Adobject 1. Adobject 1.

824 824

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vel majori existens: et si sit in notorio, vel majori existens: et si sit in notorio, non tenetur corrigere, nisi forte per mo- non tenetur corrigere, nisi forte per mo- dum precum, hoc modo: Rogo te ne per dum precum, hoc modo: Rogo te ne per meum exemplum pecces: sed si non vult meum exemplum pecces: sed si non vult acquiescere, non potest eum judicare, acquiescere, non potest eum judicare, nisi cum mortali peccato, nec etiam ju- nisi cum mortali peccato, nec etiam ju- dici per modum accusantis denuntiare: dici per modum accusantis denuntiare: et secundum hoc concedimus auctoritates et secundum hoc concedimus auctoritates et rationes primo inductas. et rationes primo inductas.

AD ID ergo quod contra objicitur, di- AD ID ergo quod contra objicitur, di- cendum, quod Apostolo placuit res facta: cendum, quod Apostolo placuit res facta: sed tamen actio secundum quod proce- sed tamen actio secundum quod proce- dit ab agente, non placuit ei: et est simile dit ab agente, non placuit ei: et est simile de passione Christi, quæ secundum se de passione Christi, quæ secundum se gratiosa fuit, et tamen actio displicuit. gratiosa fuit, et tamen actio displicuit. Ita hoc opus operatum bonum fuit: sed Ita hoc opus operatum bonum fuit: sed actio ex parte agentis fuit mala. actio ex parte agentis fuit mala. Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod in peccato Ad object. 2. AD ALIUD dicendum, quod in peccato

Ad object. 3. Ad object. 3.

Ad object. Ad object. 4 et 5. 4 et 5.

existens, si videt et potest prohibere per existens, si videt et potest prohibere per modum precum, faciat: sed si est in no- modum precum, faciat: sed si est in no- torio crimine simili, vel æquali alterius torio crimine simili, vel æquali alterius speciei, judicare non tenetur: quia scan- speciei, judicare non tenetur: quia scan- dalizaret, et non proficeret, nisi quod dalizaret, et non proficeret, nisi quod suscitaret contra se indignationem. suscitaret contra se indignationem.

AD ALIUD dicendum, quod non est simi- AD ALIUD dicendum, quod non est simi- le quia eleemosynæ corporali non est le quia eleemosynæ corporali non est conjunctum scandalum, eo quod cum conjunctum scandalum, eo quod cum benevolentia recipitur: sed correctio sus- benevolentia recipitur: sed correctio sus- cipitur cum asperitate, et denuntiatio se- cipitur cum asperitate, et denuntiatio se- quitur eam, si non emendat: et ideo quitur eam, si non emendat: et ideo scandalum habet adjunctum. scandalum habet adjunctum.

AD ALIUD dicimus, quod nullus per- AD ALIUD dicimus, quod nullus per- plexus est: quia in posse suo est, quod plexus est: quia in posse suo est, quod corrigat vitam: et tunc corrigat etiam corrigat vitam: et tunc corrigat etiam alium. In secundo autem aut cedat officio alium. In secundo autem aut cedat officio corigendi, aut in melius mutet mores: et corigendi, aut in melius mutet mores: et tunc non obstat, quod faciat. tunc non obstat, quod faciat.

Dixi autem, In notorio: quia si occul- Dixi autem, In notorio: quia si occul- tum esset peccatum ejus, faciem haberet tum esset peccatum ejus, faciem haberet corrigendi et deberet: quia nihil posset corrigendi et deberet: quia nihil posset ei objici. ei objici.

1 Cf. Art. præcedentem, ad object. 2. 1 Cf. Art. præcedentem, ad object. 2.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An omnes teneamur ad fraternam An omnes teneamur ad fraternam correctionem ? correctionem ?

Tertio quæritur, Utrum omnes tenen- Tertio quæritur, Utrum omnes tenen- tur ad correctionem fraternam ? tur ad correctionem fraternam ?

Quod videtur ex Glossa super Mat- Quod videtur ex Glossa super Mat- thæum, xvi, 15, supra dicta 1: thæum, xvi, 15, supra dicta 1:

1. Omnes enim æqualiter, majores et 1. Omnes enim æqualiter, majores et minores, viri et fœminæ, religiosi et sæ- minores, viri et fœminæ, religiosi et sæ- culares, et hujusmodi, tenentur indulgere culares, et hujusmodi, tenentur indulgere proximo peccanti: ergo a simili ad cor-. proximo peccanti: ergo a simili ad cor-. rectionem fraternam tenentur. rectionem fraternam tenentur.

2. Item, Omnes tenentur ad eleemo- 2. Item, Omnes tenentur ad eleemo- synam pro loco et tempore: sed eleemo- synam pro loco et tempore: sed eleemo- syna spiritualis est corrigere delinquen- syna spiritualis est corrigere delinquen- tem ergo, etc. tem ergo, etc.

3. Item, Hoc videtur esse forma præ- 3. Item, Hoc videtur esse forma præ- cepti, quod ita dicit: Si peccaverit in te cepti, quod ita dicit: Si peccaverit in te frater tuus, etc. Sed nomine fratris ibi frater tuus, etc. Sed nomine fratris ibi intelligitur omnis proximus: ergo etiam intelligitur omnis proximus: ergo etiam ex parte corripientis omnis homo suppo- ex parte corripientis omnis homo suppo- nitur. nitur.

4. Item, Ab omni homine debeo velle 4. Item, Ab omni homine debeo velle corripi si peccavero: ergo cum quilibet corripi si peccavero: ergo cum quilibet debeat facere alteri, quod sibi velit fieri, debeat facere alteri, quod sibi velit fieri, omnis homo debet corripere delinquen- omnis homo debet corripere delinquen-

tem. tem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Dominus dixit hoc soli Petro: Petrus 1. Dominus dixit hoc soli Petro: Petrus autem prælatus est aliorum: ergo ex Sed conti autem prælatus est aliorum: ergo ex Sed conti forma præcepti ad hoc non obligantur forma præcepti ad hoc non obligantur nisi prælati. nisi prælati.

2. Item, Curam impendit qui corrigit: 2. Item, Curam impendit qui corrigit: sed curam non habet nisi prælatus: ergo, sed curam non habet nisi prælatus: ergo, etc. etc.

3. Item, I ad Timoth. v. 20, Apostolus 3. Item, I ad Timoth. v. 20, Apostolus loquitur soli Prælato, dicens: Peccantes loquitur soli Prælato, dicens: Peccantes coram omnibus argue, ut et cæteri timo- coram omnibus argue, ut et cæteri timo- rem habeant. Ergo ut prius. rem habeant. Ergo ut prius.

4. Item, Hieronymus: « Sacerdotes 4. Item, Hieronymus: « Sacerdotes studeant illud Evangelicum implere, Si studeant illud Evangelicum implere, Si peccaverit in te, etc. Quæ est enim mise- peccaverit in te, etc. Quæ est enim mise-

Solutio. Solutio.

d object. d object. 2. 3 et 4. 2. 3 et 4.

......iect. 5, ......iect. 5,

IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 20. IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 20.

ricordia uni parcere, et omnes in discri- ricordia uni parcere, et omnes in discri- men adducere ? Polluitur populus ex men adducere ? Polluitur populus ex uno peccatore, sicut ex una morbida ove uno peccatore, sicut ex una morbida ove universus grex. » Ergo ad hoc non te- universus grex. » Ergo ad hoc non te- nentur nisi soli sacerdotes. nentur nisi soli sacerdotes.

5. Item, Ejusdem est corripere et cor- 5. Item, Ejusdem est corripere et cor- rectum punire poenitentia condigna: sed rectum punire poenitentia condigna: sed Prælati tantum est pœnitentiam condi- Prælati tantum est pœnitentiam condi- gnam correcto dare: ergo, etc. gnam correcto dare: ergo, etc.

RESPONSIO. Dicendum, quod ex officio RESPONSIO. Dicendum, quod ex officio non tenentur nisi prælati: sed ex chari- non tenentur nisi prælati: sed ex chari- tate omnis homo tenetur corripere fra- tate omnis homo tenetur corripere fra- trem delinquentem, et custodire eum a trem delinquentem, et custodire eum a peccato. Unde Augustinus in Regula: « Si peccato. Unde Augustinus in Regula: « Si hoc ipsum facere eum videritis, statim hoc ipsum facere eum videritis, statim admonete, ne male coepta progrediantur, admonete, ne male coepta progrediantur, sed de proximo corrigatur. Si frater tuus sed de proximo corrigatur. Si frater tuus vulnus habet in corde, etc. » Hoc ergo vulnus habet in corde, etc. » Hoc ergo modo concedimus prima objecta. modo concedimus prima objecta.

AD ID quod objicitur contra, est una so- AD ID quod objicitur contra, est una so- lutio ad omnia, scilicet quod prælati plus lutio ad omnia, scilicet quod prælati plus aliis tenentur: quia ex charitate et aucto- aliis tenentur: quia ex charitate et aucto- ritate et officio: et ideo eis specialiter di- ritate et officio: et ideo eis specialiter di- citur. citur.

Ad ultimum dicendum, quod non est Ad ultimum dicendum, quod non est generaliter verum quod dicit: quia corri- generaliter verum quod dicit: quia corri- gens communiter non tenetur, nisi ad gens communiter non tenetur, nisi ad simplicem denuntiationem, si ille eum simplicem denuntiationem, si ille eum non audierit. non audierit.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An correctio fraterna sit omnium in An correctio fraterna sit omnium in omnes ? omnes ?

Quarto quæritur, Utrum sit omnium Quarto quæritur, Utrum sit omnium in omnes? in omnes?

Quod videtur: quia Quod videtur: quia

1. Super illud: Si peccaverit in te, etc. 1. Super illud: Si peccaverit in te, etc. dicit Glossa «ld est, te solo sciente. » dicit Glossa «ld est, te solo sciente. » Sed hoc potest facere quilibet respectu Sed hoc potest facere quilibet respectu cujuslibet ergo quilibet tenetur corri- cujuslibet ergo quilibet tenetur corri- pere alterum. pere alterum.

1 Cf. Numer. XII, 1 et seq. 1 Cf. Numer. XII, 1 et seq.

825 825

2. Item, Nomine fratris intelligitur 2. Item, Nomine fratris intelligitur quilibet homo: sed in forma præcepti quilibet homo: sed in forma præcepti utitur Dominus nomine fratris: ergo ut utitur Dominus nomine fratris: ergo ut prius. prius.

3. Item, Omni homini tenemur velle 3. Item, Omni homini tenemur velle bonum, et custodire eum a peccato, quan- bonum, et custodire eum a peccato, quan- tum possumus: sed correctio fraterna cu- tum possumus: sed correctio fraterna cu- stodit a peccato: ergo ut prius. stodit a peccato: ergo ut prius.

SED CONTRA : SED CONTRA :

1. Ad Hebr. XII, 20: Si bestia telige- 1. Ad Hebr. XII, 20: Si bestia telige- rit montem, lapidabitur. Et exponitur, rit montem, lapidabitur. Et exponitur, Si subditus tangat manu correctionis Si subditus tangat manu correctionis Prælatum, increpatur. Prælatum, increpatur.

2. Item, Dionysius increpat Demophi- 2. Item, Dionysius increpat Demophi- lum monachum, qui corripuit sacerdo- lum monachum, qui corripuit sacerdo- tem, eo quod immundum duxit in Eccle- tem, eo quod immundum duxit in Eccle- siam. Ergo monachus ille male fecit cor- siam. Ergo monachus ille male fecit cor- ripiendo sacerdotem. ripiendo sacerdotem.

3. Item, Maria percussa est lepra, eo 3. Item, Maria percussa est lepra, eo quod murmurasset contra Moysen fratrem quod murmurasset contra Moysen fratrem suum. Ergo male fecit corripiendo. suum. Ergo male fecit corripiendo.

4. Item, Gregorius in Pastorali, ut 4. Item, Gregorius in Pastorali, ut supra habitum est: «Hunc quippe delin- supra habitum est: «Hunc quippe delin- quentem nemo corripere præsumit. » quentem nemo corripere præsumit. » Ergo præsumptio est corripere talem : et Ergo præsumptio est corripere talem : et præsumptio est peccatum ergo pecca- præsumptio est peccatum ergo pecca- tum est corripere Prælatum. tum est corripere Prælatum.

RESPONSIO. Dicendum, quod omnis ho- RESPONSIO. Dicendum, quod omnis ho- mo omnem hominem cum reverentia et mo omnem hominem cum reverentia et mansuetudine tenetur admonere et cor- mansuetudine tenetur admonere et cor- ripere de delicto, sed non ulterius denun- ripere de delicto, sed non ulterius denun- tiare potest si est inobediens. Quia si tiare potest si est inobediens. Quia si Prælatus supremus est, non habet judi- Prælatus supremus est, non habet judi- cem. Sic ergo concedimus prima partem cem. Sic ergo concedimus prima partem disputationis. disputationis.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

object. object.

AD ID quod contra objicitur, est solutio Ad omnes AD ID quod contra objicitur, est solutio Ad omnes una, quod hoc intelligitur de illis qui ex una, quod hoc intelligitur de illis qui ex auctoritate quadam præsumpta jam non auctoritate quadam præsumpta jam non admonere, sed vi quadam coactiva per admonere, sed vi quadam coactiva per jurisdictionem quam non habent, cogere jurisdictionem quam non habent, cogere ad correctionem volunt. Et per hoc patet ad correctionem volunt. Et per hoc patet solutio ad omnia. solutio ad omnia.

Nota tamen, quod secundum discre- Nota tamen, quod secundum discre- tionem sapientium moderamen est haben- tionem sapientium moderamen est haben- dum, respiciendo ad quatuor, scilicet dum, respiciendo ad quatuor, scilicet quantitatem culpæ delinquentis, et spem quantitatem culpæ delinquentis, et spem

826 826

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

emendationis, et statum personæ quæ emendationis, et statum personæ quæ admonetur, et zelum qui movet corri- admonetur, et zelum qui movet corri- pientem. Si enim culpa levis sit, et time- pientem. Si enim culpa levis sit, et time- tur quod turbatio gravior sequetur, non tur quod turbatio gravior sequetur, non tenetur corripere: quia pejus suscitatur. tenetur corripere: quia pejus suscitatur.

Item, Si probabiliter desperatur de Item, Si probabiliter desperatur de emenda, non tenetur corripere, quia nihil emenda, non tenetur corripere, quia nihil faceret, nisi provocaret ad pejus. faceret, nisi provocaret ad pejus.

Item, Adhuc si status personæ altus Item, Adhuc si status personæ altus est, cum reverentia et excusatione deli- est, cum reverentia et excusatione deli- cti debet potius admonere quam corri- cti debet potius admonere quam corri- pere, et rogare potius quam increpare. pere, et rogare potius quam increpare.

Quarto, Si videt se ex rancore vel in- Quarto, Si videt se ex rancore vel in- vidia moveri, vel aliqua alia radice, tunc vidia moveri, vel aliqua alia radice, tunc non debet facere: quia tales cito pro- non debet facere: quia tales cito pro- rumpunt in verba contumeliæ: et tunc rumpunt in verba contumeliæ: et tunc ex minori malo factum est majus malum : ex minori malo factum est majus malum : et hæc distinctio optima est. et hæc distinctio optima est.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

An in correctione fraterna servandus sil An in correctione fraterna servandus sil ordo aliquis? ordo aliquis?

Quinto, Quæritur de ordine fraternæ Quinto, Quæritur de ordine fraternæ correctionis. correctionis.

Videtur enim, quod ordo determine- Videtur enim, quod ordo determine- tur, Matth. xvIII, 15 et seq.: Corripe eum tur, Matth. xvIII, 15 et seq.: Corripe eum inter te, et ipsum solum... Si te non au- inter te, et ipsum solum... Si te non au- dierit, adhibe tecum unum vel duos... dierit, adhibe tecum unum vel duos... Quod si non audierit eos, dic Ecclesiæ. Quod si non audierit eos, dic Ecclesiæ.

Videtur autem, quod iste ordo non pot- Videtur autem, quod iste ordo non pot- est observari. est observari.

1. Per hoc enim, quod procedit, patet 1. Per hoc enim, quod procedit, patet quod intelligitur de peccato occulto, quia quod intelligitur de peccato occulto, quia procedit: Si peccaverit in te frater tuus. procedit: Si peccaverit in te frater tuus. Et dicit Glossa, « Te solo sciente. » Cum Et dicit Glossa, « Te solo sciente. » Cum igitur adhibet secum unum vel duos, aut igitur adhibet secum unum vel duos, aut adhibet eos quibus notum est peccatum adhibet eos quibus notum est peccatum fratris, aut quibus ignotum est. Si primo fratris, aut quibus ignotum est. Si primo modo ergo non solus scivit, quod est modo ergo non solus scivit, quod est contra Glossam. Si secundo modo: tunc contra Glossam. Si secundo modo: tunc erit proditor criminis fratris, quod non erit proditor criminis fratris, quod non

1 Matth. xvII, 16. 1 Matth. xvII, 16.

est faciendum: ergo talis ordo non est est faciendum: ergo talis ordo non est observandus. observandus.

Si dicas, quod intelligitur de his qui Si dicas, quod intelligitur de his qui possunt prodesse, et non obesse. Quæri- possunt prodesse, et non obesse. Quæri- tur, qui sunt illi ? aut enim sunt Prælati tur, qui sunt illi ? aut enim sunt Prælati qui corrigendi habent potestatem, aut sunt qui corrigendi habent potestatem, aut sunt de sociis inferioribus Si primo modo : tunc de sociis inferioribus Si primo modo : tunc statim coram Prælato denuntiaret fratrem, statim coram Prælato denuntiaret fratrem, et competeret illi testimonium. Et Præla- et competeret illi testimonium. Et Præla- tus etiam non potest esse testis in causa in tus etiam non potest esse testis in causa in qua est judex. Sed in Evangelio dicitur: qua est judex. Sed in Evangelio dicitur: In ore duorum vel trium testium stat In ore duorum vel trium testium stat omne verbum '. Ergo non potest intelligi omne verbum '. Ergo non potest intelligi de Prælatis. Si autem de sociis intelli- de Prælatis. Si autem de sociis intelli- gitur. CONTRA: Illi in nullo possunt pro- gitur. CONTRA: Illi in nullo possunt pro- desse, sed obesse possunt diffamando: desse, sed obesse possunt diffamando: ergo non sunt assumendi. Quod autem ergo non sunt assumendi. Quod autem non possunt prodesse, patet: quia corri- non possunt prodesse, patet: quia corri- gendi non habent potestatem. gendi non habent potestatem.

2. Præterea, Quando ille adhibet secum.¸ 2. Præterea, Quando ille adhibet secum.¸ unum vel duos: ponamus, quod ille ne- unum vel duos: ponamus, quod ille ne- get coram illis: tunc quid faciendum est get coram illis: tunc quid faciendum est illi quo sciente peccavit? Non enim potest illi quo sciente peccavit? Non enim potest `nuntiare Ecclesiæ, quia non habet pro- `nuntiare Ecclesiæ, quia non habet pro- bationem coram Ecclesia, et Ecclesia non bationem coram Ecclesia, et Ecclesia non credet ei, sed potius puniet eum qui dif- credet ei, sed potius puniet eum qui dif- famavit fratrem. famavit fratrem.

3. Item, Videtur quod insufficiens est 3. Item, Videtur quod insufficiens est testimonium unius: quia, Deuter. xix, testimonium unius: quia, Deuter. xix, 15, dicitur In ore duorum aut trium 15, dicitur In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Ergo male testium stabit omne verbum. Ergo male dicit: Adhibe tecum unum vel duos. dicit: Adhibe tecum unum vel duos.

ITEM quæritur, Utrum idem ordo sit ITEM quæritur, Utrum idem ordo sit observandus respectu cujuslibet hominis? observandus respectu cujuslibet hominis? Et videtur, quod sic: quia Christus Et videtur, quod sic: quia Christus non determinat nisi unum: ergo ad om- non determinat nisi unum: ergo ad om- nem hominem iste ordo est servandus. nem hominem iste ordo est servandus. CONTRA: CONTRA:

1. Ponatur, quod Prælatus peccet, ille 1. Ponatur, quod Prælatus peccet, ille non potest denuntiari Ecclesiæ: quia et non potest denuntiari Ecclesiæ: quia et scandalum esset, et non esset coram quo scandalum esset, et non esset coram quo denuntiaretur: quia coram seipso nullus denuntiaretur: quia coram seipso nullus potest denuntiari. potest denuntiari.

Item, Ille per excommunicationem non Item, Ille per excommunicationem non potest cogi sicut et ethnicus et publica- potest cogi sicut et ethnicus et publica- nus: quia non potest excommunicare nus: quia non potest excommunicare

Quæst. Quæst.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 21. IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 21.

nisi habens jurisdictionem: et ipse qui nisi habens jurisdictionem: et ipse qui excommunicandus est, est ille qui habet excommunicandus est, est ille qui habet jurisdictionem: cum ergo nullus seipsum jurisdictionem: cum ergo nullus seipsum possit excommunicare, ille ordo servari possit excommunicare, ille ordo servari non potest. non potest.

2. Item, Videtur, quod Dominus in Ju- 2. Item, Videtur, quod Dominus in Ju- da hunc ordinem non servavit : quia non da hunc ordinem non servavit : quia non primo corripuit ipsum inter se et ipsum primo corripuit ipsum inter se et ipsum solum, nec postea adhibuit secum unum solum, nec postea adhibuit secum unum vel duos, sed statim Ecclesiæ discipulorum vel duos, sed statim Ecclesiæ discipulorum nuntiavit ergo exemplo ejus forma præ- nuntiavit ergo exemplo ejus forma præ- dicta ulterius non est observanda. dicta ulterius non est observanda.

3. Item, Hoc autem videtur præcipue 3. Item, Hoc autem videtur præcipue ex facto Petri, Act. v, 1 et seq., qui Ana- ex facto Petri, Act. v, 1 et seq., qui Ana- niam et Saphiram non primo solos cor- niam et Saphiram non primo solos cor- ripuit, nec postea coram alio vel duobus ripuit, nec postea coram alio vel duobus admonuit, sed statim excommunicavit : admonuit, sed statim excommunicavit : ergo ipse hoc exemplo Domini didicit: ergo ipse hoc exemplo Domini didicit: ergo et nos debemus ita facere, et statim ergo et nos debemus ita facere, et statim in communi proferre, ut detur sententia. in communi proferre, ut detur sententia.

RESPONSIO. Dicendum, quod sententia RESPONSIO. Dicendum, quod sententia Domini sicut jacet servanda est. Domini sicut jacet servanda est.

¡Ad 1. Et dicimus ad primum quæsitum, quod ¡Ad 1. Et dicimus ad primum quæsitum, quod intelligitur de occulto: quia de manifesto intelligitur de occulto: quia de manifesto aliam formam præcipit Apostolus, I ad aliam formam præcipit Apostolus, I ad Timoth. v, 20: Peccantes coram omnibus Timoth. v, 20: Peccantes coram omnibus argue, ut et cæteri timorem habeant. argue, ut et cæteri timorem habeant.

Ad 2. Ad 2.

AD HOC quod contra objicitur, dicen- AD HOC quod contra objicitur, dicen- dum quod assumendi sunt quibus non dum quod assumendi sunt quibus non est notum, sed notificatum per ipsum est notum, sed notificatum per ipsum scientem, vel eum qui fecit, quod melius scientem, vel eum qui fecit, quod melius est, si induci potest: et tamen non erit est, si induci potest: et tamen non erit crimen proditum : quia prodesse pos- crimen proditum : quia prodesse pos- sunt, et non obesse: prodesse autem sunt, et non obesse: prodesse autem possunt orando et monendo et portando possunt orando et monendo et portando cum ipso poenitentiam, et consolando cum ipso poenitentiam, et consolando pœnitentem. Et dicimus, quod sunt su- pœnitentem. Et dicimus, quod sunt su- mendi de numero sociorum. mendi de numero sociorum.

Et quòd objicitur, non est verum: Et quòd objicitur, non est verum: quia in fratre intelligitur nomen diligen- quia in fratre intelligitur nomen diligen- tis et custodientis honorem et famam fra- tis et custodientis honorem et famam fra- tris unde tales assumendi sunt de quo- tris unde tales assumendi sunt de quo- rum vita et conversione præsumitur, rum vita et conversione præsumitur, quod onus secum portabunt, et non dif- quod onus secum portabunt, et non dif- famabunt crimen, cum desiderent corre- famabunt crimen, cum desiderent corre- ctionem et non infamationem. ctionem et non infamationem.

AD HOC quod ponit, quod ille neget AD HOC quod ponit, quod ille neget coram illis et occultet, dicendum quod coram illis et occultet, dicendum quod

827 827

tunc non restat nisi orare et gemere tunc non restat nisi orare et gemere ad Deum pro ipso quia tunc incorrigi- ad Deum pro ipso quia tunc incorrigi- bilem se esse demonstrat. Et observan- bilem se esse demonstrat. Et observan- dum est caute, utrum alia vice faciat co- dum est caute, utrum alia vice faciat co- ram aliquibus qui possint contra eum ram aliquibus qui possint contra eum testificari et si potest haberi testimo- testificari et si potest haberi testimo- nium alicujus, est puniendus: si autem nium alicujus, est puniendus: si autem non inveniatur opportunitas contra eum, non inveniatur opportunitas contra eum, tunc nihil restat nisi orare pro ipso. Sed tunc nihil restat nisi orare pro ipso. Sed Dominus loquitur in casu in quo coram Dominus loquitur in casu in quo coram testibus recognoscit, vel alio consimili testibus recognoscit, vel alio consimili actu manifestat peccatum suum, ut pos- actu manifestat peccatum suum, ut pos- sit produci ad lucem. sit produci ad lucem.

AD ALIUD dicimus, quod in denuntia- AD ALIUD dicimus, quod in denuntia- tione fraterna sufficit testimonium unius tione fraterna sufficit testimonium unius viri approbati, non ut condemnetur reus, viri approbati, non ut condemnetur reus, sed ut custodia sibi adhibeatur a Præla- sed ut custodia sibi adhibeatur a Præla- to quia si duo testes faciunt plenam fi- to quia si duo testes faciunt plenam fi- dem, unus facit præsumptionem contra dem, unus facit præsumptionem contra accusatum ita ut adhibeatur ei custodia accusatum ita ut adhibeatur ei custodia ne amplius talem habeat libertatem sic- ne amplius talem habeat libertatem sic- ut prius habuit: et hoc sufficit ad emen- ut prius habuit: et hoc sufficit ad emen- dationem delicti : et Dominus in Evan- dationem delicti : et Dominus in Evan- gelio nihil aliud intendit, quia ipse non gelio nihil aliud intendit, quia ipse non delectatur in poenis, sed in pœnitentia delectatur in poenis, sed in pœnitentia peccantis, et correctione delictorum. peccantis, et correctione delictorum.

Ad 3. Ad 3.

Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicunt quidam periti in jure, Ad quæst. AD ALIUD dicunt quidam periti in jure, Ad quæst. quod Prælatus non debeat corrigi fra- quod Prælatus non debeat corrigi fra- terna correctione de peccato præterito, terna correctione de peccato præterito, sed de futuro admoneri ne de cætero sed de futuro admoneri ne de cætero contingat. Sed hæc solutio nulla est: contingat. Sed hæc solutio nulla est: quia et Evangelium Matthæi, xvш, 15, quia et Evangelium Matthæi, xvш, 15, loquitur de præterito peccato, et non de loquitur de præterito peccato, et non de futuro. Ideo alii dixerunt, quod corre- futuro. Ideo alii dixerunt, quod corre- ctio fraterna est inter æquales: sed non ctio fraterna est inter æquales: sed non extenditur ad Prælatos. Et hoc præcipue extenditur ad Prælatos. Et hoc præcipue per illud Gregorii supra dictum : « Hunc per illud Gregorii supra dictum : « Hunc quippe delinquentem nemo arguere præ- quippe delinquentem nemo arguere præ- sumit, etc. » Sed contra hoc iterum est sumit, etc. » Sed contra hoc iterum est Evangelium: quia nullum excipit. Ideo Evangelium: quia nullum excipit. Ideo cum quibusdam aliis dicimus, quod ad cum quibusdam aliis dicimus, quod ad omnes extendatur: sed ad omnes Præla- omnes extendatur: sed ad omnes Præla- tos est admonitio denuntiationis non tos est admonitio denuntiationis non procedens. In aliis autem potest proce- procedens. In aliis autem potest proce- dere in denuntiationem et hoc supra dere in denuntiationem et hoc supra dictum est et responsum ad auctorita- dictum est et responsum ad auctorita- tem Gregorii. tem Gregorii.

AD ALIUD quod objicitur de Domino AD ALIUD quod objicitur de Domino

Ad 2, Ad 2,

Ad 3. Ad 3.

828 828

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et Juda, dicendum quod in factis Domi- et Juda, dicendum quod in factis Domi- ni multa sunt quæ servare non debe- ni multa sunt quæ servare non debe- mus, sed admirari: ipse enim omnium mus, sed admirari: ipse enim omnium scibilium etiam contingentium habuit scibilium etiam contingentium habuit scientiam : et scivit quis eum solus, scientiam : et scivit quis eum solus, vel cum alio uno, vel duobus, esset tra- vel cum alio uno, vel duobus, esset tra- diturus quod nos imitari non possumus. diturus quod nos imitari non possumus. Quod ergo in Juda hoc non observavit, Quod ergo in Juda hoc non observavit, patet quod hæc dicta est, causa fuit. Et patet quod hæc dicta est, causa fuit. Et cum jam patuit, hoc non est a nobis ob- cum jam patuit, hoc non est a nobis ob- servandum quia de quolibet præsume- servandum quia de quolibet præsume- re debemus corrigibilitatem, nisi ipse re debemus corrigibilitatem, nisi ipse contrarium exhibeat in seipso sæpius contrarium exhibeat in seipso sæpius admonitus. admonitus.

AD HOC quod de facto Petri objicitur, di- AD HOC quod de facto Petri objicitur, di- cendum quod peccatum suum forte pu- cendum quod peccatum suum forte pu- blicum fuit. Vel melius dicendum, quod blicum fuit. Vel melius dicendum, quod in communitate peccavit, et interrogatus in communitate peccavit, et interrogatus coram communi capitulo monitus est: coram communi capitulo monitus est: et ideo ad terrorem omnium aliorum et ideo ad terrorem omnium aliorum punitus est publice. Qui modus adhuc in punitus est publice. Qui modus adhuc in religionibus observandus est: quia si religionibus observandus est: quia si in occulto corrigerentur quæ ad notitiam in occulto corrigerentur quæ ad notitiam plurium veniunt, cito dissolveretur reli- plurium veniunt, cito dissolveretur reli- gionis disciplina. gionis disciplina.

ter in fratrem coactivam non habet cor- ter in fratrem coactivam non habet cor- rectionem, ut dicitur in X Ethicorum, rectionem, ut dicitur in X Ethicorum, sicut neque pater in filium. Judex autem sicut neque pater in filium. Judex autem in eum quem judicat per legem, habet in eum quem judicat per legem, habet coactivam correctionem. Ergo hæc non coactivam correctionem. Ergo hæc non est illa est illa

AD HOC dicendum videtur, quod dif- AD HOC dicendum videtur, quod dif- ferunt in ratione quam inducit ultima ferunt in ratione quam inducit ultima objectio. objectio.

AD PRIMUM autem dicendum, quod AD PRIMUM autem dicendum, quod quandoque ex fraterna correctione potest quandoque ex fraterna correctione potest fieri judiciaria, ut patet ex supra dispu- fieri judiciaria, ut patet ex supra dispu- tatis sed tamen hæc non est illa: ut tatis sed tamen hæc non est illa: ut dicit Philosophus, quod pater non est dicit Philosophus, quod pater non est cogit filium sed tamen contumacem, cogit filium sed tamen contumacem, si per legem etiam secundum Philoso- si per legem etiam secundum Philoso- phum denuntiat judici, tunc ille cogit phum denuntiat judici, tunc ille cogit

eum. eum.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

An Deus juste liberavit meretricem, non An Deus juste liberavit meretricem, non invento qui projiceret primum lapi- invento qui projiceret primum lapi-

dem ? dem ?

Solutio Solutio

Sed contra. Sed contra.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

Quomodo differat correctio fraterna a Quomodo differat correctio fraterna a correctione judicis ? correctione judicis ?

Sexto quæritur, In quo differt illa cor- Sexto quæritur, In quo differt illa cor- rectio a correctione judicis ? rectio a correctione judicis ?

:- per :- per

Videtur autem, quod in nullo: quia Videtur autem, quod in nullo: quia in Evangelio dicitur, quod testes adhi- in Evangelio dicitur, quod testes adhi- beantur, et Ecclesiæ denuntietur 1 :- beantur, et Ecclesiæ denuntietur 1 :- quod intelligitur accusatio: et quod a quod intelligitur accusatio: et quod a communione præscindatur per senten- communione præscindatur per senten- tiam, et sit sicut ethnicus et publicanus : tiam, et sit sicut ethnicus et publicanus : et hæc omnia sunt in correctione judicis : et hæc omnia sunt in correctione judicis : ergo in nullo videtur differre correctio ergo in nullo videtur differre correctio fraterna a correctione judicis. fraterna a correctione judicis.

SED IN CONTRARIUM hujus est: quia fra- SED IN CONTRARIUM hujus est: quia fra-

1 Cf. Matth. xvIII, 16 et 17. 1 Cf. Matth. xvIII, 16 et 17.

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, post initium : « Ideo enim liberavit E, post initium : « Ideo enim liberavit peccatricem, quia non erat qui juste peccatricem, quia non erat qui juste projiceret lapidem, etc. » projiceret lapidem, etc. »

Ex hoc videtur, quod si ibi fuisset ali- Ex hoc videtur, quod si ibi fuisset ali- quis justus, quod illi præcepisset quod quis justus, quod illi præcepisset quod lapidasset eam. lapidasset eam.

Quod si concedatur, CONTRA erit quod Quod si concedatur, CONTRA erit quod dicitur, Ezechiel. xv, 23: Numquid dicitur, Ezechiel. xv, 23: Numquid voluntatis meæ est mors impii? dicit voluntatis meæ est mors impii? dicit Dominus Deus: et non ut convertatur a Dominus Deus: et non ut convertatur a viis suis, et vivat. Et, Osee, VI, 6: Mi- viis suis, et vivat. Et, Osee, VI, 6: Mi- sericordiam volui, et non sacrificium: sericordiam volui, et non sacrificium: et scientiam Dei plus quam holocausta. et scientiam Dei plus quam holocausta.

AD HOC dicendum, quod sine dubio AD HOC dicendum, quod sine dubio etiamsi justi fuissent, Dominus ad pœ- etiamsi justi fuissent, Dominus ad pœ-

² Cf. Joan. vi, 1 et seq., de muliere adultera, ² Cf. Joan. vi, 1 et seq., de muliere adultera,

Solutio. Solutio.

*Solutio. *Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 24 ET 25. IN IV SENTENT. DIST. XIX, E, ART. 24 ET 25.

nitentiam voluisset vivere nitentiam voluisset vivere

adulteram : adulteram : sed ad præsentes utebatur simulationis sed ad præsentes utebatur simulationis modo, ut confunderet, et erubescentes modo, ut confunderet, et erubescentes ad fidem sui et pœnitentiam inclinaret. ad fidem sui et pœnitentiam inclinaret. Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

ARTICULUS XXIV. ARTICULUS XXIV.

An in lege veteri per cerimonialia dimit- An in lege veteri per cerimonialia dimit- tebantur venialia? tebantur venialia?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, paulo post : « Nam venialia re- ibi, E, paulo post : « Nam venialia re- mittebantur per cerimonias. » mittebantur per cerimonias. »

CONTRA: Nullum peccatum dimitti- CONTRA: Nullum peccatum dimitti- tur non habenti gratiam: sed isti. non tur non habenti gratiam: sed isti. non habebant gratiam: ergo nullum peccatum habebant gratiam: ergo nullum peccatum eis dimittebatur. eis dimittebatur.

RESPONSIO. Dicendum, quod non dicit RESPONSIO. Dicendum, quod non dicit dimitterentur, sed quia putabant dimitti, dimitterentur, sed quia putabant dimitti, eo quod secundum legem non punieban- eo quod secundum legem non punieban-

tur. tur.

Nota etiam, quod cerimoniæ dicuntur Nota etiam, quod cerimoniæ dicuntur a carie quod est ligni putredo, et mene a carie quod est ligni putredo, et mene quod est defectus: quia deficientia erant quod est defectus: quia deficientia erant mandata nullum usum habentia nisi si- mandata nullum usum habentia nisi si- gnificandi unde fecerunt quidam sic di- gnificandi unde fecerunt quidam sic di-

centes : centes :

Ex carie mene cerimonia contrahit ortum. Ex carie mene cerimonia contrahit ortum. Mene defectus, caries putredo vocatur. Mene defectus, caries putredo vocatur.

829. 829.

Sed quia Tullius et alii gentiles Philoso- Sed quia Tullius et alii gentiles Philoso- phi cerimonias habebant, et nullum phi cerimonias habebant, et nullum usum intelligebant significationis: vide- usum intelligebant significationis: vide- tur falsum esse quod dicunt. Dicit enim tur falsum esse quod dicunt. Dicit enim Tullius, quod religio est species justitiæ Tullius, quod religio est species justitiæ et hanc diffiniens dicit, quod sit virtus et hanc diffiniens dicit, quod sit virtus quæ cuidam naturæ superiori quam divi- quæ cuidam naturæ superiori quam divi- nam vocant, curam cerimoniamque nam vocant, curam cerimoniamque affert. Et ideo omnis cultus divinus di- affert. Et ideo omnis cultus divinus di- citur cerimonia et dicitur a munia et citur cerimonia et dicitur a munia et Cerere quæ est Dea frugum pro neces- Cerere quæ est Dea frugum pro neces- sitate enim frugum inventus est primo sitate enim frugum inventus est primo cultus divinus : et ideo a Cerere in om- cultus divinus : et ideo a Cerere in om- nes divinos cultus est vocabulum trans- nes divinos cultus est vocabulum trans- sumptum. sumptum.

ARTICULUS XXV. ARTICULUS XXV.

An omnis qui ligat alios, sit justus ? An omnis qui ligat alios, sit justus ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, E, § 2 « Ex his satis perpenditur, ibi, E, § 2 « Ex his satis perpenditur,

etc. » etc. »

: :

Videmus enim, quod non omnis qui Videmus enim, quod non omnis qui ligat alios et solvit, sit justus. ligat alios et solvit, sit justus.

RESPONSIO. Dicendum, quod non dicit, RESPONSIO. Dicendum, quod non dicit, quod sit, sed quod debeat esse: et hoc quod sit, sed quod debeat esse: et hoc plane est verum. plane est verum.

Solutio. Solutio.

830 830

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DISTINCTIO XX. DISTINCTIO XX.

De confessione sacramentali quantum ad opportunitatem temporis De confessione sacramentali quantum ad opportunitatem temporis respectu pœnitentiæ mortalium in se. respectu pœnitentiæ mortalium in se.

A. De his qui in fine pœnitent. A. De his qui in fine pœnitent.

: :

Sciendum est etiam, quod tempus pœnitentiæ est usque in extremum ar- Sciendum est etiam, quod tempus pœnitentiæ est usque in extremum ar- ticulum vitæ. Unde, Leo Papa : Nemo est desperandus, dum in hoc corpo- ticulum vitæ. Unde, Leo Papa : Nemo est desperandus, dum in hoc corpo- re constitutus est: quia nonnumquam quod diffidentia ætatis differtur, re constitutus est: quia nonnumquam quod diffidentia ætatis differtur, consilio maturiore perficitur. Augustinus tamen de pœnitentiam differenti- consilio maturiore perficitur. Augustinus tamen de pœnitentiam differenti- bus ita scribit: Si quis positus in ultima necessitate voluerit accipere pœ- bus ita scribit: Si quis positus in ultima necessitate voluerit accipere pœ- nitentiam et si accipit et mox reconciliatur, et hinc vadit, fateor vobis, non nitentiam et si accipit et mox reconciliatur, et hinc vadit, fateor vobis, non illi negamus quod petit: sed non præsumimus, quia bene hinc exit. Si se- illi negamus quod petit: sed non præsumimus, quia bene hinc exit. Si se- curus hic exierit, ego nescio. Pœnitentiam dare possumus, securitatem ve- curus hic exierit, ego nescio. Pœnitentiam dare possumus, securitatem ve- ro non. Numquid dico, damnabitur ? sed nec dico, liberatur. Vis ergo a ro non. Numquid dico, damnabitur ? sed nec dico, liberatur. Vis ergo a dubio liberari, age pœnitentiam dum sanus es. Si sic agis, dico tibi quia dubio liberari, age pœnitentiam dum sanus es. Si sic agis, dico tibi quia securus es: quia pœnitentiam egisti eo tempore quo peccare potuisti. Si vis securus es: quia pœnitentiam egisti eo tempore quo peccare potuisti. Si vis agere pœnitentiam quando jam peccare non potes, peccata te dimiserunt, agere pœnitentiam quando jam peccare non potes, peccata te dimiserunt, non tu illa. Item, Duæ res sunt, aut ignoscitur tibi, aut non ignoscitur: non tu illa. Item, Duæ res sunt, aut ignoscitur tibi, aut non ignoscitur: quid horum tibi sit futurum, nescio. Ergo tene certum, et dimitte incer- quid horum tibi sit futurum, nescio. Ergo tene certum, et dimitte incer- tum. Sed quare hoc dixit Augustinus, cum pœnitentia quæ in fine agitur, tum. Sed quare hoc dixit Augustinus, cum pœnitentia quæ in fine agitur, in Psalmo appelletur sacrificium vespertinum³, quod erat acceptabilius in in Psalmo appelletur sacrificium vespertinum³, quod erat acceptabilius in lege et cum in quacumque die invocetur Deus, adsit: et quacumque lege et cum in quacumque die invocetur Deus, adsit: et quacumque hora ingemuerit, et conversus fuerit peccator, vita vivet, et non morietur * ? hora ingemuerit, et conversus fuerit peccator, vita vivet, et non morietur * ? Sed illa dixit Augustinus propter illos qui poenitentiam usque in finem vi- Sed illa dixit Augustinus propter illos qui poenitentiam usque in finem vi- tæ protrahunt: et tunc non ex Dei amore videntur pœnitere, sed timore tæ protrahunt: et tunc non ex Dei amore videntur pœnitere, sed timore

3 3

1 S. AUGUSTINUS, Homil. 41, de vere pœnitentibus. 1 S. AUGUSTINUS, Homil. 41, de vere pœnitentibus.

2 Psal. CXL, 2. 2 Psal. CXL, 2.

3 Levit. XXII, 21. 3 Levit. XXII, 21.

* Ezechiel. XVIII, 24 et seq. * Ezechiel. XVIII, 24 et seq.

4 4

IN IV SENTENT. DIST. XX, A. IN IV SENTENT. DIST. XX, A.

831 831

mortis, quasi ex necessitate. Unde idem quasi aperiens quare superiora di- mortis, quasi ex necessitate. Unde idem quasi aperiens quare superiora di- xerit ait: Nullus exspectet quando peccare non potest. Arbitrii enim liber- xerit ait: Nullus exspectet quando peccare non potest. Arbitrii enim liber- tatem quærit Deus, ut deleri possint commissa: non necessitatem, sed tatem quærit Deus, ut deleri possint commissa: non necessitatem, sed charitatem non tantum timorem, quia non in solo timore vivit homo. charitatem non tantum timorem, quia non in solo timore vivit homo. Quem ergo sero pœnitet, oportet non solum timere judicem, sed diligere : Quem ergo sero pœnitet, oportet non solum timere judicem, sed diligere : quia sine charitate nemo salvus esse potest. Non ergo tantum timeat poenam, quia sine charitate nemo salvus esse potest. Non ergo tantum timeat poenam, qui pœnitet, sed anxietur pro gloria. Quæ conversio si contigerit alicui qui pœnitet, sed anxietur pro gloria. Quæ conversio si contigerit alicui etiam in fine, desperandum non est de ejus remissione. Sed quoniam vix etiam in fine, desperandum non est de ejus remissione. Sed quoniam vix vel raro est tam justa conversio, timendum est de pœnitente sero: maxi- vel raro est tam justa conversio, timendum est de pœnitente sero: maxi- me, cum filii quos illicite dilexit, sint præsentes, uxor et mundus ad se vo- me, cum filii quos illicite dilexit, sint præsentes, uxor et mundus ad se vo- cet. Multos solet serotina pœnitentia decipere. Sed quoniam Deus semper cet. Multos solet serotina pœnitentia decipere. Sed quoniam Deus semper potens est, semper etiam in morte juvare valet, quibus placet. Cum ergo potens est, semper etiam in morte juvare valet, quibus placet. Cum ergo opus sit non hominis sed Dei, fructifera pœnitentia inspirare eam potest opus sit non hominis sed Dei, fructifera pœnitentia inspirare eam potest quandocumque vult sua misericordia, et remunerare ex misericordia, quos quandocumque vult sua misericordia, et remunerare ex misericordia, quos damnare potest ex justitia. Sed quoniam multa sunt quæ impediunt, et damnare potest ex justitia. Sed quoniam multa sunt quæ impediunt, et languentem retrahunt, periculosum est, et interitui vicinum, ad mortem languentem retrahunt, periculosum est, et interitui vicinum, ad mortem protrahere pœnitentiæ remedium. Sed magnum est, cui Deus tunc inspi- protrahere pœnitentiæ remedium. Sed magnum est, cui Deus tunc inspi- rat, si quis est, veram pœnitentiam. Sed si etiam sic conversus vita vivat, rat, si quis est, veram pœnitentiam. Sed si etiam sic conversus vita vivat, et non moriatur, non promittimus quod evadat omnem pœnam. Nam prius et non moriatur, non promittimus quod evadat omnem pœnam. Nam prius purgandus est igne purgationis, qui in aliud sæculum distulit fructum purgandus est igne purgationis, qui in aliud sæculum distulit fructum conversionis. Hic autem ignis etsi æternus non sit, miro tamen modo gra- conversionis. Hic autem ignis etsi æternus non sit, miro tamen modo gra- vis est: excellit omnem poenam, quam umquam passus sit aliquis in hac vis est: excellit omnem poenam, quam umquam passus sit aliquis in hac vita. Numquam in carne tanta inventa est pœna, licet mirabiliter¹ marty- vita. Numquam in carne tanta inventa est pœna, licet mirabiliter¹ marty- res passi sint tormenta, et multi nequiter iniqui quanta sæpe sustinuerunt res passi sint tormenta, et multi nequiter iniqui quanta sæpe sustinuerunt supplicia 2. Ex his satis ostenditur, quam periculosum sit differre pœniten- supplicia 2. Ex his satis ostenditur, quam periculosum sit differre pœniten- tiam usque in finem vitæ. Si tamen vera habeatur pœnitentia, hominem tiam usque in finem vitæ. Si tamen vera habeatur pœnitentia, hominem liberat, et vitam mortuo impetrat : non sic tamen, ut nullam sentiat pœ- liberat, et vitam mortuo impetrat : non sic tamen, ut nullam sentiat pœ- nam, nisi forte tanta sit vehementia gemitus et contritionis, quæ sufficiat nam, nisi forte tanta sit vehementia gemitus et contritionis, quæ sufficiat ad delicti punitionem. Licet ergo sit difficile, ut tunc sit vera pœnitentia ad delicti punitionem. Licet ergo sit difficile, ut tunc sit vera pœnitentia quæ tam sera venit, quando cruciatus membra ligat et dolor sensum op- quæ tam sera venit, quando cruciatus membra ligat et dolor sensum op- primit ut vix homo aliquid cogitare valeat: melior est tamen sera, quam primit ut vix homo aliquid cogitare valeat: melior est tamen sera, quam nulla. Poenitentia enim etsi in extremo vitæ hiatu advenit, sanat et liberat. nulla. Poenitentia enim etsi in extremo vitæ hiatu advenit, sanat et liberat. Multum sera fuit latronis pœnitentia ³ : sed non fuit sera indulgentia. Sed Multum sera fuit latronis pœnitentia ³ : sed non fuit sera indulgentia. Sed licet latro veniam meruisset in fine de omni crimine, non tamen dedit bap- licet latro veniam meruisset in fine de omni crimine, non tamen dedit bap- tizatis peccandi et perseverandi auctoritatem. tizatis peccandi et perseverandi auctoritatem.

3 3

Edit. J. Alleaume, mirabilia. Edit. J. Alleaume, mirabilia.

2 S. AUGUSTINUS, Lib de Vera et falsa pœnitentia, cap. 17. 2 S. AUGUSTINUS, Lib de Vera et falsa pœnitentia, cap. 17.

3 Cf. Luc. xxIII, 39 et seq. 3 Cf. Luc. xxIII, 39 et seq.

832 832

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

DIVISIO TEXTUS. DIVISIO TEXTUS.

ARTICULUS II. ARTICULUS II.

« Sciendum est etiam quod tempus An sanus pœnitens potest conjicere de « Sciendum est etiam quod tempus An sanus pœnitens potest conjicere de poenitentiæ est, etc. » poenitentiæ est, etc. »

Postquam determinatum est de pote- Postquam determinatum est de pote- state clavium, tangit hic de pœnitentia state clavium, tangit hic de pœnitentia in morte, et post mortem, et de reditu in morte, et post mortem, et de reditu peccatorum superius etiam posita. Et peccatorum superius etiam posita. Et ideo ponit hic per ordinem enumerato- ideo ponit hic per ordinem enumerato- rum tres distinctiones: in quarum prima, rum tres distinctiones: in quarum prima, ista scilicet tangit de pœnitentiis morien- ista scilicet tangit de pœnitentiis morien- tium. In alia, de remissione peccatorum tium. In alia, de remissione peccatorum post mortem. In tertia, de reditu peccato- post mortem. In tertia, de reditu peccato-

rum. rum.

Sunt autem in hac distinctione princi- Sunt autem in hac distinctione princi- pales quæstiones duæ : in quarum prima pales quæstiones duæ : in quarum prima Magister quærit de tempore pœnitendi. Magister quærit de tempore pœnitendi.

In secunda autem de modo extremæ In secunda autem de modo extremæ pœnitentiæ, ibi, B, « Si vero quæritur de pœnitentiæ, ibi, B, « Si vero quæritur de illis qui in hac vita, etc. » illis qui in hac vita, etc. »

Et hæc sufficiant quoad divisionem. Et hæc sufficiant quoad divisionem.

certitudine charitatis, an odio an certitudine charitatis, an odio an amore dignus sit ? amore dignus sit ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, paulo post : « Tene certum, et ibi, A, paulo post : « Tene certum, et dimitte incertum. » dimitte incertum. »

CONTRA: CONTRA:

Eccle. IX, Eccle. IX, 1 Nescit homo utrum amo- 1 Nescit homo utrum amo- re an odio dignus sit. Ergo pœnitens et re an odio dignus sit. Ergo pœnitens et confitens sanus, non est certus. confitens sanus, non est certus.

RESPONSIO. Intelligit hoc de certitudine Soluti RESPONSIO. Intelligit hoc de certitudine Soluti conjecturæ : quia conjicere potest de conjecturæ : quia conjicere potest de amore charitatis, quando pœnitet sanus : amore charitatis, quando pœnitet sanus : sed signum est timoris tantum, quando sed signum est timoris tantum, quando non pœnitet nisi infirmus. Ecclesiastes non pœnitet nisi infirmus. Ecclesiastes autem loquitur de certitudine scientiæ : autem loquitur de certitudine scientiæ : hanc enim nullus habet. hanc enim nullus habet.

Solutio. Solutio.

ARTICULUS I. ARTICULUS I.

An in fine vitæ dari potest pœnitentia ? An in fine vitæ dari potest pœnitentia ?

Quæritur autem primo de hoc quod Quæritur autem primo de hoc quod dicit, ibi, A, post initium : « Pœniten- dicit, ibi, A, post initium : « Pœniten- tiam dare possumus, etc. » tiam dare possumus, etc. »

In sequenti autem parte ejusdem dis- In sequenti autem parte ejusdem dis- tinctionis statim contradicit, dicens quod tinctionis statim contradicit, dicens quod non est danda pœnitentia in fine vitæ, sed non est danda pœnitentia in fine vitæ, sed innotescenda. innotescenda.

SED DICENDUM, quod dare hic sumitur SED DICENDUM, quod dare hic sumitur pro admittere ad pœnitentiam : sed pœ- pro admittere ad pœnitentiam : sed pœ- nitentia infra ponitur pro pœnitentia ex- nitentia infra ponitur pro pœnitentia ex- teriori injuncta et illa non est danda teriori injuncta et illa non est danda morientibus, sed innotescenda. morientibus, sed innotescenda.

ARTICULUS III. ARTICULUS III.

An Deus seram. pænitentiam exaudiat? An Deus seram. pænitentiam exaudiat?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, paulo post : « In quacumque die ibi, A, paulo post : « In quacumque die invocetur, etc. » invocetur, etc. »

CONTRA: CONTRA:

Michææ, 111, 4: Clamabunt ad Domi- Michææ, 111, 4: Clamabunt ad Domi- num, et non exaudiet eos: Glossa intel- num, et non exaudiet eos: Glossa intel- ligit de sera pœnitentia: sed nulla est ita ligit de sera pœnitentia: sed nulla est ita sera sicut illa quæ est in fine vitæ : ergo sera sicut illa quæ est in fine vitæ : ergo talem non exaudiet Deus. talem non exaudiet Deus.

RESPONSIO. Dicendum, quod pœniten- Solutio RESPONSIO. Dicendum, quod pœniten- Solutio tia sera duplex est secundum duo mo- tia sera duplex est secundum duo mo- ventia ad pœnitentiam, quæ sunt timor ventia ad pœnitentiam, quæ sunt timor servilis, et amor. Pœnitentiam igitur ex servilis, et amor. Pœnitentiam igitur ex

IN IV SENTENT. DIST. XX, A, ART. 4 ET 5. IN IV SENTENT. DIST. XX, A, ART. 4 ET 5.

833 833

tio. tio.

timore non audit Deus et de illa loqui- timore non audit Deus et de illa loqui- tur Glossa: sed de illa quæ est ex tur Glossa: sed de illa quæ est ex amore loquitur hic et hanc Deus audit: amore loquitur hic et hanc Deus audit: sed quia infirmitas potius est indicium sed quia infirmitas potius est indicium timoris, ideo raro fit ut ex amore aliquis timoris, ideo raro fit ut ex amore aliquis tunc poeniteat. tunc poeniteat.

ARTICULUS IV. ARTICULUS IV.

An sero pœnitens habeat libertatem An sero pœnitens habeat libertatem arbitrii ? arbitrii ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, paulo ante medium : « Arbitrii ibi, A, paulo ante medium : « Arbitrii libertatem quærit Deus, ut deleri pos- libertatem quærit Deus, ut deleri pos- sint, etc. » sint, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod sero pœni- Ex hoc enim videtur, quod sero pœni- tentes non habent libertatem arbitrii, tentes non habent libertatem arbitrii, quod non est verum : quia quamdiu ho- quod non est verum : quia quamdiu ho- mo vivit, tamdiu habet libertatem arbi- mo vivit, tamdiu habet libertatem arbi- trii et potestatem bene faciendi. trii et potestatem bene faciendi.

RESPONSIO. Dicendum, quod liberum RESPONSIO. Dicendum, quod liberum arbitrium in infirmitate frequenter tolli- arbitrium in infirmitate frequenter tolli- tur quoad usum semper autem im- tur quoad usum semper autem im- peditur. Tollitur autem usus liberi ar- peditur. Tollitur autem usus liberi ar- bitrii, quando mens sursum rapitur et bitrii, quando mens sursum rapitur et impedit discretionem: impeditur autem, impedit discretionem: impeditur autem, quando violentia morbi avertitur et tra- quando violentia morbi avertitur et tra- hitur et hoc semper fit in infirmis: hæc hitur et hoc semper fit in infirmis: hæc enim est natura potentiarum animæ, enim est natura potentiarum animæ, quod quando una est in actu vehementi, quod quando una est in actu vehementi, altera abstrahitur ab actione. Cum igi- altera abstrahitur ab actione. Cum igi- tur in infirmis sit vehemens dolor in sen- tur in infirmis sit vehemens dolor in sen- su, impeditur liberum arbitrium a judi- su, impeditur liberum arbitrium a judi- cio discretionis peccatorum. Et hoc modo cio discretionis peccatorum. Et hoc modo intelligit unde dicit, quod quærendum intelligit unde dicit, quod quærendum est tempus quando habet liberum arbi- est tempus quando habet liberum arbi- trium, supple, expeditum et non impedi- trium, supple, expeditum et non impedi- tum a violentia morbi dolore sensibili. tum a violentia morbi dolore sensibili.

10. 10.

1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 1 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, cap.

ΧΧΙΧ ΧΧΙΧ

ARTICULUS V. ARTICULUS V.

Quid sit ignis purgatorii, an corporeus, Quid sit ignis purgatorii, an corporeus, vel spiritualis ? vel spiritualis ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, post medium : « Prius purgan- ibi, A, post medium : « Prius purgan- dus est igne purgationis, etc. » dus est igne purgationis, etc. »

Quæruntur autem hic in principio duo Quæruntur autem hic in principio duo de igne purgatorio, scilicet quid sit in re, de igne purgatorio, scilicet quid sit in re, et ubi sit secundum locum ? et ubi sit secundum locum ?

AD PRIMUM horum sic proceditur : AD PRIMUM horum sic proceditur :

1. Ignis corporis est nomen : ergo vi- 1. Ignis corporis est nomen : ergo vi- detur, quod ignis corporeus sit ignis pur- detur, quod ignis corporeus sit ignis pur- gatorii. gatorii.

2. Præterea, Multi sancti dicunt quod 2. Præterea, Multi sancti dicunt quod ignis inferni corporeus est: ergo et ignis. ignis inferni corporeus est: ergo et ignis. purgatorii, ut videtur. purgatorii, ut videtur.

3. Item, Gregorius « Ignis gehennæ 3. Item, Gregorius « Ignis gehennæ corporalis est, qui corporaliter malos corporalis est, qui corporaliter malos exurit. » exurit. »

4. Item, Augustinus: « Cur non dica- 4. Item, Augustinus: « Cur non dica- mus quamvis miris, veris tamen modis mus quamvis miris, veris tamen modis etiam spiritus incorporeos posse pœna etiam spiritus incorporeos posse pœna corporalis ignis affligi, si spiritus homi- corporalis ignis affligi, si spiritus homi- num quamvis incorporei, potuerunt in- num quamvis incorporei, potuerunt in- cludi corporalibus membris ¹? » cludi corporalibus membris ¹? »

5. Item, Augustinus: << Gehenna quæ 5. Item, Augustinus: << Gehenna quæ stagnum ignis et sulphuris dicta est, stagnum ignis et sulphuris dicta est, corporeus ignis erit 2. » Ex his colligitur, corporeus ignis erit 2. » Ex his colligitur, quod sit ignis corporeus crucians ani- quod sit ignis corporeus crucians ani- mas. Cum igitur una ratio sit de igne mas. Cum igitur una ratio sit de igne inferni et purgatorii, videtur quod ignis inferni et purgatorii, videtur quod ignis purgatorii sit corporeus. purgatorii sit corporeus.

6. Præterea, Si dicatur, quod sit in- 6. Præterea, Si dicatur, quod sit in- corporeus, videtur sequi inconveniens. corporeus, videtur sequi inconveniens. Dicit enim Aristoteles, et probat in quar- Dicit enim Aristoteles, et probat in quar- to Ethicorum, quod delectatio omnino to Ethicorum, quod delectatio omnino spiritualis, non habet contrarium, nec spiritualis, non habet contrarium, nec est medicina: sed delectatio futura est est medicina: sed delectatio futura est omnino spiritualis : ergo non habet con- omnino spiritualis : ergo non habet con-

2 IDEM, In eodem capite. 2 IDEM, In eodem capite.

53 53

834 834

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

trarium: ergo non habet aliquid contra- trarium: ergo non habet aliquid contra- rium agens ad tristitiam : si igitur ignis rium agens ad tristitiam : si igitur ignis ille sit tantum spiritualis, non aget ad ille sit tantum spiritualis, non aget ad contristationem et tunc ibi puniti non contristationem et tunc ibi puniti non contristarentur: et hoc est falsum. contristarentur: et hoc est falsum.

7. Adhuc, Spiritualia pure separata 7. Adhuc, Spiritualia pure separata sunt a motu et a materia: sed omnis sunt a motu et a materia: sed omnis contrarietas est cum motu et materia: contrarietas est cum motu et materia: ergo in spiritualibus non est contrarie- ergo in spiritualibus non est contrarie- tas ergo nec actio contrarietatis ali- tas ergo nec actio contrarietatis ali- cujus sed omnis poena est ex agente cujus sed omnis poena est ex agente contrario: ergo in talibus nulla est pœ- contrario: ergo in talibus nulla est pœ- na. Si ergo detur, quod sit ignis pure na. Si ergo detur, quod sit ignis pure spiritualis, videtur quod nullo modo sit spiritualis, videtur quod nullo modo sit afflictivus et hoc hæresis est : ergo ne- afflictivus et hoc hæresis est : ergo ne- cesse est eum ponere corporalem. cesse est eum ponere corporalem.

: :

8. Adhuc, Nulla substantia in quantum 8. Adhuc, Nulla substantia in quantum hujusmodi, transmutabilis est, ut dicit hujusmodi, transmutabilis est, ut dicit Aristoteles, dans exemplum etiam in igne Aristoteles, dans exemplum etiam in igne qui nec agit nec transmutat aliquid in qui nec agit nec transmutat aliquid in quantum substantia est: si igitur agit et quantum substantia est: si igitur agit et transmutat, hoc erit ab aliqua qualitate transmutat, hoc erit ab aliqua qualitate ipsius substantiæ: ergo agens transmu- ipsius substantiæ: ergo agens transmu- tando est substantia disposita qualitate: tando est substantia disposita qualitate: constat autem, quod non omnis qualitas constat autem, quod non omnis qualitas agit, sed physica solum, ut dicunt om- agit, sed physica solum, ut dicunt om- nes Philosophi : ergo necessarium est, nes Philosophi : ergo necessarium est, quod habeat qualitatem physicam. quod habeat qualitatem physicam.

Item, Nec omnis qualitas physica agit: Item, Nec omnis qualitas physica agit: sed contingit contrarium activum esse : sed contingit contrarium activum esse : ergo necesse est talem contrarietatem ergo necesse est talem contrarietatem habere omnis autem talis substantia habere omnis autem talis substantia est corporea: igitur transmutans et agens est corporea: igitur transmutans et agens omne corporeum est: sed ignis purga- omne corporeum est: sed ignis purga- torii agit transmutando et puniendo : torii agit transmutando et puniendo : non enim est poena nisi per immutatio- non enim est poena nisi per immutatio- nem patientis: ergo videtur, quod ignis nem patientis: ergo videtur, quod ignis purgatorii sit corporeus. purgatorii sit corporeus.

SED SI hoc dicatur objicitur in contra- SED SI hoc dicatur objicitur in contra- Sed contra rium primo per auctoritates, et postea Sed contra rium primo per auctoritates, et postea per rationes. per rationes.

1. Dicit enim Gregorius in Moralibus: 1. Dicit enim Gregorius in Moralibus: « Ignis corporeus ut esse ignis valeat, « Ignis corporeus ut esse ignis valeat, corporis indiget fomentis: qui cum neces- corporis indiget fomentis: qui cum neces- se sit ut servetur, per congesta ligna se sit ut servetur, per congesta ligna

1 S. GREGORIUS, Lib. XV Moralium, cap. 14. 1 S. GREGORIUS, Lib. XV Moralium, cap. 14. 2 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, 2 S. AUGUSTINUS, Lib. XXI de Civitate Dei, cap. 10. cap. 10.

procul dubio nutritur nec valet nisi suc- procul dubio nutritur nec valet nisi suc- census esse et refotus subsistere. Econtra census esse et refotus subsistere. Econtra autem ignis gehennæ cum sit incorpo- autem ignis gehennæ cum sit incorpo- reus, in semetipso reprobos corporaliter reus, in semetipso reprobos corporaliter exurit, nec studio humano succenditur, exurit, nec studio humano succenditur, nec lignis nutritur: sed semel creatus, nec lignis nutritur: sed semel creatus, durat inexstinguibilis, et successione non durat inexstinguibilis, et successione non indiget, nec ardore caret ¹. » Ex hoc ex- indiget, nec ardore caret ¹. » Ex hoc ex- presse habetur, quod nec corporalis est, presse habetur, quod nec corporalis est, nec ad modum corporei fovetur et nutritur. nec ad modum corporei fovetur et nutritur. 2. Item, In eodem : « Si stridores 2. Item, In eodem : « Si stridores dentium et fletus oculorum spiritualiter dentium et fletus oculorum spiritualiter accipiamus, flammas quoque tormento- accipiamus, flammas quoque tormento- rum in ipsis non corporales, sed spiritua- rum in ipsis non corporales, sed spiritua- les credere debemus. » les credere debemus. »

3. Item, Augustinus in libro XXI de 3. Item, Augustinus in libro XXI de Civitate Dei, dicit talem fuisse illam Civitate Dei, dicit talem fuisse illam flammam in qua dives cruciabatur, quales flammam in qua dives cruciabatur, quales oculi quos levavit, quando Lazarum vi- oculi quos levavit, quando Lazarum vi- dit, qualis lingua cui humorem desidera- dit, qualis lingua cui humorem desidera- vit infundi, qualis digitus Lazari de quo vit infundi, qualis digitus Lazari de quo fieri id postulavit: sed constat, quod fieri id postulavit: sed constat, quod membra illa non fuerunt corporalia, sed membra illa non fuerunt corporalia, sed spiritualia : ergo videtur, quod nec flam- spiritualia : ergo videtur, quod nec flam- ma fuit corporalis: ergo nec ignis purga- ma fuit corporalis: ergo nec ignis purga- torii, ut videtur. torii, ut videtur.

: :

3. Item, Damascenus in ultimo capi- 3. Item, Damascenus in ultimo capi- tulo libri sui « Ignis autem iste non est tulo libri sui « Ignis autem iste non est corporeus, sed qualis utique Deus novit ³. >> corporeus, sed qualis utique Deus novit ³. >>

5. Per rationem autem objicitur sic: 5. Per rationem autem objicitur sic: Omne agens et patiens cum transmuta- Omne agens et patiens cum transmuta- tione conveniunt in materia, ut dicit tione conveniunt in materia, ut dicit Boetius in libro de Duabus naturis in Boetius in libro de Duabus naturis in una persona Christi: sed ignis purgato- una persona Christi: sed ignis purgato- rii et anima purganda se habent sicut rii et anima purganda se habent sicut agens et patiens secundum transmuta- agens et patiens secundum transmuta- tum ergo communicant in materia: sed tum ergo communicant in materia: sed anima aut non est de materia, aut non anima aut non est de materia, aut non est de materia corporali: ergo videtur, est de materia corporali: ergo videtur, quod ignis ille aut non sit de materia, aut quod ignis ille aut non sit de materia, aut non sit de materia corporali: ergo non non sit de materia corporali: ergo non est corporeus. est corporeus.

6. Adhuc, Auctor libri Sex principio- 6. Adhuc, Auctor libri Sex principio- rum dicit, quod impossibile est non cor- rum dicit, quod impossibile est non cor- pus a corpore moveri: sed anima non pus a corpore moveri: sed anima non

S. J. DAMASCENUS, lib. IV de Fide orthodoxa, S. J. DAMASCENUS, lib. IV de Fide orthodoxa, cap. ult. cap. ult.

blutio. blutio.

Ad object. Ad object.

2.3 et 4. 2.3 et 4.

: :

IN IV SENTENT. DIST. XX, A, ART. 5. IN IV SENTENT. DIST. XX, A, ART. 5.

est corpus ergo non movetur a corpore : est corpus ergo non movetur a corpore : sed movetur et transmutatur ab igne sed movetur et transmutatur ab igne purgatorio ergo ignis purgatorius non purgatorio ergo ignis purgatorius non est corpus ergo nec corporeus: quia est corpus ergo nec corporeus: quia constat, quod sine quantitate est ignis ille constat, quod sine quantitate est ignis ille quicumque sit. quicumque sit.

Hæc autem usque ad tractatum de re- Hæc autem usque ad tractatum de re- surrectione pro objectis sufficiant: quia surrectione pro objectis sufficiant: quia ibi de hoc quærendi iterum erit locus. ibi de hoc quærendi iterum erit locus.

RESPONSIO. Omnes sancti disputantes RESPONSIO. Omnes sancti disputantes de ista quæstione dicunt, quod ea quæ de ista quæstione dicunt, quod ea quæ dicunt, volunt accipi sine supercilio asser- dicunt, volunt accipi sine supercilio asser- tionis suæ. Ita etiam ego dico qualis sit tionis suæ. Ita etiam ego dico qualis sit ignis purgatorii, non arbitror quemquam ignis purgatorii, non arbitror quemquam scire, nisi cui Deus revelavit. Utrum au- scire, nisi cui Deus revelavit. Utrum au- tem sit, pertinebit ad sequentem distin- tem sit, pertinebit ad sequentem distin- ctionem inquirere. ctionem inquirere.

De hoc autem quod hic quæsitum est, De hoc autem quod hic quæsitum est, dicendum videtur, quod sit corporeus. dicendum videtur, quod sit corporeus. Et puto, quod quicumque attendit subti- Et puto, quod quicumque attendit subti- liter inconvenientia ad quæ dicunt ratio- liter inconvenientia ad quæ dicunt ratio- nes primo inductæ, vix inclinabitur in nes primo inductæ, vix inclinabitur in aliam opinionem, nisi quod est corporeus. aliam opinionem, nisi quod est corporeus. Nisi forte, quod absit, aliquis in hæresim Nisi forte, quod absit, aliquis in hæresim quorumdam Philosophorum laberetur, quorumdam Philosophorum laberetur, ut diceret omnia quæ de locis pœnarum ut diceret omnia quæ de locis pœnarum et poenis scripta sunt, omnino frivola et et poenis scripta sunt, omnino frivola et vana esse. Consentiendo igitur rationibus vana esse. Consentiendo igitur rationibus primo inductis; dico quod corporeus est. primo inductis; dico quod corporeus est.

AD ID quod contra objicitur, dicendum AD ID quod contra objicitur, dicendum quod distinguitur inter primum affligens, quod distinguitur inter primum affligens, et proximum affligens: primum enim et proximum affligens: primum enim affligens spiritualem substantiam sive in affligens spiritualem substantiam sive in corpore sive extra corpus, corporeum est: corpore sive extra corpus, corporeum est: sed proximum affligens est spirituale. Ut sed proximum affligens est spirituale. Ut autem hoc melius intelligatur, ponamus autem hoc melius intelligatur, ponamus exemplum incisio enim vulneratæ ma- exemplum incisio enim vulneratæ ma- nus, corporalis est, et patitur corpus, et nus, corporalis est, et patitur corpus, et compatitur anima. Primum quidem af- compatitur anima. Primum quidem af- fligens utriusque horum est gladius: sed fligens utriusque horum est gladius: sed cnm anima patiatur a passione corporis, cnm anima patiatur a passione corporis, constat quod id quod facit motum in af- constat quod id quod facit motum in af- fectu tristitiæ in anima, similitudo vulne- fectu tristitiæ in anima, similitudo vulne- ris est apprehensa ut contraria conjun- ris est apprehensa ut contraria conjun- cto secundum autem quod talis simili- cto secundum autem quod talis simili-

1 S. GREGORIUS. Lib. IV Dialogorum, cap. 29. 1 S. GREGORIUS. Lib. IV Dialogorum, cap. 29. Confer etiam ea quæ dicit Augustinus in lib. Confer etiam ea quæ dicit Augustinus in lib.

835 835

tudo est in anima, spiritualis est: et ita tudo est in anima, spiritualis est: et ita proximum affligens animam est spirituale. proximum affligens animam est spirituale. Ita dico in purgatorio, quod primum af- Ita dico in purgatorio, quod primum af- fligens est ignis corporeus, habens vim fligens est ignis corporeus, habens vim affligendi spiritum ex eo quod est instru- affligendi spiritum ex eo quod est instru- mentum divinæ justitiæ vindicantis ini- mentum divinæ justitiæ vindicantis ini- quitatem. Et proximum affligens est si- quitatem. Et proximum affligens est si- militudo ignis recepta ab animabus pu- militudo ignis recepta ab animabus pu- nitis, prout est instrumentum justitiæ nitis, prout est instrumentum justitiæ vindicantis peccatum, cui ipsa anima pro vindicantis peccatum, cui ipsa anima pro voluntate se subdidit. Hoc autem in tra- voluntate se subdidit. Hoc autem in tra- ctatu de resurrectione magis discutietur. ctatu de resurrectione magis discutietur. Hæc autem videtur esse sententia Gre- Hæc autem videtur esse sententia Gre- gorii in libro quarto Dialogorum ubi sic gorii in libro quarto Dialogorum ubi sic dicit «Hoc est eis in igne ardere, quod dicit «Hoc est eis in igne ardere, quod est ignem videre, trahentes ab ignibus est ignem videre, trahentes ab ignibus poenam, non dantes ignibus vitam ¹. » poenam, non dantes ignibus vitam ¹. »

Dicendum ergo ad primum, quod Gre- Dicendum ergo ad primum, quod Gre- gorius loquitur de immediate affligente, gorius loquitur de immediate affligente, et non de affligente primo: et eodem et non de affligente primo: et eodem modo ad omnes sequentes auctoritates modo ad omnes sequentes auctoritates dicendum est. dicendum est.

AD ID autem quod objicitur per ratio- Adobject 5. AD ID autem quod objicitur per ratio- Adobject 5. nem, dicendum quod illa propositio intel- nem, dicendum quod illa propositio intel- ligitur de agentibus et patientibus phy- ligitur de agentibus et patientibus phy- sice anima autem patitur ab igne purga- sice anima autem patitur ab igne purga- torio habente vim ex eo quod est corpus torio habente vim ex eo quod est corpus existens instrumentum divinæ justitiæ : existens instrumentum divinæ justitiæ : et hæc est alia vis caloris, quam natura- et hæc est alia vis caloris, quam natura- lis vis caloris tantum. Hujus autem exem- lis vis caloris tantum. Hujus autem exem- plum est, quod calor secundum Philoso- plum est, quod calor secundum Philoso- pum igneus est: et tamen secundum quod pum igneus est: et tamen secundum quod est instrumentum animæ regentis corpus, est instrumentum animæ regentis corpus, non agit actione ignis tantum, quia sic non agit actione ignis tantum, quia sic incineraret, sed actione vivifica animæ, incineraret, sed actione vivifica animæ, et nos videmus quod digerendo assimilat et nos videmus quod digerendo assimilat carni et ossi et nervo, sicut dicit Aristo- carni et ossi et nervo, sicut dicit Aristo- teles in secundo de Anima, loquens con- teles in secundo de Anima, loquens con- tra opinionem quæ dicebat, quod ageret tra opinionem quæ dicebat, quod ageret in vi ignis tantum. A simili videtur di- in vi ignis tantum. A simili videtur di- cendum de calore ignis purgatorii, quod cendum de calore ignis purgatorii, quod in quantum movetur a virtute justitiæ in quantum movetur a virtute justitiæ vindicantis, habet vim puniendi animas vindicantis, habet vim puniendi animas incorporeas, quæ ordinem suæ dignitatis incorporeas, quæ ordinem suæ dignitatis vel irrecuperabiliter vel recuperabiliter vel irrecuperabiliter vel recuperabiliter amiserunt, sicut existentes in inferno ir- amiserunt, sicut existentes in inferno ir-