IN IV SENTENT. DIST. XXI, C. IN IV SENTENT. DIST. XXI, C.

869 869

nit, tamen non purgat, quia non habet quod diversa sunt, sed secundum quod nit, tamen non purgat, quia non habet quod diversa sunt, sed secundum quod vim consumptivam. vim consumptivam.

AD ALIUD dicendum, quod licet multa AD ALIUD dicendum, quod licet multa sint venialia merentia ignem illum, ta- sint venialia merentia ignem illum, ta- men non sunt nisi dispositio ad malum, men non sunt nisi dispositio ad malum, et rubigo quædam : et in hoc conveniunt, et rubigo quædam : et in hoc conveniunt, quod compatiuntur secum charitatem : quod compatiuntur secum charitatem : et ideo non respondet eis poena secundum et ideo non respondet eis poena secundum

conveniunt in hoc quod est esse disposi- conveniunt in hoc quod est esse disposi- tionem ad malum. Sed de mortalibus se- tionem ad malum. Sed de mortalibus se- cus est: quia in nullo conveniunt, et cus est: quia in nullo conveniunt, et perfecte a bono incommutabili avertunt perfecte a bono incommutabili avertunt per diversas ad bonum commutabile con- per diversas ad bonum commutabile con- versiones. versiones.

C. Oppositio. C. Oppositio.

Hic objici potest, Si per lignum, foenum, stipulam, venialia intelliguntur Hic objici potest, Si per lignum, foenum, stipulam, venialia intelliguntur peccata: et nullus adeo perfectus est, qui venialiter non peccet: ergo qui peccata: et nullus adeo perfectus est, qui venialiter non peccet: ergo qui ædificant aurum, argentum, et lapidem pretiosum, ædificant etiam li- ædificant aurum, argentum, et lapidem pretiosum, ædificant etiam li- gnum, foenum, stipulam: ergo per ignem transibunt. Ad quod dicimus, gnum, foenum, stipulam: ergo per ignem transibunt. Ad quod dicimus, quia non omnis qui venialiter peccat, lignum, foenum, stipulam ædificat: quia non omnis qui venialiter peccat, lignum, foenum, stipulam ædificat: sicut e converso non omnis qui contemplatur Deum, et diligit proximum, sicut e converso non omnis qui contemplatur Deum, et diligit proximum, et opera bona facit, ædificat aurum, argentum, lapidem pretiosum: et ta- et opera bona facit, ædificat aurum, argentum, lapidem pretiosum: et ta- men in auro intelligitur contemplatio Dei, in argento dilectio proximi, in men in auro intelligitur contemplatio Dei, in argento dilectio proximi, in lapide pretioso bona opera. Sed illi qui ædificant lignum, fœnum, stipulam, lapide pretioso bona opera. Sed illi qui ædificant lignum, fœnum, stipulam, Deum contemplantur, et proximum diligunt, et opera bona faciunt nec Deum contemplantur, et proximum diligunt, et opera bona faciunt nec tamen ædificant aurum, argentum, et lapidem pretiosum. Hæc enim ædifi- tamen ædificant aurum, argentum, et lapidem pretiosum. Hæc enim ædifi- cat, qui sic illa tria facit, ut cogitet quæ sunt Dei, et quomodo placeat Deo, cat, qui sic illa tria facit, ut cogitet quæ sunt Dei, et quomodo placeat Deo, non mundo. Lignum vero et foenum et stipula accipi possunt, sæcula- non mundo. Lignum vero et foenum et stipula accipi possunt, sæcula- rium rerum, quamvis licite concessarum, tales cupiditates, ut amitti sine rium rerum, quamvis licite concessarum, tales cupiditates, ut amitti sine animi dolore non possint. Hæc ergo ædificat is qui cogitat quæ mundi animi dolore non possint. Hæc ergo ædificat is qui cogitat quæ mundi sunt, quomodo placeat mundo, qui circa divitias suas quodam carnali sunt, quomodo placeat mundo, qui circa divitias suas quodam carnali affectu tenetur : et tamen ex eis multa beneficia facit, nec pro eis aliquid affectu tenetur : et tamen ex eis multa beneficia facit, nec pro eis aliquid fraudis vel rapinæ molitur 2. Ex his ergo patet, quod non idem homo simul fraudis vel rapinæ molitur 2. Ex his ergo patet, quod non idem homo simul hæc et illa ædificat. Illa enim ædificatio perfectorum tantum est, qui non hæc et illa ædificat. Illa enim ædificatio perfectorum tantum est, qui non cogitant placere mundo, sed tantum Deo: qui etsi venialiter aliquando cogitant placere mundo, sed tantum Deo: qui etsi venialiter aliquando peccant, fervore charitatis ita absumitur in eis peccatum, sicut gutta aquæ peccant, fervore charitatis ita absumitur in eis peccatum, sicut gutta aquæ in camino ignis : et ideo numquam secum portant cremabilia. Hæc autem in camino ignis : et ideo numquam secum portant cremabilia. Hæc autem inferior ædificatio minorum est, qui non tantum Deo, sed etiam mundo inferior ædificatio minorum est, qui non tantum Deo, sed etiam mundo

* Cf. I ad Corinth. VII, 32. * Cf. I ad Corinth. VII, 32.

2 Cf. S. AUGUSTINUM, In Enchiridion et Lib. de Fide et operibus, cap. 16. 2 Cf. S. AUGUSTINUM, In Enchiridion et Lib. de Fide et operibus, cap. 16.

870 870

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

placere cogitant, Deum tamen præponunt. Si vero mundum præponerent, placere cogitant, Deum tamen præponunt. Si vero mundum præponerent, non superædificarent, sed destruerent fundamentum. Affectiones ergo non superædificarent, sed destruerent fundamentum. Affectiones ergo carnales quibus dediti sunt domibus, conjugibus, possessionibus, ita ut carnales quibus dediti sunt domibus, conjugibus, possessionibus, ita ut nihil præponant Christo, illis tribus significantur, quæ in mentes perfecto- nihil præponant Christo, illis tribus significantur, quæ in mentes perfecto- rum non cadunt, etsi alia venialia admittant. In cordibus vero minorum rum non cadunt, etsi alia venialia admittant. In cordibus vero minorum interdum durant usque in finem: qui cum talibus ædificiis transeunt, interdum durant usque in finem: qui cum talibus ædificiis transeunt, sed dissolvuntur in igne. Ipsi vero merito fundamenti salvi erunt, sed dissolvuntur in igne. Ipsi vero merito fundamenti salvi erunt, gravissimam tamen pœnam sentient. Ex quo apparet quantam hic miseri- gravissimam tamen pœnam sentient. Ex quo apparet quantam hic miseri- cordiam exhibet Deus, et quantam ibi exerceat severitatem: cum pro cordiam exhibet Deus, et quantam ibi exerceat severitatem: cum pro eodem peccato multo gravius ibi puniat, quam hic. eodem peccato multo gravius ibi puniat, quam hic.

ARTICULUS VI. ARTICULUS VI.

Quid intelligitur per ædificantes aurum, Quid intelligitur per ædificantes aurum, argentum, et lapides pretiosos ? argentum, et lapides pretiosos ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, C, post initium: « In auro intelligitur con- C, post initium: « In auro intelligitur con- templatio, etc.>> templatio, etc.>>

Videtur enim, quod ædificantes aurum, Videtur enim, quod ædificantes aurum, et argentum, et lapides pretiosos, sentient et argentum, et lapides pretiosos, sentient ignem purgatorium. ignem purgatorium.

1. Dicitur enim, I ad Corinth. III, 12, 1. Dicitur enim, I ad Corinth. III, 12, super illud: Aurum, argentum, etc., in super illud: Aurum, argentum, etc., in Glossa «Non consumentur ab igne qui Glossa «Non consumentur ab igne qui ædificant aurum, argentum, et lapides ædificant aurum, argentum, et lapides pretiosos, sed nihil parum sentient. » Er- pretiosos, sed nihil parum sentient. » Er- go sentient. go sentient.

2. Item, In textu dicitur: Uniuscujus- 2. Item, In textu dicitur: Uniuscujus- que opus quale sit, ignis probabit'. Ergo que opus quale sit, ignis probabit'. Ergo et ædificantis aurum, argentum, etc. et ædificantis aurum, argentum, etc.

Ulterius quæritur hic de ratione hu- Ulterius quæritur hic de ratione hu- Quæst. jus expositionis, quod aurum sit contem- Quæst. jus expositionis, quod aurum sit contem- platio, et argentum proximi dilectio, et platio, et argentum proximi dilectio, et lapis pretiosus opus. lapis pretiosus opus.

RESPONSIO. Dicendum, quod possemus RESPONSIO. Dicendum, quod possemus Solutio. adaptando dicere, quod sicut ignem divi- Solutio. adaptando dicere, quod sicut ignem divi- dendo per materiam, tres sunt species dendo per materiam, tres sunt species

Ad 1 et 2.. Ad 1 et 2..

I ad Corinth. 111, 13. I ad Corinth. 111, 13.

materialis ignis, scilicet lux, flamma, et materialis ignis, scilicet lux, flamma, et carbo et lux quidem est in puro aereo carbo et lux quidem est in puro aereo circumstante, flamma autem in vapore circumstante, flamma autem in vapore terreo et humido, carbo vero est in ma- terreo et humido, carbo vero est in ma- teria terræ ita possemus dicere, quod teria terræ ita possemus dicere, quod sicut lux quædam comburit venialia per- sicut lux quædam comburit venialia per- fectorum et non est ibi notabilis sensus fectorum et non est ibi notabilis sensus et resistentia ad ignem, sed momentanea et resistentia ad ignem, sed momentanea potius sicut dicitur in Littera, quod sic- potius sicut dicitur in Littera, quod sic- ut gutta in camino, ita facit veniale in ut gutta in camino, ita facit veniale in viro justo et hoc notatur a Glossa parum viro justo et hoc notatur a Glossa parum vel nihil sentire: et parum vel nihil obscu- vel nihil sentire: et parum vel nihil obscu- rantur, sed remanent luminosi. Alii autem rantur, sed remanent luminosi. Alii autem plus inflammantur et obscurantur, qui plus inflammantur et obscurantur, qui ædificant lignum, foenum, stipulam : et ædificant lignum, foenum, stipulam : et tamen extrahitur ab eis impuritas, sicut tamen extrahitur ab eis impuritas, sicut vapor quidam: sed damnati involvuntur vapor quidam: sed damnati involvuntur et denigrantur sicut carbo inconsumpti- et denigrantur sicut carbo inconsumpti- bilis. bilis.

Et per hoc patet solutio ad duo prima. Et per hoc patet solutio ad duo prima.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad qu AD ID quod ulterius quæritur, dicen- Ad qu dum quod reducit omne bonum remune- dum quod reducit omne bonum remune- rabile ad tria generalia: quorum duo rabile ad tria generalia: quorum duo sunt ut motiva, tertium autem ut ipse sunt ut motiva, tertium autem ut ipse motus. Intellectus enim est contemplans motus. Intellectus enim est contemplans Deum et est ibi summum munimen et Deum et est ibi summum munimen et summa felicitas, ut probat Aristoteles. summa felicitas, ut probat Aristoteles. Sed charitas se habet ad opera sicut Sed charitas se habet ad opera sicut mater et generalis forma, et nulla alia mater et generalis forma, et nulla alia virtus. Opus autem est universaliter me- virtus. Opus autem est universaliter me- ritorium. Et ideo per hæc tria generalia ritorium. Et ideo per hæc tria generalia omnia bona comprehenduntur. omnia bona comprehenduntur.

IN IV SENTENT. DIST. XXI, C, ART. 7. IN IV SENTENT. DIST. XXI, C, ART. 7.

871 871

ARTICULUS VII. ARTICULUS VII.

An existentes in purgatorio purgentur An existentes in purgatorio purgentur voluntarie vel involuntarie ? voluntarie vel involuntarie ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi C, ante finem: « Gravissimam tamen C, ante finem: « Gravissimam tamen poenam sentient, etc. » poenam sentient, etc. »

Et quæritur hic, Utrum voluntarie pur- Et quæritur hic, Utrum voluntarie pur- gentur existentes in purgatorio, vel in- gentur existentes in purgatorio, vel in- voluntarie ? voluntarie ?

Videtur autem, quod voluntarie : quia Videtur autem, quod voluntarie : quia 1. Rectum cor habent: sed dicit Am- 1. Rectum cor habent: sed dicit Am- brosius, quod habens rectum cor, confor- brosius, quod habens rectum cor, confor- mat suam voluntatem divinæ voluntati : mat suam voluntatem divinæ voluntati : sed Deus vult eos purgari : ergo et ipsi sed Deus vult eos purgari : ergo et ipsi sic purgari volunt. sic purgari volunt.

2. Adhuc, Omnis sapiens vult illud si- 2. Adhuc, Omnis sapiens vult illud si- ne quo finem consequi non potest: sed ne quo finem consequi non potest: sed sapientes sunt qui sunt in purgatorio : sapientes sunt qui sunt in purgatorio : ergo videtur, quod velint illud sine quo ergo videtur, quod velint illud sine quo gloriam consequi non possunt : hoc au- gloriam consequi non possunt : hoc au- tem est purgatio per poenam : ergo pur- tem est purgatio per poenam : ergo pur- gari volunt, ut videtur. gari volunt, ut videtur.

3. Adhuc, Infirmatus corporaliter se- 3. Adhuc, Infirmatus corporaliter se- cari vult ut sanetur: cum igitur sanitas cari vult ut sanetur: cum igitur sanitas spiritualis magis sit eligenda, uri vult ut spiritualis magis sit eligenda, uri vult ut curetur, si aliter curari non potest : sed curetur, si aliter curari non potest : sed non potest aliter esse propter ordinatio- non potest aliter esse propter ordinatio- nem ergo volunt isto modo purgari, ut nem ergo volunt isto modo purgari, ut videtur. videtur.

: :

Si forte tu dicas (ut quidam antiqui Si forte tu dicas (ut quidam antiqui dixerunt) quod tantus est sensus doloris, dixerunt) quod tantus est sensus doloris, quod collatio rationis totaliter absorbe- quod collatio rationis totaliter absorbe- tur et non possunt conferre nec de uno, tur et non possunt conferre nec de uno, nec de alio et ideo nec unum volunt, nec nec de alio et ideo nec unum volunt, nec aliud hoc est multum contra dictum bea- aliud hoc est multum contra dictum bea- ti Gregorii: Omnis enim petens citius ti Gregorii: Omnis enim petens citius liberantia, scit se liberandum; et confert liberantia, scit se liberandum; et confert de liberatione: hæc autem petunt animæ de liberatione: hæc autem petunt animæ defunctorum, ut dicit Gregorius in libro defunctorum, ut dicit Gregorius in libro IV Dialogorum. Ergo conferunt de ta- IV Dialogorum. Ergo conferunt de ta- libus. libus.

SI PROPTER hoc concedatur, quod vo- Sed contra. SI PROPTER hoc concedatur, quod vo- Sed contra. lunt sic puniri ut purgentur. CONTRA: lunt sic puniri ut purgentur. CONTRA:

1. Fere ab omnibus Magistris assignatur 1. Fere ab omnibus Magistris assignatur una causa tardioris liberationis in purga- una causa tardioris liberationis in purga- torio, quam in via: quia ista pœna est torio, quam in via: quia ista pœna est voluntaria, et illa necessaria: ergo non voluntaria, et illa necessaria: ergo non voluntarie patiuntur eam, ut videtur. voluntarie patiuntur eam, ut videtur.

2. Adhuc, Omne quod aliquis, sive ve- 2. Adhuc, Omne quod aliquis, sive ve- lit sive nolit, patitur, necessario patitur, lit sive nolit, patitur, necessario patitur, et non voluntarie : poenas autem purga- et non voluntarie : poenas autem purga- torii habentes secum cremabilia, sive ve- torii habentes secum cremabilia, sive ve- lint sive nolint, patiuntur: ergo neces- lint sive nolint, patiuntur: ergo neces- sario patiuntur, et non voluntarie. sario patiuntur, et non voluntarie.

RESPONSIO. Sine præjudicio dicendum, RESPONSIO. Sine præjudicio dicendum, quod voluntas duplex est, scilicet condi- quod voluntas duplex est, scilicet condi- tionata, et simpliciter voluntas. Dico er- tionata, et simpliciter voluntas. Dico er- go, quod simpliciter vellent non pati pœ- go, quod simpliciter vellent non pati pœ- nas purgatorii: conditionata tamen vo- nas purgatorii: conditionata tamen vo- luntate volunt, scilicet conditione purga- luntate volunt, scilicet conditione purga- tionis, et salutis : quia bene volunt tionis, et salutis : quia bene volunt purgari, et bene volunt salvari: sed sic purgari, et bene volunt salvari: sed sic purgari nolunt nisi sub conditione, scili- purgari nolunt nisi sub conditione, scili- cet quia aliter salvari et liberari non pos- cet quia aliter salvari et liberari non pos- sunt et de hac voluntate omnes prius in- sunt et de hac voluntate omnes prius in- ductæ rationes intelliguntur. ductæ rationes intelliguntur.

Solutio. Solutio.

AD ID autem quod objicitur in opposi- Adobject. 1. AD ID autem quod objicitur in opposi- Adobject. 1. tum, dicendum quod non sequitur, si sit tum, dicendum quod non sequitur, si sit necessaria, quod non sit voluntaria : du- necessaria, quod non sit voluntaria : du- pliciter enim potest esse necessaria, scili- pliciter enim potest esse necessaria, scili- cet voluntate faciente, vel suscipiente. cet voluntate faciente, vel suscipiente. De voluntate faciente verum est, quod si De voluntate faciente verum est, quod si est voluntarium, non est necessarium : est voluntarium, non est necessarium : quia voluntas non est causa necessitatis quia voluntas non est causa necessitatis modo faciens: sed libere operatur quan- modo faciens: sed libere operatur quan- do vult, et quando vult cessat ab opere. do vult, et quando vult cessat ab opere. Sed in suscipiente non est verum: quia Sed in suscipiente non est verum: quia quod necesse est sustinere vel susci- quod necesse est sustinere vel susci- pere propter violentiam agentis, tamen pere propter violentiam agentis, tamen etiam voluntarie potest suscipi et susti- etiam voluntarie potest suscipi et susti- neri. Et est exemplum in pœnis marty- neri. Et est exemplum in pœnis marty- rum quia necessarium fuit decollatum rum quia necessarium fuit decollatum interire, et crematum dolere: tamen vo- interire, et crematum dolere: tamen vo- luntarie hæc sustinebantur. Et ita est de luntarie hæc sustinebantur. Et ita est de sustinentibus in purgatorio. Sed pœnæ sustinentibus in purgatorio. Sed pœnæ quæ sunt hic satisfactive, sunt volunta- quæ sunt hic satisfactive, sunt volunta- riæ, voluntate faciente. riæ, voluntate faciente.

AD ALIUD quod sequitur, prorsus eadem Adobject. 2. AD ALIUD quod sequitur, prorsus eadem Adobject. 2. est solutio. est solutio.

872 872

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

D. Opinio quorumdam cum objectione. D. Opinio quorumdam cum objectione.

Sed forte dices illud esse accipiendum de poena peccati, non de ipso Sed forte dices illud esse accipiendum de poena peccati, non de ipso peccato, quod Gregorius dicit quædam levia in futuro dimittenda '. Si enim peccato, quod Gregorius dicit quædam levia in futuro dimittenda '. Si enim veram pœnitentiam habuerit quis, peccata omnia dimissa sunt ei: sed veram pœnitentiam habuerit quis, peccata omnia dimissa sunt ei: sed poena forte remansit. Ideoque si vere pœnitens obiit, sine peccato transiit. poena forte remansit. Ideoque si vere pœnitens obiit, sine peccato transiit. Si autem vere pœnitens non est in obitu, maculam portat quæ numquam Si autem vere pœnitens non est in obitu, maculam portat quæ numquam delebitur. Qui vero ædificat lignum, foenum, stipulam, vere pœnitet: quia delebitur. Qui vero ædificat lignum, foenum, stipulam, vere pœnitet: quia bonus est, et charitatem habet, et in charitate de hac vita transit : ergo bonus est, et charitatem habet, et in charitate de hac vita transit : ergo sine peccato transit. Non sequitur. Verum quidem est, quia bonus est, et sine peccato transit. Non sequitur. Verum quidem est, quia bonus est, et charitatem habet, et vere pœnitet: et tamen cum veniali peccato transit, charitatem habet, et vere pœnitet: et tamen cum veniali peccato transit, quod non delevit pœnitentia. Poenitentia enim non delet nisi peccatum quod non delevit pœnitentia. Poenitentia enim non delet nisi peccatum illud, quod deserit homo. Tale autem peccatum sæpe in hac vita non relin- illud, quod deserit homo. Tale autem peccatum sæpe in hac vita non relin- quitur ab homine et tamen vere pœnitens est, etsi non de omnibus quitur ab homine et tamen vere pœnitens est, etsi non de omnibus venialibus poeniteat. Potest enim quis de omni mortali et de omni veniali venialibus poeniteat. Potest enim quis de omni mortali et de omni veniali pœnitere, excepto uno vel pluribus, venialibus quidem. Sicut habet quis pœnitere, excepto uno vel pluribus, venialibus quidem. Sicut habet quis charitatem, et unum vel plura venialia: quod de criminalibus nullatenus charitatem, et unum vel plura venialia: quod de criminalibus nullatenus esse potest. Est enim aliquis bonus charitatem habens, sed adhuc quodam esse potest. Est enim aliquis bonus charitatem habens, sed adhuc quodam cupiditatis affectu amans hæc sæcularia : talis existens subita morte oppri- cupiditatis affectu amans hæc sæcularia : talis existens subita morte oppri- mitur. In illo terreno affectu mortuus est, et tamen salvabitur, a quo non mitur. In illo terreno affectu mortuus est, et tamen salvabitur, a quo non se hic absolvit: ergo post hanc vitam ab illo purgabitur. Constat ergo se hic absolvit: ergo post hanc vitam ab illo purgabitur. Constat ergo quædam peccata, scilicet levia, post hanc vitam dimitti. Si vero de poena quædam peccata, scilicet levia, post hanc vitam dimitti. Si vero de poena peccati illud intelligi voluissent Auctores, cur magis commemorassent peccati illud intelligi voluissent Auctores, cur magis commemorassent levia quam gravia, cum etiam gravium pœna hic inexpleta post hanc vitam levia quam gravia, cum etiam gravium pœna hic inexpleta post hanc vitam restet? restet?

1 S. GREGORIUS, Lib. IV Dialogorum, cap. 39. Cf. 24, Dist. I, cap. Qualis hinc (Nota edit. Lugd.) 1 S. GREGORIUS, Lib. IV Dialogorum, cap. 39. Cf. 24, Dist. I, cap. Qualis hinc (Nota edit. Lugd.)

Sed contra. Sed contra.

IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 8. IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 8.

ARTICULUS VIII. ARTICULUS VIII.

An in damnatis veniale puniatur æter- An in damnatis veniale puniatur æter- naliter ? naliter ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, «Sed forte dices, etc. » D, «Sed forte dices, etc. »

Quæritur enim, Utrum veniale in dam- Quæritur enim, Utrum veniale in dam- natis puniatur æternaliter ? natis puniatur æternaliter ?

Et videtur, quod non : quia Et videtur, quod non : quia

1. Veniale et mortale sunt impropor- 1. Veniale et mortale sunt impropor- tionabilia ergo pœnæ eorum sunt impro- tionabilia ergo pœnæ eorum sunt impro- portionabiles: sed poena mortalis est portionabiles: sed poena mortalis est æterna ergo poena venialis non erit æterna ergo poena venialis non erit æterna, sed temporalis, et illi proportio- æterna, sed temporalis, et illi proportio- nabilis. nabilis.

2. Adhuc, Magister Hugo dicit, quod 2. Adhuc, Magister Hugo dicit, quod « veniale est, cui debetur poena transito- « veniale est, cui debetur poena transito- ria. » Cum igitur Deus non puniatur ul- ria. » Cum igitur Deus non puniatur ul- tra condignum, videtur quod Deus non tra condignum, videtur quod Deus non puniat ipsum æternaliter. puniat ipsum æternaliter.

3. Adhuc, Sicut se habent retributiones, 3. Adhuc, Sicut se habent retributiones, ita se habent merita bona et mala: sed ita se habent merita bona et mala: sed duæ pœnæ sunt retribuentes malis, sci- duæ pœnæ sunt retribuentes malis, sci- licet æterna, et transitoria: et duo sunt licet æterna, et transitoria: et duo sunt mala quibus retribuntur, scilicet veniale, mala quibus retribuntur, scilicet veniale, et mortale cum igitur poena æterna de- et mortale cum igitur poena æterna de- beatur mortali, pœna transitoria debetur beatur mortali, pœna transitoria debetur veniali. Et sic habetur propositum. veniali. Et sic habetur propositum. IN CONTRARIUM hujus probatur, IN CONTRARIUM hujus probatur,

1. Per illud Lucæ, x11, 59: Non exies 1. Per illud Lucæ, x11, 59: Non exies inde, donec etiam novissimum minutum inde, donec etiam novissimum minutum reddassed novissimum minutum est reddassed novissimum minutum est veniale peccatum: et constat, quod in veniale peccatum: et constat, quod in mortali decedens nihil reddere potest mortali decedens nihil reddere potest gratum Deo ergo in æterno carcere gratum Deo ergo in æterno carcere clauditur etiam pro veniali: ergo veniale clauditur etiam pro veniali: ergo veniale in ipso in æternum punitur. in ipso in æternum punitur.

2. Item, Matth. v, 26: Non exies inde, 2. Item, Matth. v, 26: Non exies inde, donec reddas novissimum quadrantem. donec reddas novissimum quadrantem. Glossa «Minuta peccata, quia nihil im- Glossa «Minuta peccata, quia nihil im- punitum. » Ex hoc sequitur idem quod punitum. » Ex hoc sequitur idem quod prius. prius.

3. Adhuc, Constat, quod ignis respon- 3. Adhuc, Constat, quod ignis respon-

873 873

det hujusmodi peccato, et vermis con- det hujusmodi peccato, et vermis con- scientiæ, ut dicitur, Isa.LXVI, 24, de dam- scientiæ, ut dicitur, Isa.LXVI, 24, de dam- natis Vermis eorum non morietur, et natis Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non exstinguetur. Ergo in ignis eorum non exstinguetur. Ergo in æternum ardebunt, et vermem patientur æternum ardebunt, et vermem patientur de peccato veniali. de peccato veniali.

4. Si forte du dicas, quod in morte ma- 4. Si forte du dicas, quod in morte ma- lorum relaxentur hujusmodi venialia : lorum relaxentur hujusmodi venialia : contraria sunt quæ in Littera determi- contraria sunt quæ in Littera determi- nantur hic. nantur hic.

Adhuc, Melior est mors bonorum, et Adhuc, Melior est mors bonorum, et magis meritoria, quam malorum : et non magis meritoria, quam malorum : et non delet necessario venialia, ut probatur delet necessario venialia, ut probatur hic ergo nec mors malorum. hic ergo nec mors malorum.

5. Adhuc, Nullum peccatum nec par- 5. Adhuc, Nullum peccatum nec par- vum nec magnum solubile est sine gra- vum nec magnum solubile est sine gra- tia sed damnati non sunt susceptibiles tia sed damnati non sunt susceptibiles gratiæ: ergo nullum in eis umquam de- gratiæ: ergo nullum in eis umquam de- lebitur peccatum: sed manente peccato, lebitur peccatum: sed manente peccato, manebit et poena : ergo poena peccati manebit et poena : ergo poena peccati mortalis manet in æternum: et sic habe- mortalis manet in æternum: et sic habe- tur propositum. tur propositum.

RESPONSIO. Dicendum, quod veniale RESPONSIO. Dicendum, quod veniale conjunctum mortali, punitur in æternum conjunctum mortali, punitur in æternum in inferno sed in æternum minor pœna in inferno sed in æternum minor pœna respondet ei, quam mortali, sicut probant respondet ei, quam mortali, sicut probant ultimæ rationes et auctoritates. ultimæ rationes et auctoritates.

: :

Solutio. Solutio.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- Ad 1, 2 et 3. AD PRIMUM ergo dicendum, quod se- Ad 1, 2 et 3. cundum se improportionabilia sunt ve- cundum se improportionabilia sunt ve- niale et mortale: sed per accidens in du- niale et mortale: sed per accidens in du- ratione efficiuntur proportionabiles pœnæ ratione efficiuntur proportionabiles pœnæ eorum, scilicet si subjectum non sit ex- eorum, scilicet si subjectum non sit ex- piabile a culpa cui subditur, sicut in dam- piabile a culpa cui subditur, sicut in dam- natis. Unde quod objectio probat, verum natis. Unde quod objectio probat, verum est per se, et falsum per accidens: est per se, et falsum per accidens: non tenet nisi per se, scilicet quod mor- non tenet nisi per se, scilicet quod mor- tale accipiatur ut mortale, et veniale ut tale accipiatur ut mortale, et veniale ut veniale sed cum veniale est in subjecto veniale sed cum veniale est in subjecto non susceptibili gratiæ, efficitur num- non susceptibili gratiæ, efficitur num- quam habens vel habiturum veniam : et quam habens vel habiturum veniam : et

tunc non tenet. tunc non tenet.

et et

Eadem prorsus est solutio ad duo se- Eadem prorsus est solutio ad duo se- quentia. quentia.

874 874

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS IX. ARTICULUS IX.

An animæ in purgatorio punientur per An animæ in purgatorio punientur per

dæmones ? dæmones ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, post initium : « Bonus est, et ibi, D, post initium : « Bonus est, et charitatem habet, et in charitate de hac charitatem habet, et in charitate de hac vita transit, etc. » vita transit, etc. »

Quæritur hic, quod multi scire desi- Quæritur hic, quod multi scire desi- derant, utrum per dæmones ministros derant, utrum per dæmones ministros poenarum, puniantur animæ in purgato- poenarum, puniantur animæ in purgato- rio existentes ? rio existentes ?

Et videtur, quod sic: Et videtur, quod sic:

1. Per ea quæ leguntur in gestis San- 1. Per ea quæ leguntur in gestis San- ctorum, sicut in vita beati Martini, quod ctorum, sicut in vita beati Martini, quod adstitit ei diabolus: et constat, quod adstitit ei diabolus: et constat, quod scivit per opera sua, quod non erat dam- scivit per opera sua, quod non erat dam- nandus ergo ad stitit ei ut ad pur nandus ergo ad stitit ei ut ad pur gatorium secundum suam æstimationem gatorium secundum suam æstimationem traheretur ergo videtur, quod dæmones traheretur ergo videtur, quod dæmones sint ministri pœnarum purgatorii. sint ministri pœnarum purgatorii.

2. Adhuc, In judiciis hujus mundi 2. Adhuc, In judiciis hujus mundi sunt tortores quidam nequam constituti : sunt tortores quidam nequam constituti : ergo et in judicio divino: ergo purgandi ergo et in judicio divino: ergo purgandi torquentur per dæmones. torquentur per dæmones.

3. Adhuc, Sancti etiam qui evolabunt 3. Adhuc, Sancti etiam qui evolabunt et perfecti sunt in hac vita, permittuntur et perfecti sunt in hac vita, permittuntur a Deo vexari a dæmonibus, sicut legitur a Deo vexari a dæmonibus, sicut legitur de beato Antonio et aliis in eremo con- de beato Antonio et aliis in eremo con- stitutis ergo cum illi qui sunt in purga- stitutis ergo cum illi qui sunt in purga- torio, sanctiores non sint istis, videtur torio, sanctiores non sint istis, videtur etiam, quod illos Deus permittat a dæ- etiam, quod illos Deus permittat a dæ- monibus vexari. monibus vexari.

4. Adhuc, Peccatum veniale fit ex 4. Adhuc, Peccatum veniale fit ex tentatione tentationum autem ministri tentatione tentationum autem ministri sunt dæmones: sed dicit auctoritas, quod sunt dæmones: sed dicit auctoritas, quod illos quilibet tortores habebit in poena, illos quilibet tortores habebit in poena, quos incentores habuit in culpa: ergo quos incentores habuit in culpa: ergo videtur, quod ibi tortores habebunt in videtur, quod ibi tortores habebunt in poena purgatorii venialiter peccantes, poena purgatorii venialiter peccantes, ipsos dæmones quos incentores in culpa ipsos dæmones quos incentores in culpa veniali et tentatione habuerunt. veniali et tentatione habuerunt.

IN CONTRARIUM hujus objicitur, quod Sed con IN CONTRARIUM hujus objicitur, quod Sed con 1. Dicit beatus Gregorius in libro IV 1. Dicit beatus Gregorius in libro IV Dialogorum, quod animæ malorum per Dialogorum, quod animæ malorum per se descendunt ad pœnas. Ergo multo ma- se descendunt ad pœnas. Ergo multo ma- gis sine violentia diaboli in pœnis erunt gis sine violentia diaboli in pœnis erunt animæ Sanctorum purgandorum. animæ Sanctorum purgandorum.

2. Adhuc, Non est consensus diabolo 2. Adhuc, Non est consensus diabolo factus in eo qui peccat venialiter tan- factus in eo qui peccat venialiter tan- tum imo habitualiter consentit Deo : tum imo habitualiter consentit Deo : ergo videtur, quod nulli per justitiam ergo videtur, quod nulli per justitiam debet subdi nisi Deo : ergo videtur, quod debet subdi nisi Deo : ergo videtur, quod sola justitia damnet eum, et non subda- sola justitia damnet eum, et non subda- tur tortori diabolo. tur tortori diabolo.

3. Adhuc, Sancti non traduntur hic 3. Adhuc, Sancti non traduntur hic diabolo nisi ad majorem coronam: sed diabolo nisi ad majorem coronam: sed hujusmodi necessitas non erit in futuro : hujusmodi necessitas non erit in futuro : ergo videtur, quod ibi non tradantur, ergo videtur, quod ibi non tradantur, sed purgentur simpliciter, sed purgentur simpliciter,

4. Adhuc, In politicis videmus, quod 4. Adhuc, In politicis videmus, quod alius est puniens filium, et alius latro- alius est puniens filium, et alius latro- nem vel hostem super filium enim est nem vel hostem super filium enim est disciplina patris tantum, sed super la- disciplina patris tantum, sed super la- tronem et hostem emissarius dirigitur : tronem et hostem emissarius dirigitur : ergo videtur, cum nostra justitia sit ergo videtur, cum nostra justitia sit exemplata a divina, quod similiter sit in exemplata a divina, quod similiter sit in Dei justitia constat autem, quod filii Dei justitia constat autem, quod filii sunt qui sunt in purgatorio: ergo super sunt qui sunt in purgatorio: ergo super eos non debet esse nisi disciplina patris : eos non debet esse nisi disciplina patris : ergo non funestus tortor debet in eos ac- ergo non funestus tortor debet in eos ac- cipere potestatem. cipere potestatem.

RESPONSIO. In hac quæstione nescio RESPONSIO. In hac quæstione nescio quid asseri possit: sed pie puto esse quid asseri possit: sed pie puto esse credendum, quod animæ existentes in credendum, quod animæ existentes in purgatorio, per dæmones ministros pœ- purgatorio, per dæmones ministros pœ- narum non puniantur: tamen bene pu- narum non puniantur: tamen bene pu- to, quod delectentur dæmones in poenis to, quod delectentur dæmones in poenis earum, et ideo quandoque leguntur eis earum, et ideo quandoque leguntur eis assistere et per hoc solvitur primum de assistere et per hoc solvitur primum de beato Martino. beato Martino.

AD ALIUD dicendum, quod hoc verum AD ALIUD dicendum, quod hoc verum est de judiciis condemnandorum, ut patet est de judiciis condemnandorum, ut patet ex ultima objectione, quia illa solvit ex ultima objectione, quia illa solvit illam rationem: sed non est verum in illam rationem: sed non est verum in disciplina patris ad filium. disciplina patris ad filium.

AD ALIUD dicendum, quod alia est ra- AD ALIUD dicendum, quod alia est ra- tio hic et alia ibi: quia hic est locus tio hic et alia ibi: quia hic est locus tentationum et crescendi in merito, sed tentationum et crescendi in merito, sed non ibi et ideo tentatores permittit hic non ibi et ideo tentatores permittit hic

·Solutio. ·Solutio. Al 1. Al 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

d 4. d 4.

IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 10.

officium tentationis exercere, sed non officium tentationis exercere, sed non

ibi. ibi.

AD ALIUD dicendum, quod peccatum AD ALIUD dicendum, quod peccatum veniale secundum quid peccatum est : veniale secundum quid peccatum est : et ideo non oportet, quod ita tyrannice et ideo non oportet, quod ita tyrannice vindicetur sicut mortale: et ideo illa vindicetur sicut mortale: et ideo illa auctoritas intelligitur de mortalibus. auctoritas intelligitur de mortalibus.

ARTICULUS X. ARTICULUS X.

An error iste Græcorum veniat appro- An error iste Græcorum veniat appro- bandus, qui dicunt nullum ante diem bandus, qui dicunt nullum ante diem judicii intrare cœlum vel infernum, judicii intrare cœlum vel infernum, sed in mediis locis conservari ? sed in mediis locis conservari ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, D, paulo ante finem : « Ergo post ibi, D, paulo ante finem : « Ergo post hanc vitam ab illo purgabitur, etc. » hanc vitam ab illo purgabitur, etc. »

Disputari enim potest hic de quodam Disputari enim potest hic de quodam errore quorumdam Græcorum,qui dicunt errore quorumdam Græcorum,qui dicunt nullum ante diem judicii intrare cœlum nullum ante diem judicii intrare cœlum vel infernum, sed in locis mediis usque vel infernum, sed in locis mediis usque illuc conversari. illuc conversari.

Videtur autem, quod dicant bene: Videtur autem, quod dicant bene:

1. Per illud epistolæ ad Hebr. xi, 39 1. Per illud epistolæ ad Hebr. xi, 39 et 40 Hi omnes testimonio fidei proba- et 40 Hi omnes testimonio fidei proba- ti, non acceperunt repromissionem: Deo ti, non acceperunt repromissionem: Deo pro nobis melius aliquid providente, ut pro nobis melius aliquid providente, ut non sine nobis consummarentur. Ergo non sine nobis consummarentur. Ergo videtur, quod unus sine alio non con- videtur, quod unus sine alio non con- summabitur erit autem consummatio summabitur erit autem consummatio in die judicii ergo usque ad illum nul- in die judicii ergo usque ad illum nul- lus accipiet gloriam in cœlo, nec poe- lus accipiet gloriam in cœlo, nec poe- nam in inferno: quia Deus non est pro- nam in inferno: quia Deus non est pro- nior ad cito condemnandum, quam ad nior ad cito condemnandum, quam ad cito remunerandum. cito remunerandum.

2. Adhuc, Apocal. vi, 11: Et dictum 2. Adhuc, Apocal. vi, 11: Et dictum est illis ut requiescerent adhuc modicum est illis ut requiescerent adhuc modicum tempus, donec compleantur conservi eo- tempus, donec compleantur conservi eo- rum et fratres eorum. Ergo exspectant rum et fratres eorum. Ergo exspectant fratres in accipiendo stolam gloriæ : et fratres in accipiendo stolam gloriæ : et ex hoc habetur idem quod prius. ex hoc habetur idem quod prius.

1 Vulgata habet: Satiabor cum apparuerit 1 Vulgata habet: Satiabor cum apparuerit gloria tua. gloria tua.

875 875

Si dicatur, quod isti erant in gloria Si dicatur, quod isti erant in gloria secundum animam, sed secundum cor- secundum animam, sed secundum cor- pus petebant glorificari. CONTRA hoc est pus petebant glorificari. CONTRA hoc est quod dicitur ibi: quia dictum est eis, quod dicitur ibi: quia dictum est eis, quod sustinebunt tempus modicum: quod sustinebunt tempus modicum: sustinentia autem poenam importat: in sustinentia autem poenam importat: in gloria autem non est poena: ergo vide- gloria autem non est poena: ergo vide- tur, quod secundum animam non erunt. tur, quod secundum animam non erunt. in gloria. in gloria.

3. Adhuc, Matth. x, 30, dicitur: 3. Adhuc, Matth. x, 30, dicitur: Sinite utraque crescere usque ad `mes- Sinite utraque crescere usque ad `mes- sem ... triticum autem congregate in sem ... triticum autem congregate in horreum meum. Ergo usque illuc non horreum meum. Ergo usque illuc non alligabuntur ad comburendum, nec triti- alligabuntur ad comburendum, nec triti- cum reponetur in horreo cœli. cum reponetur in horreo cœli.

4. Adhuc, Matth. xxv, 33 et seq. : Et 4. Adhuc, Matth. xxv, 33 et seq. : Et statuet oves a dextris, hoedos autem a statuet oves a dextris, hoedos autem a sinistris. Tunc dicet rex his qui a dex- sinistris. Tunc dicet rex his qui a dex- tris ejus erunt: Venite, benedicti, etc. tris ejus erunt: Venite, benedicti, etc. Et his qui a sinistris erunt: Discedite Et his qui a sinistris erunt: Discedite a me, maledicti, etc. Ergo videtur, quod a me, maledicti, etc. Ergo videtur, quod usque illuc non separabuntur, nec isti usque illuc non separabuntur, nec isti mittentur in infernum, nec illi vocabun- mittentur in infernum, nec illi vocabun- tur ad regnum : tur ad regnum : et sic iterum habetur et sic iterum habetur propositum. propositum.

5. Adhuc, Matth. xx, 8 Cum sero 5. Adhuc, Matth. xx, 8 Cum sero factum esset, dixit dominus vineæ pro- factum esset, dixit dominus vineæ pro- curatori suo: Voca operarios, et redde curatori suo: Voca operarios, et redde illis mercedem, scilicet suam. Sero au- illis mercedem, scilicet suam. Sero au- tem est consummatio sæculi: ergo vide- tem est consummatio sæculi: ergo vide- tur, quod nec bonus nec malus merce- tur, quod nec bonus nec malus merce- dem accipiet. ante consummationem sæ- dem accipiet. ante consummationem sæ- culi. culi.

6. Adhuc, In Psalmo xvi, 15: 6. Adhuc, In Psalmo xvi, 15: « Sa- « Sa- tiabor cum manifestabitur gloria tua. » tiabor cum manifestabitur gloria tua. » Ita enim habet alia translatio 1. Sed non Ita enim habet alia translatio 1. Sed non manifestabitur gloria ante diem judicii, manifestabitur gloria ante diem judicii, sicut ipse dicit, Luc. xx1, 27: Tunc vi- sicut ipse dicit, Luc. xx1, 27: Tunc vi- debunt Filium hominis venientem in nu-- debunt Filium hominis venientem in nu-- be cum potestate magna et majestate. be cum potestate magna et majestate. Et vere, id est, sic veniet quemadmodum Et vere, id est, sic veniet quemadmodum vidistis eum 2. Ergo usque illuc non sa- vidistis eum 2. Ergo usque illuc non sa- tiabuntur ergo nec gloriam habebunt : tiabuntur ergo nec gloriam habebunt : ergo nec damnati pœnas inferni. ergo nec damnati pœnas inferni.

7. Per rationem autem arguitur idem : 7. Per rationem autem arguitur idem : Nullius enim rei quæ per judicium ha- Nullius enim rei quæ per judicium ha-

2 Act. 1, 11. 2 Act. 1, 11.

876 876

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

benda est, adeptio erit ante prolationem benda est, adeptio erit ante prolationem sententiæ sed infernus et coelum per ju- sententiæ sed infernus et coelum per ju- dicium habenda sunt, ut probatur, Matth. dicium habenda sunt, ut probatur, Matth. xxv, 33 et seq.: ergo neutrius est ade- xxv, 33 et seq.: ergo neutrius est ade- ptio ante sententiæ prolationem: sed ptio ante sententiæ prolationem: sed sententia non proferetur nisi in die judi- sententia non proferetur nisi in die judi- cii ergo usque ad illud nulli adipiscen- cii ergo usque ad illud nulli adipiscen- tur cœlum vel infernum : et sic habetur tur cœlum vel infernum : et sic habetur propositum. propositum.

8. Adhuc, Summi et magnifici regis 8. Adhuc, Summi et magnifici regis non est aliquid dare, nisi quod ostensi- non est aliquid dare, nisi quod ostensi- vum est magnæ magnificentiæ: sed vum est magnæ magnificentiæ: sed Deus est summe magnificus: ergo, etc.: Deus est summe magnificus: ergo, etc.: sed magnificentius et jucundius est dare sed magnificentius et jucundius est dare simul omnibus infinitum bonum simul simul omnibus infinitum bonum simul in corpore et anima, quam dare sigil- in corpore et anima, quam dare sigil- latim huic et illi: ergo simul omnibus latim huic et illi: ergo simul omnibus dabit, et non sigillatim huic, et illi: dabit, et non sigillatim huic, et illi: et sic iterum concluditur propositum: et sic iterum concluditur propositum: quia ab omnibus supponitur Deum quia ab omnibus supponitur Deum omnia eodem modo facere quo hone- omnia eodem modo facere quo hone- stissime fiunt, et secundum quod maxi- stissime fiunt, et secundum quod maxi- mam gloriam et virtutem ostendunt. mam gloriam et virtutem ostendunt.

9. Adhuc, In urbanitatibus in quibus 9. Adhuc, In urbanitatibus in quibus in communi decertatur, nulli sine altero in communi decertatur, nulli sine altero corona imponitur, sed communiter corona imponitur, sed communiter triumphans, communiter coronatur: sed triumphans, communiter coronatur: sed hæc terrena per similitudinem imitatio- hæc terrena per similitudinem imitatio- nis descendunt a divinis : ergo in divinis nis descendunt a divinis : ergo in divinis est similiter: constat autem omnibus, est similiter: constat autem omnibus, quod Sancti in communi triumphum de quod Sancti in communi triumphum de omni hoste salutem impediente faciunt : omni hoste salutem impediente faciunt : ergo videtur, quod in communi omnes ergo videtur, quod in communi omnes simul coronari habent: sed hoc non simul coronari habent: sed hoc non potest fieri nisi communiter: ergo vide- potest fieri nisi communiter: ergo vide- tur, quod nullus plenam accipiet beatitu- tur, quod nullus plenam accipiet beatitu- dinem, nisi post resurrectionem: ergo dinem, nisi post resurrectionem: ergo nec pœnas inferni: quia per oppositum nec pœnas inferni: quia per oppositum una ratio est de poenis inferni, et gaudiis una ratio est de poenis inferni, et gaudiis regni coelorum. regni coelorum.

10. Adhuc, Duæ sunt partes rationalis 10. Adhuc, Duæ sunt partes rationalis naturæ, scilicet in carne existens, et se- naturæ, scilicet in carne existens, et se- parata a carne sed constat, quod illa parata a carne sed constat, quod illa quæ est separata, tota simul fuit præmia- quæ est separata, tota simul fuit præmia- ta ex parte bonorum, et tota simul puni- ta ex parte bonorum, et tota simul puni- ta ex parte malorum : ergo similiter erit ta ex parte malorum : ergo similiter erit in altera parte rationalis creaturæ, scili- in altera parte rationalis creaturæ, scili- cet in illa quæ est carni conjuncta: et cet in illa quæ est carni conjuncta: et sie iterum habetur propositum. sie iterum habetur propositum.

IN CONTRARIUM hujus sic objicitur: Sed en IN CONTRARIUM hujus sic objicitur: Sed en 1. Luc. xxi, 43: Amen dico tibi, ho- 1. Luc. xxi, 43: Amen dico tibi, ho- die mecum eris in paradiso. die mecum eris in paradiso.

Si forte tu dicas, quod non fuit in Si forte tu dicas, quod non fuit in plena fruitione: sed paradisus dicitur plena fruitione: sed paradisus dicitur ibi requies a pœnis. CONTRA: Chrysosto- ibi requies a pœnis. CONTRA: Chrysosto- mus exponens illud verbum dicit sic: mus exponens illud verbum dicit sic: « Quidam dicunt latronem nondum asse- « Quidam dicunt latronem nondum asse- cutum esse paradisum: sed paradisum cutum esse paradisum: sed paradisum quidem latro possedit: non enim potest quidem latro possedit: non enim potest mentiri qui dicit: Hodie mecum eris in mentiri qui dicit: Hodie mecum eris in paradiso. » paradiso. »

Si forte dicas, quod nec secundum nos Si forte dicas, quod nec secundum nos latro eodem die fuit in cœlo empyreo, latro eodem die fuit in cœlo empyreo, licet in plena fuerit deitatis Christi frui- licet in plena fuerit deitatis Christi frui- tione. Probetur per aliam auctoritatem tione. Probetur per aliam auctoritatem de opposito descendentem, Luc. xvi, 22: de opposito descendentem, Luc. xvi, 22: Mortuus est et dives, et sepultus est in Mortuus est et dives, et sepultus est in inferno. Constat autem, quod loquitur inferno. Constat autem, quod loquitur de inferno damnatorum, ut probatur per de inferno damnatorum, ut probatur per incendium quod patiebatur: ergo a si- incendium quod patiebatur: ergo a si- mili ante diem judicii intratur in infer- mili ante diem judicii intratur in infer- num ergo cum Deus pronior sit ad mi- num ergo cum Deus pronior sit ad mi- serandum, quam ad condemnandum, serandum, quam ad condemnandum, etiam ante diem judicii intratur in re- etiam ante diem judicii intratur in re- gnum coelorum. gnum coelorum.

2. Adhuc, Super illud epistolæ ad 2. Adhuc, Super illud epistolæ ad Hebr. xi, 40 Ut non sine nobis consum- Hebr. xi, 40 Ut non sine nobis consum- marentur, dicit Chrysotomus sic : « Per- marentur, dicit Chrysotomus sic : « Per- ceperunt quidam juxta labores, sed non ceperunt quidam juxta labores, sed non juxta coronas. Si enim unum corpus su- juxta coronas. Si enim unum corpus su- mus omnes, major efficitur ipsi corpori mus omnes, major efficitur ipsi corpori delectatio, quando in communi et non delectatio, quando in communi et non particulariter communicat. » Ex hoc pa- particulariter communicat. » Ex hoc pa- tet, quod Sancti jam in anima juxta la- tet, quod Sancti jam in anima juxta la- bores perceperunt, licet secundum corpo- bores perceperunt, licet secundum corpo- rum gloriam adhuc communem hominum rum gloriam adhuc communem hominum resurrectionem exspectant: sed labores resurrectionem exspectant: sed labores hominum sunt meritorii regni cœlo- hominum sunt meritorii regni cœlo- rum ergo jam receperunt hoc: ergo rum ergo jam receperunt hoc: ergo intraverunt coelum. intraverunt coelum.

3. Adhuc, Apocal. VI, 11. Datæ sunt 3. Adhuc, Apocal. VI, 11. Datæ sunt illis singulæ stolæ àlbæ et dictum est illis singulæ stolæ àlbæ et dictum est illis, ut requiescerent tempus adhuc mo- illis, ut requiescerent tempus adhuc mo- dicum. Constat autem, quod singulæ dicum. Constat autem, quod singulæ stolæ significant animarum beatitudi- stolæ significant animarum beatitudi- nem ergo jam in cœlo sunt ubi visæ nem ergo jam in cœlo sunt ubi visæ sunt a Joaanne, et beatitudinem animæ sunt a Joaanne, et beatitudinem animæ acceperunt. acceperunt.

IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XXI, D, ART. 10.

4. Adhuc, Athanasius in libro Quæ- 4. Adhuc, Athanasius in libro Quæ- stionum ¹ : « Ex divinis Scripturis doce- stionum ¹ : « Ex divinis Scripturis doce- mur, quoniam peccatorum animæ in mur, quoniam peccatorum animæ in inferno sunt subtus omnem terram et inferno sunt subtus omnem terram et mare, sicut dicit Psalmus LXXXVII, 7: mare, sicut dicit Psalmus LXXXVII, 7: In tenebrosis, et in umbra mortis. In tenebrosis, et in umbra mortis. Justorum autem animæ post adventum Justorum autem animæ post adventum Christi, sicut de latrone dicimus, in para- Christi, sicut de latrone dicimus, in para- diso sunt: quia non solum propter la- diso sunt: quia non solum propter la- tronis animam Christus paradisum aper- tronis animam Christus paradisum aper- ruit, sed etiam propter reliquas sancto- ruit, sed etiam propter reliquas sancto- rum animas. » Constat autem, quod de rum animas. » Constat autem, quod de paradiso terrestri non loquitur: quia ille paradiso terrestri non loquitur: quia ille est regio corporum non spirituum : ergo est regio corporum non spirituum : ergo loquitur de cœlo empyreo, quod est loquitur de cœlo empyreo, quod est regio beatorum spirituum. regio beatorum spirituum.

5. Adhuc, Per rationem: Quæcum- 5. Adhuc, Per rationem: Quæcum- que differenter se habent in merito et que differenter se habent in merito et causa meriti, differenter habere se de- causa meriti, differenter habere se de- bent in præmio: constat autem, quod bent in præmio: constat autem, quod anima et corpus differenter sunt causa anima et corpus differenter sunt causa meriti quia anima est tota causa, et meriti quia anima est tota causa, et corpus tantum obedit: corpus tantum obedit: ergo videtur, ergo videtur, quod differenter habere se debeant in quod differenter habere se debeant in præmio ergo non simul debent præ- præmio ergo non simul debent præ- miari: sed anima corpore principalior miari: sed anima corpore principalior fuit in merito et sic habetur, quod fuit in merito et sic habetur, quod anima statim ut solvitur a corpore, est anima statim ut solvitur a corpore, est in cœlo præmianda. in cœlo præmianda.

6. Adhuc, In primo statu si servata 6. Adhuc, In primo statu si servata fuisset innocentia, non omnes simul trans- fuisset innocentia, non omnes simul trans- lati fuissent in alienum statum beatitu- lati fuissent in alienum statum beatitu- dinis secundum Basilium (alias, secun- dinis secundum Basilium (alias, secun- dum sententiam probabilius dicentium) dum sententiam probabilius dicentium) sed potius patres translati locum dedis- sed potius patres translati locum dedis- sent filiis ergo videtur, quod nec hoc sent filiis ergo videtur, quod nec hoc in statu isto sit faciendum. in statu isto sit faciendum.

7. Adhuc, Summe influens, suam bea- 7. Adhuc, Summe influens, suam bea- titudinem et bonitatem statim influit uni- titudinem et bonitatem statim influit uni- cuique perceptibili quantum percipere cuique perceptibili quantum percipere potest sed Deus hoc modo summe in- potest sed Deus hoc modo summe in- fluens est ergo, etc. : sed statim reso- fluens est ergo, etc. : sed statim reso- luta a carne anima susceptibilis est bea- luta a carne anima susceptibilis est bea- titudinis summæ in cœlo: ergo statim titudinis summæ in cœlo: ergo statim influit ei illam Deus influit ei illam Deus positum. positum.

et sic habetur pro- et sic habetur pro-

1 S. ATHANASIUS, Lib. Quæstionum, Quæst. 9. 1 S. ATHANASIUS, Lib. Quæstionum, Quæst. 9. 2 Cf. II ad Corinth. XII, 2. 2 Cf. II ad Corinth. XII, 2.

877 877

8. Adhuc, Summe sapiens nihil facit 8. Adhuc, Summe sapiens nihil facit inaniter, et quod non provenit ad ali- inaniter, et quod non provenit ad ali- quam utilitatem: sed Deus est summe quam utilitatem: sed Deus est summe sapiens ergo, etc. sed nulla utilitas, sapiens ergo, etc. sed nulla utilitas, sed potius dispendium proveniret ex San- sed potius dispendium proveniret ex San- ctorum dilatione secundum animas usque ctorum dilatione secundum animas usque ad diem judicii: ergo ipse non differt ad diem judicii: ergo ipse non differt eos secundum animæ glorificationem. eos secundum animæ glorificationem. Probatio mediæ. Si aliquid utilitatis vel Probatio mediæ. Si aliquid utilitatis vel honoris vel commodi ex hoc proveniret : honoris vel commodi ex hoc proveniret : aut hoc esset ex parte Dei, aut ex parte aut hoc esset ex parte Dei, aut ex parte Sanctorum. Ex parte Dei non est: quia Sanctorum. Ex parte Dei non est: quia bonitas sua in æqualibus numero bonis bonitas sua in æqualibus numero bonis et æque magnis relucet præmiando divi- et æque magnis relucet præmiando divi- sim sicut conjunctim, quia tot sunt et sim sicut conjunctim, quia tot sunt et tantis præmiati uno modo sicut alio. Ex tantis præmiati uno modo sicut alio. Ex parte autem Sanctorum proveniret dis- parte autem Sanctorum proveniret dis- pendium exspectationis. Et sic constat pendium exspectationis. Et sic constat propositum. propositum.

9. Adhuc, Summe justi non est differre 9. Adhuc, Summe justi non est differre mercedem operarii, etiam usque mane, mercedem operarii, etiam usque mane, si potest eam recipere operarius: sed si potest eam recipere operarius: sed Deum esse summe justum nemo dubitat: Deum esse summe justum nemo dubitat: ergo mercedem non differt: sed anima ergo mercedem non differt: sed anima resoluta a carne, statim est receptibilis: resoluta a carne, statim est receptibilis: ergo statim post mortem dat ei Deus : ergo statim post mortem dat ei Deus : ergo statim intrat in regnum cœlorum. ergo statim intrat in regnum cœlorum.

ET QUIA hoc nullum habet dubium si Solutio. ET QUIA hoc nullum habet dubium si Solutio. legatur Evangelium et Apocalypsis et legatur Evangelium et Apocalypsis et Epistolæ, in quibus etiam rapti sunt San- Epistolæ, in quibus etiam rapti sunt San- cli ad visionem Dei in cœlis, sicut Paulus cli ad visionem Dei in cœlis, sicut Paulus dicit se raptum 2: dicuntur etiam Sancti dicit se raptum 2: dicuntur etiam Sancti stolis albis in coelo sequi Agnum, et can- stolis albis in coelo sequi Agnum, et can- tare canticum novum ante sedem Dei ³ : tare canticum novum ante sedem Dei ³ : ideo primum tamquam hæresis pessima ideo primum tamquam hæresis pessima condemnatur. condemnatur.

3 3

ET RESPONDEATUR ad primum, quod se- ET RESPONDEATUR ad primum, quod se- cundum Litteræ intellectum non est ille cundum Litteræ intellectum non est ille intellectus Apostoli : sed secundum Lit- intellectus Apostoli : sed secundum Lit- teram enumeravit Sanctos Veteris Testa- teram enumeravit Sanctos Veteris Testa- menti, et ostendit quoniam non possum menti, et ostendit quoniam non possum consummari sine gratia Novi Testamenti consummari sine gratia Novi Testamenti quæ perficit Sanctos Novi Testamenti qui quæ perficit Sanctos Novi Testamenti qui sunt fideles Christi unde consummatio sunt fideles Christi unde consummatio illa tota facta est per Christum. Et quod illa tota facta est per Christum. Et quod

8 Cf. Apocal. v et vi passim. 8 Cf. Apocal. v et vi passim.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

. .

Ad 4.. Ad 4..

Ad 5. Ad 5.

878 878

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

iste sit intellectus Litteræ, patet omni iste sit intellectus Litteræ, patet omni legenti præcedentia et sequentia epi- legenti præcedentia et sequentia epi- stolæ. stolæ.

Si autem ex Glossis quis velit arguere : Si autem ex Glossis quis velit arguere : tunc auctoritas Chrysostomi dicta in con- tunc auctoritas Chrysostomi dicta in con- trarium solvit : quoniam loquitur de San- trarium solvit : quoniam loquitur de San- ctis secundum corporum consummatio- ctis secundum corporum consummatio- nem, et non secundum consummationem nem, et non secundum consummationem animæ. Quare autem corpora præmian- animæ. Quare autem corpora præmian- tur simul, et non animæ, in tractatu de tur simul, et non animæ, in tractatu de resurrectione requiratur. resurrectione requiratur.

AD ALIUD dicendum, quod animas San- AD ALIUD dicendum, quod animas San- ctorum esse sub throno Dei in coelo cum ctorum esse sub throno Dei in coelo cum singulis stolis animarum probat ipsa vi- singulis stolis animarum probat ipsa vi- sio Joannis et sustinere est idem quod sio Joannis et sustinere est idem quod certitudinaliter stolam corporis exspe- certitudinaliter stolam corporis exspe-

ctare. ctare.

Ad hoc autem quod objicitur, quod Ad hoc autem quod objicitur, quod sustinere dicit pœnam, dicendum quod sustinere dicit pœnam, dicendum quod falsum est: quia sæpe pro sola exspecta- falsum est: quia sæpe pro sola exspecta- tione ponitur. Dicunt tamen Sancti, quod tione ponitur. Dicunt tamen Sancti, quod desiderant animæ vehementer incorpo- desiderant animæ vehementer incorpo- rari gloriosis corporibus, et præ desiderio rari gloriosis corporibus, et præ desiderio retrahuntur aliquantulum a contempla- retrahuntur aliquantulum a contempla- tione Dei et hoc potest nominare ver- tione Dei et hoc potest nominare ver- bum sustinendi. bum sustinendi.

AD HOC quod objicitur de zizania, di- AD HOC quod objicitur de zizania, di- cendum quod permixtio malorum cum cendum quod permixtio malorum cum bonis in militante Ecclesia notatur ibi: bonis in militante Ecclesia notatur ibi: et hoc significatur per crescere post et hoc significatur per crescere post mortem enim nec zizania crescit, nec mortem enim nec zizania crescit, nec triticum. Et hoc verum est, quod genera- triticum. Et hoc verum est, quod genera- lis separatio bonorum a malis non erit, lis separatio bonorum a malis non erit, nisi tunc quando militia Ecclesiæ finietur, nisi tunc quando militia Ecclesiæ finietur, et universaliter ab hostibus segregabi- et universaliter ab hostibus segregabi-

tur. tur.

AD ALIUD dicendum, quod Evangelium AD ALIUD dicendum, quod Evangelium ibi tangit judicium quod erit in corpore ibi tangit judicium quod erit in corpore et anima, et non in anima sola : unde et anima, et non in anima sola : unde nihil facit ad propositum. nihil facit ad propositum.

AD ALIUD dicendum, quod in fine sæ- AD ALIUD dicendum, quod in fine sæ- culi est tempus vocandi operarios in om- culi est tempus vocandi operarios in om- ni parte qua laboraverunt, scilicet in ni parte qua laboraverunt, scilicet in corpore et anima: sed etiam ante finem corpore et anima: sed etiam ante finem vesperæ consolationem accipit patrisfa- vesperæ consolationem accipit patrisfa- milias anima quæ principalior fuit in la- milias anima quæ principalior fuit in la- bore sicut etiam modo in rusticorum bore sicut etiam modo in rusticorum

1 f. Eccli. 1, 4. 1 f. Eccli. 1, 4.

operibus videmus, quod meliores opera- operibus videmus, quod meliores opera- rii consolationem habent specialem ab eo rii consolationem habent specialem ab eo qui conduxit eos. qui conduxit eos.

AD ALIUD dicendum, quod statim ap- AD ALIUD dicendum, quod statim ap- paret gloria Domini, quando non est cor- paret gloria Domini, quando non est cor- pus inobediens: sed verum est, quod pus inobediens: sed verum est, quod majestas judicis non apparebit. majestas judicis non apparebit.

AD RATIONEM primam dicendum, quod AD RATIONEM primam dicendum, quod judicium est duplex, scilicet particulare judicium est duplex, scilicet particulare quod est hominis, et universale quod est quod est hominis, et universale quod est naturæ et summe justus index in neutro naturæ et summe justus index in neutro deficit judicio et ideo in morte hominis deficit judicio et ideo in morte hominis adjudicatur animæ quod meruit, et in die adjudicatur animæ quod meruit, et in die universalis judicii adjudicatur etiam cor- universalis judicii adjudicatur etiam cor- pori. Et hoc videmus in omni judicio hu- pori. Et hoc videmus in omni judicio hu- mano perfecto: impiissimus enim esset mano perfecto: impiissimus enim esset judex, qui hominem unum in causa sua judex, qui hominem unum in causa sua differret quæ singularis est, usque dum differret quæ singularis est, usque dum toti genti simul judicaret. toti genti simul judicaret.

AD ALIUD dicendum, quod in veritate AD ALIUD dicendum, quod in veritate Deus summe magnificus est: sed hoc Deus summe magnificus est: sed hoc non est magnificentiæ, simul et non divi- non est magnificentiæ, simul et non divi- sim coronare, quia divisim meruerunt : sim coronare, quia divisim meruerunt : Sancti enim merita divisa secundum tem- Sancti enim merita divisa secundum tem- pus et secundum opera habent. Sed ma- pus et secundum opera habent. Sed ma- gnificentiæ est multos et magnos ditare. gnificentiæ est multos et magnos ditare. Quod autem simul vel divisim fit hoc, Quod autem simul vel divisim fit hoc, non est magnificentiæ, sed accidit ex hoc, non est magnificentiæ, sed accidit ex hoc, quod simul vel divisim venerunt ad ma- quod simul vel divisim venerunt ad ma- gnificum. gnificum.

AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, AD ALIUD dicendum, quod hæc est falsa, quod Sancti simul decertant ad trium- quod Sancti simul decertant ad trium- phum, nisi simul idem sit quod concor- phum, nisi simul idem sit quod concor- diter sed si notat actus similes vel idem diter sed si notat actus similes vel idem tempus, falsa est propositio: sed tantum tempus, falsa est propositio: sed tantum in illo sensu concluderet aliquid ad pro- in illo sensu concluderet aliquid ad pro- positum et ideo patet, quod ex falso positum et ideo patet, quod ex falso procedit, et nihil probat. procedit, et nihil probat.

AD ULTIMUM dicendum, quod non est AD ULTIMUM dicendum, quod non est simile de Angelis et hominibus: quia simile de Angelis et hominibus: quia Angeli omnes simul creati sunt, eo quod Angeli omnes simul creati sunt, eo quod unus non est in potentia ad alium, et unus non est in potentia ad alium, et unus non traducitur ex alio: et ideo me- unus non traducitur ex alio: et ideo me- ritum eorum fuit simul, et per consequens ritum eorum fuit simul, et per consequens præmium eorum fuit simul. Sed in homi- præmium eorum fuit simul. Sed in homi- nibus secus est: quia unus est in poten- nibus secus est: quia unus est in poten- tia ad alium, et generatio in eis præterit ¹, tia ad alium, et generatio in eis præterit ¹,

Ad Ad

Ad Ad

Ad 8. Ad 8.

Ad 9. Ad 9.

Ad 10. Ad 10.

IN IV SENTENT. DIST. XXI, E. IN IV SENTENT. DIST. XXI, E.

879 879

et generatio advenit: et ideo merita di- et generatio advenit: et ideo merita di- visa sunt secundum tempus et actus : et visa sunt secundum tempus et actus : et

per concedens divisim secundum ánimam per concedens divisim secundum ánimam præmiantur, ut dictum est prius. præmiantur, ut dictum est prius.

E. De generali confessione, quid prosit ? E. De generali confessione, quid prosit ?

Post hæc considerandum est, Quid prosit confessio illa, ubi singula Post hæc considerandum est, Quid prosit confessio illa, ubi singula peccata quæ quisque fecit, non exprimuntur? Sane dici potest, quod peccata quæ quisque fecit, non exprimuntur? Sane dici potest, quod omnia criminalia semel saltem oportet in confessione exprimi, nisi aliqua a omnia criminalia semel saltem oportet in confessione exprimi, nisi aliqua a mente exciderint. Sed quia nemo delicta intelligit omnia, generaliter saltem mente exciderint. Sed quia nemo delicta intelligit omnia, generaliter saltem ea confitere, quorum memoriam habes: et sic nihil celasti de sceleribus ea confitere, quorum memoriam habes: et sic nihil celasti de sceleribus tuis. Venialia vero, ut ait Augustinus ¹, quia innumerabilia sunt, sufficit tuis. Venialia vero, ut ait Augustinus ¹, quia innumerabilia sunt, sufficit generaliter confiteri, nisi aliqua sint frequenter iterata: perfectius est generaliter confiteri, nisi aliqua sint frequenter iterata: perfectius est tamen etiam illa exprimere si vales. Ideoque quotidie generaliter fit con- tamen etiam illa exprimere si vales. Ideoque quotidie generaliter fit con- fessio in Ecclesia pro venialibus, scilicet peccatis quæ quotidie admittimus, fessio in Ecclesia pro venialibus, scilicet peccatis quæ quotidie admittimus, et pro illis mortiferis quorum notitiam non habemus. Unde Augustinus: et pro illis mortiferis quorum notitiam non habemus. Unde Augustinus: Veritatem dicit Deo pœnitens, quando nihil illi de commissis sceleribus Veritatem dicit Deo pœnitens, quando nihil illi de commissis sceleribus celat non quod et si voluntatem celaverit, Deus ignoret: sed veritatem celat non quod et si voluntatem celaverit, Deus ignoret: sed veritatem sibi dici vult ab eo, ut veniam consequatur. Si vero mente aliqua excide- sibi dici vult ab eo, ut veniam consequatur. Si vero mente aliqua excide- rint, confitetur veritatem Deo, cum generaliter dixerit: Deus qui nosti rint, confitetur veritatem Deo, cum generaliter dixerit: Deus qui nosti occulta cordis et opera mea, et delicta a te non sunt abscondita ³, quibus occulta cordis et opera mea, et delicta a te non sunt abscondita ³, quibus veniam largiaris precor: et hæc est veritas confitentis, quam diligit Deus. veniam largiaris precor: et hæc est veritas confitentis, quam diligit Deus. Unde Psalmista: Ecce enim veritatem dilexisti 3. Hic insinuatur, quod Unde Psalmista: Ecce enim veritatem dilexisti 3. Hic insinuatur, quod generalis confessio etiam mortalia delet, quorum intelligentia non habe- generalis confessio etiam mortalia delet, quorum intelligentia non habe-

tur 4. tur 4.

1 S. AUGUSTINUS, In quinta responsione contra Pelagianos. 1 S. AUGUSTINUS, In quinta responsione contra Pelagianos.

² Psal. Lxviii, 6: Deus, te scis insipientiam meam : et delicta mea a te non sunt abscondila. ² Psal. Lxviii, 6: Deus, te scis insipientiam meam : et delicta mea a te non sunt abscondila. 3 Psal. L, 8. 3 Psal. L, 8.

4 Cf. dicta supra, Dist. XVII, F et Art. 64. 4 Cf. dicta supra, Dist. XVII, F et Art. 64.

880 880

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

An oportet in confessione omnia crimi- An oportet in confessione omnia crimi- nalia sigillatim exprimi? nalia sigillatim exprimi?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, « Post hæc considerandum est, Quid E, « Post hæc considerandum est, Quid prosit confessio, etc. » prosit confessio, etc. »

Videtur enim falsum esse: quia in con- Videtur enim falsum esse: quia in con- tritione non tenetur aliquis sigillatim re- tritione non tenetur aliquis sigillatim re- colere peccata ad hoc quod valeat contri- colere peccata ad hoc quod valeat contri- tio ergo nec in confessione: sed suffi- tio ergo nec in confessione: sed suffi- cit confiteri in generali. cit confiteri in generali.

RESPONSIO. Dicendum, quod non est si- RESPONSIO. Dicendum, quod non est si- mile quia contritio est coram Deo, qui mile quia contritio est coram Deo, qui

omnia videt æqualiter sigillatim et in omnia videt æqualiter sigillatim et in commuui resumpta per memoriam: sed commuui resumpta per memoriam: sed confessio coram homine est, qui nescit confessio coram homine est, qui nescit injungere pœnitentiam nisi sigillatim ex- injungere pœnitentiam nisi sigillatim ex- primantur et etiam major est erube- primantur et etiam major est erube- scentia coram homine, coram quo sigilla- scentia coram homine, coram quo sigilla- tim peccata exprimuntur. tim peccata exprimuntur.

Utrum autem oporteat iterare confes- Utrum autem oporteat iterare confes- sionem, et quando non, supra requira- sionem, et quando non, supra requira- tur quia etiam hic habet locum. tur quia etiam hic habet locum.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, post initium « Venialia vero, ut ait E, post initium « Venialia vero, ut ait Augustinus, quia innumerabilia sunt, Augustinus, quia innumerabilia sunt,

etc. » etc. »

Super illud disputatum est supra et ca- Super illud disputatum est supra et ca- dit hic sicut ibi: et ita quæ ibi dicta sunt dit hic sicut ibi: et ita quæ ibi dicta sunt in quæstione, confirmantur per ea quæ in quæstione, confirmantur per ea quæ dicuntur hic in Littera.'. dicuntur hic in Littera.'.

F. Nemo confiteatur peccata quæ non fecit. F. Nemo confiteatur peccata quæ non fecit.

Sicut autem pœnitens celare non debet peccatum suum, quia superbia Sicut autem pœnitens celare non debet peccatum suum, quia superbia est: ita nec humilitatis causa fateri se reum illius, quod se non commisisse est: ita nec humilitatis causa fateri se reum illius, quod se non commisisse noscit quia incauta est talis humilitas, et peccatorem constituit. Unde noscit quia incauta est talis humilitas, et peccatorem constituit. Unde Augustinus Cum humilitatis causa mentiris, si non eras peccator ante- Augustinus Cum humilitatis causa mentiris, si non eras peccator ante- quam mentireris, mentiendo efficeris quod vitaras: quia veritas in te non quam mentireris, mentiendo efficeris quod vitaras: quia veritas in te non est, nisi ita te dixeris peccatorem, ut etiam esse cognoscas. Veritas autem est, nisi ita te dixeris peccatorem, ut etiam esse cognoscas. Veritas autem ipsa est, ut quod es dicas. Nam quomodo est veritas, ubi regnat falsitas ? ? ipsa est, ut quod es dicas. Nam quomodo est veritas, ubi regnat falsitas ? ?

2 2

G. De pœnis sacerdotis qui peccatum publicat confitentis. G. De pœnis sacerdotis qui peccatum publicat confitentis.

Caveat autem sacerdos ne peccata confitentium aliis prodat, alioquin Caveat autem sacerdos ne peccata confitentium aliis prodat, alioquin deponatur. Unde Gregorius ³ : Sacerdos ante omnia caveat ne de his qui ei deponatur. Unde Gregorius ³ : Sacerdos ante omnia caveat ne de his qui ei

3 3

1 Cf. Supra, Dist. XVII, in fine. Art. 64. 1 Cf. Supra, Dist. XVII, in fine. Art. 64.

2 S. AUGUSTINUS, De verbis Apostoli, serm. 29. Et habetur, 22, q. 2, cap. Gum humilitatis (Nota 2 S. AUGUSTINUS, De verbis Apostoli, serm. 29. Et habetur, 22, q. 2, cap. Gum humilitatis (Nota edit. Lugd.) edit. Lugd.)

3 Cf. De poenit. dist. VI, cap. Sacerdos (Nota edit. Lugd.) 3 Cf. De poenit. dist. VI, cap. Sacerdos (Nota edit. Lugd.)

IN IV SENTENT. DIST. XXI, G, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. XXI, G, ART. 12.

881 881

confitentur, peccata alicui recitet, non propinquis, non extraneis: nec confitentur, peccata alicui recitet, non propinquis, non extraneis: nec (quod absit) pro aliquo scandalo. Nam si hoc fecerit, deponatur, et omnibus (quod absit) pro aliquo scandalo. Nam si hoc fecerit, deponatur, et omnibus diebus vitæ suæ ignominiosus peregrinando pergat. diebus vitæ suæ ignominiosus peregrinando pergat.

Quod vero dictum est, ut pœnitens eligat sacerdotem scientem ligare et Quod vero dictum est, ut pœnitens eligat sacerdotem scientem ligare et solvere, videtur contrarium ei quod in canonibus reperitur', ut nemo solvere, videtur contrarium ei quod in canonibus reperitur', ut nemo scilicet alterius parochianum judicare præsumat. Sed aliud est favore vel scilicet alterius parochianum judicare præsumat. Sed aliud est favore vel odio proprium sacerdotem contemnere, quod canones prohibent: aliud odio proprium sacerdotem contemnere, quod canones prohibent: aliud cæcum vitare, quod Urbanus facere monet 2 : ne si cæcus cæcum ducat, cæcum vitare, quod Urbanus facere monet 2 : ne si cæcus cæcum ducat, ambo in foveam cadant 3. Ait enim Urbanus secundus: Placuit ut nulli ambo in foveam cadant 3. Ait enim Urbanus secundus: Placuit ut nulli sacerdotum deinceps liceat quemlibet commissum alteri sacerdoti ad pœni- sacerdotum deinceps liceat quemlibet commissum alteri sacerdoti ad pœni- tentiam suscipere, sine ejus consensu cui se prius commisit, nisi pro tentiam suscipere, sine ejus consensu cui se prius commisit, nisi pro ignorantia illius cui prius confessus est. Qui vero contra hoc facere tenta- ignorantia illius cui prius confessus est. Qui vero contra hoc facere tenta- verit, gradus sui periculo subjacebit *. verit, gradus sui periculo subjacebit *.