Sed contra. Sed contra.

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

prima est, Utrum mutuus consensus per prima est, Utrum mutuus consensus per verba vel signa expressus sit causa effi- verba vel signa expressus sit causa effi- ciens matrimonii ? ciens matrimonii ?

Secunda, Utrum semper fuerit causa Secunda, Utrum semper fuerit causa efficiens matrimonii talis consensus, vel efficiens matrimonii talis consensus, vel non? non?

Tertia, Quare in hoc sacramento con- Tertia, Quare in hoc sacramento con- sensus requiritur pro causa, et non in sensus requiritur pro causa, et non in aliis? aliis?

AD PRIMUM objicitur sic : AD PRIMUM objicitur sic :

1. Dicit Hugo de sancto Victore in li- 1. Dicit Hugo de sancto Victore in li- bro de Sacramentis, tractatu de matri- bro de Sacramentis, tractatu de matri- monio Eos qui conjunguntur, sic monio Eos qui conjunguntur, sic oportet consentire, ut invicem se spon- oportet consentire, ut invicem se spon- tanee recipiant. » Ergo consensus facit tanee recipiant. » Ergo consensus facit matrimonium. matrimonium.

Si dicas, quod per verba exprimitur. Si dicas, quod per verba exprimitur. CONTRA: Verbum sæpe est nuntius fallax, CONTRA: Verbum sæpe est nuntius fallax, quia dicitur in Psalmo cx, 11, quod om- quia dicitur in Psalmo cx, 11, quod om- nis homo mendax: ergo videtur, quod nis homo mendax: ergo videtur, quod per verba non possit sufficienter certifi- per verba non possit sufficienter certifi-

cari. cari.

3. Item, Ponamus, quod aliquis dicat 3. Item, Ponamus, quod aliquis dicat verba exprimentia consensum ad deci- verba exprimentia consensum ad deci- piendum, et non ad consentiendum : piendum, et non ad consentiendum : constat, quod hic non est consensus: er- constat, quod hic non est consensus: er- go non est matrimonium: ergo mulier go non est matrimonium: ergo mulier admittens illum, fornicabitur, quod gra- admittens illum, fornicabitur, quod gra- ve est dicere, et falsum est. ve est dicere, et falsum est.

6. Item, Matrimonium sicut quærit 6. Item, Matrimonium sicut quærit consensum in uno, ita quærit consensum consensum in uno, ita quærit consensum in alio conjuge: ergo oportet esse duos in alio conjuge: ergo oportet esse duos consensus et isti duo certificari non consensus et isti duo certificari non

2. Ad hoc autem multæ in Littera in- possunt: ergo semper remanent in du- 2. Ad hoc autem multæ in Littera in- possunt: ergo semper remanent in du- ducuntur auctoritates. ducuntur auctoritates.

3. Item, Per rationem objicitur sic: 3. Item, Per rationem objicitur sic: quia de meo non potest fieri tuum, nisi quia de meo non potest fieri tuum, nisi de meo consensu: cum ergo in matri- de meo consensu: cum ergo in matri- monio de meo efficiatur tuum, et e con- monio de meo efficiatur tuum, et e con- tra ergo oportet mutuum adesse con- tra ergo oportet mutuum adesse con- sensum qui hoc efficiat. sensum qui hoc efficiat.

bio, utrum sit matrimonium vel non: bio, utrum sit matrimonium vel non: sed qui facit in dubium quod timet esse sed qui facit in dubium quod timet esse peccatum mortale, peccat mortaliter: er- peccatum mortale, peccat mortaliter: er- go quilibet cognoscens uxorem suam, go quilibet cognoscens uxorem suam, secundum hoc mortaliter peccaret, quod secundum hoc mortaliter peccaret, quod falsum est. falsum est.

7. Item, Objicitur de hoc quod dicit, 7. Item, Objicitur de hoc quod dicit,

SED QUIA hoc ab omnibus dicitur, obji- Per verba expressus aliqui énim sunt SED QUIA hoc ab omnibus dicitur, obji- Per verba expressus aliqui énim sunt ciatur in contrarium sic: ciatur in contrarium sic: muti, qui verba non formant: ergo illi muti, qui verba non formant: ergo illi contrahere non possunt, quod falsum contrahere non possunt, quod falsum

1. Matrimonium est sacramentum : 1. Matrimonium est sacramentum : sed in omni sacramento efficiens est di- sed in omni sacramento efficiens est di- vina virtus, ut dicit Augustinus: ergo vina virtus, ut dicit Augustinus: ergo in matrimonio causa efficiens est divina in matrimonio causa efficiens est divina virtus ergo consensus mutuus non est virtus ergo consensus mutuus non est efficiens causa matrimonii. efficiens causa matrimonii.

2. Item, Diversorum specie sunt diver- 2. Item, Diversorum specie sunt diver- sæ causæ efficientes: sed sacramentum et sæ causæ efficientes: sed sacramentum et contractus justitiæ sunt diversa specie: contractus justitiæ sunt diversa specie: ergo diversæ sunt causæ efficientes: sed ergo diversæ sunt causæ efficientes: sed consensus est contractus causa: ergo non consensus est contractus causa: ergo non est causa matrimonii. est causa matrimonii.

3. Item, Omne sacramentum Ecclesiæ 3. Item, Omne sacramentum Ecclesiæ consistit in operatione ministrorum Ec- consistit in operatione ministrorum Ec- clesiæ ergo et matrimonium: sed con- clesiæ ergo et matrimonium: sed con- trahentes matrimonium non sunt mini- trahentes matrimonium non sunt mini- stri Ecclesiæ ergo operatio ipsorum stri Ecclesiæ ergo operatio ipsorum non debet esse causa efficiens matrimonii. non debet esse causa efficiens matrimonii.

4. Item, Consensus latet: sed causa 4. Item, Consensus latet: sed causa efficiens debet esse aperta ad minus efficiens debet esse aperta ad minus quoad operationem : ergo videtur, quod quoad operationem : ergo videtur, quod consensus non sit causa efficiens. consensus non sit causa efficiens.

est. est.

8. Item, Aliqui sunt sese non intelli- 8. Item, Aliqui sunt sese non intelli- gentes: ergo isti non possunt contra- gentes: ergo isti non possunt contra- here. here.

9. Item, Aut consensus habet a verbis 9. Item, Aut consensus habet a verbis quod facit matrimonium, aut e contrario quod facit matrimonium, aut e contrario verba a consensu, aut utrumque simul verba a consensu, aut utrumque simul habet facere matrimonium. Si tu dicas, habet facere matrimonium. Si tu dicas, quod consensus habet a verbis. CONTRA: quod consensus habet a verbis. CONTRA: Nihil dat quod non habet: ergo verba Nihil dat quod non habet: ergo verba habent illud etiam sine consensu : ergo habent illud etiam sine consensu : ergo si quis dicat verba, etiamsi non consen- si quis dicat verba, etiamsi non consen- tiat, ipse efficit matrimonium, quod fal- tiat, ipse efficit matrimonium, quod fal- sum est. Si e converso verba habent a sum est. Si e converso verba habent a consensu, similiter objicitur: ergo con- consensu, similiter objicitur: ergo con- sensus habet illud ante verba: contingat sensus habet illud ante verba: contingat ergo, quod duæ personæ silenter in se ergo, quod duæ personæ silenter in se mutuo consentiant: ergo inter eos erit mutuo consentiant: ergo inter eos erit matrimonium ergo non possunt aliis matrimonium ergo non possunt aliis copulari, quod falsum est. Si autem copulari, quod falsum est. Si autem utrumque simul habet: tunc male dici- utrumque simul habet: tunc male dici-

Qumat, Qumat,

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, D, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, D, ART. 4.

135 135

tur in Littera, quod solus consensus facit monium est inter eos qui in præterito tur in Littera, quod solus consensus facit monium est inter eos qui in præterito matrimonium. matrimonium.

10. Item, Videmus quasdam suum 10. Item, Videmus quasdam suum consensum non exprimere, sed omnino consensum non exprimere, sed omnino tacere parentibus eas aliis tradentibus: tacere parentibus eas aliis tradentibus: ergo videtur, quod tale non esset matri- ergo videtur, quod tale non esset matri- monium quod iterum falsum est. monium quod iterum falsum est.

11. Item, Juramentum fortius est, 11. Item, Juramentum fortius est, quam simplex verbum. Ponamus ergo, quam simplex verbum. Ponamus ergo, quod aliquis contrahat hodie in facie Ec- quod aliquis contrahat hodie in facie Ec- clesiæ per verbum de præsenti, et cras clesiæ per verbum de præsenti, et cras vel alio tempore juret in facie Ecclesiæ, vel alio tempore juret in facie Ecclesiæ, quod numquam consenserit, magis stan- quod numquam consenserit, magis stan- dum erit suo juramento, quam suo ver- dum erit suo juramento, quam suo ver- bo ergo istum talem non debet Eccle- bo ergo istum talem non debet Eccle- sia compellere ad commanendum. sia compellere ad commanendum.

Si dicas, quod Ecclesia testis est de Si dicas, quod Ecclesia testis est de præterito consensu. CONTRA: Ecclesia præterito consensu. CONTRA: Ecclesia non est testis nisi de eo quod vidit : sed non est testis nisi de eo quod vidit : sed non vidit consensum : ergo non potest non vidit consensum : ergo non potest esse testis de consensu, nisi quantum esse testis de consensu, nisi quantum credit verbo quod tunc dixit: sed iste credit verbo quod tunc dixit: sed iste modo jurat, quod numquam intendit modo jurat, quod numquam intendit consentire videtur ergo, quod standum consentire videtur ergo, quod standum sit suo juramento, quod falsum est: er- sit suo juramento, quod falsum est: er- go videtur, quod causa efficiens matri- go videtur, quod causa efficiens matri- monii non sit consensus. monii non sit consensus.

ULTERIUS quæritur de hoc quod addi- ULTERIUS quæritur de hoc quod addi- tur in Littera Per verba de præsenti: tur in Littera Per verba de præsenti: et si consentiant in futuro, quod ille con- et si consentiant in futuro, quod ille con- sensus non est efficax ad matrimonium sensus non est efficax ad matrimonium faciendum. faciendum.

Videtur enim hoc esse falsum: quia Videtur enim hoc esse falsum: quia 1. De quacumque alia re potest fieri 1. De quacumque alia re potest fieri contractus in futurum : ergo et de ista. contractus in futurum : ergo et de ista.

2. Item, Philosophi locuti sunt de 2. Item, Philosophi locuti sunt de commutationibus et contractibus, et num- commutationibus et contractibus, et num- quam ponunt aliam causam efficientem quam ponunt aliam causam efficientem contractus in futurum, et aliam causam contractus in futurum, et aliam causam contractus in præsenti : ergo videtur, contractus in præsenti : ergo videtur, quod nihil sit quod dicitur in Littera. quod nihil sit quod dicitur in Littera.

3. Item, Sicut futurum distat a præ- 3. Item, Sicut futurum distat a præ- senti per exspectationem, ita præteritum senti per exspectationem, ita præteritum per memoriam, ut dicit Augustinus: cum per memoriam, ut dicit Augustinus: cum ergo consensus in futurum non faciat ergo consensus in futurum non faciat matrimonium, videtur quod neque con- matrimonium, videtur quod neque con- sensus qui fuit in præterito faciat matri- sensus qui fuit in præterito faciat matri- monium quod falsum est, quia matri- monium quod falsum est, quia matri-

consenserunt. consenserunt.

: :

4. Item, Futurum et præsens non dif- 4. Item, Futurum et præsens non dif- ferunt nisi per materiam sed ea quæ ferunt nisi per materiam sed ea quæ tantum materia differunt, non differunt tantum materia differunt, non differunt specie per causam efficientem : ergo non specie per causam efficientem : ergo non est alia causa efficiens matrimonii in fu- est alia causa efficiens matrimonii in fu- turo, et in præsenti. turo, et in præsenti.

5. Item, Majus est intrare claustrum, 5. Item, Majus est intrare claustrum, quam contrahere matrimonium: sed in quam contrahere matrimonium: sed in futurum possum consentire de intrando futurum possum consentire de intrando claustrum ergo etiam possum consenti- claustrum ergo etiam possum consenti- re in futurum de contractu matrimonii : re in futurum de contractu matrimonii : ergo nihil est quod dicitur in Littera, ut ergo nihil est quod dicitur in Littera, ut videtur. videtur.

RESPONSIO. Dicendum, quod Magister Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod Magister Solutio. verum dicit in Littera. verum dicit in Littera.

1 et 2. 1 et 2.

Ad primum ergo quod contra objicitur, Ad object. Ad primum ergo quod contra objicitur, Ad object. dicendum quod istud sacramentum, ut dicendum quod istud sacramentum, ut prius determinatum est, non est tantum prius determinatum est, non est tantum divinum et dictum Augustini intelligi. divinum et dictum Augustini intelligi. tur de sacramentis tantum divinis istud tur de sacramentis tantum divinis istud autem cum sit circa actus hominum, ab autem cum sit circa actus hominum, ab actibus hominum dependet, sicut et pœ- actibus hominum dependet, sicut et pœ- nitentia in quibusdam actibus suis. nitentia in quibusdam actibus suis.

AD ALIUD dicendum, quod ministri Ad object. 3. AD ALIUD dicendum, quod ministri Ad object. 3. Ecclesiæ simpliciter in administratione Ecclesiæ simpliciter in administratione habent Ecclesiæ sacramenta tantum divi- habent Ecclesiæ sacramenta tantum divi- na sed illa quæ sunt humana secundum na sed illa quæ sunt humana secundum doctrinam administranda sunt: et ideo doctrinam administranda sunt: et ideo talia propter imperfectum eis adjunctum talia propter imperfectum eis adjunctum non administrant, sed docent qualiter non administrant, sed docent qualiter honeste et secundum Deum fiant et honeste et secundum Deum fiant et hoc sufficit in talibus sacramentis. hoc sufficit in talibus sacramentis.

AD ALIUD dicendum, quod latens om- Ad object. 4. AD ALIUD dicendum, quod latens om- Ad object. 4. nino consensus non potest facere matri- nino consensus non potest facere matri- monium, quia non est nisi unius, eo quod monium, quia non est nisi unius, eo quod non procedit in alium: et ideo consensus non procedit in alium: et ideo consensus in signis expressus facit eum, et tunc in signis expressus facit eum, et tunc non latet. non latet.

Ad id quod contra objicitur, dicendum Ad id quod contra objicitur, dicendum quod verbum quandoque nuntius fallax quod verbum quandoque nuntius fallax est: sed tamen quia Ecclesia non nititur est: sed tamen quia Ecclesia non nititur ad impossibile, et impossibile est homini ad impossibile, et impossibile est homini cognoscere cor, ideo judicat secundum cognoscere cor, ideo judicat secundum faciem et ideo dicit esse matrimonium, faciem et ideo dicit esse matrimonium, quando est per verba de præsenti contra- quando est per verba de præsenti contra- ctum, et ideo compellit illum commanere. ctum, et ideo compellit illum commanere.

Ad object. 5. Ad object. 5.

Ad object.6. Ad object.6.

Adobject. Adobject. 7 et S. 7 et S.

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆED. D. ALB. MAG. ORD. PRÆED.

AD ALIUD dicendum, quod quoad illum AD ALIUD dicendum, quod quoad illum qui non consentit, non est matrimonium, qui non consentit, non est matrimonium, nec simpliciter est matrimonium: quia nec simpliciter est matrimonium: quia matrimonium non est in uno, sed in duo- matrimonium non est in uno, sed in duo- bus, et non claudicat: tamen alter excu- bus, et non claudicat: tamen alter excu- satur in coitu, quia secundum faciem in satur in coitu, quia secundum faciem in plenum est ei satisfactum de matrimonio: plenum est ei satisfactum de matrimonio: et ideo est ibi ignorantia facti particula- et ideo est ibi ignorantia facti particula- ris, sed non juris sive universalis: et ris, sed non juris sive universalis: et Ecclesia compellit cum commanere, quia Ecclesia compellit cum commanere, quia secundum faciem judicat: et si vult evi- secundum faciem judicat: et si vult evi- tare gehennam, necesse est quod consen- tare gehennam, necesse est quod consen- tiat. tiat.

Sed ponamus talem casum, quod ali- Sed ponamus talem casum, quod ali- quis per verba de præsenti decipiat pri- quis per verba de præsenti decipiat pri- mam in facie Ecclesiæ, sed cum secunda mam in facie Ecclesiæ, sed cum secunda contraxerit vere, quid illi est faciendum? contraxerit vere, quid illi est faciendum? Dicendum, quod Ecclesia debet cum Dicendum, quod Ecclesia debet cum compellere ad primam: ipse autem po- compellere ad primam: ipse autem po- tius debet excommunicationem sustinere, tius debet excommunicationem sustinere, quam commanere cum illa: sed vadat quam commanere cum illa: sed vadat cum secunda in extremas regiones, et ibi cum secunda in extremas regiones, et ibi commaneat sibi reddendo debitum: quod commaneat sibi reddendo debitum: quod si non potest, sustineat excommunica- si non potest, sustineat excommunica- tionem cum dolore cordis et moriatur in tionem cum dolore cordis et moriatur in

ca. ca.

AD ALIUD dicendum, quod homini de- AD ALIUD dicendum, quod homini de- bet sufficere certitudo secundum faciem : bet sufficere certitudo secundum faciem : quia aliam habere non potest, et illam quia aliam habere non potest, et illam habet per verba de præsenti consensum habet per verba de præsenti consensum exprimentia. exprimentia.

AD ALIUD dicendum, quod verba po- AD ALIUD dicendum, quod verba po- nuntur ibi generaliter pro quibuslibet si- nuntur ibi generaliter pro quibuslibet si- gnis consensum de præsenti exprimenti- gnis consensum de præsenti exprimenti- bus, et præcipue pro coitu si sponsionem bus, et præcipue pro coitu si sponsionem de futuro sequeretur. de futuro sequeretur.

Ad object. 9. AD ALIUD dicendum, quod verba ha- Ad object. 9. AD ALIUD dicendum, quod verba ha- bent de consensu, et consensus solus ef- bent de consensu, et consensus solus ef- ficeret si in notitiam alterius procedere ficeret si in notitiam alterius procedere posset. posset.

Ad object. Ad object.

10. 10.

Ad objectum contra, dicendum quod Ad objectum contra, dicendum quod illi tales non habent consensum per ver- illi tales non habent consensum per ver- ba expressum, et consensus in verbis ba expressum, et consensus in verbis tantum facit matrimonium, causa dicta: tantum facit matrimonium, causa dicta: et ideo nihil valet illa objectio. et ideo nihil valet illa objectio.

AD ALIUD dicendum secundum Hugo- AD ALIUD dicendum secundum Hugo- nem dicentem sic: « Eos qui conjungun- nem dicentem sic: « Eos qui conjungun- tur sic oportet consentire, ut invicem se tur sic oportet consentire, ut invicem se spontance recipiant : » quod judicatur spontance recipiant : » quod judicatur

fieri si in desponsatione minime contra- fieri si in desponsatione minime contra- dicant consentit enim qui minime dicant consentit enim qui minime contradicit, juxta illud Pandectarum : contradicit, juxta illud Pandectarum : « Isti filia patri consentire videtur, nisi « Isti filia patri consentire videtur, nisi evidenter dissentiat. » Et alibi, « Quæ evidenter dissentiat. » Et alibi, « Quæ patris voluntati non repugnat, consentire patris voluntati non repugnat, consentire intelligitur. » intelligitur. »

II. II.

AD ALIUD dicendum, quod etiamsi cum Ad object. AD ALIUD dicendum, quod etiamsi cum Ad object. multis juret, dummodo antecedens proba- multis juret, dummodo antecedens proba- ri possit, non credetur ei: quia Ecclesia ri possit, non credetur ei: quia Ecclesia secundum faciem judicat, Deus autem secundum faciem judicat, Deus autem intuetur cor et ideo ille talis faciat pa- intuetur cor et ideo ille talis faciat pa- cem inter se et Deum sicut vult et pot- cem inter se et Deum sicut vult et pot- est quia Ecclesia cogit cum redire ad est quia Ecclesia cogit cum redire ad primam. primam.

AD ALIUD dicendum, quod solus con- Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod solus con- Ad quæst. sensus de præsenti facit matrimonium, et sensus de præsenti facit matrimonium, et non de futuro. non de futuro.

Ad id quod contra objicitur, dicendum Ad id quod contra objicitur, dicendum quod alius contractus de futuro, etiam quod alius contractus de futuro, etiam non est contractus, sed crit contractus si non est contractus, sed crit contractus si in futuro per præsens fiat: sed tamen in futuro per præsens fiat: sed tamen aliud est contractus de futuro, et aliud aliud est contractus de futuro, et aliud exspectatio pretii in futuro de contractu exspectatio pretii in futuro de contractu jam facto. Unde patet, quod contractum jam facto. Unde patet, quod contractum possibile est esse præsentem, cum pre- possibile est esse præsentem, cum pre- tium recipietur in futuro. Et similiter est tium recipietur in futuro. Et similiter est in matrimonio, quod sponsalia de futuro in matrimonio, quod sponsalia de futuro non faciunt matrimonium, sed erit ma- non faciunt matrimonium, sed erit ma- trimonium quando consensus de præsen- trimonium quando consensus de præsen- ti intervenerit. ti intervenerit.

AD ALIUD dicendum, quod dictum Phi- AD ALIUD dicendum, quod dictum Phi- losophorum est verum et de contractu et losophorum est verum et de contractu et de matrimonio, ut patet præhabitis. de matrimonio, ut patet præhabitis.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

AD ALIUD dicendum, quod contractus AD ALIUD dicendum, quod contractus de præterito matrimonium non efficit, de præterito matrimonium non efficit, sed effecit ipsum et ita se habet con- sed effecit ipsum et ita se habet con- tractus de futuro, quod non efficit, sed tractus de futuro, quod non efficit, sed efficiet quando convertetur in præsens. efficiet quando convertetur in præsens. AD ALIUD dicendum, quod ea quæ dif- Ad 4 et 5. AD ALIUD dicendum, quod ea quæ dif- Ad 4 et 5. ferunt specie in rebus, nihil prohibet dif- ferunt specie in rebus, nihil prohibet dif- ferre specie in voluntate et desiderio : ferre specie in voluntate et desiderio : quia accidens quod accidit rei per se ut quia accidens quod accidit rei per se ut finis voluntatis, accipitur ab actu animæ : finis voluntatis, accipitur ab actu animæ : et ideo differentia accidentalis in re facit et ideo differentia accidentalis in re facit quandoque substantialem in voluntatibus, quandoque substantialem in voluntatibus, quæ differunt penes volita quæ ut fines quæ differunt penes volita quæ ut fines accipiuntur. Et ita est in consensu rela- accipiuntur. Et ita est in consensu rela-

* contra. * contra.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, D, ART. 5. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, D, ART. 5.

tio ad verbum præsentis temporis et fu- tio ad verbum præsentis temporis et fu- turi. turi.

Et hæc solutio notanda est in tota ma- Et hæc solutio notanda est in tota ma- teria ista quia necessaria est. teria ista quia necessaria est.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

An talis consensus semper efficiat ma- An talis consensus semper efficiat ma- trimonium? trimonium?

Secundo quæritur, Utrum consensus Secundo quæritur, Utrum consensus talis semper efficiat matrimonium vel talis semper efficiat matrimonium vel

non? non?

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Dicit Magister Hugo: « Arbitror, 1. Dicit Magister Hugo: « Arbitror, quod sufficiebat in antiquo tempore pa- quod sufficiebat in antiquo tempore pa- trum ad contrahendum conjugium alter- trum ad contrahendum conjugium alter- na viri et mulieris in rebus necessariis na viri et mulieris in rebus necessariis providentia, et de solvendo carnis debito providentia, et de solvendo carnis debito consensus ita tamen, quod mulier pro- consensus ita tamen, quod mulier pro- mittebat se fidem thori viro servaturam, mittebat se fidem thori viro servaturam, vir autem quandoque poterat aliam du- vir autem quandoque poterat aliam du- cere, et dato libello repudii uxorem di- cere, et dato libello repudii uxorem di- mittere. » Ergo videtur, quod vir tunc mittere. » Ergo videtur, quod vir tunc non tenebatur consentire. non tenebatur consentire.

2. Item, Si verba de præsenti fuerunt, 2. Item, Si verba de præsenti fuerunt, Accipio te in meum: cum meus non Accipio te in meum: cum meus non possit esse qui alterius est, videtur quod possit esse qui alterius est, videtur quod mulier non possit hoc dicere, quæ con- mulier non possit hoc dicere, quæ con- jungitur uni qui plures habet: ergo non jungitur uni qui plures habet: ergo non potest in eum consentire: ergo videtur, potest in eum consentire: ergo videtur, quod tunc consensus matrimonium non quod tunc consensus matrimonium non fecit. fecit.

: :

3. Item, Meus non est, qui potest me 3. Item, Meus non est, qui potest me dimittere sed tunc potuit dimittere dato dimittere sed tunc potuit dimittere dato libello repudii ergo videtur, quod non libello repudii ergo videtur, quod non suus ergo nec fuerat ibi consensus, quia suus ergo nec fuerat ibi consensus, quia consensus facit suum. Et hæc quandoque consensus facit suum. Et hæc quandoque fuit opinio Hugonis de sancto Victore. fuit opinio Hugonis de sancto Victore. IN CONTRARIUM hujus objicitur: quia IN CONTRARIUM hujus objicitur: quia 1. Dicitur, Genes. xxiv, 57: Vocemus 1. Dicitur, Genes. xxiv, 57: Vocemus puellam, et quæramus ipsius volunta- puellam, et quæramus ipsius volunta- tem et quærebatur consensus puellæ : tem et quærebatur consensus puellæ : non quærebatur autem nisi propter ma- non quærebatur autem nisi propter ma- trimonium igitur consensus de præsenti, trimonium igitur consensus de præsenti, et tunc fecit matrimonium. et tunc fecit matrimonium.

137 137

2. Item, Quid faceret matrimonium 2. Item, Quid faceret matrimonium nisi consensus? Constat autem quod illa nisi consensus? Constat autem quod illa quæ matrimonialiter conjuncta est, co- quæ matrimonialiter conjuncta est, co- gnoscitur ut sua: sed suam non potest gnoscitur ut sua: sed suam non potest aliquid facere nisi consensus: ergo vide- aliquid facere nisi consensus: ergo vide- tur, quod etiam tunc consensus fecit ma- tur, quod etiam tunc consensus fecit ma- trimonium. trimonium.

RESPONSIO. Videtur mihi sine præjudi- Solutio. RESPONSIO. Videtur mihi sine præjudi- Solutio. cio, quod etiam tunc matrimonium fecit cio, quod etiam tunc matrimonium fecit consensus per verba de præsenti expres- consensus per verba de præsenti expres- sus. Et dico, quod vir potest esse suus sus. Et dico, quod vir potest esse suus mulieris dupliciter, scilicet simpliciter in mulieris dupliciter, scilicet simpliciter in omnibus et sic alii conjugi non posset: omnibus et sic alii conjugi non posset: et hoc modo suus est in Novo Testamento et hoc modo suus est in Novo Testamento in quo una est unius. Alio modo poterat in quo una est unius. Alio modo poterat esse suus in opere generationis: et hoc esse suus in opere generationis: et hoc modo unus potest esse plurium, sicut di- modo unus potest esse plurium, sicut di- cit Aristoteles in IV primæ philosophiæ, cit Aristoteles in IV primæ philosophiæ, quod unus multas implet. Et consensus quod unus multas implet. Et consensus Veteris Testamenti quando dicebatur, Veteris Testamenti quando dicebatur, Accipio te in meam, sic intelligebatur, Accipio te in meam, sic intelligebatur, et ille erat consensus qui tunc effecit et ille erat consensus qui tunc effecit matrimonium: et est causa illa quæ di- matrimonium: et est causa illa quæ di- cta est, scilicet paucitas Deo servientium, cta est, scilicet paucitas Deo servientium, et multitudo eorum qui ad idololatriam et multitudo eorum qui ad idololatriam pertrahebant, quando adhuc non erat pertrahebant, quando adhuc non erat tempus fœcunditatis spiritualis. tempus fœcunditatis spiritualis.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod au- AD PRIMUM ergo dicendum, quod au- ctoritas inducta intelligitur, quod non ctoritas inducta intelligitur, quod non omnino consentiebant ut modo. omnino consentiebant ut modo.

AD ALIUD dicendum, quod jam dictus AD ALIUD dicendum, quod jam dictus est verborum sensus quando dicebant, est verborum sensus quando dicebant, Accipio te in meum. Et per illam exposi- Accipio te in meum. Et per illam exposi- tionem distinctionis præhabitæ patet so- tionem distinctionis præhabitæ patet so- lutio ad argumentum illud. lutio ad argumentum illud.

AD TERTIUM dicendum, quod sicut dicit AD TERTIUM dicendum, quod sicut dicit Dominus, Matth. v, 31 et xix, 7, libellus Dominus, Matth. v, 31 et xix, 7, libellus repudii dabatur propter duritiam, et ideo repudii dabatur propter duritiam, et ideo præter jus matrimonii fuit: et ideo di- præter jus matrimonii fuit: et ideo di- missa adhuc per jus fuit sua. missa adhuc per jus fuit sua.

Utrum autem hujusmodi dimissio im- Utrum autem hujusmodi dimissio im- putaretur tunc vel non, infra erit in quæs- putaretur tunc vel non, infra erit in quæs-

tione. tione.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 6. Ad 6.

138 138

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quare in hoc sacramento potius quam in Quare in hoc sacramento potius quam in alio requiritur consensus? alio requiritur consensus?

Tertio quæritur, Quare in hoc sacra- Tertio quæritur, Quare in hoc sacra- mento potius quam in alio quæratur con- mento potius quam in alio quæratur con-

sensus ? sensus ?

Videtur, quod non debeat quæri: quia Videtur, quod non debeat quæri: quia 1. Matrimonium est inferiorum de Ec- 1. Matrimonium est inferiorum de Ec- clesia sed inferioris est moveri secun- clesia sed inferioris est moveri secun- dum dispositionem superioris in sacra- dum dispositionem superioris in sacra- mentorum perceptione: ergo videtur, mentorum perceptione: ergo videtur, quod non debeat quæri consensus infe- quod non debeat quæri consensus infe- rioris, sed superioris. rioris, sed superioris.

2. Item, Omnis participatio hierarchi- 2. Item, Omnis participatio hierarchi- corum derivatur a hierarcha, ut dicit corum derivatur a hierarcha, ut dicit Dionysius sed omne sacramentum est Dionysius sed omne sacramentum est participatio quædam hierarchicorum: er- participatio quædam hierarchicorum: er- go videtur, quod participatur secundum go videtur, quod participatur secundum

consensum vel dissensum hierarchæ, et consensum vel dissensum hierarchæ, et non secundum consensum inferioris. non secundum consensum inferioris.

RESPONSIO ad hoc est, quod istud sacra- RESPONSIO ad hoc est, quod istud sacra- mentum, ut prius dictum est, consistit mentum, ut prius dictum est, consistit in quadam commutatione sive contractu in quadam commutatione sive contractu ipsius personæ contrahentis: talis autem ipsius personæ contrahentis: talis autem commutatio non potest fieri sine consen- commutatio non potest fieri sine consen- su commutantis sive contrahentis: et su commutantis sive contrahentis: et ideo in isto et non in aliis requiritur con- ideo in isto et non in aliis requiritur con-

sensus. sensus.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod in omnibus quæ pertinent ad hie- quod in omnibus quæ pertinent ad hie- rarchiam, inferiores debent moveri ad rarchiam, inferiores debent moveri ad nutum superiorum: sed matrimonium nutum superiorum: sed matrimonium est de his, scilicet quando, et qua forma est de his, scilicet quando, et qua forma contrahant, et hujusmodi: sed ipse con- contrahant, et hujusmodi: sed ipse con- tractus non subditur obedientiæ, sed con- tractus non subditur obedientiæ, sed con- sensui contrahentis. sensui contrahentis.

AD ALIUD dicendum, quod ex illa parte AD ALIUD dicendum, quod ex illa parte ubi est circa actus humanos tantum, non ubi est circa actus humanos tantum, non est de hierarchicis: sed ex illa parte ubi est de hierarchicis: sed ex illa parte ubi est sacramentum, et hoc modo dispensa- est sacramentum, et hoc modo dispensa- tur per ministros habentes potestatem a tur per ministros habentes potestatem a hierarcha et hac parte etiam nuptiæ be- hierarcha et hac parte etiam nuptiæ be- nedicuntur, et Ecclesiæ præsentantur. nedicuntur, et Ecclesiæ præsentantur.

Solut Solut

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

E. Quando incipiat esse conjugium ? E. Quando incipiat esse conjugium ?

Quod enim ab ipsa desponsatione in qua pactio conjugalis exprimitur, Quod enim ab ipsa desponsatione in qua pactio conjugalis exprimitur, conjuges sint, Sanctorum testimonia probant. Ait enim Ambrosius: Cum conjuges sint, Sanctorum testimonia probant. Ait enim Ambrosius: Cum initiatur conjugium, conjugii nomen asciscitur cum conjungitur viro, initiatur conjugium, conjugii nomen asciscitur cum conjungitur viro, conjugium est, non cum viri admixtione cognoscitur 2. Item, Isidorus: conjugium est, non cum viri admixtione cognoscitur 2. Item, Isidorus: Conjuges verius appellantur a prima desponsationis fide, quamvis adhuc Conjuges verius appellantur a prima desponsationis fide, quamvis adhuc inter eos ignoretur conjugalis concubitus 3. Item, Augustinus 4: Conjunx inter eos ignoretur conjugalis concubitus 3. Item, Augustinus 4: Conjunx vocatur ex prima desponsationis fide, quam concubitu non cognoverat, nec vocatur ex prima desponsationis fide, quam concubitu non cognoverat, nec

1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierarchia, cap. 3. 1 S. DIONYSIUS, Lib. de Ecclesiastica hierarchia, cap. 3.

2 S. AMBROSIUS, Lib. de Virginibus, cap. 27, q. 2. 2 S. AMBROSIUS, Lib. de Virginibus, cap. 27, q. 2.

3 S. ISIDORUS, Lib. IX Etymol. cap. 8. 3 S. ISIDORUS, Lib. IX Etymol. cap. 8.

* S. AUGUSTINUS, Lib. de Nuptiis et concupiseentia, cap. 11. * S. AUGUSTINUS, Lib. de Nuptiis et concupiseentia, cap. 11.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, F, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, F, ART. 7.

139 139

fuerat agniturus. Nec pejerat, nec mendax manserat conjugis appellatio, fuerat agniturus. Nec pejerat, nec mendax manserat conjugis appellatio, ubi non fuerat nec futura erat carnis ulla commixtio. Propter quod fidele ubi non fuerat nec futura erat carnis ulla commixtio. Propter quod fidele conjugium ambo parentes Christi vocari meruerunt, non solum illa mater, conjugium ambo parentes Christi vocari meruerunt, non solum illa mater, sed etiam ille pater ejus, sicut conjunx matris ejus, utrumque tamen mente, sed etiam ille pater ejus, sicut conjunx matris ejus, utrumque tamen mente, non carne *. non carne *.

Ex his evidenter insinuatur, quod ex tempore quo intercedit consensus Ex his evidenter insinuatur, quod ex tempore quo intercedit consensus voluntarius ac maritalis (qui solus conjugium facit) veri conjuges sunt voluntarius ac maritalis (qui solus conjugium facit) veri conjuges sunt sponsus et sponsa. sponsus et sponsa.

F. Secundum quosdam non est conjugium ante carnalem copulam, sed sponsi et F. Secundum quosdam non est conjugium ante carnalem copulam, sed sponsi et sponsæ sunt. sponsæ sunt.

Quidam tamen asserunt, verum conjugium non contrahi ante traductio- Quidam tamen asserunt, verum conjugium non contrahi ante traductio- nem et carnalem copulam: nec vere conjuges esse aliquos, antequam nem et carnalem copulam: nec vere conjuges esse aliquos, antequam intercedat commixtio sexus: sed a prima fide desponsationis vir sponsus, intercedat commixtio sexus: sed a prima fide desponsationis vir sponsus, et mulier sponsa est, non conjunx. Sponsos autem et sponsas conjuges et mulier sponsa est, non conjunx. Sponsos autem et sponsas conjuges frequenter appellari dicunt, non quia sint, sed quia futuri sunt: cujus rei frequenter appellari dicunt, non quia sint, sed quia futuri sunt: cujus rei sponsionem invicem fecerunt. Et secundum hoc verba præmissarum aucto- sponsionem invicem fecerunt. Et secundum hoc verba præmissarum aucto- ritatum intelligenda fore tradunt. ritatum intelligenda fore tradunt.

ARTICULUS VII, ARTICULUS VII,

An conjugium dicatur consistere in unione An conjugium dicatur consistere in unione animorum vel corporum? animorum vel corporum?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, «Quod autem ab ipsa desponsa- ibi, E, «Quod autem ab ipsa desponsa- tione, etc. » tione, etc. »

corpore sed jus illud confertur ex primo corpore sed jus illud confertur ex primo consensu per verba de præsenti expres- consensu per verba de præsenti expres- so ergo ex tunc est illud debitum: sed so ergo ex tunc est illud debitum: sed hoc debitum est effectus conjugii: ergo hoc debitum est effectus conjugii: ergo est tunc est matrimonium: ergo conju- est tunc est matrimonium: ergo conju- gium est ex tunc. gium est ex tunc.

2. Item, Nobilior est anima, quam 2. Item, Nobilior est anima, quam corpus ergo unio animarum nobilior corpus ergo unio animarum nobilior est in matrimonio, quam corporum: er- est in matrimonio, quam corporum: er- go conjugium magis perficitur ex con- go conjugium magis perficitur ex con- junctione animarum, quam corporum : junctione animarum, quam corporum : ergo in tali conjunctione magis est con- ergo in tali conjunctione magis est con-

Videtur enim objici pro ista opinione jugium. Videtur enim objici pro ista opinione jugium. sic: sic:

1. Debitum habere in corpore alterius, 1. Debitum habere in corpore alterius, cum ante non sit habitum, non contin- cum ante non sit habitum, non contin- git nisi in alio conferente jus illud in illo git nisi in alio conferente jus illud in illo

1 Cf. Matth. XII, 46 et seq.; Marc. II, 31; Luc. 1 Cf. Matth. XII, 46 et seq.; Marc. II, 31; Luc.

3. Item, Supra probatum est, quod 3. Item, Supra probatum est, quod conjugium magis perficitur per consen- conjugium magis perficitur per consen- sum animorum : ergo ex tunc etiam vo- sum animorum : ergo ex tunc etiam vo- catur conjugium, et nec ante, nec post. catur conjugium, et nec ante, nec post.

VIII, 19. VIII, 19.

Sed contra. Sed contra.

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Item, Illud facit rem quo posito po- 4. Item, Illud facit rem quo posito po- nitur, et destructo destruitur: sed ita nitur, et destructo destruitur: sed ita facit conjugii consensus: ergo ex tunc facit conjugii consensus: ergo ex tunc vocantur conjuges. SECUNDA patet ex hoc, vocantur conjuges. SECUNDA patet ex hoc, quod si conjunctio corporum faceret ma- quod si conjunctio corporum faceret ma- trimonium, semper faceret: et hoc patet trimonium, semper faceret: et hoc patet esse falsum cum ergo non sint in ma- esse falsum cum ergo non sint in ma- trimonio nisi consensus, et commixtio trimonio nisi consensus, et commixtio corporum, videtur quod ex consensu con- corporum, videtur quod ex consensu con- juges vocantur. juges vocantur.

5. Item, Copula non efficit conjugium 5. Item, Copula non efficit conjugium nisi præcedente consensu, et per consen- nisi præcedente consensu, et per consen- sum ergo consensus magis efficit matri- sum ergo consensus magis efficit matri- monium et sic iterum habetur proposi- monium et sic iterum habetur proposi-

tum. tum.

IN CONTRARIUM hujus objicitur pro se- IN CONTRARIUM hujus objicitur pro se- quenti opinione, quod quenti opinione, quod

1. Dicit Augustinus, quod « nuptiæ 1. Dicit Augustinus, quod « nuptiæ sunt bonum mortalium: » sed mortalita- sunt bonum mortalium: » sed mortalita- ti non subvenitur nisi per commixtionem ti non subvenitur nisi per commixtionem corporum ergo nuptiæ non sunt nuptiæ corporum ergo nuptiæ non sunt nuptiæ nisi per commixtionem corporum: ergo nisi per commixtionem corporum: ergo nec conjuges vocari debent nisi per com- nec conjuges vocari debent nisi per com- mixtionem corporum. mixtionem corporum.

2. Item, Uxor datur viro in adjutorium, 2. Item, Uxor datur viro in adjutorium, sicut dicitur, Genes. II, 19: sed non est sicut dicitur, Genes. II, 19: sed non est adjutorium nisi generationis: cum ergo adjutorium nisi generationis: cum ergo hoc non fiat nisi per corporalem commix- hoc non fiat nisi per corporalem commix- tionem, videtur quod a corporali com- tionem, videtur quod a corporali com- mixtione vocetur uxor. mixtione vocetur uxor.

3. Item, Non dixit Adam: Erunt duo 3. Item, Non dixit Adam: Erunt duo in anima una, sed potius, erunt duo in in anima una, sed potius, erunt duo in carne una ergo ab unitate carnis dicun- carne una ergo ab unitate carnis dicun- tur conjuges: ergo ante corporalem tur conjuges: ergo ante corporalem commixtionem conjuges dici non debent. commixtionem conjuges dici non debent.

4. Item, Quædam personæ prohibentur 4. Item, Quædam personæ prohibentur a matrimonio tam in lege naturæ, quam a matrimonio tam in lege naturæ, quam in lege veteri, quam etiam in lege nova: in lege veteri, quam etiam in lege nova: aut ergo hoc fit propter conjunctionem aut ergo hoc fit propter conjunctionem cordium, aut propter commixtionem cor- cordium, aut propter commixtionem cor- porum, aut propter utrumque. Si primo porum, aut propter utrumque. Si primo modo, videtur quod hoc sit falsum : quia modo, videtur quod hoc sit falsum : quia consanguinitas magis facit ad unitatem consanguinitas magis facit ad unitatem cordium confovendam: ergo non debe- cordium confovendam: ergo non debe- rent tales personæ a matrimonio prohi- rent tales personæ a matrimonio prohi- beri ergo relinquitur, quod aut propter beri ergo relinquitur, quod aut propter unitatem corporum, aut propter utrum- unitatem corporum, aut propter utrum-

1 Levit. xvii, 7, et passim in hoc capite. 1 Levit. xvii, 7, et passim in hoc capite.

que: et quodcumque dicatur, habetur que: et quodcumque dicatur, habetur quod dicit sequens opinio. quod dicit sequens opinio.

5. Item, Ubi Moyses prohibet personas 5. Item, Ubi Moyses prohibet personas quæ uxores esse non possunt, ibi tali quæ uxores esse non possunt, ibi tali modo utitur loquendi: Turpitudinem modo utitur loquendi: Turpitudinem matris tuæ non discooperies: constat matris tuæ non discooperies: constat autem, quod hoc non fit nisi per com- autem, quod hoc non fit nisi per com- mixtionem corporum: ergo non fit uxor mixtionem corporum: ergo non fit uxor nisi per commixtionem corporum. nisi per commixtionem corporum.

6. Item, Conjunctio cordium inter mul- 6. Item, Conjunctio cordium inter mul- tos est non per conjugium: sed conjun- tos est non per conjugium: sed conjun- ctio corporum precedente pactione matri- ctio corporum precedente pactione matri- monii inter nullos est nisi inter conjuges: monii inter nullos est nisi inter conjuges: ergo videtur, quod conjunctio corporum ergo videtur, quod conjunctio corporum faciat matrimonium, et non conjunctio faciat matrimonium, et non conjunctio animorum tantum. animorum tantum.

SOLUTIO. Ad hæc dicendum, quod pri- Solut. SOLUTIO. Ad hæc dicendum, quod pri- Solut. ma opinio est vera: secunda autem falsa. ma opinio est vera: secunda autem falsa.

AD HOC autem quod primo objicitur Adobje 1,4 AD HOC autem quod primo objicitur Adobje 1,4 pro secunda, dicendum quod nuptiæ di- pro secunda, dicendum quod nuptiæ di- cuntur bonum mortalium ratione boni cuntur bonum mortalium ratione boni prolis sed tamen non sunt tantum bo- prolis sed tamen non sunt tantum bo- num mortalium, quia etiam essent si num mortalium, quia etiam essent si mortalitas non esset: et ideo non oportet, mortalitas non esset: et ideo non oportet, quod actu concubitus efficiatur. quod actu concubitus efficiatur.

AD ALIUD dicendum, quod uxor datur Adobject. AD ALIUD dicendum, quod uxor datur Adobject. viro in adjutorium generationis, et se- viro in adjutorium generationis, et se- cundum Aristotelem etiam datur in ad- cundum Aristotelem etiam datur in ad- jutorium aliarum operationum : quia ho- jutorium aliarum operationum : quia ho- mo est animal conjugale, co quod non mo est animal conjugale, co quod non sufficit sibi in suis operationibus, et ideo sufficit sibi in suis operationibus, et ideo etiam est animal gregale, ut dicit Philo- etiam est animal gregale, ut dicit Philo- sophus. Sed tamen si concedatur dari in sophus. Sed tamen si concedatur dari in adjutorium generationis, non oportet pro- adjutorium generationis, non oportet pro- pter hoc, quod efficiatur conjunx ipso pter hoc, quod efficiatur conjunx ipso concubitu, sed potius per pactionem con- concubitu, sed potius per pactionem con- jugalem præcedentem: quia aliter in jugalem præcedentem: quia aliter in primo concubitu non cognosceret ut primo concubitu non cognosceret ut

suam. suam.

AD ALIUD dicendum, quod Adam dixit Adobject. AD ALIUD dicendum, quod Adam dixit Adobject. hoc de matrimonio ratione boni princi- hoc de matrimonio ratione boni princi- palis, et non dixit hoc ratione essentialis palis, et non dixit hoc ratione essentialis causæ matrimonii: bonum autem prin- causæ matrimonii: bonum autem prin- cipale matrimonii est bonum prolis. cipale matrimonii est bonum prolis.

AD ALIUD dicendum, quod illæ personæ Adobject. 1. AD ALIUD dicendum, quod illæ personæ Adobject. 1. prohibentur ratione bene esse matrimo- prohibentur ratione bene esse matrimo-

44 object, 5. 44 object, 5.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, G. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, G.

nii quia cum consanguinitas sit suffi- nii quia cum consanguinitas sit suffi- ciens causa foederis humani, voluit Deus ciens causa foederis humani, voluit Deus dare foedus, quo alligarentur etiam re- dare foedus, quo alligarentur etiam re- motiores et ideo excipit propinquiores, motiores et ideo excipit propinquiores, ut necessitatem faceret se conjungendi ut necessitatem faceret se conjungendi aliis in foedere matrimoniali. Unde hic aliis in foedere matrimoniali. Unde hic non tangit essentiam matrimonii: et ideo non tangit essentiam matrimonii: et ideo istud non ostendit proprium essentiale istud non ostendit proprium essentiale

matrimonii. matrimonii.

AD ALIUD dicendum eodem modo. AD ALIUD dicendum eodem modo.

141 141

AD ULTIMUM dicendum, quod alia est Ad object. 6. AD ULTIMUM dicendum, quod alia est Ad object. 6. societas in genere, et alia societas conju- societas in genere, et alia societas conju- galis. Prima enim potest esse inter mul- galis. Prima enim potest esse inter mul- tos non matrimonio conjunctos. Secunda tos non matrimonio conjunctos. Secunda autem non quia etiamsi numquam co- autem non quia etiamsi numquam co- gnosceret corporaliter, adhuc vir non gnosceret corporaliter, adhuc vir non posset habere pactionem conjugalem cum posset habere pactionem conjugalem cum personis prohibitis. personis prohibitis.

Et sic patet solutio ad totum. Et sic patet solutio ad totum.

G. Qua ratione nituntur? G. Qua ratione nituntur?

1 1

Quia vero inter sponsam et conjugem plurimum intersit, ex eo ad- Quia vero inter sponsam et conjugem plurimum intersit, ex eo ad- struunt, quia licet sponsæ ante carnalem copulam inconsulto vel nolente struunt, quia licet sponsæ ante carnalem copulam inconsulto vel nolente sponso monasterium eligere quo facto, sponso etiam licet aliam ducere. sponso monasterium eligere quo facto, sponso etiam licet aliam ducere. Conjugatus vero vel conjugata, nec continentiam nisi ex 2 communi consen- Conjugatus vero vel conjugata, nec continentiam nisi ex 2 communi consen- su servare valet, nec monasterium petere, nisi uterque continentiam pariter su servare valet, nec monasterium petere, nisi uterque continentiam pariter profiteatur. profiteatur.

Quod vero liceat sponsæ monasterium eligere, auctoritatibus Sancto- Quod vero liceat sponsæ monasterium eligere, auctoritatibus Sancto- rum probatur. Ait enim Eusebius Papa: Desponsatam puellam non rum probatur. Ait enim Eusebius Papa: Desponsatam puellam non licet parentibus alii viro tradere: tamen licet sibi monasterium eligere ³. licet parentibus alii viro tradere: tamen licet sibi monasterium eligere ³. Item, Gregorius: Decreta legalia desponsatam, si converti voluerit, nullo Item, Gregorius: Decreta legalia desponsatam, si converti voluerit, nullo penitus censuerunt damno muletari. Refert etiam Hieronymus, quod Ma- penitus censuerunt damno muletari. Refert etiam Hieronymus, quod Ma- carius inter Christi eremitas præcipuus, celebrato nuptiali convivio, cum carius inter Christi eremitas præcipuus, celebrato nuptiali convivio, cum vespere thalamum esset ingressurus, ex urbe egrediens transmarina petiit, vespere thalamum esset ingressurus, ex urbe egrediens transmarina petiit, et eremi solitudinem sibi elegit. Beatus etiam Alexius similiter ex nuptiis et eremi solitudinem sibi elegit. Beatus etiam Alexius similiter ex nuptiis divina gratia vocatus, sponsam deseruit, et nudus Christo famulari cœpit. divina gratia vocatus, sponsam deseruit, et nudus Christo famulari cœpit. His auctoritatibus et exemplis liquet, licere sponsis sine consensu sua- His auctoritatibus et exemplis liquet, licere sponsis sine consensu sua- rum sponsarum, et e converso continentiam profiteri. rum sponsarum, et e converso continentiam profiteri.

4 Edit. J. Alleaume, quod. 4 Edit. J. Alleaume, quod.

2 In edit. J. Alleaume deest verbum ex. 2 In edit. J. Alleaume deest verbum ex.

3 3

26, quæst. 7, cap. Desponsatam (Nota edit. Lugd.) 26, quæst. 7, cap. Desponsatam (Nota edit. Lugd.)

Sed contra. Sed contra.

142 142

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

Utrum et quando necesse est reddere Utrum et quando necesse est reddere debitum ? debitum ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, post initium : « Quia licet sponsæ G, post initium : « Quia licet sponsæ ante carnalem copulam, etc. » ante carnalem copulam, etc. »

Quæritur enim hic, Quando necesse sit Quæritur enim hic, Quando necesse sit reddere debitum si petatur? reddere debitum si petatur?

Videtur, quod statim : quia Videtur, quod statim : quia

: :

1. Per verba de præsenti unusquisque 1. Per verba de præsenti unusquisque potestatem habet et jus in corpore alte- potestatem habet et jus in corpore alte- rius sed jus meum possum statim exi- rius sed jus meum possum statim exi- gere ergo videtur, quod statim post gere ergo videtur, quod statim post matrimonium uterque debitum tenetur matrimonium uterque debitum tenetur solvere. solvere.

2. Item, Si quis facit contractum cum 2. Item, Si quis facit contractum cum aliquo simpliciter non determinans tem- aliquo simpliciter non determinans tem- pus, statim solvere tenetur: sed in con- pus, statim solvere tenetur: sed in con- tractu matrimonii sic fit contractus, quod tractu matrimonii sic fit contractus, quod non determinatur tempus: ergo statim non determinatur tempus: ergo statim tenetur solvere. tenetur solvere.

3. Item, I ad Corinth. VII, 5: Nolite 3. Item, I ad Corinth. VII, 5: Nolite fraudare invicem, nisi forte ex consensu fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad tempus. Ergo non potest negari debi- ad tempus. Ergo non potest negari debi- tum nisi ex consensu : ergo statim tene- tum nisi ex consensu : ergo statim tene- tur solvere si petatur. tur solvere si petatur.

4. Item, Ponamus, quod sibi immineat 4. Item, Ponamus, quod sibi immineat periculum tentationis quod præcavens periculum tentationis quod præcavens contrahit cum ergo debeat cavere suo contrahit cum ergo debeat cavere suo periculo, statim debet petere debitum : periculo, statim debet petere debitum : ergo et ille statim tenetur reddere. ergo et ille statim tenetur reddere.

IN CONTRARIUM hujus est, quod infra IN CONTRARIUM hujus est, quod infra habebitur, quod habebitur, quod

1. Non statim sponsa exhibeatur, ne 1. Non statim sponsa exhibeatur, ne vilem habeat maritus datam, quam su- vilem habeat maritus datam, quam su- spiravit dilatam: ergo videtur, quod non spiravit dilatam: ergo videtur, quod non statim debeat reddere. statim debeat reddere.

2. Item, Tob. vu et vin, passim, To- 2. Item, Tob. vu et vin, passim, To- bias junior non statim reddidit debitum : bias junior non statim reddidit debitum : sed prius tribus noctibus Deum invoca- sed prius tribus noctibus Deum invoca- bant ambo, ipse et uxor sua secundum bant ambo, ipse et uxor sua secundum doctrinam Angeli ergo videtur, quod et doctrinam Angeli ergo videtur, quod et aliis sic sit faciendum. aliis sic sit faciendum.

SOLUTIO. Dicendum, quod secundum SOLUTIO. Dicendum, quod secundum quod dicunt Jurisperiti, infra mensem quod dicunt Jurisperiti, infra mensem tenetur debitum reddere. Hoc enim tem- tenetur debitum reddere. Hoc enim tem- pus præfigitur ei propter tres causas. pus præfigitur ei propter tres causas. Una et præcipua causa est, ut delibera- Una et præcipua causa est, ut delibera- tionem habeat convolandi ad altiora vota tionem habeat convolandi ad altiora vota si voluerit. Secunda est præparatio eo- si voluerit. Secunda est præparatio eo- rum quæ exiguntur ad solemnitatem ma- rum quæ exiguntur ad solemnitatem ma- trimonii. Tertia est, ut desiderium dila- trimonii. Tertia est, ut desiderium dila- tum affligat animos eorum, et ex hoc tum affligat animos eorum, et ex hoc amplius postea in sui invicem perseve- amplius postea in sui invicem perseve- rent dilectione. rent dilectione.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod sta- AD PRIMUM ergo dicendum, quod sta- tim habet jus, sed non habet ad statim tim habet jus, sed non habet ad statim usum quia interest Legislatoris qualiter usum quia interest Legislatoris qualiter quisque suo utatur jure et ideo statuit quisque suo utatur jure et ideo statuit lex qualiter matrimonium honeste con- lex qualiter matrimonium honeste con- summetur. summetur.

AD ALIUD dicendum, quod secus est in AD ALIUD dicendum, quod secus est in emptione alterius rei : quia illi non est emptione alterius rei : quia illi non est adjectum onus et individualis societas, adjectum onus et individualis societas, sed usus tantum qui nulli displicere pot- sed usus tantum qui nulli displicere pot- est et ideo non oportet, quod suspen- est et ideo non oportet, quod suspen- datur desiderium emptoris ad hoc ut ha- datur desiderium emptoris ad hoc ut ha- bitam rem amplius diligat: sed utrumque bitam rem amplius diligat: sed utrumque illorum est in matrimonio. illorum est in matrimonio.

AD ALIUD dicendum, quod Apostolus AD ALIUD dicendum, quod Apostolus loquitur de matrimonio jam consum- loquitur de matrimonio jam consum-

mato. mato.

AD ALIUD dicendum, quod qui contra- AD ALIUD dicendum, quod qui contra- hit propter tentationem, potest apponere hit propter tentationem, potest apponere conditionem ut statim fiat copulatio per conditionem ut statim fiat copulatio per carnalem copulam. Est tamen nimis de- carnalem copulam. Est tamen nimis de- bilis, qui tentationi usque in tam par- bilis, qui tentationi usque in tam par- vum tempus resistere non potest. vum tempus resistere non potest.

Solut Solut

Ad I. Ad I.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DITS. XXVII, H. IN IV SENTENT. DITS. XXVII, H.

143 143

11. Quod conjugatus vel conjugata nequeant continentiam profiteri sine alterius 11. Quod conjugatus vel conjugata nequeant continentiam profiteri sine alterius

consensu. consensu.

Hoc autem conjugatis nullatenus licet. Non enim potest vir melioris vitæ Hoc autem conjugatis nullatenus licet. Non enim potest vir melioris vitæ propositum sumere sine uxoris consensu, et e converso. Unde Gregorius propositum sumere sine uxoris consensu, et e converso. Unde Gregorius scribens Theotistæ patritiæ : Sunt qui dicunt religionis gratia conjugia scribens Theotistæ patritiæ : Sunt qui dicunt religionis gratia conjugia debere solvi. Verum sciendum est, quia etsi hoc lex humana concessit, debere solvi. Verum sciendum est, quia etsi hoc lex humana concessit, tamen lex divina prohibuit 2. Si vero utrisque conveniat continentem vitam tamen lex divina prohibuit 2. Si vero utrisque conveniat continentem vitam ducere, hoc quis audeat accusare ? Sic enim multos Sanctorum novimus ducere, hoc quis audeat accusare ? Sic enim multos Sanctorum novimus cum suis conjugibus et prius continentem vitam duxisse, et post ad sanctæ cum suis conjugibus et prius continentem vitam duxisse, et post ad sanctæ Ecclesiæ regimina migrasse. Si vero continentiam quam vir appetit, Ecclesiæ regimina migrasse. Si vero continentiam quam vir appetit, mulier non sequitur: aut quam uxor appetit, vir recusat: conjugium dividi mulier non sequitur: aut quam uxor appetit, vir recusat: conjugium dividi non potest : quia scriptum est : Mulier sui corporis potestatem non habet, non potest : quia scriptum est : Mulier sui corporis potestatem non habet, sed vir : similiter et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier³. sed vir : similiter et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier³. Idem, Agathosa, latrix præsentium, questa est virum suum contra volun- Idem, Agathosa, latrix præsentium, questa est virum suum contra volun- tatem suam in monasterium esse conversum. Quapropter experientiæ tuæ tatem suam in monasterium esse conversum. Quapropter experientiæ tuæ præcipimus, ut diligenti inquisitione discutias, ne forte ejus voluntate præcipimus, ut diligenti inquisitione discutias, ne forte ejus voluntate conversus sit, vel ipsa mutare se promiserit. Et si hoc repereris, et illum in conversus sit, vel ipsa mutare se promiserit. Et si hoc repereris, et illum in monasterio permanere provideas, et hanc sicut promisit, mutare vitam monasterio permanere provideas, et hanc sicut promisit, mutare vitam compellas. Si vero nihil horum est, nec quondam fornicationis crimen compellas. Si vero nihil horum est, nec quondam fornicationis crimen (propter quod licet uxorem dimittere ') prædictam mulierem commisisse (propter quod licet uxorem dimittere ') prædictam mulierem commisisse cognoveris, ne illius conversio uxoris relictæ in sæculo fieri possit perditio- cognoveris, ne illius conversio uxoris relictæ in sæculo fieri possit perditio- mis occasio, volumus ut maritum suum illi, etiamsi jam tonsuratus est, mis occasio, volumus ut maritum suum illi, etiamsi jam tonsuratus est, reddere debeas, omni excusatione cessante. Quia nisi fornicationis causa reddere debeas, omni excusatione cessante. Quia nisi fornicationis causa virum uxorem dimittere nulla ratio concedit. Postquam enim copulatione virum uxorem dimittere nulla ratio concedit. Postquam enim copulatione conjugii viri et mulieris unum corpus efficitur, non potest ex parte con- conjugii viri et mulieris unum corpus efficitur, non potest ex parte con- verti, et ex parte remanere in sæculo. Item, ex synodo VIII : Si quis verti, et ex parte remanere in sæculo. Item, ex synodo VIII : Si quis conjugatus converti ad monasterium velit, non est recipiendus, nisi prius a conjugatus converti ad monasterium velit, non est recipiendus, nisi prius a conjuge castimoniam profitente fuerit absolutus °. Tales ergo tunc sine conjuge castimoniam profitente fuerit absolutus °. Tales ergo tunc sine

127, q. 2, cap. Sunt qui (Nota edit. Lugd.) 127, q. 2, cap. Sunt qui (Nota edit. Lugd.)

2Cf. Matth. v, 31 et 32 et XIX, 6 et seq. 2Cf. Matth. v, 31 et 32 et XIX, 6 et seq. 3 I ad Corinth. VII, 4. 3 I ad Corinth. VII, 4.

Cf. Matth. v, 31 et xix, 7. Cf. Matth. v, 31 et xix, 7.

Edit. J. Alleaume, LXXX. Edit. J. Alleaume, LXXX.

627, q. 2, cap. Si quis (Nota edit. Lugd.) 627, q. 2, cap. Si quis (Nota edit. Lugd.)

144 144

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

culpa sequuntur Christum relicto sæculo, si habent ex pari voluntate culpa sequuntur Christum relicto sæculo, si habent ex pari voluntate castitatis consensum. Item 1, Si vir et uxor divertere pro sola religiosa castitatis consensum. Item 1, Si vir et uxor divertere pro sola religiosa inter se consenserint vita, nullatenus sine consensu Episcopi fiat: ut ab eo inter se consenserint vita, nullatenus sine consensu Episcopi fiat: ut ab eo singulariter proviso constituantur loco. Nam uxore nolente, vel altero singulariter proviso constituantur loco. Nam uxore nolente, vel altero illorum, etiam pro tali re matrimonium non solvitur. Item, Augustinus : illorum, etiam pro tali re matrimonium non solvitur. Item, Augustinus : Si abstines sine uxoris voluntate, tribuis ei fornicandi licentiam et pecca- Si abstines sine uxoris voluntate, tribuis ei fornicandi licentiam et pecca- tum illius tuæ imputabitur abstinentiæ 2. Item, Nicolaus Papa: Scripsit tum illius tuæ imputabitur abstinentiæ 2. Item, Nicolaus Papa: Scripsit nobis Thaberga regina, regia se velle dignitate vel maritali copula exui, et nobis Thaberga regina, regia se velle dignitate vel maritali copula exui, et sola vita privata esse contentam desiderare. Cui scripsimus, non hoc aliter sola vita privata esse contentam desiderare. Cui scripsimus, non hoc aliter fieri posse, nisi eamdem vitam vir ejus Lotharius elegerit ³. fieri posse, nisi eamdem vitam vir ejus Lotharius elegerit ³.

Ex his patet, quod conjugati sine communi consensu monasterium eli- Ex his patet, quod conjugati sine communi consensu monasterium eli- gere, continentiam profiteri, vel habitum religionis sumere non valent: gere, continentiam profiteri, vel habitum religionis sumere non valent: et si fecerint, revocari debent. Sponsi vero possunt sinɔ communi consensu et si fecerint, revocari debent. Sponsi vero possunt sinɔ communi consensu monasterium eligere. Unde videtur inter sponsum et sponsam conjugium monasterium eligere. Unde videtur inter sponsum et sponsam conjugium non esse. Ideoque asserunt a prima fide desponsationis conjuges appellari, non esse. Ideoque asserunt a prima fide desponsationis conjuges appellari, non re præsentium, sed spe futurorum: quia ex fide quam ex desponsa- non re præsentium, sed spe futurorum: quia ex fide quam ex desponsa- tione sibi invicem debent, postea efficiuntur conjuges. tione sibi invicem debent, postea efficiuntur conjuges.

Præmissas autem auctoritates, quibus asseritur quod consensus matri- Præmissas autem auctoritates, quibus asseritur quod consensus matri- monium facit, ita intelligi volunt, ut consensus vel pactio conjugalis non monium facit, ita intelligi volunt, ut consensus vel pactio conjugalis non ante coitum faciat matrimonium, sed in coitu. Sicut enim defloratio virgi- ante coitum faciat matrimonium, sed in coitu. Sicut enim defloratio virgi- nitatis non facit matrimonium, nisi præcedat pactio conjugalis: ita nec nitatis non facit matrimonium, nisi præcedat pactio conjugalis: ita nec pactio conjugalis, antequam adsit copula carnalis. Ex pactione ergo con- pactio conjugalis, antequam adsit copula carnalis. Ex pactione ergo con- jugali sponsi et sponsæ fiunt ante coitum, in coitu vero efficiuntur conjuges. jugali sponsi et sponsæ fiunt ante coitum, in coitu vero efficiuntur conjuges. Facit enim pactio conjugalis, ut quæ prius erat sponsa, in coitu fiat con- Facit enim pactio conjugalis, ut quæ prius erat sponsa, in coitu fiat con- junx. junx.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

Videtur enim, quod lex divina hoc Videtur enim, quod lex divina hoc prohibere non debuit : quia prohibere non debuit : quia

1. Perfectior est lex divina, quam hu- 1. Perfectior est lex divina, quam hu- mana ergo magis debet concordare per- mana ergo magis debet concordare per- fectis sed perfectorum est esse sine con- fectis sed perfectorum est esse sine con-

An vir potest uxorem suam dimittere? jugio: ergo hoc lex Dei debuit conce- An vir potest uxorem suam dimittere? jugio: ergo hoc lex Dei debuit conce-

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, paulo post initium : « Et si hoc lex H, paulo post initium : « Et si hoc lex humana concessit, tamen lex divina pro- humana concessit, tamen lex divina pro- hibuit, etc. » hibuit, etc. »

1 Ex synodo Eugenii (Nota edit. Lugd.) 1 Ex synodo Eugenii (Nota edit. Lugd.) 2 S. AUGUSTINUS, De adulterinis conjugiis. 2 S. AUGUSTINUS, De adulterinis conjugiis.

dere. dere.

2. Item, Lex humana exemplata est a 2. Item, Lex humana exemplata est a lege divina: aut ergo lex humana est lege divina: aut ergo lex humana est justa, aut injusta. Si justa : cum igitur justa, aut injusta. Si justa : cum igitur omne justum justo concordet, non debuit omne justum justo concordet, non debuit lex divina prohibere quod lex humana lex divina prohibere quod lex humana

27, q. 2, Ubi supra (Nota edit. Lugd.) 27, q. 2, Ubi supra (Nota edit. Lugd.)

Nolutio. Nolutio.

Ad I. Ad I.

Ad 2 Ad 2

Ad 3. Ad 3.

Ad A. Ad A.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, H, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, H, ART. 10.

concessit. Si autem est injusta : ergo sic concessit. Si autem est injusta : ergo sic fuit exemplata a lege divina, quod est fuit exemplata a lege divina, quod est contra hypothesim. contra hypothesim.

3. Item, Aliqui sunt steriles ex altero 3. Item, Aliqui sunt steriles ex altero conjugum, aut ex utroque: sed ille qui conjugum, aut ex utroque: sed ille qui sterilis est, utilius circa vitam contem- sterilis est, utilius circa vitam contem- plativam occupatur cum autem nihil plativam occupatur cum autem nihil deperiret si daretur ei licentia nubendi deperiret si daretur ei licentia nubendi alteri ergo videtur, quod cum hoc per- alteri ergo videtur, quod cum hoc per- fectius esse videatur, quod lex divina fectius esse videatur, quod lex divina hoc suadere debuit vel permittere. hoc suadere debuit vel permittere.

4. Item, Hoc lex humana concessit. 4. Item, Hoc lex humana concessit. Unde Marcia Catonis ab ipso separata Unde Marcia Catonis ab ipso separata propter sterilitatem Catonis alii ad tem- propter sterilitatem Catonis alii ad tem- pus conjuncta fuit et hoc etiam Philo- pus conjuncta fuit et hoc etiam Philo- sophi scribunt esse justum: ergo vide- sophi scribunt esse justum: ergo vide- tur, quod exemplatum sit a divina justi- tur, quod exemplatum sit a divina justi- tia ergo divina justitia in Evangelio tia ergo divina justitia in Evangelio promulgata, debuit hoc suadere et con- promulgata, debuit hoc suadere et con- cedere. cedere.

RESPONSIO. Dicendum, quod injustum RESPONSIO. Dicendum, quod injustum est, quod uxor dimittatur post matrimo- est, quod uxor dimittatur post matrimo- nium consummatum, nisi consentiant nium consummatum, nisi consentiant uterque conjuges ad vota continentiæ : uterque conjuges ad vota continentiæ : et semper fuit injustum. et semper fuit injustum.

AD HOC autem quod primo objicitur, AD HOC autem quod primo objicitur, dicendum quod perfectorum nihil est dicendum quod perfectorum nihil est quod cum injuria fit: sed amissio vel quod cum injuria fit: sed amissio vel ablatio juris alterius eo invito numquam ablatio juris alterius eo invito numquam potest fieri sine injuria: et ideo cum potest fieri sine injuria: et ideo cum fieret si invita dimitteretur, prohibuit lex fieret si invita dimitteretur, prohibuit lex divina ob religionem uxorem dimittere, divina ob religionem uxorem dimittere, nisi ipsa velit effici religiosa. nisi ipsa velit effici religiosa.

AD ALIUD dicendum, quod lex humana AD ALIUD dicendum, quod lex humana quæ sine errore est, exemplatur a lege quæ sine errore est, exemplatur a lege divina sed ista fuit cum errore, et causa divina sed ista fuit cum errore, et causa erroris, ut infra in hac solutione deter- erroris, ut infra in hac solutione deter- minabitur. minabitur.

AD ALIUD dicendum, quod etiamsi sint AD ALIUD dicendum, quod etiamsi sint steriles ambo, vel alter: tamen propter steriles ambo, vel alter: tamen propter fidem foederis et sacramenti, dum vivunt fidem foederis et sacramenti, dum vivunt separari non possunt, ita quod aliis va- separari non possunt, ita quod aliis va- leant copulari quia dicit Apostolus, I ad leant copulari quia dicit Apostolus, I ad Corinth. vII, 39, quod mulier alligata est Corinth. vII, 39, quod mulier alligata est legi, quanto tempore vir ejus vivit, etc. legi, quanto tempore vir ejus vivit, etc. AD ULTIMUM dicendum, quod Philoso- AD ULTIMUM dicendum, quod Philoso- phi gentiles non considerabant matrimo- phi gentiles non considerabant matrimo- nium nisi ex bono prolis et ideo quan- nium nisi ex bono prolis et ideo quan-

XXX XXX

145 145

do hoc non erat, solvebant: sed divina do hoc non erat, solvebant: sed divina lex considerat ipsum ex tribus bonis : et lex considerat ipsum ex tribus bonis : et ideo licet desit bonum prolis, tamen præ- ideo licet desit bonum prolis, tamen præ- cipit non dissolvi propter duo bona resi- cipit non dissolvi propter duo bona resi- dua. dua.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An post introitum religionis et votum An post introitum religionis et votum continentiæ emissum potest vir redire continentiæ emissum potest vir redire ad uxorem, et an uxor teneatur eum ad uxorem, et an uxor teneatur eum recipere? recipere?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, H, § 1, ante medium : « Quapropter ibi, H, § 1, ante medium : « Quapropter experientiæ tuæ præcipimus, ut diligenti experientiæ tuæ præcipimus, ut diligenti inquisitione discutias ne forte ejus volun- inquisitione discutias ne forte ejus volun- tate conversus sit, etc. » tate conversus sit, etc. »

Videtur enim non valere: quia Videtur enim non valere: quia

1. Statutum est tempus probationis, in 1. Statutum est tempus probationis, in quo potest ad sæculum et ad sæcularia quo potest ad sæculum et ad sæcularia redire ergo sine uxoris voluntate si non redire ergo sine uxoris voluntate si non habitum assumpsit, in aliquo casu pot- habitum assumpsit, in aliquo casu pot- est eum recipere et tenetur. est eum recipere et tenetur.

2. Item, Ponamus, quod ejus voluntate 2. Item, Ponamus, quod ejus voluntate sit factum, et ambo intraverint religio- sit factum, et ambo intraverint religio- nem, et ante tempus professionis velint nem, et ante tempus professionis velint exire, videtur quod habeant potestatem: exire, videtur quod habeant potestatem: quia non intraverunt nisi ad probandum: quia non intraverunt nisi ad probandum: ideo jam probaverunt, quod nolunt, vel ideo jam probaverunt, quod nolunt, vel non possunt amplius sustinere. non possunt amplius sustinere.

3. Item, Demus alium casum, scilicet 3. Item, Demus alium casum, scilicet quod prima die profiteantur, et postea quod prima die profiteantur, et postea poeniteant, et velit alter exire, videtur poeniteant, et velit alter exire, videtur quod teneatur eum recipere: quia a Pa- quod teneatur eum recipere: quia a Pa- pa et sanctis Patribus tempus probationis pa et sanctis Patribus tempus probationis institutum est propter bonum communi- institutum est propter bonum communi- tatis, ne omnino infames remaneant illi, tatis, ne omnino infames remaneant illi, qui exeunt propter violentiam tentationis qui exeunt propter violentiam tentationis a religione. Quod autem propter com- a religione. Quod autem propter com- munitatem introductum est, ab uno re- munitatem introductum est, ab uno re- nuntiari non potest. Ergo videtur, quod nuntiari non potest. Ergo videtur, quod non sit professio talis professio: ergo si non sit professio talis professio: ergo si vult redire ad sæculum, tunc etiam alius vult redire ad sæculum, tunc etiam alius exire compellendus est ut reddat debi- exire compellendus est ut reddat debi-

tum. tum.

10 10

contra. contra.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

146 146

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

4. Item, Hoc præcipit Papa Innocen- 4. Item, Hoc præcipit Papa Innocen- tius quartus dicens, quod « professio quæ tius quartus dicens, quod « professio quæ ante annum fit, irrita et inanis habeatur: » ante annum fit, irrita et inanis habeatur: » sed quod est irritum et inane, non impedit sed quod est irritum et inane, non impedit reditum ad matrimonium: ergo videtur, reditum ad matrimonium: ergo videtur, quod talis rediens uxorem suam debet quod talis rediens uxorem suam debet recipere, etiamsi sit in alia religione. recipere, etiamsi sit in alia religione.

3. Item, Pono, quod in domo emise- 3. Item, Pono, quod in domo emise- rint votum continentiæ perpetuæ, et alter rint votum continentiæ perpetuæ, et alter eorum velit frangere, quæritur, utrum eorum velit frangere, quæritur, utrum alter sibi debeat consentire? alter sibi debeat consentire?

Videtur, quod sic: quia votum religio- Videtur, quod sic: quia votum religio- nis majus est, quam simplex votum con- nis majus est, quam simplex votum con- tinentiæ et ab illo potest redire: ergo tinentiæ et ab illo potest redire: ergo et ab isto. et ab isto.