Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 2.

est vehemens animi applicatio ad aliquid est vehemens animi applicatio ad aliquid agendum. » Ergo videtur, quod illud non agendum. » Ergo videtur, quod illud non sit in emendis vel vendendis et ideo sit in emendis vel vendendis et ideo male ponitur in diffinitione ista. male ponitur in diffinitione ista.

4. Ulterius quæritur de illa parte qua 4. Ulterius quæritur de illa parte qua dicit, Emendi vel vendendi spirituale. dicit, Emendi vel vendendi spirituale. Studiosa enim voluntas emendi vas se- Studiosa enim voluntas emendi vas se- pulcri fuit in Abraham, quando convenit pulcri fuit in Abraham, quando convenit cum Ephron de spelunca agri duplici : cum Ephron de spelunca agri duplici : et tamen non dicitur simoniacus ergo et tamen non dicitur simoniacus ergo diffinitio est falsa, ut videtur. diffinitio est falsa, ut videtur.

5. Adhuc, Nihil spiritualius est quam 5. Adhuc, Nihil spiritualius est quam regnum coelorum et tamen emitur et regnum coelorum et tamen emitur et venditur tota die, ut videtur, Matth. xi, venditur tota die, ut videtur, Matth. xi, 45: Simile est regnum cælorum homini 45: Simile est regnum cælorum homini negotiatori quærenti bonas margaritas, negotiatori quærenti bonas margaritas, etc. Et Augustinus dicit : « Venale ha- etc. Et Augustinus dicit : « Venale ha- beo, etc. » Gregorius : « Regnum coelo- beo, etc. » Gregorius : « Regnum coelo- rum tantum valet, quantum habes. » rum tantum valet, quantum habes. » Ergo videtur, quod etiam alia spiritualia Ergo videtur, quod etiam alia spiritualia vendi possint. vendi possint.

: :

6. Ulterius, quæritur quid vocatur 6. Ulterius, quæritur quid vocatur annexum spirituali ? Nihil enim est an- annexum spirituali ? Nihil enim est an- nexum sibi ergo nec est spirituale sibi nexum sibi ergo nec est spirituale sibi annexum: ergo annexum spirituali est annexum: ergo annexum spirituali est corporale corporale autem potest ven- corporale corporale autem potest ven- di, quod est annexum spirituali, ut pa- di, quod est annexum spirituali, ut pa- tet quando miles vendit villam in qua tet quando miles vendit villam in qua habet jus patronatus ergo diffinitio fal- habet jus patronatus ergo diffinitio fal-

sa est. sa est.

RESPONSIO. Ad hoc videtur, quod diffi- RESPONSIO. Ad hoc videtur, quod diffi- nitio sit bona et quod dicitur, Studiosa nitio sit bona et quod dicitur, Studiosa voluntas, dicit voluntatem cum effectu voluntas, dicit voluntatem cum effectu operis quantum est ex parte simoniaci. operis quantum est ex parte simoniaci. Quod autem dicit, Emendi vel vendendi, Quod autem dicit, Emendi vel vendendi, dicit proprium actum simoniæ. Et quod dicit proprium actum simoniæ. Et quod dicit, Spirituale vel annexum spirituali, dicit, Spirituale vel annexum spirituali, dicit materiam. dicit materiam.

Ad 1. AD PRIMUM ergo dicen.lum, quod dicit Ad 1. AD PRIMUM ergo dicen.lum, quod dicit voluntatem cum actu ex parte simoniaci. voluntatem cum actu ex parte simoniaci. Ad objectum contra, dicendum quod Ad objectum contra, dicendum quod calices et hujusmodi sunt spiritualia se- calices et hujusmodi sunt spiritualia se- cundum quartum modum spiritualitatis, cundum quartum modum spiritualitatis, ut infra patebit: et illa talia vendi pos- ut infra patebit: et illa talia vendi pos- sunt et hæc est solutio Decretistarum, sunt et hæc est solutio Decretistarum, et nihil habet rationis. Unde dicendum, et nihil habet rationis. Unde dicendum,

1 Vide, Genes. XXIII, 8 et seq. 1 Vide, Genes. XXIII, 8 et seq.

89 89

quod quando dicit, Emendi vel vendendi quod quando dicit, Emendi vel vendendi spirituale in quantum est spirituale: spirituale in quantum est spirituale: intelligitur, quod emptio vel venditio intelligitur, quod emptio vel venditio cadit super spirituale in quantum est cadit super spirituale in quantum est spirituale, ut spiritualitas augeat pre- spirituale, ut spiritualitas augeat pre- tium et tunc vera est diffinitio, quia sic tium et tunc vera est diffinitio, quia sic tam in calicibus, quam in aliis commit- tam in calicibus, quam in aliis commit- titur simonia. titur simonia.

AD ALIUD dicendum, quod licet turpius AD ALIUD dicendum, quod licet turpius sit istud peccatum, tamen in alio perfici- sit istud peccatum, tamen in alio perfici- tur, quam usura, quia in actu exteriori, tur, quam usura, quia in actu exteriori, aut ad perfectionem sufficit completa vo- aut ad perfectionem sufficit completa vo- luntas. Et est instantia: quia homici luntas. Et est instantia: quia homici dium turpius est quam usura, et majus dium turpius est quam usura, et majus peccatum et tamen non completur in peccatum et tamen non completur in sola voluntate sicut usura. sola voluntate sicut usura.

AD ALIUD dicendum, quod studium AD ALIUD dicendum, quod studium hic sumitur pro diligentia adhibita ab hic sumitur pro diligentia adhibita ab ipso simoniaco ut perficiat peccatum : et ipso simoniaco ut perficiat peccatum : et ideo æquivocatio decipit, quia non in illo ideo æquivocatio decipit, quia non in illo sensu diffinitur a Tullio. sensu diffinitur a Tullio.

Ad 2, Ad 2,

Ad 3. Ad 3.

AD IDEM dicendum, quod ignorantia Ad idem. AD IDEM dicendum, quod ignorantia Ad idem. neminem excusat: et potest bene aliquis neminem excusat: et potest bene aliquis esse diligens in eo quod ignorat utrum esse diligens in eo quod ignorat utrum peccatum sit, scit tamen in quantum est peccatum sit, scit tamen in quantum est quidam actus quem facere nititur et in- quidam actus quem facere nititur et in- tendit. tendit.

AD ALIUD dicendum, quod Abraham AD ALIUD dicendum, quod Abraham non fuit simoniacus, sed Ephron, ut di- non fuit simoniacus, sed Ephron, ut di- cit Hieronymus, quia scivit, quod nisi cit Hieronymus, quia scivit, quod nisi pro redemptione juris sui aliquid daret, pro redemptione juris sui aliquid daret, molestaretur in posterum ab ipso et molestaretur in posterum ab ipso et si placeret Hieronymo dici posset, quod si placeret Hieronymo dici posset, quod neuter fuit simoniacus: quia non emit neuter fuit simoniacus: quia non emit cimiterium, sed potius locum non sa- cimiterium, sed potius locum non sa- crum, scilicet agrum cujusdam rustici crum, scilicet agrum cujusdam rustici Ephron dicti et postea fecit inde cimi- Ephron dicti et postea fecit inde cimi- terium, quia sepelivit ibi corpora San- terium, quia sepelivit ibi corpora San- ctorum, in quibus Spiritus sanctus re- ctorum, in quibus Spiritus sanctus re- quieverat et hoc semper omni homini quieverat et hoc semper omni homini facere licet. facere licet.

AD ALIUD dicendum, quod regnum AD ALIUD dicendum, quod regnum cœlorum non emitur proprie, sed mere- cœlorum non emitur proprie, sed mere- tur emptum enim proprie transit de tur emptum enim proprie transit de dominio vendentis in possessionem et dominio vendentis in possessionem et dominium ementis: hic autem emens dominium ementis: hic autem emens regnum coelorum, transit in dominium regnum coelorum, transit in dominium

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

90 90

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vendentis ipsum, ut possideat et hunc vendentis ipsum, ut possideat et hunc ementem Dominus regni coelorum. ementem Dominus regni coelorum.

Alia causa assignatur ejusdem: quia Alia causa assignatur ejusdem: quia sic emens nihil dat Deo quod suum non sic emens nihil dat Deo quod suum non fuerit, sed tantum ordinat ad Dominum, fuerit, sed tantum ordinat ad Dominum, quod inordinatum fuit ex peccato: et quod inordinatum fuit ex peccato: et hoc est opus virtutis quod omnis homo hoc est opus virtutis quod omnis homo facere debet. facere debet.

Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod annexum Ad 6. AD ALIUD dicendum, quod annexum spirituali dicitur annexum spirituali- spirituali dicitur annexum spirituali- bus quia non nisi a spiritualibus perso- bus quia non nisi a spiritualibus perso- nis haberi debet, vel locis, sicut jus pa- nis haberi debet, vel locis, sicut jus pa- tronatus quod etsi dicatur habere mi- tronatus quod etsi dicatur habere mi- les, non tamen habet nisi ad usus spiri- les, non tamen habet nisi ad usus spiri- tualium personarum et locorum et per tualium personarum et locorum et per hoc cessat objectio, quia idem numero hoc cessat objectio, quia idem numero non est sibi annexum, sed idem genere non est sibi annexum, sed idem genere vel specie. vel specie.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An simonia sit hæresis? An simonia sit hæresis?

Si forte dicas, quod errat in operatio- Si forte dicas, quod errat in operatio- nibus. CONTRA: quia si hoc esset, cum nibus. CONTRA: quia si hoc esset, cum omnis malus sit ignorans, omnis malus omnis malus sit ignorans, omnis malus esset hæreticus, quod falsum est: ergo, esset hæreticus, quod falsum est: ergo,

etc. etc.

RESPONSIO. Ad hoc dicendum, secun- RESPONSIO. Ad hoc dicendum, secun- dum quosdam, quod hæresis est attri- dum quosdam, quod hæresis est attri- buere Deo quod sibi non convenit, ut di- buere Deo quod sibi non convenit, ut di- cit Augustinus in libro de Trinitate: cit Augustinus in libro de Trinitate: et hoc facit simoniacus: ideo dicunt et hoc facit simoniacus: ideo dicunt eum hæreticum, quia dicit sibi conveni- eum hæreticum, quia dicit sibi conveni- re, quod sua sub pretio ponantur et ipse. re, quod sua sub pretio ponantur et ipse. Mirum autem videtur si hoc movit san- Mirum autem videtur si hoc movit san- ctos patres. ctos patres.

AD ALIUD dicendum, quod simonia sit AD ALIUD dicendum, quod simonia sit hæresis quia non attribuunt hoc tam- hæresis quia non attribuunt hoc tam- quam asserentes simoniaci, sed tam- quam asserentes simoniaci, sed tam- quam possidere qualitercumque volentes. quam possidere qualitercumque volentes. Unde dicendum videtur, quod sicut dicit Unde dicendum videtur, quod sicut dicit Hieronymus, et supra notatum est, ex Hieronymus, et supra notatum est, ex verbis inordinate prolatis incurritur verbis inordinate prolatis incurritur hæresis, præcipue quando verba illa hæresis, præcipue quando verba illa sunt de spitualibus credendis et speran- sunt de spitualibus credendis et speran- dis. Duo autem sunt quæ credimus dis. Duo autem sunt quæ credimus et speramus, de spiritualibus scilicet et speramus, de spiritualibus scilicet

Secundo quæritur, An sit hæresis, quod sunt, et quia in infinitum hæc Secundo quæritur, An sit hæresis, quod sunt, et quia in infinitum hæc ut dicitur in Littera? ut dicitur in Littera?

Videtur autem, quod non quia Videtur autem, quod non quia

1. Ad Titum, m, 10, super illud: Ilæ- 1. Ad Titum, m, 10, super illud: Ilæ- reticum hominem, post primam et secun- reticum hominem, post primam et secun- dam correptionem, devita, etc., dicit dam correptionem, devita, etc., dicit Glossa « Hæretici sunt, qui per verba Glossa « Hæretici sunt, qui per verba legis legem impugnant: » sed tales non legis legem impugnant: » sed tales non sunt simoniaci : ergo non sunt hæretici. sunt simoniaci : ergo non sunt hæretici.

2. Adhuc, Supra 1 dicit Augustinus, 2. Adhuc, Supra 1 dicit Augustinus, quod hæreticus est, qui pro alicujus quod hæreticus est, qui pro alicujus temporalis commodi, et maxime gloriæ temporalis commodi, et maxime gloriæ principatusque sui gratia, falsas aut no- principatusque sui gratia, falsas aut no- vas quæstiones gignit vel sequitur: sed vas quæstiones gignit vel sequitur: sed talia non facit simoniacus: ergo videtur, talia non facit simoniacus: ergo videtur, quod ipse non est hæreticus. quod ipse non est hæreticus.

: :

3. Item, æresis est in civilibus vel 3. Item, æresis est in civilibus vel credibilibus simonia autem tantum in credibilibus simonia autem tantum in operabilibus ergo simonia non est hæ- operabilibus ergo simonia non est hæ- resis. resis.

1 Cf. IV Sententiarum, Dist.XIII. Tom. XXIX 1 Cf. IV Sententiarum, Dist.XIII. Tom. XXIX hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

mundana valore excedunt, quia ipsa mundana valore excedunt, quia ipsa sunt quæ oculus non vidit, nec auris sunt quæ oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt illum³. præparavit Deus iis qui diligunt illum³. Contra primum ergo illorum peccat hæ- Contra primum ergo illorum peccat hæ- resis stricte accepta. Contra secundum resis stricte accepta. Contra secundum autem directe peccat simonia: quia po- autem directe peccat simonia: quia po- nit ea viliora temporalibus pro quibus ea nit ea viliora temporalibus pro quibus ea vendit et emit: et ideo dicitur hæresis. vendit et emit: et ideo dicitur hæresis. AD PRIMUM ergo dicendum, quod ibi AD PRIMUM ergo dicendum, quod ibi sumitur hæresis stricte in quantum op- sumitur hæresis stricte in quantum op- ponitur credendis ex parte scientiæ quæ ponitur credendis ex parte scientiæ quæ habetur de ipsis, quia sunt. Et similiter habetur de ipsis, quia sunt. Et similiter accipitur ab Augustino supra, dist. XIII. accipitur ab Augustino supra, dist. XIII. Sed simonia peccat potius contra valo- Sed simonia peccat potius contra valo- rem quem credere debet esse in spiritua- rem quem credere debet esse in spiritua- libus ipsis. libus ipsis.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

2 Cf. Ibidem. 2 Cf. Ibidem.

3 I ad Corinth. 1, 9. 3 I ad Corinth. 1, 9.

Solut Solut Ad Ad

Ad Ad

Ad 1 Ad 1

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 4 ET 5. IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 4 ET 5.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An inferior cum superiori potest com- An inferior cum superiori potest com- mittere simoniam ? mittere simoniam ?

Tertio quæritur, Utrum inferior cum Tertio quæritur, Utrum inferior cum superiori committere possit simoniam : superiori committere possit simoniam : et præcipue aliquis de Ecclesia cum Do- et præcipue aliquis de Ecclesia cum Do- mino Papa? mino Papa?

Et videtur, quod non quia Et videtur, quod non quia

1. Jacob non commisit simoniam emen- 1. Jacob non commisit simoniam emen- do hoc quod sibi ex successione debeba- do hoc quod sibi ex successione debeba- tur, sed potius Esau qui hoc alio modo tur, sed potius Esau qui hoc alio modo dare voluit ergo cum omnia sint credi- dare voluit ergo cum omnia sint credi- ta Domino Papæ, quæ sunt Ecclesiarum, ta Domino Papæ, quæ sunt Ecclesiarum, videtur quod ipse numquam committat videtur quod ipse numquam committat simoniam accipiendo a personis eccle- simoniam accipiendo a personis eccle- siasticis pro spiritualibus, cum sibi alias siasticis pro spiritualibus, cum sibi alias non darent. non darent.

2. Adhuc, Nulla persona habet jus in 2. Adhuc, Nulla persona habet jus in bonis ecclesiasticis nisi per jurisdictio- bonis ecclesiasticis nisi per jurisdictio- nem Domini Papæ : ergo sicut ipsa per- nem Domini Papæ : ergo sicut ipsa per- sona accipit, ita Papa potest accipere. sona accipit, ita Papa potest accipere. IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod

1. Simonia dicta est simonia a con- 1. Simonia dicta est simonia a con- tractu quem voluit facere Simon cum tractu quem voluit facere Simon cum Petro qui erat Papa Apostolorum : ergo Petro qui erat Papa Apostolorum : ergo multo magis cum aliis Papis potest com- multo magis cum aliis Papis potest com- mitti simonia. mitti simonia.

2. Adhuc, Juvans ad peccatum mor- 2. Adhuc, Juvans ad peccatum mor- tale, et non impediens cum possit impe- tale, et non impediens cum possit impe- dire, peccat pari peccato cum faciente, dire, peccat pari peccato cum faciente, ut dicunt Sancti sed Papa scit istum ut dicunt Sancti sed Papa scit istum posse committere simoniam secum, et posse committere simoniam secum, et committit ergo si non prohibet, sed committit ergo si non prohibet, sed juvat decipiendo et concedendo quod juvat decipiendo et concedendo quod petit, ipse pari peccato peccat: ergo si- petit, ipse pari peccato peccat: ergo si-

moniacus efficitur. moniacus efficitur.

Responsio. Dicendum, quod in veritate Responsio. Dicendum, quod in veritate bene puto, quod simoniam committere bene puto, quod simoniam committere possit nec videtur mihi hoc dubium, possit nec videtur mihi hoc dubium, quando vendit spirituale. quando vendit spirituale.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod non AD PRIMUM ergo dicendum, quod non

91 91

fuit simile sed potius primogenituræ fuit simile sed potius primogenituræ jus a Domino erat datum Jacob et jus a Domino erat datum Jacob et ideo redemptio fuit vexationis quam ipse ideo redemptio fuit vexationis quam ipse fecit potius quam contractus emptionis. fecit potius quam contractus emptionis. Sed bona Ecclesiarum non sunt data Sed bona Ecclesiarum non sunt data Prælatis ad possidendum, sed ad dispen- Prælatis ad possidendum, sed ad dispen- sandum ad usus aliorum, scilicet paupe- sandum ad usus aliorum, scilicet paupe- rum unde non possunt emere et ven- rum unde non possunt emere et ven- dere vel etiam dare pro libitu suo cui dere vel etiam dare pro libitu suo cui volunt sed ad necessitates generales volunt sed ad necessitates generales Ecclesiæ vel usus pauperum vel perso- Ecclesiæ vel usus pauperum vel perso- narum Ecclesiæ sunt expendenda. narum Ecclesiæ sunt expendenda.

AD ALIUD dicendum, quod verum est, AD ALIUD dicendum, quod verum est, quod nullus habet jus in Ecclesiis nisi quod nullus habet jus in Ecclesiis nisi per ipsum sed tamen non puto hoc esse per ipsum sed tamen non puto hoc esse ex eo quod sua sint, et conferat ut sua, ex eo quod sua sint, et conferat ut sua, sed quia collatum est ei patrocinium de- sed quia collatum est ei patrocinium de- fensionis sicut etiam legislator dicit, fensionis sicut etiam legislator dicit, quod omnia sunt Imperatoris ad defen- quod omnia sunt Imperatoris ad defen- sionem et tuitionem : sicut enim dicit sionem et tuitionem : sicut enim dicit Basilius, et Aristoteles dixerat ante eum, Basilius, et Aristoteles dixerat ante eum, tyrannus est, qui omnia extorquet in tyrannus est, qui omnia extorquet in usus proprios, et non quærit utilitatem usus proprios, et non quærit utilitatem subditorum. subditorum.

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quibus modis committatur simonia? Quibus modis committatur simonia?

Quarto quæritur, Quibus modis com- Quarto quæritur, Quibus modis com- mittatur simonia? mittatur simonia?

Ponuntur autem multi modi a Juris- Ponuntur autem multi modi a Juris- peritis qui notantur in his versibus : peritis qui notantur in his versibus :

Munts, lingua, timor, caro cum fama populari, Munts, lingua, timor, caro cum fama populari, Non faciunt gratis spirituale dari. Non faciunt gratis spirituale dari.

Vel sic: Vel sic:

Lausque parentela, violenta rogatio, dona, Lausque parentela, violenta rogatio, dona, Obsequium vile, vendunt jus spirituale. Obsequium vile, vendunt jus spirituale.

Quæratur ergo de istis: Quæratur ergo de istis:

1. Laus enim est munus ab ore. Est 1. Laus enim est munus ab ore. Est autem, ut dicit Philosophus, laus pro- autem, ut dicit Philosophus, laus pro-

Ad 2 Ad 2

92 92

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

prie de actu virtutis, et de virtute secun- prie de actu virtutis, et de virtute secun- dum quod actus procedit ab ipsa, et dum quod actus procedit ab ipsa, et quæritur a bonis et notis sed constat, quæritur a bonis et notis sed constat, quod boni secundum virtutem nihil mali quod boni secundum virtutem nihil mali intendunt ergo non emere spiritua- intendunt ergo non emere spiritua- lia ergo per laudem non committitur lia ergo per laudem non committitur simonia. simonia.

2. Adhuc, Laus non est corporale do- 2. Adhuc, Laus non est corporale do- num, quia fama etiam est Sanctis neces- num, quia fama etiam est Sanctis neces- saria ergo in laude non datur spirituale saria ergo in laude non datur spirituale pro corporali, sed potius pro spirituali: pro corporali, sed potius pro spirituali: ergo non committitur simonia. ergo non committitur simonia.

3. Similiter et parentela non videtur 3. Similiter et parentela non videtur facere simoniam : quia in omni simonia facere simoniam : quia in omni simonia contractus est: parentela autem facit ut contractus est: parentela autem facit ut sine contractu donum detur: ergo pa- sine contractu donum detur: ergo pa- rentela magis destruit simoniam, quam rentela magis destruit simoniam, quam faciat ipsam. PROBATUR prima per hoc, faciat ipsam. PROBATUR prima per hoc, quod in diffinitione simoniæ cadit emp- quod in diffinitione simoniæ cadit emp- tio vel venditio, quæ non fiunt sine con- tio vel venditio, quæ non fiunt sine con- tractu. SECUNDA autem constat per hoc, tractu. SECUNDA autem constat per hoc, quod parentela est ad conciliandum ami- quod parentela est ad conciliandum ami- citiam, quæ facit gratis donari dona. citiam, quæ facit gratis donari dona.

4. Adhuc, Nos videmus, quod sacer- 4. Adhuc, Nos videmus, quod sacer- dotium Veteris Testamenti jure propin- dotium Veteris Testamenti jure propin- quitatis habebatur, et omnes alii gradus quitatis habebatur, et omnes alii gradus Levitarum ergo videtur, quod parentela Levitarum ergo videtur, quod parentela etiam possit esse ratio habendi spiritua- etiam possit esse ratio habendi spiritua- les dignitates in Ecclesia: ergo non facit les dignitates in Ecclesia: ergo non facit simoniam. simoniam.

5. Eodem modo objicitur de hoc quod 5. Eodem modo objicitur de hoc quod vocat violentam rogationem. Quia vide- vocat violentam rogationem. Quia vide- tur esse oppositio in adjecto: quia si tur esse oppositio in adjecto: quia si rogat, non cogit: et si cogit, non rogat: rogat, non cogit: et si cogit, non rogat: quia rogatio fit ad inclinationem volun quia rogatio fit ad inclinationem volun tatis liberæ ut pro petitione faciat : vio- tatis liberæ ut pro petitione faciat : vio- lentia autem excludit voluntatem ab ex- lentia autem excludit voluntatem ab ex- tremis, quia violentum est (ut dicit Phi- tremis, quia violentum est (ut dicit Phi- losophus) cujus principium est in alio, losophus) cujus principium est in alio, nihil conferente vim passo principium nihil conferente vim passo principium autem notat factivam causam, ut dicit autem notat factivam causam, ut dicit Damascenus ergo videtur, quod nulla Damascenus ergo videtur, quod nulla est rogatio violenta, vel preces armatæ. est rogatio violenta, vel preces armatæ.

6. Ulterius objicitur de donis. Quia 6. Ulterius objicitur de donis. Quia dicit Philosophus, quod « donum est dicit Philosophus, quod « donum est datio irreddibilis: » ergo dona non quæ- datio irreddibilis: » ergo dona non quæ- runt dari sibi pro donis aliquid, nec runt dari sibi pro donis aliquid, nec spirituale, nec temporale: ergo non con- spirituale, nec temporale: ergo non con- stituunt simoniam. stituunt simoniam.

7. Ultimo etiam de obsequio vili. Vile 7. Ultimo etiam de obsequio vili. Vile enim obsequium est in vilibus: ergo si enim obsequium est in vilibus: ergo si in honestis serviret, non videretur com- in honestis serviret, non videretur com- mittere simoniam et hoc est falsum: mittere simoniam et hoc est falsum: ergo videtur, quod ista nulla sint quæ ergo videtur, quod ista nulla sint quæ dicuntur facere simoniam. dicuntur facere simoniam.

ADHUC, Quæritur de casibus tota die ADHUC, Quæritur de casibus tota die occurrentibus, scilicet hypocritarum, qui occurrentibus, scilicet hypocritarum, qui vendunt pro laude hominum orationes vendunt pro laude hominum orationes longas, utrum sint simoniaci ? longas, utrum sint simoniaci ?

Et videtur, quod sic: quia dant spiri- Et videtur, quod sic: quia dant spiri- tuale pro temporali. tuale pro temporali.

Adhuc, Claustrales vel canonici pa- Adhuc, Claustrales vel canonici pa- ctum quidem non faciunt: sed tamen ctum quidem non faciunt: sed tamen ita diu tardant et considerant circum- ita diu tardant et considerant circum- stantias, donec probabiliter sciant quid stantias, donec probabiliter sciant quid dabit recipiendus in confratrem et si dabit recipiendus in confratrem et si tune est multum, ipsi cum recipiunt : si tune est multum, ipsi cum recipiunt : si parum videatur, refutant. Quæritur er- parum videatur, refutant. Quæritur er- go, Utrum sint simoniaci ? go, Utrum sint simoniaci ?

Videtur, quod sic : quia causa est (ut Videtur, quod sic : quia causa est (ut dicit Philosophus) qua posita ponitur dicit Philosophus) qua posita ponitur effectus, et destructa destruitur: sed effectus, et destructa destruitur: sed apud istos posito tanto emolumento quod apud istos posito tanto emolumento quod conjiciunt se percepturos, offerunt præ- conjiciunt se percepturos, offerunt præ- bendam, et cessante non conferunt : bendam, et cessante non conferunt : ergo temporale est causa conferendi præ- ergo temporale est causa conferendi præ- bendam ergo committunt simoniam. bendam ergo committunt simoniam. Si forte dicas, quod non per se inqui- Si forte dicas, quod non per se inqui- runt, sed alii vice corum, qui tamen sunt runt, sed alii vice corum, qui tamen sunt procuratores corum. CONTRA hoc: Non procuratores corum. CONTRA hoc: Non differt per se vel per alium facere, ubi differt per se vel per alium facere, ubi tota causa est collationis præbendæ, ex- tota causa est collationis præbendæ, ex- spectatio lucri temporalis: quia per spectatio lucri temporalis: quia per quemcumque fiat, ipsi hoc exspectant quemcumque fiat, ipsi hoc exspectant pro collatione: ergo simonia committi- pro collatione: ergo simonia committi- tur quocumque modo fiat. tur quocumque modo fiat.

SI AUTEM hoc dicatur: SI AUTEM hoc dicatur: 1. Tunc omnia loca religionis perirent: 1. Tunc omnia loca religionis perirent: quia tot ibi ponerentur, quod non suffi- quia tot ibi ponerentur, quod non suffi- cerent bona et hoc videtur esse incon- cerent bona et hoc videtur esse incon- veniens. veniens.

2. Adhuc, Non est malum inducere 2. Adhuc, Non est malum inducere homines ad eleemosynas: ergo si indu- homines ad eleemosynas: ergo si indu- cunt ut eleemosynam eum recipiendo cunt ut eleemosynam eum recipiendo conferant, quem alias non reciperent, conferant, quem alias non reciperent, non est malum: ergo non est simonia. non est malum: ergo non est simonia.

Quæst Quæst

Sed contra. Sed contra.

IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 5. IN IV SENTENT. DIST. XXV, F, ART. 5.

RESPONSIO. Dicendum videtur, sicut RESPONSIO. Dicendum videtur, sicut dicunt Jurisperiti, quod quadruplex est dicunt Jurisperiti, quod quadruplex est spirituale. spirituale.

Quoddam enim non est vendi possibile Quoddam enim non est vendi possibile pro sua spiritualitate, quia nihil commu- pro sua spiritualitate, quia nihil commu- nicat cum corporalibus, et ideo non nicat cum corporalibus, et ideo non potest transire in dominium alterius, potest transire in dominium alterius, sicut ipsa dona Spiritus sancti, et virtu- sicut ipsa dona Spiritus sancti, et virtu- tes, et beatitudines. tes, et beatitudines.

: :

Quoddam est secundo loco spirituale, Quoddam est secundo loco spirituale, quod essentialiter totum spirituale est, quod essentialiter totum spirituale est, tamen in corporalibus datum, ut gratiæ tamen in corporalibus datum, ut gratiæ sacramentales et ideo istud vendi qui- sacramentales et ideo istud vendi qui- dem de natura sua et de jure non potest dem de natura sua et de jure non potest sed sæpe venditur ex parte corporalis sed sæpe venditur ex parte corporalis operæ, quæ est in potestate ministro- operæ, quæ est in potestate ministro- rum sed numquam venditur sine simo- rum sed numquam venditur sine simo- nia. nia.

Tertium est non essentialiter spiritua- Tertium est non essentialiter spiritua- le, sed potius corporale: sed personis le, sed potius corporale: sed personis spiritualibus attributum, ad sustentan_ spiritualibus attributum, ad sustentan_ dum eas in spiritualibus exercitiis, ut dum eas in spiritualibus exercitiis, ut præbendæ, et alii proventus Ecclesia- præbendæ, et alii proventus Ecclesia- rum et ideo ista venduntur: sed com- rum et ideo ista venduntur: sed com- mittitur simonia in ipsis ratione spiritua- mittitur simonia in ipsis ratione spiritua- lis cui attributa sunt. lis cui attributa sunt.

Quarto et ultimo modo spiritualitatis Quarto et ultimo modo spiritualitatis dicuntur spiritualia inanimata corpora- dicuntur spiritualia inanimata corpora- lia, quibus tractantur spiritualia quæ- lia, quibus tractantur spiritualia quæ- dam, ut vasa decoris domus Dei, ut cali- dam, ut vasa decoris domus Dei, ut cali- ces, thuribulum, cruces, libri, et hujus- ces, thuribulum, cruces, libri, et hujus- modi et de his solum vérum est, quod modi et de his solum vérum est, quod vendi possunt sine simoniæ commissio- vendi possunt sine simoniæ commissio- ne. Sed differunt, aut enim vendit Eccle- ne. Sed differunt, aut enim vendit Eccle- sia Ecclesiæ alteri et tunc integra vendi sia Ecclesiæ alteri et tunc integra vendi possunt non aucto pretio pro consecra- possunt non aucto pretio pro consecra- tione valorum. Aut venduntur personis tione valorum. Aut venduntur personis laicis et tunc prius confringi et com- laicis et tunc prius confringi et com- massari debent a sacris personis præmis- massari debent a sacris personis præmis- sa oratione pro indulgentia fractionis. sa oratione pro indulgentia fractionis. Cimiteria autem spirituale jus videntur Cimiteria autem spirituale jus videntur habere aut enim sunt consecrata tan- habere aut enim sunt consecrata tan- tum aut sepulta sunt ibi corpora. Si tum aut sepulta sunt ibi corpora. Si consecrata tantum, dicunt quod deconse- consecrata tantum, dicunt quod deconse- crari possunt et redigi in usus alios. Si crari possunt et redigi in usus alios. Si autem sunt ibi corpora beatorum sepul- autem sunt ibi corpora beatorum sepul- ta, cum cinis corporum separari non ta, cum cinis corporum separari non possit a reliqua terra, sicut corpus San- possit a reliqua terra, sicut corpus San- eti vendi non potest et in alios usus redi- eti vendi non potest et in alios usus redi-

93 93

gi, propterea quod Spiritus sancti, cujus gi, propterea quod Spiritus sancti, cujus templum fuit dum viveret: ita nec locus templum fuit dum viveret: ita nec locus sepulturæ illius corporis in alios usus sepulturæ illius corporis in alios usus redigi potest. redigi potest.

DICENDUM ergo ad primum, quod aliud DICENDUM ergo ad primum, quod aliud est pro quo debet esse laus, et aliud pro est pro quo debet esse laus, et aliud pro quo est Philosophus enim tangit hoc quo est Philosophus enim tangit hoc tantum quod debet laudari: sed tamen tantum quod debet laudari: sed tamen laudatur impius cum malefecerit et laudatur impius cum malefecerit et ideo cum ratio dandi spirituale laus est, ideo cum ratio dandi spirituale laus est, fit simonia. fit simonia.

AD ALIUD dicendum, quod laus popu AD ALIUD dicendum, quod laus popu laris nihil spirituale habet: imo tempo- laris nihil spirituale habet: imo tempo- ralior est etiam ipso tempore: quia ra- ralior est etiam ipso tempore: quia ra- rior est, et in aerem dissolvitur: sed rior est, et in aerem dissolvitur: sed fama Sanctorum in spiritualibus est, et fama Sanctorum in spiritualibus est, et ideo est spiritualis. ideo est spiritualis.

AD ALIUD dicendum, quod similiter AD ALIUD dicendum, quod similiter intelligitur, quod parentela debet esse intelligitur, quod parentela debet esse causa et ratio dandi: si enim esset boni- causa et ratio dandi: si enim esset boni- tas vitæ causa et parentela concausa, tas vitæ causa et parentela concausa, non esset simonia, quia parentela est non esset simonia, quia parentela est corporale quid et ex carne derivatum. corporale quid et ex carne derivatum.

Ad argumentum autem dicendum, Ad argumentum autem dicendum, quod non sumitur ita stricte venditio et quod non sumitur ita stricte venditio et emptio in diffinitione simoniæ: sed di- emptio in diffinitione simoniæ: sed di- citur venditio quando quodcumque pre- citur venditio quando quodcumque pre- tium facit dari spiritualia pretio largo tium facit dari spiritualia pretio largo modo sumpto pro temporali omni quod modo sumpto pro temporali omni quod est tota et sola causa dationis. est tota et sola causa dationis.

AD ALIUD dicendum, quod sacerdo- AD ALIUD dicendum, quod sacerdo- tium Veteris Testamenti non habuit spi- tium Veteris Testamenti non habuit spi- ritum, sed fuit umbra spiritualis sacer- ritum, sed fuit umbra spiritualis sacer- dotii: sed Novum habet spiritum : et dotii: sed Novum habet spiritum : et ideo in libertate spiritus donari debent ideo in libertate spiritus donari debent spiritualia novi sacerdotii. spiritualia novi sacerdotii.

AD ALIUD dicendum, quod rogatio AD ALIUD dicendum, quod rogatio violenta sumitur ibi pro ea quæ inducit violenta sumitur ibi pro ea quæ inducit timorem in constantem virum. Timorem timorem in constantem virum. Timorem autem voco amissionis rerum, vel læ- autem voco amissionis rerum, vel læ- sionis famæ vel personæ. Cum enim sionis famæ vel personæ. Cum enim hæc est causa dandi, simonia committi- hæc est causa dandi, simonia committi- tur. tur.

Ad argumentum dicendum, quod non Ad argumentum dicendum, quod non ita stricte sumitur hic violentum : sed ita stricte sumitur hic violentum : sed sufficit ad violentiam hic necessarium sufficit ad violentiam hic necessarium mixtum violentiæ: sicut est projectio mixtum violentiæ: sicut est projectio mercium tempore tempestatis in mare: mercium tempore tempestatis in mare: de talibus enim dicit Philosophus, quod de talibus enim dicit Philosophus, quod

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

A.d 3. A.d 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6 et 7. Ad 6 et 7.

Ad quæst. Ad quæst.

91 91

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mixta sunt ex voluntario et involunta- mixta sunt ex voluntario et involunta- rio et hoc sufficit hie ad liberalitatem rio et hoc sufficit hie ad liberalitatem donationis spiritualium amittendam. donationis spiritualium amittendam.

AD ALIUD dicendum, quod omne ob- AD ALIUD dicendum, quod omne ob- sequium temporale quod est causa dandi sequium temporale quod est causa dandi spiritualia, vile est in comparatione ad spiritualia, vile est in comparatione ad spiritualia, etsi honestum sit vel utile spiritualia, etsi honestum sit vel utile simpliciter et ita intelligitur hic obse- simpliciter et ita intelligitur hic obse- quium vile. quium vile.

AD ULTIMUM dicendum, quod in datio- AD ULTIMUM dicendum, quod in datio- ne præbendæ tria consideranda mihi vi- ne præbendæ tria consideranda mihi vi- dentur, scilicet paupertas loci, libertas dentur, scilicet paupertas loci, libertas spiritualium, et intentio salutis recipien- spiritualium, et intentio salutis recipien- di. Si locus est pauper, videtur quod di. Si locus est pauper, videtur quod non potest conferri præbenda sine multo non potest conferri præbenda sine multo gravamine personarum ibi degentium, gravamine personarum ibi degentium, quantumcumque liberaliter vellent si quantumcumque liberaliter vellent si possent dare spirituale, et intendere sa- possent dare spirituale, et intendere sa- lutem recipiendi et tunc videtur mihi, lutem recipiendi et tunc videtur mihi, quod per se vel per alios sibi providen- quod per se vel per alios sibi providen- tes possent dicere, quod si crescerent tes possent dicere, quod si crescerent bona corum, libenter eum reciperent, et bona corum, libenter eum reciperent, et alias non possent eum recipere. Crescere alias non possent eum recipere. Crescere

autem intelligo cum notabili incremen- autem intelligo cum notabili incremen- to, ut persona recepta sive gravamine to, ut persona recepta sive gravamine notabili aliorum in loco illo sustineri notabili aliorum in loco illo sustineri possit. Si autem non crescant, quod non possit. Si autem non crescant, quod non possint recipere. Sed sub pacto, præci- possint recipere. Sed sub pacto, præci- pue quando nulla est loci necessitas, re- pue quando nulla est loci necessitas, re- cipere, aperte est simonia. cipere, aperte est simonia.

Ad argumentum autem dicendum, Ad argumentum autem dicendum, quod hoc non facit causam dationis, sed quod hoc non facit causam dationis, sed potius necessitas extorquet: quia liben- potius necessitas extorquet: quia liben- ter darent gratis et ideo habent oculum ter darent gratis et ideo habent oculum ad hoc in collatione. ad hoc in collatione.

Ad auctoritatem autem Philosophi di- Ad auctoritatem autem Philosophi di- cendum, quod in naturalibus verum est cendum, quod in naturalibus verum est quod dicit: sed in voluntariis quotidie quod dicit: sed in voluntariis quotidie fallit quia bene potest esse, quod ali- fallit quia bene potest esse, quod ali- quid simpliciter volo pro causa bona et quid simpliciter volo pro causa bona et honesta, nec tamen possum : et tunc honesta, nec tamen possum : et tunc aliquo posito facio, quo non posito non aliquo posito facio, quo non posito non facio: et non est causa factionis secun- facio: et non est causa factionis secun- dum quod ex voluntate mea procedit, ut dum quod ex voluntate mea procedit, ut patet cuilibet. patet cuilibet.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

G. Distinctio simoniacorum. G. Distinctio simoniacorum.

Simoniacæ autem hæresis tripartita est distinctio. Alii enim simoniace a Simoniacæ autem hæresis tripartita est distinctio. Alii enim simoniace a simoniacis ordinantur: alii simoniace a non simoniacis alii non simo- simoniacis ordinantur: alii simoniace a non simoniacis alii non simo- niace a simoniacis. Unde Nicolaus Papa' : Statuimus decretum de simo- niace a simoniacis. Unde Nicolaus Papa' : Statuimus decretum de simo- niaca tripartita hæresi, id est, de simoniacis simoniace ordinantibus vel niaca tripartita hæresi, id est, de simoniacis simoniace ordinantibus vel ordinatis, et de simoniacis simoniace a non simoniacis, et de simoniacis ordinatis, et de simoniacis simoniace a non simoniacis, et de simoniacis non simoniace a simoniacis. Simoniaci simoniace ordinati vel ordinatores, non simoniace a simoniacis. Simoniaci simoniace ordinati vel ordinatores, secundum canones, a proprio gradu decidant. Simoniaci etiam simoniace secundum canones, a proprio gradu decidant. Simoniaci etiam simoniace a non simoniacis ordinati, similiter ab officio removeantur. Simoniacos a non simoniacis ordinati, similiter ab officio removeantur. Simoniacos vero non simoniace a simoniacis ordinatos, misericorditer per manus vero non simoniace a simoniacis ordinatos, misericorditer per manus impositionem pro temporis necessitate in officio permittimus permanere. impositionem pro temporis necessitate in officio permittimus permanere.

1 Cf. I, quæst. 1, cap. Statuimus decretum (Nota edit. Lugd.) 1 Cf. I, quæst. 1, cap. Statuimus decretum (Nota edit. Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. XXV, H, ART. 6. IN IV SENTENT. DIST. XXV, H, ART. 6.

95 95

Quod intelligendum est de his qui ordinantur a simoniacis, ignorantes eos Quod intelligendum est de his qui ordinantur a simoniacis, ignorantes eos esse simoniacos. Hos facit simoniacos non reatus criminis, sed ordinatio esse simoniacos. Hos facit simoniacos non reatus criminis, sed ordinatio simoniaci. simoniaci.

11. Alexander Papa de his qui violenter a simoniacis vel ab hæreticis ordinantur. 11. Alexander Papa de his qui violenter a simoniacis vel ab hæreticis ordinantur.

Similiter cum decernit Alexander Papa simoniacos omnino damnandos Similiter cum decernit Alexander Papa simoniacos omnino damnandos ae deponendos, subintelligendum est, nisi violenter quis attractus fuerit *. ae deponendos, subintelligendum est, nisi violenter quis attractus fuerit *. De his enim et a quibuslibet hæreticis violenter ordinatis, dicit Innocen- De his enim et a quibuslibet hæreticis violenter ordinatis, dicit Innocen- tius, quod possunt habere aliquem colorem excusationis, si statim disce- tius, quod possunt habere aliquem colorem excusationis, si statim disce- dunt ab eis, et pessimo eorum conciliabulo renuntiant ². dunt ab eis, et pessimo eorum conciliabulo renuntiant ².

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quare venditores spiritualium dicuntur Quare venditores spiritualium dicuntur simoniaci, cum tamen non sequantur simoniaci, cum tamen non sequantur Simonem, sed potius Giezi? Simonem, sed potius Giezi?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, G, « Simoniacæ autem hæresis, etc. » ibi, G, « Simoniacæ autem hæresis, etc. » Quæritur, Quæritur,

1. Cum venditores non imitentur Simo- 1. Cum venditores non imitentur Simo- nem, sed potius Giezi, quare dicuntur nem, sed potius Giezi, quare dicuntur simoniaci ? simoniaci ?

2. ITEM quæritur, Cum simoniaci non 2. ITEM quæritur, Cum simoniaci non habeant jus percipiendi præbendas, habeant jus percipiendi præbendas, utrum tenentur ad restitutionem? utrum tenentur ad restitutionem?

Videtur, quod sic quia percipiunt Videtur, quod sic quia percipiunt

non suum. non suum.

3. ADHUC quæritur de quodam casu. 3. ADHUC quæritur de quodam casu. Ponamus enim, quod ego scio Episco- Ponamus enim, quod ego scio Episco-

1 Cf. I, quæst. 1, cap. Erga Simoniacos (Nota 1 Cf. I, quæst. 1, cap. Erga Simoniacos (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

pum meum esse simoniacum, vel alias pum meum esse simoniacum, vel alias irregularem et latenter. Adhuc toleratur irregularem et latenter. Adhuc toleratur ab Ecclesia. Et instent ordines et mihi ab Ecclesia. Et instent ordines et mihi præcipiatur, quod ordines accipiam, quid præcipiatur, quod ordines accipiam, quid debeo agere? si enim accipiam a simo- debeo agere? si enim accipiam a simo- niaco, degradandus sum : si autem niaco, degradandus sum : si autem non accipio, inobediens sum: ergo sum non accipio, inobediens sum: ergo sum perplexus. perplexus.

Ad 1. Ad 1.

RESPONSIO. Dicendum ad primum, quod Solutio. RESPONSIO. Dicendum ad primum, quod Solutio. large dicuntur simoniaci sive emant sive large dicuntur simoniaci sive emant sive vendant quia etiam Simon emptam vendant quia etiam Simon emptam gratiam vendere postea cogitavit: tamen gratiam vendere postea cogitavit: tamen versus est differentiam notans, versus est differentiam notans,

Quod Giezi vendit, Simon conducere quærit. Quod Giezi vendit, Simon conducere quærit.

AD ALIUD dicendum videtur, quod AD ALIUD dicendum videtur, quod si scienter commisit simoniam, ad resti- si scienter commisit simoniam, ad resti- tutionem tenetur. Si autem eo ignorante tutionem tenetur. Si autem eo ignorante commisa fuit propter eum per alios, non commisa fuit propter eum per alios, non tenetur quamdiu ignorat: sed postquam tenetur quamdiu ignorat: sed postquam sciverit, tenetur, ut videtur. sciverit, tenetur, ut videtur.

AD ALIUD dicendum, quod in tali casu AD ALIUD dicendum, quod in tali casu debeo quærere licentiam, aut aliam viam debeo quærere licentiam, aut aliam viam

2 Cf. I, quæst. 1, cap. Constat (Nota edit. 2 Cf. I, quæst. 1, cap. Constat (Nota edit. Lugd.) Lugd.)

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

96 96

D. ALB. MAG. ORD. PRED. D. ALB. MAG. ORD. PRED.

evadendi si autem non possum ha- evadendi si autem non possum ha- bere, debeo, quærere effugium obe- bere, debeo, quærere effugium obe- dientiæ quod si nec hoc habere possum, dientiæ quod si nec hoc habere possum, debeo dolens suscipere ordinem tituli. debeo dolens suscipere ordinem tituli. Ad argumentum contra, Ad argumentum contra,

dicendum dicendum

quod non intelligitur de his qui latentes quod non intelligitur de his qui latentes sunt, quos adhuc tolerat Ecclesia. Sed sunt, quos adhuc tolerat Ecclesia. Sed hoc hodie vix habet locum, quia fere hoc hodie vix habet locum, quia fere nullus nisi nummularius habet locum in nullus nisi nummularius habet locum in templo. templo.

I. De ætate ordinandorum ita decrevit Nicolaus Papa. I. De ætate ordinandorum ita decrevit Nicolaus Papa.

Sacri, inquit, canones sanxerunt, ut subdiaconus non ordinetur ante Sacri, inquit, canones sanxerunt, ut subdiaconus non ordinetur ante quatuordecim annos, nec diaconus ante quinque et viginti, nec presbyter quatuordecim annos, nec diaconus ante quinque et viginti, nec presbyter ante triginta. Deinde si dignus fuerit, ad Episcopatum eligi potest : quod ante triginta. Deinde si dignus fuerit, ad Episcopatum eligi potest : quod nos etiam pari modo servare jubemus. Item, Fabianus: Si quis triginta nos etiam pari modo servare jubemus. Item, Fabianus: Si quis triginta ætatis non impleverit annos, nullo modo presbyter ordinetur, etsi valde sit ætatis non impleverit annos, nullo modo presbyter ordinetur, etsi valde sit dignus: quia et ipse Dominus triginta annorum baptizatus est, et sic cœpit dignus: quia et ipse Dominus triginta annorum baptizatus est, et sic cœpit docere 2. docere 2.

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An canones bene disposuerint de ætate An canones bene disposuerint de ætate ordinandorum, cum tamen non ser- ordinandorum, cum tamen non ser-

vetur? vetur?

Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi Deinde quæritur de hoc quod dicit ibi « Sacri, inquit, canones, etc. » « Sacri, inquit, canones, etc. »

Hoc enim hodie præcipue in religioni- Hoc enim hodie præcipue in religioni- bus non observatur : ergo videtur, quod bus non observatur : ergo videtur, quod

1 Cf. Dist. LXXVII et LXXVIII. 1 Cf. Dist. LXXVII et LXXVIII.

violent canones sanctorum patrum: et violent canones sanctorum patrum: et hoc est peccatum mortale. hoc est peccatum mortale.

RESPONSIO. Dicendum, quod sicut in RESPONSIO. Dicendum, quod sicut in matrimonio malitia quandoque supplet matrimonio malitia quandoque supplet ætatem, ita e converso in religionibus ætatem, ita e converso in religionibus morum gravitas et disciplina supplet morum gravitas et disciplina supplet ætatem præcipue cum hoc quod hic ætatem præcipue cum hoc quod hic dicitur de his qui promoventur non ad dicitur de his qui promoventur non ad ordines tantum, sed etiam ad jurisdictio- ordines tantum, sed etiam ad jurisdictio- nem, ut archidiaconi, presbyteri, et nem, ut archidiaconi, presbyteri, et Episcopi. Episcopi.

Et hæc de Ordine dicta sint a nobis Et hæc de Ordine dicta sint a nobis pro tempore præsenti. pro tempore præsenti.

2 Cf. Luc. 1, 21 et 23. 2 Cf. Luc. 1, 21 et 23.

Solutio, Solutio,

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A.

DISTINCTIO XXVI. DISTINCTIO XXVI.

De matrimonio secundum causam formalem. De matrimonio secundum causam formalem.

A. De sacramento conjugii, cujus institutio et causa ostenditur. A. De sacramento conjugii, cujus institutio et causa ostenditur.

exordium exordium

Cum alia sacramenta post peccatum et propter peccatum Cum alia sacramenta post peccatum et propter peccatum sumpserint, matrimonii sacramentum etiam ante peccatum legitur institu- sumpserint, matrimonii sacramentum etiam ante peccatum legitur institu- tum a Domino : non tamen ad remedium, sed ad officium. Refert enim tum a Domino : non tamen ad remedium, sed ad officium. Refert enim Scriptura, Genes. II, 21 et seq., in Adam misso sopore, atque una de costis Scriptura, Genes. II, 21 et seq., in Adam misso sopore, atque una de costis ejus sumpta, et exinde muliere formata, virum in spiritu intelligentem ad ejus sumpta, et exinde muliere formata, virum in spiritu intelligentem ad quem usum mulier facta esset, post exstasim prophetice dixisse: Hoc nunc quem usum mulier facta esset, post exstasim prophetice dixisse: Hoc nunc os er ossibus meis, et caro de carne mea... Quamobrem relinquet homo pa- os er ossibus meis, et caro de carne mea... Quamobrem relinquet homo pa- trem suum et matrem, et adhærebit uxori suæ: et erunt duo in carne una ¹. trem suum et matrem, et adhærebit uxori suæ: et erunt duo in carne una ¹.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Cum alia sacramenta post pecca- « Cum alia sacramenta post pecca- tum, etc. » tum, etc. »

In hac parte quatuor inquirit Auctor In hac parte quatuor inquirit Auctor de matrimonio, scilicet primo de causa. de matrimonio, scilicet primo de causa. Secundo, de effectu, scilicet ubi de bonis Secundo, de effectu, scilicet ubi de bonis matrimonii agit, distinct. XXXI, ibi, A, matrimonii agit, distinct. XXXI, ibi, A, « Post hæc de bonis conjugii, etc. » « Post hæc de bonis conjugii, etc. » Tertio, de statu, distinct. XXXIII, ibi, A,- Tertio, de statu, distinct. XXXIII, ibi, A,- " Quæritur hic de antiquis patribus, " Quæritur hic de antiquis patribus, etc. » Quarto, de materia, scilicet quæ etc. » Quarto, de materia, scilicet quæ personæ sint legitimæ, et quæ non, personæ sint legitimæ, et quæ non,

Genes. II, 23 et 24. Genes. II, 23 et 24.

XXX XXX

distinct. XXXIV, ibi, A, « Nunc super- distinct. XXXIV, ibi, A, « Nunc super- est attendere, quæ personæ sint legi- est attendere, quæ personæ sint legi- timæ, etc. » timæ, etc. »

Circa primum inquiruntur duo. Pri- Circa primum inquiruntur duo. Pri- mum est, de causa institutionis matri- mum est, de causa institutionis matri- monii. Secundum est, de causa ipsius monii. Secundum est, de causa ipsius matrimonii secundum se et hoc tangi- matrimonii secundum se et hoc tangi- tur distinct. XXVII, ibi, A, Post hæc tur distinct. XXVII, ibi, A, Post hæc advertendum est, etc. » advertendum est, etc. »

In ista distinctione tria facit : primo In ista distinctione tria facit : primo enim tangit de institutionibus matrimo- enim tangit de institutionibus matrimo- nii. Quia autem nihil instituit Deus nisi nii. Quia autem nihil instituit Deus nisi bonum, ideo in secunda parte reprobat bonum, ideo in secunda parte reprobat errorem quorumdam hæreticorum dicen- errorem quorumdam hæreticorum dicen- tium matrimonium esse malum, ibi, E, tium matrimonium esse malum, ibi, E, « Fuerunt nonnulli hæretici, etc. » Quia « Fuerunt nonnulli hæretici, etc. » Quia vero iterum ex institutione signans est vero iterum ex institutione signans est

7 7

40 40

97 97

98 98

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omne sacramentum, ut dicit Magister omne sacramentum, ut dicit Magister Hugo, ideo in tertia parte ostendit quid Hugo, ideo in tertia parte ostendit quid sit res et quid sit signum in hoc sacra- sit res et quid sit signum in hoc sacra- mento, ibi, F, « Cum ergo conjugium mento, ibi, F, « Cum ergo conjugium sacramentum sit, etc. » sacramentum sit, etc. »

Et ex his satis patet Littera. Et ex his satis patet Littera.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

Quare matrimonium sit institutum ? Quare matrimonium sit institutum ?

Incidit autem primo quæstio de hoc Incidit autem primo quæstio de hoc quod dicit, ibi, A, « Cum alia sacra- quod dicit, ibi, A, « Cum alia sacra- menta, etc. » menta, etc. »

1. Luc. enim, x, 34, dicitur, quod li- 1. Luc. enim, x, 34, dicitur, quod li- gaturis sacramentorum sunt ligatæ pla- gaturis sacramentorum sunt ligatæ pla- gæ saucii: sed ligaturæ non sunt ne- gæ saucii: sed ligaturæ non sunt ne- cessariæ nisi sauciato: igitur sacramenta cessariæ nisi sauciato: igitur sacramenta non sunt necessaria nisi vulnerato pecca- non sunt necessaria nisi vulnerato pecca- tis sed eadem est ratio sacramenti et tis sed eadem est ratio sacramenti et omnis sacramenti: ergo omnis sacra omnis sacramenti: ergo omnis sacra menti est alligare saucium: ergo et menti est alligare saucium: ergo et istius falsum est ergo quod dicit in istius falsum est ergo quod dicit in Littera. Littera.

: :

2. Item, Sacramentum de se ordinatur 2. Item, Sacramentum de se ordinatur contra peccatum, ut notatum est in prin- contra peccatum, ut notatum est in prin- cipio harum notularum super quartum cipio harum notularum super quartum Sententiarum ergo si non sit peccatum, Sententiarum ergo si non sit peccatum, non etiam erit sacramentum: sed si non non etiam erit sacramentum: sed si non est sacramentum, non est matrimonium est sacramentum, non est matrimonium per locum a genere: ergo si non est per locum a genere: ergo si non est peccatum, non est matrimonium: et ita peccatum, non est matrimonium: et ita falsum iterum dicit in Littera. falsum iterum dicit in Littera.

3. Item, Differt gratia in sacramentis, 3. Item, Differt gratia in sacramentis, et virtutibus, et donis, ut supra proba- et virtutibus, et donis, ut supra proba- tum est cum igitur omnis sacramenta- tum est cum igitur omnis sacramenta- lis gratia ordinetur contra peccatum, vi- lis gratia ordinetur contra peccatum, vi- detur quod etiam gratia matrimonii detur quod etiam gratia matrimonii contra idem ordinetur. contra idem ordinetur.

4. Item, Sicut se habet janua sacra- 4. Item, Sicut se habet janua sacra- mentorum et fundamentum, ita se ha- mentorum et fundamentum, ita se ha- bent omnia superædificata: sed janua bent omnia superædificata: sed janua sacramentorum quæ est baptismus, or- sacramentorum quæ est baptismus, or-

Luc. x, 34 Et appropians alligavit vulnera Luc. x, 34 Et appropians alligavit vulnera

dinatur contra vulnus peccati: ergo et dinatur contra vulnus peccati: ergo et omnia superædificata: sed unum super- omnia superædificata: sed unum super- ædificatorum est matrimonium: ergo ædificatorum est matrimonium: ergo matrimonium ordinatur contra pecca- matrimonium ordinatur contra pecca-

tum. tum.

5. Item, Quidquid fit secundum indul- 5. Item, Quidquid fit secundum indul- gentiam, ordinatur contra peccatum : gentiam, ordinatur contra peccatum : sed matrimonium fit secundum indul- sed matrimonium fit secundum indul- gentiam ergo ordinatur contra pecca- gentiam ergo ordinatur contra pecca- tum. Prima et secunda posterius in hac tum. Prima et secunda posterius in hac eadem distinctione scribuntur in Lit- eadem distinctione scribuntur in Lit- tera. tera.

6. Item, Maxime corrupto, maxime 6. Item, Maxime corrupto, maxime necessaria est medicina: sed generativa necessaria est medicina: sed generativa maxime est corrupta: ergo sibi maxime maxime est corrupta: ergo sibi maxime necessaria est medicina: sed medicinam necessaria est medicina: sed medicinam non habet nisi matrimonium: ergo ma- non habet nisi matrimonium: ergo ma- trimonium est medicina ejus: sed con- trimonium est medicina ejus: sed con- stat medicinam non ordinari nisi contra stat medicinam non ordinari nisi contra morbum ergo matrimonium ordinatur morbum ergo matrimonium ordinatur contra morbum peccati. contra morbum peccati.

7. Item, In quo primo sentitur mor- 7. Item, In quo primo sentitur mor- bus, contra id principaliter ordinatur bus, contra id principaliter ordinatur medicina sed morbus primo sentitur in medicina sed morbus primo sentitur in genitalibus ergo primo medicina contra genitalibus ergo primo medicina contra hoc invenitur: est autem hæc medicina hoc invenitur: est autem hæc medicina matrimonium: ergo matrimonium est matrimonium: ergo matrimonium est medicina, et tantum, ut prius. medicina, et tantum, ut prius.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Non attendentes medicinam peccati, 1. Non attendentes medicinam peccati, ordinant leges matrimonii, sicut civiles: ordinant leges matrimonii, sicut civiles: ergo non est contra peccatum tantum. ergo non est contra peccatum tantum.

2. Item, Non existente peccato adhuc 2. Item, Non existente peccato adhuc fuisset multiplicatio: sed non nisi per fuisset multiplicatio: sed non nisi per matrimonium: ergo matrimonium fuis- matrimonium: ergo matrimonium fuis- set non existente peccato : ergo non spi- set non existente peccato : ergo non spi- ritualiter vel substantialiter ordinatur ritualiter vel substantialiter ordinatur contra peccatum. contra peccatum.

3. Ad idem faciunt ea quæ dicuntur in 3. Ad idem faciunt ea quæ dicuntur in Littera quæ supponuntur ad præsens. Littera quæ supponuntur ad præsens.

Sed cond Sed cond

SOLUTIO. Dicendum est cum Magistro, Soluti SOLUTIO. Dicendum est cum Magistro, Soluti quod matrimonium non habet substan- quod matrimonium non habet substan- tialem ordinem contra peccatum: sed tialem ordinem contra peccatum: sed principaliter est ad officium, in quo ta- principaliter est ad officium, in quo ta- men officio inventum est remedium con- men officio inventum est remedium con- tra vulnus quod accidit ex peccato. tra vulnus quod accidit ex peccato.

ejus. ejus.

A4 1. A4 1.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A, ART. 2.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- AD PRIMUM ergo dicendum, quod om- nia sacramenta sunt ligaturæ plagarum nia sacramenta sunt ligaturæ plagarum saucii sed hæc ligatura adhibita est par- saucii sed hæc ligatura adhibita est par- tim de novo institutis, partim etiam in- tim de novo institutis, partim etiam in- stitutis ante, sed tamen effectum medi- stitutis ante, sed tamen effectum medi- candi contrahentibus a passione Christi. candi contrahentibus a passione Christi. Unde illud quod est sacramentum potuit Unde illud quod est sacramentum potuit esse ante peccatum: sed tamen secundum esse ante peccatum: sed tamen secundum quod sacramentum est unctio vulneris, quod sacramentum est unctio vulneris, sic est institutum contra peccatum. sic est institutum contra peccatum.

AD ALIUD dicendum, quod omne sacra- AD ALIUD dicendum, quod omne sacra- mentum in quantum est sacramentum, mentum in quantum est sacramentum, vel actio sacratione sua sanans, contra vel actio sacratione sua sanans, contra peccatum ordinatur: sed tamen non peccatum ordinatur: sed tamen non oportet, quod omne illud quod est sacra- oportet, quod omne illud quod est sacra- mentum, habeat illud, ut patet ex præha- mentum, habeat illud, ut patet ex præha- bitis. bitis.

AD ALIUD dicendum, quod illa diffe- AD ALIUD dicendum, quod illa diffe- rentia accidit gratiæ sacramentali in rentia accidit gratiæ sacramentali in quantum hujusmodi, et non est ejus quantum hujusmodi, et non est ejus quod est sacramentum si generaliter ac- quod est sacramentum si generaliter ac- cipiatur. cipiatur.

AD ALIUD dicendum, quod baptismus AD ALIUD dicendum, quod baptismus est fundamentum matrimonii secundum est fundamentum matrimonii secundum aliquid. Est enim fundamentum ejus aliquid. Est enim fundamentum ejus quoad faciendum personas simpliciter quoad faciendum personas simpliciter legitimas quia quæ sunt de dispari legitimas quia quæ sunt de dispari cultu, in aliquo casu possunt separari: cultu, in aliquo casu possunt separari: sed secundum substantiam matrimonii sed secundum substantiam matrimonii non est fundamentum matrimonii: et non est fundamentum matrimonii: et ideo non oportet, quod licet baptismus ideo non oportet, quod licet baptismus ordinetur contra peccatum, quod etiam ordinetur contra peccatum, quod etiam matrimonium ordinetur contra pecca- matrimonium ordinetur contra pecca-

tum. tum.

AD ALIUD dicendum, quod matrimo- AD ALIUD dicendum, quod matrimo- nium non habet indulgentiam simplici- nium non habet indulgentiam simplici- ter, sed tantum secundum hoc quod fit ter, sed tantum secundum hoc quod fit concubitus causa libidinis satiandæ. Pot- concubitus causa libidinis satiandæ. Pot- est autem aliis de causis fieri, scilicet spe est autem aliis de causis fieri, scilicet spe prolis, vel causa fidei vel debiti redden- prolis, vel causa fidei vel debiti redden- di. Et tunc est actus nulla indigens in- di. Et tunc est actus nulla indigens in- dulgentia. dulgentia.

* 7. AD ALIUD dicendum, quod maxime * 7. AD ALIUD dicendum, quod maxime corruptum magis indiget medicina, corruptum magis indiget medicina, quam minus corruptum: sed tamen ma- quam minus corruptum: sed tamen ma- trimonium non secundum omnem mo- trimonium non secundum omnem mo- dum est medicina ejus, sed tantum se- dum est medicina ejus, sed tantum se- cundum quod est in remedium: unde cundum quod est in remedium: unde nihil prohibet quin secundum quod est nihil prohibet quin secundum quod est

99 99

in officium, possit institutum esse ante in officium, possit institutum esse ante peccatum. peccatum.

Et per illud patet solutio ad ultimum. Et per illud patet solutio ad ultimum.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An Adam doluerit in ablatione costæ ? An Adam doluerit in ablatione costæ ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, circa medium : « In Adam misso ibi, A, circa medium : « In Adam misso sopore, atque una de costis ejus sumpta, sopore, atque una de costis ejus sumpta, etc. etc.

Et quæruntur hic duo principaliter, et Et quæruntur hic duo principaliter, et tertium ex incidenti. tertium ex incidenti.

Primum principale est, Utrum doluerit Primum principale est, Utrum doluerit Adam in costæ ablatione ? Adam in costæ ablatione ?

Secundum, de parte quam sumpsit. Secundum, de parte quam sumpsit. Tertium autem quod ex incidenti quæ- Tertium autem quod ex incidenti quæ- ritur, est tota quæstio de raptu. ritur, est tota quæstio de raptu.

AD PRIMUM Sic proceditur : AD PRIMUM Sic proceditur :

1. Dolor est sensus divisionis continui, 1. Dolor est sensus divisionis continui, ut dicit Philosophus: sed in ipso divide- ut dicit Philosophus: sed in ipso divide- batur continuum: ergo fuit in ipso do- batur continuum: ergo fuit in ipso do- lor, ut videtur. lor, ut videtur.

2. Item, Anima non tantum secundum 2. Item, Anima non tantum secundum se tota naturaliter appetit conjunctionem se tota naturaliter appetit conjunctionem corporis, sed etiam quælibet pars appetit corporis, sed etiam quælibet pars appetit illius partis conjunctionem cui unita est: illius partis conjunctionem cui unita est: igitur dolet naturaliter in divisione a igitur dolet naturaliter in divisione a parte illa constat autem, quod anima parte illa constat autem, quod anima Adæ vel pars ejus separabatur a parte il- Adæ vel pars ejus separabatur a parte il- la quæ est ab Adam divisa: ergo natu- la quæ est ab Adam divisa: ergo natu- raliter doluit. raliter doluit.

3. Si forte tu dicas, quod somnus ita 3. Si forte tu dicas, quod somnus ita ligavit sensus, quod non percipit. CONTRA: ligavit sensus, quod non percipit. CONTRA: Somnus non ligat ita fortiter quin etiam Somnus non ligat ita fortiter quin etiam minor dolor excitet, præcipue bene minor dolor excitet, præcipue bene complexionatum, sicut fuit Adam : ergo complexionatum, sicut fuit Adam : ergo videtur, quod etiam Adam in tanta divi- videtur, quod etiam Adam in tanta divi- sione evigilaverit ergo doluit. sione evigilaverit ergo doluit.

ULTERIUS quæritur, Unde venerit ille ULTERIUS quæritur, Unde venerit ille sopor? sopor?

1. Dominus enim immittendo soporem, 1. Dominus enim immittendo soporem,

Quæst. Quæst.

Solutio. Solutio.

100 100

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aut contra naturam, aut secundum natu- aut contra naturam, aut secundum natu- ram illi soporem immisit. Si dicas, quod ram illi soporem immisit. Si dicas, quod contra naturam, videtur falsum: quia contra naturam, videtur falsum: quia Augustinus dicit, quod Dominus contra Augustinus dicit, quod Dominus contra naturam quam ipse fecit, non operatus naturam quam ipse fecit, non operatus est. Si autem secundum naturam fecit: est. Si autem secundum naturam fecit: secundum naturam non fit somnus nisi secundum naturam non fit somnus nisi per cibi evaporationem: sed Adam tunc per cibi evaporationem: sed Adam tunc non comederat: ergo ipse secundum non comederat: ergo ipse secundum naturam somnum habere non poterat. naturam somnum habere non poterat.

2. Adhuc, Videtur falsum quod dicit in 2. Adhuc, Videtur falsum quod dicit in Littera, quod in spiritu intellexit ad quem Littera, quod in spiritu intellexit ad quem usum mulier facta fuerit: quia somnus usum mulier facta fuerit: quia somnus est ligamentum sensuum per se, et ra- est ligamentum sensuum per se, et ra- tionalium virium per accidens: sed li- tionalium virium per accidens: sed li- gatis rationalibus viribus impossibile est gatis rationalibus viribus impossibile est aliquid intelligere: ergo non potuit Adam aliquid intelligere: ergo non potuit Adam tune intelligere ad quem usum mulier tune intelligere ad quem usum mulier esset facta. esset facta.

3. Item, Si aliqua potentia accipit ab 3. Item, Si aliqua potentia accipit ab anteriori, si anterior non sit in actu, po- anteriori, si anterior non sit in actu, po- sterior non erit in actu: sed ratio accipit sterior non erit in actu: sed ratio accipit a sensu ergo cum sensus est ligatus, a sensu ergo cum sensus est ligatus, non erit ratio in actu: sed in somnis est non erit ratio in actu: sed in somnis est sensus ligatus: ergo ratio non potest esse sensus ligatus: ergo ratio non potest esse in actu ergo falsum est quod dicit in in actu ergo falsum est quod dicit in Littera. Littera.

RESPONSIO. Dicendum, quod Adam non RESPONSIO. Dicendum, quod Adam non doluit in separatione costæ ab ipso: cu- doluit in separatione costæ ab ipso: cu- jus multiplex assignatur causa : una jus multiplex assignatur causa : una quam habet Augustinus: quia ille hoc quam habet Augustinus: quia ille hoc facere potuit, qui eum condidit, ut non facere potuit, qui eum condidit, ut non doleret quando costam accepit. doleret quando costam accepit.

Alia autem causa est, aut potest esse: Alia autem causa est, aut potest esse: quia illud quod in homine est de super- quia illud quod in homine est de super- fluo individui, licet de necessario speciei, fluo individui, licet de necessario speciei, separatur ab homine non tantum sine do- separatur ab homine non tantum sine do- lore, sed etiam cum delectatione. Et hoc lore, sed etiam cum delectatione. Et hoc quidem dupliciter : quandoque enim illud quidem dupliciter : quandoque enim illud superfluum est in quo fiat homo, sicut superfluum est in quo fiat homo, sicut est semen hominis et hoc separatur per est semen hominis et hoc separatur per naturæ actionem et decisionem. Aliud naturæ actionem et decisionem. Aliud autem est non in quo est ut fiat homo, autem est non in quo est ut fiat homo, sed ut fieri possit, ut dicit Augustinus, sed ut fieri possit, ut dicit Augustinus, hoc est, in quo est possibilitas obedien- hoc est, in quo est possibilitas obedien- tiæ et hoc non separatur nisi per actum tiæ et hoc non separatur nisi per actum primi opificis et hoc modo separata est primi opificis et hoc modo separata est costa in qua non erat, ut fieret mulier, costa in qua non erat, ut fieret mulier,

sed ut fieri posset. In semine autem non sed ut fieri posset. In semine autem non est possibilitas materialis tantum, sed est possibilitas materialis tantum, sed etiam formalis: unde in ipse est ut ex ip- etiam formalis: unde in ipse est ut ex ip- so fiat homo. Utrumque autem separatur so fiat homo. Utrumque autem separatur cum delectatione, ut puto, etiamsi non cum delectatione, ut puto, etiamsi non esset peccatum, sed non esset delectatio esset peccatum, sed non esset delectatio ligans ad rationem et hoc est quod di- ligans ad rationem et hoc est quod di- cunt Avicenna et Constantinus, quod cunt Avicenna et Constantinus, quod natura in coitu posuit delectationem ut natura in coitu posuit delectationem ut appeteretur propter indigentiam spe- appeteretur propter indigentiam spe- ciei. ciei.

AD PRIMUM autem dicendum, quod AD PRIMUM autem dicendum, quod sensus divisionis continui qui facit dolo- sensus divisionis continui qui facit dolo- rem, est sensus divisionis sive separatio- rem, est sensus divisionis sive separatio- nis conjuncti ad consistentiam individui nis conjuncti ad consistentiam individui pertinentis: costa autem non fuit sic, sed pertinentis: costa autem non fuit sic, sed potius fuit superfluum individui datum potius fuit superfluum individui datum ad multiplicationem speciei. ad multiplicationem speciei.

AD ALIUD dicendum, quod anima non AD ALIUD dicendum, quod anima non appetit uniri alicui, nisi ei quod est ma- appetit uniri alicui, nisi ei quod est ma- teria animæ, prout ipsa est motor et for- teria animæ, prout ipsa est motor et for- ma organici corporis physici: tale autem ma organici corporis physici: tale autem non fuit costa, ut jam habitum est. non fuit costa, ut jam habitum est.

AD ALIUD dicendum, quod non evigi- AD ALIUD dicendum, quod non evigi- lavit quia separatio dictis de causis non lavit quia separatio dictis de causis non incussit dolorem. incussit dolorem.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 Ad 3

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad quæst dum quod secundum naturam immisit dum quod secundum naturam immisit soporem. soporem.

Ad id autem quod contra objicitur, di- Ad id autem quod contra objicitur, di- cendum, quod Dominus creavit Adam cendum, quod Dominus creavit Adam per omnia perfectum secundum statum per omnia perfectum secundum statum animalitatis et ideo venæ plenæ erant animalitatis et ideo venæ plenæ erant sanguine, et vasa nutritiva plena nutri- sanguine, et vasa nutritiva plena nutri- mento et ex illis processit ei somnum. mento et ex illis processit ei somnum.

AD ALIUD dicendum, quod non semper AD ALIUD dicendum, quod non semper ligantur vires animæ rationalis: sed ligantur vires animæ rationalis: sed quandoque magis laxantur, in quantum quandoque magis laxantur, in quantum anima tunc circa alia non occupatur : et anima tunc circa alia non occupatur : et tunc fiunt revelationes, sicut dicitur, tunc fiunt revelationes, sicut dicitur, Numer. xxiv, 4: Qui cadit, et sic ape- Numer. xxiv, 4: Qui cadit, et sic ape- riuntur oculi ejus, id est, qui jacet dor- riuntur oculi ejus, id est, qui jacet dor- miens et sopiens, et sic videt Dei visio- miens et sopiens, et sic videt Dei visio- nes et sic fuit in Adam. nes et sic fuit in Adam.

AD ALIUD dicendum, quod intellectus AD ALIUD dicendum, quod intellectus non semper sumit a sensu, sed potius non semper sumit a sensu, sed potius quandoque sumit ab intelligentiis sepa- quandoque sumit ab intelligentiis sepa- ratis, et illarum impressiones sunt in ip- ratis, et illarum impressiones sunt in ip-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XXVI, A, ART. 3.

so, quando circa strepitus sensuum non so, quando circa strepitus sensuum non occupatur et hoc fit in somnis, et præ- occupatur et hoc fit in somnis, et præ- cipue in sopore propter differentiam cipue in sopore propter differentiam quam quidam assignaverunt somni et so- quam quidam assignaverunt somni et so- poris, dicentes quod somnus sit quies poris, dicentes quod somnus sit quies animalium virtutum cum intensione na- animalium virtutum cum intensione na- turalium, sopor autem quies animalium turalium, sopor autem quies animalium cum intensione intellectualium. cum intensione intellectualium.