carne AD ALIUD dicendum, quod de carne non fit generatio: sed ponitur ibi caro non fit generatio: sed ponitur ibi caro et os pro materia habente in se virtu- et os pro materia habente in se virtu- tem formativam carnis et ossis: hanc tem formativam carnis et ossis: hanc enim filii unius patris accipiunt ab uno. enim filii unius patris accipiunt ab uno.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Rolutio. Rolutio.

IN IV SENTENT. DIST. XL, A, ART. 3 ET 4. IN IV SENTENT. DIST. XL, A, ART. 3 ET 4.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

Quid sit linea consanguinitatis ? Quid sit linea consanguinitatis ?

Tertio quæritur, Quid sit linea ? Tertio quæritur, Quid sit linea ?

Et dicitur communiter, quod linea est Et dicitur communiter, quod linea est ordinata collectio personarum consan- ordinata collectio personarum consan- guinitate conjunctarum, ab eodem stipite guinitate conjunctarum, ab eodem stipite descendentium, diversos gradus conti- descendentium, diversos gradus conti-

nens. nens.

Objicitur autem, Objicitur autem,

1. De hoc quod dicitur, Ordinata col- 1. De hoc quod dicitur, Ordinata col- lectioquia hoc oportet intelligi de uno lectioquia hoc oportet intelligi de uno ordine et hoc non convenit, quia tres ordine et hoc non convenit, quia tres ordines sunt in linea. ordines sunt in linea.

2. Item, Linea est etiam inter perso- 2. Item, Linea est etiam inter perso- nas non consanguineas, sicut affines, et nas non consanguineas, sicut affines, et adoptatas, et spirituali vinculo conjun- adoptatas, et spirituali vinculo conjun- ctas: ergo male dicitur, Consanguinitate ctas: ergo male dicitur, Consanguinitate conjunctarum. conjunctarum.

3. Item, Male dici videtur, Ab eodem 3. Item, Male dici videtur, Ab eodem stipite descendentium: quia illi qui sunt stipite descendentium: quia illi qui sunt in transversalibus secundum quod in in transversalibus secundum quod in transversalibus, sunt in linea non relata transversalibus, sunt in linea non relata ad stipitem ergo non semper ibi at- ad stipitem ergo non semper ibi at- tenditur descensus a stipite uno. tenditur descensus a stipite uno.

4. Item, Cum omnis linea sit infra 4. Item, Cum omnis linea sit infra duos terminos tantum, videntur esse duos terminos tantum, videntur esse diversi duo gradus tantum : et hoc ite- diversi duo gradus tantum : et hoc ite- rum falsum est. rum falsum est.

RESPONSIO. Dicendum, quod non est RESPONSIO. Dicendum, quod non est magna vis in istis, dummodo virtus juris magna vis in istis, dummodo virtus juris circa lineas attendatur. circa lineas attendatur.

Dicendum tamen primo, quod linea Dicendum tamen primo, quod linea satis communiter est diffinita et hoc satis communiter est diffinita et hoc quod dicitur, Ordinata collectio, est quod dicitur, Ordinata collectio, est genus secundum quod hic sumitur genus secundum quod hic sumitur linea. Materia autem sive subjectum for- linea. Materia autem sive subjectum for- mæ generis tangitur per hoc quod dici- mæ generis tangitur per hoc quod dici- tur Personarum consanguinitate, etc. tur Personarum consanguinitate, etc. Efficiens autem tangitur per hoc quod Efficiens autem tangitur per hoc quod dicitur Ab eodem stipite descenden- dicitur Ab eodem stipite descenden- tium quia, sicut in mathematicis secun- tium quia, sicut in mathematicis secun-

445 445

dum Alpharabium in commento super dum Alpharabium in commento super Geometriam Euclidis, motus puncti facit Geometriam Euclidis, motus puncti facit lineam, ita motus et quædam quasi mul- lineam, ita motus et quædam quasi mul- tiplicatio stipitis hic facit lineam, de qua tiplicatio stipitis hic facit lineam, de qua hic agitur hoc autem quod dicitur, hic agitur hoc autem quod dicitur, Diversos gradus continens, est ultima Diversos gradus continens, est ultima differentia complens esse lineæ civiliter differentia complens esse lineæ civiliter sumptæ. sumptæ.

AD PRIMUM autem quod contra objici- AD PRIMUM autem quod contra objici- tur, dicendum quod ordo sumitur hic tur, dicendum quod ordo sumitur hic pro generali habitudine ad unum, hoc pro generali habitudine ad unum, hoc est, ad stipitem et illa habitudo salva- est, ad stipitem et illa habitudo salva- tur in omnibus lineis: nec oportet in tur in omnibus lineis: nec oportet in diffinitione generis descendere in diffe- diffinitione generis descendere in diffe- rentias speciei: quia illæ sunt posterius rentias speciei: quia illæ sunt posterius quam genus, et non diffiniunt ipsum. quam genus, et non diffiniunt ipsum.

AD ALIUD dicendum, quod linea con- AD ALIUD dicendum, quod linea con- sanguinitatis diffinitur hic, et non linea sanguinitatis diffinitur hic, et non linea in genere, nisi sumatur genus proxi- in genere, nisi sumatur genus proxi- mum, scilicet consanguinitatis. mum, scilicet consanguinitatis.

AD ALIUD dicendum, quod nulla esset AD ALIUD dicendum, quod nulla esset linea transversalis, nisi esset descensus linea transversalis, nisi esset descensus ab uno stipite: quia ille qui est in linea ab uno stipite: quia ille qui est in linea transversali in parte una, nullo modo transversali in parte una, nullo modo respiceret eum qui est in linea alia, nisi respiceret eum qui est in linea alia, nisi mediante stipite a quo ambo descen- mediante stipite a quo ambo descen- dunt: unde falsum supponitur in obje- dunt: unde falsum supponitur in obje-

ctione. ctione.

AD ALIUD dicendum, quod linea ista AD ALIUD dicendum, quod linea ista est sicut signata linea in geometria quæ est sicut signata linea in geometria quæ divisa est in partes: et ideo potest con- divisa est in partes: et ideo potest con- tinere diversos gradus. tinere diversos gradus.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quæ sit lineæ divisio? Quæ sit lineæ divisio?

Quarto quæritur, Quæ sit lineæ divi- Quarto quæritur, Quæ sit lineæ divi- sio? sio?

Et dicitur communiter, quod dividitur Et dicitur communiter, quod dividitur in tres, scilicet descendentium, ascen- in tres, scilicet descendentium, ascen- dentium, et transversalium. Et ascenden- dentium, et transversalium. Et ascenden- tium est sicut pater mater, avus avia, tium est sicut pater mater, avus avia, atavus atavia, abavus abavia, subavus atavus atavia, abavus abavia, subavus subavia, etc. Descendentium autem sicut subavia, etc. Descendentium autem sicut

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Solutio. Solutio.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3. Ad 3.

446 446

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pater mater, filius filia, nepos neptis, pater mater, filius filia, nepos neptis, abnepos abneptis, subnepos subneptis, abnepos abneptis, subnepos subneptis, trinepos trineptis. Transversalium autem trinepos trineptis. Transversalium autem sicut pater mater, frater soror, filius sicut pater mater, frater soror, filius fratris filia sororis, qui patrueles et con- fratris filia sororis, qui patrueles et con- sobrini dicuntur: nepotes fratrum vel sobrini dicuntur: nepotes fratrum vel sororum fratruelium vel consobrinorum sororum fratruelium vel consobrinorum abnepotes, et eorum trinepotes, et sic de abnepotes, et eorum trinepotes, et sic de aliis. aliis.

Videtur autem insufficiens hæc lineæ Videtur autem insufficiens hæc lineæ divisio: quia divisio: quia

1. Sicut est habitudo transversalis ad 1. Sicut est habitudo transversalis ad stipitem, ita est habitudo ejusdem ad se stipitem, ita est habitudo ejusdem ad se descendentem ergo duæ lineæ sunt in descendentem ergo duæ lineæ sunt in transversali, scilicet una transversalis, transversali, scilicet una transversalis, et alia descendens. et alia descendens.

: :

2. Item, Videtur esse quædam latera- 2. Item, Videtur esse quædam latera- lis recta sicut esse habitudo in arbore lis recta sicut esse habitudo in arbore filiorum duorum fratrum, illi enim di- filiorum duorum fratrum, illi enim di- recte se respiciunt: ergo debuit mentio recte se respiciunt: ergo debuit mentio fieri de illa linea. fieri de illa linea.

3. Item, Videtur quod sit divisio abun 3. Item, Videtur quod sit divisio abun dans transferentes enim (ut dicit Philo- dans transferentes enim (ut dicit Philo- sophus) secundum aliquam similitudi- sophus) secundum aliquam similitudi- nem se transferunt: sed in mathematicis nem se transferunt: sed in mathematicis ubi sunt proprie sumptæ lineæ, non sunt ubi sunt proprie sumptæ lineæ, non sunt nisi duæ species linearum, scilicet sim- nisi duæ species linearum, scilicet sim- plex quæ est recta, et composita quæ est plex quæ est recta, et composita quæ est curva, eo quod simplex est simplicis curva, eo quod simplex est simplicis formæ, curva autem aliam habet for- formæ, curva autem aliam habet for- mam in concavo, et aliam in convexo: mam in concavo, et aliam in convexo: ergo jus transferens lineas, deberet duas ergo jus transferens lineas, deberet duas ponere ad similitudinem aliarum, et non ponere ad similitudinem aliarum, et non tres. tres.

RESPONSIO, quod hæc divisio secun- RESPONSIO, quod hæc divisio secun- dum quod ad propositum spectat, est dum quod ad propositum spectat, est bona. bona.

AD ID ergo quod contra objicitur, di- AD ID ergo quod contra objicitur, di- cendum quod linea omnis referenda est cendum quod linea omnis referenda est ad terminum suum, et ille est stipes in ad terminum suum, et ille est stipes in parte una et sine respectu ad ipsum parte una et sine respectu ad ipsum non reperitur habitudo aliqua inter per- non reperitur habitudo aliqua inter per- sonas et ideo nulla est descendentium sonas et ideo nulla est descendentium in latere quia oportet dirigi ad stipitem, in latere quia oportet dirigi ad stipitem, et tunc erit transversalis. et tunc erit transversalis.

Et per idem patet solutio ad sequens. Et per idem patet solutio ad sequens. AD ULTIMUM dicendum, quod in arbore AD ULTIMUM dicendum, quod in arbore consanguinitatis non potest esse linea consanguinitatis non potest esse linea

curva aut enim esset regulariter curva, curva aut enim esset regulariter curva, aut irregulariter curva. Si primo modo, aut irregulariter curva. Si primo modo, sic non potest esse nisi circularis, et sic sic non potest esse nisi circularis, et sic rediret matrimonium a ramis ad stipi- rediret matrimonium a ramis ad stipi- tem et hoc non potest esse, quia succus tem et hoc non potest esse, quia succus descendit in ramos a stipite, et non e descendit in ramos a stipite, et non e converso. Si autem irregulariter, tunc converso. Si autem irregulariter, tunc nec subjacet arti in mathematicis, nec nec subjacet arti in mathematicis, nec hic quia irregulare non obedit arti. Et hic quia irregulare non obedit arti. Et sic patet, quod non potest fieri transla- sic patet, quod non potest fieri transla- tio nisi a lineis rectis relatis ad unum: et tio nisi a lineis rectis relatis ad unum: et hoc non potest esse nisi in ascendendo, hoc non potest esse nisi in ascendendo, vel in descendendo, vel lateraliter, non vel in descendendo, vel lateraliter, non quidem ad rectum angulum, quia filius quidem ad rectum angulum, quia filius et filia non æque alte stant parentibus, et filia non æque alte stant parentibus, sed ad medietatem anguli recti, sicut sed ad medietatem anguli recti, sicut patet in arbore consanguinitatis. patet in arbore consanguinitatis.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quid sit gradus ? Quid sit gradus ?

Quinto quæritur, Quid sit gradus, se- Quinto quæritur, Quid sit gradus, se- cundum quod computatur in linea ? cundum quod computatur in linea ?

Et dicunt, quod gradus est habitudo Et dicunt, quod gradus est habitudo distantium personarum, qua cognoscitur distantium personarum, qua cognoscitur quanta cognationis distantia persona quanta cognationis distantia persona inter se differant. inter se differant.

Videtur autem inconveniens esse diffi- Videtur autem inconveniens esse diffi- nitio: quia nitio: quia

1. Gradus sonat habitudinem inferio- 1. Gradus sonat habitudinem inferio- ritatis et superioritatis distantium per- ritatis et superioritatis distantium per- sonarum, etc. ergo male diffinitur per sonarum, etc. ergo male diffinitur per simplicem habitudinem personarum di- simplicem habitudinem personarum di- stantium, etc. stantium, etc.

2. Item, Ex gradu in quantum gra- 2. Item, Ex gradu in quantum gra- dus, non cognoscitur quanta sit distan- dus, non cognoscitur quanta sit distan- tia, etc.: sed potius ex gradu in quan- tia, etc.: sed potius ex gradu in quan- tum est aliquotus, vel secundus, vel tum est aliquotus, vel secundus, vel tertius ergo male attribuitur hoc gradui tertius ergo male attribuitur hoc gradui in genere. in genere.

3. Item, In gradibus materialibus de 3. Item, In gradibus materialibus de ligno vel lapide non cognoscitur quanta ligno vel lapide non cognoscitur quanta sit distantia ab inferiori vel superiori sit distantia ab inferiori vel superiori loco, nisi sciatur quotus sit gradus ab loco, nisi sciatur quotus sit gradus ab

lutio. lutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XL, B. IN IV SENTENT. DIST. XL, B.

inferiori vel superiori: ergo nec in gra- inferiori vel superiori: ergo nec in gra- dibus istis scitur distantia ex gradu in dibus istis scitur distantia ex gradu in quantum est gradus, sed potius scitur ex quantum est gradus, sed potius scitur ex eo in quantum est aliquotus. eo in quantum est aliquotus.

4. Item, Non idem est cognitum et 4. Item, Non idem est cognitum et principium cognitionis, ut dicit Philoso- principium cognitionis, ut dicit Philoso- phus sed gradus est cognitum in his : phus sed gradus est cognitum in his : quærentes enim de consanguinitate opor- quærentes enim de consanguinitate opor- tet gradum cognoscere qui est inter per- tet gradum cognoscere qui est inter per- sonas: ergo gradus non est principium sonas: ergo gradus non est principium cognitionis ergo male attribuitur ei esse cognitionis ergo male attribuitur ei esse principium hujusmodi cognitionis ex principium hujusmodi cognitionis ex modo loquendi, cum dicitur: Qua co- modo loquendi, cum dicitur: Qua co- gnoscitur. gnoscitur.

RESPONSIO. Dicendum, quod satis con- RESPONSIO. Dicendum, quod satis con- venienter gradus hic diffinitur: est enim venienter gradus hic diffinitur: est enim habitudo generalis forma, cujus pro- habitudo generalis forma, cujus pro- prium subjectum et materia sunt per- prium subjectum et materia sunt per- sonæ distantes: sed proprius actus est sonæ distantes: sed proprius actus est differentia qua cognoscitur, etc.: et co- differentia qua cognoscitur, etc.: et co- gnitum exprimitur per hoc quod dicitur, gnitum exprimitur per hoc quod dicitur, Quanta cognationis distantia, etc. Quanta cognationis distantia, etc.

UNDE dicendum ad primum, quod gra- UNDE dicendum ad primum, quod gra- dus in genere non sonat inferioritatem dus in genere non sonat inferioritatem vel superioritatem, sed abstrahit ab utro- vel superioritatem, sed abstrahit ab utro- que, et ita diffinitur hic et per hoc pa- que, et ita diffinitur hic et per hoc pa- tet, quod est gradus inferior et gradus tet, quod est gradus inferior et gradus superior et hæc divisio est in species superior et hæc divisio est in species gradus et ideo gradus in genere ut abs- gradus et ideo gradus in genere ut abs- trahens ab utroque, est ante utrumque: trahens ab utroque, est ante utrumque: tamen status vel situs superioritatis et tamen status vel situs superioritatis et

447 447

inferioritatis importatur in genere per inferioritatis importatur in genere per modum distantiæ personarum. modum distantiæ personarum.

AD ALIUD dicendum, quod ex gradu in AD ALIUD dicendum, quod ex gradu in quantum gradus, cognoscitur habitudo quantum gradus, cognoscitur habitudo in genere, sed habitudo in specie cogno- in genere, sed habitudo in specie cogno- scitur ex gradu in specie determinato: scitur ex gradu in specie determinato: et quia cognitio in genere est cognitio et quia cognitio in genere est cognitio imperfecta, ideo non statur in illa, sed imperfecta, ideo non statur in illa, sed quæritur de specie: tamen quando diffi- quæritur de specie: tamen quando diffi- nitur gradus in genere, non debet diffi- nitur gradus in genere, non debet diffi- niri nisi per cognitionem quam facit in niri nisi per cognitionem quam facit in

genere. genere.

AD ALIUD dicendum, quod idem est in AD ALIUD dicendum, quod idem est in gradibus materialibus: sed quia non gradibus materialibus: sed quia non statur ibi, ideo processus videtur esse statur ibi, ideo processus videtur esse ad speciem. ad speciem.

AD ALIUD dicendum, quod gradus ut AD ALIUD dicendum, quod gradus ut gradus numquam est quæsitum, nec co- gradus numquam est quæsitum, nec co- gnitum, ut quod erat ante quæsitum aut gnitum, ut quod erat ante quæsitum aut dubitatum sed potius an sit consangui- dubitatum sed potius an sit consangui- nitas, vel non, illud quæritur, et inveni- nitas, vel non, illud quæritur, et inveni- tur ex gradu. Unde quod gradus quæri- tur ex gradu. Unde quod gradus quæri- tur, hoc non est nisi in quantum est tur, hoc non est nisi in quantum est principium concludendi consanguinita- principium concludendi consanguinita- tem, sicut etiam in syllogismis et theo- tem, sicut etiam in syllogismis et theo- rematibus unum concluditur per acci- rematibus unum concluditur per acci- dens, ut postea per illud concludatur dens, ut postea per illud concludatur conclusio intenta: non enim semper pro- conclusio intenta: non enim semper pro- ceditur ex per se notis, sed etiam ex ceditur ex per se notis, sed etiam ex illis quæ per prima et vera acceperunt illis quæ per prima et vera acceperunt fidem. fidem.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3, Ad 3,

Ad 4. Ad 4.

B. De computatione graduum consanguinitatis. B. De computatione graduum consanguinitatis.

Quomodo autem gradus consanguinitatis computandi sint, Isidorus os- Quomodo autem gradus consanguinitatis computandi sint, Isidorus os- tendit sic Series consanguinitatis sex gradibus dirimitur, hoc modo: Fi- tendit sic Series consanguinitatis sex gradibus dirimitur, hoc modo: Fi- lius et filia, quod est frater et soror, sit ipse truncus. Illis seorsum sejun- lius et filia, quod est frater et soror, sit ipse truncus. Illis seorsum sejun- ctis, ex radice illius trunci egrediuntur isti ramunculi, nepos et neptis, pri- ctis, ex radice illius trunci egrediuntur isti ramunculi, nepos et neptis, pri- mus pronepos et proneptis, secundus: abnepos et abneptis, tertius: ad- mus pronepos et proneptis, secundus: abnepos et abneptis, tertius: ad- nepos et adneptis, quartus: trinepos et trineptis, quintus trinepotis ne - nepos et adneptis, quartus: trinepos et trineptis, quintus trinepotis ne -