674 674

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

junium, quod cum proximi charitate ex- junium, quod cum proximi charitate ex- stinguit vehementiam iræ Dei: ignem stinguit vehementiam iræ Dei: ignem enim inflammatum exstinguit aqua, et enim inflammatum exstinguit aqua, et eleemosynæ expurgant peccata¹. » Ex eleemosynæ expurgant peccata¹. » Ex his verbis habetur, quod quinque sunt his verbis habetur, quod quinque sunt quibus expellitur peccatum, et induitur quibus expellitur peccatum, et induitur justitia et nullum horum supra est nu- justitia et nullum horum supra est nu- meratum ergo diminuta est illa nume- meratum ergo diminuta est illa nume- ratio. ratio.

SED VIDETUR, quod sint pauciora: quia SED VIDETUR, quod sint pauciora: quia 1. Infusio gratiæ aut per se sufficit ad 1. Infusio gratiæ aut per se sufficit ad justificationem; aut non. Si sic: ergo justificationem; aut non. Si sic: ergo nullum aliorum exigitur. Si non. CONTRA: nullum aliorum exigitur. Si non. CONTRA: Quia albedo sufficit per se ad albationem, Quia albedo sufficit per se ad albationem, et formæ spirituales perfectiores sunt et formæ spirituales perfectiores sunt quam corporales in operationibus: ergo quam corporales in operationibus: ergo multo magis gratia per se sufficit ad ju- multo magis gratia per se sufficit ad ju- stificationem. stificationem.

2. Item, In corporalibus mutationibus 2. Item, In corporalibus mutationibus non est alia mutatio subjecti, nisi expul- non est alia mutatio subjecti, nisi expul- sio unius formæ et inductio alterius: et sio unius formæ et inductio alterius: et non oportet ut subjectum moveatur ad non oportet ut subjectum moveatur ad artificem vel ad colorem expellendum : artificem vel ad colorem expellendum : ergo similiter in spirituali mutatione non ergo similiter in spirituali mutatione non exigitur nisi expulsio peccati et infusio exigitur nisi expulsio peccati et infusio gratiæ : et non oportet quod liberum ar- gratiæ : et non oportet quod liberum ar- bitrium moveatur in Deum, vel in pecca- bitrium moveatur in Deum, vel in pecca- tum et sic duo sufficiunt. tum et sic duo sufficiunt.

IDEM, Quæritur de singulis eorum qua- IDEM, Quæritur de singulis eorum qua-

tuor: tuor:

1. Cum enim justificatio denominetur 1. Cum enim justificatio denominetur a justitia, potius debet dici quod exigitur a justitia, potius debet dici quod exigitur ibi infusio justitiæ, quam gratiæ. ibi infusio justitiæ, quam gratiæ.

2. Præterea, Ille motus aut est intel- 2. Præterea, Ille motus aut est intel- lectus tantum, aut intellectus simul et lectus tantum, aut intellectus simul et affectus, aut affectus tantum. Si intelle- affectus, aut affectus tantum. Si intelle- ctus. CONTRA: Virtus magis est ex parte ctus. CONTRA: Virtus magis est ex parte affectus, quam intellectus et virtus ma- affectus, quam intellectus et virtus ma- xime operatur ad justificationem ergo xime operatur ad justificationem ergo motus ille maxime debet esse ex parte motus ille maxime debet esse ex parte affectus. affectus.

3. Præterea, Motus liberi arbitrii in 3. Præterea, Motus liberi arbitrii in Deum est meritorius et gratia informa- Deum est meritorius et gratia informa- tus, aut non. Si sic: omnis talis motus tus, aut non. Si sic: omnis talis motus est consequens justificationem et gratiam: est consequens justificationem et gratiam:

1 S. JOANNES CHRYSOSTOMUS, Super Joannem, 1 S. JOANNES CHRYSOSTOMUS, Super Joannem,

ergo ille justificationem consequitur: sed ergo ille justificationem consequitur: sed quod essentialiter sequitur ad aliud, non quod essentialiter sequitur ad aliud, non exigitur ad ipsum ut causa: ergo motus exigitur ad ipsum ut causa: ergo motus liberi arbitrii in Deum non exigitur, ut liberi arbitrii in Deum non exigitur, ut causa ad justificationem: ergo male po- causa ad justificationem: ergo male po- nitur inter justificantia. nitur inter justificantia.

4. Item, Motus intellectus in Deum 4. Item, Motus intellectus in Deum communis est justificatis et non justifica- communis est justificatis et non justifica- tis ergo non proprie exigitur ut enu- tis ergo non proprie exigitur ut enu- meretur inter ea quæ justificant impium. meretur inter ea quæ justificant impium.

5. Item, Quæritur de remissione pec- 5. Item, Quæritur de remissione pec- cati quia hæc idem videtur esse cum cati quia hæc idem videtur esse cum infusione gratiæ: quia, sicut vult Philo- infusione gratiæ: quia, sicut vult Philo- sophus, generatio unius est corruptio al- sophus, generatio unius est corruptio al- terius. terius.

6. Similiter objicitur de motu liberi 6. Similiter objicitur de motu liberi arbitrii in peccatum. Hic enim motus est arbitrii in peccatum. Hic enim motus est recognitionis peccati: et hic motus com- recognitionis peccati: et hic motus com- munis est omnibus bonis et malis. munis est omnibus bonis et malis.

. .

7. Præterea, Est unum argumentum 7. Præterea, Est unum argumentum commune supradictæ divisioni et isti commune supradictæ divisioni et isti membro quia in quodcumque movetur membro quia in quodcumque movetur liberum arbitrium, ipsum potest in il- liberum arbitrium, ipsum potest in il- lud si ergo liberum arbitrium sive per lud si ergo liberum arbitrium sive per intellectum sive per affectum sive per intellectum sive per affectum sive per utrumque movetur in Deum et in pecca- utrumque movetur in Deum et in pecca- tum, tunc ipsum ex se potest in Deum et tum, tunc ipsum ex se potest in Deum et in peccatum, quod falsum est: ergo hæc in peccatum, quod falsum est: ergo hæc non exiguntur ad justificationem impii. non exiguntur ad justificationem impii.

SED CONTRA hæc omnia membra si- SED CONTRA hæc omnia membra si- mul objicitur : mul objicitur :

Ille enim motus liberi arbitrii in Deum Ille enim motus liberi arbitrii in Deum et in peccatum, aut est gratum faciens, et in peccatum, aut est gratum faciens, aut naturalis tantum. Si primo modo: aut naturalis tantum. Si primo modo: ergo consequitur justificationem, sicut ergo consequitur justificationem, sicut motus gratum faciens consequitur justi- motus gratum faciens consequitur justi- ficationem operantis: quia dicit Augu- ficationem operantis: quia dicit Augu- stinus, quod « non operamur jus ut justi stinus, quod « non operamur jus ut justi simus sed potius justitiam accipimus a simus sed potius justitiam accipimus a Deo, ut operemur. » Si autem est liberi Deo, ut operemur. » Si autem est liberi arbitrii motus naturalis, cum tali non de- arbitrii motus naturalis, cum tali non de- beatur aliqua justificatio, videtur incon- beatur aliqua justificatio, videtur incon- grue poni inter justificantia. grue poni inter justificantia.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc quatuor SOLUTIO. Dicendum, quod hæc quatuor exiguntur ad impii justificationem. exiguntur ad impii justificationem. Duo sunt facientia justificationem : Duo sunt facientia justificationem :

Homil. VI. Homil. VI.

Solutina Solutina

11. 11.

12. 12.

unum unum

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 10. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 10.

quod est ut agens per habitum quod est ut agens per habitum quem creando dat in corde contrarium quem creando dat in corde contrarium peccato, et hoc est Deus: et alterum quod peccato, et hoc est Deus: et alterum quod est ut disponens et præparans subjectum, est ut disponens et præparans subjectum, et obediens operanti primo quod est et obediens operanti primo quod est Deus. Et ita dico, quod penes operans Deus. Et ita dico, quod penes operans

per per

habitum quem creando dat, duo ac- habitum quem creando dat, duo ac- cipiuntur: unum scilicet penes terminum cipiuntur: unum scilicet penes terminum ad quem est motus justificationis, et hoc ad quem est motus justificationis, et hoc modo est infusio gratiæ : alterum autem modo est infusio gratiæ : alterum autem penes terminum à quo, quod est remissio penes terminum à quo, quod est remissio peccati. peccati.

Penes autem dispositiones duo acci- Penes autem dispositiones duo acci- piuntur unum penes terminum a quo, piuntur unum penes terminum a quo, et hoc est motus liberi arbitrii in pecca- et hoc est motus liberi arbitrii in pecca- tum detestando et expellendo ipsum : al- tum detestando et expellendo ipsum : al- terum autem penes terminum ad quem, terum autem penes terminum ad quem, gratiam recipiendo et amplectendo, et gratiam recipiendo et amplectendo, et hoc est motus liberi arbitrii in Deum. Si hoc est motus liberi arbitrii in Deum. Si autem quæritur, quare exiguntur hæc autem quæritur, quare exiguntur hæc duo moventia? Dico, quod ut dicit Au- duo moventia? Dico, quod ut dicit Au- gustinus, « Qui creavit te sine te, non gustinus, « Qui creavit te sine te, non justificabit te sine te: » sed te justifica- justificabit te sine te: » sed te justifica- bit tecum. Sicut enim in subjecto in quo bit tecum. Sicut enim in subjecto in quo per gluten aliqua tenetur nigredo, per gluten aliqua tenetur nigredo, possibile est induci albedinem, nisi sol- possibile est induci albedinem, nisi sol- vatur gluten illud: ita impossibile est in vatur gluten illud: ita impossibile est in anima induci gratiam, nisi solvatur mala anima induci gratiam, nisi solvatur mala voluntas tenens peccatum et hæc non voluntas tenens peccatum et hæc non solvitur nisi non moveatur in peccatum solvitur nisi non moveatur in peccatum et in Deum. et in Deum.

im- im-

Et hæc est causa quare antiqui Docto- Et hæc est causa quare antiqui Docto- res hæc quatuor in justificatione impii res hæc quatuor in justificatione impii esse posuerunt. esse posuerunt.

AD PRIMUM ergo dicendum, quod quæ- AD PRIMUM ergo dicendum, quod quæ- dam sunt præcedentia justificationem dam sunt præcedentia justificationem tamquam inclinantia ad illam ut causæ : tamquam inclinantia ad illam ut causæ : et illa tangit Bernardus. Sed Magistri et illa tangit Bernardus. Sed Magistri non tangunt nisi ea in quibus perficitur non tangunt nisi ea in quibus perficitur ipse motus justificationis. ipse motus justificationis.

AD ALIUD de Proverbiis dicendum, AD ALIUD de Proverbiis dicendum, quod illa delent peccatum per modum quod illa delent peccatum per modum meriti, et non solum peccatum in culpa, meriti, et non solum peccatum in culpa, sed etiam in poena sibi debita. sed etiam in poena sibi debita.

AD ALIUD dicendum, quod illud de Ac- AD ALIUD dicendum, quod illud de Ac- tibus intelligitur de purificatione phan- tibus intelligitur de purificatione phan- tasiarum ab intellectu. Vel potest dici, tasiarum ab intellectu. Vel potest dici, quod motus fidei comprehenditur sub quod motus fidei comprehenditur sub motu liberi arbitrii in Deum et simili- motu liberi arbitrii in Deum et simili-

675 675

ter motus amoris quem ponit Bernardus, ter motus amoris quem ponit Bernardus, et motus timoris casti comprehenditur et motus timoris casti comprehenditur sub motu liberi arbitrii in peccatum. Et sub motu liberi arbitrii in peccatum. Et hoc qualiter sit, infra patebit. hoc qualiter sit, infra patebit.

AD ALIUD dicendum, quod charitas non AD ALIUD dicendum, quod charitas non requiritur expressa, sed tantum amor requiritur expressa, sed tantum amor suppositus in motu liberi arbitrii in Deum. suppositus in motu liberi arbitrii in Deum. Et quod dicitur quod charitas remittit Et quod dicitur quod charitas remittit peccata, intelligitur per modum meriti, peccata, intelligitur per modum meriti, et non per modum de essentia motus ju- et non per modum de essentia motus ju- stificationis. stificationis.

AD ALIUD dicendum, quod Chrysosto- AD ALIUD dicendum, quod Chrysosto- mus loquitur de dimittentibus peccata in mus loquitur de dimittentibus peccata in poena per modum satisfactionis, et non poena per modum satisfactionis, et non de remissione culpæ tantum : et hæc qui- de remissione culpæ tantum : et hæc qui- dem multa sunt, sed illa quæ hic enume- dem multa sunt, sed illa quæ hic enume- rat, principalia sunt. rat, principalia sunt.

AD ID autem quod objicitur in contra- AD ID autem quod objicitur in contra- rium, dicendum quod suo modo sufficit rium, dicendum quod suo modo sufficit infusio gratiæ, sicut forma in natura: infusio gratiæ, sicut forma in natura: illa enim per se sufficit ad materiam per- illa enim per se sufficit ad materiam per- ficiendam, sed non ut motus sit: quia ficiendam, sed non ut motus sit: quia plura sunt principia motus quam entis plura sunt principia motus quam entis compositi unde sicut ibi exiguntur dis- compositi unde sicut ibi exiguntur dis- positiones præparantes materiam, et pri- positiones præparantes materiam, et pri- vatio et forma ad hoc quod sit mutatio vatio et forma ad hoc quod sit mutatio ad formam et hæc non causant imper- ad formam et hæc non causant imper- fectionem formæ, sed potius sunt prop- fectionem formæ, sed potius sunt prop- ter imperfectionem materiæ quæ perfici- ter imperfectionem materiæ quæ perfici- tur a forma ita et hic. Unde gratia in- tur a forma ita et hic. Unde gratia in- fusa perfectissima est ad perficiendum li- fusa perfectissima est ad perficiendum li- berum arbitrium et totam animam : berum arbitrium et totam animam : quando tamen anima est sub peccato quando tamen anima est sub peccato tamquam sub privatione gratiæ, ipsa est tamquam sub privatione gratiæ, ipsa est imperfecta: et ideo oportet quærere dis- imperfecta: et ideo oportet quærere dis- positiones facientes peccatum solubile, et positiones facientes peccatum solubile, et gratiam depellentem privationem : et ideo gratiam depellentem privationem : et ideo sicut in motu naturæ, ita et in motu gra- sicut in motu naturæ, ita et in motu gra- tiæ plura exiguntur. tiæ plura exiguntur.

Et quod objicitur, intelligitur de per- Et quod objicitur, intelligitur de per- fectione formæ in perficiendo materiam, fectione formæ in perficiendo materiam, et non de perfectione ejus in principiando et non de perfectione ejus in principiando mutationem quia plura necessaria sunt mutationem quia plura necessaria sunt ad mutationem, quam ad entis composi- ad mutationem, quam ad entis composi- tionem, ut dictum est, tam in corporali- tionem, ut dictum est, tam in corporali- bus, quam in spiritualibus. bus, quam in spiritualibus.

AD ALIUD dicendum, quod in mutatio- AD ALIUD dicendum, quod in mutatio- nibus corporalibus oportet esse disposi- nibus corporalibus oportet esse disposi-

Ad 4. Ad 4.

Ad 5. Ad 5.

Ad 1. Ad 1.

Ad 2. Ad 2.

Ad 1 et 2. Ad 1 et 2.

Ad 3. Ad 3.

676 676

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tiones, quæ solubiles faciunt privationes tiones, quæ solubiles faciunt privationes a materia sive formas contrarias, in qui- a materia sive formas contrarias, in qui- bus supponitur privatio formæ indu- bus supponitur privatio formæ indu- cendæ : cendæ : sicut patet in aere qui dicitur sicut patet in aere qui dicitur fieri ignis oportet enim arefacere humi- fieri ignis oportet enim arefacere humi- dum quod tenet aerem, antequam de- dum quod tenet aerem, antequam de- pellatur aeritas, et induitur igneitas. Et pellatur aeritas, et induitur igneitas. Et similiter est hic, quod voluntas aversa similiter est hic, quod voluntas aversa a Deo, et diligens peccatum, est sibi dis- a Deo, et diligens peccatum, est sibi dis- positio tenens peccatum in anima et im- positio tenens peccatum in anima et im- pediens gratiæ inductionem. Sed volun- pediens gratiæ inductionem. Sed volun- tas mota in Deum et contra peccatum, tas mota in Deum et contra peccatum, est sibi dispositio inclinans ad peccati est sibi dispositio inclinans ad peccati expulsionem, et introductionem justitiæ expulsionem, et introductionem justitiæ et gratiæ. et gratiæ.

AD ALIUD dicendum, quod sicut dixi- AD ALIUD dicendum, quod sicut dixi- mus in præcedenti quæstione, infusio mus in præcedenti quæstione, infusio gratiæ primum est, quam consequitur gratiæ primum est, quam consequitur rectitudo virium et perfectio ad opera: rectitudo virium et perfectio ad opera: et cum hic enumerantur tantum princi- et cum hic enumerantur tantum princi- pia essentialia justificationis, non tangi- pia essentialia justificationis, non tangi- tur hic nisi gratiæ infusio, et non colla- tur hic nisi gratiæ infusio, et non colla- tio justitiæ vel virtutum : quia ex infu- tio justitiæ vel virtutum : quia ex infu- sione gratiæ ista duo resultant, sicut sione gratiæ ista duo resultant, sicut rivus ex fonte, et effectus ex causa. Et rivus ex fonte, et effectus ex causa. Et hæc imaginatio est secundum quod lu- hæc imaginatio est secundum quod lu- men stellæ est in se, et in sua imagine: men stellæ est in se, et in sua imagine: et deinde in dilatatione ejus in stellæ et deinde in dilatatione ejus in stellæ corpore et tertio secundum euntis lu- corpore et tertio secundum euntis lu- minis divaricationem in radiis. Ita est minis divaricationem in radiis. Ita est gratia in se, et quasi dilatata in generali gratia in se, et quasi dilatata in generali rectitudine virium: et tertio divaricata rectitudine virium: et tertio divaricata in perfectionibus singularum virium ad in perfectionibus singularum virium ad opera per virtutes singulas et speciales. opera per virtutes singulas et speciales.

AD ALIUD dicendum, quod motus li- AD ALIUD dicendum, quod motus li- beri arbitrii dicit ibi motum composi- beri arbitrii dicit ibi motum composi- tum, sive sit in Deum, sive in peccatum : tum, sive sit in Deum, sive in peccatum : sunt enim quidam motus animæ sim- sunt enim quidam motus animæ sim- plices, qui sunt virtutis unius secundum plices, qui sunt virtutis unius secundum se, et unius potentiæ animæ in compara- se, et unius potentiæ animæ in compara- tione ad unum objectum speciale, sicut tione ad unum objectum speciale, sicut est intelligere, diligere, vel credere : est intelligere, diligere, vel credere : quidam autem sunt compositi, qui non quidam autem sunt compositi, qui non sunt virtutis unius potentiæ secundum sunt virtutis unius potentiæ secundum se, sed potius unius secundum quod con- se, sed potius unius secundum quod con- sequenter se habet ad aliam, cujus actus sequenter se habet ad aliam, cujus actus

1 Cf. I Sententiarum, Dist. I. Tom. XXV hu- 1 Cf. I Sententiarum, Dist. I. Tom. XXV hu-

aliquo modo manet in illa, sicut frui, et aliquo modo manet in illa, sicut frui, et uti et de hoc habetur in primo libro uti et de hoc habetur in primo libro Sententiarum. Et ita dico hic, quod mo- Sententiarum. Et ita dico hic, quod mo- tus iste in Deum et in peccatum, compo- tus iste in Deum et in peccatum, compo- situs est, et est affectus secundum quod situs est, et est affectus secundum quod consequitur ex intellectu per fidem illu- consequitur ex intellectu per fidem illu- minato, et per timorem casum minato, et per timorem casum fugientem fugientem et amorem spe elevantia affectum: et et amorem spe elevantia affectum: et ideo motus in Deum est motus affectio- ideo motus in Deum est motus affectio- nis timentis et amantis, qui supponit nis timentis et amantis, qui supponit fidem ex intellectu præcedenti ostendenti fidem ex intellectu præcedenti ostendenti quidquid timendum et amandum et spe- quidquid timendum et amandum et spe- randum sit. randum sit.

Similiter, Motus liberi arbitrii in pec- Similiter, Motus liberi arbitrii in pec- catum est ex intellectu illuminante mo- catum est ex intellectu illuminante mo- tus affectus conterentis et destruentis tus affectus conterentis et destruentis peccatum per dolorem compunctionis: peccatum per dolorem compunctionis: sic ut movens in eis immediatum sive sic ut movens in eis immediatum sive proximum est affectus, sed principium proximum est affectus, sed principium ostendens est intellectus, sicut et in frui ostendens est intellectus, sicut et in frui et uti. et uti.

AD HỌC autem quod quæritur, Utrum AD HỌC autem quod quæritur, Utrum sit gratia informatus? dicimus quod sic. sit gratia informatus? dicimus quod sic. Et quod objicitur, quod ille sequitur Et quod objicitur, quod ille sequitur justificationem, non valet : quia sicut justificationem, non valet : quia sicut patet in sequenti articulo, omnia ista patet in sequenti articulo, omnia ista quatuor simul sunt quidem tempore, quatuor simul sunt quidem tempore, sed non natura: unde sequitur, quod sed non natura: unde sequitur, quod licet natura sequatur gratiæ infusionem, licet natura sequatur gratiæ infusionem, tamen justificatio sequitur ipsum: quia tamen justificatio sequitur ipsum: quia justificatio est sicut in quo est quies mo- justificatio est sicut in quo est quies mo- tus illius et ille motus est liberi arbitrii tus illius et ille motus est liberi arbitrii sic solvens vel solubile reddens contra- sic solvens vel solubile reddens contra- rium ex parte subjecti. rium ex parte subjecti.

AD ID quod objicitur de remissione Add AD ID quod objicitur de remissione Add peccati, dicimus quod licet unum sequa- peccati, dicimus quod licet unum sequa- tur ad alterum, non tamen unum est tur ad alterum, non tamen unum est alterum. Et quod dicitur, quod genera- alterum. Et quod dicitur, quod genera- tio unius est corruptio alterius, intelli- tio unius est corruptio alterius, intelli- gitur per causam, et non per essentiam. gitur per causam, et non per essentiam.

AD ALIUD dicendum, quod motus com- Add. AD ALIUD dicendum, quod motus com- Add. positus de quo supra dictum est, non positus de quo supra dictum est, non est communis bonis et malis, sed motus est communis bonis et malis, sed motus cognitionis peccati tantum et talem non cognitionis peccati tantum et talem non dicimus illum motum esse. dicimus illum motum esse.

AD ALIUD dicimus, quod liberum ar- AD ALIUD dicimus, quod liberum ar- bitrium solum non movet motum illum, bitrium solum non movet motum illum,

jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

Ad i Ad i

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 11. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 11.

sed potius vi gratiæ moventis: et ideo sed potius vi gratiæ moventis: et ideo sequitur illa objectio. sequitur illa objectio.

non non

AD ID quod quæritur, Utrum sit natu- AD ID quod quæritur, Utrum sit natu- ralis vel gratum faciens? Patet solutio ralis vel gratum faciens? Patet solutio per prædicta: quia est gratum faciens: per prædicta: quia est gratum faciens: et tamen natura præcedit justificationem, et tamen natura præcedit justificationem, licet non præcedat gratiæ infusionem. licet non præcedat gratiæ infusionem.

ARTICULUS XI. ARTICULUS XI.

Quis sit ordo eorum quæ requiruntur Quis sit ordo eorum quæ requiruntur ad justificationem impii? ad justificationem impii?

Tertio, Quæritur de ordine illorum Tertio, Quæritur de ordine illorum quatuor. quatuor.

Et videtur, quod ista non sint simul: Et videtur, quod ista non sint simul: quia quia

1. Dicit Boetius, quod prius exstir- 1. Dicit Boetius, quod prius exstir- panda sunt vitia, quam inserantur virtu- panda sunt vitia, quam inserantur virtu- tes: ergo remissio peccati præcedit in- tes: ergo remissio peccati præcedit in- fusionem gratiæ. fusionem gratiæ.

2. Item, In omni mutatione naturæ 2. Item, In omni mutatione naturæ necesse est amovere privationem, ante- necesse est amovere privationem, ante- quam inducatur forma: sed peccatum quam inducatur forma: sed peccatum est in anima ut privatio: ergo prius ne- est in anima ut privatio: ergo prius ne- cessarium est ipsum amovere, antequam cessarium est ipsum amovere, antequam gratia inducatur quæ est sicut forma: gratia inducatur quæ est sicut forma: ergo remissio peccati præcedit gratiæ in- ergo remissio peccati præcedit gratiæ in- fusionem. fusionem.

3. Adhuc, Si anima desinit habere 3. Adhuc, Si anima desinit habere peccatum in justificatione impii, aliquod peccatum in justificatione impii, aliquod est instans in quo ultimo habebit: sit est instans in quo ultimo habebit: sit ergo illud A: et si ipsa incipit habere ergo illud A: et si ipsa incipit habere gratiam, aliquod instans erit in quo primo gratiam, aliquod instans erit in quo primo habebit et sit illub B. Aut ergo B et habebit et sit illub B. Aut ergo B et A sunt idem instans, aut diversa. Si A sunt idem instans, aut diversa. Si idem sed simul sunt tempore, quæ idem sed simul sunt tempore, quæ sunt in eodem instanti temporis : ergo sunt in eodem instanti temporis : ergo peccatum et gratia sunt in anima si- peccatum et gratia sunt in anima si- mul tempore: ergo contraria et oppo- mul tempore: ergo contraria et oppo- sita privative sunt simul actu in eodem, sita privative sunt simul actu in eodem, quod est absurdum: et homo est simul quod est absurdum: et homo est simul dignus vita æterna et morte æterna, et dignus vita æterna et morte æterna, et simul habitatio Dei et diaboli: et multa simul habitatio Dei et diaboli: et multa

677 677

talia inconvenientia sequuntur: ergo A talia inconvenientia sequuntur: ergo A et в non possunt esse idem instans. Si et в non possunt esse idem instans. Si autem sint diversa. CONTRA: Dicit Phi- autem sint diversa. CONTRA: Dicit Phi- losophus, quod inter quælibet duo in- losophus, quod inter quælibet duo in- stantia est tempus medium: ergo inter A stantia est tempus medium: ergo inter A et в est medium: sed A est ultimum in et в est medium: sed A est ultimum in quo anima est in peccato: ergo post quo anima est in peccato: ergo post illud non est in peccato. Item, B est illud non est in peccato. Item, B est principium in quo anima est in gratia: principium in quo anima est in gratia: ergo ante illud non est in gratia. Tem- ergo ante illud non est in gratia. Tem- pus autem quod est inter duo instan- pus autem quod est inter duo instan- tia medium, est post A, et ante B. Ergo tia medium, est post A, et ante B. Ergo in toto illo medio tempore anima non in toto illo medio tempore anima non est in gratia, nec in peccato. Cum ergo est in gratia, nec in peccato. Cum ergo tunc sit homo mortalis, si tunc morere- tunc sit homo mortalis, si tunc morere- tur, nec descenderet ad infernum, nec tur, nec descenderet ad infernum, nec ascenderet ad regnum. ascenderet ad regnum.

4. Ulterius, Videtur hoc esse falsum, 4. Ulterius, Videtur hoc esse falsum, quod simul cum his duobus sint motus quod simul cum his duobus sint motus liberi arbitrii in Deum, et motus liberi liberi arbitrii in Deum, et motus liberi arbitrii in peccatum : sicut enim ex arbitrii in peccatum : sicut enim ex præcedenti articulo quæstionis habitum præcedenti articulo quæstionis habitum est, illi motus sunt meritorii: ergo ante est, illi motus sunt meritorii: ergo ante motus illos exigitur, quod habeat gra- motus illos exigitur, quod habeat gra- tiam. Inde procedo sic: In natura prius tiam. Inde procedo sic: In natura prius est motus ad esse quod est actus formæ est motus ad esse quod est actus formæ alicujus, quam operatio compositi exi- alicujus, quam operatio compositi exi- stentis in forma illa: ergo sic est etiam stentis in forma illa: ergo sic est etiam in spiritualibus: ergo prius tempore est in spiritualibus: ergo prius tempore est infusio gratiæ, quam motus liberi arbi- infusio gratiæ, quam motus liberi arbi- trii in Deum, vel quam in peccatum. trii in Deum, vel quam in peccatum.

5. Item, Actus secundus pendet ex 5. Item, Actus secundus pendet ex primo, et præsupponit illum: sicut con- primo, et præsupponit illum: sicut con- siderare præsupponit scire: et incidere siderare præsupponit scire: et incidere præsupponit figuram artis quæ est spe- præsupponit figuram artis quæ est spe- cies entis: ergo actum primum necesse cies entis: ergo actum primum necesse est præcedere secundum : sed habitus est præcedere secundum : sed habitus gratiæ ad moveri secundum habitum gratiæ ad moveri secundum habitum illum opere meritorio, se habet sicut illum opere meritorio, se habet sicut actus primus ad secundum ergo infusio actus primus ad secundum ergo infusio gratiæ tempore præcedere videtur mo- gratiæ tempore præcedere videtur mo- tum in Deum. tum in Deum.

6. Ulterius, Videtur quod nec moveri 6. Ulterius, Videtur quod nec moveri in Deum et moveri in peccatum sint si- in Deum et moveri in peccatum sint si- mul: quia unius potentiæ non possunt mul: quia unius potentiæ non possunt esse motus ad diversa objecta simul: esse motus ad diversa objecta simul: ergo non sunt simul: sed ibi sunt unius ergo non sunt simul: sed ibi sunt unius potentiæ motus ad diversa objecta: ergo potentiæ motus ad diversa objecta: ergo non sunt simul. PROBATIO primæ est : non sunt simul. PROBATIO primæ est :

Solutio. Solutio.

678 678

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia potentia est simplex et se tota quia potentia est simplex et se tota agit, et tota non potest simul esse con- agit, et tota non potest simul esse con- versa ad diversa. PROBATIO autem se- versa ad diversa. PROBATIO autem se- cundæ est quia sunt motus liberi arbi- cundæ est quia sunt motus liberi arbi- trii in Deum, et in peccatum. trii in Deum, et in peccatum.

SOLUTIO. Dicendum, quod hæc qua- SOLUTIO. Dicendum, quod hæc qua- tuor sunt simul tempore, sed non na- tuor sunt simul tempore, sed non na- tura. Secundum autem prius et poste- tura. Secundum autem prius et poste- rius natura diversimode ordinantur, eo rius natura diversimode ordinantur, eo quod natura multipliciter dicitur: sicut quod natura multipliciter dicitur: sicut enim vult Philosophus in secundo Phy- enim vult Philosophus in secundo Phy- sicorum, natura dicitur materia, forma, sicorum, natura dicitur materia, forma, et via quæ est in natura, scilicet gene- et via quæ est in natura, scilicet gene- ratio. Et secundum illum modum quo ratio. Et secundum illum modum quo natura dicitur forma, quia forma est finis natura dicitur forma, quia forma est finis efficientis, id quod propinquius est effi- efficientis, id quod propinquius est effi- cienti in justificatione impii, prius est: cienti in justificatione impii, prius est: secundum hoc ergo infusio gratiæ est secundum hoc ergo infusio gratiæ est primum. Quia autem esse gratiæ sequi- primum. Quia autem esse gratiæ sequi- tur motus gratiæ, scilicet actus ipsius, tur motus gratiæ, scilicet actus ipsius, ideo motus liberi arbitrii in Deum est ideo motus liberi arbitrii in Deum est secundum et motus liberi arbitrii in pec- secundum et motus liberi arbitrii in pec- catum destruendum est tertium, quia ad catum destruendum est tertium, quia ad destructionem peccati operatur dissensus destructionem peccati operatur dissensus peccati ne obex ponatur Spiritui sancto. peccati ne obex ponatur Spiritui sancto. Quartum autem et ultimum est remissio Quartum autem et ultimum est remissio peccati. Si vero incipiamus a natura quæ peccati. Si vero incipiamus a natura quæ est subjectum et materia: tunc cum est subjectum et materia: tunc cum illud subjectum primo avertatur a pec- illud subjectum primo avertatur a pec- cato, et secundo convertatur ad Deum, cato, et secundo convertatur ad Deum, et tertio adj torium gratiæ accipiat, et et tertio adj torium gratiæ accipiat, et quarto sequatur effectus adjutorii: erit quarto sequatur effectus adjutorii: erit primum in hac via motus liberi arbitrii primum in hac via motus liberi arbitrii in peccatum, et secundum in Deum, et in peccatum, et secundum in Deum, et tertium infusio gratiæ, et quartum re- tertium infusio gratiæ, et quartum re- missio peccati. Et hoc patet de facili co- missio peccati. Et hoc patet de facili co- gitanti, qualiter aliquis primo quærit re- gitanti, qualiter aliquis primo quærit re- cedere a peccato. Si autem nos incipia- cedere a peccato. Si autem nos incipia- mus secundum quod natura dicitur via mus secundum quod natura dicitur via in natura, scilicet generatio, tunc cum in natura, scilicet generatio, tunc cum in motu sive mutatione illa primo fit in motu sive mutatione illa primo fit terminus a quo est motus, et secundo terminus a quo est motus, et secundo via ipsa, et tertio terminus ad quem est via ipsa, et tertio terminus ad quem est motus erit primum natura remissio motus erit primum natura remissio culpæ secundum, motus liberi arbitrii culpæ secundum, motus liberi arbitrii in peccatum et tertium, motus liberi in peccatum et tertium, motus liberi

1 Cf. I Sententiarum, Dist. III. Tom.XXV hu- 1 Cf. I Sententiarum, Dist. III. Tom.XXV hu-

arbitrii in Deum, qui sunt per modum arbitrii in Deum, qui sunt per modum viæ ad exeundum de peccato: quartum viæ ad exeundum de peccato: quartum autem est infusio gratiæ. autem est infusio gratiæ.

His autem habitis, respondendum est His autem habitis, respondendum est ad objecta. ad objecta.

AD PRIMUM quidem et secundum di- AD PRIMUM quidem et secundum di- cendum, quod hæc procedunt secundum cendum, quod hæc procedunt secundum tertium modum naturæ: et sic conce- tertium modum naturæ: et sic conce- denda sunt, ut patet in ultimo ordine. denda sunt, ut patet in ultimo ordine.

Ad Ad

AD ALIUD dicendum, quod sicut in se- AD ALIUD dicendum, quod sicut in se- cundo Sententiarum notavimus, tempus cundo Sententiarum notavimus, tempus dicitur multipliciter: est enim quoddam dicitur multipliciter: est enim quoddam tempus physicum, quod est mensura mo- tempus physicum, quod est mensura mo- tus primi mobilis, per hoc quod est nume- tus primi mobilis, per hoc quod est nume- rus ipsius secundum prius et posterius, rus ipsius secundum prius et posterius, quod est in ipso et in motu: et de hoc quod est in ipso et in motu: et de hoc tradunt Physici, quod omnis illius mo- tradunt Physici, quod omnis illius mo- tus mensura est, qui ut ad causam re- tus mensura est, qui ut ad causam re- ducitur ad motum primi mobilis: et hanc ducitur ad motum primi mobilis: et hanc naturam facit moveri secundum altera- naturam facit moveri secundum altera- tionem, et augmentum, et diminutio- tionem, et augmentum, et diminutio- nem, et locum et generationem, et cor- nem, et locum et generationem, et cor- ruptionem. Et de hoc dicit beatus Dio- ruptionem. Et de hoc dicit beatus Dio- nysius, quod « tempus est quod cum ge- nysius, quod « tempus est quod cum ge- neratione et corruptione metitur. » Hoc neratione et corruptione metitur. » Hoc autem tempus non est mensura motus autem tempus non est mensura motus nisi cum subjicitur mobile divisibile, nisi cum subjicitur mobile divisibile, quod partim est in termino a quo, et quod partim est in termino a quo, et partim in termino ad quem, quando partim in termino ad quem, quando movetur, propter quod capit actum movetur, propter quod capit actum et potentiam, et prius et posterius, se- et potentiam, et prius et posterius, se- cundum quod motus diffinitur a Phi- cundum quod motus diffinitur a Phi- losopho, quod est actus existentis in losopho, quod est actus existentis in potentia secundum quod est in potentia: potentia secundum quod est in potentia: et ideo dicit, quod est imperfectus actus, et ideo dicit, quod est imperfectus actus, quia a mobili non tollit totam potentia- quia a mobili non tollit totam potentia- litatem forma autem est perfectus actus, litatem forma autem est perfectus actus, eo quod non remanet materia amplius eo quod non remanet materia amplius in potentia ad formam illam. Sed in mu- in potentia ad formam illam. Sed in mu- tationibus divinis, quibus vel nihil sub- tationibus divinis, quibus vel nihil sub- jicitur, vel non subjicitur eis quid divi- jicitur, vel non subjicitur eis quid divi- sibile, non mensurat hujusmodi tempus: sibile, non mensurat hujusmodi tempus: creationi enim nihil subjicitur: et tamen creationi enim nihil subjicitur: et tamen dicit Augustinus, et ponitur in libro dicit Augustinus, et ponitur in libro primo Sententiarum, quod tempus est primo Sententiarum, quod tempus est coævum creaturæ. Et ideo oportet dis- coævum creaturæ. Et ideo oportet dis- tinguere tempus aliter dictum in moti- tinguere tempus aliter dictum in moti-

jusce novæ editionis. jusce novæ editionis.

Ad 5 et 6. Ad 5 et 6.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 12. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 12.

bus spiritualibus, ubi est motus de actu bus spiritualibus, ubi est motus de actu ad actum, potius quam de potentia: et ad actum, potius quam de potentia: et cui nihil divisibile subjicitur, et in quo cui nihil divisibile subjicitur, et in quo formæ ipsæ non sunt remissibiles et in- formæ ipsæ non sunt remissibiles et in- tensibiles, et nihil intercipientes de con- tensibiles, et nihil intercipientes de con- trario. Similiter non potest dici hujus- trario. Similiter non potest dici hujus- modi tempus mensurans propter quod modi tempus mensurans propter quod etiam Philosophus dicit in libro de Ani- etiam Philosophus dicit in libro de Ani- ma, quod anima non movetur aliquo ma, quod anima non movetur aliquo modo. modo.

Dicendum ergo, si A est ultimum in- Dicendum ergo, si A est ultimum in- stans in quo est in peccato, quod pecca- stans in quo est in peccato, quod pecca- tum non inest ei tunc simpliciter, sed in tum non inest ei tunc simpliciter, sed in exeundo et desinendo: gratia autem sim- exeundo et desinendo: gratia autem sim- pliciter inest et ideo peccatum corrum- pliciter inest et ideo peccatum corrum- pitur in B, et in в est gratia: nec hoc est pitur in B, et in в est gratia: nec hoc est inconveniens quia Philosophus vult, inconveniens quia Philosophus vult, quod corruptio rei et mors cujuslibet sit quod corruptio rei et mors cujuslibet sit quidem in tempore, sed non esse vel quidem in tempore, sed non esse vel vita sicut fieri vel deficere est in tem- vita sicut fieri vel deficere est in tem- pore, sed non factum esse. Si enim po- pore, sed non factum esse. Si enim po- natur, quod peccatum insit in A, dicen- natur, quod peccatum insit in A, dicen- dum quod in hac ratione temporis nihil dum quod in hac ratione temporis nihil prohibet instans esse post instans. Unde prohibet instans esse post instans. Unde dicit Augustinus, quod « Deus movet dicit Augustinus, quod « Deus movet creaturam spiritualem per tempus tan- creaturam spiritualem per tempus tan- tum, sed creaturam corporalem per tem- tum, sed creaturam corporalem per tem- pus et locum. » Et quod dicit Philoso- pus et locum. » Et quod dicit Philoso- phus, quod inter quælibet duo instantia phus, quod inter quælibet duo instantia est tempus medium, intelligitur de tem- est tempus medium, intelligitur de tem- pore primo modo dicto: quia ibi est par- pore primo modo dicto: quia ibi est par- tim in termino ad quem: et ideo in tali tim in termino ad quem: et ideo in tali motu non est dare ultimum divisibile in motu non est dare ultimum divisibile in quo toto et solo sit motus, vel etiam pri- quo toto et solo sit motus, vel etiam pri- mum in tali motu non est dare: sed in mum in tali motu non est dare: sed in omnibus motibus spiritualibus dare con- omnibus motibus spiritualibus dare con- tingit meo judicio. Et ideo quia nec tingit meo judicio. Et ideo quia nec vere motus sunt, sed potius vices quæ- vere motus sunt, sed potius vices quæ- dam intellectuum et affectionum nec dam intellectuum et affectionum nec tempus habent mensurans ejusdem ra- tempus habent mensurans ejusdem ra- tionis cum aliis motibus. De hoc tamen tionis cum aliis motibus. De hoc tamen require supra ¹, et super primam secundi. require supra ¹, et super primam secundi. AD ALIUD et sequens est solutio una AD ALIUD et sequens est solutio una secundum meum judicium, scilicet secundum meum judicium, scilicet quod si semper in actu sumuntur illa quod si semper in actu sumuntur illa quatuor, tunc impossibile est simul quatuor, tunc impossibile est simul esse omnia, sicut necessario probant esse omnia, sicut necessario probant

1 Cf. Supra, Dist. XI. 1 Cf. Supra, Dist. XI.

679 679

illæ rationes. Si autem habitualiter su- illæ rationes. Si autem habitualiter su- mantur, tunc nihil prohibet ea simul mantur, tunc nihil prohibet ea simul esse et ita dixerunt antiqui. Sunt autem esse et ita dixerunt antiqui. Sunt autem moderni qui dicunt non esse inconve- moderni qui dicunt non esse inconve- niens simul accipere esse secundum niens simul accipere esse secundum actum primum, et agere secundum for- actum primum, et agere secundum for- mam dantem illud esse in actu secundo : mam dantem illud esse in actu secundo : et ideo non est impossibile unam nu- et ideo non est impossibile unam nu- mero potentiam facere diversa simul non mero potentiam facere diversa simul non ordinata ad invicem, et moveri pluribus ordinata ad invicem, et moveri pluribus motibus simul, et nos posse intelligere motibus simul, et nos posse intelligere plura simul, sicut et scire. Quibus non plura simul, sicut et scire. Quibus non præjudicans hoc solum dico, quod mi- præjudicans hoc solum dico, quod mi- rum mihi videtur, si aliquis hoc in se rum mihi videtur, si aliquis hoc in se umquam experiri potuit. Et si non pro- umquam experiri potuit. Et si non pro- bat experimentum, tunc mirum si ali- bat experimentum, tunc mirum si ali- quis intelligit. quis intelligit.

Per hoc ergo patet solutio ad totum. Per hoc ergo patet solutio ad totum.

ARTICULUS XII. ARTICULUS XII.

An justificatio impii est naturalis vel An justificatio impii est naturalis vel

miraculosa ? miraculosa ?

Quarto quæritur, Utrum justificatio Quarto quæritur, Utrum justificatio sit naturalis vel miraculosa ? sit naturalis vel miraculosa ? Videtur autem, quod sit miraculosa: Videtur autem, quod sit miraculosa: quia quia

1. Dicit Augustinus, quod « majus est 1. Dicit Augustinus, quod « majus est de impio facere pium, quam creare cœ- de impio facere pium, quam creare cœ- lum et terram: » constat autem, quod lum et terram: » constat autem, quod creatio coeli et terræ non est naturalis de creatio coeli et terræ non est naturalis de natura inferiori aliqua: ergo nec justifi- natura inferiori aliqua: ergo nec justifi- catio impii, et multo minus. catio impii, et multo minus.

2. Adhuc, Naturale est illud ad quod 2. Adhuc, Naturale est illud ad quod movet natura: sed ad id non movet ali- movet natura: sed ad id non movet ali- qua natura creata: ergo non est natura- qua natura creata: ergo non est natura- lis. lis.

3. Adhuc, Quando Philosophus dicit 3. Adhuc, Quando Philosophus dicit de habitibus quibusdam, utrum sint na- de habitibus quibusdam, utrum sint na- turales, scilicet virtutes consuetudinales: turales, scilicet virtutes consuetudinales: ipse determinat, quod secundum quid ipse determinat, quod secundum quid sunt naturales, et secundum quid non: sunt naturales, et secundum quid non:

Solutio. Solutio.

680 680

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quia innati sumus eas suscipere, perficere quia innati sumus eas suscipere, perficere autem est ab assuefactione: constat au- autem est ab assuefactione: constat au- tem, quod si illud perficere assuefactio- tem, quod si illud perficere assuefactio- nis non esset in nobis, ipse non dixisset, nis non esset in nobis, ipse non dixisset, quod aliquo modo erant naturales. Cum quod aliquo modo erant naturales. Cum igitur gratiam perficere nullo modo sit igitur gratiam perficere nullo modo sit in potestate nostra, videtur quod justifi- in potestate nostra, videtur quod justifi- catio nullo modo sit naturalis. catio nullo modo sit naturalis.

4. Adhuc, Naturale dicitur vel causa- 4. Adhuc, Naturale dicitur vel causa- tum a natura, vel datum a natura, vel tum a natura, vel datum a natura, vel datum in natura: sed nullo istorum mo- datum in natura: sed nullo istorum mo- dorum gratia se habet ad naturam: ergo dorum gratia se habet ad naturam: ergo gratia justificationis non est naturalis. gratia justificationis non est naturalis.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. « Miraculum, ut dicit Augustinus, 1. « Miraculum, ut dicit Augustinus, aliquid arduum et insolitum est, præter aliquid arduum et insolitum est, præter spem et facultatem admirantis appa- spem et facultatem admirantis appa- rens: >> sed istud non evenit præter spem, rens: >> sed istud non evenit præter spem, quia speramus justificationem : ergo ipsa quia speramus justificationem : ergo ipsa non est miraculosa. non est miraculosa.

Ad object. 1. Ad object. 1.

2. Adhuc, Miraculi eventus est rarus: 2. Adhuc, Miraculi eventus est rarus: quod patet, quia in diffinitione ejus po- quod patet, quia in diffinitione ejus po- nitur insolitum: sed justificatio impii est nitur insolitum: sed justificatio impii est frequens ergo non est miraculosa. frequens ergo non est miraculosa.

3. Adhuc, Dicit Chrysostomus, quod 3. Adhuc, Dicit Chrysostomus, quod «< cursus miraculorum a sola Dei volun- «< cursus miraculorum a sola Dei volun- tate causatur: »s.d justificatio impii non tate causatur: »s.d justificatio impii non est a sola Dei voluntate: ergo justificatio est a sola Dei voluntate: ergo justificatio impii non est miraculosa. PROBATUR impii non est miraculosa. PROBATUR auteni secunda ex dicto Augustini : « Qui auteni secunda ex dicto Augustini : « Qui creavit te sine te, non justificabit te sine creavit te sine te, non justificabit te sine

te. » te. »

. .

SOLUTIO. Dicendum, quod ut dicunt SOLUTIO. Dicendum, quod ut dicunt Magistri, mirabilis est justificatio impii. Magistri, mirabilis est justificatio impii. Et ponunt mirabile quasi medium inter Et ponunt mirabile quasi medium inter naturale et miraculuin. Naturale dico se- naturale et miraculuin. Naturale dico se- cundum quod naturale large accipitur, cundum quod naturale large accipitur, scilicet pro omni eo quod fit cursu na- scilicet pro omni eo quod fit cursu na- turæ inferioris, et prout includit volun- turæ inferioris, et prout includit volun- taria a voluntate causata. Dicunt enim, taria a voluntate causata. Dicunt enim, quod in tribus quæ tacta sunt in tribus quod in tribus quæ tacta sunt in tribus objectionibus ultimis, deficit a miraculo: objectionibus ultimis, deficit a miraculo: sed in aliis excedit cursum naturalium. sed in aliis excedit cursum naturalium. Melius autem videtur dicendum, quod Melius autem videtur dicendum, quod miraculosa est justificatio impii. miraculosa est justificatio impii.

ET QUOD primo objicitur, solvendum ET QUOD primo objicitur, solvendum est per distinctionem spei: quia, sicut est per distinctionem spei: quia, sicut dicit Glossa super epistolam ad Roman. dicit Glossa super epistolam ad Roman.

IV, 18, super illud: Qui contra spem in IV, 18, super illud: Qui contra spem in spem credidit : « Duplex est spes, scili- spem credidit : « Duplex est spes, scili- cet naturæ, et gratiæ. » Unde dicendum, cet naturæ, et gratiæ. » Unde dicendum, quod spes prout ponitur in diffinitione quod spes prout ponitur in diffinitione miraculi, est spes naturæ, et non spes miraculi, est spes naturæ, et non spes gratiæ et verum est, quod miraculum. gratiæ et verum est, quod miraculum. evenit præter spem naturæ, licet non evenit præter spem naturæ, licet non præter spem gratiæ. præter spem gratiæ.

AD ALIUD dicendum, quod insolitum AD ALIUD dicendum, quod insolitum dicitur dupliciter, scilicet in causa, et in dicitur dupliciter, scilicet in causa, et in effectu et quando insolitum ponitur in effectu et quando insolitum ponitur in diffinitione miraculi, dicitur insolitum diffinitione miraculi, dicitur insolitum in causa, scilicet quod non habet stantem in causa, scilicet quod non habet stantem causam et ordinatam, ex qua proveniat: causam et ordinatam, ex qua proveniat: quod patet ex hoc, quod si omni die sæ- quod patet ex hoc, quod si omni die sæ- pius resurgerent mortui, nihilominus ta- pius resurgerent mortui, nihilominus ta- men resurrectio mortuorum esset mira- men resurrectio mortuorum esset mira- culosa, propter causam nobis insolitam culosa, propter causam nobis insolitam et supernaturalem. Respondendum ergo, et supernaturalem. Respondendum ergo, quod causa justificationis est nobis inso- quod causa justificationis est nobis inso- lita et ideo miraculum est. lita et ideo miraculum est.

Adobj Adobj

AD ALIUD dicendum, quod non dicitur Adobje AD ALIUD dicendum, quod non dicitur Adobje in diffinitione miraculi quod est præter in diffinitione miraculi quod est præter facultatem, eo quod nullo modo ad ip- facultatem, eo quod nullo modo ad ip- sum concurrat nostra facultas: quia sic sum concurrat nostra facultas: quia sic étiam partus Virginis non esset miracu- étiam partus Virginis non esset miracu- losus, cum non sit factus sine Virgine losus, cum non sit factus sine Virgine consentiente: sed dicitur præter faculta- consentiente: sed dicitur præter faculta- lem, eo quod sit non nobis operantibus. lem, eo quod sit non nobis operantibus. Et ita justificat nos Deus non sine nobis Et ita justificat nos Deus non sine nobis consentientibus, sed sine nobis operanti- consentientibus, sed sine nobis operanti-

bus. bus.

Et per hoc patet solutio ad totum se- Et per hoc patet solutio ad totum se- cundum istam viam, quam credo sanio- cundum istam viam, quam credo sanio-

rem. rem.

Tenendo aliam viam quæ Doctorum Tenendo aliam viam quæ Doctorum esse consuevit, dicendum ad primum, esse consuevit, dicendum ad primum, quod dicitur dupliciter aliquid majus Deo quod dicitur dupliciter aliquid majus Deo sive in divinis, scilicet quia majoris po- sive in divinis, scilicet quia majoris po- tentiæ est in substantia effectus, vel tentiæ est in substantia effectus, vel quia majoris potentiæ in modo efficien- quia majoris potentiæ in modo efficien- di. Et creatio quidem coeli et terræ di. Et creatio quidem coeli et terræ majoris potentiæ est in substantia effe- majoris potentiæ est in substantia effe- ctus, quam justificatio impii: sed justi- ctus, quam justificatio impii: sed justi- ficatio impii in modo efficiendi est ma- ficatio impii in modo efficiendi est ma- joris potentiæ: quia in creatione cœli joris potentiæ: quia in creatione cœli et terræ nihil obviat voci Creatoris, et terræ nihil obviat voci Creatoris, sed totum obedit: sed in justificatione sed totum obedit: sed in justificatione impii secundum aliquid resistit pecca- impii secundum aliquid resistit pecca-

Ad 1 Ad 1

Ad 2. Ad 2.

Ad 3. Ad 3.

Ad 4. Ad 4.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 13. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 13.

tum quod injacet animæ, et justifi- tum quod injacet animæ, et justifi- cationi contrariatur. Alii dicere consue- cationi contrariatur. Alii dicere consue- verunt, quod majus ibi notat Augusti- verunt, quod majus ibi notat Augusti- nus, quod majoris misericordiæ est indi- nus, quod majoris misericordiæ est indi- cativum sed hæc solutio est rudis. cativum sed hæc solutio est rudis.

AD ALIUD dicendum, quod bene conce- AD ALIUD dicendum, quod bene conce- ditur, quod non est naturalis, hoc est, ditur, quod non est naturalis, hoc est, sub potestate naturæ existens, sed super sub potestate naturæ existens, sed super

naturam. naturam.

AD ALIUD dicendum, quod licet perfi- AD ALIUD dicendum, quod licet perfi- cere non sit in nobis, sed in Deo, tamen cere non sit in nobis, sed in Deo, tamen natura nata est ad gratiam recipiendam, natura nata est ad gratiam recipiendam, sicut ad finem et complementum. Aliud sicut ad finem et complementum. Aliud enim est de perfectione hominis, aliud de enim est de perfectione hominis, aliud de perfectione naturarum: quia homo creatus perfectione naturarum: quia homo creatus ad imaginem Dei, capax est gratiæ quam ad imaginem Dei, capax est gratiæ quam non influit ei nisi Deus, et non est per- non influit ei nisi Deus, et non est per- fectibilis nisi a Deo ipso, sicut nec An- fectibilis nisi a Deo ipso, sicut nec An- gelus unumquodque enim suo superiori gelus unumquodque enim suo superiori movente, naturali quodam motu proce- movente, naturali quodam motu proce- dit ad perfectionem. dit ad perfectionem.

AD ALIUD dicendum, quod si dicatur AD ALIUD dicendum, quod si dicatur naturalis gratia justificans, non dicetur naturalis gratia justificans, non dicetur aliter, nisi quia a summa natura quæ est aliter, nisi quia a summa natura quæ est Deus, nata est ipsam percipere creatura Deus, nata est ipsam percipere creatura illa, quæ ex imitatione imaginis Dei est illa, quæ ex imitatione imaginis Dei est capax, et non aliter. Et bene puto, quod capax, et non aliter. Et bene puto, quod Philosophi hunc modum naturæ ignora- Philosophi hunc modum naturæ ignora- verunt, quia per rationem philosophicam verunt, quia per rationem philosophicam deprehendi non potest: sed potius pia deprehendi non potest: sed potius pia mens vivacitate fidei suæ nititur eum ap- mens vivacitate fidei suæ nititur eum ap- prehendere. prehendere.

ARTICULUS XIII. ARTICULUS XIII.

Cujus attributi sit justificatio impii? Cujus attributi sit justificatio impii?

Quinto quæritur, Cujus attributi sit Quinto quæritur, Cujus attributi sit proprius effectus? proprius effectus?

Videtur autem, quod sit potentiæ. Videtur autem, quod sit potentiæ. 1. Per auctoritatem prius inductam, 1. Per auctoritatem prius inductam, scilicet quod majus est de impio facere scilicet quod majus est de impio facere

1 Cf. Supra, Art. 12, ad 1. 1 Cf. Supra, Art. 12, ad 1.

. .

681 681

pium, quam creare cœlum et terram ¹: pium, quam creare cœlum et terram ¹: constat enim, quod creatio cœli et terræ constat enim, quod creatio cœli et terræ indicat potentiam : ergo et impii justifi- indicat potentiam : ergo et impii justifi- catio. catio.

2. Adhuc, Vincere resistens efficienti 2. Adhuc, Vincere resistens efficienti alicui, potentiæ est : sed justificatione im- alicui, potentiæ est : sed justificatione im- pii vincitur resistens peccatum : ergo est pii vincitur resistens peccatum : ergo est potentiæ. potentiæ.

3. Item, De nihilo aliquid adducere in 3. Item, De nihilo aliquid adducere in esse, potentiæ est : sed in justificatione esse, potentiæ est : sed in justificatione impii de nihilo peccatorum deducitur im- impii de nihilo peccatorum deducitur im- pius in esse gratiæ: ergo est potentiæ. pius in esse gratiæ: ergo est potentiæ. PROBATIO minoris. Dicit Augustinus : PROBATIO minoris. Dicit Augustinus : « Peccatum nihil est, et nihil fiunt ho- « Peccatum nihil est, et nihil fiunt ho- mines cum peccant. » mines cum peccant. »

4. Item, Per illud Psalmi L, 12: Cor 4. Item, Per illud Psalmi L, 12: Cor mundum crea in me, Deus: sed creatur, mundum crea in me, Deus: sed creatur, qui de nihilo educitur in esse. qui de nihilo educitur in esse.

SED VIDETUR, quod sit sapientiæ: quia, SED VIDETUR, quod sit sapientiæ: quia, 1. Job, xxvi, 13, dicitur: Obstetricante 1. Job, xxvi, 13, dicitur: Obstetricante manu ejus, eductus est coluber tortuo- manu ejus, eductus est coluber tortuo- sus coluber autem educitur in justifica- sus coluber autem educitur in justifica- tione impii, et obstetricari est sapientiæ : tione impii, et obstetricari est sapientiæ : ergo videtur, quod justificatio impii sit ergo videtur, quod justificatio impii sit sapientiæ. sapientiæ.

2. Item, Eccli. iv, 12: Sapientia vitam 2. Item, Eccli. iv, 12: Sapientia vitam filiis suis inspirat: vita autem ista inspi- filiis suis inspirat: vita autem ista inspi- ratur in impii justificatione: ergo vide- ratur in impii justificatione: ergo vide- tur, quod sit effectus sapientiæ. tur, quod sit effectus sapientiæ.

3. Adhuc, Ad omnium impiorum justi- 3. Adhuc, Ad omnium impiorum justi- ficationem non missa est potentia Patris, ficationem non missa est potentia Patris, vel bonitas Spiritus sancti, sed sapientia vel bonitas Spiritus sancti, sed sapientia Filii ergo videtur, quod etiam justifica- Filii ergo videtur, quod etiam justifica- tio particularis sit effectus sapientiæ, non tio particularis sit effectus sapientiæ, non potentiæ, nec bonitatis proprie. potentiæ, nec bonitatis proprie.

SED CONTRA hoc iterum videtur, quod SED CONTRA hoc iterum videtur, quod sit effectus bonitatis : quia sit effectus bonitatis : quia

1. Dicitur, ad Roman. 111, 24: Justifi- 1. Dicitur, ad Roman. 111, 24: Justifi- cati gratis per gratiam ipsius: gratia cati gratis per gratiam ipsius: gratia autem est effectus bonitatis: ergo et ju- autem est effectus bonitatis: ergo et ju- stificatio. stificatio.

2. Adhuc, Ad Roman. m, 4: Ignoras 2. Adhuc, Ad Roman. m, 4: Ignoras quoniam benignitas Dei ad pœnitentiam quoniam benignitas Dei ad pœnitentiam te adducit? Sed in pœnitentia datur gra- te adducit? Sed in pœnitentia datur gra- tia justificationis: ergo benignitas addu- tia justificationis: ergo benignitas addu-

Solutio. Solutio.

682 682

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cit ad gratiam justificationis: ergo est cit ad gratiam justificationis: ergo est effectus bonitatis. effectus bonitatis.

3. Adhuc, Augustinus dicit in secundo 3. Adhuc, Augustinus dicit in secundo de Trinitate, quod « Spiritus mittitur ad de Trinitate, quod « Spiritus mittitur ad sanctificandum creaturam rationalem: » sanctificandum creaturam rationalem: » et ponitur sententia Augustini in primo et ponitur sententia Augustini in primo

ARTICULUS XIV. ARTICULUS XIV.

vel misericordiæ ? vel misericordiæ ?

libro Sententiarum 1 : sed in justificatione An justificatio impii sit effectus justitiæ libro Sententiarum 1 : sed in justificatione An justificatio impii sit effectus justitiæ creatura rationalis sanctificatur : ergo vi- creatura rationalis sanctificatur : ergo vi- detur, quod sanctificare sit in missione in detur, quod sanctificare sit in missione in Spiritus sancti: sed Spiritui sancto attri- Spiritus sancti: sed Spiritui sancto attri- buitur bonitas: ergo est effectus bonita- buitur bonitas: ergo est effectus bonita- tis. tis.

RESPONSIO. In veritate dicendum est, RESPONSIO. In veritate dicendum est, quod justificatio principalis est effe- quod justificatio principalis est effe- ctus bonitatis : sed tamen quia indi- ctus bonitatis : sed tamen quia indi- visa sunt opera Trinitatis, aliud est ibi visa sunt opera Trinitatis, aliud est ibi quod attribuitur potentiæ, et aliud quod quod attribuitur potentiæ, et aliud quod sapientiæ, licet substantia operis sit at- sapientiæ, licet substantia operis sit at- tributum bonitatis, et per consequens tributum bonitatis, et per consequens Spiritus sancti. Quod enim esse fit ibi de Spiritus sancti. Quod enim esse fit ibi de nullo cum peccati contradictione aliqua, nullo cum peccati contradictione aliqua, licet non sit ibi contradictio peccatorum, licet non sit ibi contradictio peccatorum, quia ille consentit ad gratiam recipien- quia ille consentit ad gratiam recipien- dam, et detestatur peccatum: in hoc est dam, et detestatur peccatum: in hoc est ostensio quædam potentiæ. ostensio quædam potentiæ.

Et penes illum modum procedunt tres Et penes illum modum procedunt tres rationes primæ. Et per hoc patet solutio rationes primæ. Et per hoc patet solutio ad illas. ad illas.

Si autem attendatur modus et ordo ip- Si autem attendatur modus et ordo ip- sius operis, quia scilicet fit convenientis- sius operis, quia scilicet fit convenientis- sime et optime cum ordine tali, qui mo- sime et optime cum ordine tali, qui mo- vet ad gratiarum actionem, et pœniten- vet ad gratiarum actionem, et pœniten- tiam ferventiorem, et perseverantiam in tiam ferventiorem, et perseverantiam in bonis, quæ prævidet Deus sic justificando bonis, quæ prævidet Deus sic justificando peccatorem quantum ad hoc apparet in peccatorem quantum ad hoc apparet in opere illo sapientia: et sic procedunt tres opere illo sapientia: et sic procedunt tres rationes sequentes. rationes sequentes.

Substantia autem facti tota bona est in Substantia autem facti tota bona est in se, et bonitatis primæ ut cause: et sic se, et bonitatis primæ ut cause: et sic procedunt ultimæ tres. procedunt ultimæ tres.

Et per hoc patet solutio omnium ob- Et per hoc patet solutio omnium ob- jectorum. jectorum.

1 Cf. I Sententiarum, Dist. XVI. Tom. XXV 1 Cf. I Sententiarum, Dist. XVI. Tom. XXV hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

2 Hæc verba sunt Augustini, Lib. LXXXIII 2 Hæc verba sunt Augustini, Lib. LXXXIII Quæstionum, Quæst. 68. Et explanantur a Ma- Quæstionum, Quæst. 68. Et explanantur a Ma-

Sexto quæritur, Utrum sit effectus ju- Sexto quæritur, Utrum sit effectus ju- stitiæ vel misericordiæ ? stitiæ vel misericordiæ ?

Videtur, quod justitiæ: quia Videtur, quod justitiæ: quia

1. Dicit Ambrosius: « Præcedit quod- 1. Dicit Ambrosius: « Præcedit quod- dam in peccatoribus, quo digni sunt dam in peccatoribus, quo digni sunt justificatione: et in aliis quoddam, quo justificatione: et in aliis quoddam, quo digni sunt obduratione*. » Ergo omnes digni sunt obduratione*. » Ergo omnes qui justificantur, digni sunt justifica- qui justificantur, digni sunt justifica- tione sed cum distribuuntur res prout tione sed cum distribuuntur res prout dignum est, hoc est justitiæ, ut dicit dignum est, hoc est justitiæ, ut dicit Tullius, et hoc etiam vult Aristoteles in Tullius, et hoc etiam vult Aristoteles in V Ethicorum: ergo videtur quod sit V Ethicorum: ergo videtur quod sit opus justitiæ, et non misericordiæ.. opus justitiæ, et non misericordiæ..

2. Item, Omnis effectus quem melius 2. Item, Omnis effectus quem melius est esse quam non esse, simpliciter habet est esse quam non esse, simpliciter habet exemplar in Deo: sed esse justum melius exemplar in Deo: sed esse justum melius est esse simpliciter, quam non esse : ergo est esse simpliciter, quam non esse : ergo exemplar habet in Deo. PROBATUR autem exemplar habet in Deo. PROBATUR autem prima ex illo verbo Anselmi, quod Deo prima ex illo verbo Anselmi, quod Deo attribuitur quidquid melius est esse sim- attribuitur quidquid melius est esse sim- pliciter, quam non esse. SECUNDA autem pliciter, quam non esse. SECUNDA autem patet per se quia melius est simpliciter patet per se quia melius est simpliciter esse justum, quam non esse justum. Inde esse justum, quam non esse justum. Inde proceditur sic: Deus bonum facit, quia proceditur sic: Deus bonum facit, quia bonus: ergo et capacem justitiæ facit ju- bonus: ergo et capacem justitiæ facit ju- stum, quia ipse justus est: sed in impii stum, quia ipse justus est: sed in impii justificatione efficitur homo capax justi- justificatione efficitur homo capax justi- tiæ: ergo fit ab ipso in quantum est ju- tiæ: ergo fit ab ipso in quantum est ju- stus : ergo est opus justitiæ, non miseri- stus : ergo est opus justitiæ, non miseri- cordiæ. cordiæ.

3. Item, Origenes dicit, quod «< Deus 3. Item, Origenes dicit, quod «< Deus est sapiens in quantum sapientiæ et scien- est sapiens in quantum sapientiæ et scien- tiæ largitor: » ergo a simili justus in tiæ largitor: » ergo a simili justus in quantum justitiæ largitor: ergo nostra quantum justitiæ largitor: ergo nostra

gistro in I Sententiarum, Dist. XLI, Litt. C: et gistro in I Sententiarum, Dist. XLI, Litt. C: et a B. Alberto ibidem. Cf. Tom. XXVI hujusce a B. Alberto ibidem. Cf. Tom. XXVI hujusce novæ editionis. novæ editionis.

ed contra. ed contra.

Solutio. Solutio.

Ad 1. Ad 1.

IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 15. IN IV SENTENT. DIST. XVII, A, ART. 15.

justitia est proprius effectus divinæ justi- justitia est proprius effectus divinæ justi- tiæ non ergo misericordiæ. tiæ non ergo misericordiæ.

SED CONTRA: SED CONTRA:

1. Misericordiæ est relevare miseriam: 1. Misericordiæ est relevare miseriam: nulla autem miseria major est quam illa nulla autem miseria major est quam illa quæ est peccati: ergo miseriam peccati quæ est peccati: ergo miseriam peccati relevare summæ misericordiæ est: sed relevare summæ misericordiæ est: sed hoc fit in justificatione impii : ergo justi- hoc fit in justificatione impii : ergo justi- ficatio impii est misericordiæ opus, et ficatio impii est misericordiæ opus, et non justitiæ. non justitiæ.

2. Item, in Psalmo L, 3: Et secun- 2. Item, in Psalmo L, 3: Et secun- dum multitudinem miserationum tua- dum multitudinem miserationum tua- rum dele iniquitatem meam. Ergo deletio rum dele iniquitatem meam. Ergo deletio iniquitatis est effectus misericordiæ: sed iniquitatis est effectus misericordiæ: sed deletio iniquitatis fit in justificatione im- deletio iniquitatis fit in justificatione im- pii ergo justificatio impii est effectus pii ergo justificatio impii est effectus misericordiæ. misericordiæ.

3. Item, Dicit Augustinus, quod « pec- 3. Item, Dicit Augustinus, quod « pec- cator non est dignus pane quo vesci- cator non est dignus pane quo vesci- tur » ergo non est justum, quod ei tur » ergo non est justum, quod ei aliquid boni detur: sed gratia est opti- aliquid boni detur: sed gratia est opti- mum quod potest dari homini in hac vita: mum quod potest dari homini in hac vita: ergo non est dignus, quod conferatur ei ergo non est dignus, quod conferatur ei gratia ergo cum datur ei gratia, non est gratia ergo cum datur ei gratia, non est opus justitiæ sed misericordiæ. opus justitiæ sed misericordiæ.

RESPONSIO. Dicendum, quod in omni RESPONSIO. Dicendum, quod in omni opere Domini est misericordia, et veritas, opere Domini est misericordia, et veritas, id est, justitia: sed istud opus principa- id est, justitia: sed istud opus principa- liter est misericordiæ. Secundum enim liter est misericordiæ. Secundum enim quod justitia dicitur quod decet Dei bo- quod justitia dicitur quod decet Dei bo- nitatem, prout dicit Anselmus justitiam nitatem, prout dicit Anselmus justitiam dici, sic in opere justificationis est justi- dici, sic in opere justificationis est justi- tia. Prout autem dicitur, quod justitia tia. Prout autem dicitur, quod justitia est redditio pro meritis, sic non est ibi est redditio pro meritis, sic non est ibi opus justitiæ, si accipiantur merita in opus justitiæ, si accipiantur merita in actu: merita autem in futuro, vel in actu: merita autem in futuro, vel in scientia non possunt esse causa gratiæ scientia non possunt esse causa gratiæ præcedentis et ideo nullo modo est ibi præcedentis et ideo nullo modo est ibi justitia, nisi prout justitia est decentia di- justitia, nisi prout justitia est decentia di- vinæ bonitatis. Unde Anselmus in fine vinæ bonitatis. Unde Anselmus in fine Monologii Cum punis malos, justum Monologii Cum punis malos, justum est quia convenit eorum meritis. Cum est quia convenit eorum meritis. Cum vero parcis malis, justum est: non quia vero parcis malis, justum est: non quia illorum meritis, sed quia tuæ bonitati illorum meritis, sed quia tuæ bonitati concedens est. » concedens est. »

Unde argumenta ultimo facta conce- Unde argumenta ultimo facta conce- denda esse videntur. denda esse videntur.

AD ID autem quod primo objicitur, di- AD ID autem quod primo objicitur, di-

683 683

cendum est, quod duplex est justitia, sci- cendum est, quod duplex est justitia, sci- licet congrui, et condigni. De justitia au- licet congrui, et condigni. De justitia au- tem condigni nihil præcedit in peccatori- tem condigni nihil præcedit in peccatori- bus quo digni sunt justificatione: sed de bus quo digni sunt justificatione: sed de justitia congrui in quibusdam peccatori- justitia congrui in quibusdam peccatori- bus præcedunt opera de genere bono- bus præcedunt opera de genere bono- rum, quæ in quibusdam aliis peccatori- rum, quæ in quibusdam aliis peccatori- bus non sunt: et ideo tantum digni sunt bus non sunt: et ideo tantum digni sunt reprobatione, id est, reprobationis effe- reprobatione, id est, reprobationis effe- ctu, qui est obduratio in peccato. Et cum ctu, qui est obduratio in peccato. Et cum dicitur, quod digni sunt justificatione, dicitur, quod digni sunt justificatione, sensus est, quod magis congruenter vel sensus est, quod magis congruenter vel minus incongruenter se habeant ad ju- minus incongruenter se habeant ad ju- stificationem quam alii. Dixerunt tamen stificationem quam alii. Dixerunt tamen antiqui Doctores ad illam auctoritatem, antiqui Doctores ad illam auctoritatem, quod esset Ambrosii adoperti, et falso quod esset Ambrosii adoperti, et falso libris beati Ambrosii inscripta. libris beati Ambrosii inscripta.

AD ALIUD dicendum, quod justitia facta Ad 2 et 3. AD ALIUD dicendum, quod justitia facta Ad 2 et 3. in exemplo justitiam Dei habet pro in exemplo justitiam Dei habet pro exemplari: sed aliud est causa exempla- exemplari: sed aliud est causa exempla- ris, et aliud est causa inclinans efficien- ris, et aliud est causa inclinans efficien- tem ad actum. Et causa quidem exem- tem ad actum. Et causa quidem exem- plaris justitia est: sed causa inclinans plaris justitia est: sed causa inclinans auctorem ad hoc quod justificet impium, auctorem ad hoc quod justificet impium, misericordia divina est. misericordia divina est.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens: Per hoc etiam patet solutio ad sequens: quia unam vim habent, nisi quod unum quia unam vim habent, nisi quod unum procedit per rationem, alterum per au- procedit per rationem, alterum per au- ctoritatem idem dicentem. ctoritatem idem dicentem.

ARTICULUS XV. ARTICULUS XV.

Quid sit motivum ad justificationem Quid sit motivum ad justificationem impii ? impii ?

Septimo quæritur, Quid sit motivum Septimo quæritur, Quid sit motivum ad ipsam ? ad ipsam ?

Videtur autem, quod timor: quia Videtur autem, quod timor: quia

1. Dicitur, Eccli. 1, 16: Initium sapien- 1. Dicitur, Eccli. 1, 16: Initium sapien- tiæ timor Domini: sed sapientia ibi dici- tiæ timor Domini: sed sapientia ibi dici- tur sapor gratiæ in justificante: ergo vi- tur sapor gratiæ in justificante: ergo vi- detur, quod timor initiat ipsam : sed hoc detur, quod timor initiat ipsam : sed hoc movet ad justificationem quod initiat movet ad justificationem quod initiat eam ergo, etc. eam ergo, etc.

2. Item, Bernardus : << Experimento 2. Item, Bernardus : << Experimento

་ ་

Sed contra. Sed contra.

Solutio. Solutio.

684 684

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

didici, quod nihil adeo valet ad gratiam didici, quod nihil adeo valet ad gratiam Dei acquirendam, recuperandam, et con- Dei acquirendam, recuperandam, et con- servandam, quam semper non altum sa- servandam, quam semper non altum sa- pere, sed timere: » id autem quod ac- pere, sed timere: » id autem quod ac- quirit et recuperat, inclinat et movet ad quirit et recuperat, inclinat et movet ad justificationem: ergo timor Dei actu mo- justificationem: ergo timor Dei actu mo- vet ad justificationem. vet ad justificationem.

SED CONTRA : SED CONTRA :

I. Act. xv, 9, dicitur: Fide purificans I. Act. xv, 9, dicitur: Fide purificans corda eorum idem autem est purificare corda eorum idem autem est purificare quod justificare: ergo fides movet ad quod justificare: ergo fides movet ad justificationem. justificationem.

2. Item, Augustinus dicit, quod « ju- 2. Item, Augustinus dicit, quod « ju- stificatio qua de impio fit pius, est fides stificatio qua de impio fit pius, est fides ipsa » et ex hoc sequitur idem quod ipsa » et ex hoc sequitur idem quod prius. prius.

CONTRA hoc dicit Hugo de sancto Vi- CONTRA hoc dicit Hugo de sancto Vi- ctore, quod «< amore justificamur : » ergo ctore, quod «< amore justificamur : » ergo videtur, quod amor moveat ad justifica- videtur, quod amor moveat ad justifica- tionem. tionem.