D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

COMMENTARII COMMENTARII

IN IV SENTENTIARUM IN IV SENTENTIARUM

(DIST. XXIII-L) (DIST. XXIII-L)

B. ALBERTI MAGNI, B. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

OPERA OMNIA, OPERA OMNIA,

EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS

AD FIDEM VULGATÆ VERSIONIS ACCURATIORUMQUE AD FIDEM VULGATÆ VERSIONIS ACCURATIORUMQUE

PATROLOGIÆ TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM PATROLOGIÆ TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA

CURA AC LABORE CURA AC LABORE

STEPH. CES. AUG. BORGNET, STEPH. CES. AUG. BORGNET,

Sacerdotis dioecesis Remensis. Sacerdotis dioecesis Remensis.

ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII. ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII.

VOLUMEN TRIGESIMUM VOLUMEN TRIGESIMUM

COMMENTARII IN IV SENTENTIARUM COMMENTARII IN IV SENTENTIARUM

L.V L.V

DIST. XXIII-L). DIST. XXIII-L).

PARISIIS PARISIIS

APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM, APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM,

13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13 13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13

MDCCCXCIV MDCCCXCIV

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, RATISBONENSIS EPISCOPI,

ORDINIS ORDINIS

PRÆDICATORUM PRÆDICATORUM

COMMENTARII COMMENTARII

IN LIBRUM IV SENTENTIARUM. IN LIBRUM IV SENTENTIARUM.

DISTINCTIO XXIII. DISTINCTIO XXIII.

De unctionis extremæ sacramento. De unctionis extremæ sacramento.

A. De sacramento unctionis extremæ. A. De sacramento unctionis extremæ.

Præter præmissa est etiam aliud sacramentum, scilicet, unctio infirmo- Præter præmissa est etiam aliud sacramentum, scilicet, unctio infirmo- rum quæ fit in extremis, oleo per Episcopum consecrato. rum quæ fit in extremis, oleo per Episcopum consecrato.

Et sunt tria genera unctionis. Est enim unctio quæ fit chrismate: quæ Et sunt tria genera unctionis. Est enim unctio quæ fit chrismate: quæ dicitur principalis unctio, quia in ea principaliter Paracletus datur. Unde dicitur principalis unctio, quia in ea principaliter Paracletus datur. Unde et propter abundantiam gratiæ duos liquores mixtos habet, oleum scilicet et propter abundantiam gratiæ duos liquores mixtos habet, oleum scilicet et balsamum oleum conscientiæ, balsamum bonæ famæ. Xpiopa vero et balsamum oleum conscientiæ, balsamum bonæ famæ. Xpiopa vero Græce, unctio Latine dicitur. Nec tamen omne oleum ad unctionem sancti- Græce, unctio Latine dicitur. Nec tamen omne oleum ad unctionem sancti- ficatum chrisma vocatur, sed illud solum quod miscetur cum balsamo, ficatum chrisma vocatur, sed illud solum quod miscetur cum balsamo, quo capita Regum et Pontificum unguntur, quo etiam baptizatos sacerdos quo capita Regum et Pontificum unguntur, quo etiam baptizatos sacerdos ungit in vertice, et Pontifex per impositionem manus confirmandos ungit ungit in vertice, et Pontifex per impositionem manus confirmandos ungit in fronte. Est et alia unctio qua catechumeni et neophyti unguntur in in fronte. Est et alia unctio qua catechumeni et neophyti unguntur in pectore et inter scapulas, in perceptione baptismi. Tertia vero unctio est pectore et inter scapulas, in perceptione baptismi. Tertia vero unctio est quæ dicitur oleum infirmorum, de qua nunc agitur. quæ dicitur oleum infirmorum, de qua nunc agitur.

XXX XXX

1 1

2 2

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

« Præter præmissa est etiam aliud sa- « Præter præmissa est etiam aliud sa- cramentum, etc. » cramentum, etc. »

Hic etiam Magister tria tangit circa Hic etiam Magister tria tangit circa extremam unctionem, scilicet de essentia extremam unctionem, scilicet de essentia ejus quantum ad formam et materiam, ejus quantum ad formam et materiam, et hoc facit in primo capitulo: et de et hoc facit in primo capitulo: et de institutione ejus, et hoc in secundo: et, institutione ejus, et hoc in secundo: et, Utrum potest iterari, vel non ? et hoc in Utrum potest iterari, vel non ? et hoc in tertio, et in illo tangit duas opiniones, ut tertio, et in illo tangit duas opiniones, ut patet in Littera. Et per hoc patet divisio patet in Littera. Et per hoc patet divisio et continentia Litteræ. et continentia Litteræ.

De hoc autem sacramento circa prin- De hoc autem sacramento circa prin- cipium distinctionis quæruntur quinque, cipium distinctionis quæruntur quinque, scilicet, Utrum sit sacramentum extrema scilicet, Utrum sit sacramentum extrema unctio? unctio?

. .

Et secundo, Quid sit ? Et secundo, Quid sit ? Tertio, De materia ipsius. Tertio, De materia ipsius. Quarto, De formis ejus. Quarto, De formis ejus.

Et quinto, De ordine ipsius ad alia sa- Et quinto, De ordine ipsius ad alia sa-

cramenta. cramenta.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An extrema unctio sit sacramentum ? An extrema unctio sit sacramentum ?

VIDETUR autem, quod non sit sacra- VIDETUR autem, quod non sit sacra-

mentum : mentum :

1. Omne enim sacramentum novæ le- 1. Omne enim sacramentum novæ le- gis ordinatur contra aliquem morbum gis ordinatur contra aliquem morbum peccati specialem: sed extrema unctio peccati specialem: sed extrema unctio non ordinatur contra morbum specialem : non ordinatur contra morbum specialem : ergo extrema unctio non est sacramen- ergo extrema unctio non est sacramen- tum. PROBATUR autem prima per distin- tum. PROBATUR autem prima per distin- ctionem gratiæ in virtutibus et sacra- ctionem gratiæ in virtutibus et sacra- mentis in principio istius operis proba- mentis in principio istius operis proba- tam. SECUNDA autem probatur: quia tam. SECUNDA autem probatur: quia morbus non est nisi originale, et actuale morbus non est nisi originale, et actuale

* Cf. IV Sententiarum, Dist. I. Art. 3 Tom. * Cf. IV Sententiarum, Dist. I. Art. 3 Tom.

mortale, et veniale, et infirmitas relicta mortale, et veniale, et infirmitas relicta ex utrisque sed contra originale suffi- ex utrisque sed contra originale suffi- cienter ordinatur Baptismus, contra mor- cienter ordinatur Baptismus, contra mor- tale actuale Poenitentia, contra infirmi- tale actuale Poenitentia, contra infirmi- tatem ex utroque relictam Confirmatio, tatem ex utroque relictam Confirmatio, propter quod etiam confirmatio vocatur: propter quod etiam confirmatio vocatur: contra multitudinem autem venialium contra multitudinem autem venialium Eucharistia, ut multi dicunt: ergo vide- Eucharistia, ut multi dicunt: ergo vide- tur, quod contra nullum morbum ordi- tur, quod contra nullum morbum ordi- netur Extrema unctio. netur Extrema unctio.

2. Adhuc, Omne sacramentum novæ 2. Adhuc, Omne sacramentum novæ legis aliquo modo præcessit in figura legis aliquo modo præcessit in figura legis veteris: sed unctio extrema non legis veteris: sed unctio extrema non præcessit: ergo videtur, quod non sit præcessit: ergo videtur, quod non sit sacramentum. PROBATUR prima indu- sacramentum. PROBATUR prima indu- cendo. SECUNDA autem probatur ex hoc cendo. SECUNDA autem probatur ex hoc quod nihil in Veteri Testamento fiebat quod nihil in Veteri Testamento fiebat circa infirmos, quod unctioni extremæ circa infirmos, quod unctioni extremæ responderet. responderet.

3. Adhuc, Omne sacramentum novæ 3. Adhuc, Omne sacramentum novæ legis est effectivum gratiæ spiritualis : legis est effectivum gratiæ spiritualis : unctio ista non est effectiva gratiæ spiri- unctio ista non est effectiva gratiæ spiri- tualis, sed corporalis: ergo videtur, quod tualis, sed corporalis: ergo videtur, quod non sit sacramentum, sed medicina cor- non sit sacramentum, sed medicina cor- poralis. PRIMA patet ex diffinitione sa- poralis. PRIMA patet ex diffinitione sa- cramenti novæ legis in principio hujus cramenti novæ legis in principio hujus quarti libri Sententiarum posita ¹. SE- quarti libri Sententiarum posita ¹. SE- CUNDA scribitur in Littera, quod valet ad CUNDA scribitur in Littera, quod valet ad corporis alleviationem : et si valet ad corporis alleviationem : et si valet ad gratiam, ut dicunt multi, quod hoc est gratiam, ut dicunt multi, quod hoc est per orationem fidei conjunctam cum per orationem fidei conjunctam cum contritione et sic per se non valet nisi contritione et sic per se non valet nisi ad corpus. ad corpus.

IN CONTRARIUM hujus est, quod IN CONTRARIUM hujus est, quod 1. Tota Ecclesia enumerat septem sa- 1. Tota Ecclesia enumerat septem sa- cramenta novæ legis et istud pro uno : cramenta novæ legis et istud pro uno : non autem potest esse falsum quod tota non autem potest esse falsum quod tota Ecclesia tenet: ergo istud est sacramen- Ecclesia tenet: ergo istud est sacramen- tum. tum.

2. Adhuc video, quod unum est sacra- 2. Adhuc video, quod unum est sacra- mentum infantium, sicut baptismus. Est mentum infantium, sicut baptismus. Est iterum unum progredientium, sicut via- iterum unum progredientium, sicut via- ticum. Unum stantium, sicut confirmatio. ticum. Unum stantium, sicut confirmatio. Unum redeuntium, ut pœnitentia. Unum Unum redeuntium, ut pœnitentia. Unum ministrantium, ut ordo. Ergo etiam erit ministrantium, ut ordo. Ergo etiam erit unum exeuntium et hoc non potest esse unum exeuntium et hoc non potest esse nisi unctio extrema: ergo videtur, quod nisi unctio extrema: ergo videtur, quod

XXIX hujusce novæ editionis. XXIX hujusce novæ editionis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 2. IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 2.

sit sacramentum, vel Ecclesia esset dimi- sit sacramentum, vel Ecclesia esset dimi- nuta in suis sacramentis. nuta in suis sacramentis.

3. Adhuc, Omne illud quod gratiam 3. Adhuc, Omne illud quod gratiam invisibilem confert repræsentatam in ele- invisibilem confert repræsentatam in ele- mento visibili, est sacramentum : sed ex- mento visibili, est sacramentum : sed ex- trema unctio est aliquid tale: ergo est trema unctio est aliquid tale: ergo est sacramentum. PRIMA patet per hoc quod sacramentum. PRIMA patet per hoc quod cui convenit diffinitio, et diffinitum. cui convenit diffinitio, et diffinitum. SECUNDA autem per hoc quod dicitur, SECUNDA autem per hoc quod dicitur, Jacob. v, 14 et 15: Ungentes eum oleo Jacob. v, 14 et 15: Ungentes eum oleo in nomine Domini: et oratio fidei sal- in nomine Domini: et oratio fidei sal- vabit infirmum, et alleviabit eum Domi- vabit infirmum, et alleviabit eum Domi- nus et si in peccatis sit, remittentur ei. nus et si in peccatis sit, remittentur ei. Peccatum autem non dimittitur nisi per Peccatum autem non dimittitur nisi per gratiam. Ergo constat propositum. gratiam. Ergo constat propositum.

RESPONSIO. Dicendum, quod absque RESPONSIO. Dicendum, quod absque omni dubio est sacramentum extrema omni dubio est sacramentum extrema unctio, quod a Domino et Apostolis ha- unctio, quod a Domino et Apostolis ha- buit ortum suæ institutionis, ut infra pa- buit ortum suæ institutionis, ut infra pa- tebit. tebit.

DICENDUM ergo ad primum, quod illud DICENDUM ergo ad primum, quod illud sacramentum est ordinatum contra mor- sacramentum est ordinatum contra mor- bum specialem peccati, contra quem nul- bum specialem peccati, contra quem nul- lum aliud specialiter ordinatur, etsi se- lum aliud specialiter ordinatur, etsi se- cundario aliud possit cooperari. Est au- cundario aliud possit cooperari. Est au- tem ille morbus reliquiæ infirmitatis spi- tem ille morbus reliquiæ infirmitatis spi- ritualis ex originali et actuali remanen- ritualis ex originali et actuali remanen- tis et hoc multum fuit supra discussum tis et hoc multum fuit supra discussum circa principium, ubi accipiebatur divisio circa principium, ubi accipiebatur divisio et necessitas sacramentorum 1. et necessitas sacramentorum 1.

Nec est verum quod dicit, quod aliud Nec est verum quod dicit, quod aliud sacramentum substantialem ordinem ha- sacramentum substantialem ordinem ha- beat contra veniale et hæc omnia supra beat contra veniale et hæc omnia supra in prædicta quæstione requirantur: et in prædicta quæstione requirantur: et ibi perfecta patet solutio istius quæstio- ibi perfecta patet solutio istius quæstio-

nis. nis.

AD ALIUD dicendum, quod istud sacra- AD ALIUD dicendum, quod istud sacra- mentum non habuit aliquod sacramen- mentum non habuit aliquod sacramen- tum in lege veteri sibi respondens prop- tum in lege veteri sibi respondens prop- ter sui perfectionem, et legis veteris im- ter sui perfectionem, et legis veteris im- perfectionem. Sicut enim dicitur, ad perfectionem. Sicut enim dicitur, ad Hebr. vi, 19 Nihil ad perfectum addu- Hebr. vi, 19 Nihil ad perfectum addu- xit lex. Unde in ea decedentes traheban- xit lex. Unde in ea decedentes traheban-

: :

tur ad limbum. Unctio autem propter tur ad limbum. Unctio autem propter hoc quod tollit reliquias, valet ad im- hoc quod tollit reliquias, valet ad im- mediatam evolationem: et ideo non mediatam evolationem: et ideo non

1 Cf. IV Sententiarum, Dist. I, Art. 1 et 2. 1 Cf. IV Sententiarum, Dist. I, Art. 1 et 2.

3 3

habuit locum in Veteri Testamento nec habuit locum in Veteri Testamento nec figura ejus. figura ejus.

Hoc autem optime invenitur in Evan- Hoc autem optime invenitur in Evan- gelio Nicodemi, ubi innuitur, quod Adam gelio Nicodemi, ubi innuitur, quod Adam misit filium suum Seth ad accipiendum misit filium suum Seth ad accipiendum ab Angelo paradisi oleum misericordiæ, ab Angelo paradisi oleum misericordiæ, quo ungeretur corpus suum quod infir- quo ungeretur corpus suum quod infir- mabatur et negatum fuit ei donec veni- mabatur et negatum fuit ei donec veni- ret Christus, qui sua unctione corpora et ret Christus, qui sua unctione corpora et animas reficeret: quia talis unctio non animas reficeret: quia talis unctio non habet locum, nisi in gratia plena quæ fa- habet locum, nisi in gratia plena quæ fa- cta est per Christum : et ideo etiam typo cta est per Christum : et ideo etiam typo nullo ostendi poterat, quia typus talis nullo ostendi poterat, quia typus talis circa infirmos omnino inutilis fuisset. circa infirmos omnino inutilis fuisset.

AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- ponitur in objectione et puto, quod Ad 3. ponitur in objectione et puto, quod Ad 3. præsumptio est dicere, quod istud sacra- præsumptio est dicere, quod istud sacra- mentum non conferat gratiam gratum mentum non conferat gratiam gratum facientem invisibilem : et tamen hoc facientem invisibilem : et tamen hoc quidam dixerunt et scripserunt, nulla quidam dixerunt et scripserunt, nulla fulti auctoritate, nec etiam ratione forti. fulti auctoritate, nec etiam ratione forti. Unde dicimus, quod confert gratiam prin- Unde dicimus, quod confert gratiam prin- cipaliter contra peccatum operantem, et cipaliter contra peccatum operantem, et secundario contra infirmitatem corporis. secundario contra infirmitatem corporis. Nec importatur ex verbis Jacobi, quod ex Nec importatur ex verbis Jacobi, quod ex oratione et non ex unctione detur gratia: oratione et non ex unctione detur gratia: sed potius ex verbis illis innuitur, quod sed potius ex verbis illis innuitur, quod

datur ex ambobus. datur ex ambobus.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

An unctio extrema sit bene diffinita? An unctio extrema sit bene diffinita?

Secundo quæritur, Quid sit unctio ex- Secundo quæritur, Quid sit unctio ex- trema? trema?

Dicunt autem quidam, quod « ex- Dicunt autem quidam, quod « ex- trema unctio est unctio oleo sanctificato trema unctio est unctio oleo sanctificato facta ad alleviationem utriusque infirmi- facta ad alleviationem utriusque infirmi- tatis, scilicet corporis, et animæ. » tatis, scilicet corporis, et animæ. »

Sed videtur, quod hæc diffinitio non Sed videtur, quod hæc diffinitio non valet: quia valet: quia

1. Si aliquid commune est diffinito 1. Si aliquid commune est diffinito et diffinitioni, residuum quod additur et diffinitioni, residuum quod additur

Tom. XXIX hujusce novæ editionis. Tom. XXIX hujusce novæ editionis.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur, totum est diffinitio residui : sicut si tur, totum est diffinitio residui : sicut si dicam, homo albus est homo coloratus dicam, homo albus est homo coloratus disgregativus visus : hoc quod dico, disgregativus visus : hoc quod dico, coloratus, etc., totum est diffinitio albi. coloratus, etc., totum est diffinitio albi. Similiter cum dicitur: «Unctio extre- Similiter cum dicitur: «Unctio extre- ma est unctio oleo sanctificato facta, ma est unctio oleo sanctificato facta, etc., videtur, quod totum hoc quod etc., videtur, quod totum hoc quod dico, Unctio, etc., sit diffinitio extremi, dico, Unctio, etc., sit diffinitio extremi, quod falsum est: ergo videtur, quod dif- quod falsum est: ergo videtur, quod dif- finitio nihil valet. finitio nihil valet.

2. Adhuc, Oleo sanctificato fit unctio 2. Adhuc, Oleo sanctificato fit unctio puerorum et sacerdotum et regum, ut puerorum et sacerdotum et regum, ut dicitur in Littera, ad alleviationem cor- dicitur in Littera, ad alleviationem cor- poris et animæ: quia corpus ungitur ut poris et animæ: quia corpus ungitur ut non impediat animam, et ita ut debilite- non impediat animam, et ita ut debilite- tur virtus dæmonis in fomite : ergo vide- tur virtus dæmonis in fomite : ergo vide- tur, quod ista diffinitio multis conveniat tur, quod ista diffinitio multis conveniat unctionibus. unctionibus.

3. Adhuc, Unctiones multæ leguntur 3. Adhuc, Unctiones multæ leguntur facta a Sanctis, sicut de beata Genovefa facta a Sanctis, sicut de beata Genovefa legitur, quod unxit oleo infirmos et san- legitur, quod unxit oleo infirmos et san- ctificato et benedicto, et convaluerunt in ctificato et benedicto, et convaluerunt in corpore et anima: ergo videtur, quod corpore et anima: ergo videtur, quod illa fuit unctio extrema. illa fuit unctio extrema.

4. Adhuc, Nullum est sacramentum 4. Adhuc, Nullum est sacramentum quod sit æqualiter duorum effectuum: quod sit æqualiter duorum effectuum: ergo male ponitur in diffinitione, « Ad ergo male ponitur in diffinitione, « Ad alleviationem infirmitatis utriusque, alleviationem infirmitatis utriusque,

elc. » elc. »

RESPONSIO. Si quis totum esse extremæ Solutio. RESPONSIO. Si quis totum esse extremæ Solutio. unctionis dicere vellet, posset ita diffini- unctionis dicere vellet, posset ita diffini- re, quod « extrema unctio est sacramen- re, quod « extrema unctio est sacramen- tum ex unctione per oleum sanctificatum tum ex unctione per oleum sanctificatum facta, conferens infirmis remedium con- facta, conferens infirmis remedium con- tra peccati reliquias, et si expedit, alle- tra peccati reliquias, et si expedit, alle- viationem ferens corporis infirmitati. » viationem ferens corporis infirmitati. » Et hæc diffinitio plane colligitur ex his Et hæc diffinitio plane colligitur ex his quæ Magister derminat in Littera. quæ Magister derminat in Littera.

Si quis tamen vellet sustinere prius Si quis tamen vellet sustinere prius inductam propter antiquitatem, posset inductam propter antiquitatem, posset dicere ad primum, quod in definito po- dicere ad primum, quod in definito po- nitur unctio extrema pro nomine uno dif- nitur unctio extrema pro nomine uno dif- finiti quod quia non habemus, circum- finiti quod quia non habemus, circum- loquimur per duo: et unctio quæ ponitur loquimur per duo: et unctio quæ ponitur in diffinitione, sonat in actum vel pas- in diffinitione, sonat in actum vel pas- sionem quæ est in suscipiente ipsum sa- sionem quæ est in suscipiente ipsum sa- cramentum. Et hoc bene potest fieri, cramentum. Et hoc bene potest fieri, quod sacramentum diffiniatur per suum quod sacramentum diffiniatur per suum actum, sicut baptismus est intinctio in actum, sicut baptismus est intinctio in aqua facta, etc. aqua facta, etc.

Et per hoc patet solutio ad primum, Et per hoc patet solutio ad primum, quod non est idem in diffinitione et definito. quod non est idem in diffinitione et definito.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod intelligitur Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod intelligitur Ad 2 et 3. de oleo sanctificato sanctificatione mate- de oleo sanctificato sanctificatione mate- riæ sacramentalis: hæc autem sanctifica- riæ sacramentalis: hæc autem sanctifica- tio non fit nisi ab Episcopo. tio non fit nisi ab Episcopo.

Et per hoc patet solutio ad hoc quod Et per hoc patet solutio ad hoc quod objicitur de unctione Sanctorum, sicut objicitur de unctione Sanctorum, sicut sanctæ Genovefæ, et aliorum quorum- sanctæ Genovefæ, et aliorum quorum- dam in vita Patrum. dam in vita Patrum.

Per hoc autem quod additur, « Ad alle- Per hoc autem quod additur, « Ad alle-

5. Adhuc, Sicut se habet medicina 5. Adhuc, Sicut se habet medicina spiritualis ad morbum spiritualem, sic se spiritualis ad morbum spiritualem, sic se habet corporalis ad corporalem: sed me- habet corporalis ad corporalem: sed me- dicina corporalis non valet nisi ad alle-viationem utriusque infirmitatis, etc., » dicina corporalis non valet nisi ad alle-viationem utriusque infirmitatis, etc., » viationem corporum: ergo medicina viationem corporum: ergo medicina spiritualis non valet nisi ad alleviatio- spiritualis non valet nisi ad alleviatio- nem spiritus sed omne sacramentum nem spiritus sed omne sacramentum est medicina spiritualis ergo non valet est medicina spiritualis ergo non valet nisi ad alleviationem animæ : ergo male nisi ad alleviationem animæ : ergo male dicitur, « Ad alleviationem utriusque in- dicitur, « Ad alleviationem utriusque in- firmitatis. >> firmitatis. >>

6. Adhuc, Baptismus fortius est sa- 6. Adhuc, Baptismus fortius est sa- cramentum, quam extrema unctio : et cramentum, quam extrema unctio : et non valet ad curationem infirmitatis cor- non valet ad curationem infirmitatis cor- poralis ergo videtur, quod nec extrema poralis ergo videtur, quod nec extrema unctio, quæ est minus efficax sacramen- unctio, quæ est minus efficax sacramen- tum et sic iterum videtur, quod male tum et sic iterum videtur, quod male dicitur, « Ad alleviationem infirmitatis dicitur, « Ad alleviationem infirmitatis utriusque. » utriusque. »

distinguitur ab unctionibus puerorum in distinguitur ab unctionibus puerorum in catechismo, et unctionibus aliorum qui catechismo, et unctionibus aliorum qui unguntur non propter infirmitatem, sed unguntur non propter infirmitatem, sed ut fortes sint ad opera. ut fortes sint ad opera.

AD ID autem quod objicitur de duobus AD ID autem quod objicitur de duobus effectibus, dicendum quod illud sacra- effectibus, dicendum quod illud sacra- mentum non est nisi unius effectus se- mentum non est nisi unius effectus se- cundum se, scilicet alleviationis animæ cundum se, scilicet alleviationis animæ quantum ad purgationem reliquiarum : quantum ad purgationem reliquiarum : et alterius est secundario, ut prius di- et alterius est secundario, ut prius di- ctum est et hoc bene competit: quia ctum est et hoc bene competit: quia etiam baptismus aliqualiter purgat cor- etiam baptismus aliqualiter purgat cor- pus, sed principaliter animam. pus, sed principaliter animam.

Alia tamen solutio et quæstio erit su- Alia tamen solutio et quæstio erit su- per hoc infra, ubi suo loco melius discu- per hoc infra, ubi suo loco melius discu-

tietur. tietur.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 6. Ad 6.

IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 3.

AD ALIUD dicendum, quod non est si- AD ALIUD dicendum, quod non est si- mile de corporalibus ad spiritualia, et mile de corporalibus ad spiritualia, et spiritualibus ad corporalia: quia spiri- spiritualibus ad corporalia: quia spiri- tus continet corpora: sed non convertitur. tus continet corpora: sed non convertitur. Et ideo quædam infirmitates causantur Et ideo quædam infirmitates causantur in corpore ex anima, sicut ex causa, et in corpore ex anima, sicut ex causa, et non e converso, nisi per occasionem: et non e converso, nisi per occasionem: et ideo valentia contra infirmitatem animæ, ideo valentia contra infirmitatem animæ, valent per consequens contra morbum valent per consequens contra morbum corporis quia præcisa causa præciditur corporis quia præcisa causa præciditur effectus sed non e converso. Et ideo effectus sed non e converso. Et ideo non valet argumentum, et præcipue in non valet argumentum, et præcipue in isto sacramento: quia tunc maxime va- isto sacramento: quia tunc maxime va- let contra morbum corporis, quando iste let contra morbum corporis, quando iste morbus causatur ex morbo mentis et morbus causatur ex morbo mentis et sic bene potest una medicina ordinari sic bene potest una medicina ordinari contra duos morbos, quorum unus est contra duos morbos, quorum unus est causa alterius. causa alterius.

AD ALIUD dicendum, quod non est ex AD ALIUD dicendum, quod non est ex efficacia vel fortitudine hujus sacramen- efficacia vel fortitudine hujus sacramen- ti, quod sic vel sic valeat, sed ex institu- ti, quod sic vel sic valeat, sed ex institu- tione et ordine corporalium ad spiritua- tione et ordine corporalium ad spiritua- lia: et ideo nihil valet argumentum quod lia: et ideo nihil valet argumentum quod fit ex efficacia baptismi. fit ex efficacia baptismi.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An oleum consecratum ab Episcopo sit An oleum consecratum ab Episcopo sit materia sacramenti extremæ unctio- materia sacramenti extremæ unctio- nis? nis?

Tertio, Quæritur de materia hujus sa- Tertio, Quæritur de materia hujus sa- cramenti. cramenti.

Et dicit Magister in Littera, quod est Et dicit Magister in Littera, quod est oleum ab Episcopo consecratum ad usum oleum ab Episcopo consecratum ad usum istius sacramenti. istius sacramenti.

1. Cum istud sacramentum sit signum 1. Cum istud sacramentum sit signum delibutionis gloriæ post resurrectionem : delibutionis gloriæ post resurrectionem : sed chrisma confert incorruptionem: er- sed chrisma confert incorruptionem: er- go videtur, quod congruentior materia go videtur, quod congruentior materia sit chrisma, quam oleum. sit chrisma, quam oleum.

2. Adhuc, In suo nomine sonat un- 2. Adhuc, In suo nomine sonat un- ctionem, ut dicitur in Littera: ergo vide- ctionem, ut dicitur in Littera: ergo vide- tur, quod convenientissima materia sit tur, quod convenientissima materia sit extremæ unctionis: ergo videtur, quod extremæ unctionis: ergo videtur, quod chrisma potius deberet esse materia, chrisma potius deberet esse materia, quam oleum. quam oleum.

3. Adhuc, Videtur quod nec oleum nec 3. Adhuc, Videtur quod nec oleum nec chrisma debeat esse materia: quia in sa- chrisma debeat esse materia: quia in sa- cramento baptismi pro causa assignatur, cramento baptismi pro causa assignatur, quod habet materiam communem quæ quod habet materiam communem quæ ubique invenitur, quia est omnium gene- ubique invenitur, quia est omnium gene- raliter ergo etiam cum extrema unctio raliter ergo etiam cum extrema unctio sit omnium generaliter, materiam debet sit omnium generaliter, materiam debet habere, quæ ubique possit inveniri: hæc habere, quæ ubique possit inveniri: hæc autem non est oleum, sed aqua: ergo vi- autem non est oleum, sed aqua: ergo vi- detur, quod aqua deberet esse materia. detur, quod aqua deberet esse materia.

4. Adhuc, Nulli ita frequenter sunt in 4. Adhuc, Nulli ita frequenter sunt in periculo sicut infirmi: cum ergo debeat periculo sicut infirmi: cum ergo debeat eis provideri de veloci remedio, debuit eis provideri de veloci remedio, debuit esse aliqua materia hujus sacramenti, esse aliqua materia hujus sacramenti, quæ statim posset ad manum haberi: quæ statim posset ad manum haberi: hoc autem non est oleum olivæ : ergo vi- hoc autem non est oleum olivæ : ergo vi- detur, quod non deberet materia ejus detur, quod non deberet materia ejus esse oleum. esse oleum.

5. Adhuc, In Veteri Testamento cura 5. Adhuc, In Veteri Testamento cura infirmitatis facta est per cataplasmatio- infirmitatis facta est per cataplasmatio- nem ficorum cum ergo ea quæ sunt nem ficorum cum ergo ea quæ sunt in Novo Testamento debeant respondere in Novo Testamento debeant respondere eis quæ sunt in Veteri Testamento quan- eis quæ sunt in Veteri Testamento quan- tum possunt, videtur quod materia istius tum possunt, videtur quod materia istius sacramenti quæ est medicina infirmorum, sacramenti quæ est medicina infirmorum, hoc idem debuit habere pro materia in hoc idem debuit habere pro materia in genere vel in specie. genere vel in specie.

Item, Sacramentum Eucharistiæ san- Item, Sacramentum Eucharistiæ san- guinem habet in re et sacramento, et in guinem habet in re et sacramento, et in

Unde hic quæruntur duo, scilicet sanguine sacrificiorum significabatur. Unde hic quæruntur duo, scilicet sanguine sacrificiorum significabatur. utrum oleum sit materia? utrum oleum sit materia?

Et secundo, Utrum necesse sit oleum Et secundo, Utrum necesse sit oleum consecratum esse materiam ? consecratum esse materiam ?

VIDETUR ENIM, quod non debeat mate- VIDETUR ENIM, quod non debeat mate- ria ejus esse oleum : quia ria ejus esse oleum : quia

1 Cf. Isa. xxxvin, 21. 1 Cf. Isa. xxxvin, 21.

Similiter, Sacramentum baptismi in Similiter, Sacramentum baptismi in aqua fit, et in aqua significabatur, ut di- aqua fit, et in aqua significabatur, ut di- cit Damascenus: ergo videtur, quod istud cit Damascenus: ergo videtur, quod istud aliquid simile ficubus habere deberet, aliquid simile ficubus habere deberet, quod in illis in Veteri Testamento signi- quod in illis in Veteri Testamento signi- gnificabatur. gnificabatur.

Quæst. Quæst.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ADHUC ulterius quæritur, Ad quid ADHUC ulterius quæritur, Ad quid oporteat materiam hujus sacramenti esse oporteat materiam hujus sacramenti esse oleum sanctificatum ? oleum sanctificatum ?

Videtur enim, quod superfluit: quia Videtur enim, quod superfluit: quia 1. Nullum sacramentum duas habere 1. Nullum sacramentum duas habere debet sanctificationes, unam super mate- debet sanctificationes, unam super mate- riam, et alteram super formam: co quod riam, et alteram super formam: co quod una sanctificatio sufficiat : ergo nec istud: una sanctificatio sufficiat : ergo nec istud: ergo superfluit sanctificatio quæ fit super ergo superfluit sanctificatio quæ fit super materiam. PROBATIO primæ. In naturis materiam. PROBATIO primæ. In naturis sufficit una forma, et numquam duæ for- sufficit una forma, et numquam duæ for- mæ substantiales imprimuntur uni ma- mæ substantiales imprimuntur uni ma- teriæ: sed completiora sunt spiritualia teriæ: sed completiora sunt spiritualia naturalibus ergo in spiritualibus debet naturalibus ergo in spiritualibus debet sufficere una. sufficere una.

2. Adhuc, In maximis omnium sa- 2. Adhuc, In maximis omnium sa- cramentorum sufficit materia communis cramentorum sufficit materia communis non sanctificata, sicut in baptismo et non sanctificata, sicut in baptismo et Eucharistia ergo videtur, quod multo Eucharistia ergo videtur, quod multo magis in aliis debeat sufficere. magis in aliis debeat sufficere.

Adhuc, Materia non sanctificata com- Adhuc, Materia non sanctificata com- munius potest haberi, quam sanctificata: munius potest haberi, quam sanctificata: quod autem communius haberi potest, quod autem communius haberi potest, magis est idoneum utentibus sacramen- magis est idoneum utentibus sacramen- to ergo videtur, quod oleum non san- to ergo videtur, quod oleum non san- ctificatum debeat esse materia. ctificatum debeat esse materia.

3. Adhuc, In sacramento secundum 3. Adhuc, In sacramento secundum Hugonem non sunt nisi tres actus, scili- Hugonem non sunt nisi tres actus, scili- cet significare, repræsentare, et sancti- cet significare, repræsentare, et sancti- ficare. Dicit enim, quod « sacramentum ficare. Dicit enim, quod « sacramentum est ex similitudine repræsentans, ex in- est ex similitudine repræsentans, ex in- stitutione significans, et ex sanctificatione stitutione significans, et ex sanctificatione invisibilem gratiam conferens. » Constat invisibilem gratiam conferens. » Constat autem, quod representare habet a mate- autem, quod representare habet a mate- ria non sanctificata, quia oleum secun- ria non sanctificata, quia oleum secun- dum se lenificativum est doloris: sed ex dum se lenificativum est doloris: sed ex institutione habet significare, et ex forma institutione habet significare, et ex forma quæ dicitur in exercitio habet sanctifi- quæ dicitur in exercitio habet sanctifi- care ergo nihil facit ei sanctificatio quæ care ergo nihil facit ei sanctificatio quæ fit super materiam; ergo videtur, quod fit super materiam; ergo videtur, quod superfluat. superfluat.

4. Adhuc, In præcipuis sacramento- 4. Adhuc, In præcipuis sacramento- rum quædam sunt de bene esse et solem- rum quædam sunt de bene esse et solem- nitate sacramenti. De esse quidem bap- nitate sacramenti. De esse quidem bap- tismi non est nisi tinctio in aqua facta, tismi non est nisi tinctio in aqua facta, verbo vitæ per invocationem Trinitatis verbo vitæ per invocationem Trinitatis sanctificata. Et in corpore Domini nihil sanctificata. Et in corpore Domini nihil de esse est, nisi materia debita, et verba de esse est, nisi materia debita, et verba quæ transsubstantiationem faciunt: alia quæ transsubstantiationem faciunt: alia

sunt de solemnitate. Ergo videtur, quod sunt de solemnitate. Ergo videtur, quod ita debeat etiam esse in aliis : ergo solum ita debeat etiam esse in aliis : ergo solum de esse est oleum cum verbis quæ in de esse est oleum cum verbis quæ in unctione dicit sacerdos: ergo videtur, unctione dicit sacerdos: ergo videtur, quod sanctificatio materiæ superfluat. quod sanctificatio materiæ superfluat.

5. Adhuc, In baptismo dicimus, quod 5. Adhuc, In baptismo dicimus, quod Christus tactu suæ mundissimæ carnis Christus tactu suæ mundissimæ carnis vim regenerativam aquis contulit: ergo vim regenerativam aquis contulit: ergo a simili tactu suæ institutionis omnibus a simili tactu suæ institutionis omnibus aliis sacramentis quamdam aliam contu- aliis sacramentis quamdam aliam contu- lit vim effectivam gratiæ quam habent: lit vim effectivam gratiæ quam habent: constat autem, quod istud sacramentum constat autem, quod istud sacramentum ipse sicut et alia instituit, sicut patet ipse sicut et alia instituit, sicut patet Marci, vi, 13, ubi misit discipulos, et Marci, vi, 13, ubi misit discipulos, et dicitur, quod ungebant olco multos ægros, dicitur, quod ungebant olco multos ægros, et sanabant: ergo ultra unctionem non et sanabant: ergo ultra unctionem non indiget materia hujus sacramenti aliqua indiget materia hujus sacramenti aliqua sanctificatione. sanctificatione.

RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate. Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate. Solutio. in isto sacramento, sicut dicit Magister in isto sacramento, sicut dicit Magister in Littera, nulla competentior materia in Littera, nulla competentior materia est, quam oleum ad usum infirmorum est, quam oleum ad usum infirmorum

sanctificatum. sanctificatum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod deli- AD PRIMUM ergo dicendum, quod deli- butio gloriæ est signatum istius sacra- butio gloriæ est signatum istius sacra- menti, non contentum, nec ab eo solo menti, non contentum, nec ab eo solo causatum, sed ab omni gratia sacramen- causatum, sed ab omni gratia sacramen- tali et virtutum et meritorum et ad tale tali et virtutum et meritorum et ad tale signatum nou ponit sacramentum simi- signatum nou ponit sacramentum simi- litudinem propinquam, sed remotam, et litudinem propinquam, sed remotam, et istam habet, quia conservantur corpora istam habet, quia conservantur corpora oleo peruncta, et fiunt radiosa propter oleo peruncta, et fiunt radiosa propter luciditatem substantiæ et claritatem: sed luciditatem substantiæ et claritatem: sed contentum suum causatum et signatum, contentum suum causatum et signatum, est esse lenificativum doloris animæ ex est esse lenificativum doloris animæ ex reliquiis peccati causati et hoc ponit si- reliquiis peccati causati et hoc ponit si- militudinem propinquam, quia oleum militudinem propinquam, quia oleum secundum se, præcipue olivæ, mitigati- secundum se, præcipue olivæ, mitigati- vum est doloris. Oleum autem olivæ et vum est doloris. Oleum autem olivæ et nullum aliud est materia hujus sacra- nullum aliud est materia hujus sacra- menti. menti.

AD ALIUD dicendum, quod sicut in AD ALIUD dicendum, quod sicut in Littera dicitur, multæ sunt unctiones: Littera dicitur, multæ sunt unctiones: sed propter dignitatem ministri et loci sed propter dignitatem ministri et loci unctorum una antonomastice dicitur unctorum una antonomastice dicitur unctio, scilicet confirmationis: et ideo unctio, scilicet confirmationis: et ideo illi retinuit materiam unctionem illam illi retinuit materiam unctionem illam quæ fit confectione olei et balsami, quæ quæ fit confectione olei et balsami, quæ

Adi Adi

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad idem. Ad idem.

IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 3. IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 3.

unctio chrisma vocatur. Alia ratio ejus- unctio chrisma vocatur. Alia ratio ejus- dem potest esse: quia ipsa perficit Chri- dem potest esse: quia ipsa perficit Chri- stianum in virtute pugnandi pro Christia- stianum in virtute pugnandi pro Christia- na fide, et quia sic perfectiva est, ideo na fide, et quia sic perfectiva est, ideo illam unctionem pro materia retinuit, illam unctionem pro materia retinuit, Alias etiam rationes invenies in quæ- Alias etiam rationes invenies in quæ- stionibus de materia confirmationis in isto stionibus de materia confirmationis in isto opere supra notatas 1. opere supra notatas 1.

AD ALIUD dicendum, quod sacramen- AD ALIUD dicendum, quod sacramen- tum baptismi est sacramentem necessi- tum baptismi est sacramentem necessi- tatis, et ideo materiam accipit commu- tatis, et ideo materiam accipit commu- nem, quæ tamen convenientiam ponit nem, quæ tamen convenientiam ponit ad suum effectum : sed in isto sacramento ad suum effectum : sed in isto sacramento neutrum horum est: quia nec necessi- neutrum horum est: quia nec necessi- tatis est, nec est communis aliqua mate- tatis est, nec est communis aliqua mate- ria, ut ita poneret convenientiam ad effe- ria, ut ita poneret convenientiam ad effe- ctum suum et ideo istam debuit habere. ctum suum et ideo istam debuit habere. Causa enim propria hoc vel illud haben- Causa enim propria hoc vel illud haben- di pro materia aliquod sacramentum, est di pro materia aliquod sacramentum, est habere hoc vel illud convenientiam pro- habere hoc vel illud convenientiam pro- pinquam cum suo effectu. pinquam cum suo effectu.

AD ALIUD dicendum, quod quia non AD ALIUD dicendum, quod quia non est sacramentum necessitatis, sufficienter est sacramentum necessitatis, sufficienter periculo infirmorum provisum est in hoc periculo infirmorum provisum est in hoc quod ministri sunt parati : et si non con- quod ministri sunt parati : et si non con- tingat ipsum, dummodo sit desiderium tingat ipsum, dummodo sit desiderium sumendi, sufficit coram Deo ad salutem, sumendi, sufficit coram Deo ad salutem, licet non ita forte cito plenæ liberationis licet non ita forte cito plenæ liberationis effectum consequatur infirmus. effectum consequatur infirmus.

AD ALIUD dicendum, quod hoc quod AD ALIUD dicendum, quod hoc quod Isaias fecit, non fuit generaliter conve- Isaias fecit, non fuit generaliter conve- niens omni infirmitati, sed ulceris tan- niens omni infirmitati, sed ulceris tan- tum quia dulcia sunt mundificativa sa- tum quia dulcia sunt mundificativa sa- niei, et extrahentia ipsam de profundo niei, et extrahentia ipsam de profundo ad superficiem : sed in sacramento isto ad superficiem : sed in sacramento isto debuit esse generale mitigativum omnis debuit esse generale mitigativum omnis doloris et ad hoc nullus liquor adeo con- doloris et ad hoc nullus liquor adeo con- veniens est sicut oleum, ut dictum est. veniens est sicut oleum, ut dictum est. AD IDEM dicendum, quod istud sacra- AD IDEM dicendum, quod istud sacra- mentum non significabatur in illo facto mentum non significabatur in illo facto Isaiæ nec hoc quod fecit Isaias, fuit sa- Isaiæ nec hoc quod fecit Isaias, fuit sa- cramentum veteris legis: quia sacramen- cramentum veteris legis: quia sacramen- tum istud in veteri lege nihil habuit re- tum istud in veteri lege nihil habuit re- spondens, ratione dicta superius in primo spondens, ratione dicta superius in primo articulo quæstionis: sed factum Isaiæ fuit articulo quæstionis: sed factum Isaiæ fuit medicina corporalis, in qua aliquid mora- medicina corporalis, in qua aliquid mora-

1 Cf. IV Sententiarum, Dist. VII, Art. 2 et 3, 1 Cf. IV Sententiarum, Dist. VII, Art. 2 et 3, Tom. XXIX hujusce editionis. Tom. XXIX hujusce editionis.

7 7

liter intelligi potuit de satisfactione pecca- liter intelligi potuit de satisfactione pecca- torum, ut dicunt Sancti, locum illum ex- torum, ut dicunt Sancti, locum illum ex- ponentes: sed non significabatur ibi ex- ponentes: sed non significabatur ibi ex- trema unctio, vel aliquid extremæ un- trema unctio, vel aliquid extremæ un- ctionis illud enim dabatur convalescenti, ctionis illud enim dabatur convalescenti, extrema autem unctio non datur nisi ei extrema autem unctio non datur nisi ei de quo præsumitur, quod exire debeat a de quo præsumitur, quod exire debeat a mundo isto, ut infra patebit. mundo isto, ut infra patebit.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod omne sa- Ad quæst. AD ALIUD dicendum, quod omne sa- Ad quæst. cramentum quod quærit abundantiam cramentum quod quærit abundantiam gratiæ, quærit duplicem sanctificatio- gratiæ, quærit duplicem sanctificatio- nem unam super materiam, et alteram nem unam super materiam, et alteram quando suscipitur. Et hoc patet in Con- quando suscipitur. Et hoc patet in Con- firmatione, et Ordine, et Extrema un- firmatione, et Ordine, et Extrema un- ctione. Et ideo est, quod in his tribus hoc ctione. Et ideo est, quod in his tribus hoc sit: quia abundantia gratiæ aut quæritur sit: quia abundantia gratiæ aut quæritur propter excellentiam actus in compara- propter excellentiam actus in compara- tione ad vires nostras, aut propter excel- tione ad vires nostras, aut propter excel- lentiam gradus suscepti, aut propter bre- lentiam gradus suscepti, aut propter bre- vitatem temporis, quia ad meritum per vitatem temporis, quia ad meritum per opera hominis fieri non potest. Et primo opera hominis fieri non potest. Et primo quidem modo quæritur in Confirmatione quidem modo quæritur in Confirmatione ad pugnandum viriliter et patiendum pro ad pugnandum viriliter et patiendum pro fide, si necesse sit: secundo modo in Ordi- fide, si necesse sit: secundo modo in Ordi- ne et tertio in Extrema unctione essen- ne et tertio in Extrema unctione essen- tialem sibi habent materiæ suæ sanctifica- tialem sibi habent materiæ suæ sanctifica- tionem, nec in alia materia fieri possunt. tionem, nec in alia materia fieri possunt.

Ad hoc autem quod probat in naturis, Ad hoc autem quod probat in naturis, dicendum quod non ambæ sunt substan- dicendum quod non ambæ sunt substan- tiales, sed una est necessitas materiæ et tiales, sed una est necessitas materiæ et dispositio ultima, et altera est complens dispositio ultima, et altera est complens sacramentum in specie. Et hoc bene con- sacramentum in specie. Et hoc bene con- tingit in naturalibus: dicit enim Plato, tingit in naturalibus: dicit enim Plato, quod non infunduntur formæ, nisi se- quod non infunduntur formæ, nisi se- cundum merita: vocans merita disposi- cundum merita: vocans merita disposi- tiones materiarum ultimatas. tiones materiarum ultimatas.

AD ALIUD dicendum, quod hoc qued AD ALIUD dicendum, quod hoc qued materia sufficit non consecrata in qui- materia sufficit non consecrata in qui- busdam sacramentis, non est causa quod busdam sacramentis, non est causa quod maxima sint quantum ad effectum, sicut maxima sint quantum ad effectum, sicut Baptismus et Eucharistia: sed causa est, Baptismus et Eucharistia: sed causa est, quia dictis de causis excellentem gratiam quia dictis de causis excellentem gratiam non requirunt, sed requirunt gratiam non requirunt, sed requirunt gratiam in communi ad adeptionem virtutum et in communi ad adeptionem virtutum et deperditæ spiritualitatis restitutionem. In deperditæ spiritualitatis restitutionem. In

2 Cf. Isa. XXXVI11, 21. 2 Cf. Isa. XXXVI11, 21.

Ad 2. Ad 2.

Ad 8. Ad 8.

Ad 4, Ad 4,

Ad 5. Ad 5.

8 8

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

istis autem secus est: et ideo non suffi- istis autem secus est: et ideo non suffi- cit eis materia nisi consecrata ab eo in cit eis materia nisi consecrata ab eo in quo secundum suum gradum est abun- quo secundum suum gradum est abun- dantia gratiæ, scilicet ab Episcopo, licet dantia gratiæ, scilicet ab Episcopo, licet forte careat gratia in quantum est hic forte careat gratia in quantum est hic homo, eo quod forte peccator sit. Unde homo, eo quod forte peccator sit. Unde in objectione illa non causa ponitur pro in objectione illa non causa ponitur pro causa, et ideo non valet. causa, et ideo non valet.

AD ALIUD dicendum, quod invisibilem AD ALIUD dicendum, quod invisibilem gratiam conferre convenit quibusdam ex gratiam conferre convenit quibusdam ex una causa, et ratio superius assignata una causa, et ratio superius assignata est: huic autem convenit ex duplici et est: huic autem convenit ex duplici et sic patet, quod non superfluit. sic patet, quod non superfluit.

AD ALIUD dicendum, quod in isto sa- AD ALIUD dicendum, quod in isto sa- cramento quædam sunt de esse, quædam cramento quædam sunt de esse, quædam de bene esse, sicut in aliis sacramentis: de bene esse, sicut in aliis sacramentis: sed non oportet, quod omnia illa sint de sed non oportet, quod omnia illa sint de esse in uno, quæ sunt de esse in alio: esse in uno, quæ sunt de esse in alio: sed plura possunt esse in uno de esse, sed plura possunt esse in uno de esse, quam in alio, co quod suus effectus hoc quam in alio, co quod suus effectus hoc requirat et hujus ratio est dicta hic: et requirat et hujus ratio est dicta hic: et ideo in Confirmatione et Ordine plura ideo in Confirmatione et Ordine plura sunt de esse, quam in aliis. sunt de esse, quam in aliis.

AD ULTIMUM dicendum, quod licet non AD ULTIMUM dicendum, quod licet non legatur, credendum tamen puto, quod si legatur, credendum tamen puto, quod si discipuli ungebant infirmos oleo, unxe- discipuli ungebant infirmos oleo, unxe- runt oleo sanctificato: et istam sanctifi- runt oleo sanctificato: et istam sanctifi- cationem faciendi potestatem contulit cationem faciendi potestatem contulit discipulis ut Episcopis: sed non sufficie- discipulis ut Episcopis: sed non sufficie- bat tactus materiæ a Christo ratione di- bat tactus materiæ a Christo ratione di- cta, sed propter abundantiam gratiæ cta, sed propter abundantiam gratiæ quam exigunt hæc tria sacramenta. quam exigunt hæc tria sacramenta.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

Quæ sit forma hujus sacramenti? Quæ sit forma hujus sacramenti?

Quarto, Quæritur de forma hujus sa- Quarto, Quæritur de forma hujus sa- cramenti. cramenti.

Et circa hoc quæruntur tria. Et circa hoc quæruntur tria. Primo, An habeat formam ? Primo, An habeat formam ? Secundo, Utrum unam vel plures? Secundo, Utrum unam vel plures? Tertio, Quæ illarum est formalis ad Tertio, Quæ illarum est formalis ad aliam si habet plures? aliam si habet plures?

1 Jacob, v, 15. 1 Jacob, v, 15.

DIXERUNT autem quidam, quod non Quæst. 1. DIXERUNT autem quidam, quod non Quæst. 1. habet formam extra seipsum: quia ipsa habet formam extra seipsum: quia ipsa unctio tali oleo facta, est sibi forma: et unctio tali oleo facta, est sibi forma: et ad hoc inducunt rationes has: ad hoc inducunt rationes has:

1. Omne illud cujus forma sacramen- 1. Omne illud cujus forma sacramen- talis non uno modo tenetur et exercetur talis non uno modo tenetur et exercetur ab Ecclesia, non habet formam sacra- ab Ecclesia, non habet formam sacra- mentalem sed istud sacramentum est mentalem sed istud sacramentum est tale: ergo, etc. PRIMAM autem probant: tale: ergo, etc. PRIMAM autem probant: quia cum forma sit de essentia sacra- quia cum forma sit de essentia sacra- menti, contingeret quod qui aliter cele- menti, contingeret quod qui aliter cele- brarent, sacramentum non perficerent. brarent, sacramentum non perficerent. MEDIAM autem probant per hoc, quod MEDIAM autem probant per hoc, quod quædam Ecclesiæ tenent indicativam ora- quædam Ecclesiæ tenent indicativam ora- tionem, quædam autem deprecativam. tionem, quædam autem deprecativam.

2. Adhuc, Omne sacramentum habens 2. Adhuc, Omne sacramentum habens formam, ex virtute illius formæ confert formam, ex virtute illius formæ confert sanctificationem gratiæ invisibilis: istud sanctificationem gratiæ invisibilis: istud sacramentum non ex virtute suæ formæ sacramentum non ex virtute suæ formæ confert sanctificationem gratiæ invisibi- confert sanctificationem gratiæ invisibi- lis ergo non habet formam hoc sacra- lis ergo non habet formam hoc sacra- mentum. PROBATUR autem prima per di- mentum. PROBATUR autem prima per di- ctum Augustini de baptismo, qui dicit : ctum Augustini de baptismo, qui dicit : « Unde hæc vis aquæ ut corpus tangat, « Unde hæc vis aquæ ut corpus tangat, et cor abluat, nisi ex verbo?» Quasi dice- et cor abluat, nisi ex verbo?» Quasi dice- ret, ex nullo alio. Et idem oportet esse ret, ex nullo alio. Et idem oportet esse in aliis: quia una ratio est in omnibus. in aliis: quia una ratio est in omnibus. SECUNDA autem probatur per dictum Ja- SECUNDA autem probatur per dictum Ja- cobi in fine suæ epistolæ, ubi non dicit, cobi in fine suæ epistolæ, ubi non dicit, Unctio salvabit infirmum: sed, Oratio Unctio salvabit infirmum: sed, Oratio fidei salvabit infirmum : et ita non at- fidei salvabit infirmum : et ita non at- tribuit sacramento, sed fidei et orationi tribuit sacramento, sed fidei et orationi effectum. effectum.

3. Adhuc, Illud quod est corporalis sa- 3. Adhuc, Illud quod est corporalis sa- nitatis effectivum, perficit illud ex forma nitatis effectivum, perficit illud ex forma corporali, et non indiget spirituali: sed corporali, et non indiget spirituali: sed istud sacramentum est tale: ergo non in- istud sacramentum est tale: ergo non in- diget nisi corporali unctione, et non for- diget nisi corporali unctione, et non for- ma alia sacramentali. PRIMA patet per se. ma alia sacramentali. PRIMA patet per se. SECUNDA autem patet per dicta Jacobi. SECUNDA autem patet per dicta Jacobi.

4. Adhuc, Quæcumque sunt ad unum 4. Adhuc, Quæcumque sunt ad unum actum, unius sunt formæ, sed actus ille actum, unius sunt formæ, sed actus ille est ipsorum per se: sed actiones quæ a est ipsorum per se: sed actiones quæ a sanctis viris ad eumdem sunt actum cum sanctis viris ad eumdem sunt actum cum unctione extrema: ergo sunt unius for- unctione extrema: ergo sunt unius for- mæ. PROBATUR prima ex hoc quod forma mæ. PROBATUR prima ex hoc quod forma est principium actus et agendi. SECUNDA est principium actus et agendi. SECUNDA

Sed contra. Sed contra.

IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 4.

autem ex hoc, quod Genovefa et sancti autem ex hoc, quod Genovefa et sancti Patres in Egypto, miserunt oleum a se Patres in Egypto, miserunt oleum a se benedictum ad ungendum infirmos, et sa- benedictum ad ungendum infirmos, et sa- nabantur. Inde sic: Unctio Sanctorum nabantur. Inde sic: Unctio Sanctorum non requirit formam aliam quam sancti- non requirit formam aliam quam sancti- ficationem materiæ: ergo nec unctio ficationem materiæ: ergo nec unctio extrema. extrema.

5. Adhuc, Non sunt nisi duo propter 5. Adhuc, Non sunt nisi duo propter quæ fit istud sacramentum, scilicet infir- quæ fit istud sacramentum, scilicet infir- mitas animæ et infirmitas corporis: con- mitas animæ et infirmitas corporis: con- stat autem, quod corporalis unctio suffi- stat autem, quod corporalis unctio suffi- cit ad leniendum dolorem corporis: et cit ad leniendum dolorem corporis: et minus efficax est benedictio pontificalis, minus efficax est benedictio pontificalis, quam corporalis virtus olei ergo ipsa quam corporalis virtus olei ergo ipsa sufficit ad animæ alleviationem: ergo sufficit ad animæ alleviationem: ergo non requiritur alia forma in collatione non requiritur alia forma in collatione sacramenti. Hæ rationes sunt vel possunt sacramenti. Hæ rationes sunt vel possunt esse quorumdam hominum, ita ul con- esse quorumdam hominum, ita ul con- clusum est dicentium. clusum est dicentium.

SED IN CONTRARIUM hujus sic objicitur: SED IN CONTRARIUM hujus sic objicitur: 1. Dicit Magister in Littera, et Hugo, 1. Dicit Magister in Littera, et Hugo, et accipiunt ab Augustino, quod omne et accipiunt ab Augustino, quod omne sacramentum est in rebus et in verbis. sacramentum est in rebus et in verbis. Constat autem omnibus, quod sacramen- Constat autem omnibus, quod sacramen- tum non est in materia sacramenti, sed tum non est in materia sacramenti, sed est in suscipiente ipsum: ergo secundum est in suscipiente ipsum: ergo secundum quod est in suscipiente ipsum, est in re- quod est in suscipiente ipsum, est in re- bus et in verbis: ergo aliqua verba esse bus et in verbis: ergo aliqua verba esse oportet, quando datur suscipienti. oportet, quando datur suscipienti.

2. Adhuc, Alia duo sunt quæ exigunt 2. Adhuc, Alia duo sunt quæ exigunt benedictiones suarum materiarum, scili- benedictiones suarum materiarum, scili- cet Confirmatio, et Ordo, et non sufficit cet Confirmatio, et Ordo, et non sufficit illis verbum benedictionis materiæ: ergo illis verbum benedictionis materiæ: ergo nec isti, sed oportet esse formam spe- nec isti, sed oportet esse formam spe- cialem. cialem.

3. Adhuc, Ad omne sacramentum Ec- 3. Adhuc, Ad omne sacramentum Ec- clesiæ exigitur intentio faciendi quod fa- clesiæ exigitur intentio faciendi quod fa- cit Ecclesia sed hæc intentio importa- cit Ecclesia sed hæc intentio importa- tur per formam Ecclesiæ, per quam dis- tur per formam Ecclesiæ, per quam dis- tinguit illud opus ab aliis operibus, et fa- tinguit illud opus ab aliis operibus, et fa- cit illud esse Ecclesiæ: ergo ad omne sa- cit illud esse Ecclesiæ: ergo ad omne sa- cramentum exigitur forma aliqua in cramentum exigitur forma aliqua in opere, quæ confertur ab Ecclesia: ergo et opere, quæ confertur ab Ecclesia: ergo et in isto debet esse forma certa verborum in isto debet esse forma certa verborum sub qua conferatur. sub qua conferatur.

4. Adhuc, In sacramentis in quibus 4. Adhuc, In sacramentis in quibus confertur gratia ad ministrandum vel confertur gratia ad ministrandum vel merendum in Ecclesia, in quibus susci- merendum in Ecclesia, in quibus susci- piens magis potest quam in isto, exigitur piens magis potest quam in isto, exigitur

forma, virtute cujus fiat gratia quæ desi- forma, virtute cujus fiat gratia quæ desi- deratur fieri ergo multo magis exigitur deratur fieri ergo multo magis exigitur hoc in isto sacramento, quod confertur hoc in isto sacramento, quod confertur jam impotenti, in quo necesse est quod jam impotenti, in quo necesse est quod totum suppleat gratia: ergo videtur, totum suppleat gratia: ergo videtur, quod habeat formam specialem, sicut et quod habeat formam specialem, sicut et alia sacramenta. alia sacramenta.

ULTERIUS quæritur hic, Quid sit illa Quæst. 2. ULTERIUS quæritur hic, Quid sit illa Quæst. 2. forma, et utrum sit una vel plures? forma, et utrum sit una vel plures? Videtur autem, quod debeat esse ora- Videtur autem, quod debeat esse ora- tionis indicativæ : quia tionis indicativæ : quia

1. Sacramenta Ecclesiæ certissime 1. Sacramenta Ecclesiæ certissime suum perficiunt effectum, si non impe- suum perficiunt effectum, si non impe- diat fictio suscipientis : ergo modo certi- diat fictio suscipientis : ergo modo certi- tudinis ipse effectus debet significari : tudinis ipse effectus debet significari : sed non est modus certitudinis nisi per sed non est modus certitudinis nisi per indicativum ergo debet fieri per indica- indicativum ergo debet fieri per indica- tivum. tivum.

2. Adhuc, In omnibus aliis fit per in- 2. Adhuc, In omnibus aliis fit per in- dicativum, quod patet in singulis, quia dicativum, quod patet in singulis, quia in pœnitentia dicitur: « Ego te absol- in pœnitentia dicitur: « Ego te absol- vo: » et in matrimonio : « Ego te acci- vo: » et in matrimonio : « Ego te acci- pio in meam : » ergo et in isto fiet per pio in meam : » ergo et in isto fiet per indicativum, ut videtur. indicativum, ut videtur.

3. Adhuc, Intentio agendi quod agit 3. Adhuc, Intentio agendi quod agit Ecclesia, non exprimitur nisi per indi- Ecclesia, non exprimitur nisi per indi- cativum: non enim sequitur, quod si di- cativum: non enim sequitur, quod si di- cam, Det tibi Deus gratiam, quod inten- cam, Det tibi Deus gratiam, quod inten- dam dare sicut Ecclesia dat: vel si dicam, dam dare sicut Ecclesia dat: vel si dicam, Utinam daret tibi Deus gratiam, vel alio Utinam daret tibi Deus gratiam, vel alio modo sed si dico, Baptizo te, vel Inungo modo sed si dico, Baptizo te, vel Inungo te, sequitur quod ego facio actum, et ex- te, sequitur quod ego facio actum, et ex- tra ostendo me agere quod agit Ecclesia: tra ostendo me agere quod agit Ecclesia: et hoc sufficit in sacramentis: ergo vide- et hoc sufficit in sacramentis: ergo vide- tur, quod etiam in isto exigitur indicati- tur, quod etiam in isto exigitur indicati- vus modus. vus modus.

: :

4. Adhuc, Multæ Ecclesiæ habent pro 4. Adhuc, Multæ Ecclesiæ habent pro forma orationem indicativam, sicut tota forma orationem indicativam, sicut tota Ecclesia Alemaniæ et dicitur esse Gre- Ecclesia Alemaniæ et dicitur esse Gre- gorianum illud: ergo videtur, quod ita gorianum illud: ergo videtur, quod ita debeat esse. debeat esse.

Præterea, Constat mihi, quod anti- Præterea, Constat mihi, quod anti- quissimi libri in illis terris habent indi- quissimi libri in illis terris habent indi- cativam orationem pro forma, et postea cativam orationem pro forma, et postea subjungitur oratio. Et hæc sunt verba subjungitur oratio. Et hæc sunt verba scripta in libris antiquissimis, quos præ scripta in libris antiquissimis, quos præ antiquitate vix legere valebam : « Ungo antiquitate vix legere valebam : « Ungo hos oculos oleo sanctificato in nomine hos oculos oleo sanctificato in nomine

Sed contra. Sed contra.

Quæst. 8. Quæst. 8.

10 10

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Patris et Filii et Spiritus sancti. » Et Patris et Filii et Spiritus sancti. » Et postea sequitur: « Per istam unctionem postea sequitur: « Per istam unctionem et suam piissimam misericordiam indul- et suam piissimam misericordiam indul- geat tibi Deus quidquid deliquisti per vi- geat tibi Deus quidquid deliquisti per vi- sum. » Et similiter scriptum erat ad ma- sum. » Et similiter scriptum erat ad ma- nus, et ad pedes, et ad os et cætera loca nus, et ad pedes, et ad os et cætera loca unctionis. Ergo videtur, quod ita debeat unctionis. Ergo videtur, quod ita debeat fieri. fieri.

IN CONTRARIUM autem hujus objicitur : IN CONTRARIUM autem hujus objicitur : 1. Usus aliarum Ecclesiarum quæ ha- 1. Usus aliarum Ecclesiarum quæ ha- bent tantum deprecationem illam : « Per bent tantum deprecationem illam : « Per istam unctionem, etc. » vel, «Per istam istam unctionem, etc. » vel, «Per istam suavissimam unctionem, etc. »> suavissimam unctionem, etc. »>

2. Adhuc, In Jacobo habetur, quod 2. Adhuc, In Jacobo habetur, quod oratio fidei salvabit infirmum 1. Salvans oratio fidei salvabit infirmum 1. Salvans autem in sacramento est forma dans san- autem in sacramento est forma dans san- ctificationem. Ergo videtur, quod forma ctificationem. Ergo videtur, quod forma debeat esse per modum orationis. debeat esse per modum orationis.

3. Adhuc, Exiens a vita, recedit a dis- 3. Adhuc, Exiens a vita, recedit a dis- positione et regimine Ecclesiæ : ergo positione et regimine Ecclesiæ : ergo Ecclesia nihil amplius potest facere Ecclesia nihil amplius potest facere circa ipsum, nisi committere cum dispo- circa ipsum, nisi committere cum dispo- sitioni Domini: hoc autem congruen- sitioni Domini: hoc autem congruen- tius fit per orationem, quam per enun- tius fit per orationem, quam per enun- tiationem ergo videtur, quod con- tiationem ergo videtur, quod con- gruentius hujus sacramenti forma sit gruentius hujus sacramenti forma sit oratio, quam enuntiatio. oratio, quam enuntiatio.

ULTERIUS quæritur hic tertio, Ex quo ULTERIUS quæritur hic tertio, Ex quo secundum usum Ecclesiarum diversarum secundum usum Ecclesiarum diversarum utrumque invenitur secundum cas quæ utrumque invenitur secundum cas quæ utrumque habent, quod illorum refera- utrumque habent, quod illorum refera- tur ad reliquum, sicut ad formale? tur ad reliquum, sicut ad formale?

Videtur autem, quod enuntiatio refe- Videtur autem, quod enuntiatio refe- ratur ad orationem deprecativam : quia ratur ad orationem deprecativam : quia

1. Deprecatio ultimo ordinatur: præ- 1. Deprecatio ultimo ordinatur: præ- cedentia autem referuntur ad ultimum cedentia autem referuntur ad ultimum sicut ad formam : ergo videtur, quod de- sicut ad formam : ergo videtur, quod de- precatio sit formalis. precatio sit formalis.

2. Adhuc, Istud sacramentum exhibe- 2. Adhuc, Istud sacramentum exhibe- tur infirmo viribus destituto, qui totum tur infirmo viribus destituto, qui totum præstolatur ab indulgentia divina: ad præstolatur ab indulgentia divina: ad hanc autem plus valet deprecatio quam hanc autem plus valet deprecatio quam enuntiatio ergo videtur, quod magis enuntiatio ergo videtur, quod magis substantialis huic sacramento sit oratio, substantialis huic sacramento sit oratio, quam enuntiatio. quam enuntiatio.

IN CONTRARIUM hujus est: quia IN CONTRARIUM hujus est: quia 1. Illud quod directe exprimit Eccle- 1. Illud quod directe exprimit Eccle- siæ intentionem, videtur esse in sacra- siæ intentionem, videtur esse in sacra- mento magis formale et substantiale: sed mento magis formale et substantiale: sed enuntiatio directius exprimit, quam de- enuntiatio directius exprimit, quam de- precatio: ergo est formalior et substan- precatio: ergo est formalior et substan- tialior ergo deprecatio refertur ad ip- tialior ergo deprecatio refertur ad ip- sam, sicut dispositio ad materialia. sam, sicut dispositio ad materialia.

2. Adhuc, In aliis sacramentis depre- 2. Adhuc, In aliis sacramentis depre- cationes tam præcedentes quam sequen- cationes tam præcedentes quam sequen- tes, ad illam formam referuntur, quæ est tes, ad illam formam referuntur, quæ est per modum enuntiationis: ergo videtur, per modum enuntiationis: ergo videtur, quod ita etiam fieri debeat in isto sacra- quod ita etiam fieri debeat in isto sacra- mento. mento.

Sed contra. Sed contra.

SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. SOLUTIO. Dicendum sine præjudicio, Solutio. quod, ut puto, prima opinio inducta no- quod, ut puto, prima opinio inducta no- vitas præsumpta est contra observatio- vitas præsumpta est contra observatio- nem Ecclesiæ, et sententiam omnium nem Ecclesiæ, et sententiam omnium antiquorum et ideo puto illam esse in- antiquorum et ideo puto illam esse in- cautam, et sine periculo erroris non cautam, et sine periculo erroris non posse sustineri. posse sustineri.

AD ID autem quod primo objiciunt, di- AD ID autem quod primo objiciunt, di- cendum quod est una forma sacramenta- cendum quod est una forma sacramenta- lis, quæ uno modo tenetur ab Ecclesia: lis, quæ uno modo tenetur ab Ecclesia: et illa est formalis et substantialis, ut in- et illa est formalis et substantialis, ut in- fra patebit. Et in alia quæ dispositio fra patebit. Et in alia quæ dispositio quædam est, usus Ecclesiæ est difformis, quædam est, usus Ecclesiæ est difformis, co quod illa est de bene esse potius quam co quod illa est de bene esse potius quam de esse unde illa objectio falso innititur. de esse unde illa objectio falso innititur.

AD ALIUD dicendum, quod prima est AD ALIUD dicendum, quod prima est vera, et secunda falsa. Ad probationem vera, et secunda falsa. Ad probationem autem secundæ, dicendum quod Jacobus autem secundæ, dicendum quod Jacobus orationem fidei vocat formam sacramenti, orationem fidei vocat formam sacramenti, quæ est per modum orationis: et vocat quæ est per modum orationis: et vocat eam fidei, quia in sacramentis maxime eam fidei, quia in sacramentis maxime fides operatur et ideo quod attribuitur fides operatur et ideo quod attribuitur orationi fidei, attribuitur operationi sa- orationi fidei, attribuitur operationi sa- cramenti. cramenti.

AD ALIUD dicendum, quod istud sacra- AD ALIUD dicendum, quod istud sacra- mentum secundum habet effectum circa mentum secundum habet effectum circa corpus, et præcipue tunc quando infir- corpus, et præcipue tunc quando infir- mitas corporis causatur ex infirmitate mitas corporis causatur ex infirmitate mentis, ut prius dictum est : et ideo ni- mentis, ut prius dictum est : et ideo ni- hil probat illa objectio. hil probat illa objectio.

AD ALIUD dicendum, quod objectiones AD ALIUD dicendum, quod objectiones Sanctorum non certitudinaliter conse- Sanctorum non certitudinaliter conse-

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

1 Jacob. v, 15. 1 Jacob. v, 15.

Ad 5. Ad 5.

Ad object. Ad object.

Ad quæst. 2. Ad quæst. 2.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 4. IN IV SENTENT. DIST. XXIII, A, ART. 4.

quuntur suum effectum, nec sunt ad pur- quuntur suum effectum, nec sunt ad pur- gandas reliquias peccatorum: et ideo gandas reliquias peccatorum: et ideo falsum est, quod substantialis actus hu- falsum est, quod substantialis actus hu- jus sacramenti idem sit cum actu unctio- jus sacramenti idem sit cum actu unctio- nis, quæ causatur ex devotione et san- nis, quæ causatur ex devotione et san- ctitate benedicentis et ideo aliam for- ctitate benedicentis et ideo aliam for- mam requirit hoc sacramentum quam mam requirit hoc sacramentum quam materiæ benedictionem. materiæ benedictionem.

AD ALIUD dicendum, quod verum est, AD ALIUD dicendum, quod verum est, quod duo sunt propter quæ est sacra- quod duo sunt propter quæ est sacra- mentum unum principale, et aliud ad- mentum unum principale, et aliud ad- junctum et secundarium, sed non habet junctum et secundarium, sed non habet effectum a benedictione materiæ, sed effectum a benedictione materiæ, sed potius a forma ultima, quæ non potest potius a forma ultima, quæ non potest imprimi nisi materiæ dispositæ per bene- imprimi nisi materiæ dispositæ per bene- dictionem, ut prius dictum est: et ideo dictionem, ut prius dictum est: et ideo illa objectio non valet. illa objectio non valet.

Ea autem quæ objiciuntur in contra- Ea autem quæ objiciuntur in contra- rium, puto esse concedenda. rium, puto esse concedenda.

AD ID quod secundo quæritur, dicen- AD ID quod secundo quæritur, dicen- dum quod formalia in actu ministerii dum quod formalia in actu ministerii hujus sacramenti sunt duo, sed unum hujus sacramenti sunt duo, sed unum refertur ad aliud. Cujus ratio potest es- refertur ad aliud. Cujus ratio potest es- se quia istud sacramentum est exeun- se quia istud sacramentum est exeun- tium viribus propriis destitutorum, et tium viribus propriis destitutorum, et in quantum quidem sacramentum, de in quantum quidem sacramentum, de bene esse habet indicativam orationem : bene esse habet indicativam orationem : in quantum autem exeuntium qui soli in quantum autem exeuntium qui soli gratiæ divinæ committuntur, de esse ha- gratiæ divinæ committuntur, de esse ha- bet orationem deprecativam. bet orationem deprecativam.

AD ID quod primo objicitur contra id, AD ID quod primo objicitur contra id, dicendum videtur, quod Ecclesiæ oratio- dicendum videtur, quod Ecclesiæ oratio- nes certæ sunt, licet particulares vel nes certæ sunt, licet particulares vel singulares orationes sint incertæ. Unde singulares orationes sint incertæ. Unde istud sacramentum contrahit certitudi- istud sacramentum contrahit certitudi- nem sui effectus per hoc quod non inni- nem sui effectus per hoc quod non inni- titur orationi unius personæ, sed Eccle- titur orationi unius personæ, sed Eccle- siæ impossibile est enim orationes Ec- siæ impossibile est enim orationes Ec- clesiæ non exaudiri et ideo propter clesiæ non exaudiri et ideo propter certitudinem non oportebat formam certitudinem non oportebat formam suam esse in oratione enuntiativa. suam esse in oratione enuntiativa.

Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod falsum sup- ponitur in objectione: quia in Ordine ponitur in objectione: quia in Ordine oratio est forma, in qua significatur tra- oratio est forma, in qua significatur tra- ductio potestatis ab Episcopo in ordina- ductio potestatis ab Episcopo in ordina- tum, sicut, « Accipe Spiritum san- tum, sicut, « Accipe Spiritum san- ctum : » vel, « Accipe has claves: » vel, ctum : » vel, « Accipe has claves: » vel, « Esto verbi relator, » ut infra patebit, « Esto verbi relator, » ut infra patebit,

11 11

cum de Ordine agetur. Unde sacramenta cum de Ordine agetur. Unde sacramenta sortiuntur formas in orationibus illius sortiuntur formas in orationibus illius modi qui magis competit effectui eorum. modi qui magis competit effectui eorum. Circa destitutos autem exeuntes ab Ec- Circa destitutos autem exeuntes ab Ec- clesia, nullus est competentior modus, clesia, nullus est competentior modus, quam deprecativus. quam deprecativus.

AD ALIUD dicendum, quod intentio Ec- AD ALIUD dicendum, quod intentio Ec- clesiæ satis exprimitur per modum exer- clesiæ satis exprimitur per modum exer- citii quia aliæ unctiones non ad hunc citii quia aliæ unctiones non ad hunc modum exercentur, sicut unctiones me- modum exercentur, sicut unctiones me- dicinæ vel devotiones Sanctorum: sed si dicinæ vel devotiones Sanctorum: sed si in baptismo et in aliis quibusdam aliter in baptismo et in aliis quibusdam aliter fit, hoc non est ad exprimendum inten- fit, hoc non est ad exprimendum inten- tionem, sed propter talem institutionem tionem, sed propter talem institutionem sacramenti. Instituens autem formam, sacramenti. Instituens autem formam, considerationem habuit ad modum cau- considerationem habuit ad modum cau- sandi effectum, ut dictum est. Et cum sandi effectum, ut dictum est. Et cum hic effectus committatur divinæ disposi- hic effectus committatur divinæ disposi- tioni, patet quod competentissime expri- tioni, patet quod competentissime expri- mitur per deprecativum. mitur per deprecativum.

AD ALIUD dicendum, quod antiqui in AD ALIUD dicendum, quod antiqui in Ecclesiis illis volebant apponere quidquid Ecclesiis illis volebant apponere quidquid est de esse et de bene esse sacramenti: est de esse et de bene esse sacramenti: et bene puto, quod melius est ita face- et bene puto, quod melius est ita face- re, quam tantum alterum apponere. Sed re, quam tantum alterum apponere. Sed si non apponatur, grave esset dicere, si non apponatur, grave esset dicere, quod non celebretur sacramentum : quia quod non celebretur sacramentum : quia multæ Ecclesiæ non apponunt, et qui- multæ Ecclesiæ non apponunt, et qui- dam etiam magnæ auctoritatis ordi- dam etiam magnæ auctoritatis ordi-

nes. nes.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

AD ID quod tertio quæritur, jam patet Ad quæst. 3. AD ID quod tertio quæritur, jam patet Ad quæst. 3. solutio per antedicta. solutio per antedicta.

Ad id autem quod contra objicitur, Ad object. 1. Ad id autem quod contra objicitur, Ad object. 1. dicendum quod enuntiatio directius ex- dicendum quod enuntiatio directius ex- primit intentionem, et tamen indicativus primit intentionem, et tamen indicativus non ponitur in forma ad intentionis ex- non ponitur in forma ad intentionis ex- pressionem, ut habitum est: sed ille pressionem, ut habitum est: sed ille modus est formalior, qui in sacramento modus est formalior, qui in sacramento in efficienda re sua est competentior: et in efficienda re sua est competentior: et ille est deprecativus, ut dictum est. ille est deprecativus, ut dictum est.