IN IV SENTENT. DIST. XXXII, A, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, A, ART. 1.

269 269

hoc incidant in damnabiles corruptelas. Reddere enim debitum conjugale hoc incidant in damnabiles corruptelas. Reddere enim debitum conjugale nullius est criminis exigere autem ultra generandi necessitatem, nullius est criminis exigere autem ultra generandi necessitatem, culpæ est venialis. Fornicari vero vel moechari, puniendi est criminis '. culpæ est venialis. Fornicari vero vel moechari, puniendi est criminis '.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An conjuges matrimonialiter conjuncti, An conjuges matrimonialiter conjuncti, sint inter se æquales? sint inter se æquales?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, «Sciendum etiam est, quia cum ibi, A, «Sciendum etiam est, quia cum in omnibus aliis vir præsit mulieri, in omnibus aliis vir præsit mulieri,

etc. » etc. »

Videtur enim falsum quod dicit in Videtur enim falsum quod dicit in Littera: Littera:

1. In quocumque actu duorum unum 1. In quocumque actu duorum unum est principale et agens, alterum autem est principale et agens, alterum autem secundarium et patiens, in illo illa duo secundarium et patiens, in illo illa duo non possunt esse æqualia: sed sic prin- non possunt esse æqualia: sed sic prin- cipalis et agens vir est in actu matrimo- cipalis et agens vir est in actu matrimo- nii, fœmina autem secundaria et patiens : nii, fœmina autem secundaria et patiens : ergo videtur, quod non sint æquales. ergo videtur, quod non sint æquales.

2. Item, Hoc accipitur in littera Gene- 2. Item, Hoc accipitur in littera Gene- sis, 11, 18, ubi dicit Dominus: Faciamus sis, 11, 18, ubi dicit Dominus: Faciamus ei adjutorium. Ergo ipse est principalis, ei adjutorium. Ergo ipse est principalis, et adjuvatur ab Heva: ergo non sunt et adjuvatur ab Heva: ergo non sunt æquales. æquales.

3. Item, Philosophus dicit, quod fœ- 3. Item, Philosophus dicit, quod fœ- mina desiderat masculum sicut imper- mina desiderat masculum sicut imper- fecta, et sicut turpe bonum constat au- fecta, et sicut turpe bonum constat au- tem, quod imperfectum et perfectum, tem, quod imperfectum et perfectum, turpe et bonum, non possunt esse æqua- turpe et bonum, non possunt esse æqua- lia ergo nec vir et mulier in actu ma- lia ergo nec vir et mulier in actu ma- trimonii. trimonii.

4. Item, Impossibile est, quod idem 4. Item, Impossibile est, quod idem secundum idem sit caput ad alterum et secundum idem sit caput ad alterum et æquale sed in matrimonio vir est caput, æquale sed in matrimonio vir est caput, ut dicit Apostolus 2: ergo in eodem non ut dicit Apostolus 2: ergo in eodem non potest esse æqualis. potest esse æqualis.

7. 7.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. de bono conjugali, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. de bono conjugali, cap.

5. Item, Discretio sexus est sicut ge- 5. Item, Discretio sexus est sicut ge- nerantis in alio, et generantis ex alio: nerantis in alio, et generantis ex alio: quia masculus generat in alio ex semine quia masculus generat in alio ex semine proprio, fœmina autem ex semine alieno : proprio, fœmina autem ex semine alieno : sed inæqualia hæc sunt quantum ad na- sed inæqualia hæc sunt quantum ad na- turæ modum ergo contra naturam esset, turæ modum ergo contra naturam esset, quod in matrimonio redigerentur ad quod in matrimonio redigerentur ad æqualitatem. æqualitatem.

6. Item, Sigillatio non est æqualiter 6. Item, Sigillatio non est æqualiter ceræ et annuli, quia annulus totam facit ceræ et annuli, quia annulus totam facit sigillationem, et cera tantum suscipit : sigillationem, et cera tantum suscipit : sed ita se habent masculinum et fœmini- sed ita se habent masculinum et fœmini-

num, ut dicunt Philosophi ergo impos- num, ut dicunt Philosophi ergo impos- sibile est, quod sint æquales. sibile est, quod sint æquales.

7. Item, Hoc innuitur ex ipsis verbis 7. Item, Hoc innuitur ex ipsis verbis Domini, ubi dicitur: Sub viri potestate Domini, ubi dicitur: Sub viri potestate eris, et ipse dominabitur tui³. eris, et ipse dominabitur tui³.

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod dicitur, I ad Corinth. vii, 4, 1. Quod dicitur, I ad Corinth. vii, 4, ut in Littera habetur: Mulier sui cor- ut in Littera habetur: Mulier sui cor- poris potestatem non habet, sed vir, etc. poris potestatem non habet, sed vir, etc.

2. Item, Matrimonium non facit con- 2. Item, Matrimonium non facit con- sensus unius, sed duorum, ut supra ha- sensus unius, sed duorum, ut supra ha- bitum est sed quod faciunt duo æqua- bitum est sed quod faciunt duo æqua- lia, æqualiter efficitur utriusque : ergo lia, æqualiter efficitur utriusque : ergo matrimonium efficitur æqualiter viri et matrimonium efficitur æqualiter viri et mulieris ergo et jura quæ consequuntur mulieris ergo et jura quæ consequuntur ex matrimonio, æqualiter sunt mulieris ex matrimonio, æqualiter sunt mulieris et viri. et viri.

Sed contra. Sed contra.

RESPONSIO. Dicendum, quod in jure Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod in jure Solutio. matrimonii in reddendo debito et exi- matrimonii in reddendo debito et exi- gendo æquales sunt conjuges, sicut ulti- gendo æquales sunt conjuges, sicut ulti- mo est probatum: sed in dispensatione mo est probatum: sed in dispensatione domus et actibus gubernationis inæqua- domus et actibus gubernationis inæqua- les: quia vir in talibus est principalis, et les: quia vir in talibus est principalis, et etiam in actu generationis et hoc pro- etiam in actu generationis et hoc pro- bant objectiones prius inductæ. bant objectiones prius inductæ.

UNDE AD primum dicendum est, quod UNDE AD primum dicendum est, quod hoc verum est in actu generationis, sed hoc verum est in actu generationis, sed

2 Cf. I ad Corinth. x1, 3: Caput mulieris, vir. 2 Cf. I ad Corinth. x1, 3: Caput mulieris, vir. 3 Genes. III, 16. 3 Genes. III, 16.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2 et 3. Ad 2 et 3.

A.d 4. A.d 4.

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quoad exigendum et reddendum sunt quoad exigendum et reddendum sunt æquales. æquales.

AD ALIUD dicendum, quod adjutorium AD ALIUD dicendum, quod adjutorium illud pertinet ad actum generationis, et illud pertinet ad actum generationis, et non ad gubernationem et regimen do- non ad gubernationem et regimen do-

mus. mus.

Per hoc etiam patet solutio ad se- Per hoc etiam patet solutio ad se- quens. quens.

AD ALIUD dicendum, quod idem quod ha- AD ALIUD dicendum, quod idem quod ha- bet in se multa, aliqua possunt esse æqua- bet in se multa, aliqua possunt esse æqua- lia et inæqualia et hoc est dicere idem, lia et inæqualia et hoc est dicere idem,

non tamen secundum idem: et ita est hic. non tamen secundum idem: et ita est hic.

AD ALIUD dicendum, quod contra mo- AD ALIUD dicendum, quod contra mo- dum naturæ esset, si æquaretur in vi ge- dum naturæ esset, si æquaretur in vi ge- nerandi quia duo æqualia in vi gene- nerandi quia duo æqualia in vi gene- randi numquam generant quia illa vel randi numquam generant quia illa vel essent ambo activa, vel ambo passiva : essent ambo activa, vel ambo passiva : sed duo in generando inæqualia, in jure sed duo in generando inæqualia, in jure matrimonii possunt esse æqualia, ut jam matrimonii possunt esse æqualia, ut jam patuit per ante dicta. patuit per ante dicta.

Et per hoc patet solutio ad omnia se- Et per hoc patet solutio ad omnia se- quentia argumenta. quentia argumenta.

B. Quod neuter continere valeat nisi ex communi consensu. B. Quod neuter continere valeat nisi ex communi consensu.

Quod vero sine consensu uxoris vir continere non valeat, subditis pro- Quod vero sine consensu uxoris vir continere non valeat, subditis pro- batur testimoniis. Ait enim Augustinus: Si dicat vir, Continere jam volo. batur testimoniis. Ait enim Augustinus: Si dicat vir, Continere jam volo. Nolo autem uxor, non potest. Quod enim tu vis, illa non vult. Numquid Nolo autem uxor, non potest. Quod enim tu vis, illa non vult. Numquid per continentiam tuam illa debet fieri fornicaria ? Si alii nupserit te vivo, per continentiam tuam illa debet fieri fornicaria ? Si alii nupserit te vivo, adultera erit. Non vult tali lucro Deus tale damnum compensari. Redde de- adultera erit. Non vult tali lucro Deus tale damnum compensari. Redde de- bitum et si non exigis, redde. Pro sanctificatione perfecta Deus tibi com- bitum et si non exigis, redde. Pro sanctificatione perfecta Deus tibi com- putabit, si non quod tibi debetur exigis, sed reddis quod debes uxori '. putabit, si non quod tibi debetur exigis, sed reddis quod debes uxori '. Idem, Secundum verba apostolica, etiamsi vir continere valuisset ², et tu Idem, Secundum verba apostolica, etiamsi vir continere valuisset ², et tu noluisses, debitum tibi reddere cogeretur: et illi Deus imputaret conti- noluisses, debitum tibi reddere cogeretur: et illi Deus imputaret conti- nentiam, si non suæ, sed tuæ concederetur infirmitati, ne in adulterium nentiam, si non suæ, sed tuæ concederetur infirmitati, ne in adulterium caderes. Quisquis ergo compatiens infirmitati uxoris reddit, non exigit de- caderes. Quisquis ergo compatiens infirmitati uxoris reddit, non exigit de- bitum aut si propter propriam infirmitatem ducit uxorem plangens po- bitum aut si propter propriam infirmitatem ducit uxorem plangens po- tius, quia sine uxore esse non potuit, quam gaudens quia duxit, securus tius, quia sine uxore esse non potuit, quam gaudens quia duxit, securus expectat diem novissimum. Idem³, Una sola causa esse potest, qua te ad id expectat diem novissimum. Idem³, Una sola causa esse potest, qua te ad id quod vovisti, non modo non hortaremur, sed etiam prohiberemus implere: quod vovisti, non modo non hortaremur, sed etiam prohiberemus implere: si forte tua conjunx hoc tecum suscipere, animi vel carnis infirmitate re- si forte tua conjunx hoc tecum suscipere, animi vel carnis infirmitate re- cusaret. Nam vovenda talia non sunt a conjugatis, nisi ex consensu et vo- cusaret. Nam vovenda talia non sunt a conjugatis, nisi ex consensu et vo- luntate communi: et si præpropere factum fuerit, magis est corrigenda te- luntate communi: et si præpropere factum fuerit, magis est corrigenda te- meritas, quam persolvenda promissio. Non enim Deus exigit si quis ex meritas, quam persolvenda promissio. Non enim Deus exigit si quis ex alieno aliquid voverit, sed potius usurpare vetat alienum. Idem, Aposto- alieno aliquid voverit, sed potius usurpare vetat alienum. Idem, Aposto-

* S. AUGUSTINUS, Super Psal. XLVI ; et habetur, 33, quæst. 3, cap. Si dicat (Nota edit. Lugd.) * S. AUGUSTINUS, Super Psal. XLVI ; et habetur, 33, quæst. 3, cap. Si dicat (Nota edit. Lugd.) Edit. J. Alleaume, voluisset, et melius videtur. Edit. J. Alleaume, voluisset, et melius videtur.

3 S. AUGUSTINUS, Ad Armentarium, Epist. 45. 3 S. AUGUSTINUS, Ad Armentarium, Epist. 45. IDEM, In libro de adulterinis conjugiis, cap. 42. IDEM, In libro de adulterinis conjugiis, cap. 42.

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 2.

271 271

lus nec ad tempus ut vacent orationi, nisi ex consensu voluit conjugem lus nec ad tempus ut vacent orationi, nisi ex consensu voluit conjugem carnali invicem fraudari debito. Idem, Manifestum est ita voluisse legem, carnali invicem fraudari debito. Idem, Manifestum est ita voluisse legem, foeminam sub viro esse, ut nulla ejus vota quæ abstinentiæ causa voverit, foeminam sub viro esse, ut nulla ejus vota quæ abstinentiæ causa voverit, reddantur ab ea, nisi auctor fuerit vir permittendo. Nam cum ad peccatum reddantur ab ea, nisi auctor fuerit vir permittendo. Nam cum ad peccatum "jusdem viri pertinere voluerit lex, si prius permiserit, et postea prohibue- "jusdem viri pertinere voluerit lex, si prius permiserit, et postea prohibue- rit: non tamen dixit ut faciat mulier quod voverat, quia permissa jam prius rit: non tamen dixit ut faciat mulier quod voverat, quia permissa jam prius a viro fuerat. Viri dixit esse peccatum, quia abnuit quod prius concesserat: a viro fuerat. Viri dixit esse peccatum, quia abnuit quod prius concesserat: non tamen mulieri ex hoc jussum dedit, ut cum prius vir ei concesserit, non tamen mulieri ex hoc jussum dedit, ut cum prius vir ei concesserit, postea si prohibuerit contemnatur. Ex his apparet, quod vir vel mulier postea si prohibuerit contemnatur. Ex his apparet, quod vir vel mulier continentiam Deo offerre non potest sine communi consensu, nec alter al- continentiam Deo offerre non potest sine communi consensu, nec alter al- teri debitum negare debet. Si vero quilibet eorum alterum a suo jure absol- teri debitum negare debet. Si vero quilibet eorum alterum a suo jure absol- verit, ad præteritam servitutem numquid revocare poterit? Hoc enim vi- verit, ad præteritam servitutem numquid revocare poterit? Hoc enim vi- detur Augustinus supra voluisse. Quibusdam videtur, quod mulier non dis- detur Augustinus supra voluisse. Quibusdam videtur, quod mulier non dis- cedens a domo viri, quæ viro permittente continentiam voverit vel promi- cedens a domo viri, quæ viro permittente continentiam voverit vel promi- serit, eodem prohibente solvere non valeat : et hoc propter dignitatem viri, serit, eodem prohibente solvere non valeat : et hoc propter dignitatem viri, qui est caput mulieris. Sed melius hoc intelligitur in tali casu, ubi vir con- qui est caput mulieris. Sed melius hoc intelligitur in tali casu, ubi vir con- cedit mulieri vovere continentiam, et ante votum prohibet implere. Si vero cedit mulieri vovere continentiam, et ante votum prohibet implere. Si vero habitum mutaverit, non potest revocari, secundum illud: Qui uxorem habitum mutaverit, non potest revocari, secundum illud: Qui uxorem suam velare permiserit, aliam non accipiat, sed similiter convertatur 2. suam velare permiserit, aliam non accipiat, sed similiter convertatur 2.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Quod vero sine consensu uxoris, « Quod vero sine consensu uxoris, etc. » etc. »

Hic agitur de debiti solutione in qua Hic agitur de debiti solutione in qua sunt conjuges æquales. sunt conjuges æquales.

Dividitur autem in duas partes: et in Dividitur autem in duas partes: et in prima facit quod dictum est. In secunda, prima facit quod dictum est. In secunda, determinat tempora solutionis matrimo- determinat tempora solutionis matrimo- nii, ibi, C, « Et licet debitum, etc. » nii, ibi, C, « Et licet debitum, etc. » Et hæc sufficiant de divisione. Et hæc sufficiant de divisione.

1 S. AUGUSTINUS, In quæst. Numerorum, lib. 1 S. AUGUSTINUS, In quæst. Numerorum, lib.

IV, cap. 39. IV, cap. 39.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An semper et æqualiter contingat red- An semper et æqualiter contingat red- dere debitum ? dere debitum ?

Incidit autem primo hic quæstio tri- Incidit autem primo hic quæstio tri- plex. plex.

Prima est, Qualiter contingit solvere Prima est, Qualiter contingit solvere debitum ? debitum ?

Secunda est, Utrum solventi hoc com- Secunda est, Utrum solventi hoc com- putetur pro perfectione sanctitatis, ut di- putetur pro perfectione sanctitatis, ut di- cit in Littera? cit in Littera?

Tertia, Utrum debet solvi debitum Tertia, Utrum debet solvi debitum non exigenti sive poscenti. non exigenti sive poscenti.

Ex concil. Remensi; et habetur, 33, quæst. Ex concil. Remensi; et habetur, 33, quæst.

5. (Nota edit. Lugd.) 5. (Nota edit. Lugd.)

Solutio. Solutio.

Adetalia, Adetalia,

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Ei cui solvitur debitum, necesse est 1. Ei cui solvitur debitum, necesse est quod solvatur tempore indigentiæ, quia quod solvatur tempore indigentiæ, quia cum sit præceptum affirmativum, obli- cum sit præceptum affirmativum, obli- gat pro tempore necessitatis ad solven- gat pro tempore necessitatis ad solven- dum hoc autem in conjuge est tempus dum hoc autem in conjuge est tempus instantis concupiscentiæ: ergo tunc ei instantis concupiscentiæ: ergo tunc ei est solvendum. Sed ponamus, quod tunc est solvendum. Sed ponamus, quod tunc vir sit impotens propter aliquam causam vir sit impotens propter aliquam causam quam ipse fecit sibi: ergo videtur, quod quam ipse fecit sibi: ergo videtur, quod ipse peccet morta liter tune non solvendo. ipse peccet morta liter tune non solvendo.

2. Item, Solutio istius debiti valet in 2. Item, Solutio istius debiti valet in modum medicinæ ergo tempore morbi modum medicinæ ergo tempore morbi adhibenda est: sed forte tunc non potest adhibenda est: sed forte tunc non potest ut prius ergo si post cognoscat, vide- ut prius ergo si post cognoscat, vide- tur quod debitum non solvat. tur quod debitum non solvat.

3. Item, Ponamus, quod vir solvit 3. Item, Ponamus, quod vir solvit pluries, donec evaporante calido et fluente pluries, donec evaporante calido et fluente humido plus solvere non possit, et mu- humido plus solvere non possit, et mu- lier adhuc instet ex incitatione concupi- lier adhuc instet ex incitatione concupi- scentiæ constat, quod iste non potest scentiæ constat, quod iste non potest solvere ergo non tenetur, quia inanis solvere ergo non tenetur, quia inanis est actio quam inopia debitoris excludit: est actio quam inopia debitoris excludit: ergo videtur, quod non semper contin- ergo videtur, quod non semper contin- git solvere debitum. git solvere debitum.

4. Item, Objicitur de his qui exerci- 4. Item, Objicitur de his qui exerci- tiis exsiccant et infrigidant se, quod non tiis exsiccant et infrigidant se, quod non possunt frequenter coire, vel etiam ex possunt frequenter coire, vel etiam ex ingurgitatione calorem naturalem suffo- ingurgitatione calorem naturalem suffo- cant, et fœminæ eorum expetunt coitum: cant, et fœminæ eorum expetunt coitum: quid sit faciendum? constat enim, quod quid sit faciendum? constat enim, quod jure tenentur solvere: ergo peccant jure tenentur solvere: ergo peccant omittentes, ut videtur. omittentes, ut videtur.

non tenetur solvere, quia Deus eum im- non tenetur solvere, quia Deus eum im- potentem fecit. Si autem illicita sit: tunc potentem fecit. Si autem illicita sit: tunc bene puto, quod sequens peccatum uxo- bene puto, quod sequens peccatum uxo- ris aliquo modo imputetur ei, nisi pœni- ris aliquo modo imputetur ei, nisi pœni- teat et quantum in se est faciat quod in teat et quantum in se est faciat quod in ipso est, quod contineat uxor ex bona ipso est, quod contineat uxor ex bona voluntate propter fragilitatem enim su- voluntate propter fragilitatem enim su- pervenientem matrimonio non solvitur pervenientem matrimonio non solvitur matrimonium. matrimonium.

Et per hoc patet solutio ad omnia Et per hoc patet solutio ad omnia quæsita. quæsita.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An solvere debitum sit pro perfectione An solvere debitum sit pro perfectione sanctitatis matrimonii ? sanctitatis matrimonii ?

Secundo quæritur, Utrum computetur Secundo quæritur, Utrum computetur hoc pro perfectione sanctitatis matri- hoc pro perfectione sanctitatis matri- monii? monii?

Videtur quod sic: quia Videtur quod sic: quia

1. Hoc expresse dicit Augustinus in 1. Hoc expresse dicit Augustinus in Littera. Littera.

2. Item, Justitia æque bona est virtus 2. Item, Justitia æque bona est virtus vel melior, quam castitas: ergo suus vel melior, quam castitas: ergo suus actus valet actum castitatis: sed solvens actus valet actum castitatis: sed solvens exhibet actum justitiæ: ergo videtur, exhibet actum justitiæ: ergo videtur, quod computetur ei pro perfectione san- quod computetur ei pro perfectione san- ctitatis. ctitatis.

3. Item, Tullius probat in primo de 3. Item, Tullius probat in primo de

RESPONSIO ad hoc, quod contingit red- Officiis, quod officium justitiæ melius RESPONSIO ad hoc, quod contingit red- Officiis, quod officium justitiæ melius dere debitum. dere debitum.

AD autem quod primo objicitur, di- AD autem quod primo objicitur, di- cendum quod tempore indigentiæ est cendum quod tempore indigentiæ est solvendum secundum facultatem solven- solvendum secundum facultatem solven- tis. De causa autem dicendum, quod illa tis. De causa autem dicendum, quod illa vel est ex matrimonio causata, aut ex vel est ex matrimonio causata, aut ex aliis causis. Si primo modo: tune hoc aliis causis. Si primo modo: tune hoc est, quia aut concubuit, et tunc suffi- est, quia aut concubuit, et tunc suffi- cienter solvit, quia non tenetur ad immo- cienter solvit, quia non tenetur ad immo- deratum concubitum quia si mulier deratum concubitum quia si mulier post decentem solutionem conqueratur, post decentem solutionem conqueratur, potius se exhibet meretricem quam con- potius se exhibet meretricem quam con- jugem. Si autem ex alia causa est: aut jugem. Si autem ex alia causa est: aut illa est licita, aut illicita. Si licita tune illa est licita, aut illicita. Si licita tune

est omnibus officiis aliarum virtutum : est omnibus officiis aliarum virtutum : ergo suus actus plus valet quam actus ergo suus actus plus valet quam actus aliarum sed reddens exhibet justitiam : aliarum sed reddens exhibet justitiam : ergo videtur, quod plus facit, quam si ergo videtur, quod plus facit, quam si perfectam teneret castitatem. perfectam teneret castitatem.

4. Item, Aristoteles in V Ethicorum 4. Item, Aristoteles in V Ethicorum dicit, quod ultimum bonum facit justitia, dicit, quod ultimum bonum facit justitia, et est ipsa sicut hesperus in coelo lucens : et est ipsa sicut hesperus in coelo lucens : hoc autem non facit castitas: ergo vide- hoc autem non facit castitas: ergo vide- tur, quod justitiæ actus plus recompen- tur, quod justitiæ actus plus recompen- sat etiam, quam castitas: et inde ut prius sat etiam, quam castitas: et inde ut prius inferatur. inferatur.

IN CONTRARIUM hujus est, IN CONTRARIUM hujus est,

1. Quod dicitur, Eccli. xxvi, 20: Omnis 1. Quod dicitur, Eccli. xxvi, 20: Omnis

Se Se

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 4 ET 5. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 4 ET 5.

ponderatio non est digna continentis ani- ponderatio non est digna continentis ani- mæ. Ergo justitia non potest recompen- mæ. Ergo justitia non potest recompen- sari. sari.

2. Item, Supra habitum est, quod 2. Item, Supra habitum est, quod sanctiora sunt conjugia pari voto conti- sanctiora sunt conjugia pari voto conti- nentium ergo usus coitus minuit san- nentium ergo usus coitus minuit san- titatem: ergo impossibile est, quod coi- titatem: ergo impossibile est, quod coi- tus alicui imputetur pro perfectione san- tus alicui imputetur pro perfectione san- ctitatis. ctitatis.

AD HOC dicendum, quod Augustinus AD HOC dicendum, quod Augustinus hic loquitur de reddente invite, cujus tota hic loquitur de reddente invite, cujus tota devotio est ad continentiam, et tantum devotio est ad continentiam, et tantum debito matrimonii, et fide thori potius debito matrimonii, et fide thori potius ad solutionem cogitur, quam carnali de- ad solutionem cogitur, quam carnali de- siderio incitetur. siderio incitetur.

AD PRIMAS autem rationes dicendum, AD PRIMAS autem rationes dicendum, quod si justitia et castitas comparantur quod si justitia et castitas comparantur secundum hoc quod valent politegiis et secundum hoc quod valent politegiis et ad alterum, vincit justitia castitatem: si ad alterum, vincit justitia castitatem: si autem comparantur secundum decorem autem comparantur secundum decorem et honestatem quam habent, vincit ca- et honestatem quam habent, vincit ca- stitas justitiam. stitas justitiam.

Et secundum primum modum proce- Et secundum primum modum proce- dunt rationes primo inductæ: secundum dunt rationes primo inductæ: secundum alterum autem procedunt rationes secun- alterum autem procedunt rationes secun- do inductæ. do inductæ.

Et per hoc patet solutio ad utramque Et per hoc patet solutio ad utramque partem objectionum. partem objectionum.

273 273

IN CONTRARIUM hujus est, quod solutio Sed contra IN CONTRARIUM hujus est, quod solutio Sed contra debiti ordinatur contra damnabiles cor- debiti ordinatur contra damnabiles cor- ruptelas mollitiei, et sodomiæ, et adul- ruptelas mollitiei, et sodomiæ, et adul- terii sed quidam conjuges sunt ex ve- terii sed quidam conjuges sunt ex ve- recundia non se revelantes suis conjugi- recundia non se revelantes suis conjugi- bus, et tamen ardent in suis desideriis: bus, et tamen ardent in suis desideriis: ergo videtur, quod illis sit solvendum, ergo videtur, quod illis sit solvendum, etiam non exigentibus. etiam non exigentibus.

RESPONSIO. Dicendum mihi videtur, RESPONSIO. Dicendum mihi videtur, quod discretum est solvere etiam non quod discretum est solvere etiam non exigenti, qui signa quandoque habet pe- exigenti, qui signa quandoque habet pe- tulantiæ, et etiam illi conjugi qui non tulantiæ, et etiam illi conjugi qui non contradicit, sed silenter patitur solutio- contradicit, sed silenter patitur solutio-

nem. nem.

AD HOC autem quod primo objicitur, AD HOC autem quod primo objicitur, dicendum quod licet non requiratur ex dicendum quod licet non requiratur ex verecundia, tamen jus præviæ petitionis, verecundia, tamen jus præviæ petitionis, scilicet quando contrahit matrimonium, scilicet quando contrahit matrimonium, adhuc stat, et tunc in contractu primo adhuc stat, et tunc in contractu primo semper intelligitur petere nisi reclamet semper intelligitur petere nisi reclamet aliquando aliqua de causa. aliquando aliqua de causa.

Quod autem objicitur, quod qui tacet, Quod autem objicitur, quod qui tacet, laudat dicendum quod hoc est verum, laudat dicendum quod hoc est verum, quando nihil dixit in contrarium: sed hoc quando nihil dixit in contrarium: sed hoc non est in conjugibus qui contrahunt ut non est in conjugibus qui contrahunt ut debitum eis solvatur. debitum eis solvatur.

AD ALIUD dicendum, quod non est tu- AD ALIUD dicendum, quod non est tu- tum nisi fiat legitima causa temporis aut tum nisi fiat legitima causa temporis aut infirmitatis et tunc etiam puto, quod infirmitatis et tunc etiam puto, quod non debet averti cum instantia et perti- non debet averti cum instantia et perti- nacia. nacia.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An debitum debet solvi non exigenti ? An debitum debet solvi non exigenti ?

Tertio quæritur, Utrum solvi debet non Tertio quæritur, Utrum solvi debet non exigenti ? exigenti ?

Videtur, quod non quia Videtur, quod non quia

1. Qui tacet, consentit: mulier ergo 1. Qui tacet, consentit: mulier ergo vel vir non requirens debitum, videtur vel vir non requirens debitum, videtur in hoc consentire, quod non solvatur : in hoc consentire, quod non solvatur : cum ergo melius sit abstinere, quam cum ergo melius sit abstinere, quam uti coitu, videtur quod talis non debet uti coitu, videtur quod talis non debet solvere. solvere.

2. Item, Etiam exigentem precibus pot- 2. Item, Etiam exigentem precibus pot- est avertere ne exigat: ergo multo ma- est avertere ne exigat: ergo multo ma- gis non exigenti potest non solvere. gis non exigenti potest non solvere.

XXX XXX

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An vir potest vovere non reddere debitum An vir potest vovere non reddere debitum sine consensu uxoris ? sine consensu uxoris ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, ante medium: « Nam vovenda ibi, B, ante medium: « Nam vovenda talia non sunt a conjugatis, nisi ex con- talia non sunt a conjugatis, nisi ex con- sensu, etc. » sensu, etc. »

Ponamus enim, quod alter conjugum Ponamus enim, quod alter conjugum voveat sine consensu alterius, ut num- voveat sine consensu alterius, ut num- quam exigat. quam exigat.

18 18

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

274 274

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Videtur enim hoc esse licitum votum: conjugis: quia inducit ei verecundiam Videtur enim hoc esse licitum votum: conjugis: quia inducit ei verecundiam quia quia toties petendi, et quasi invite videtur ei toties petendi, et quasi invite videtur ei cohabitare et ideo votum illud est stul- cohabitare et ideo votum illud est stul- tum et irrationabile. tum et irrationabile.

1. Ipse secundum exigere non est in 1. Ipse secundum exigere non est in potestate conjugis, sed tantum secun- potestate conjugis, sed tantum secun- dum reddere ergo ipse potest vovere dum reddere ergo ipse potest vovere illud. illud.

2. Item, Exigere infirmitatis est, red- 2. Item, Exigere infirmitatis est, red- dere autem justitiæ et necessitatis: sed dere autem justitiæ et necessitatis: sed quæ infirmitatis sunt, abjicienda sunt ab quæ infirmitatis sunt, abjicienda sunt ab homine quantum potest: ergo videtur, homine quantum potest: ergo videtur, quod etiam bonum sit homini, quod quod etiam bonum sit homini, quod voveat, quod non exigat a conjuge debi- voveat, quod non exigat a conjuge debi-

tum. tum.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Interdicitur conjugibus ne discedant 1. Interdicitur conjugibus ne discedant ab invicem et de communi consensu, ab invicem et de communi consensu, nisi vadant ambo ad religionem : ergo nisi vadant ambo ad religionem : ergo multo magis interdici debet isti ne vo- multo magis interdici debet isti ne vo- veat quod vix aut nunquam poterit ob- veat quod vix aut nunquam poterit ob-

servare manens cum uxore. servare manens cum uxore.

2. Item, Proverb. VI, 27: Numquid 2. Item, Proverb. VI, 27: Numquid potest homo abscondere ignem in sinu potest homo abscondere ignem in sinu suo, ut vestimenta illius non ardeant ? suo, ut vestimenta illius non ardeant ? Quasi diceret, non. Ergo existens in Quasi diceret, non. Ergo existens in matrimonio non potest conservare matrimonio non potest conservare quin ardeat igne: ergo non debet devo- quin ardeat igne: ergo non debet devo-

vere. vere.

se se

3. Item, Beda dicit, quod « in stulto 3. Item, Beda dicit, quod « in stulto voto rescinde promissum: » constat au- voto rescinde promissum: » constat au- tem, quod stultum est votum : ergo tem, quod stultum est votum : ergo rescindendum est: ergo non debet vo- rescindendum est: ergo non debet vo-

vere. vere.

RESPONSIO. Dicendum, quod non de- RESPONSIO. Dicendum, quod non de- bet hoc aliquis vovere et si voverit, bet hoc aliquis vovere et si voverit, credo quod etiam per Episcopum poterit credo quod etiam per Episcopum poterit dispensari et tunc arguendus est de stul- dispensari et tunc arguendus est de stul- titia, et poenitentia ei injungenda: et ita titia, et poenitentia ei injungenda: et ita debet absolvi a voti obligatione: quia si debet absolvi a voti obligatione: quia si ante matrimonium melius est nubere ante matrimonium melius est nubere quam uri, multo magis in matrimonio quam uri, multo magis in matrimonio hoc est melius. hoc est melius.

AD PRIMUM autem dicendum, quod in AD PRIMUM autem dicendum, quod in sua quidem est potestate: sed interest sua quidem est potestate: sed interest qualiter etiam sua re quisque utatur: et qualiter etiam sua re quisque utatur: et hoc pertinet cognoscere ad judicem, et hoc pertinet cognoscere ad judicem, et non est sine aliquo præjudicio alterius non est sine aliquo præjudicio alterius

1 I ad Corinth. VII, 9. 1 I ad Corinth. VII, 9.

AD ALIUD dicendum, quod non omnia AD ALIUD dicendum, quod non omnia quæ sunt infirmitatis in quocumque sta- quæ sunt infirmitatis in quocumque sta- tu devovenda et objicienda sunt, scilicet tu devovenda et objicienda sunt, scilicet quando destructio talium non est sine quando destructio talium non est sine præjudicio aliorum, ut prius patuit in præjudicio aliorum, ut prius patuit in casu isto. casu isto.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

An alter conjugum potest abstinere a An alter conjugum potest abstinere a reddendo debito ut vacet orationi? reddendo debito ut vacet orationi?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, circa medium : « Nec ad tempus ibi, B, circa medium : « Nec ad tempus ut vacent orationi, etc. » ut vacent orationi, etc. »

Videtur enim hoc esse falsum: quia Videtur enim hoc esse falsum: quia 1. Interdictum Ecclesiæ ponit necessi- 1. Interdictum Ecclesiæ ponit necessi- tatem ergo sive consentiat, sive non tatem ergo sive consentiat, sive non consentiat, tunc est cessandum a redden- consentiat, tunc est cessandum a redden- do debito. do debito.

2. Item, Hoc est in canone scriptum, 2. Item, Hoc est in canone scriptum, Joel, 11, 16: Egrediatur sponsus de cu- Joel, 11, 16: Egrediatur sponsus de cu- bili suo, et sponsa de thalamo suo. Ergo bili suo, et sponsa de thalamo suo. Ergo etiamsi alter conjugum præcipiat manere etiamsi alter conjugum præcipiat manere in thalamo, non propter illum est ma- in thalamo, non propter illum est ma- nendum. nendum.

JUXTA hoc ulterius quæritur de vo- JUXTA hoc ulterius quæritur de vo- ventibus peregrinationes sine consensu ventibus peregrinationes sine consensu uxoris. uxoris.

Videtur enim, quod facere non pos- Videtur enim, quod facere non pos- sunt: quia sunt: quia

1. Dicit in Littera, quod nec adtempus 1. Dicit in Littera, quod nec adtempus continere licet nisi de consensu: sed in continere licet nisi de consensu: sed in peregrinationibus magnum tempus abesse peregrinationibus magnum tempus abesse est necesse ergo non licet peregrinatio- est necesse ergo non licet peregrinatio- nes vovere nisi de consensu. nes vovere nisi de consensu.

2. Item, Qui sine termino debet, sta- 2. Item, Qui sine termino debet, sta- tim debet sed tale est debitum matrimo- tim debet sed tale est debitum matrimo-

A4 A4

பொல் பொல்

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, B, ART. 7.

275 275

nii: ergo statim debetur : ergo non pot- nii: ergo statim debetur : ergo non pot- est se vir subtrahere per peregrinationem est se vir subtrahere per peregrinationem quin reddat. quin reddat.

3. Item, Ponamus, quod mulier velit 3. Item, Ponamus, quod mulier velit vovere peregrinationem, et vir reclamet: vovere peregrinationem, et vir reclamet: constat, quod non potest vovere, et vo- constat, quod non potest vovere, et vo- tum ejus pro nihilo reputabitur: cum tum ejus pro nihilo reputabitur: cum igitur in his quæ pertinent ad matrimo- igitur in his quæ pertinent ad matrimo- nium sint pares, etiam muliere recla- nium sint pares, etiam muliere recla- mante, non potest vir vovere hujusmodi mante, non potest vir vovere hujusmodi peregrinationem. peregrinationem.

RESPONSIO. Dicendum ad primum, quod RESPONSIO. Dicendum ad primum, quod interdictum Ecclesiæ respicit congruen- interdictum Ecclesiæ respicit congruen- tiam, et non necessitatem. tiam, et non necessitatem.

AD ALIUD de Joel, dicendum quod ipse AD ALIUD de Joel, dicendum quod ipse loquitur de tempore maximi luctus et loquitur de tempore maximi luctus et tamen etiam in illo non obligat, sicut tamen etiam in illo non obligat, sicut patet ex dictis in præcedenti. patet ex dictis in præcedenti.

AD ID quod quæritur ulterius, dicen- AD ID quod quæritur ulterius, dicen- dum quod si uxor contradicit ex impo- dum quod si uxor contradicit ex impo- tentia continendi, et hoc scit maritus, tentia continendi, et hoc scit maritus, credo quod peccat vovendo peregrina- credo quod peccat vovendo peregrina- tionem, et ex dispensatione debet com- tionem, et ex dispensatione debet com- mutare votum. Si autem contradicit ex mutare votum. Si autem contradicit ex affectu societatis, tunc credo, quod pro- affectu societatis, tunc credo, quod pro- pter necessitatem terræ sanctæ et visita- pter necessitatem terræ sanctæ et visita- tionem liminum Apostolorum potest pe- tionem liminum Apostolorum potest pe- regrinari: quia pertinaciter tunc non con- regrinari: quia pertinaciter tunc non con- tradicit. tradicit.

Et per hoc patet solutio ad omnia Et per hoc patet solutio ad omnia præter ad ultimum ad quod dicendum, præter ad ultimum ad quod dicendum, quod ideo fit hoc quia viri habent majus quod ideo fit hoc quia viri habent majus incitans ad libidinem, quam mulieres : et incitans ad libidinem, quam mulieres : et etiam quia peregrinationibus caute va- etiam quia peregrinationibus caute va- dunt viri, et cum utilitate Ecclesiæ et dunt viri, et cum utilitate Ecclesiæ et ædificatione quorum nullum est in mu- ædificatione quorum nullum est in mu- lieribus. lieribus.

1 Numer. xxx, 11 et 12: Uxor in domo viri, 1 Numer. xxx, 11 et 12: Uxor in domo viri, cum se voto constrinxerit et juramento, si audie- cum se voto constrinxerit et juramento, si audie-

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An si mulier aliquid voverit viro con- An si mulier aliquid voverit viro con- sentiente, ipsa teneatur ad observatio- sentiente, ipsa teneatur ad observatio- nem viro postmodum repugnante ? nem viro postmodum repugnante ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, paulo post medium: << Nam cum ibi, B, paulo post medium: << Nam cum ad peccatum ejusdem viri pertinere, ad peccatum ejusdem viri pertinere,

etc. etc.

Videtur enim, quod falsum imponatur Videtur enim, quod falsum imponatur hic per Augustinum: hic per Augustinum:

1. Hoc enim trahitur de Numer. 1. Hoc enim trahitur de Numer. xxx, 11 et 12, ubi dicitur, quod si mari- xxx, 11 et 12, ubi dicitur, quod si mari- tus non statim contradixit ut audivit, tus non statim contradixit ut audivit, ipsa mulier voti rea tenebitur '. Falsum ipsa mulier voti rea tenebitur '. Falsum est ergo quod dicit in Littera. est ergo quod dicit in Littera.

2. Item, Augustinus dicit, quod « vo- 2. Item, Augustinus dicit, quod « vo- vere est voluntatis, et reddere necessi- vere est voluntatis, et reddere necessi- tatis» ergo si ipsa primo consentiente, tatis» ergo si ipsa primo consentiente, non contradicente marito, vovit, neces- non contradicente marito, vovit, neces- sarium erit quod reddat. sarium erit quod reddat.

3. Item, Si de communi consensu vo- 3. Item, Si de communi consensu vo- vetur aliquid, constat quod tenetur: sed vetur aliquid, constat quod tenetur: sed tacens cum audiat, et possit contradi- tacens cum audiat, et possit contradi- cere, et non contradicit, consentit sicut cere, et non contradicit, consentit sicut dicitur in Digestis. Ergo videtur, quod dicitur in Digestis. Ergo videtur, quod istud intelligitur esse votum amborum : istud intelligitur esse votum amborum : ergo tenetur mulier hoc observare, etiam- ergo tenetur mulier hoc observare, etiam- si vir postea contradicat. si vir postea contradicat.

Ad 1. Ad 1.

RESPONSIO. Dicendum, quod Augusti- Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod Augusti- Solutio. nus trahit hoc ex quodam verbo quod nus trahit hoc ex quodam verbo quod dicitur in fine cap. xxx Numerorum, dicitur in fine cap. xxx Numerorum,

. 16, ubi dicitur : Si autem contradixe- . 16, ubi dicitur : Si autem contradixe- rit postquam rescivit, ipse portabit ini- rit postquam rescivit, ipse portabit ini- quitatem ejus. Et forte secundum aliam quitatem ejus. Et forte secundum aliam translationem est expressius. translationem est expressius.

AD ALIUD dicendum, quod semper red- Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod semper red- Ad 2 et 3. dere est necessitatis: sed non intelligitur dere est necessitatis: sed non intelligitur

esse votum, quod contradicente marito est esse votum, quod contradicente marito est

rit vir, et tacuerit, nec contradixerit sponsioni, rit vir, et tacuerit, nec contradixerit sponsioni, reddet quodcumque promiserat. reddet quodcumque promiserat.

276 276

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

usurpatum. Ad id autem quod dicit, quod usurpatum. Ad id autem quod dicit, quod maritus primo consentit, dicendum quod maritus primo consentit, dicendum quod intelligitur, quod maritus non consensit, intelligitur, quod maritus non consensit, sed potius ante deliberationem dissimu- sed potius ante deliberationem dissimu- lavit et postquam deliberavit, contradi- lavit et postquam deliberavit, contradi- xit et in tali casu intelligo. loqui Augu- xit et in tali casu intelligo. loqui Augu- stinus, quia si expresse consensisset, non stinus, quia si expresse consensisset, non deberet mulier postea inclinari ad voti deberet mulier postea inclinari ad voti

fractionem. fractionem.

Et per hoc patet solutio ad ultimum : Et per hoc patet solutio ad ultimum : loquitur enim in tali casu, quando mari- loquitur enim in tali casu, quando mari- tus non tacet, nisi ut deliberans, et non ut tus non tacet, nisi ut deliberans, et non ut expresse consentiens. expresse consentiens.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An mulier quæ permittente viro continen- An mulier quæ permittente viro continen- tiam voverit, viro postea prohibente, tiam voverit, viro postea prohibente, teneatur reddere debitum ? teneatur reddere debitum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, B, paulo ante finem: « Quibusdam ibi, B, paulo ante finem: « Quibusdam videtur, quod mulier non discedens, videtur, quod mulier non discedens, etc. » etc. »

Videtur enim, quod hæc opinio non Videtur enim, quod hæc opinio non sit vera, quia sit vera, quia

1. Licet votum præcedens matrimonium 1. Licet votum præcedens matrimonium impediat contrahendum, non tamen di- impediat contrahendum, non tamen di- rimit contractum, nisi sit solemne: ergo rimit contractum, nisi sit solemne: ergo multo minus dirimit superveniens ma- multo minus dirimit superveniens ma- trimonium quia multa impedimenta trimonium quia multa impedimenta

sunt quæ præcedentia matrimoninm, di- sunt quæ præcedentia matrimoninm, di- rimunt contractum, quæ tamen matrimo- rimunt contractum, quæ tamen matrimo- nio supervenientia non dirimunt ipsum : nio supervenientia non dirimunt ipsum : sed istud supervenit, et non est adhuc sed istud supervenit, et non est adhuc solemnizatum ergo non dirimit matri- solemnizatum ergo non dirimit matri- monium jam ante contractum : ergo iste monium jam ante contractum : ergo iste non potest cogere uxorem ad debiti so- non potest cogere uxorem ad debiti so- lutionem, sicut prius. lutionem, sicut prius.

2. Item, Votum illud non est nisi pri- 2. Item, Votum illud non est nisi pri- vatum ergo non dirimit matrimonium vatum ergo non dirimit matrimonium contractum sed istud est contractum et contractum sed istud est contractum et consummatum: ergo non dirimit ipsum : consummatum: ergo non dirimit ipsum : ergo ista opinio dicit verum. ergo ista opinio dicit verum.

RESPONSIO. Dicendum, quod opinio Sale RESPONSIO. Dicendum, quod opinio Sale illa falsa est illa autem quam conse- illa falsa est illa autem quam conse- quenter ponit pro sua, est vera. quenter ponit pro sua, est vera.

Ad primum autem quod objicitur, di- A Ad primum autem quod objicitur, di- A cendum quod hoc intelligitur de matri- cendum quod hoc intelligitur de matri- monio quod votum antecedit: quia tunc monio quod votum antecedit: quia tunc semper supervenit majus vinculum, et semper supervenit majus vinculum, et frangit matrimonium sed nunc votum frangit matrimonium sed nunc votum continentiæ de communi consensu se- continentiæ de communi consensu se- quitur, ideo non dirimit matrimonium, quitur, ideo non dirimit matrimonium, sed suspendit debitum exigendi et red- sed suspendit debitum exigendi et red- dendi: quia hoc est in potestate conju- dendi: quia hoc est in potestate conju- gum, et voluntate, vovere et non vo- gum, et voluntate, vovere et non vo-

vere. vere.

Per idem patet solutio ad sequens. Per idem patet solutio ad sequens. Et ideo patet, quod mortaliter peccant Et ideo patet, quod mortaliter peccant frangendo votum. frangendo votum.

Utrum autem votum illud recipiat dis- Utrum autem votum illud recipiat dis- pensationem vel non, infra habet deter- pensationem vel non, infra habet deter- minari in quæstione de voto. minari in quæstione de voto.

C. Quibus temporibus cessandum sit a coitu ? C. Quibus temporibus cessandum sit a coitu ?

Et licet debitum poscenti semper sit solvendum, non licet tamen qualibet Et licet debitum poscenti semper sit solvendum, non licet tamen qualibet die poscere. Unde Augustinus: Christiano cum uxore sua aliquando licet die poscere. Unde Augustinus: Christiano cum uxore sua aliquando licet convenire, aliquando non. Propter processionis enim dies, et jejuniorum convenire, aliquando non. Propter processionis enim dies, et jejuniorum aliquando non licet convenire: quia etiam a licitis abstinendum est, ut fa- aliquando non licet convenire: quia etiam a licitis abstinendum est, ut fa-

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, C, ART. 9. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, C, ART. 9.

277 277

cilius impetrari possit quod postulatur '. Idem, Quoties enim vel dies nativi- cilius impetrari possit quod postulatur '. Idem, Quoties enim vel dies nativi- tatis, vel reliquæ festivitates advenerint, non solum a concubinarum con- tatis, vel reliquæ festivitates advenerint, non solum a concubinarum con- sortio, sed etiam a propriis uxoribus abstinere. Item, Ambrosius: Si causa sortio, sed etiam a propriis uxoribus abstinere. Item, Ambrosius: Si causa procreandorum filiorum ducitur uxor, non multum tempus concessum vi- procreandorum filiorum ducitur uxor, non multum tempus concessum vi- detur ad ipsum usum : quia et dies festi, et dies processionis, et ipsa ratio detur ad ipsum usum : quia et dies festi, et dies processionis, et ipsa ratio conceptus et partus juxta legem cessare usum et 2 carnis his debere tempo- conceptus et partus juxta legem cessare usum et 2 carnis his debere tempo- ribus demonstrant ³. ribus demonstrant ³.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An in matrimonio debitum semper sit An in matrimonio debitum semper sit reddendum, non autem poscendum? reddendum, non autem poscendum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, « Et licet debitum poscenti semper sit C, « Et licet debitum poscenti semper sit solvendum, etc. » solvendum, etc. »

Quæruntur autem hic tria. Quæruntur autem hic tria.

Primum autem est de Littera, quare Primum autem est de Littera, quare potius sit semper solvendum, quam po- potius sit semper solvendum, quam po- scendum debitum matrimonii ? scendum debitum matrimonii ?

Secundo, Quare potius ista quæ in Secundo, Quare potius ista quæ in Littera enumerat, quam alia tempora Littera enumerat, quam alia tempora poscunt? poscunt?

Tertio, Utrum iste obligatur ad quam- Tertio, Utrum iste obligatur ad quam- libet horam illius temporis æqualiter, vel libet horam illius temporis æqualiter, vel in aliqua obligatur, et in aliqua non, et in aliqua obligatur, et in aliqua non, et in aliqua plus, et in aliqua minus? in aliqua plus, et in aliqua minus?

AD PRIMUM objicitur : AD PRIMUM objicitur :

1. Ad Roman. 1, 32, super illud: Non 1. Ad Roman. 1, 32, super illud: Non solum qui ea faciunt, sed etiam qui con- solum qui ea faciunt, sed etiam qui con- sentiunt facientibus dicit Glossa, quod sentiunt facientibus dicit Glossa, quod consentit, qui cum possit, non contradi- consentit, qui cum possit, non contradi- cit et consentientes et facientes pari pœ- cit et consentientes et facientes pari pœ- na digni sunt. Cum igitur debitum red- na digni sunt. Cum igitur debitum red- dens consentiat petenti in sacro tempore, dens consentiat petenti in sacro tempore, tantum peccat reddens, quantum petens: tantum peccat reddens, quantum petens: falsum est ergo, quod semper sit redden- falsum est ergo, quod semper sit redden-

1 S. AUGUSTINUS, In lib. Quæstionum Novi et 1 S. AUGUSTINUS, In lib. Quæstionum Novi et Veteris Testamenti, cap. 127. Veteris Testamenti, cap. 127.

dendum debitum, et non semper sit pe- dendum debitum, et non semper sit pe- tendum. tendum.

2. Item, Non debeo ego peccare venia- 2. Item, Non debeo ego peccare venia- liter ut alius evitet peccatum mortale : liter ut alius evitet peccatum mortale : sed constat, quod omnis circumstantiæ sed constat, quod omnis circumstantiæ corruptio facit peccatum : ergo et reddere corruptio facit peccatum : ergo et reddere debitum quando non debet, peccatum debitum quando non debet, peccatum est ergo iste non debet reddere, etiamsi est ergo iste non debet reddere, etiamsi æstimaret quod alius caderet in mortale æstimaret quod alius caderet in mortale peccatum ergo videtur, quod falsum di- peccatum ergo videtur, quod falsum di- cat in Littera. cat in Littera.

3. Item, Comparticipantes actum unum, 3. Item, Comparticipantes actum unum, æqualiter agunt vel patiuntur in actu il- æqualiter agunt vel patiuntur in actu il- losed isto matrimonio comparticipant losed isto matrimonio comparticipant coitum reddens et poscens : ergo æqua- coitum reddens et poscens : ergo æqua- liter agunt et patiuntur: sed æqualiter liter agunt et patiuntur: sed æqualiter agentes et patientes quoad substantiam agentes et patientes quoad substantiam actus, æqualiter merentur vel demeren- actus, æqualiter merentur vel demeren- tur, aliis paribus: ergo videtur, quod tur, aliis paribus: ergo videtur, quod poscens et reddens tali tempore, æquali- poscens et reddens tali tempore, æquali- ter demerentur: sed quod est demeritum, ter demerentur: sed quod est demeritum, non est faciendum aliquo modo: ergo non est faciendum aliquo modo: ergo iste non debet reddere debitum pro ali- iste non debet reddere debitum pro ali- quo. quo.

4. Item, Non est dandus gladius furio- 4. Item, Non est dandus gladius furio- so ut interficiat seipsum: sed peccatum so ut interficiat seipsum: sed peccatum plus interficit quam gladius: ergo non est plus interficit quam gladius: ergo non est sibi concedenda facultas peccandi : sed sibi concedenda facultas peccandi : sed reddens dat talem facultatem peccandi : reddens dat talem facultatem peccandi : ergo non debet reddere. ergo non debet reddere.

5.Item, Aristoteles dicit, quod els 5.Item, Aristoteles dicit, quod els melior est justo, quia considerat quid in melior est justo, quia considerat quid in particularibus est agendum: sicut si lex particularibus est agendum: sicut si lex dicat pignus ei qui redimit, esse redden- dicat pignus ei qui redimit, esse redden- dum, vel depositum ei qui accommoda- dum, vel depositum ei qui accommoda-

2 In edit. J. Alleaume deest et, sed male. 2 In edit. J. Alleaume deest et, sed male. 3 Cf. 32, quæst. 4. 3 Cf. 32, quæst. 4.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

278 278

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vitets tamen non reddit ei, præ- vitets tamen non reddit ei, præ- sentibus latronibus, nec tempore in quo sentibus latronibus, nec tempore in quo esset in periculo perdendi ex stultitia esset in periculo perdendi ex stultitia propria vel violentia aliena. Ergo simili- propria vel violentia aliena. Ergo simili- ter debet esse in matrimonio: sed red- ter debet esse in matrimonio: sed red- dens scit, quod non expedit, quod illi dens scit, quod non expedit, quod illi modo reddatur debitum ergo in tempo- modo reddatur debitum ergo in tempo- re illo reddere non debet. re illo reddere non debet.

6. Item, In talibus temporibus quiesci- 6. Item, In talibus temporibus quiesci- tur ab operibus necessariæ servitutis, et tur ab operibus necessariæ servitutis, et operarius conductus ab aliquo tune non operarius conductus ab aliquo tune non tenetur ei operari, cum interdicatur cen- tenetur ei operari, cum interdicatur cen- sura ecclesiastica ut non operetur ei: sura ecclesiastica ut non operetur ei: ergo multo fortius quiescendum est ab ergo multo fortius quiescendum est ab operibus libidinosis et debens ei debi- operibus libidinosis et debens ei debi- tum reddere, non debet reddere tunc, et tum reddere, non debet reddere tunc, et debet compesci per censuram ecclesiasti- debet compesci per censuram ecclesiasti- cam ille qui tunc reddit, ut videtur. cam ille qui tunc reddit, ut videtur.

: :

IN CONTRARIUM hujus est, quod dicit IN CONTRARIUM hujus est, quod dicit Philosophus, quod unumquodque in quo Philosophus, quod unumquodque in quo tempore magis valet, magis est eligen- tempore magis valet, magis est eligen- dum sed medicina maxime valet tem- dum sed medicina maxime valet tem- pore ægritudinis : ergo tunc maxime est pore ægritudinis : ergo tunc maxime est eligenda sed medicina libidinis est ma- eligenda sed medicina libidinis est ma- trimonium ergo in tempore libidinis trimonium ergo in tempore libidinis eligendus est usus ejus, et tunc maxime eligendus est usus ejus, et tunc maxime exhibendus ergo debetur redditio debi- exhibendus ergo debetur redditio debi- ti tempore festi si alter petat ex timore ti tempore festi si alter petat ex timore incontinentiæ. incontinentiæ.

RESPONSIO. Dicendum, quod tenetur RESPONSIO. Dicendum, quod tenetur reddere tempore cujuscumque festi, sic- reddere tempore cujuscumque festi, sic- ut in Littera dicitur, et ultima probat ut in Littera dicitur, et ultima probat objectio. objectio.

AD PRIMUM autem dicendum, quod non AD PRIMUM autem dicendum, quod non consentit, sed potius moleste dat ei quod consentit, sed potius moleste dat ei quod suum est: unde dolet de libidine, sed suum est: unde dolet de libidine, sed præbet remedium tale, quale esse potest præbet remedium tale, quale esse potest ne usque ad mortales corruptelas infirmi- ne usque ad mortales corruptelas infirmi- tas aggravetur. tas aggravetur.

AD ALIUD dicendum, quod non peccat AD ALIUD dicendum, quod non peccat venialiter reddendo, sed potius fortiter venialiter reddendo, sed potius fortiter meretur ex actu fidei et justitiæ thori. meretur ex actu fidei et justitiæ thori.

AD ALIUD dicendum, quod falsa est AD ALIUD dicendum, quod falsa est propositio de actu naturæ, sed de actu propositio de actu naturæ, sed de actu moris est vera sed in tali casu conjuga- moris est vera sed in tali casu conjuga- ti non participant unum actum moris, ti non participant unum actum moris, sed naturæ quia actus moris causatur sed naturæ quia actus moris causatur ex omnibus suis circumstantiis et forma ex omnibus suis circumstantiis et forma

et fine. Et patet, quod hæc non sunt ea- et fine. Et patet, quod hæc non sunt ea- dem quia in uno est informans libido, dem quia in uno est informans libido, et in altero justitia et fides in uno finis et in altero justitia et fides in uno finis refrigerium libidinis, in alio meritum se- refrigerium libidinis, in alio meritum se- cundum justitiæ exercitium. cundum justitiæ exercitium.

: :

AD ALIUD dicendum, quod non datur AD ALIUD dicendum, quod non datur ei gladius, sed medicina furiæ: sicut si ei gladius, sed medicina furiæ: sicut si alicui memoria incipit rapi, ad cerebrum alicui memoria incipit rapi, ad cerebrum perforatur caput: licet detur ei vulnus, perforatur caput: licet detur ei vulnus, tamen hoc ipsum ei est medicina: sed si tamen hoc ipsum ei est medicina: sed si daretur ei occasio mortalis peccati, tunc daretur ei occasio mortalis peccati, tunc daretur ei gladius. daretur ei gladius.

AD ALIUD dicendum, quod reddens tem- AD ALIUD dicendum, quod reddens tem- pore libidinis est, quia tunc illi pore libidinis est, quia tunc illi cui redditur, maxime valet ad ruinæ præ- cui redditur, maxime valet ad ruinæ præ- servationem et patet per antedicta, quod servationem et patet per antedicta, quod inducta nihil valent, quia non sunt simi- inducta nihil valent, quia non sunt simi- lia. lia.

AD ALIUD dicendum, quod non est ta- AD ALIUD dicendum, quod non est ta- lis instantia tentationis aliarum concupi- lis instantia tentationis aliarum concupi- scentiarum sicut libidinis, quæ cito ho- scentiarum sicut libidinis, quæ cito ho- minem præcipitat: et ideo contra hunc minem præcipitat: et ideo contra hunc morbum magis paratam oportet esse me- morbum magis paratam oportet esse me- dicinam, quam contra alium. dicinam, quam contra alium.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An liceat in temporibus in Littera nomi- An liceat in temporibus in Littera nomi- natis conjuges convenire? natis conjuges convenire?

Secundo quæritur, Quare potius ista Secundo quæritur, Quare potius ista festa quam alia determinantur? festa quam alia determinantur?

1. Dies enim processionum secundum 1. Dies enim processionum secundum veritatem non sunt nisi tres, quando ipse veritatem non sunt nisi tres, quando ipse Christus processionem tenuit, scilicet Christus processionem tenuit, scilicet dies Ipapanti, quando cum processione dies Ipapanti, quando cum processione parentum ad templum Dominus venit, et parentum ad templum Dominus venit, et cum processione Simeonis et Annæ et cum processione Simeonis et Annæ et eorum qui redemptionem Israel exspe- eorum qui redemptionem Israel exspe- ctabant, receptus est in templo: et dies ctabant, receptus est in templo: et dies Palmarum, quando cum magna turba Palmarum, quando cum magna turba venit Jerusalem; et receptus est cum venit Jerusalem; et receptus est cum palmis et olivis et alius dies est Ascen- palmis et olivis et alius dies est Ascen- sionis, quando duxit discipulos in mon- sionis, quando duxit discipulos in mon- tem, et ascendit in colum. Sunt autem tem, et ascendit in colum. Sunt autem

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, C, ART. 11. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, C, ART. 11.

dies alii æquales istis, sicut annuntiatio- dies alii æquales istis, sicut annuntiatio- nis, passionis, resurrectionis, epiphaniæ: nis, passionis, resurrectionis, epiphaniæ:

. .

279 279

individuo, quod repleatur sagina vo- individuo, quod repleatur sagina vo- luptatis ordinantis ad salutem speciei. luptatis ordinantis ad salutem speciei.

quare ergo illi dies non determinantur • Et per hoc patet solutio omnium quæ quare ergo illi dies non determinantur • Et per hoc patet solutio omnium quæ quæruntur in isto capitulo. quæruntur in isto capitulo.

sicut isti? sicut isti?

2. Item, Jejuniorum dies non sunt ni- 2. Item, Jejuniorum dies non sunt ni- si quadraginta, et quatuor temporum, et si quadraginta, et quatuor temporum, et alia jejunia non sunt authentica in Ec- alia jejunia non sunt authentica in Ec- clesia videtur ergo, quod non oporteat clesia videtur ergo, quod non oporteat abstinere in aliis jejuniis. abstinere in aliis jejuniis.

3. Item, Infra' determinat tres hebdo- 3. Item, Infra' determinat tres hebdo- madas ante festum Joannis, et adventum, madas ante festum Joannis, et adventum, et alia quæratur igitur, quæ sit ratio et alia quæratur igitur, quæ sit ratio istorum ? istorum ?

RESPONSIO. Dicendum, quod Sancti lo- RESPONSIO. Dicendum, quod Sancti lo- quuntur de temporibus contrahendi nup- quuntur de temporibus contrahendi nup- tias ultimo capitulo 2: sed hic loquuntur tias ultimo capitulo 2: sed hic loquuntur de tempore exigendi debitum nuptiarum de tempore exigendi debitum nuptiarum jam contractarum. jam contractarum.

Unde dicendum, quod optime determi- Unde dicendum, quod optime determi- nat processionis dies, et jejuniorum sed nat processionis dies, et jejuniorum sed processionis dies sunt duplices, scilicet processionis dies sunt duplices, scilicet statuti ex processionibus Domini, sicut statuti ex processionibus Domini, sicut inductum est in objectione: et illi qui inductum est in objectione: et illi qui causantur ex communi et legitima neces- causantur ex communi et legitima neces- sitate, sicut dies rogationum pro peste, sitate, sicut dies rogationum pro peste, et hujusmodi etiam fiunt in particulari- et hujusmodi etiam fiunt in particulari- bus Ecclesiis ad hoc pro voluntate Præ- bus Ecclesiis ad hoc pro voluntate Præ- latorum instituentium, eo quod in talibus latorum instituentium, eo quod in talibus diebus ascendit in Domino spiritus, quia diebus ascendit in Domino spiritus, quia oratio est ascensus intellectus in Deum, oratio est ascensus intellectus in Deum, ut dicit Damascenus, et inconveniens est ut dicit Damascenus, et inconveniens est ut una hora ascendat in Deum spiritus, ut una hora ascendat in Deum spiritus, et in fine sub carne deprimatur. Eadem et in fine sub carne deprimatur. Eadem ratio est de festis magnis, præcipue bea- ratio est de festis magnis, præcipue bea- tissimæ Virginis, et Christi: quia tunc tissimæ Virginis, et Christi: quia tunc commemoratio fit illibatæ castitatis et commemoratio fit illibatæ castitatis et floris ejus Domini nostri Jesu Christi, et floris ejus Domini nostri Jesu Christi, et incongruum est tunc membrum Christi incongruum est tunc membrum Christi incontinentiæ et voluptati et corruptioni incontinentiæ et voluptati et corruptioni operam dare. operam dare.

Tempora autem jejuniorum, sicut Tempora autem jejuniorum, sicut quadragesimæ, et quatuor temporum, quadragesimæ, et quatuor temporum, et vigiliæ, sunt instituta ad mace- et vigiliæ, sunt instituta ad mace- et inconveniens est et inconveniens est caro abstrahitur a necessariis caro abstrahitur a necessariis

randam carnem, randam carnem, ut cum ut cum

1 Vide infra, cap. E. 1 Vide infra, cap. E.

2 Ibidem. 2 Ibidem.

Quod enim in auctoritate Ambrosii di- Quod enim in auctoritate Ambrosii di- citur de tempore conceptus et partus, su- citur de tempore conceptus et partus, su- pra habuit quæstionem ³. pra habuit quæstionem ³.

De temporibus autem nuptias contra- De temporibus autem nuptias contra- hendi infra quæretur. hendi infra quæretur.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An in qualibet hora dictorum festorum An in qualibet hora dictorum festorum semper sit abstinendum? semper sit abstinendum?

Tertio quæritur, Utrum quælibet hora Tertio quæritur, Utrum quælibet hora illius temporis est inconveniens? illius temporis est inconveniens?

Videtur autem, quod non : quia Videtur autem, quod non : quia

1. Non totum illud tempus est oratio- 1. Non totum illud tempus est oratio- ni institutum ergo quando non dicun- ni institutum ergo quando non dicun- tur laudes in horis vel missis, videtur tur laudes in horis vel missis, videtur quod aliquis possit exigere: quia ex hoc quod aliquis possit exigere: quia ex hoc in divinis non impeditur. in divinis non impeditur.

2. Item, Per matrimonium summa 2. Item, Per matrimonium summa spiritualitas significatur, tam in persona spiritualitas significatur, tam in persona Christi, quam etiam in conjunctione fide- Christi, quam etiam in conjunctione fide- lis animæ cum Deo: sed talibus signis lis animæ cum Deo: sed talibus signis in festivitate præcipua maxime est uten- in festivitate præcipua maxime est uten- dum ergo videtur, quod tunc instandum dum ergo videtur, quod tunc instandum sit usui matrimonii. sit usui matrimonii.

RESPONSIO. Dicendum, quod minime, RESPONSIO. Dicendum, quod minime, sed potius abstinendum, sicut dicitur in sed potius abstinendum, sicut dicitur in Littera, quia incongruum est valde. Littera, quia incongruum est valde.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet non in omni hora horum dierum oratio- non in omni hora horum dierum oratio- ni possimus et laudibus divinis interesse, ni possimus et laudibus divinis interesse, tamen semper nos idoneos tenere debe- tamen semper nos idoneos tenere debe- mus et ideo vacandum est ab amplexi- mus et ideo vacandum est ab amplexi- bus, qui deprimunt mentem ne surgere bus, qui deprimunt mentem ne surgere possit ad coelestia. possit ad coelestia.

AD ALIUD dicendum, quod non tenet : AD ALIUD dicendum, quod non tenet : quia actui adjuncta est fœda concupiscen- quia actui adjuncta est fœda concupiscen-

3 Cf. Supra, Dist. XXXI, Art. 22. 3 Cf. Supra, Dist. XXXI, Art. 22.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

280 280

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tia subjugans in delectationis impetu ra- tia subjugans in delectationis impetu ra- tionem multo plus quam signum istud tionem multo plus quam signum istud

exigere possit et ideo interdicitur prop- exigere possit et ideo interdicitur prop- ter congruentiam temporis ab Ecclesia. ter congruentiam temporis ab Ecclesia.

D. Hieronymus videtur dissentire a præmissis. D. Hieronymus videtur dissentire a præmissis.

Illi autem quod dictum est reddere debitum non esse peccatum, videtur Illi autem quod dictum est reddere debitum non esse peccatum, videtur obviare quod ait Hieronymus : Quicumque uxori debitum reddit, vacare obviare quod ait Hieronymus : Quicumque uxori debitum reddit, vacare non potest orationi, nec carnes Agni edere¹. Item, Si panes propositionis non potest orationi, nec carnes Agni edere¹. Item, Si panes propositionis ab his qui uxores suas tetigerant, comedi non poterant 2: quanto magis pa- ab his qui uxores suas tetigerant, comedi non poterant 2: quanto magis pa- nis qui de cœlo descendit, non potest ab his qui conjugalibus paulo ante nis qui de cœlo descendit, non potest ab his qui conjugalibus paulo ante hæsere complexibus, violari atque contingi: non quod nuptias condemne- hæsere complexibus, violari atque contingi: non quod nuptias condemne- mus, sed quod eo tempore quo carnes Agni manducaturi sumus, vacare a mus, sed quod eo tempore quo carnes Agni manducaturi sumus, vacare a carnalibus operibus debeamus. Hoc capitulum maxime ad ministros Ec- carnalibus operibus debeamus. Hoc capitulum maxime ad ministros Ec- clesiæ pertinere videtur, quibus non licebat sacra officia celebrare atque clesiæ pertinere videtur, quibus non licebat sacra officia celebrare atque mysteria tempore conjugalis amplexus: quo etiam præsentia Spiritus sancti mysteria tempore conjugalis amplexus: quo etiam præsentia Spiritus sancti non datur. Unde idem ait: Connubia legitima carent quidem peccato, nec non datur. Unde idem ait: Connubia legitima carent quidem peccato, nec tamen tempore illo quo conjugales actus geruntur, præsentia Spiritus tamen tempore illo quo conjugales actus geruntur, præsentia Spiritus sancti dabitur, etiamsi Propheta esse videatur, qui officio generationis ob- sancti dabitur, etiamsi Propheta esse videatur, qui officio generationis ob- sequitur ³. sequitur ³.

E. Quibus temporibus non sunt celebranda nuptiæ ? E. Quibus temporibus non sunt celebranda nuptiæ ?

4 4

Nec solum in opere carnali observanda sunt tempora, sed etiam in ce- Nec solum in opere carnali observanda sunt tempora, sed etiam in ce- lebrandis nuptiis, secundum illud: Non oportet a Septuagesima usque in lebrandis nuptiis, secundum illud: Non oportet a Septuagesima usque in Octavam Paschæ, et tribus hebdomadibus ante festum sancti Joannis, et Octavam Paschæ, et tribus hebdomadibus ante festum sancti Joannis, et ab adventu Domini usque post Epiphaniam celebrare nuptias 6. Quod si ab adventu Domini usque post Epiphaniam celebrare nuptias 6. Quod si factum fuerit, separentur. Item, Nicolaus Papa: Nec uxorem ducere, factum fuerit, separentur. Item, Nicolaus Papa: Nec uxorem ducere, nec conjugia facere quadragesimali tempore convenire posse ullo modo ar- nec conjugia facere quadragesimali tempore convenire posse ullo modo ar- bitror. bitror.

1 S. HIERONYMUS, In quodam sermone. Cf. 33, quæst. 4. 1 S. HIERONYMUS, In quodam sermone. Cf. 33, quæst. 4.

2 Cf. I Reg. xx1, 5 et 6; Matth. xi, 3-4. 2 Cf. I Reg. xx1, 5 et 6; Matth. xi, 3-4.

3 S. HIERONYMUS, Super Matthæum. Cf. 32, quæst. 2. 3 S. HIERONYMUS, Super Matthæum. Cf. 32, quæst. 2.

* Edit. J. Alleaume, non. * Edit. J. Alleaume, non.

Ibidem, hebdomadis. Ibidem, hebdomadis.

Cf. 38, quæst. 4, cap. Non oportet (Nota edit Lugd.) Cf. 38, quæst. 4, cap. Non oportet (Nota edit Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. XXXII, E, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. XXXII, E, ART. 12.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An quando vacandum est orationi, pos- An quando vacandum est orationi, pos- sit aliquis reddere debitum ? sit aliquis reddere debitum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Illi autem quod dictum est ibi, D, «Illi autem quod dictum est reddere debitum non esse peccatum, etc. » reddere debitum non esse peccatum, etc. » Et quæruntur hic duo. Et quæruntur hic duo.

Primum est, Quando vacandum est Primum est, Quando vacandum est orationi, an possit eadem hora alius orationi, an possit eadem hora alius debitum petere? debitum petere?

Secundum, Utrum debitum reddens, Secundum, Utrum debitum reddens, possit carnes Agni edere eodem die? possit carnes Agni edere eodem die? Et gratia hujus etiam quæritur, Utrum Et gratia hujus etiam quæritur, Utrum poscens debitum, carnes Agni debeat poscens debitum, carnes Agni debeat

manducare? manducare?

et et

AD PRIMUM Sic objicitur: AD PRIMUM Sic objicitur:

: :

1. Orare præceptum est affirmativum : 1. Orare præceptum est affirmativum : ergo obligat ad aliquando implere : ergo obligat ad aliquando implere : detur ergo tempus quodcumque sit, detur ergo tempus quodcumque sit, in eodem tempore alter con- in eodem tempore alter con- jugum petat debitum aut solvet de-- jugum petat debitum aut solvet de-- bitum, aut non. Si sic cum igitur bitum, aut non. Si sic cum igitur simul orare non possit, nec aliquid spi- simul orare non possit, nec aliquid spi- ritualium agere, ut dicitur in Littera, ritualium agere, ut dicitur in Littera, ipse non implebit præceptum de oran- ipse non implebit præceptum de oran- do ergo ipse omittit in tempore quo do ergo ipse omittit in tempore quo facere debet sed omittere in tempore facere debet sed omittere in tempore quo facere debet, est peccatum mortale: quo facere debet, est peccatum mortale: ergo iste peccat mortaliter. Si autem ergo iste peccat mortaliter. Si autem non solvit debitum tunc fraudat ægrum non solvit debitum tunc fraudat ægrum medicina tempore periculi: ergo ipse medicina tempore periculi: ergo ipse est occasio mortis suæ: sed talis etiam est occasio mortis suæ: sed talis etiam peccat mortaliter: ergo ipse perplexus peccat mortaliter: ergo ipse perplexus est, quod falsum est, quia secundum est, quod falsum est, quia secundum Theologos nullus est perplexus. Theologos nullus est perplexus.