A4 0. A4 0.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, F. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, F.

sum malum dicitur expediens, secundum sum malum dicitur expediens, secundum quod cooperatur ad bonum: licet impro- quod cooperatur ad bonum: licet impro- prie dicatur, eo quod non cooperatur ad prie dicatur, eo quod non cooperatur ad bonum nisi per occasionem. bonum nisi per occasionem.

AD ALIUD dicendum, quod actus natu- AD ALIUD dicendum, quod actus natu-

duplex est: nam quidam est actus duplex est: nam quidam est actus voluntatis qui est natura quædam, et voluntatis qui est natura quædam, et actus naturæ determinatæ uno modo se actus naturæ determinatæ uno modo se habentis, quæ diffinitur ab Aristotele, habentis, quæ diffinitur ab Aristotele, quod est principium motus et status in quod est principium motus et status in quo est per se et non secundum acci- quo est per se et non secundum acci- dens. Dicendum ergo, quod actus naturæ dens. Dicendum ergo, quod actus naturæ secundum quod voluntas est natura quæ- secundum quod voluntas est natura quæ- dam, bene variatur ex voluntate, et talis dam, bene variatur ex voluntate, et talis naturæ actus est coitus: sed actus natu- naturæ actus est coitus: sed actus natu- ræ secundo modo dictæ non variatur ex ræ secundo modo dictæ non variatur ex voluntate. voluntate.

Ad id autem per quod nititur probare, Ad id autem per quod nititur probare, dicendum quod generativa non est pri- dicendum quod generativa non est pri- mum movens in actu generationis, sed mum movens in actu generationis, sed potius voluntas imperans et ideo ab illo potius voluntas imperans et ideo ab illo primo movente coitus est actus volun- primo movente coitus est actus volun- tarius, et propter circumstantias diversas tarius, et propter circumstantias diversas efficitur peccatum in soluta, et actus vir- efficitur peccatum in soluta, et actus vir- tutis in conjugata. tutis in conjugata.

AD ALIUD dicendum, quod ratio dupli- AD ALIUD dicendum, quod ratio dupli- citer se habet ad opera illa in eo quod citer se habet ad opera illa in eo quod ratio quæ est ratio recta, scilicet ut præ- ratio quæ est ratio recta, scilicet ut præ- cedens, et ut concomitans: præcedens cedens, et ut concomitans: præcedens enim ordinat circumstantias quantum enim ordinat circumstantias quantum debet, et ut, et quando, et cum qua, et debet, et ut, et quando, et cum qua, et quomodo sed concomitans dirigit. Di- quomodo sed concomitans dirigit. Di- cendum ergo, quod vitium subvertit ra- cendum ergo, quod vitium subvertit ra- tionem præcedentem, sicut dixit Socra- tionem præcedentem, sicut dixit Socra-

119 119

tes, et Aristoteles attestatur, quod dele- tes, et Aristoteles attestatur, quod dele- ctatio subvertit existimationem prudentiæ ctatio subvertit existimationem prudentiæ in minori propositione: et hoc est scrip- in minori propositione: et hoc est scrip- tum in VI Ethicorum, cap. de pruden- tum in VI Ethicorum, cap. de pruden- tia. Sed actus matrimonii non subvertit tia. Sed actus matrimonii non subvertit rationem præcedentem, sed concomitan- rationem præcedentem, sed concomitan- tem et ideo non est vitium. tem et ideo non est vitium.

: :

Et si objiciatur, quod quia illa ratio Et si objiciatur, quod quia illa ratio concomitans dirigit, si subvertitur, ma- concomitans dirigit, si subvertitur, ma- net actus non directus dicendum quod net actus non directus dicendum quod non dirigit ut ordinans, sed ut inspiciens: non dirigit ut ordinans, sed ut inspiciens: imo actus ordinatus est a præcedenti imo actus ordinatus est a præcedenti discretione rationis et manet iste ordo discretione rationis et manet iste ordo in actu matrimonii, sicut vis projectiva in actu matrimonii, sicut vis projectiva manet in medio, etiam cessante primo manet in medio, etiam cessante primo projiciente. projiciente.

AD ALIUD dicendum, quod ex omnibus AD ALIUD dicendum, quod ex omnibus actibus relinquitur habitus similis actui: actibus relinquitur habitus similis actui: et ideo si ex actibus matrimonii relinqui- et ideo si ex actibus matrimonii relinqui- tur habitus, cum actus illi sint ordinati, tur habitus, cum actus illi sint ordinati, non erit habitus inordinatus. non erit habitus inordinatus.

AD ALIUD dicendum, quod falsum est AD ALIUD dicendum, quod falsum est quod supponitur pro vero, scilicet actus quod supponitur pro vero, scilicet actus esse æquales in malo et bono, qui sunt esse æquales in malo et bono, qui sunt circa delectationes æquales: quia actus circa delectationes æquales: quia actus naturæ nec malum nec bonum facit quod naturæ nec malum nec bonum facit quod est circa delectationes: quod patet ex est circa delectationes: quod patet ex hoc, quod actus virtutum et vitiorum hoc, quod actus virtutum et vitiorum sunt circa delectationes et tristitias: sed sunt circa delectationes et tristitias: sed actus facit bonos vel malos, indebitas vel actus facit bonos vel malos, indebitas vel debitas circumstantias et fines habere. debitas circumstantias et fines habere. Et per hoc patet solutio ad ultimum: Et per hoc patet solutio ad ultimum: quia illa ratio procedit super simile fal- quia illa ratio procedit super simile fal-

sum. sum.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8 et 9. Ad 8 et 9.

F. Cujus rei sacramentum sit conjugium ? F. Cujus rei sacramentum sit conjugium ?

Cum ergo conjugium sacramentum sit, et sacrum 1 signum est et sacræ Cum ergo conjugium sacramentum sit, et sacrum 1 signum est et sacræ rei, scilicet conjunctionis Christi et Ecclesiæ, sicut ait Apostolus. Scriptum rei, scilicet conjunctionis Christi et Ecclesiæ, sicut ait Apostolus. Scriptum est, inquit, Relinquet homo patrem, et matrem suam, et adhærebit uxori est, inquit, Relinquet homo patrem, et matrem suam, et adhærebit uxori

1 Edit. J. Alleaume, sacramentum. 1 Edit. J. Alleaume, sacramentum.

120 120

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

suæ et erunt duo in carne una. Sacramentum hoc magnum est : ego au- suæ et erunt duo in carne una. Sacramentum hoc magnum est : ego au- tem dico in Christo et in Ecclesia '. Ut enim inter conjuges conjunctio est tem dico in Christo et in Ecclesia '. Ut enim inter conjuges conjunctio est secundum consensum animorum, et secundum permixtionem corporum : secundum consensum animorum, et secundum permixtionem corporum : sie Ecclesia Christo copulatur voluntate et natura, qua idem vult cum co : sie Ecclesia Christo copulatur voluntate et natura, qua idem vult cum co : el ipse formam sumpsit de natura hominis. Copulata est ergo sponsa el ipse formam sumpsit de natura hominis. Copulata est ergo sponsa sponso spiritualiter et corporaliter, id est, charitate ac conformitate naturæ. sponso spiritualiter et corporaliter, id est, charitate ac conformitate naturæ. Hujus utriusque copula figura est in conjugio. Consensus enim conjugum Hujus utriusque copula figura est in conjugio. Consensus enim conjugum copulam spiritualem Christi et Ecclesiæ, quæ fit per charitatem, significat. copulam spiritualem Christi et Ecclesiæ, quæ fit per charitatem, significat. Commixtio vero sexuum, illam significat quæ fit per naturæ conformitatem. Commixtio vero sexuum, illam significat quæ fit per naturæ conformitatem.

ARTICULUS XIV. ARTICULUS XIV.

An matrimonium sit sacramentum ? et An matrimonium sit sacramentum ? et Que sit res ipsius? et, A quo trahat Que sit res ipsius? et, A quo trahat virtutem sui effectus? virtutem sui effectus?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, F, « Cum ergo conjugium sacramen- ibi, F, « Cum ergo conjugium sacramen- tum sit, etc. » tum sit, etc. »

Et vadit disputatio super totum capi- Et vadit disputatio super totum capi- tulum? tulum?

Videtur enim, quod Magister male Videtur enim, quod Magister male rem hujusmodi sacramenti determinet: rem hujusmodi sacramenti determinet:

1. Sacramento enim Novi Testamenti 1. Sacramento enim Novi Testamenti substantialior est res contenta et signa- substantialior est res contenta et signa- ta, quam signata et non contenta: sed ta, quam signata et non contenta: sed unio fidelis animæ cum Deo in uno spi- unio fidelis animæ cum Deo in uno spi- ritu, vel unio duarum naturarum in ritu, vel unio duarum naturarum in Christo est res signata et non contenta : Christo est res signata et non contenta : ergo videtur, quod non debet determina- ergo videtur, quod non debet determina- ri respectu illius. ri respectu illius.

2. Hem, Sacramentum novæ legis ef- 2. Hem, Sacramentum novæ legis ef- ficit quod figurat: sed matrimonium est ficit quod figurat: sed matrimonium est sacramentum novæ legis: ergo efficit sacramentum novæ legis: ergo efficit quod figurat sed figurat unionem dua- quod figurat sed figurat unionem dua- rum naturarum in Christo: ergo efficit rum naturarum in Christo: ergo efficit eam, quod falsum est: ergo non est res eam, quod falsum est: ergo non est res ejus videtur ergo, quod falsum dicit in ejus videtur ergo, quod falsum dicit in Littera. Littera.

Ad Ephes. v, 31. Cf. Genes. 11, 24. Ad Ephes. v, 31. Cf. Genes. 11, 24.

3. Item, Quod æqualiter efficitur ab 3. Item, Quod æqualiter efficitur ab omni gratia et merito vel potissimum a omni gratia et merito vel potissimum a charitate, non videtur esse res matri- charitate, non videtur esse res matri- monii sed conjunctio fidelis animæ cum monii sed conjunctio fidelis animæ cum Deo in uno spiritu, efficitur cum virtute, Deo in uno spiritu, efficitur cum virtute, et præcipue charitate: ergo non est ef- et præcipue charitate: ergo non est ef- fectus matrimonii. fectus matrimonii.

JUXTA HOC ulterius quæruntur tria, Quæst. 1 JUXTA HOC ulterius quæruntur tria, Quæst. 1 scilicet an matrimonium sit sacramen- scilicet an matrimonium sit sacramen- tum novæ legis ? tum novæ legis ?

Secundo, Quæ sit res ipsius? Secundo, Quæ sit res ipsius?

Tertio, A quo trahat virtutem sui ef- Tertio, A quo trahat virtutem sui ef- fectus in ipso ? fectus in ipso ?

AD PRIMUM autem horum objicitur AD PRIMUM autem horum objicitur multis modis: multis modis:

1. Primo quidem ex parte formæ sa- 1. Primo quidem ex parte formæ sa- cramenti omne enim sacramentum ha- cramenti omne enim sacramentum ha- bet formam ab institutione divina pro- bet formam ab institutione divina pro- mulgatam, quæ tribuit sacramento san- mulgatam, quæ tribuit sacramento san- etificationem: sed matrimonium non etificationem: sed matrimonium non habet talem formam : ergo non est sa- habet talem formam : ergo non est sa- cramentum novæ legis. PRIMA patet ex cramentum novæ legis. PRIMA patet ex dicto Augustini qui dicit, quod « accedit dicto Augustini qui dicit, quod « accedit verbum ad elementum, et fit sacramen- verbum ad elementum, et fit sacramen- tum. » SECUNDA auteza patet: quia con- tum. » SECUNDA auteza patet: quia con- sensus qui efficit matrimonium, est se- sensus qui efficit matrimonium, est se- cundum leges eorum qui contrahunt, ut cundum leges eorum qui contrahunt, ut

habetur infra in Littera. habetur infra in Littera.

2. Secundo, Objicitur ad hoc idem ex 2. Secundo, Objicitur ad hoc idem ex consideratione materiæ: omne enim sa- consideratione materiæ: omne enim sa- cramentum novæ legis vel plura habent cramentum novæ legis vel plura habent materiam quæ est visibile aliquod ele- materiam quæ est visibile aliquod ele- mentum, ut aqua, oleum, panis, et hu- mentum, ut aqua, oleum, panis, et hu-

Quest. 2. Quest. 2.

Jurest 3. Jurest 3.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, F, ART. 15. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, F, ART. 15.

jusmodi, ut dicit Hugo: sed istud non jusmodi, ut dicit Hugo: sed istud non habet materiam: ergo non est sacramen- habet materiam: ergo non est sacramen- tum novæ legis. tum novæ legis.

3. Ad idem tertio objicitur ex consi- 3. Ad idem tertio objicitur ex consi- deratione effectus: quia omne sacra- deratione effectus: quia omne sacra- mentum novæ legis efficit gratiam quæ mentum novæ legis efficit gratiam quæ intus adjuvat: sed matrimonium non intus adjuvat: sed matrimonium non efficit aliquid tale: ergo matrimonium efficit aliquid tale: ergo matrimonium non est sacramentum novæ legis. PRO- non est sacramentum novæ legis. PRO- BATUR prima ex diffinitionibus sacramen- BATUR prima ex diffinitionibus sacramen- ti in principio hujus quarti Sententia- ti in principio hujus quarti Sententia- rum assignatis. SECUNDA autem scripta rum assignatis. SECUNDA autem scripta est infra, ubi dicit : « Matrimonium non est infra, ubi dicit : « Matrimonium non meretur palmam. meretur palmam.

» »

121 121

non habuit baptismus. Quid autem nobis non habuit baptismus. Quid autem nobis super hoc videatur, infra patebit in solu- super hoc videatur, infra patebit in solu- tione ejusdem quæstionis. tione ejusdem quæstionis.

AD ALIUD dicendum, quod sacramen- AD ALIUD dicendum, quod sacramen- tum novæ legis duplex est: unum quod tum novæ legis duplex est: unum quod est sacramentum tantum, aliud quod est est sacramentum tantum, aliud quod est sacramentum et officium. Sacramentum sacramentum et officium. Sacramentum tantum est, cujus totus effectus substan- tantum est, cujus totus effectus substan- tialis est in opere operato, sicut est bap- tialis est in opere operato, sicut est bap- tismus, confirmatio, Eucharistia, ordo, tismus, confirmatio, Eucharistia, ordo, et extrema unctio. Sacramentum et of- et extrema unctio. Sacramentum et of- ficium est duplex, scilicet officium per- ficium est duplex, scilicet officium per- sonæ, et officium naturæ. Officium per- sonæ, et officium naturæ. Officium per- sonæ est pœnitentia, officium naturæ sonæ est pœnitentia, officium naturæ est matrimonium. Quod ergo dicitur, est matrimonium. Quod ergo dicitur,

SECUNDO quæritur, Quæ sit res ipsius quod sacramentum novæ legis efficit SECUNDO quæritur, Quæ sit res ipsius quod sacramentum novæ legis efficit si sit sacramentum novæ legis? si sit sacramentum novæ legis?

Videtur enim, quod nulla: quia Videtur enim, quod nulla: quia

1. Actus cum turpitudine est consum- 1. Actus cum turpitudine est consum- mans matrimonium: ergo non confert mans matrimonium: ergo non confert gratiam. gratiam.

2. Item, Quod conceditur infirmitati, 2. Item, Quod conceditur infirmitati, sufficit quod vitet pœnam: sed matrimo- sufficit quod vitet pœnam: sed matrimo- nium conceditur infirmitati: ergo suffi- nium conceditur infirmitati: ergo suffi- cit quod evitet poenam: videtur ergo, cit quod evitet poenam: videtur ergo, quod non conferat gratiam aliquam. quod non conferat gratiam aliquam.

3. Item, Omne id quod confert gra- 3. Item, Omne id quod confert gra- tiam, illius exercitium si iterari potest, tiam, illius exercitium si iterari potest, non dissuadetur: sed matrimonii, mortua non dissuadetur: sed matrimonii, mortua uxore, iteratio dissuadetur, et adjungi- uxore, iteratio dissuadetur, et adjungi- tur poena irregularitatis: ergo matrimo- tur poena irregularitatis: ergo matrimo- nium non confert gratiam. nium non confert gratiam.

ULTERIUS quæritur tertio, In quo fun- ULTERIUS quæritur tertio, In quo fun- detur efficacia ipsius ? detur efficacia ipsius ?

Videtur autem, quod in nullo: quia Videtur autem, quod in nullo: quia omne sacramentum efficit quod figurat omne sacramentum efficit quod figurat virtute passionis Christi: sed istud non virtute passionis Christi: sed istud non habet figuram cum passione Christi, habet figuram cum passione Christi, quia consistit in maxima delectatione : quia consistit in maxima delectatione : ergo videtur, quod non habeat aliquid ergo videtur, quod non habeat aliquid unde trahat effectum. unde trahat effectum.

RESPONSIO. Dicendum ad primum, RESPONSIO. Dicendum ad primum, quod Magister non tangit in Littera nisi quod Magister non tangit in Littera nisi rem signatam et non contentam quia rem signatam et non contentam quia secundum eum et multos alios rem aliam secundum eum et multos alios rem aliam

1 Cf. IV Sententiarum, Art. 5. Tom. XXIX 1 Cf. IV Sententiarum, Art. 5. Tom. XXIX

quod figurat, dicunt quidam intelligi de quod figurat, dicunt quidam intelligi de illo quod est sacramentum tantum : quia illo quod est sacramentum tantum : quia illud ita est novæ legis quod non fuit illud ita est novæ legis quod non fuit ante eam, et totam vim trahit a nova ante eam, et totam vim trahit a nova lege. Et non intelligitur de eo quod est lege. Et non intelligitur de eo quod est sacramentum et officium quia in illo sacramentum et officium quia in illo est actus personalis et moralis et civilis, est actus personalis et moralis et civilis, qui etiam fuit ante novam legem, et non qui etiam fuit ante novam legem, et non trahit vim ab opere operato tantum, sed trahit vim ab opere operato tantum, sed etiam ab opere operante. etiam ab opere operante.

AD ALIUD dicendum, quod bene con- AD ALIUD dicendum, quod bene con- ceditur, quod conjunctio fidelis animæ ceditur, quod conjunctio fidelis animæ cum Deo non est effectus istius sacra- cum Deo non est effectus istius sacra- menti contentus, sed signatus tantum. menti contentus, sed signatus tantum. Et ratio dicta est prius. Et ratio dicta est prius.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

AD ID quod quæritur, Utrum matrimo- Ad quæst. 1. AD ID quod quæritur, Utrum matrimo- Ad quæst. 1. nium sit sacramentum novæ legis, di- nium sit sacramentum novæ legis, di- cendum quod matrimonium quadrupli- cendum quod matrimonium quadrupli- citer consideratur quoad quatuor quæ citer consideratur quoad quatuor quæ sunt in ipso quorum primum est com- sunt in ipso quorum primum est com- mixtio sexus ad salutem naturæ. Secun- mixtio sexus ad salutem naturæ. Secun- dum est distinctio circa conjunctiones in dum est distinctio circa conjunctiones in diversitate sexus. Tertium autem effectus diversitate sexus. Tertium autem effectus ejus contra vulnus concupiscentiæ. Et ejus contra vulnus concupiscentiæ. Et quartum et ultimum est honestas quæ quartum et ultimum est honestas quæ circumstat causam efficientem matrimo- circumstat causam efficientem matrimo- nii, et amicitia quæ consequitur ex ipso, nii, et amicitia quæ consequitur ex ipso, et adjutorium conjugum ex mutuis ope- et adjutorium conjugum ex mutuis ope- ribus sibi invicem communicatis. ribus sibi invicem communicatis.

Quoad primum quidem est matrimo- Quoad primum quidem est matrimo-

hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

122 122

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nium de lege naturæ et quia lex naturæ nium de lege naturæ et quia lex naturæ comitatur omnem legem, et ideo hoc comitatur omnem legem, et ideo hoc manet in omni lege: et sic institutum manet in omni lege: et sic institutum est in paradiso. est in paradiso.

Quoad secundum autem est de lege Quoad secundum autem est de lege Moysi, in qua fit distinctio personarum Moysi, in qua fit distinctio personarum ad matrimonium legitimarum. ad matrimonium legitimarum.

Quoad tertium autem specialiter est Quoad tertium autem specialiter est de lege Christi, quia ex ipso opere ope- de lege Christi, quia ex ipso opere ope- rato confert medicinam contra morbum, rato confert medicinam contra morbum, quod non faciebat ante nisi in opere ope- quod non faciebat ante nisi in opere ope-

rante. rante.

Sed quoad alia tria consequentia ma- Sed quoad alia tria consequentia ma- trimonium ex causa efficiente et ex effe- trimonium ex causa efficiente et ex effe- etu ipsius, est de lege civili. Et hoc mo- etu ipsius, est de lege civili. Et hoc mo- do loquuntur Philosophi de honestate do loquuntur Philosophi de honestate nuptiarum, ut Tullius, Aristoteles, Aspa- nuptiarum, ut Tullius, Aristoteles, Aspa- sius, et alii quidam. sius, et alii quidam.

AD OBJECTUM autem quod contra obji- AD OBJECTUM autem quod contra obji- citur, dicendum quod matrimonium ha- citur, dicendum quod matrimonium ha- bet formam quæ est consensus per verba bet formam quæ est consensus per verba expressus. Nec oportet, quod sacramen- expressus. Nec oportet, quod sacramen- tum semper ex forma habeat sanctifica- tum semper ex forma habeat sanctifica- tionem quia hoc non oportet nisi in illo tionem quia hoc non oportet nisi in illo sacramento, quod pure sacramentum sacramento, quod pure sacramentum est et talia non sunt poenitentia et ma- est et talia non sunt poenitentia et ma- trimonium, ut prius dictum est : quia trimonium, ut prius dictum est : quia illa sunt ad ea circa quæ sunt opera illa sunt ad ea circa quæ sunt opera nostra et ideo oportet, quod perfectio- nostra et ideo oportet, quod perfectio- nem aliquo modo trahant a nobis. Et nem aliquo modo trahant a nobis. Et ideo in matrimonio pro perfectivo forma- ideo in matrimonio pro perfectivo forma- li est individuitas vitæ, quæ causatur ex li est individuitas vitæ, quæ causatur ex consensu in utroque conjugum perfecto consensu in utroque conjugum perfecto existente. existente.

AD ALIUD dicendum, eodem modo: AD ALIUD dicendum, eodem modo: quia talis materia non est nisi in illis sa- quia talis materia non est nisi in illis sa- cramentis quæ totam rationem efficiendi cramentis quæ totam rationem efficiendi trahunt a passione Christi, et sacramen- trahunt a passione Christi, et sacramen- tis quæ sunt in Christo, sicut est baptis- tis quæ sunt in Christo, sicut est baptis- mus Christi, passio Christi, resurrectio mus Christi, passio Christi, resurrectio Christi, et hujusmodi. In his autem quæ Christi, et hujusmodi. In his autem quæ sunt circa opera nostra, sunt materia sunt circa opera nostra, sunt materia aliqua nostra, vel nos sub aliqua dispo- aliqua nostra, vel nos sub aliqua dispo- sitione sicut in pœnitentia dolor est ma- sitione sicut in pœnitentia dolor est ma- teria, et in matrimonio nos sub potentia teria, et in matrimonio nos sub potentia commixtionis sexuum existentes. commixtionis sexuum existentes.

AD ALIUD dicendum, quod bene efficit AD ALIUD dicendum, quod bene efficit quod figurat: quia efficit medicinam con- quod figurat: quia efficit medicinam con- tra concupiscentiam. Et qualiter efficiat tra concupiscentiam. Et qualiter efficiat

illam, jam patebit in solutione sequentis illam, jam patebit in solutione sequentis articuli, et partim claruit ex præmissis. articuli, et partim claruit ex præmissis.

Ad Ad

AD ID ergo quod quæritur utrum con- Adqu AD ID ergo quod quæritur utrum con- Adqu ferat gratiam ? ferat gratiam ?

Dicendum, quod circa hoc sunt tres Dicendum, quod circa hoc sunt tres opiniones, quarum nulli præjudicandum opiniones, quarum nulli præjudicandum

est. est.

Prima autem est quorumdam dicen- Prima autem est quorumdam dicen- tium, quod non confert gratiam aliquam : tium, quod non confert gratiam aliquam : et secundum hos dicitur sacramentum et secundum hos dicitur sacramentum de hoc et aliis per prius et posterius, de hoc et aliis per prius et posterius, quia de aliis dicitur per signare et cau- quia de aliis dicitur per signare et cau- sare gratiam, de isto autem per signare sare gratiam, de isto autem per signare tantum. Et hæc videtur fuisse opinio tantum. Et hæc videtur fuisse opinio Magistri in Littera: et fuit opinio Præ- Magistri in Littera: et fuit opinio Præ- positivi et Gulielmi Altisiodorensis, et positivi et Gulielmi Altisiodorensis, et aliorum antiquorum. aliorum antiquorum.

Fuerunt alii qui dicerent, quod con- Fuerunt alii qui dicerent, quod con- fert gratiam, scilicet recessum a peccato, fert gratiam, scilicet recessum a peccato, non autem ordinem ad bonum. Et si non autem ordinem ad bonum. Et si quæritur, Quæ sit illa gratia? dicunt, quæritur, Quæ sit illa gratia? dicunt, quod est illa quæ excipit concupiscen- quod est illa quæ excipit concupiscen- tiam ne ruat in præceps: et secundum tiam ne ruat in præceps: et secundum illos oportet dicere, quod secundum ma- illos oportet dicere, quod secundum ma- trimonium sit gratia illa, vel aliquid ei trimonium sit gratia illa, vel aliquid ei conjunctum exterius, quod mitigat con- conjunctum exterius, quod mitigat con- cupiscentiam, ne ferveat ultra nuptiarum cupiscentiam, ne ferveat ultra nuptiarum honestatem et bona matrimonii. Et hoc honestatem et bona matrimonii. Et hoc ultimo modo dicunt illi esse gratiam ultimo modo dicunt illi esse gratiam quam confert matrimonium. Et dicunt quam confert matrimonium. Et dicunt probabiliter isti, quod hæc est causa probabiliter isti, quod hæc est causa quare quidam Patres videntur dicere, quare quidam Patres videntur dicere, quod non confert gratiam, quia non con- quod non confert gratiam, quia non con- fert eam in ordine ad bonum, sed a ma- fert eam in ordine ad bonum, sed a ma- lo tantum ad bonum autem habet quod- lo tantum ad bonum autem habet quod- dam impedimentum non ex se, sed ex dam impedimentum non ex se, sed ex consequentibus oneribus. Et hoc dicunt consequentibus oneribus. Et hoc dicunt sentire Apostolum, I ad Corinth. vII, sentire Apostolum, I ad Corinth. vII, 33, dicentem Porro hoc ad utilita- 33, dicentem Porro hoc ad utilita- tem vestram dico, non ut laqueum vobis tem vestram dico, non ut laqueum vobis injiciam, sed ad id quod honestum est, injiciam, sed ad id quod honestum est, supple, provocem, et quod facultatem supple, provocem, et quod facultatem præbeat sine impedimento Dominum ob- præbeat sine impedimento Dominum ob- secrandi. Hæc autem opinio plus placet secrandi. Hæc autem opinio plus placet mihi quam prima. mihi quam prima.

Tertii quidam satis periti dixerunt, Tertii quidam satis periti dixerunt, quod confert gratiam in ordine ad bo- quod confert gratiam in ordine ad bo- non quodcumque bonum, sed non quodcumque bonum, sed

num, num,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, G. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, G.

hoc bonum quod facere debet conjuga- hoc bonum quod facere debet conjuga- tus et hoc est quod fideliter conjugi tus et hoc est quod fideliter conjugi assistat, et opera sua illi communicet, et assistat, et opera sua illi communicet, et prolem susceptam religiose nutriat, et prolem susceptam religiose nutriat, et hujusmodi. Et hæc etiam probabilis est hujusmodi. Et hæc etiam probabilis est multum. multum.

» »

Ad objectum autem contra, dicendum Ad objectum autem contra, dicendum quod gratiam confert : et qualiter intelli- quod gratiam confert : et qualiter intelli- gatur, quod « non meretur palmam, gatur, quod « non meretur palmam, supra expositum est. Quod autem dici- supra expositum est. Quod autem dici- tur, quod « consummatur per actum tur- tur, quod « consummatur per actum tur- pitudinis, » dicendum quod falsum est, pitudinis, » dicendum quod falsum est, sed consummatur per actum honestum sed consummatur per actum honestum a Domino benedictum, cui in pœnam ad- a Domino benedictum, cui in pœnam ad- juncta est turpitudo concupiscentiæ : et juncta est turpitudo concupiscentiæ : et hæc non obstat, ut superius dictum est. hæc non obstat, ut superius dictum est.

AD ALIUD dicendum, quod conceditur AD ALIUD dicendum, quod conceditur infirmitati, sicut Sancti dicunt: sed est infirmitati, sicut Sancti dicunt: sed est infirmitas duplex. Una est infirmitas infirmitas duplex. Una est infirmitas prostrata jacens in infimis, et alia quæ prostrata jacens in infimis, et alia quæ non jacet, sed est infirma ad excellens non jacet, sed est infirma ad excellens elevatum, quod tamen est majori laude elevatum, quod tamen est majori laude dignum. Et quod primo modo conceditur dignum. Et quod primo modo conceditur infirmitati, est sicut id quod dicitur, ad infirmitati, est sicut id quod dicitur, ad Roman. xiv, 2: Qui infirmus est, olus Roman. xiv, 2: Qui infirmus est, olus

123 123

manducet. Et hoc non habet præmium manducet. Et hoc non habet præmium nec gratiam. Sed quod secundo modo nec gratiam. Sed quod secundo modo conceditur infirmitati, est bonum merito- conceditur infirmitati, est bonum merito- rium, sed non habet laudem excellen- rium, sed non habet laudem excellen- tem et hoc est matrimonium, et ideo tem et hoc est matrimonium, et ideo confert gratiam. confert gratiam.

AD ALIUD dicendum, quod hoc accidit AD ALIUD dicendum, quod hoc accidit matrimonio ex adjunctis, et non ex seip- matrimonio ex adjunctis, et non ex seip- so, præcipue tamen ex adjunctis duobus, so, præcipue tamen ex adjunctis duobus, scilicet concupiscentia quæ est adjuncta scilicet concupiscentia quæ est adjuncta actui, et impedimento Dominum obse- actui, et impedimento Dominum obse- crandi, quod adjungitur oneribus ejus : crandi, quod adjungitur oneribus ejus : et ideo decipit argumentatio illa per acci- et ideo decipit argumentatio illa per acci-

dens. dens.

AD ID quod tertio quæritur, dicendum, AD ID quod tertio quæritur, dicendum, quod trahit efficiendi virtutem ex unione quod trahit efficiendi virtutem ex unione naturarum in Christo, in quibus naturis naturarum in Christo, in quibus naturis sponsus Ecclesiæ passus est: propter sponsus Ecclesiæ passus est: propter quod dicitur, Exod. iv, 25: Sponsus quod dicitur, Exod. iv, 25: Sponsus sanguinem tu mihi es. sanguinem tu mihi es.

Et sic patet solutio ad totum secun- Et sic patet solutio ad totum secun- dum duas ultimas opiniones, sed se- dum duas ultimas opiniones, sed se- cundum primam non indigent ista solu- cundum primam non indigent ista solu-

tione. tione.

Ad 3. Ad 3.

Ad quæst. 3. Ad quæst. 3.

G. Qualiter intelligendum sit illud: Mulier illa non pertinet ad matrimonium, cum G. Qualiter intelligendum sit illud: Mulier illa non pertinet ad matrimonium, cum qua non est commixtio sexuum? qua non est commixtio sexuum?

Inde est quod quidam Doctorum dixerunt, illam mulierem non pertinere Inde est quod quidam Doctorum dixerunt, illam mulierem non pertinere ad matrimonium, quæ non experitur carnalem copulam. Ait enim Augu- ad matrimonium, quæ non experitur carnalem copulam. Ait enim Augu- stinus Non dubium est illam mulierem non pertinere ad matrimonium, stinus Non dubium est illam mulierem non pertinere ad matrimonium, cum qua docetur non fuisse commixtio sexus '. Item, Leo Papa: Cum cum qua docetur non fuisse commixtio sexus '. Item, Leo Papa: Cum societas nuptiarum ita a principio sit instituta, ut præter commixtionem societas nuptiarum ita a principio sit instituta, ut præter commixtionem sexuum non habeat in se Christi et Ecclesiæ sacramentum, non dubium est sexuum non habeat in se Christi et Ecclesiæ sacramentum, non dubium est illam mulierem non pertinere ad matrimonium, in qua docetur non fuisse illam mulierem non pertinere ad matrimonium, in qua docetur non fuisse nuptiale mysterium³. Item, Augustinus: Non est perfectum conjugium nuptiale mysterium³. Item, Augustinus: Non est perfectum conjugium

127, quæst. 2. cap. Non dubium est (Nota edit. Lugd.) 127, quæst. 2. cap. Non dubium est (Nota edit. Lugd.)

2 Ibidem, cap. Cum societas (Nota edit. Lugd.) 2 Ibidem, cap. Cum societas (Nota edit. Lugd.)

124 124

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sine commixtione sexuum . Hoc si secundum superficiem verborum quis sine commixtione sexuum . Hoc si secundum superficiem verborum quis acceperit, inducitur in errorem tantum, ut dicat sine carnali copula non acceperit, inducitur in errorem tantum, ut dicat sine carnali copula non posse contrahi matrimonium : et inter Mariam et Joseph non fuisse conju- posse contrahi matrimonium : et inter Mariam et Joseph non fuisse conju- gium, vel non fuisse perfectum : quod nefas est sentire. Tanto enim gium, vel non fuisse perfectum : quod nefas est sentire. Tanto enim sanctius fuit atque perfectius, quanto a carnali opere immunius. Sed supe- sanctius fuit atque perfectius, quanto a carnali opere immunius. Sed supe- rius posita, ea ratione dicta intelligendum est, non quin pertineat mulier rius posita, ea ratione dicta intelligendum est, non quin pertineat mulier illa ad matrimonium, cum qua non est permixtio sexuum: sed non perti- illa ad matrimonium, cum qua non est permixtio sexuum: sed non perti- net ad matrimonium, quod expressam et plenam tenet figuram conjunctio- net ad matrimonium, quod expressam et plenam tenet figuram conjunctio- nis Christi et Ecclesiæ 2. Figurat enim illam unionem Christi et Ecclesiæ, nis Christi et Ecclesiæ 2. Figurat enim illam unionem Christi et Ecclesiæ, quæ est in charitate: sed non illam, quæ est in naturæ conformitate. Est quæ est in charitate: sed non illam, quæ est in naturæ conformitate. Est ergo et in illo matrimonio typus conjunctionis Christi et Ecclesiæ: sed ergo et in illo matrimonio typus conjunctionis Christi et Ecclesiæ: sed illius tantum, qua Ecclesia Christo charitate unitur : non illius, qua per illius tantum, qua Ecclesia Christo charitate unitur : non illius, qua per susceptionem carnis, capiti membra uniuntur. Nec ideo tamen minus susceptionem carnis, capiti membra uniuntur. Nec ideo tamen minus sanctum est conjugium : quia, ut ait Augustinus: In nuptiis plus valet sanctum est conjugium : quia, ut ait Augustinus: In nuptiis plus valet sanctitas sacramenti, quam fœcunditas ventris. Est etiam conjugium si- sanctitas sacramenti, quam fœcunditas ventris. Est etiam conjugium si- gnum spiritualis conjunctionis et dilectionis animorum, qua inter se con- gnum spiritualis conjunctionis et dilectionis animorum, qua inter se con- juges uniri debent. Unde Apostolus ait: Viri debent diligere uxores suas juges uniri debent. Unde Apostolus ait: Viri debent diligere uxores suas ut corpora sua ³. ut corpora sua ³.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

: :

2. Item, Perfectum est cui nihil deest 2. Item, Perfectum est cui nihil deest de adhuc faciendis sed in conjunctis per de adhuc faciendis sed in conjunctis per consensum solum, deest aliquid de fa- consensum solum, deest aliquid de fa- ciendis adhuc, quia commixtio corpo- ciendis adhuc, quia commixtio corpo- rum ergo videtur, quod matrimonium rum ergo videtur, quod matrimonium ante commixtionem corporum non sit ante commixtionem corporum non sit

An matrimonium ante carnalem copulam perfectum. An matrimonium ante carnalem copulam perfectum. sit perfectum? sit perfectum?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur Deinde quæritur de hoc quod dicitur in illo capitulo G, paulo post initium: in illo capitulo G, paulo post initium: «Non dubium est illam mulierem non «Non dubium est illam mulierem non pertinere ad matrimonium, etc. » pertinere ad matrimonium, etc. »

3. Item, Hoc videntur innuere verba 3. Item, Hoc videntur innuere verba protoplasti qui dixit: Erunt duo in carne protoplasti qui dixit: Erunt duo in carne una ergo si non erunt in carne una, una ergo si non erunt in carne una, non sunt in matrimonio perfecto: ergo non sunt in matrimonio perfecto: ergo antequam efficiantur in carne una, non antequam efficiantur in carne una, non habent perfectum matrimonium. habent perfectum matrimonium.

4. Item, Si aliquid essentialium alicu- 4. Item, Si aliquid essentialium alicu-

Videtur enim hoc esse verum quod di- jus non est perfectum, et ipsum est im- Videtur enim hoc esse verum quod di- jus non est perfectum, et ipsum est im- cunt decreta tria primo inducta : cunt decreta tria primo inducta :

1. Secundum Philosophos enim idem 1. Secundum Philosophos enim idem est esse rem perfectam et consumma- est esse rem perfectam et consumma- tam sed matrimonium non est consum- tam sed matrimonium non est consum- matum sine carnali copula: ergo nec per- matum sine carnali copula: ergo nec per- fectum. fectum.

1 S. AUGUSTINUS, In Soliloquiis. 1 S. AUGUSTINUS, In Soliloquiis. 2 Cf. Ad Ephes. v, 23 et seq. 2 Cf. Ad Ephes. v, 23 et seq.

perfectum sed signare est aliquid de nu- perfectum sed signare est aliquid de nu- mero essentialium sacramentorum: ergo mero essentialium sacramentorum: ergo si ipsum in aliquo non est perfectum, sa- si ipsum in aliquo non est perfectum, sa- cramentum est ibi imperfectum: sed ma- cramentum est ibi imperfectum: sed ma- trimonii ante carnalem copulam est im- trimonii ante carnalem copulam est im- perfecta significatio, ut dicit Magister perfecta significatio, ut dicit Magister

3 Ad Ephes. v, 28. 3 Ad Ephes. v, 28.

4 Genes. II, 24. 4 Genes. II, 24.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, G, ART. 15. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, G, ART. 15.

in solutione sua in Littera: ergo ante in solutione sua in Littera: ergo ante hanc matrimonium est imperfectum sa- hanc matrimonium est imperfectum sa- cramentum. PROBATUR prima ex hoc, cramentum. PROBATUR prima ex hoc, quod omnia sic perficiuntur, quando quod omnia sic perficiuntur, quando essentialia eorum perfecta sunt. SECUNDA essentialia eorum perfecta sunt. SECUNDA autem per hoc ostenditur, quod signifi- autem per hoc ostenditur, quod signifi- care ponitur in diffinitione sacramenti, care ponitur in diffinitione sacramenti, et signum prædicatur de ipso univoce et et signum prædicatur de ipso univoce et in recto, sicut superius de inferiori, id in recto, sicut superius de inferiori, id est, ut de subjecto, ut dicit Aristoteles in est, ut de subjecto, ut dicit Aristoteles in Prædicamentis. Prædicamentis.

5. Item, Ab eodem trahit sacramentum 5. Item, Ab eodem trahit sacramentum causalitatem et significationem, ut in causalitatem et significationem, ut in principio hujus libri habitum est: ergo principio hujus libri habitum est: ergo quod est imperfectæ significationis, est et quod est imperfectæ significationis, est et imperfectæ causalitatis: ergo est imper- imperfectæ causalitatis: ergo est imper- fectum in omnibus his quæ sunt de essen- fectum in omnibus his quæ sunt de essen- tia sacramenti novæ legis et veteris: si tia sacramenti novæ legis et veteris: si ergo imperfectum sit illud matrimonium ergo imperfectum sit illud matrimonium in significatione, imperfectum erit sim- in significatione, imperfectum erit sim- pliciter illud matrimonium: et sic habe- pliciter illud matrimonium: et sic habe- tur propositum. tur propositum.

RESPONSIO. Dicendum, quod matrimo- RESPONSIO. Dicendum, quod matrimo- nium est perfectum per consensum : quia nium est perfectum per consensum : quia ab illo essentialiter causatur individuitas ab illo essentialiter causatur individuitas quæ est essentia matrimonii et ideo si- quæ est essentia matrimonii et ideo si- ve contineant pari voto, sive commi- ve contineant pari voto, sive commi- sceantur, semper est æqualiter matrimo- sceantur, semper est æqualiter matrimo- nium quantum ad essentiam. nium quantum ad essentiam.

Ad 1. AD ID autem quod contra objicitur, di- Ad 1. AD ID autem quod contra objicitur, di- cendum quod Philosophi perfectum in cendum quod Philosophi perfectum in essentia et consummatum in essentia di- essentia et consummatum in essentia di- cunt idem, et illud etiam dicunt Theolo- cunt idem, et illud etiam dicunt Theolo- gi, quia perfectum est quod attingit ter- gi, quia perfectum est quod attingit ter- minum et finem ejus quod est fieri: et minum et finem ejus quod est fieri: et hæc est forma ultima, et hoc etiam est hæc est forma ultima, et hoc etiam est summum ejus ratione cujus in essentia summum ejus ratione cujus in essentia dicitur consummatum, si est summum dicitur consummatum, si est summum rei non tantum in esse, sed in ultimo suo rei non tantum in esse, sed in ultimo suo posse et secundum hoc consummatum posse et secundum hoc consummatum

125 125

addit aliquid supra perfectum, quia per- addit aliquid supra perfectum, quia per- fectum dicit illud quod attingit terminum fectum dicit illud quod attingit terminum suæ factionis et fieri, sed consummatum suæ factionis et fieri, sed consummatum dicit ultimum posse consequens ipsum dicit ultimum posse consequens ipsum perfectum sicut infantem dicimus per- perfectum sicut infantem dicimus per- fectum hominem, non tamen consumma- fectum hominem, non tamen consumma- tum. Et hoc modo sumitur consumma- tum. Et hoc modo sumitur consumma- tum quando matrimonium dicitur con- tum quando matrimonium dicitur con- summatum, scilicet quando est in ultimo summatum, scilicet quando est in ultimo suo posse potens significare maxime: et suo posse potens significare maxime: et hoc facit, quando commixta sunt corpo- hoc facit, quando commixta sunt corpo- ra, quia tunc plura significat. ra, quia tunc plura significat.

AD ALIUD dicendum est, quod perfe- AD ALIUD dicendum est, quod perfe- ctum est in quo nihil deest de faciendis ctum est in quo nihil deest de faciendis quoad esse: sed quoad bene esse potest ali- quoad esse: sed quoad bene esse potest ali- quid deesse: et illa est copula carnalis quæ quid deesse: et illa est copula carnalis quæ facit ad bene esse secundum significatio- facit ad bene esse secundum significatio-

nem. nem.

AD ALIUD dicendum, quod protoplastus AD ALIUD dicendum, quod protoplastus dixit hoc de matrimonio consummato, dixit hoc de matrimonio consummato, quale tunc erat necessarium, nondum quale tunc erat necessarium, nondum multiplicatis hominibus. multiplicatis hominibus.

A.d 2. A.d 2.

Ad 3. Ad 3.

AD ALIUD dicendum, quod significare Ad 4 et 5. AD ALIUD dicendum, quod significare Ad 4 et 5. perfectum, est in sacramento matrimonii, perfectum, est in sacramento matrimonii, etiam ante carnalem copulam: quia per- etiam ante carnalem copulam: quia per- fecte significat et id quod figurat extra fecte significat et id quod figurat extra conjunctionem suam, et id quod figurat conjunctionem suam, et id quod figurat intra extra, conjunctionem spiritualem intra extra, conjunctionem spiritualem Ecclesiæ cum Deo: intra, unionem spi- Ecclesiæ cum Deo: intra, unionem spi- ritualem inter conjuges, ut dicit Magi- ritualem inter conjuges, ut dicit Magi- ster in fine hujus capituli sed plura si- ster in fine hujus capituli sed plura si- gnificat per commixtionem, non tamen gnificat per commixtionem, non tamen plus vel magis significat. Et ideo in ar- plus vel magis significat. Et ideo in ar- gumento est fallacia figuræ dictionis, eo gumento est fallacia figuræ dictionis, eo quod mutatur continuum in discretum. quod mutatur continuum in discretum. Per idem patet solutio ad ultimum. Per idem patet solutio ad ultimum. Et per hæc patet aliqualiter id quod Et per hæc patet aliqualiter id quod dicitur in hac distinctione: quia de hoc dicitur in hac distinctione: quia de hoc quod dicit de sanctitate continentium, quod dicit de sanctitate continentium, infra erit tractatus specialis. infra erit tractatus specialis.

Sequitur alia distinctio. Sequitur alia distinctio.

126 126

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XXVII. DISTINCTIO XXVII.

De matrimonio secundum causam efficientem, determinans gene- De matrimonio secundum causam efficientem, determinans gene- raliter quod consensus sit matrimonii causa. raliter quod consensus sit matrimonii causa.

A. Quæ sunt consideranda in conjugio ? A. Quæ sunt consideranda in conjugio ?

Post hæc advertendum est quid sit conjugium, et quæ sit efficiens causa Post hæc advertendum est quid sit conjugium, et quæ sit efficiens causa conjugii, et causa propter quam contrahi debeat, et quæ sint bona conjugii, conjugii, et causa propter quam contrahi debeat, et quæ sint bona conjugii, et quomodo per ea excusetur coitus carnalis, et quæ sint legitimæ personæ et quomodo per ea excusetur coitus carnalis, et quæ sint legitimæ personæ ad matrimonium. ad matrimonium.

Sunt et alia plura in matrimonio consideranda, quæ sub compendio Sunt et alia plura in matrimonio consideranda, quæ sub compendio perstringemus. perstringemus.

B. Quid sit conjugium ? B. Quid sit conjugium ?

Sunt ergo nuptiæ vel matrimonium, viri mulierisque conjunctio marita- Sunt ergo nuptiæ vel matrimonium, viri mulierisque conjunctio marita- lis, inter legitimas personas_individuam vitæ consuetudinem retinens. Ad lis, inter legitimas personas_individuam vitæ consuetudinem retinens. Ad individuam consuetudinem vitæ pertinet, quod absque consensu alterius individuam consuetudinem vitæ pertinet, quod absque consensu alterius neuter continentiam profiteri potest, vel orationi vacare: et quod inter eos neuter continentiam profiteri potest, vel orationi vacare: et quod inter eos dum vivunt, vinculum conjugale permanet, ut alii se copulare non liceat, dum vivunt, vinculum conjugale permanet, ut alii se copulare non liceat, et ut invicem alter alteri exhibeat, quod quisque sibi. Hac autem descrip- et ut invicem alter alteri exhibeat, quod quisque sibi. Hac autem descrip- tione legitimorum et fidelium tantum matrimonium includitur. tione legitimorum et fidelium tantum matrimonium includitur.

Rolutio, Rolutio,

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 1. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 1.

Divisio et Expositio Textus. Divisio et Expositio Textus.

« Post hæc advertendum est quid sit « Post hæc advertendum est quid sit conjugium, etc. » conjugium, etc. »

In hac distinctione tria dicuntur. Præ- In hac distinctione tria dicuntur. Præ- libat enim primo de his de quibus dicit. libat enim primo de his de quibus dicit. Deinde, quid sit matrimonium aperit, ibi, Deinde, quid sit matrimonium aperit, ibi, B, « Sunt ergo, etc. » Tertio, dicit de B, « Sunt ergo, etc. » Tertio, dicit de consensu qui est causa efficiens nuptia- consensu qui est causa efficiens nuptia- rum, ibi, C, « Efficiens autem causa. » rum, ibi, C, « Efficiens autem causa. »

Incidit autem quæstio de hoc quod di- Incidit autem quæstio de hoc quod di- cit, ibi, B, « Sunt ergo nuptiæ vel matri- cit, ibi, B, « Sunt ergo nuptiæ vel matri- monium, etc. » monium, etc. »

Videtur enim peccare duo nomina po- Videtur enim peccare duo nomina po- nens uni diffinito: nominantes enim se- nens uni diffinito: nominantes enim se- cundum aliquid nominant: ergo impo- cundum aliquid nominant: ergo impo- nentes diversa nomina, aliquid diversum nentes diversa nomina, aliquid diversum nominant ergo unica diffinitio non re- nominant ergo unica diffinitio non re- spondet nominibus duobus. spondet nominibus duobus.

AD HOC dicendum, quod ipse attendit AD HOC dicendum, quod ipse attendit eamdem rem secundum diversas proprie- eamdem rem secundum diversas proprie- tates. Dicuntur enim nuptiæ ab actu ma- tates. Dicuntur enim nuptiæ ab actu ma- trimonii matrimonium autem dicitur a trimonii matrimonium autem dicitur a bonis, quia mulier conjuncta viro munia bonis, quia mulier conjuncta viro munia habet matris in effusione prolis, et alio- habet matris in effusione prolis, et alio- rum operum in quibus communicat viro. rum operum in quibus communicat viro. Sed nunc quæritur, Quare non dicitur Sed nunc quæritur, Quare non dicitur patrimonium ? patrimonium ?

Et dicendum, quod vinculum matri- Et dicendum, quod vinculum matri- monii magis onerat matrem, hoc est, monii magis onerat matrem, hoc est, eam quæ efficitur mater, quia in dolore eam quæ efficitur mater, quia in dolore profert et nutrit: et ideo magis est munia profert et nutrit: et ideo magis est munia matris, quam patris. matris, quam patris.

AD ID autem quod objicitur, quod una AD ID autem quod objicitur, quod una diffinitio sequitur duo nomina, dicendum diffinitio sequitur duo nomina, dicendum quod est diffinitio rei potius quam illa- quod est diffinitio rei potius quam illa- rum proprietatum a quibus nomina sunt rum proprietatum a quibus nomina sunt imposita. Vel dicatur, quod proprietas imposita. Vel dicatur, quod proprietas qua nuptiæ dicuntur nuptiæ, est ad illam qua nuptiæ dicuntur nuptiæ, est ad illam qua dicitur matrimonium: et ideo utrum- qua dicitur matrimonium: et ideo utrum- que nomen respondet diffinitioni: unum que nomen respondet diffinitioni: unum in differentiis remotis, alterum autem in in differentiis remotis, alterum autem in propinquis et ultimis: cum enim diffini- propinquis et ultimis: cum enim diffini- tiones necesse sit incipere a generalissi- tiones necesse sit incipere a generalissi-

127 127

mis, continent tam differentias remotas mis, continent tam differentias remotas quam propinquas. quam propinquas.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

In quo genere sit matrimonium? In quo genere sit matrimonium?

Hoc habito, incidunt hic tres quæstio- Hoc habito, incidunt hic tres quæstio- nes ad intellectum horum capitulorum nes ad intellectum horum capitulorum pertinentes, quarum prima est hæc, In pertinentes, quarum prima est hæc, In quo genere sit matrimonium ? quo genere sit matrimonium ?

Secunda autem, Quid sit? Secunda autem, Quid sit?

Tertia, de consequentibus matrimo- Tertia, de consequentibus matrimo- nium, de quibus mentio fit in Littera. nium, de quibus mentio fit in Littera.

AD PRIMUM objicitur sic: AD PRIMUM objicitur sic:

1. Nullum est vinculum nisi aliquid sit 1. Nullum est vinculum nisi aliquid sit vinciens quod est ligatio qua vincit: sed vinciens quod est ligatio qua vincit: sed matrimonium est vinculum quo ligantur matrimonium est vinculum quo ligantur legitimæ personæ contrahentes matrimo- legitimæ personæ contrahentes matrimo- nium ergo non est ligatio ipsa: ergo nium ergo non est ligatio ipsa: ergo est aliquid quod est ante ipsam ligatio- est aliquid quod est ante ipsam ligatio- nem hoc autem est absolutum : ergo nem hoc autem est absolutum : ergo matrimonium est in aliquo genere abso- matrimonium est in aliquo genere abso- luto. luto.

2. Adhuc. Si quæratur ab aliquo ma- 2. Adhuc. Si quæratur ab aliquo ma- trimonio juncto, a quo sit ligatus? ipse trimonio juncto, a quo sit ligatus? ipse dicet, matrimonio : ergo matrimonii es- dicet, matrimonio : ergo matrimonii es- sentia diversa est a ligatione ipsa: ergo sentia diversa est a ligatione ipsa: ergo ut prius. ut prius.

3. Adhuc, Numquam est similitudo in- 3. Adhuc, Numquam est similitudo in- ter aliquos, nisi sit qualitas absoluta una ter aliquos, nisi sit qualitas absoluta una in eis ambobus: ergo a simili numquam in eis ambobus: ergo a simili numquam erit conjunctio vel vinculum inter aliquas erit conjunctio vel vinculum inter aliquas personas, nisi sit absolutum aliquid con- personas, nisi sit absolutum aliquid con- jungens ambas: et hoc est essentia matri- jungens ambas: et hoc est essentia matri- monii ergo matrimonium est in genere monii ergo matrimonium est in genere absoluto. absoluto.

4. Adhuc, Augustinus in sexto de Tri- 4. Adhuc, Augustinus in sexto de Tri- nitate dicit, quod « nullum est relati- nitate dicit, quod « nullum est relati- vum quin sit etiam aliud quod non est vum quin sit etiam aliud quod non est relativum » sed conjunctio matrimonii relativum » sed conjunctio matrimonii relatio quædam est: ergo matrimonium relatio quædam est: ergo matrimonium est etiam aliud aliquid quod non est rela- est etiam aliud aliquid quod non est rela- tivum, sed absolutum: ergo in genere tivum, sed absolutum: ergo in genere absoluto. absoluto.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

128 128

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

5. Adhuc, De essentiali sibi non præ- 5. Adhuc, De essentiali sibi non præ- dicatur aliquid absolute oblique, nec es- dicatur aliquid absolute oblique, nec es- sentiale de ipso: quia non dicitur, homo sentiale de ipso: quia non dicitur, homo est animalis, sed potius animal: sed satis est animalis, sed potius animal: sed satis perspicuum est, quod matrimonium obli- perspicuum est, quod matrimonium obli- que prædicatur de conjunctione, quia di- que prædicatur de conjunctione, quia di- cimus, quod hæc est conjunctio matrimo- cimus, quod hæc est conjunctio matrimo- nii ergo matrimonium non essentialiter nii ergo matrimonium non essentialiter est conjunctio. est conjunctio.

6. Adhuc, Dicit Aristoteles, quod dif- 6. Adhuc, Dicit Aristoteles, quod dif- ferentes sunt diffinitiones passionum, et ferentes sunt diffinitiones passionum, et subjectorum quia in diffinitione passio- subjectorum quia in diffinitione passio- nis id quod est essentiale, est sicut genus, nis id quod est essentiale, est sicut genus, et passionis subjectum est ut diffinitio : et passionis subjectum est ut diffinitio : sicut cum diffinitur simum, et dicitur nasi sicut cum diffinitur simum, et dicitur nasi curvitas, curvitas specificatur et contrahi- curvitas, curvitas specificatur et contrahi- tur a naso et tamen curvitas est essentia tur a naso et tamen curvitas est essentia simi, et nasus subjectum et in omnibus simi, et nasus subjectum et in omnibus talibus contrahens nihil est de essentia talibus contrahens nihil est de essentia contracti: ergo a simili cum dicitur, con- contracti: ergo a simili cum dicitur, con- junctio matrimonii est conjunctio, videtur junctio matrimonii est conjunctio, videtur quod conjunctio trahitur per hoc quod quod conjunctio trahitur per hoc quod dico matrimonium: ergo matrimonium dico matrimonium: ergo matrimonium non est de essentia conjunctionis: ergo non est de essentia conjunctionis: ergo videtur, quod sit in aliquo genere abso- videtur, quod sit in aliquo genere abso- luto, et non in relatione: et hoc est con- luto, et non in relatione: et hoc est con- tra omnes. tra omnes.

IN CONTRARIUM hujus sic objicitur : IN CONTRARIUM hujus sic objicitur : 1. Matrimonium dividitur per conjun- 1. Matrimonium dividitur per conjun- ctionem et vinculum: ergo est in ipso ctionem et vinculum: ergo est in ipso tamquam in genere proximo: ergo in tamquam in genere proximo: ergo in genere conjunctionis est sicut in genere genere conjunctionis est sicut in genere primo. primo.

2. Adhuc, Quando alterum de altero 2. Adhuc, Quando alterum de altero prædicatur ut de subjecto, id quod est prædicatur ut de subjecto, id quod est genus superioris, etiam est genus infe- genus superioris, etiam est genus infe- rioris sed conjunctio hoc modo prædi- rioris sed conjunctio hoc modo prædi- catur de matrimonio: ergo quod est ge- catur de matrimonio: ergo quod est ge- nus conjunctionis, est etiam genus ma- nus conjunctionis, est etiam genus ma- trimonii genus autem omnis conjun- trimonii genus autem omnis conjun- ctionis est relatio : ergo matrimonium est ctionis est relatio : ergo matrimonium est in relatione ut in genere.. in relatione ut in genere..

3. Adhuc, Quidquid est in uno respe- 3. Adhuc, Quidquid est in uno respe- ctu alterius, et e converso in altero re- ctu alterius, et e converso in altero re- spectu istius, est relativum æquiparan- spectu istius, est relativum æquiparan- tiæ sed sic in viro et in muliere est tiæ sed sic in viro et in muliere est matrimonium : ergo, etc. matrimonium : ergo, etc.

matrimonium est in genere relationis, matrimonium est in genere relationis, sicut probant ultimæ objectiones, et dicit sicut probant ultimæ objectiones, et dicit relationem æquiparantiæ: quia vir et relationem æquiparantiæ: quia vir et mulier æquales sunt in his quæ sunt ma- mulier æquales sunt in his quæ sunt ma- trimonii. trimonii.

AD PRIMUM autem quod contra objici- Ad 1, 2 et 3, AD PRIMUM autem quod contra objici- Ad 1, 2 et 3, tur, dicendum quod matrimonium est tur, dicendum quod matrimonium est ipsum vinculum: sed sicut dicitur, quod ipsum vinculum: sed sicut dicitur, quod paternitas est ipsa natura relationis qua paternitas est ipsa natura relationis qua pater refertur ad filium, et tamen pater- pater refertur ad filium, et tamen pater- nitas est relatio: sed quia significatur ut nitas est relatio: sed quia significatur ut abstracta, ideo non quærit determinari abstracta, ideo non quærit determinari extra extra

ita matrimonium dicitur abstra- ita matrimonium dicitur abstra- ctum et ideo dicitur matrimonium vin- ctum et ideo dicitur matrimonium vin- culum sive conjunctio, sicut paternitas culum sive conjunctio, sicut paternitas relatio: et non est ibi diversitas, nisi in relatio: et non est ibi diversitas, nisi in matrimonio. matrimonio.

Et per hoc patet solutio ad tria prima. Et per hoc patet solutio ad tria prima. AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad 4 et 5. AD ALIUD dicendum, quod Augustinus Ad 4 et 5. accipit relativum relatum, et non natu- accipit relativum relatum, et non natu- ram ipsius relationis et de ista verum ram ipsius relationis et de ista verum est quod dicit. Sed matrimonium dicit est quod dicit. Sed matrimonium dicit ipsam relationis naturam. ipsam relationis naturam.

Et per hoc patet solutio ad omnia præ- Et per hoc patet solutio ad omnia præ- ter ultimum. ter ultimum.

Et ad illud dicendum, quod non ita Et ad illud dicendum, quod non ita conjunguntur cum dicitur matrimonium conjunguntur cum dicitur matrimonium vinculum, sicut cum dicitur curvus na- vinculum, sicut cum dicitur curvus na- sus. Prima enim conjunguntur in habi- sus. Prima enim conjunguntur in habi- tudine formæ ad suum actum, secunda tudine formæ ad suum actum, secunda autem in habitudine ad suum subjectum autem in habitudine ad suum subjectum et formam et ideo non est simile. Cum et formam et ideo non est simile. Cum enim dicitur vinculum matrimonii, simi- enim dicitur vinculum matrimonii, simi- le est ac si diceretur, relatio paternitatis le est ac si diceretur, relatio paternitatis est qua pater refertur ad filium. est qua pater refertur ad filium.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An diffinitiones matrimonii sint bene An diffinitiones matrimonii sint bene assignatæ ? assignatæ ?

Secundo quæritur, Quid sit matrimo- Secundo quæritur, Quid sit matrimo- nium ? nium ?

Et accipiantur quæcumque diffinitio- Et accipiantur quæcumque diffinitio-

RESPONSIO. Ad hoc dicendum, quod nes inveniuntur de ipso. RESPONSIO. Ad hoc dicendum, quod nes inveniuntur de ipso.

Ad 6. Ad 6.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 2.

Prima autem in Littera est hæc : « Ma- Prima autem in Littera est hæc : « Ma- trimonium est viri mulierisque maritalis trimonium est viri mulierisque maritalis conjunctio inter legitimas personas indi- conjunctio inter legitimas personas indi- viduam vitæ consuetudinem retinens. » viduam vitæ consuetudinem retinens. » Juris autem periti diffiniunt dicentes: Juris autem periti diffiniunt dicentes: « Matrimonium est consortium vitæ « Matrimonium est consortium vitæ communis, et conjunctio divini et huma- communis, et conjunctio divini et huma- ni juris. » ni juris. »

Hugo de sancto Victore sic diffinit : Hugo de sancto Victore sic diffinit : « Matrimonium est duarum idonearum « Matrimonium est duarum idonearum personarum legitimus de conjunctione personarum legitimus de conjunctione

consensus. >> consensus. >>

CONTRA PRIMAM sic objicitur, CONTRA PRIMAM sic objicitur,

1. Quia dicit Viri et mulieris : pot- 1. Quia dicit Viri et mulieris : pot- erant enim aliquando haberi plures mu- erant enim aliquando haberi plures mu- lieres ab uno viro ergo deberet dicere, lieres ab uno viro ergo deberet dicere, Viri et mulieris vel mulierum. Viri et mulieris vel mulierum.

2. Item, Quæritur de hoc quod dicit: 2. Item, Quæritur de hoc quod dicit: Conjunctio maritalis: sicut enim est Conjunctio maritalis: sicut enim est maritalis conjunctio, ita et uxoralis: er- maritalis conjunctio, ita et uxoralis: er- go ita bene deberet dicere, uxoralis vel go ita bene deberet dicere, uxoralis vel uxoria conjunctio sicut maritalis. uxoria conjunctio sicut maritalis.

3. Item, In his quæ pertinent ad ma- 3. Item, In his quæ pertinent ad ma- trimonium, vir et mulier æquales sunt: trimonium, vir et mulier æquales sunt: ergo ita bene debet illa conjunctio no- ergo ita bene debet illa conjunctio no- minari a muliere sicut a viro. minari a muliere sicut a viro.

Item, Conjunctio maritalis non vide- Item, Conjunctio maritalis non vide- tur esse nisi in actu mariti: actus autem tur esse nisi in actu mariti: actus autem mariti est copula carnalis ergo videtur, mariti est copula carnalis ergo videtur, quod non sit matrimonium nisi in co- quod non sit matrimonium nisi in co- pula carnali : et hoc est ante reproba- pula carnali : et hoc est ante reproba-

tum. tum.

4. Item, Quæritur de hoc quod dicit : 4. Item, Quæritur de hoc quod dicit : Inter legitimas personas: omnis enim Inter legitimas personas: omnis enim persona est legitima, quia quæ non est persona est legitima, quia quæ non est legitima uni, est legitima alii: ergo vi- legitima uni, est legitima alii: ergo vi- detur, quod hoc superflue sit additum detur, quod hoc superflue sit additum diffinitioni. diffinitioni.

: :

3. Adhuc, Si dicatur, quod legitimæ 3. Adhuc, Si dicatur, quod legitimæ sunt quæ potentes sunt ad coeundum. sunt quæ potentes sunt ad coeundum. CONTRA Matrimonium nec perficitur nec CONTRA Matrimonium nec perficitur nec est per concubitum carnalem : ergo illo est per concubitum carnalem : ergo illo non existente non impeditur ergo vi- non existente non impeditur ergo vi- detur, quod etiamsi sint impotentes ad detur, quod etiamsi sint impotentes ad coeundum, adhuc legitimæ sint ad con- coeundum, adhuc legitimæ sint ad con- trahendum. trahendum.

6. Item, Legitimæ personæ sunt legi- 6. Item, Legitimæ personæ sunt legi- bus matrimonii ligatæ : ergo uxor alicu- bus matrimonii ligatæ : ergo uxor alicu-

XXX XXX

129 129

jus adhuc legitima est ad contrahendum, jus adhuc legitima est ad contrahendum, quod falsum est: ergo male videtur hoc quod falsum est: ergo male videtur hoc additum. additum.

: :

7. Ulterius objicitur de hoc quod se- 7. Ulterius objicitur de hoc quod se- quitur Individuam vitæ consuetudinem quitur Individuam vitæ consuetudinem retinens. Videtur, quod sit vita dividua : retinens. Videtur, quod sit vita dividua : quia nec in merito nec in actu peccati quia nec in merito nec in actu peccati conveniunt, sed distinguuntur : ergo non conveniunt, sed distinguuntur : ergo non habent individuam vitæ consuetudinem. habent individuam vitæ consuetudinem. 8. Item, Fiat divortium vel separatio 8. Item, Fiat divortium vel separatio a thoro in perpetuum, tunc inter eos non a thoro in perpetuum, tunc inter eos non est consuetudo vitæ individuæ : ergo non est consuetudo vitæ individuæ : ergo non est inter eos matrimonium, quod falsum est inter eos matrimonium, quod falsum

est. est.

ULTERIUS quæritur de secunda sic: ULTERIUS quæritur de secunda sic:

1. Inter socios, ut dicunt Philosophi, 1. Inter socios, ut dicunt Philosophi, Aristoteles et Tullius, est consortium vi- Aristoteles et Tullius, est consortium vi- tæ communis, et etiam inter cives, et si- tæ communis, et etiam inter cives, et si- militer inter patrem et natum, et com- militer inter patrem et natum, et com- municatio divini et humani juris : ergo municatio divini et humani juris : ergo videtur, quod sit matrimonium inter videtur, quod sit matrimonium inter eos, quod falsum est. eos, quod falsum est.

2. Item, Quid vocatur ibi jus divi- 2. Item, Quid vocatur ibi jus divi- num? non enim communicant in divi- num? non enim communicant in divi- nis. PROBATIO. Divina (ut dicit beatus nis. PROBATIO. Divina (ut dicit beatus Dionysius) non dantur nisi per meritum : Dionysius) non dantur nisi per meritum : sed meritum dispar est inter mulierem et sed meritum dispar est inter mulierem et virum ergo non communicant sibi in- virum ergo non communicant sibi in- vicem divina. vicem divina.

3. Item, Contingit sæpe, quod unus 3. Item, Contingit sæpe, quod unus conjugum participat et sequitur jus divi- conjugum participat et sequitur jus divi- num, et alter non : ergo videtur, quod num, et alter non : ergo videtur, quod non communicant sibi invicem jus divi- non communicant sibi invicem jus divi-

num. num.

4. Similis objectio est de jure huma- 4. Similis objectio est de jure huma- no quia humano jure et divino vir est no quia humano jure et divino vir est caput uxoris et hoc jus non commu- caput uxoris et hoc jus non commu- nicat uxoris ergo videtur, quod nec nicat uxoris ergo videtur, quod nec divini nec humani juris communicatio divini nec humani juris communicatio sit matrimonium. sit matrimonium.

ULTERIUS quæritur de tertia quæ est ULTERIUS quæritur de tertia quæ est Hugonis in libro II de Sacramentis : Hugonis in libro II de Sacramentis :

1. Videtur enim instantia contra hoc 1. Videtur enim instantia contra hoc quod dicit, Duarum personarum, etc., quod dicit, Duarum personarum, etc., hoc quod Jacob habuit duas uxores, et hoc quod Jacob habuit duas uxores, et David decem: non ergo est tantum dua- David decem: non ergo est tantum dua- rum,sed duarum, vel trium, vel plurium. rum,sed duarum, vel trium, vel plurium.

9 9

Solutio. Solutio.

Ad I. Ad I.

130 130

D. ALB. MAG. ORD. PRED. D. ALB. MAG. ORD. PRED.

2. Item, Videtur quod male additur, 2. Item, Videtur quod male additur, Idonearum quia idoneitas est per vir- Idonearum quia idoneitas est per vir- tutem, vel gratiam dignitatis et non tutem, vel gratiam dignitatis et non tantum illæ, sed etiam existentes in pec- tantum illæ, sed etiam existentes in pec- catis contrahere possunt. catis contrahere possunt.

Item, Idonearum aut dicit idoneitatem Item, Idonearum aut dicit idoneitatem gratiæ, aut naturæ. Si gratiæ. CONTRA: gratiæ, aut naturæ. Si gratiæ. CONTRA: Existentes in peccato contrahere possunt, Existentes in peccato contrahere possunt, et sunt idonei ad contrahendum : ergo et sunt idonei ad contrahendum : ergo non dicit idoneitatem gratiæ. Si autem non dicit idoneitatem gratiæ. Si autem dicat idoneitatem naturæ. CONTRA: Se- dicat idoneitatem naturæ. CONTRA: Se- cundum hoc natura omnes homines cundum hoc natura omnes homines æquales genuit: ergo omnes æqualiter æquales genuit: ergo omnes æqualiter idonei sunt ad contrahendum, quod fal- idonei sunt ad contrahendum, quod fal- sum est ergo male ponitur ibi, Idonea- sum est ergo male ponitur ibi, Idonea-

rum. rum.

3. Ulterius, Legitimus consensus est 3. Ulterius, Legitimus consensus est causa efficiens matrimonii et causa causa efficiens matrimonii et causa efficiens non est suum causatum: ergo efficiens non est suum causatum: ergo legitimus consensus non est matrimo- legitimus consensus non est matrimo- nium videtur ergo, quod diffinitio sit nium videtur ergo, quod diffinitio sit mala. mala.

RESPONSIO. Dicendum, quod istæ diffi- RESPONSIO. Dicendum, quod istæ diffi- nitiones satis bonæ sunt. Prima enim nitiones satis bonæ sunt. Prima enim dicit genus, et materiam remotam et dicit genus, et materiam remotam et proximam, et actum qui est vitæ indivi- proximam, et actum qui est vitæ indivi- duitas. Genus autem est sicut forma: et duitas. Genus autem est sicut forma: et ideo illa omnibus aliis dari potest. ideo illa omnibus aliis dari potest.

: :

Ad diffin. 1. AD PRIMUM ergo quod contra objicitur, Ad diffin. 1. AD PRIMUM ergo quod contra objicitur, dicendum quod secundum naturam opti- dicendum quod secundum naturam opti- me institutum est, ut dicit Magister Hu- me institutum est, ut dicit Magister Hu- go, quod non est nisi una unius: prop- go, quod non est nisi una unius: prop- ter quod dixit Adam: Hoc nunc os ex ter quod dixit Adam: Hoc nunc os ex ossibus meis... : et erunt duo in carne ossibus meis... : et erunt duo in carne una non dixit tres vel quatuor. Et una non dixit tres vel quatuor. Et quoad hoc, quod secundum naturam op- quoad hoc, quod secundum naturam op- time institutum est, datur hæc diffinitio time institutum est, datur hæc diffinitio matrimonii. Et hoc est quod dicit Magi- matrimonii. Et hoc est quod dicit Magi- ster Hugo: « Hoc tempore cum una mu- ster Hugo: « Hoc tempore cum una mu- liere non simul cum pluribus initur con- liere non simul cum pluribus initur con- jugium, dicente Apostolo: Propter for- jugium, dicente Apostolo: Propter for- nicationem unusquisque suam uxorem nicationem unusquisque suam uxorem habeat. Non dicit uxores. » habeat. Non dicit uxores. »

Ad 2. Ad 2.

AD ALIUD dicendum, quod conjunctio AD ALIUD dicendum, quod conjunctio maritalis est unio in maritalem copulam. maritalis est unio in maritalem copulam.

1 Genes. 1, 23. 1 Genes. 1, 23.

Ad hoc quod contra objicitur, dicen- Ad hoc quod contra objicitur, dicen- dum quod maritalis copula vocatur com- dum quod maritalis copula vocatur com- municatio operationum ea communica- municatio operationum ea communica- tione qua vir et mulier communicant tione qua vir et mulier communicant conjugaliter hoc autem contingit fieri conjugaliter hoc autem contingit fieri etiam non subsequenti copula carnali. Et etiam non subsequenti copula carnali. Et ita patet solutio ad objectum contra il- ita patet solutio ad objectum contra il- lam particulam. lam particulam.

AD IDEM dicendum, quod a digniori AD IDEM dicendum, quod a digniori denominatur copula illa, scilicet a mari- denominatur copula illa, scilicet a mari-

to. to.

AD HOC autem quod objicitur, quod AD HOC autem quod objicitur, quod æquales sunt, etc., dicendum, quod ve- æquales sunt, etc., dicendum, quod ve- rum est in debiti solutione et petitione: rum est in debiti solutione et petitione: sed tamen in aliis pluribus vir caput est sed tamen in aliis pluribus vir caput est mulieris. mulieris.

AD ALIUD dicendum, quod non omnes AD ALIUD dicendum, quod non omnes personæ sunt legitimæ, sed quædam personæ sunt legitimæ, sed quædam sunt legitimæ simpliciter, et quædam le- sunt legitimæ simpliciter, et quædam le- gitimæ secundum quid. Simpliciter legi- gitimæ secundum quid. Simpliciter legi- timæ sunt quibus non obstat aliquod eo- timæ sunt quibus non obstat aliquod eo- rum impedimentorum quæ personas fa- rum impedimentorum quæ personas fa- ciunt illegitimas. Legitimæ secundum ciunt illegitimas. Legitimæ secundum quid sunt, quibus aliquid obviat. Nec quid sunt, quibus aliquid obviat. Nec valet, Hæc mulier est legitima huic : er- valet, Hæc mulier est legitima huic : er- go est legitima: quia est ibi fallacia se- go est legitima: quia est ibi fallacia se- cundum quid, et simpliciter. cundum quid, et simpliciter.

AD HOC autem quod objicitur de im- AD HOC autem quod objicitur de im- potentibus ad coeundum, dicendum quod potentibus ad coeundum, dicendum quod hæc est una causa illegitimitatis perso- hæc est una causa illegitimitatis perso- narum plures autem esse infra determi- narum plures autem esse infra determi- nantur. nantur.

AD ALIUD dicendum, quod legitimæ AD ALIUD dicendum, quod legitimæ personæ sunt, quibus nullum impedi- personæ sunt, quibus nullum impedi- mentum obviat: sed non sequitur, quod mentum obviat: sed non sequitur, quod illæ semper contrahere possint, quia jam illæ semper contrahere possint, quia jam contraxerunt : et tunc essentialiter est contraxerunt : et tunc essentialiter est inter eas matrimonium. inter eas matrimonium.

AD ALIUD dicendum, quod individua AD ALIUD dicendum, quod individua dicitur vita, co quod opera communicat dicitur vita, co quod opera communicat ad matrimonium, et ad onera matrimo- ad matrimonium, et ad onera matrimo- nii sublevanda ordinata, scilicet quia nii sublevanda ordinata, scilicet quia non possunt viventes disjungi, ut aliis non possunt viventes disjungi, ut aliis copulentur quamdiu ambo vivunt: et non copulentur quamdiu ambo vivunt: et non vocatur communio in merito vel peccato, vocatur communio in merito vel peccato, quia in talibus personæ manent discreta. quia in talibus personæ manent discreta. AD ALIUD dicendum, quod etiamsi fiat AD ALIUD dicendum, quod etiamsi fiat

2 I ad Corinth. VII, 2. 2 I ad Corinth. VII, 2.

Ada Ada

Ad i Ad i

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

Ad 7. Ad 7.

Ad 8. Ad 8.

IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XXVII, B, ART. 3.