IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 19. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 19.

vetustate culpæ, id est, a culpa ex veteri vetustate culpæ, id est, a culpa ex veteri culpa Adæ procedente, et vetustam ani- culpa Adæ procedente, et vetustam ani- mam reddente per defectum et corruptio- mam reddente per defectum et corruptio- fit per gratiam in hac vita. Sed ve- fit per gratiam in hac vita. Sed ve- tustas ab omni pœna non perficitur nisi in tustas ab omni pœna non perficitur nisi in alia vita, licet hic inchoetur. alia vita, licet hic inchoetur.

nem, nem,

Et per hoc patet solutio ad omnia ob- Et per hoc patet solutio ad omnia ob- jecta præterquam ad illud quod est de jecta præterquam ad illud quod est de Job inductum et dicendum, quod litte- Job inductum et dicendum, quod litte- raliter loquitur de vetustate pœnæ in raliter loquitur de vetustate pœnæ in quantum est indicativa culpæ quæ est quantum est indicativa culpæ quæ est meritoria pœnæ licet enim Job non meritoria pœnæ licet enim Job non peccaverit, tamen videbatur peccasse ex peccaverit, tamen videbatur peccasse ex tanto flagello quod sustinuit. Allegorice tanto flagello quod sustinuit. Allegorice tamen loquitur ibi Christus in persona tamen loquitur ibi Christus in persona membrorum et quidem de membris membrorum et quidem de membris suis, id est, de his qui per electionem suis, id est, de his qui per electionem sunt membra, licet non adhuc adhæreant sunt membra, licet non adhuc adhæreant corpori per præsentem justitiam, quia corpori per præsentem justitiam, quia subjacent vetustati. subjacent vetustati.

ARTICULUS XIX. ARTICULUS XIX.

An sanitas mentis et renovatio imaginis An sanitas mentis et renovatio imaginis sint idem, vel differant ? sint idem, vel differant ?

Tertio, Quæritur de differentia ho- Tertio, Quæritur de differentia ho-

rum. rum.

Et videtur nulla esse: quia si consi- Et videtur nulla esse: quia si consi- deretur causa utriusque, gratia est : et deretur causa utriusque, gratia est : et si consideretur effectus utriusque, vide- si consideretur effectus utriusque, vide- tur esse reintegratio quædam virtutis ani- tur esse reintegratio quædam virtutis ani- mæ, quæ corrupta quodammodo fuit ex mæ, quæ corrupta quodammodo fuit ex peccato ergo nulla est differentia sana- peccato ergo nulla est differentia sana- tionis et renovationis imaginis, ut vide- tionis et renovationis imaginis, ut vide-

tur. tur.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Sanitas attribuitur toti animæ, et 1. Sanitas attribuitur toti animæ, et renovatio imagini tantum : ergo non renovatio imagini tantum : ergo non sunt idem : formæ enim diversæ sunt, sunt idem : formæ enim diversæ sunt, quarum subjecta propria diversa sunt. quarum subjecta propria diversa sunt.

2. Item, Omnes bene transferentes, 2. Item, Omnes bene transferentes,

☐ ☐

689 689

secundum similitudinem aliquam trans- secundum similitudinem aliquam trans- ferunt sed ea a quibus hæc similitudo ferunt sed ea a quibus hæc similitudo accipitur, non sunt eadem : ergo nec ea accipitur, non sunt eadem : ergo nec ea ad quæ translatio fit, eadem erunt. PRO- ad quæ translatio fit, eadem erunt. PRO- BATIO mediæ. Sanitas in corpore et ju- BATIO mediæ. Sanitas in corpore et ju- ventus non sunt eadem: ergo constat ventus non sunt eadem: ergo constat propositum. propositum.

RESPONSIO, Dicendum, quod sanitas RESPONSIO, Dicendum, quod sanitas mentis et innovatio imaginis differunt mentis et innovatio imaginis differunt ratione, sed non substantia: sanatio enim ratione, sed non substantia: sanatio enim dicitur in quantum debilitatem et infir- dicitur in quantum debilitatem et infir- mitatem peccati depellit. Sed innovatio mitatem peccati depellit. Sed innovatio dicitur in quantum roborata virtute, de- dicitur in quantum roborata virtute, de- pellitur vetustas antiqui peccati et effe- pellitur vetustas antiqui peccati et effe- tus ejus. Unde innovatio dicit robora- tus ejus. Unde innovatio dicit robora- tam virtutem, quod non facit sanatio. tam virtutem, quod non facit sanatio.

Et per hoc patet solutio ad primam Et per hoc patet solutio ad primam partem objectorum: quia concedimus, partem objectorum: quia concedimus, quod substantialiter idem sunt. quod substantialiter idem sunt.

Solutio. Solutio.

AD ID autem quod in contrarium obji- Ad object. 1. AD ID autem quod in contrarium obji- Ad object. 1. citur, dicendum quod renovatio non at- citur, dicendum quod renovatio non at- tribuitur imagini, ut quæ sit sola subje- tribuitur imagini, ut quæ sit sola subje- ctum ipsius, sed ut subjecto in quo præ- ctum ipsius, sed ut subjecto in quo præ- cipue apparet actus ejus: quia efficitur cipue apparet actus ejus: quia efficitur actu imitans exemplar, cum prius tantum actu imitans exemplar, cum prius tantum potentia imitaretur, et haberet actualem potentia imitaretur, et haberet actualem aversionem a ratione imitationis, quando aversionem a ratione imitationis, quando fuit sub peccato. fuit sub peccato.

AD ALIUD dicendum, quod juventus in Adobject. 2. AD ALIUD dicendum, quod juventus in Adobject. 2. corde duplex est, scilicet ex tempore, et corde duplex est, scilicet ex tempore, et effectu quem relinquit tempus circa sub- effectu quem relinquit tempus circa sub- jectum: et secundum primum modum jectum: et secundum primum modum non est idem quod sanitas, nec fundatur non est idem quod sanitas, nec fundatur supra sanitatem. Secundo autem modo, supra sanitatem. Secundo autem modo, quia juventus est tempus augmenti in quia juventus est tempus augmenti in statu existentis in quo est vis corrobo- statu existentis in quo est vis corrobo- rata, ratione illius fit translatio: et ideo rata, ratione illius fit translatio: et ideo significat corroboratam virtutem ad significat corroboratam virtutem ad opera, et ideo fundatur supra spiritualem opera, et ideo fundatur supra spiritualem sanitatem, secundum rationem aliquid sanitatem, secundum rationem aliquid addens ipsi, sed substantialiter est ea- addens ipsi, sed substantialiter est ea- dem. dem.

1 Cf. Job, XVI, 1 Cf. Job, XVI,

XXIX XXIX

9. 9.

44 44

Sed contra. Sed contra.

690 690

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ARTICULUS XX. ARTICULUS XX.

An sanitas mentis fiat per gratiam An sanitas mentis fiat per gratiam prævenientem? prævenientem?

Quarto quæritur, Utrum fiat per gra- Quarto quæritur, Utrum fiat per gra- tiam prævenientem, vel subsequentem ? tiam prævenientem, vel subsequentem ? 1. Augustinus enim dicit in quinto de 1. Augustinus enim dicit in quinto de Trinitate: « Quis sanat omnes infirmita- Trinitate: « Quis sanat omnes infirmita- tes tuas, nisi qui propitiabitur omnibus tes tuas, nisi qui propitiabitur omnibus iniquitatibus tuis ? » Quasi diceret, nul- iniquitatibus tuis ? » Quasi diceret, nul- lus sed propitiatio iniquitatis est per lus sed propitiatio iniquitatis est per gratiam prævenientem : ergo et sanatio gratiam prævenientem : ergo et sanatio infirmitatis. infirmitatis.

2. Item, In corporalibus non per aliam 2. Item, In corporalibus non per aliam medicinam fit depulsio infirmitatis et sa- medicinam fit depulsio infirmitatis et sa- natio, sed per eamdem: ergo similiter natio, sed per eamdem: ergo similiter suo modo est in spiritualibus: sed infir- suo modo est in spiritualibus: sed infir- mitas spiritualis depellitur per gratiam mitas spiritualis depellitur per gratiam prævenientem: ergo et anima sanatur prævenientem: ergo et anima sanatur per eamdem. per eamdem.

3. Item, Gratia præveniens non est im- 3. Item, Gratia præveniens non est im- potentior, quam sit forma aliqua corpo-. potentior, quam sit forma aliqua corpo-. ralis vel naturalis: sed forma naturalis ralis vel naturalis: sed forma naturalis dat esse materiæ et purgat privationem dat esse materiæ et purgat privationem quæ erat in ipsa : ergo multo fortius hoc quæ erat in ipsa : ergo multo fortius hoc faciet gratia in anima: sed privatio est faciet gratia in anima: sed privatio est infirmitas peccati in anima: ergo gratia infirmitas peccati in anima: ergo gratia dat esse animæ, et etiam abstergit infir- dat esse animæ, et etiam abstergit infir- mitatem. mitatem.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Vulneris obductio est sanitas, ut 1. Vulneris obductio est sanitas, ut supra habitum est vulnus autem non supra habitum est vulnus autem non obducitur statim totum habita gratia: obducitur statim totum habita gratia: ergo non fit sanitas per gratiam præve- ergo non fit sanitas per gratiam præve- nientem. nientem.

2. Item, Circumcisio significabat pec- 2. Item, Circumcisio significabat pec- cati ablationem per gratiam : constat cati ablationem per gratiam : constat autem, quod circumcisione facta, non autem, quod circumcisione facta, non statim erat sanus circumcisus: ergo vi- statim erat sanus circumcisus: ergo vi- detur similiter, quod circumcisione spi- detur similiter, quod circumcisione spi-

1 Cf. II Sententiarum, Dist. XXI. Tom. XXVII 1 Cf. II Sententiarum, Dist. XXI. Tom. XXVII hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

rituali facta per gratiam, non statim re- rituali facta per gratiam, non statim re- versa est sanitas spiritualis. versa est sanitas spiritualis.

RESPONSIO. Dicendum, quod duplex est RESPONSIO. Dicendum, quod duplex est sanitas, scilicet imperfecta quæ est in sanitas, scilicet imperfecta quæ est in causa sanitatis et perfecta quæ est per- causa sanitatis et perfecta quæ est per- fecta habituabilitate consecuta ad bene fecta habituabilitate consecuta ad bene operandum, purgatis reliquiis malæ con- operandum, purgatis reliquiis malæ con- suetudinis. Et prima quidem fit per gra- suetudinis. Et prima quidem fit per gra- tiam prævenientem: sequens autem per tiam prævenientem: sequens autem per gratiam subsequentem: et hæ gratiæ gratiam subsequentem: et hæ gratiæ dem sunt substantia, licet differant ra- dem sunt substantia, licet differant ra- tione et hoc notatum est in secundo li- tione et hoc notatum est in secundo li- bro Sententiarum 1. bro Sententiarum 1.

eæ- eæ-

Et per hoc patere potest cuilibet solu- Et per hoc patere potest cuilibet solu- tio ad utramque partem objectorum. tio ad utramque partem objectorum.

ARTICULUS XXI. ARTICULUS XXI.

An sanitas mentis fiat per gratiam sacra- An sanitas mentis fiat per gratiam sacra- menti? menti?

Quinto quæritur, Utrum fiat per gra- Quinto quæritur, Utrum fiat per gra- tiam sacramenti, vel virtutum, vel dono- tiam sacramenti, vel virtutum, vel dono- rum? rum?

Videtur autem, quod per sacramenta. Videtur autem, quod per sacramenta. 1. Eccli. xxxvIII, 7: Unguentarius faciet 1. Eccli. xxxvIII, 7: Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et conficiet unctiones pigmenta suavitatis, et conficiet unctiones sanitatis sed unctiones illæ, ut dicunt sanitatis sed unctiones illæ, ut dicunt Sancti, significant sacramenta: ergo fiet Sancti, significant sacramenta: ergo fiet per gratiam sacramenti sanitas. per gratiam sacramenti sanitas.

2. Item, In principio hujus quarti libri 2. Item, In principio hujus quarti libri Sententiarum, inducit Magister id quod Sententiarum, inducit Magister id quod habetur, Lucæ, x, 34, quod Samaritanus habetur, Lucæ, x, 34, quod Samaritanus vulnerato appropinquans, et infundens vulnerato appropinquans, et infundens oleum et vinum: et exponit de sacra- oleum et vinum: et exponit de sacra- mentorum gratia, et infirmitate pecca- mentorum gratia, et infirmitate pecca- ti ergo videtur, quod gratia sacramen- ti ergo videtur, quod gratia sacramen- talis proprie faciat sanitatem. talis proprie faciat sanitatem.

3. Item, Si semper esset sanitas, num- 3. Item, Si semper esset sanitas, num- quam quæreretur perfectivum sanitatis: quam quæreretur perfectivum sanitatis: ergo id quod quæritur tempore infirmi- ergo id quod quæritur tempore infirmi-

2 Cf. Supra, In Prologo hujus libri IV Sen- 2 Cf. Supra, In Prologo hujus libri IV Sen- tentiarum. tentiarum.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 22. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 22.

691 691

ontra. ontra.

Motio. Motio.

esse esse

tatis, et non nisi gratia sanitatis, videtur tatis, et non nisi gratia sanitatis, videtur proprium perfectivum sanitatis: sed proprium perfectivum sanitatis: sed hoc est gratia sacramentalis, non virtu- hoc est gratia sacramentalis, non virtu- tum, vel donorum: ergo gratia sacra- tum, vel donorum: ergo gratia sacra- mentorum est proprie perfectiva sanitatis. mentorum est proprie perfectiva sanitatis. Quod autem non quæratur gratia sacra- Quod autem non quæratur gratia sacra- mentalis, nisi infirmitatis tempore, pro- mentalis, nisi infirmitatis tempore, pro- batur ex hoc, quod si peccatum non esset, batur ex hoc, quod si peccatum non esset, essent tamen virtutes et dona secundum essent tamen virtutes et dona secundum substantiam, sed sacramenta non substantiam, sed sacramenta non

suam suam

essent. essent.

1 1

4. Adhuc, Supra in principio hujus 4. Adhuc, Supra in principio hujus quarti libri probatum est, quod gratia quarti libri probatum est, quod gratia sacramentalis differt a gratia quæ est in sacramentalis differt a gratia quæ est in virtutibus et donis: quia gratia sacra- virtutibus et donis: quia gratia sacra- mentalis respicit peccatum, vel morbum mentalis respicit peccatum, vel morbum peccati sed gratia quæ est in virtutibus peccati sed gratia quæ est in virtutibus et donis non ergo videtur, quod proprie et donis non ergo videtur, quod proprie loquendo sanitas et justificatio et reno- loquendo sanitas et justificatio et reno- vatio fiant per gratiam sacramentalem. vatio fiant per gratiam sacramentalem. AD OPPOSITUM autem hujus objicitur: AD OPPOSITUM autem hujus objicitur: 1. Per hoc quod dicit Glossa super 1. Per hoc quod dicit Glossa super illud Qui sanat contritos corde, et alli- illud Qui sanat contritos corde, et alli- gat contritiones eorum³, « Sic pœnitendo gat contritiones eorum³, « Sic pœnitendo et fide Deus alligat contritiones eorum : >> et fide Deus alligat contritiones eorum : >> sed fides est virtus: ergo æqualiter fit sa- sed fides est virtus: ergo æqualiter fit sa- cramentis et virtute. cramentis et virtute.

: :

2. Item, Contraria contrariis curantur: 2. Item, Contraria contrariis curantur: sed virtutes sunt contrariæ vitiis: ergo sed virtutes sunt contrariæ vitiis: ergo morbus vitiorum proprie sanatur per in- morbus vitiorum proprie sanatur per in- fusionem virtutum: ergo non gratia sa- fusionem virtutum: ergo non gratia sa- cramentorum, quia sacramenta non con- cramentorum, quia sacramenta non con- trariantur vitiis. trariantur vitiis.

3. Item, Gregorius dicit, quod « dona 3. Item, Gregorius dicit, quod « dona data sunt in adjutorium virium contra data sunt in adjutorium virium contra defectus in quos incidit homo ex pecca- defectus in quos incidit homo ex pecca- to » ergo videtur, quod dona curent de- to » ergo videtur, quod dona curent de- fectus illos sed defectus illi sunt infirmi- fectus illos sed defectus illi sunt infirmi- tates: ergo curant infirmitates: non ergo tates: ergo curant infirmitates: non ergo fit curatio per solam gratiam sacramen- fit curatio per solam gratiam sacramen-

talem. talem.

RESPONSIO. Dicendum videtur, quod RESPONSIO. Dicendum videtur, quod per solam gratiam sacramentalem pro- per solam gratiam sacramentalem pro- prie loquendo sanatio mentis sive homi- prie loquendo sanatio mentis sive homi- nis interioris perficitur, et hoc ex dispu- nis interioris perficitur, et hoc ex dispu- tatis in principio hujus quarti libri patet. tatis in principio hujus quarti libri patet.

¹ Cf. Supra, Dist. I, Art. 4. ¹ Cf. Supra, Dist. I, Art. 4.

AD ID ergo quod primo in contrarium Ad object. 1. AD ID ergo quod primo in contrarium Ad object. 1. objicitur, dicendum quod fides sanat, se- objicitur, dicendum quod fides sanat, se- cundum quod ipsa habet sacramenti cundum quod ipsa habet sacramenti effectum, et non per se: unde per acci- effectum, et non per se: unde per acci- dens convenit fidei sanare: si enim num- dens convenit fidei sanare: si enim num- quam fuisset infirmitas, adhuc esset fides, quam fuisset infirmitas, adhuc esset fides, et melius quam modo sit. et melius quam modo sit.

AD ALIUD dicendum, quod virtutes vi- Adobject. 2. AD ALIUD dicendum, quod virtutes vi- Adobject. 2. tiis contrariantur: sed non sanaretur tiis contrariantur: sed non sanaretur homo virtutibus politicis solum, sed sana- homo virtutibus politicis solum, sed sana- tivæ efficiuntur secundum quod eis con- tivæ efficiuntur secundum quod eis con- jungitur virtus passionis Christi per sus- jungitur virtus passionis Christi per sus- ceptionem sacramentorum, et tunc sa- ceptionem sacramentorum, et tunc sa- nant vi gratiæ sacramentalis in qua in- nant vi gratiæ sacramentalis in qua in- funduntur. funduntur.

AD ULTIMUM dicendum, quod dona non Ad object. 3. AD ULTIMUM dicendum, quod dona non Ad object. 3. sunt data in adjutorium virium contra sunt data in adjutorium virium contra peccatum, sed potius ad altiores actus, peccatum, sed potius ad altiores actus, quam perfici possint ex habitibus virtu- quam perfici possint ex habitibus virtu- tum et hoc ajutorio indiget homo, etiam- tum et hoc ajutorio indiget homo, etiam- si non peccasset.Et hoc qualiter sit, inspi- si non peccasset.Et hoc qualiter sit, inspi- ciendum est in tertio Sententiarum, trac- ciendum est in tertio Sententiarum, trac- tatu de donis, ubi hoc notatum invenitur. tatu de donis, ubi hoc notatum invenitur. Ad hoc tamen aliter solutum est per Ad hoc tamen aliter solutum est per distinctionem, scilicet quod duplex est distinctionem, scilicet quod duplex est infirmitas, scilicet peccati in quantum infirmitas, scilicet peccati in quantum peccatum est, et infirmitas virium ad peccatum est, et infirmitas virium ad agendum. Et primam quidem curat gra- agendum. Et primam quidem curat gra- tia sacramentalis, secundam gratia in tia sacramentalis, secundam gratia in virtutibus et donis. Et dicat legens quod- virtutibus et donis. Et dicat legens quod- cumque velit, tamen ego primam solutio- cumque velit, tamen ego primam solutio- nem reputo continere veritatem. nem reputo continere veritatem.

ARTICULUS XXII. ARTICULUS XXII.

An prædicta sanitas fiat subito, vel An prædicta sanitas fiat subito, vel successive? successive?

Sexto quæritur, Utrum fiat subito, vel Sexto quæritur, Utrum fiat subito, vel successive? successive?

Videtur autem, quod subito: quia Videtur autem, quod subito: quia 1. Super illud Actuum, II, 2: Factus 1. Super illud Actuum, II, 2: Factus est repente, etc., dicit Glossa : << Nescit est repente, etc., dicit Glossa : << Nescit

2 Psal. CXLVI, 3. 2 Psal. CXLVI, 3.

6927 6927

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tarda rerum molimina Spiritus sancti tarda rerum molimina Spiritus sancti gratia: ergo nihil operatur nisi subito: gratia: ergo nihil operatur nisi subito: operatur autem sanationem et renovatio- operatur autem sanationem et renovatio- nem ergo operatur eam subito. nem ergo operatur eam subito.

2. Item. Operationes divinæ procedunt 2. Item. Operationes divinæ procedunt a virtute infinita: sed infinita virtus agit a virtute infinita: sed infinita virtus agit subito ergo omnes illæ operationes fiunt subito ergo omnes illæ operationes fiunt ☐ subito sanatio autem et renovatio sunt ☐ subito sanatio autem et renovatio sunt operationes divinæ : ergo fiunt subito. operationes divinæ : ergo fiunt subito.

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

: :

3. Adhuc, In aliquo debet distingui 3. Adhuc, In aliquo debet distingui opus divinum a naturali quod significat opus divinum a naturali quod significat potentiam sed opus naturæ est successi- potentiam sed opus naturæ est successi- vum ergo opus Dei fit subito. vum ergo opus Dei fit subito.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Amplius renovamur de die in diem: 1. Amplius renovamur de die in diem: sed de die in diem renovari, est succes- sed de die in diem renovari, est succes- sive renovari: ergo hæc renovatio fit suc- sive renovari: ergo hæc renovatio fit suc- cessive. cessive.

2. Item, Ezechias, Isa. xxxvını, 21, 2. Item, Ezechias, Isa. xxxvını, 21, non statim sanatus fuit, quando accepit non statim sanatus fuit, quando accepit promissionem sanitatis: sed cataplasma- promissionem sanitatis: sed cataplasma- tum est super ulcus: ergo videtur, quod tum est super ulcus: ergo videtur, quod sanatio mentis fiat successive. sanatio mentis fiat successive.

RESPONSIO. Dicendum, quod secundum RESPONSIO. Dicendum, quod secundum duplicem sanitatem sanitas fit subito, et duplicem sanitatem sanitas fit subito, et successive infirmitas enim causalis præ- successive infirmitas enim causalis præ- ciditur subito: formalis autem quæ ciditur subito: formalis autem quæ adhæret viribus animæ curatur successi- adhæret viribus animæ curatur successi- ve, et paulatim per consuetudinem bo- ve, et paulatim per consuetudinem bo- norum operum. norum operum.

AD PRIMUM ergo dicimus, quod hoc di- AD PRIMUM ergo dicimus, quod hoc di- ctum est de gratia puniente, non de effe- ctum est de gratia puniente, non de effe- ctu gratiæ subsequentis. ctu gratiæ subsequentis.

AD ALIUD dicendum, quod licet Deus AD ALIUD dicendum, quod licet Deus operetur infinita virtute, tamen non operetur infinita virtute, tamen non omnia operatur per seipsum tantum, sed omnia operatur per seipsum tantum, sed quædam nos operamur secum, scilicet sa- quædam nos operamur secum, scilicet sa- nitatem, quæ fit reliquiarum peccati pur- nitatem, quæ fit reliquiarum peccati pur- gatione et ideo ex parte nostri operis gatione et ideo ex parte nostri operis accedit temporis successio ad effectum. accedit temporis successio ad effectum.

AD ALIUD dicendum, quod opus Dei AD ALIUD dicendum, quod opus Dei quod ipse tantum operatur, est subito, quod ipse tantum operatur, est subito, sicut creatio et justificatio opus Dei se- sicut creatio et justificatio opus Dei se- cundum quod est nobiscum, et cum na- cundum quod est nobiscum, et cum na- tura, non prævenit nostram facultatem tura, non prævenit nostram facultatem et infirmitatem naturæ: quia aliter ipse et infirmitatem naturæ: quia aliter ipse destrueret nostram facultatem et naturæ : destrueret nostram facultatem et naturæ : et ideo non oportet, quod illud opus di- et ideo non oportet, quod illud opus di-

vinum in hoc ab opere naturæ distingua- vinum in hoc ab opere naturæ distingua-

tur. tur.

ARTICULUS XXIII. ARTICULUS XXIII.

Sanatio et renovatio in quo differant? Sanatio et renovatio in quo differant?

Septimo quæritur, In quo differant Septimo quæritur, In quo differant hæc duo, scilicet sanatio, et renovatio, a hæc duo, scilicet sanatio, et renovatio, a justificatione? justificatione?

Et videtur, quod differant: quia quo- Et videtur, quod differant: quia quo- rum opposita sunt differentia, ipsa sunt rum opposita sunt differentia, ipsa sunt differentia sed opposita horum per se differentia sed opposita horum per se differentia sunt: ergo et ipsa sunt diffe- differentia sunt: ergo et ipsa sunt diffe- rentia. PROBATIO mediæ, quia prima con- rentia. PROBATIO mediæ, quia prima con- stat. Opponitur sanctificationi impietas, stat. Opponitur sanctificationi impietas, et renovationi vetustas, et sanitati infir- et renovationi vetustas, et sanitati infir- mitas et ista sunt diversa et nomine, et mitas et ista sunt diversa et nomine, et ratione: ergo constat propositum. ratione: ergo constat propositum.

RESPONDEO, quod differunt ratione, ut RESPONDEO, quod differunt ratione, ut prius dictum est: et ut hoc melius videa- prius dictum est: et ut hoc melius videa- tur, notandum quod in peccato duo con- tur, notandum quod in peccato duo con- siderantur, scilicet turpitudo absoluta, se- siderantur, scilicet turpitudo absoluta, se- cundum quod est privatio justitiæ, ubi cundum quod est privatio justitiæ, ubi justitia debet esse, secundum quod etiam justitia debet esse, secundum quod etiam dicitur injustitia vel iniquitas vel impie- dicitur injustitia vel iniquitas vel impie- tas et secundum id quod relinquitur in tas et secundum id quod relinquitur in subjecto per effectum, vel potius defe- subjecto per effectum, vel potius defe- ctum, quia effectus suus est defectus. Pri- ctum, quia effectus suus est defectus. Pri- mo autem modo opponitur ei justificatio, mo autem modo opponitur ei justificatio, quæ de impio facit pium, et de injusto quæ de impio facit pium, et de injusto justum. Secundo autem modo conside- justum. Secundo autem modo conside- ratur dupliciter, scilicet secundum sim- ratur dupliciter, scilicet secundum sim- plicem relationem ad causam omnis pec- plicem relationem ad causam omnis pec- cati et effectum, vel secundum effectum cati et effectum, vel secundum effectum tantum secundum quod est privatio boni tantum secundum quod est privatio boni naturalis. Et primo quidem facit animam naturalis. Et primo quidem facit animam vetustatem primam sapere: et sic vetu- vetustatem primam sapere: et sic vetu- stas est, et opponitur ei renovatio.Secun- stas est, et opponitur ei renovatio.Secun- do autem modo est infirmitas modi et do autem modo est infirmitas modi et commensurationis et harmoniæ in habi- commensurationis et harmoniæ in habi- tibus naturalibus animæ: et opposita est tibus naturalibus animæ: et opposita est ei sanitas mentis sive sanatio. ei sanitas mentis sive sanatio.

Et per hoc patet solutio ad totum. Et per hoc patet solutio ad totum.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 24. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 24.

ARTICULUS XXIV. ARTICULUS XXIV.

An confessio liberet animam a morte? An confessio liberet animam a morte?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 6, post initium: Confessio animam A, § 6, post initium: Confessio animam a morte liberat, confessio aperit paradi- a morte liberat, confessio aperit paradi- sum, confessio spem salutis tribuit, etc. » sum, confessio spem salutis tribuit, etc. » Tres enim videtur tangere effectus con- Tres enim videtur tangere effectus con- fessionis, quorum nullus videtur ei con- fessionis, quorum nullus videtur ei con- venire: venire:

1. Liberans enim a morte peccati, est 1. Liberans enim a morte peccati, est illud quod tollit peccatum, et primo vivi- illud quod tollit peccatum, et primo vivi- ficat sed hoc est contritio cum gratia: ficat sed hoc est contritio cum gratia: ergo non est hic effectus confessionis. ergo non est hic effectus confessionis.

2. Item, Numquid medici suscitabunt, 2. Item, Numquid medici suscitabunt, et confitebuntur tibi ? ibi dicit Glossa, et confitebuntur tibi ? ibi dicit Glossa, quod sacerdotes non resuscitant ani- quod sacerdotes non resuscitant ani- mam sed potius resuscitata, eis præsen- mam sed potius resuscitata, eis præsen- tatur in confessione, jam a Domino re- tatur in confessione, jam a Domino re- suscitata in contritione: sicut Lazarus in- suscitata in contritione: sicut Lazarus in- tus in monumento suscitatus est, sed dis- tus in monumento suscitatus est, sed dis- cipulis vivus absolvendus præsentatur³: cipulis vivus absolvendus præsentatur³: ergo cum in confessione homo sacerdoti ergo cum in confessione homo sacerdoti præsentatur, videtur quod non sit effectus: præsentatur, videtur quod non sit effectus: confessionis, quod vivificet animam, sed confessionis, quod vivificet animam, sed potius contritionis. potius contritionis.

3. Item, Supra in Littera habitum est 3. Item, Supra in Littera habitum est illud Ecclesiastici, xvII, 26, quod a mortuo, illud Ecclesiastici, xvII, 26, quod a mortuo, quasi nihil, perit confessio. Ergo ante quasi nihil, perit confessio. Ergo ante vivificatur ut possit confiteri, vivificatur ut possit confiteri,

4. Item, Isa. XXXVIII, 19: Vivens, 4. Item, Isa. XXXVIII, 19: Vivens, vivens ipse confitebitur tibi, sicut et ego vivens ipse confitebitur tibi, sicut et ego hodie. Ergo videtur, quod vivificare non hodie. Ergo videtur, quod vivificare non sit effectus confessionis. sit effectus confessionis.

SIMILITER objicitur de secundo effectu SIMILITER objicitur de secundo effectu qui est, quod confessio aperit paradisum. qui est, quod confessio aperit paradisum. Hoc enim falsum videtur: quia Hoc enim falsum videtur: quia

1. In genere sacramenti, ut supra habi- 1. In genere sacramenti, ut supra habi- tum est, baptismus aperit paradisum: tum est, baptismus aperit paradisum:

1 Psal. LXXXVI, 11. 1 Psal. LXXXVI, 11.

2 Cf. Joan, XI, 44. 2 Cf. Joan, XI, 44.

693 693

ergo hoc non est effectus confessionis: ergo hoc non est effectus confessionis: effectus enim sacramentorum distincti effectus enim sacramentorum distincti sunt, sicut et ipsa sacramenta. sunt, sicut et ipsa sacramenta.

2. Item, Passioni Christi datur hic 2. Item, Passioni Christi datur hic effectus, scilicet apertio paradisi, secun- effectus, scilicet apertio paradisi, secun- dum quod Christus dixit latroni: Hodie dum quod Christus dixit latroni: Hodie mecum eris in paradiso ³: ergo videtur, mecum eris in paradiso ³: ergo videtur, quod non conveniat confessioni. quod non conveniat confessioni.

3. Item, Quoad quid confessió aperit 3. Item, Quoad quid confessió aperit paradisum, si aperit? Aut enim aperit paradisum, si aperit? Aut enim aperit quantum ad solutionem culpæ claudentis, quantum ad solutionem culpæ claudentis, aut quantum ad solutionem poenæ diffe- aut quantum ad solutionem poenæ diffe- rentis. Si primo modo. CONTRA: Ante rentis. Si primo modo. CONTRA: Ante confessionem in contritione soluta est cul- confessionem in contritione soluta est cul- pa: ergo aperire paradisum convenit con- pa: ergo aperire paradisum convenit con- tritioni potius quam confessioni. Si secun- tritioni potius quam confessioni. Si secun- do modo. CONTRA: Satisfactio totam pœ- do modo. CONTRA: Satisfactio totam pœ- nam differentem paradisum tollit: ergo nam differentem paradisum tollit: ergo satisfactioni potius attribuitur aperire pa- satisfactioni potius attribuitur aperire pa- radisum, quam confessioni, ut videtur. radisum, quam confessioni, ut videtur.

Similiter objicitur de tertio effectu qui Similiter objicitur de tertio effectu qui est, quod spem salutis tribuit : est, quod spem salutis tribuit :

1. Hoc enim non videtur proprium con- 1. Hoc enim non videtur proprium con- fessionis, sed omnium actuum meritorio- fessionis, sed omnium actuum meritorio- rum, quia spes innititur omni merito: rum, quia spes innititur omni merito: ergo hoc non debet specialiter attribui ergo hoc non debet specialiter attribui confessioni. confessioni.

2. Item, Gregorius dicit, quod « tanto 2. Item, Gregorius dicit, quod « tanto quis fortior in Deum spe consurgit, quan. quis fortior in Deum spe consurgit, quan. to fortiora pro nomine ejus pertulit. » to fortiora pro nomine ejus pertulit. » Ergo videtur, quod spes salutis genere- Ergo videtur, quod spes salutis genere- tur a tolerantia passionum potius quam tur a tolerantia passionum potius quam a confessione: quod accipitur in epistola a confessione: quod accipitur in epistola ad Roman. v, 3 et 4, ubi dicitur, quod tri- ad Roman. v, 3 et 4, ubi dicitur, quod tri- bulatio patientiam operatur, patientia au- bulatio patientiam operatur, patientia au- tem probationem, probatio vero spem. tem probationem, probatio vero spem. Non ergo hoc proprie confessioni conve- Non ergo hoc proprie confessioni conve- nire videtur. nire videtur.

RESPONSIO, Dicendum, quod isti effe- Solutio. RESPONSIO, Dicendum, quod isti effe- Solutio. ctus quoad aliquid proprie conveniunt con- ctus quoad aliquid proprie conveniunt con- fessioni, et quoad aliquid magis proprie. fessioni, et quoad aliquid magis proprie. sunt aliorum. Et accipitur penes tria quæ sunt aliorum. Et accipitur penes tria quæ sunt in confessionne. Est enim confessio, sunt in confessionne. Est enim confessio, ut dicit Gregorius, apertio vulneris: in ut dicit Gregorius, apertio vulneris: in

Luc. XIII, 43. Luc. XIII, 43.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3 et 4. Ad 3 et 4.

694 694

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

prima autem vulneris apertione est prima prima autem vulneris apertione est prima inquisitio medici et medicinæ : se- inquisitio medici et medicinæ : se- cundum hoc autem confessio est recogni- cundum hoc autem confessio est recogni- tio peccati in se, et coram Deo, cum pro- tio peccati in se, et coram Deo, cum pro- posito confitendi coram medico sacer- posito confitendi coram medico sacer- dote et tunc incipit homo vivificari : et dote et tunc incipit homo vivificari : et sic attribuitur ei primus effectus, qui est sic attribuitur ei primus effectus, qui est animæ justificatio. Quia autem homo animæ justificatio. Quia autem homo adhuc remanet debitor pœnæ purgato- adhuc remanet debitor pœnæ purgato- riæ, a qua non absolvitur nisi per vim riæ, a qua non absolvitur nisi per vim passionis Christi in clavibus constitutam, passionis Christi in clavibus constitutam, quæ passio solvit rumphæam, ideo per quæ passio solvit rumphæam, ideo per enarrationem peccati cum proposito ea enarrationem peccati cum proposito ea cavendi, aperitur ei paradisus. Quia vero cavendi, aperitur ei paradisus. Quia vero spes salutis non est homini, nisi dum spes salutis non est homini, nisi dum conjunctus est capiti Christo et membris conjunctus est capiti Christo et membris suis per reconciliationem Ecclesiæ, et in suis per reconciliationem Ecclesiæ, et in confessione homo primo Ecclesiæ recon- confessione homo primo Ecclesiæ recon- ciliatur et incorporatur, ideo tunc primo ciliatur et incorporatur, ideo tunc primo ostenditur ei dari spes salutis: quia non ostenditur ei dari spes salutis: quia non est salus, nisi in corpore mystico Salva- est salus, nisi in corpore mystico Salva- toris. toris.

DICENDUM ergo ad primum, quod licet DICENDUM ergo ad primum, quod licet in contritione primo vivificetur anima, in contritione primo vivificetur anima, non tamen hoc est secundum actum con- non tamen hoc est secundum actum con- tritionis et nomen : quia contritio dicit tritionis et nomen : quia contritio dicit actum conterentis causam mortis, post- actum conterentis causam mortis, post- quam secundum votum est inquisitiva quam secundum votum est inquisitiva vivificantis et medicinæ et hoc facit vivificantis et medicinæ et hoc facit confessio in origine sua, quia confessio confessio in origine sua, quia confessio incipit in cognitione peccati in se coram incipit in cognitione peccati in se coram Deo, cum proposito hoc enarrandi coram Deo, cum proposito hoc enarrandi coram sacerdote. Unde licet idem sit conterere sacerdote. Unde licet idem sit conterere peccatum et renovare vitam, non tamen peccatum et renovare vitam, non tamen ratio una est utriusque, et unum fit in ratio una est utriusque, et unum fit in contritione, aliud in voto confitendi. contritione, aliud in voto confitendi.

AD ALIUD dicendum, quod medici non AD ALIUD dicendum, quod medici non suscitant, nec confessio inchoatur coram suscitant, nec confessio inchoatur coram medico sacerdote quia confessio est di- medico sacerdote quia confessio est di- vinus actus aliter non differret a con- vinus actus aliter non differret a con- fessione quæ est in jure, vel alia huma- fessione quæ est in jure, vel alia huma- na enarratione: sed potius confessio in- na enarratione: sed potius confessio in- choatur coram Deo, et ibi incipit primo choatur coram Deo, et ibi incipit primo confitens accipere vitam. confitens accipere vitam.

AD ALIUD dicendum, quod ibi loquitur: AD ALIUD dicendum, quod ibi loquitur: de actu confessionis, qui est enarratio de actu confessionis, qui est enarratio peccatorum quia ante illum præcessit peccatorum quia ante illum præcessit vivificatio. vivificatio.

Per idem patet solutio ad sequens. Per idem patet solutio ad sequens.

AD ID quod quæritur de alio effectu, Adul AD ID quod quæritur de alio effectu, Adul dicendum quod aliter convenit baptismo, dicendum quod aliter convenit baptismo, et aliter confessioni, et aliter passioni et aliter confessioni, et aliter passioni Christi apertio paradisi. Baptismo qui- Christi apertio paradisi. Baptismo qui- dem convenit quantum ad solutionem dem convenit quantum ad solutionem peccati originalis, quod a vitio originis peccati originalis, quod a vitio originis est contractum : et si solvat actuale, hoc est contractum : et si solvat actuale, hoc est per accidens, quia invenit illud, sicut est per accidens, quia invenit illud, sicut supra in quæstione de baptismo notatum supra in quæstione de baptismo notatum est. Sed confessioni convenit quantum est. Sed confessioni convenit quantum ad remotionem pœnæ purgatoriæ: licet ad remotionem pœnæ purgatoriæ: licet enim aliquis, ut dicit infra Magister, in enim aliquis, ut dicit infra Magister, in contritione quæ est cum voto confitendi, contritione quæ est cum voto confitendi, a peccato mortali et poena æterna solu- a peccato mortali et poena æterna solu- tus sit ante confessionem tanien adhuc tus sit ante confessionem tanien adhuc poena temporaliter debita, esset impro- poena temporaliter debita, esset impro- portionabilis et importabilis, si non di- portionabilis et importabilis, si non di- minueret pœna Christi qui satisfecit pro minueret pœna Christi qui satisfecit pro nobis et hæc pœna conjungitur nobis nobis et hæc pœna conjungitur nobis per fidem clavium in confessione, et per fidem clavium in confessione, et quoad illud importabile removendum, quoad illud importabile removendum, quod removet ab ingressu paradisi, quọd quod removet ab ingressu paradisi, quọd nullus adhuc debitor pœnæ intret para- nullus adhuc debitor pœnæ intret para- disum, dicitur quod confessio aperit pa- disum, dicitur quod confessio aperit pa- radisum. radisum.

Et per hoc patet solutio ad duo pri- Et per hoc patet solutio ad duo pri-

ma. ma.

AD ALIUD dicendum, quod aperit quo- AD ALIUD dicendum, quod aperit quo- ad absolutionem pœnæ cujusdam, scili- ad absolutionem pœnæ cujusdam, scili- cet importabilis viribus pœnitentis, quam cet importabilis viribus pœnitentis, quam homo deberet, si se clavibus et passioni homo deberet, si se clavibus et passioni Christi non se subderet: hæc enim non Christi non se subderet: hæc enim non potest deleri per satisfactionem : imo sa- potest deleri per satisfactionem : imo sa- tisfactio non habet locum, nisi illa abso- tisfactio non habet locum, nisi illa abso- lutione facta in confessione, si ipse habet lutione facta in confessione, si ipse habet opportunitatem confitendi : et si non ha- opportunitatem confitendi : et si non ha- bet, tunc necessitas et non contemptus bet, tunc necessitas et non contemptus excludit sacramenti actum, et descendit excludit sacramenti actum, et descendit in talem hominem hæc vis clavium me- in talem hominem hæc vis clavium me- rito et unitate corporis mystici, cui per rito et unitate corporis mystici, cui per gratiam unitur. gratiam unitur.

AD ID quod objicitur de tertio, dicen- AD ID quod objicitur de tertio, dicen- dum quod spes salutis dicitur hic quoad dum quod spes salutis dicitur hic quoad primam exclusionem causæ desperatio- primam exclusionem causæ desperatio- nis per confessionem enim recepta me- nis per confessionem enim recepta me- dicina, ostenditur Christo et Ecclesiæ re- dicina, ostenditur Christo et Ecclesiæ re- conciliatus et ideo diabolus potestatem conciliatus et ideo diabolus potestatem non habet in ipsum, sicut in illos qui non habet in ipsum, sicut in illos qui

Ad3 Ad3

Ad 1. Ad 1.

鼎 鼎

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 25. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 25.

foris sunt: et hoc quoad hanc rationem foris sunt: et hoc quoad hanc rationem

non convenit omni merito. non convenit omni merito.

AD ALIUD dicendum, quod aliud est AD ALIUD dicendum, quod aliud est spes, et aliud firmitas et robur spei. spes, et aliud firmitas et robur spei. Spes autem salutis est ex primo dante Spes autem salutis est ex primo dante securitatem vitæ, sicut facit confessio securitatem vitæ, sicut facit confessio uniens confitentem Christo et sacramen- uniens confitentem Christo et sacramen- tis et Ecclesiæ. Sed robur et firmitas spei tis et Ecclesiæ. Sed robur et firmitas spei est ex magnitudine meriti et per hoc est ex magnitudine meriti et per hoc maxime est in magis difficilibus quæ maxime est in magis difficilibus quæ sunt, scilicet sustinentiæ passionum. sunt, scilicet sustinentiæ passionum. Propter hoc dicit Gregorius quod « altior Propter hoc dicit Gregorius quod « altior spes fortiores consequitur passiones. » spes fortiores consequitur passiones. » Per idem patet solutio ad verbum Per idem patet solutio ad verbum Apostoli. Apostoli.

ני ני

: :

ARTICULUS XXV. ARTICULUS XXV.

An modi purgationis a peccato secundum An modi purgationis a peccato secundum Magistrum sint bene distincti ? Magistrum sint bene distincti ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 6, circa medium « Non potest ibi, A, § 6, circa medium « Non potest quisquam gratiam Dei accipere, etc. » quisquam gratiam Dei accipere, etc. »

Hic enim videtur tangere tres modos Hic enim videtur tangere tres modos purgationis a peccato, scilicet per pœni- purgationis a peccato, scilicet per pœni- tentiam, per confessionem, et per baptis- tentiam, per confessionem, et per baptis-

mum. mum.

Et videtur, quod primi duo non diffe- Et videtur, quod primi duo non diffe- rant: quia rant: quia

1 1

1. Poenitentia tres habet partes, ut su- 1. Poenitentia tres habet partes, ut su- pra habitum est pars autem cum toto pra habitum est pars autem cum toto non facit numerum : ergo non est diver- non facit numerum : ergo non est diver- sus modus purgationis per pœnitentiam sus modus purgationis per pœnitentiam et per confessionem. et per confessionem.

2. Item, Videtur quod tertius præexi- 2. Item, Videtur quod tertius præexi- gat duos præcedentes: quia in præce- gat duos præcedentes: quia in præce- denti distinctione habitum est de modis denti distinctione habitum est de modis poenitentiæ, quod adultus accedens ad poenitentiæ, quod adultus accedens ad baptismum debet pœnitere et conteri de baptismum debet pœnitere et conteri de peccatis ergo videtur, quod isti modi peccatis ergo videtur, quod isti modi conjuncti sunt. conjuncti sunt.

i i

1 1 Cf. Supra, Dist. XV. 1 1 Cf. Supra, Dist. XV.

695 695

RESPONSIO. Dicendum, quod tres isti Solutio. RESPONSIO. Dicendum, quod tres isti Solutio. modi purgationis peccatorum sunt diver- modi purgationis peccatorum sunt diver- si aut enim indiget purgatione quæ est; si aut enim indiget purgatione quæ est; cum lamento exteriori, aut non. Si non :: cum lamento exteriori, aut non. Si non :: tunc est purgatio per baptismum : quia tunc est purgatio per baptismum : quia illa non quærit lamentum peccati extra. illa non quærit lamentum peccati extra. Si autem indiget: tunc aut est ad solu- Si autem indiget: tunc aut est ad solu- tionem culpæ, aut improportionabilitatis tionem culpæ, aut improportionabilitatis poenæ. Si primo modo, est pœnitentia poenæ. Si primo modo, est pœnitentia purgans si secundo modo, est confes- purgans si secundo modo, est confes- sio. Et hoc patet ex priori disputatione. sio. Et hoc patet ex priori disputatione.

SI AUTEM quæritur, Quare non poni- SI AUTEM quæritur, Quare non poni- tur satisfactio? tur satisfactio?

Dicendum, quod non ponuntur hic Dicendum, quod non ponuntur hic purgantia, nisi illa quæ purgant sine purgantia, nisi illa quæ purgant sine nobis operantibus, licet non sine nobis nobis operantibus, licet non sine nobis consentientibus: satisfactio autem non consentientibus: satisfactio autem non purgat sine nobis operantibus, sed potius purgat sine nobis operantibus, sed potius purgat nos per opus nostrum gratia in- purgat nos per opus nostrum gratia in- formatum. formatum.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- AD PRIMUM ergo dicendum, quod pec- cati purgatio dupliciter consideratur, sci- cati purgatio dupliciter consideratur, sci- licet divisum quantum ad ea quæ sunt in licet divisum quantum ad ea quæ sunt in peccato; et conjunctim. Et si divisim peccato; et conjunctim. Et si divisim consideretur, scilicet culpa, et poena consideretur, scilicet culpa, et poena improportionata, et poena expiatoria, improportionata, et poena expiatoria, tunc habebunt purgationes divisas : quia tunc habebunt purgationes divisas : quia culpa cum æterna pœna purgatur in pœ- culpa cum æterna pœna purgatur in pœ- nitentia, prout jam ante in Littera diffi- nitentia, prout jam ante in Littera diffi- nita est pœnitentia, ubi dixit : «Pœni- nita est pœnitentia, ubi dixit : «Pœni- tentia vera est, etc. » Et hanc diffinitio- tentia vera est, etc. » Et hanc diffinitio- nem supra habes disputatam. Et hoc nem supra habes disputatam. Et hoc maxime convenit contritioni. Si quoad maxime convenit contritioni. Si quoad poenam improportionatam, purgatur in poenam improportionatam, purgatur in confessione, et poena expiationis per opus confessione, et poena expiationis per opus nostrum in satisfactione. Si autem acci- nostrum in satisfactione. Si autem acci- piantur omnia conjunctim: tunc per to- piantur omnia conjunctim: tunc per to- tam pœnitentiam in omnibus partibus tam pœnitentiam in omnibus partibus suis acceptam conjunctim purgantur. suis acceptam conjunctim purgantur. Primo autem modo loquitur hic sanctus. Primo autem modo loquitur hic sanctus. De secundo autem multa habes notata De secundo autem multa habes notata in principio distinctionis XV. in principio distinctionis XV.

AD ALIUD dicendum, quod loquitur hic AD ALIUD dicendum, quod loquitur hic de purgatione quæ est per lamentum de purgatione quæ est per lamentum exterius, quod sternit cinerem et cili- exterius, quod sternit cinerem et cili- cium. Et baptismus licet exigat in adultis cium. Et baptismus licet exigat in adultis poenitentiam et confessionem, tamen hæc poenitentiam et confessionem, tamen hæc

* Cf. Supra, Dist. XIV. * Cf. Supra, Dist. XIV.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

696 696

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non exigit, nisi ut removeat obicem Spi- videmus eos cessare a peccato, et opera non exigit, nisi ut removeat obicem Spi- videmus eos cessare a peccato, et opera

ritui sancto et ideo etiam nihil injun- ritui sancto et ideo etiam nihil injun- gitur nisi fides baptizantis: quia in illo gitur nisi fides baptizantis: quia in illo omnia solvuntur, et nullum lamentum omnia solvuntur, et nullum lamentum exterius assumitur. exterius assumitur.

ARTICULUS XXVI. ARTICULUS XXVI.

An pœnitens teneatur aliis a sacerdote An pœnitens teneatur aliis a sacerdote suam pœnitentiam manifestare? suam pœnitentiam manifestare?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 6, circa medium: « Nemo di- ibi, A, § 6, circa medium: « Nemo di- cat sibi, Occulte ago, etc. » cat sibi, Occulte ago, etc. »

Ex hoc manifeste concluditur, quod Ex hoc manifeste concluditur, quod oportet confiteri. oportet confiteri.

Quæritur autem, Si teneatur aliquis Quæritur autem, Si teneatur aliquis in pœnitentia innotescere, nisi soli sacer- in pœnitentia innotescere, nisi soli sacer- doti ? doti ?

Videtur autem, quod debeat innote- Videtur autem, quod debeat innote- scere omnibus qui viderunt eum in pec- scere omnibus qui viderunt eum in pec- cato : quia cato : quia

1. Quantum aliquis nocuit, tantum 1. Quantum aliquis nocuit, tantum tenetur prodesse, si potest. Iste autem tenetur prodesse, si potest. Iste autem peccando aperte nocuit multis per scan- peccando aperte nocuit multis per scan- dalum : ergo in pœnitentia debet inno- dalum : ergo in pœnitentia debet inno- tescere eisdem ad minus, ut prosit per tescere eisdem ad minus, ut prosit per exemplum. exemplum.

2. Item, Majus est damnum spirituale, 2. Item, Majus est damnum spirituale, quam corporale:sed in damno corpora- quam corporale:sed in damno corpora- li tenetur aliquis ad restitutionem : et li tenetur aliquis ad restitutionem : et non dimittitur peccatum, nisi restituatur non dimittitur peccatum, nisi restituatur ablatum ergo multo fortius in damno ablatum ergo multo fortius in damno spirituali iste autem multos damnifi- spirituali iste autem multos damnifi- cavit per malum exemplum: ergo om- cavit per malum exemplum: ergo om- nibus illis debet restituere per bonum. nibus illis debet restituere per bonum.

3. Item, Dicit Gregorius de malis præ- 3. Item, Dicit Gregorius de malis præ- latis, quod « tot animarum rei sunt, latis, quod « tot animarum rei sunt, quot exemplo perditionis ad inferos quot exemplo perditionis ad inferos transmiserunt: » ergo a simili qui per- transmiserunt: » ergo a simili qui per- ditionis exemplo deædificant proximum, ditionis exemplo deædificant proximum, tenentur ut reædificent per bonum: sed tenentur ut reædificent per bonum: sed non possunt nisi innotescant: ergo illis non possunt nisi innotescant: ergo illis illis debent fieri publici in pœnitentia. illis debent fieri publici in pœnitentia.

Si forte tu dicas, quod hoc ipso quod Si forte tu dicas, quod hoc ipso quod

de genere bonorum facere, innotescit de genere bonorum facere, innotescit ipsos in pœnitentia fore. CONTRA: Hæc ipsos in pœnitentia fore. CONTRA: Hæc opera multorum sunt, etiam non pœni- opera multorum sunt, etiam non pœni- tentium ergo per hæc opera non neces- tentium ergo per hæc opera non neces- sario innotescunt pœnitentes : ergo vi- sario innotescunt pœnitentes : ergo vi- detur, quod hoc non sufficit. detur, quod hoc non sufficit.

SI HOC concedatur procedatur sic: SI HOC concedatur procedatur sic: CONTRA: Aliquæ pœnitentiæ taxatæ sunt CONTRA: Aliquæ pœnitentiæ taxatæ sunt criminibus: si ergo innotescat pœniten- criminibus: si ergo innotescat pœniten- tia, crimen statim scietur: sed nullus te- tia, crimen statim scietur: sed nullus te- netur manifestare crimen : ergo nec te- netur manifestare crimen : ergo nec te- netur innotescere per poenitentiam, in netur innotescere per poenitentiam, in quantum poenitentia est. quantum poenitentia est.

RESPONSIO. Dicendum, quod non tene- RESPONSIO. Dicendum, quod non tene- tur aliquis propalare suam pœnitentiam tur aliquis propalare suam pœnitentiam alicui, nisi sacerdoti soli. alicui, nisi sacerdoti soli.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod quili- AD PRIMUM ergo dicendum, quod quili- bet qui fecit scandalum in communi, non bet qui fecit scandalum in communi, non tenetur nisi ad ostensionem boni exem- tenetur nisi ad ostensionem boni exem- pli in communi: quia per hoc ipsum pli in communi: quia per hoc ipsum quod vident bonum exemplum, cum de quod vident bonum exemplum, cum de quolibet præsumendum sit bonum, de- quolibet præsumendum sit bonum, de- bent præsumere de præteritis pœniten- bent præsumere de præteritis pœniten- tiam et remissionem. tiam et remissionem.

AD ALIUD dicendum, quod licet dam- AD ALIUD dicendum, quod licet dam- num spirituale majus sit, non tamen est num spirituale majus sit, non tamen est ita injuriosum proximo: et hoc ideo, ita injuriosum proximo: et hoc ideo, quia damno spirituali non læditur nisi. quia damno spirituali non læditur nisi. volens, damno autem corporali læditur volens, damno autem corporali læditur etiam nolens et ideo non tenetur ita etiam nolens et ideo non tenetur ita directe ad restitutionem: quia damni directe ad restitutionem: quia damni spiritualis, quod fit per scandalum imita- spiritualis, quod fit per scandalum imita- tum, potest esse occasio: sed ille per tum, potest esse occasio: sed ille per voluntatem propriam est causa: et ideo voluntatem propriam est causa: et ideo restituendo non tenetur nisi ostendere restituendo non tenetur nisi ostendere bonum exemplum, quod est occasio boni, bonum exemplum, quod est occasio boni, licet non sit causa. licet non sit causa.

AD ALIUD dicendum, quod Gregorius AD ALIUD dicendum, quod Gregorius extendit ibi nomen rei, scilicet qui reus extendit ibi nomen rei, scilicet qui reus est dando occasionem perditionis: sed est dando occasionem perditionis: sed non est adeo reus sicut qui fuit causa. non est adeo reus sicut qui fuit causa.

Ad id autem quod objicitur contra so- Ad id autem quod objicitur contra so- lutionem istam, dicendum quod opera lutionem istam, dicendum quod opera de genere bonorum sufficienter sunt oc- de genere bonorum sufficienter sunt oc- casio boni, licet non sint causæ : et hoc casio boni, licet non sint causæ : et hoc sufficit ratione potius prius assignata: sufficit ratione potius prius assignata: quia scilicet dando malum exemplum, quia scilicet dando malum exemplum,

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 27 ET 28. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 27 ET 28.

etiam non fuit nisi occasio mali, et non etiam non fuit nisi occasio mali, et non

causa. causa.

ARTICULUS XXVII. ARTICULUS XXVII.

An teneamur confiteri in conspectu An teneamur confiteri in conspectu populi ? populi ?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 6, post medium: «Job dicit: ibi, A, § 6, post medium: «Job dicit: Si erubui in conspectu populi, etc. » Si erubui in conspectu populi, etc. »

Ex hoc enim videtur, quod in conspe- Ex hoc enim videtur, quod in conspe- ctu populi teneamur confiteri : ctu populi teneamur confiteri :

1 1

1. Est enim verbum Job ¹ juramentum' 1. Est enim verbum Job ¹ juramentum' exsecrationis: et subjungendum est : Si exsecrationis: et subjungendum est : Si hoc feci, væ mihi, id est, mihi male ac- hoc feci, væ mihi, id est, mihi male ac- cidat. cidat.

2. Item, Maria Magdalena quia graviter 2. Item, Maria Magdalena quia graviter intus erubescebat, nihil quod foris vere- intus erubescebat, nihil quod foris vere- cundaretur esse crebebat: igitur qui se cundaretur esse crebebat: igitur qui se bene erubescit intus, etiam coram popu- bene erubescit intus, etiam coram popu- lo debet confiteri. lo debet confiteri.

SED CONTRA hoc est, quod id quod pro SED CONTRA hoc est, quod id quod pro charitate institutum est, contra charita- charitate institutum est, contra charita- tem non debet militare: sed confessio pro tem non debet militare: sed confessio pro charitate instituta est : ergo contra cha- charitate instituta est : ergo contra cha- ritatem non debet militare: sed si publice ritatem non debet militare: sed si publice

697 697

unius, ita ut alteri occasio nocumenti ge- unius, ita ut alteri occasio nocumenti ge-

neretur. neretur.

Littera autem quæ hic inducitur, est Littera autem quæ hic inducitur, est secundum translationem Septuaginta, secundum translationem Septuaginta, quæ corrupta est, præcipue in Job, ut. quæ corrupta est, præcipue in Job, ut. dicit Hieronymus : et est sumpta de Job, dicit Hieronymus : et est sumpta de Job, XXXI, 33, et littera nostra habet sic: Si XXXI, 33, et littera nostra habet sic: Si abscondi quasi homo peccatum meum, abscondi quasi homo peccatum meum, et celavi in sinu meo iniquitatem meam. et celavi in sinu meo iniquitatem meam. Et hæc littera non dicit, quod coram po- Et hæc littera non dicit, quod coram po- pulo sit confitendum. pulo sit confitendum.

Si quis autem litteram illam sustinere Si quis autem litteram illam sustinere velit, dicendum quod confiteri coram po- velit, dicendum quod confiteri coram po- pulo dupliciter dicitur, scilicet confessio- pulo dupliciter dicitur, scilicet confessio- nis enarratio: et hoc non oportet: vel nis enarratio: et hoc non oportet: vel pœnitentiæ in confessione injunctæ per pœnitentiæ in confessione injunctæ per bonum exemplum manifestatio, et hoc bonum exemplum manifestatio, et hoc est necessarium, ut prius dictum est: et est necessarium, ut prius dictum est: et sic Job non erubuit coram populo pecca- sic Job non erubuit coram populo pecca- ta confiteri. ta confiteri.

AD ALIUD dicendum, quod Maria non AD ALIUD dicendum, quod Maria non fuit confessa publice, sed se pœniten- fuit confessa publice, sed se pœniten- tem manifestavit publice : et ab hoc ve- tem manifestavit publice : et ab hoc ve- recundia eam non retraxit: et hoc in- recundia eam non retraxit: et hoc in- tendit dicere Gregorius. tendit dicere Gregorius.

¨ARTICULUS XXVIII. ¨ARTICULUS XXVIII.

confiteri teneremur, plurimi a confessio- Quare dicatur aliquod peccatum veniale? confiteri teneremur, plurimi a confessio- Quare dicatur aliquod peccatum veniale? ne retraherentur: et hoc esset contra ne retraherentur: et hoc esset contra charitatem militare: ergo videtur, quod charitatem militare: ergo videtur, quod non sit publice confitendum. non sit publice confitendum.

SOLUTIO. Dicendum, quod non est pu- SOLUTIO. Dicendum, quod non est pu- Ad 1. blice confitendum: nec enim præceptum Ad 1. blice confitendum: nec enim præceptum

de hoc est, nec consilium, nisi forte de hoc est, nec consilium, nisi forte esset crimen quod universam commove- esset crimen quod universam commove- rit urbem, vel etiam orbem, sicut hære- rit urbem, vel etiam orbem, sicut hære- sis Arii vel alterius hæresiarchæ, quod sis Arii vel alterius hæresiarchæ, quod propter majorem confusionem aliorum propter majorem confusionem aliorum diceretur publice. Sed tamen generalis diceretur publice. Sed tamen generalis confessio non consulitur publice fieri: confessio non consulitur publice fieri: quia esset ad nocumentum multorum, et quia esset ad nocumentum multorum, et numquam consulenda est humiliatio numquam consulenda est humiliatio

1 Job, xxx1, 33. 1 Job, xxx1, 33.

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, 6, post medium: «< Venialis est ibi, A, 6, post medium: «< Venialis est culpa, quam sequitur confessio delicto- culpa, quam sequitur confessio delicto- rum, etc. » rum, etc. »

Videtur enim hoc esse falsum: quia Videtur enim hoc esse falsum: quia dicitur ibi veniale ex genere, aut ex dicitur ibi veniale ex genere, aut ex eventu. Si ex eventu: tunc non est ve- eventu. Si ex eventu: tunc non est ve- niale nisi quod pœnitentia sequens cum niale nisi quod pœnitentia sequens cum gratia facit veniale, id est, veniam habe- gratia facit veniale, id est, veniam habe- re sed hoc primo facit contritio, ante- re sed hoc primo facit contritio, ante- quam confessio adveniat : ergo non pro- quam confessio adveniat : ergo non pro- pter hoc est veniale, quod sequitur con- pter hoc est veniale, quod sequitur con- fessio sed propter hoc primo, quod fessio sed propter hoc primo, quod

: :

Ad 2. Ad 2.

Solutio. Solutio.

698 698

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sequitur contritio. Si autem veniale ex sequitur contritio. Si autem veniale ex genere. CONTRA: Hoc non tenetur aliquis genere. CONTRA: Hoc non tenetur aliquis in numero confiteri, nisi confessione ge- in numero confiteri, nisi confessione ge- nerali, ut prius in præcedenti distinctione nerali, ut prius in præcedenti distinctione habitum est ergo videtur, quod hoc habitum est ergo videtur, quod hoc quod dicit in Littera, sit falsum. quod dicit in Littera, sit falsum.

RESPONSIO. Dicendum, quod dicitur hic RESPONSIO. Dicendum, quod dicitur hic veniale ex eventu sequentis gratiæ. Et veniale ex eventu sequentis gratiæ. Et quia licet deleat contritio culpam et æter- quia licet deleat contritio culpam et æter- nam pœnam, non tamen tollit adhuc pœ- nam pœnam, non tamen tollit adhuc pœ- næ intolerabilitatem, sed potius hoc fa- næ intolerabilitatem, sed potius hoc fa- cit vis clavium in confessione: post cla- cit vis clavium in confessione: post cla- vium autem effectum efficitur pœna arbi- vium autem effectum efficitur pœna arbi- traria, quæ tolerabilis est et levis pœni- traria, quæ tolerabilis est et levis pœni- tenti ad expiationem delicti : et ideo non tenti ad expiationem delicti : et ideo non attribuit hoc contritioni sicut confes- attribuit hoc contritioni sicut confes- sioni. sioni.

ARTICULUS XXIX. ARTICULUS XXIX.

An desperatio veniat ex contemptu, vel An desperatio veniat ex contemptu, vel ex timore? ex timore?

Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, Deinde quæritur de hoc quod dicit, ibi, A, § 6, ante finem: « Claudit super il- A, § 6, ante finem: « Claudit super il- lum qui in profundum contemnit, etc. » lum qui in profundum contemnit, etc. »

Sumitur enim hoc de Proverbiis, xviii, Sumitur enim hoc de Proverbiis, xviii, 3, ubi dicitur: Impius, cum in profun- 3, ubi dicitur: Impius, cum in profun- dum peccatorum venerit, contemnit, dum peccatorum venerit, contemnit,

Videtur autem hoc esse falsum: quia Videtur autem hoc esse falsum: quia 1. Desperatio non provenit ex com- 1. Desperatio non provenit ex com- temptu, sed ex nimio timore: timor au- temptu, sed ex nimio timore: timor au- tem nimius humiliat, ut dicit Augustinus. tem nimius humiliat, ut dicit Augustinus. Cum igitur contemptus procedat. ex su- Cum igitur contemptus procedat. ex su- perbia, videtur incongrue ista conjungere, perbia, videtur incongrue ista conjungere, in profundum iniquitatis venire et con- in profundum iniquitatis venire et con- temnere. temnere.

2. Præterea, Si contemnit, quæritur 2. Præterea, Si contemnit, quæritur quid contemnit ? Si dicatur, quod Deum. quid contemnit ? Si dicatur, quod Deum. CONTRA: Nemo contemnit eum quem ni- CONTRA: Nemo contemnit eum quem ni- mis timet, hic autem nimis timet: ergo mis timet, hic autem nimis timet: ergo Deum non contemnit. Deum non contemnit.

1 Vide supra, in hac distinctione, Litt.A, § 6, 1 Vide supra, in hac distinctione, Litt.A, § 6,

3. Si dicatur, quod contemnit pœnite- 3. Si dicatur, quod contemnit pœnite- re et confiteri. CONTRA: Si quis se non re et confiteri. CONTRA: Si quis se non subjiciat ei quod sibi nihil valere credit, subjiciat ei quod sibi nihil valere credit, non est contemptus, sed sapientia, aut non est contemptus, sed sapientia, aut apparens tantum, aut existens et non ap- apparens tantum, aut existens et non ap- parens sed desperans non credit sibi parens sed desperans non credit sibi valere poenitentiam et sacramenta : ergo valere poenitentiam et sacramenta : ergo si non subjicit se illis, non est contemp- si non subjicit se illis, non est contemp- tus, sed sapientia apparens. tus, sed sapientia apparens.

Et videtur non esse ad propositum Et videtur non esse ad propositum quod hic inducit. Dicit enim parum ante : quod hic inducit. Dicit enim parum ante : « Confitere ergo, et dic: De profundis « Confitere ergo, et dic: De profundis clamavi ad te, Domine *. » Ex hoc vide- clamavi ad te, Domine *. » Ex hoc vide- tur velle, quod non intendit Augustinus tur velle, quod non intendit Augustinus nisi de confessione laudis coram Domino: nisi de confessione laudis coram Domino: et sic auctoritas illa nihil probabit de pro- et sic auctoritas illa nihil probabit de pro- posito. posito.

RESPONSIO. Dicendum, quod omnis im- RESPONSIO. Dicendum, quod omnis im- pius in consideratione profundissimæ ini- pius in consideratione profundissimæ ini- quitatis desperans, contemnit in proprio quitatis desperans, contemnit in proprio sensu ad minus: quia plus innititur sen- sensu ad minus: quia plus innititur sen- sui suo, quam verbis Dei et Ecclesiæ sui suo, quam verbis Dei et Ecclesiæ consolantis et revocantis ipsum et hoc consolantis et revocantis ipsum et hoc est superbia maxima. Unde Gregorius est superbia maxima. Unde Gregorius dicit «Cum judex sic timetur, quod dicit «Cum judex sic timetur, quod facies judicis non amatur, timor ex timo- facies judicis non amatur, timor ex timo- re est, non ex humilitate. »> re est, non ex humilitate. »>

AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet AD PRIMUM ergo dicendum, quod licet non contemnat Deum in se, tamen con- non contemnat Deum in se, tamen con- temnit Deum revocantem a peccatis in temnit Deum revocantem a peccatis in verbis suis. verbis suis.

AD ALIUD dicendum, quod contemnit AD ALIUD dicendum, quod contemnit Deum in verbis suis et sacramentis, eo Deum in verbis suis et sacramentis, eo modo quo dictum est: quia nisi erroneum modo quo dictum est: quia nisi erroneum suum sensum verbis Dei et Ecclesiæ suum sensum verbis Dei et Ecclesiæ præferret, ipse rediret ad pœnitentiam. præferret, ipse rediret ad pœnitentiam.

AD ID quod ulterius quæritur, dicen- AD ID quod ulterius quæritur, dicen- dum quod ad propositum est multum dum quod ad propositum est multum ista auctoritas. Et quod dicit Augustinus: ista auctoritas. Et quod dicit Augustinus: De profundis clamavi, non intendit, quod De profundis clamavi, non intendit, quod coram Domino clamet tantum, sed co- coram Domino clamet tantum, sed co- ram vicario Domini non tantum pecca- ram vicario Domini non tantum pecca- tum, sed profundum ipsius confiteatur : tum, sed profundum ipsius confiteatur : et hoc vocatur clamare. et hoc vocatur clamare.

sub fine. sub fine.

Solutio, Solutio,

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, B. IN IV SENTENT. DIST. XVII, B.

ARTICULUS XXX. ARTICULUS XXX.

។ ។

An verum sit quod dicit Magister, Nul- An verum sit quod dicit Magister, Nul- lus debite gravioris poenæ accipit ve- lus debite gravioris poenæ accipit ve- niam ? niam ?

Deinde quæritur de hoc quod dicitur, Deinde quæritur de hoc quod dicitur, ibi, A, § 6, ante finem: « Nullus debite ibi, A, § 6, ante finem: « Nullus debite gravioris, etc. » gravioris, etc. »

1. lbi enim nulla fit mentio de confes- 1. lbi enim nulla fit mentio de confes- sione: ergo nihil valet ad propositum. sione: ergo nihil valet ad propositum.

2. Eadem autem objectio est de aucto- 2. Eadem autem objectio est de aucto- ritate Hieronymi sequenti. ritate Hieronymi sequenti.

3. Præterea, quæritur de hoc quod di- 3. Præterea, quæritur de hoc quod di- cit ibi Hieronymus : « Dormiat in sacco. » cit ibi Hieronymus : « Dormiat in sacco. » Videtur enim multos vere pœnitentes Videtur enim multos vere pœnitentes esse, et tamen linteis et non saccis in- esse, et tamen linteis et non saccis in- dutos. dutos.

699 699

RESPONSIO. Dicendum, quod vis est in RESPONSIO. Dicendum, quod vis est in prima auctoritate in hoc quod dicit : « Etsi prima auctoritate in hoc quod dicit : « Etsi longe minorem quam debeat, solverit pœ- longe minorem quam debeat, solverit pœ- nam » poena enim minorata est per ef- nam » poena enim minorata est per ef- fectum clavium in confessione. fectum clavium in confessione.

Item, in hoc est vis quod dicit, Solve- Item, in hoc est vis quod dicit, Solve- rit: quia non potest pœnam solvere, nisi rit: quia non potest pœnam solvere, nisi ad arbitrium Ecclesiæ per vicarium Chri- ad arbitrium Ecclesiæ per vicarium Chri- sti fuerit taxata: aliter enim non solvit, sti fuerit taxata: aliter enim non solvit, sed sustinet tantum poenas. sed sustinet tantum poenas.

Solutio. Solutio. Ad 1. Ad 1.

AD ALIUD dicendum, quod Hieronymus Ad 2. AD ALIUD dicendum, quod Hieronymus Ad 2. facit vim in hoc quod dicit, « Ingredia- facit vim in hoc quod dicit, « Ingredia- tur Ecclesiam : » quia non potest ingredi, tur Ecclesiam : » quia non potest ingredi, nisi per pœnitentiam corpori mystico nisi per pœnitentiam corpori mystico quod est Ecclesia, ostendatur reunitus: quod est Ecclesia, ostendatur reunitus: aliter enim ingreditur numero tantum, et aliter enim ingreditur numero tantum, et non merito et veritate. non merito et veritate.

AD ALIUD dicendum, quod saccus poni- AD ALIUD dicendum, quod saccus poni- tur hic pro humilitate et asperitate pœ- tur hic pro humilitate et asperitate pœ- nitentiæ, per illum tropum loquendi quo nitentiæ, per illum tropum loquendi quo species pro genere sæpe solet poni. species pro genere sæpe solet poni.

Ad 3. Ad 3.

B. Cui sententiæ potius consentiendum sit ? B. Cui sententiæ potius consentiendum sit ?

Quid ergo super his sentiendum sit, et quid tenendum ? Sane dici potest, Quid ergo super his sentiendum sit, et quid tenendum ? Sane dici potest, quod sine confessione oris, et solutione pœnæ exterioris peccata delentur quod sine confessione oris, et solutione pœnæ exterioris peccata delentur per contritionem, et humilitatem cordis. Ex quo enim proponit mente per contritionem, et humilitatem cordis. Ex quo enim proponit mente compuncta se confessurum, Deus dimittit quia ibi est confessio cordis, compuncta se confessurum, Deus dimittit quia ibi est confessio cordis, etsi non oris, per quam anima interius mundatur a macula et contagio etsi non oris, per quam anima interius mundatur a macula et contagio peccati commissi, et debitum æternæ mortis relaxatur. Illa ergo quæ supe- peccati commissi, et debitum æternæ mortis relaxatur. Illa ergo quæ supe- rius dicta sunt de confessione et poenitentia, vel ad confessionem cordis, vel rius dicta sunt de confessione et poenitentia, vel ad confessionem cordis, vel ad interiorem pœnam referenda sunt. Sicut illud Augustini : Quod nul- ad interiorem pœnam referenda sunt. Sicut illud Augustini : Quod nul- lus dicitur veniam consequi, nisi prius quantulamcumque peccati solverit lus dicitur veniam consequi, nisi prius quantulamcumque peccati solverit poenam vel de exteriori poena accipienda sunt, et ad contemnentes vel ne- poenam vel de exteriori poena accipienda sunt, et ad contemnentes vel ne- gligentes referenda, sicut illud: Nemo dicat sibi 2, Occulte ago, etc. Non- gligentes referenda, sicut illud: Nemo dicat sibi 2, Occulte ago, etc. Non- nulli enim in vita peccata confiteri negligunt vel erubescunt, et ideo non nulli enim in vita peccata confiteri negligunt vel erubescunt, et ideo non

1 Cf. De poenit. Dist. I, cap. Nullus. Ibidem, cap. Agite (Nota edit. Lugd.) 1 Cf. De poenit. Dist. I, cap. Nullus. Ibidem, cap. Agite (Nota edit. Lugd.)

* In edit. J. Alleaume deest sibi. * In edit. J. Alleaume deest sibi.

700 700

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1 1

non non

merentur justificari. Sicut enim præcepta est nobis interior pœnitentia, ita merentur justificari. Sicut enim præcepta est nobis interior pœnitentia, ita et oris confessio, et exterior satisfactio si adsit facultas. Unde nec vere et oris confessio, et exterior satisfactio si adsit facultas. Unde nec vere pœnitens est, qui confessionis votum non habet. Et sicut peccati remissio pœnitens est, qui confessionis votum non habet. Et sicut peccati remissio munus Dei est, ita pœnitentia et confessio per quam peccatum deletur, munus Dei est, ita pœnitentia et confessio per quam peccatum deletur, potest esse nisi a Deo, ut Augustinus ait: Jam, inquit, donum Spiritus potest esse nisi a Deo, ut Augustinus ait: Jam, inquit, donum Spiritus sancti habet qui confitetur et pœnitet: quia non potest esse confessio pec- sancti habet qui confitetur et pœnitet: quia non potest esse confessio pec- cati et compunctio in homine ex seipso. Cum enim irascatur sibi quisque et cati et compunctio in homine ex seipso. Cum enim irascatur sibi quisque et displicet, sine dono Spiritus sancti non est. Oportet ergo pœnitentem con- displicet, sine dono Spiritus sancti non est. Oportet ergo pœnitentem con- fiteri peccata, si tempus habeat: et tamen antequam sit confessio in ore, si fiteri peccata, si tempus habeat: et tamen antequam sit confessio in ore, si votum sit in corde, præstatur ei remissio. votum sit in corde, præstatur ei remissio.